AKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY ŁAZY

Transkrypt

1 AKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY ŁAZY Łazy,

2 SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDIZAŁ I CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA DIAGNOZA STANU MIASTA I GMINY ŁAZY 2008 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNA INFRASTRUKTURA KOMUNALNA INSTYTUCJE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ GOSPODARKA MIESZKANIOWA EDUKACJA I KULTURA SYTUACJA FINANSOWA GMINY WSPÓŁPRACA PARTNERSKA ROZDZIAŁ II CZĘŚĆ STRATEGICZNA WIZJA ROZWOJU MIASTA I GMINY ŁAZY PRIORYTETOWE CELE STRATEGICZNE ANALIZA SWOT OBSZARY STRATEGICZNE ROZDZIAŁ III REKOMANDACJE DOTYCZĄCE WDRAŻANIA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY ŁAZY 2

3 WSTĘP Władze samorządowe Gminy Łazy oraz społeczność lokalna już w 1997 roku podjęły się opracowania Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Łazy. Dzięki pracy wielu osób skupionych w Radzie Liderów Lokalnych Miasta i Gminy Łazy pod kierownictwem konsultantów Instytutu Promotor w Katowicach powstał dokument strategiczny obejmujący diagnozę stanu gminy, jej wizje, cele i priorytety rozwojowe, jak również konkretne projekty. Dla wielu z tych celów i priorytetów wyznaczono pięcioletni horyzont czasowy. Dlatego też obecnie została podjęta decyzja o przystąpieniu do opracowania aktualizacji strategii, mającej na celu przegląd i weryfikacje priorytetowych pól rozwoju oraz wyznaczenie nowych celów i projektów rozwojowych na najbliższe lata. Jest to również doskonała okazja do przyjrzenia się dotychczasowym osiągnięciom w realizacji Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Łazy. Prace nad aktualizacja strategii rozpoczęto od diagnozy stanu miasta i gminy Łazy. Raport diagnostyczny w zestawieniu z obowiązującą strategią pozwoliły na przegląd wyznaczonych wcześniej priorytetów strategicznych. Mimo przekonania, że nakreślona wcześniej wizja rozwoju miasta i gminy Łazy jest wciąż aktualna, zadecydowano o modyfikacji dotychczasowych celów strategicznych i postanowiono, iż gmina Łazy będzie rozwijała się przede wszystkim w celu poprawy jakości życia w oparciu o wytyczone nowe obszary : przedsiębiorczość, kultura i edukacja, turystyka i organizacja czasu wolnego, współpraca partnerska współpraca zagraniczna oraz partnerstwo lokalne i regionalne, rozwiązywanie problemów społecznych, infrastruktura i ochrona środowiska, ochrona zdrowia, rozwój obszarów wiejskich, rewitalizacja miasta Łazy, informatyzacja, bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa. Wyznaczono również nowe cele strategiczne i operacyjne. 3

4 Przygotowując aktualizację strategii rozwoju gminy nie sposób pominąć działań podjętych przez władze samorządowe Łaz i społeczność lokalną na przestrzeni ostatnich lat, wynikających z zapisów strategii. Strategia miasta i gminy Łazy składa się z następujących części: I. Diagnoza stanu miasta i gminy Łazy II. Część strategiczna III. Rekomendacje dotyczące wdrażania Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Łazy Aktualizacja strategii powstała dzięki zespołowi do spraw wdrażania i realizacji strategii rozwoju Miasta i Gminy Łazy. 4

5 Rozdział I Część diagnostyczna DIAGNOZA STANU MIASTA I GMINY ŁAZY 2008 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE Gmina Łazy położona jest we wschodniej części województwa śląskiego, w powiecie zawierciańskim. Gmina Łazy leży w obszarze wyżynnym, wschodnia jej część należy do Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, a pozostała część gminy położona jest na Wyżynie Śląskiej, w obrębie Kotliny Mitręgi. Obszar gminy przecina ważny kolejowy szlak komunikacyjny północ południe, linia kolejowa Gdańsk Warszawa Częstochowa Katowice, z dużą stacją rozrządową dla Śląska i Zagłębia. Przez obszar gminy biegną drogi wojewódzkie: nr 796 relacji Dąbrowa Górnicza Zawiercie oraz nr 790 relacji Dąbrowa Górnicza Ogrodzieniec Pilica. /Mapa z przebiegiem dróg/ Droga nr 790 stanowi ważną trasę wylotową z obszaru aglomeracji katowickiej w rejon Jury Krakowsko-Częstochowskiej jako trasa ruchu rekreacyjno-turystycznego. Gmina graniczy od północy z gminami miejskimi: Porębą i Zawierciem, od wschodu z gminą miejsko-wiejską Ogrodzieniec i gminą wiejską Klucze, od południa z gminą miejską Dąbrowa Górnicza, od zachodu gminą miejsko-wiejską Siewierz. 5

6 WARUNKI NATURALNE Gmina Łazy charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem elementów środowiska przyrodniczego. Pasmo wzniesień Niegowonicko Smoleńskich, z najwyższym wzniesieniem Stodólsko, naturalnie dzieli obszar gminy na dwie części. Jej wschodnia krawędź leży w obrębie Wyżyny Krakowsko Częstochowskiej, którą stanowi płyta wapieni górnojurajskich. W poziom wyżyny wcięte są, wypełnione piaskami, suche płaskie doliny z okresu zlodowacenia odrzańskiego. Pozostała część gminy położona jest na Wyżynie Śląskiej, w obrębie Kotliny Mitręgi. We wschodniej części kotliny, w okolicach Niegowonic i Grabowej, ponad jej płaskie dno wypiętrzają się ostańce wapienne o wysokości m n.p.m. Są to fragmenty rozerwanego progu tektonicznego Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej, przesunięte ku zachodowi w postaci ostańców wapiennych. Około 44% powierzchni gminy stanowią lasy. W zdecydowanej większości są to lasy ochronne, na które składają się bory sosnowe, bory mieszane, lasy łęgowe i olsy. Kompleksy leśne pokrywające północną część gminy stanowią fragment korytarza ekologicznego, łączącego doliny Odry i Wisły. Obszar ten wyznaczony jest w krajowej sieci ekologicznej Ekonet-PL jako korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym. Wschodnia część gminy znajduje się w granicach parku krajobrazowego Orlich Gniazd oraz w obszarze chronionego krajobrazu otuliny parku. W granicach parku usytuowany jest rezerwat przyrody Góra Chełm. Zróżnicowany i mozaikowy układ siedlisk stanowi dobre miejsce bytowania dla wielu gatunków zwierząt. Na terenie gminy licznie występują: sarny, jelenie, dziki, lisy, zające, kuropatwy i bażanty. Notowane są również cietrzewie i łosie. Spotkać można tutaj również liczne gatunki kręgowców związanych ze środowiskiem wodnym. Dla wielu gatunków ptaków atrakcyjny jest obszar ostańców jurajskich, zlokalizowanych w południowowschodniej części gminy. Z uwagi na duże walory przyrodnicze, które występują na terenie gminy Łazy planowane jest rozszerzenie zakresu ochrony na kolejne szczególnie cenne obszary, do których można zaliczyć: Rezerwat Kromołowiec, Obszar chronionego krajobrazu Łąki i lasy uroczyska Mokrzynia, Użytek ekologiczny Źródła Centurii, Użytek ekologiczny Młynek, Użytek ekologiczny Potok od Rokitna, 6

7 Stanowisko ekologiczne Kamieniołom Wysoka. SUROWCE NATURALNE Obszar gminy bogaty jest w zasoby surowców mineralnych. Występują tu złoża piasku, iłów batorskich, wapieni jurajskich, dolomitów triasowych, rud cynku i ołowiu, węgla brunatnego oraz glinek ceramicznych. GLEBA W Kotlinie Mitręgi występują przede wszystkim gleby pseudobielicowe i brunatne wytworzone z piasków słabogliniastych i luźnych. Na obszarze wschodnich ostańców jurajskich zalegają ciężkie iły jurajskie i rędziny. Miejscami gleby są płytkie, a nawet szkieletowe. Gleby o wyższej przydatności rolniczej występują płatami na zboczach w okolicach Wysokiej, Rokitna Szlacheckiego, Niegowonic, Grabowej i Chruszczobrodu. Większość gleb o przeznaczeniu rolniczym jest trudna do uprawy ze względu na nadmierne zawilgocenie terenu spowodowane wysokim poziomem zalegania warstw nieprzepuszczalnych. WODY Pod względem hydrograficznym obszar gminy Łazy należy do zlewni Wisły. Na północ od granic gminy przebiega wododział topograficzny pierwszego rzędu oddzielający zlewnie Wisły i Odry. Gmina położona jest pomiędzy dolinami Białej i Czarnej Przemszy. Zarówno w Dolinie Czarnej Przemszy jak i w Dolinie Mitręgi występują liczne stawy, rozlewiska i torfowiska o dużej bioróżnorodności. Obecna jest również gęsta sieć rowów melioracyjnych, które charakteryzują się śnieżno-deszczowym reżimem zasilania. Najwyższe wezbrania obserwuje się podczas wiosennych roztopów, najniższe stany występują jesienią. Południowo-wschodnia część gminy odwadniana jest przez prawobrzeżne dopływy Białej Przemszy, do których należą Potok Mokrzenia, Potok Idzikówka oraz Centuria. Źródła rzeki Centurii biorą swój początek w lasach na Terenia Hutek Kanek w bijącym wśród piasków silnym wywierzysku krasowym, na dnie wielkiego zagłębienia ostrych, osypujących się piaszczystych zboczach. W otoczeniu źródła rozwinęła się bogata roślinność wodna. Rzeka płynie dnem głębokiej doliny i odznacza się bardzo czystą wodą o nadzwyczaj niskiej 7

8 temperaturze. W tej części gminy występują także suche doliny, które odprowadzają wody tylko okresowo podczas wiosennych roztopów lub po obfitych letnich opadach burzowych. Na terenie gminy występują także wody podziemne, które na terenach płaskich zalegają już na głębokości 1m. W strefie ostańców w okolicach Niegowonic i Grabowej zwierciadło wody na charakter nieciągły i zalega na zmiennej głębokości do 20, a czasami nawet do 50 m. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE Powierzchnia gminy Łazy liczy 132,56 km 2, co stanowi około 13% powierzchni powiatu. Część miejska wynosząca około 9 km 2 stanowi 6,8% powierzchni gminy. Według danych GUS użytki rolne zajmują 47% jej powierzchni, z czego 26% przypada na gruntu orne, 20% na łąki i pastwiska, a 1% na sady. Lasy zajmują 44% powierzchni, pozostałe grunty i nieużytki 9% ogólnej powierzchni gminy. Gminę zamieszkuje osób, w tym miasto Łazy 7.143, co daje gęstość zaludnienia gminy równą 122 os./km 2, miasta 799 os./km 2. Gmina zaliczana jest do obszarów o umiarkowanym stopniu urbanizacji. Głównym ośrodkiem mieszkaniowym jest miasto Łazy, w którym dominuje zabudowa wielorodzinna w budynkach wielokondygnacyjnych. Na pozostałym obszarze gminy przeważa niska zabudowa jednorodzinna. Miasto pełni również funkcje przemysłowo-transportowe i usługowe, skierowane na zaspokajanie potrzeb mieszkańców całej gminy. Łazy są ściśle związane z koleją przez miasto przebiega ważny kolejowy szlak komunikacyjny północ-południe: Gdańsk Warszawa Częstochowa Katowice, z dużą stacją rozrządową dla Śląska i Zagłębia. W obrębie Gminy powierzchnia obszarów chronionych wynosi 45,5% całej powierzchni. Na tę powierzchnię składa się teren Parku Krajobrazowego Szlak Orlich Gniazd wraz z otuliną Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych i położony na terenie parku rezerwat leśny Góra Chełm. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNA STRUKTURA DEMOGRAFICZNA Ludność Gminy Łazy (wg stanu na r.) liczy mieszkańców co stanowi prawie 12% ogólnej liczby mieszkańców powiatu zawierciańskiego oraz ok. 0,3% ogólnej liczby mieszkańców województwa śląskiego. Według danych uzyskanych z Urzędu 8

9 Woj. Śląskie Pow. Zawierciański Łazy Ogrodzieniec Siewierz Wolbrom Miejskiego, liczba mieszkańców gminy w podziale na miejscowości przedstawia się następująco : Tabela 1. Struktura mieszkańców gminy w podziale na miejscowości Stan w dniu r. Miejscowość Ludność (razem) Miasto Łazy Ciągowice 625 Chruszczobród Chruszczobród Paski 220 Grabowa 679 Hutki Kanki 69 Kuźnica Masłońska 112 Niegowonice Niegowoniczki 558 Rokitno Szlacheckie Skałbania 83 Trzebyczka 77 Turza 309 Wiesiółka 288 Wysoka Razem Na jeden km 2 powierzchni przypadają średnio 122 osoby, przy czym w mieście gęstość zaludnienia wynosi 799 osób na km 2, podczas gdy w sołectwach osiąga 75 osób na km 2. Wykres. Gęstość zaludnienia na km 2 stan w dniu r Gęstość zaludnienia w gminie wynosiła na dzień ( r.) 124 osoby na km 2 i była bardzo zbliżona do średniej w powiecie zawierciańskim (128 os./km 2 ), ale ponad trzykrotnie niższa od gęstości zaludnienia w województwie śląskim (394 os./km 2 ). W porównywanych gminach gęstość zaludnienia wynosiła odpowiednio: 114 os./km 2 w Ogrodzieńcu, 106 os./km 2 w Siewierzu i 158 os./km 2 w Wolbromiu. 9

10 Wykres. Prognoza ludności powiatu zawierciańskiego wg wieku lat 18-59/64 lat 60/65 lat i więcej Na podstawie prognozy ludności powiatu zawierciańskiego można zauważyć, że w roku 2010 liczba ludności w wieku poprodukcyjnym będzie wyższa od liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym. Co więcej znacząco obniży się również liczba osób aktywnych zawodowo, które wypracowują Produkt Krajowy Brutto, a tym samym przyczyniają się do rozwoju gospodarczego kraju, regionu, powiatu czy poszczególnych gmin. Tabela 2. Charakterystyka ludności według grup wiekowych stan w dniu r. Wyszczególnienie Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym w % Województwo śląskie 18,4 65,5 16,1 Powiat Zawierciański 17,7 64,3 17,9 Gmina Łazy 16,8 64,5 18,7 Gmina Ogrodzieniec 20,9 61,4 17,7 Gmina Siewierz 21,4 60,9 17,7 Gmina Wolbrom 23,8 58,8 17,4 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r. Wśród porównywalnych jednostek administracyjnych Gmina Łazy ma najniższy odsetek mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym i najwyższy w wieku poprodukcyjnym, co zdecydowanie osłabia jej pozycję konkurencyjna. Niższy od średniej dla województwa i powiatu jest tu też odsetek osób w wieku produkcyjnym. Tabela 3. Małżeństwa, urodzenia żywe, przyrost naturalny na 1000 w dniu r. Małżeństwa Saldo Urodzenia Przyrost Wyszczególnienie migracji żywe naturalny Na 1000 mieszkańców Województwo śląskie 2,8-0,36 4,2-0,3 Powiat Zawierciański 7,12 4,5 0,1-5,2 Gmina Łazy 8,9 6,3 13-9,3 Gmina Ogrodzieniec 4,8 2,37 7,2-3,1 1 Prognoza ludności i gospodarstw domowych województwa śląskiego do 2030 r., Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice

11 Gmina Siewierz 4,9 4,8 7,5-3,0 Gmina Wolbrom 5,6 10,8-0,8 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r. We wszystkich porównywanych jednostkach administracyjnych zanotowano na koniec 2006 roku ujemny przyrost naturalny. Z drugiej strony Gmina Łazy wyróżnia się zdecydowanie wyższym od zanotowanego w powiecie zawierciańskim wskaźnikiem salda migracji na 1000 mieszkańców. Równie ważnym wskaźnikiem ukazującym bieżące tendencje mieszkańców jest ilość zawieranych małżeństw. W roku 2006 zawarto 67, a w 2007 roku 92 ślubów. STRUKTURA ZATRUDNIENIA LUDNOŚCI Na podstawie analizy danych osób pracujących widać wyraźnie, że Gmina Łazy jest mocno związana z koleją (w sekcji Transport, gospodarka magazynowa i łączność pracuje prawie połowa wszystkich pracujących w gminie 45,6%) Tabela 4. Pracujący 2 - stan w dniu r. Wyszczególnienie Ogółem na 1000 mieszk. w tym ( w %) przemysł budownictwo handel i naprawy Transport, gospodarka magazynowe i łączność Województwo Śląskie ,0 8,1 8,9 7,2 31,8 Powiat Zawierciański ,2 2,8 8,0 10,7 34,3 Gmina Łazy 176,1 21,7 1,4 5,8 45,6 25,5 Gmina Ogrodzieniec 73 33,3 17,1 5,8 5,2 38,6 Gmina Siewierz ,7 4,0 8,6 3,2 37,5 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r. inne Tabela 5. Pracujący na 1000 mieszkańców w wieku produkcyjnym Stan na r. Wyszczególnienie Dane Województwo Śląskie 382,4 Powiat Zawierciański 303,9 Gmina Łazy 231,4 Gmina Ogrodzieniec 119,3 Gmina Siewierz 231,5 Gmina Wolbrom 225,8 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r Gmina Łazy odznacza się stosunkowo wysokim w porównaniu do innych gmin wskaźnikiem liczby osób pracujących na mieszkańców w wieku produkcyjnym. Wskaźnik ten jest 2 Według faktycznego miejsca pracy, w jednostkach powyżej 9 pracujących 11

12 jednakże znacznie niższy niż w powiecie zawierciańskim (303,9) i w województwie śląskim (382,4). BEZROBOCIE Stopa bezrobocia według stanu na dzień r. w kraju wyniosła 12,2%, w województwie śląskim 10,3%, a na terenie Powiatu Zawierciańskiego 18,2%. W dniu r. w Gminie Łazy zarejestrowanych było bezrobotnych w tym 583 (52%) kobiet. Według stanu na dzień r. zarejestrowanych było 93 bezrobotnych absolwentów wyższych uczelni, w tym 62 kobiety. Wśród bezrobotnych przeważają osoby z wykształceniem z zasadniczym zawodowym (31%) oraz policealne i średnie zawodowe (ponad 25%), tendencję spadkową w porównaniu do lat ubiegłych notuje się osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej 21%. Najmniej zarejestrowano bezrobotnych absolwentów po liceach ogólnokształcących (prawie 12%). Wykres Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Gminie Łazy na dzień w latach i r W przeciągu ostatnich 7 lat w Gminie Łazy wystąpiły dwa znaczące trendy związane z poziomem bezrobocia. Pierwszy okres obejmujący lata charakteryzował się stosunkowym dużym wzrostem liczby bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Zawierciu. W tym okresie liczba osób pozostających bez pracy wzrosła z 1211 w roku 2000 do 1643 osób w roku 2004 (wzrost o ponad 35%). Drugi z wyodrębnionych okresów obejmuje przedział czasowy od roku 2004 do chwili obecnej. Charakteryzuje się on stałym spadkiem liczby bezrobotnych. W omawianym okresie (od końca grudnia 2000 do 30 listopada 2007 roku) zanotowano spadek osób zarejestrowanych w PUP w Zawierciu o ponad 11%. 12

13 Tabela 6. Zarejestrowani bezrobotni według stanu w dniu r. Zarejestrowani bezrobotni Wyszczególnienie Ogółem w tys. na 1000 mieszkańców Polska 3.115,1 80,6 Województwo Śląskie 313,4 64,8 Gmina Łazy ,8 Źródło: Internet, GUS W porównaniu do średniej w Polsce, a zwłaszcza w stosunku do województwa śląskiego, sytuacja gminy pod względem bezrobocia kształtuje się niekorzystnie. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA INFRASTRUKTURA KOMUNIKACYJNA Drogi Położenie Gminy Łazy umożliwia stosunkowo dogodne połączenia drogowe z wszystkimi większymi miastami w regionie. Droga nr 796 relacji Dąbrowa Górnicza Zawiercie włącza się do drogi krajowej nr 1 i daje gminie powiązanie z kierunkiem Warszawa Częstochowa i Dąbrowa Górnicza- Tychy Bielsko Biała. Poprzez połączenie z drogą krajową nr 78 Siewierz Zawiercie Jędrzejów Kielce, gmina uzyskuje powiązanie z kierunkiem wschodnim Jędrzejów Kielce, a także dogodny dojazd do pobliskiego Międzynarodowego Portu lotniczego Katowice-Pyrzowice. Droga nr 790 relacji Dąbrowa Górnicza Ogrodzieniec Pilica stanowi ważna trasę wylotową z obszaru aglomeracji śląskiej w rejon Jury Krakowsko-Częstochowskiej jako trasa ruchu rekreacyjno-turystycznego. Porównując sytuację gminy z gminami z otoczenia, pod względem długości dróg gminnych przypadających na 1 km 2 powierzchni, możemy zauważyć, że Łazy z długością 1,09 km dróg gminnych na 1 km 2 powierzchni gminy zajmuje pierwsze miejsce wśród porównywalnych gmin (Siewierz 0,76 km/km 2, Wolbrom 0,55 km/km 2, Ogrodzieniec 0,78 km/km 2 ). Pod tym względem Łazy przewyższają również średnią dla powiatu zawierciańskiego 0,73 km/km 2, a niewiele tylko odstają od średniej dla całego województwa (1,29 km/km 2 ). 13

14 Tabela 7. Drogi gminne i ich rozkład Drogi gminne zamiejskie w km/km 2 Drogi gminne w granicach administracyjnych miast w km/km 2 Województwo Śląskie 0,75 0,55 Powiat Zawierciański 0,50 0,23 Gmina Łazy 0,91 0,19 Gmina Ogrodzieniec 0,51 0,27 Gmina Siewierz 0,21 0,55 Gmina Wolbrom 0,41 0,14 Źródło; GUS, Bank Danych regionalnych na dzień 31.XII.2006r KOLEJ Obszar Gminy Łazy przecina ważny kolejowy szlak komunikacyjny północ południe, linia kolejowa Gdańsk Warszawa Częstochowa Katowice, z dużą stacją rozrządową dla Śląska i Zagłębia. Pomijając znaczenie kolei na lokalnym rynku pracy, możliwe dzięki temu jest uzyskanie bezpośredniego lub pośredniego połączenia z większością dużych miast w kraju i Europie. SIEĆ GAZOWA, WODOCIĄGOWA I KANALIZACYJNA Z danych statystycznych wynika, że Gmina Łazy plasuje się wraz z Gminą Siewierz na ostatnim miejscu jeśli chodzi o długość sieci wodociągowej na jednostkę powierzchni wśród porównywalnych gmin. Odstają również od średniej dla powiatu i dość znacząco od średniej wojewódzkiej. Nie lepiej wypada Gmina Łazy przy porównaniu kanalizacji i sieci gazowej. Wprawdzie dla Gminy Siewierz brak jest danych dotyczących kanalizacji, co pozwala sądzić, że Gmina Siewierz nie posiada sieci kanalizacyjnej, jednak poza tym Gmina Łazy wypada dwukrotnie gorzej od Gminy Ogrodzieniec, a w porównaniu do średniej w powiecie sieć kanalizacyjna jest w Gminie Łazy trzykrotnie krótsza. Średnio w całym województwie na jeden kilometr kwadratowy przypada dwanaście razy dłuższa sieć kanalizacyjna niż w Gminie Łazy. Tabela 8. Długość sieci gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych Długość sieci wodociągowej Długość sieci kanalizacyjnej Długość sieci gazowej w km ogółem w km/km 2 w km ogółem w km/km 2 w km ogółem w km/km 2 Województwo Śląskie ,2 1, ,6 0, ,6 1,11 Powiat zawierciański 859,3 0,86 122,6 0, ,43 Gmina Łazy 92,0 0,69 5,5 0,04 85,9 0,65 Gmina Ogrodzieniec 71,9 0,84 7,3 0,08 95,4 1,11 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r 14

15 ZAOPATRYWANIE GMINY W WODĘ Zarówno ujęcia wody, jak i połączone z nimi sieci administrowane są przez Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Zawierciu. Ujęcia, z których gmina Łazy zaopatrywana jest w wodę, znajdują się w następujących miejscowościach: Hutki Kanki, Rokitno Szlacheckie, Łazy, Niegowonice, Wiesiółka, Ciągowice. Oprócz tego część ulic w mieście zasilana jest z ujęcia wodnego PKP. Sieć wodociągowa jest w niezadowalającym stania technicznym, co jest powodem częstych awarii. GOSPODARKA ODPADAMI Obecnie, po likwidacji Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, zadania z zakresu oczyszczania miasta i gminy Łazy wykonuje Zakład Usług Komunalnych i Mieszkaniowych Spółka Cywilna Wacław Kała, Joanna Kołodziejczyk, REMONDIS Spółka z o.o. Oddział w Sosnowcu oraz REMONDIS Spółka z o.o. Oddział w Częstochowie i Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej sp. z o.o. z Zawiercia. Nieczystości stałe z terenu gminy wywożone są na wysypiska w Zawierciu i Porębie. Na terenie gminy jest prowadzona selektywna zbiórka odpadów komunalnych. W skali roku wywozi się około t odpadów stałych oraz m 3 odpadów płynnych. W ramach prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych do recyklingu przekazywane jest rocznie 4,8 t opakowań z papieru i tektury, 9,50 t opakowań z tworzyw sztucznych i 51,0 t opakowań ze szkła. Dodatkowo na składowiska trafia około 40,0 t odpadów wielkogabarytowych. Na terenie Miasta i Gminy Łazy funkcjonują obecnie oczyszczalnie biologicznomechaniczne: w Łazach na osiedlu Podlesie, oczyszczalnia GZMO Łazy, oczyszczalnia przy TBS Łazy ul. Brzozowa, oczyszczalnia w Wysokiej Prywatne posesje odprowadzają nieczystości płynne do szamb i przydomowych oczyszczalni ścieków. INSTYTUCJE UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ OCHRONA ZDROWIA Opieka zdrowotna na terenie Gminy Łazy zapewniana jest przez jednostki publiczne, niepubliczne oraz gabinety prywatne. Podmioty te oferują mieszkańcom usługi z zakresu podstawowej i specjalistycznej opieki medycznej. 15

16 Zakłady publiczne: SPZOZ w Łazach ul. Jesionowa 1, w skład którego wchodzą: Przychodnia Rejonowo-Specjalistyczna w Łazach Wiejski Ośrodek Zdrowia w Chruszczobrodzie Wiejski Ośrodek Zdrowia w Niegowonicach Wiejski Ośrodek Zdrowia w Wysokiej. Zakłady niepubliczne: NZOZ Medicus Łazy ul. Kolejowa 1 NZOZ Klaudiusz Zakład Rehabilitacji Leczniczej Łazy ul. Kościuszki 46 NZOZ Duodent Jurczak (stomatologia) Łazy ul. Jesionowa 1, Niegowonice ul. Ogrodowa 7 NZOZ EWA-DENT (stomatologia) Łazy ul. Kościuszki 46. Placówki prywatne specjalistyczne gabinety lekarskie 4 i stomatologiczne 3. Część placówek opieki zdrowotnej oferuje świadczenia w oparciu o kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Tabela 10. Liczba przychodni, ośrodków zdrowia i aptek na mieszkańców. Przychodnie Ośrodki Zdrowia Apteki Wyszczególnienie na mieszkanców Województwo Śląskie 3,07 0,52 3,05 Powiat Zawierciański 2,43 0,93 3,18 Gmina Łazy 1,83 1,83 2,44 Gmina Ogrodzieniec 2,06-2,06 Źródło; GUS, Bank Danych regionalnych na dzień 31.XII.2007r Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej mieści się w Łazach. Ośrodek posiada dwie filie w Niegowonicach i Chruszczobrodzie. Pracownicy socjalni udzielają w nich informacji na temat zasad i form świadczonej pomocy społecznej oraz przyjmują wnioski i podania. Zadania pomocy społecznej w gminie wykonuje jednostka organizacyjna - Ośrodek Pomocy Społecznej. 16

17 Formy pomocy społecznej Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać. Wykorzystując w tym własne możliwości, zasoby i uprawnienia oferując pomoc w formie świadczeń : 1) pieniężnych 2) niepieniężnych Pomocy społecznej udziela się z powodu : / art.7 ustawy o pomocy społecznej/ ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej choroby, przemocy w rodzinie, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo- wychowawczych zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo wychowawcze, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej. Dożywianie dzieci Dożywianie dzieci odbywa się w szkołach, w ramach wieloletniego programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Pomoc może być przyznana dla dzieci i młodzieży realizującej obowiązek szkolny z rodzin, których dochód nie przekracza 150 % kryterium dochodowego rodziny zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Dożywianie dzieci realizują wszystkie stołówki szkolne w gminie. Dodatki mieszkaniowe 17

18 Dodatek mieszkaniowy jest formą pomocy państwa w kosztach utrzymania mieszkania, przysługujący osobom posiadającym tytuł prawny do lokalu mieszkalnego np.: umowę najmu, podnajmu itp. Uchwałą Rady Miejskiej w Łazach ograniczono wysokość przyznawanych dodatków mieszkaniowych do 50 proc. wydatków przypadających na normatywną powierzchnię użytkową lokalu. Do dochodu niezbędnego do otrzymania dodatku nie wlicza się zasiłku pielęgnacyjnego, zasiłków okresowych, jednorazowych świadczeń pieniężnych i świadczeń w naturze z pomocy społecznej, stypendium dla uczniów i studentów oraz jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka (becikowe) oraz dodatków dla sierot zupełnych. Dodatek mieszkaniowy przyznaje się na okres 6 miesięcy, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu złożenia wniosku. Świadczenia rodzinne i zaliczki alimentacyjne Świadczenia Rodzinne Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje na zasadach określonych w Ustawie o świadczeniach rodzinnych z dnia r (Dz.U. z 2003r Nr 228, poz z późń. zm.). Świadczeniami rodzinnymi są: 1) zasiłki rodzinne oraz dodatki do zasiłku rodzinnego; 2) świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne 3) jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka Zaliczki alimentacyjne Ośrodek Pomocy Społecznej w Łazach realizuje zadania na zasadach określonych w Ustawie z dnia r (Dz.U. z 2005r Nr 86, poz. 732 i Nr 164 poz ). BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE i OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA KOMISARIAT POLICJI W ŁAZACH Swoim działaniem obejmuje obszar Miasta i Gminy Łazy, a także teren kolei. W roku 2007 w zakończonych postępowaniach stwierdzono 581 czynów przestępczych. Wskaźnik dynamiki wszczęć w porównaniu do analogicznego okresu 2006 wynosi 91%. Wykrywalność ogółem wyniosła 45,5% i jest wyższa niż w roku 2006, gdzie wynosiła 44,6%.. W 2007 roku przestępstw na obszarach kolejowych zanotowano 311 co daje 53% ogółu wszczętych postępowań, analogicznie w 2006 roku przestępstw na obszarach kolejowych 18

19 zanotowano 373 co dawało 58% z ogólnej liczby wszczętych postępowań. W porównaniu widać znaczny spadek o 18% dokonywanych przestępstw na terenie kolei. W okresie 2007 roku KP w Łazach przeprowadził łącznie 976 interwencji z czego 466 interwencji domowych, 431 w miejscach publicznych i 79 to inne miejsca. OCHOTNICZE STRAŻE POŻARNE Prowadzą działalność w celu zapobiegania pożarom oraz współdziałania w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną, organami samorządowymi i innymi podmiotami. Biorą udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska oraz innych klęsk i zdarzeń. Informują ludność o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi. Wśród działających w gminie jednostek OSP są również takie, które włączone są do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Na terenie Gminy Łazy działa 7 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, które dysponują 10 samochodami pożarniczymi z pełnym wyposażeniem bojowym oraz sprzętem gaśniczym. GOSPODARKA MIESZKANIOWA ZASOBY MIESZKANIOWE Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na terenie Gminy Łazy przypadającą na jedną osobę wynosiła 24,13 m 2 (według stanu na dzień r.). Wskaźnik dla województwa śląskiego wynosił 23,91 m 2 a dla powiatu zawierciańskiego 26,44 m 2. Wyższymi wskaźnikami spośród analizowanych gmin charakteryzowały się Siewierz i Ogrodzieniec, na terenie których na jednego mieszkańca przypada odpowiednio 24,96 m 2 i 24,98 m 2 powierzchni użytkowej. Bazę mieszkaniową Gminy Łazy ( w dniu r.) stanowiło 5728 mieszkań z izbami o łącznej użytkowej powierzchni m 2. Średnia powierzchnia mieszkania kształtuje się na poziomie 67,5 m 2 i utrzymuje się na tym samym poziomie co średnia powierzchnia mieszkania w woj. śląskim i jest niższa od średniej powiatu, która wynosi 71,98 m 2. Jest jednak zdecydowanie niższa od średniej w gminie Ogrodzieniec 81,0 m 2 oraz gminie Siewierz 80,8 m 2. 19

20 Tabela 11. Zasoby mieszkaniowe stan w dniu r. Zasoby mieszkaniowe zamieszkane Wyszczególnienie Śr. powierzchnia mieszkania w m 2 Śr. liczba izb w mieszkaniu Powierzchnia w m 2 /mieszkańca Województwo Śląskie 67,50 3,61 23,91 Powiat Zawierciański 71,98 3,67 26,44 Gmina Łazy 67,50 3,53 24,13 Gmina Ogrodzieniec 81,00 3,85 25,67 Gmina Siewierz 80,80 3,95 24,96 Źródło; GUS, Bank Danych Regionalnych na dzień 31.XII.2006r Gmina Łazy jest właścicielem 271 mieszkań komunalnych o powierzchni m 2. Przeciętne mieszkanie komunalne składa się średnio z 2,49 izb i jego powierzchnia to 38,45m 2. Na terenie Gminy Łazy jest wyodrębnionych 14 wspólnot mieszkaniowych, w których gmina posiada udziały. W większości budynki ogrzewane są sposobem tradycyjnym, do jednego budynków podłączony jest gaz. spośród tych Na terenie Gminy Łazy znajduje się 21 mieszkalnych budynków komunalnych, których łączna powierzchnia użytkowa wynosi ok m 2. Spośród posiadanych budynków 6 pięciokondygnacyjnych bloków stanowią wspólnoty mieszkaniowe. Do jednego spośród tych bloków doprowadzony jest gaz, natomiast wszystkie ogrzewane są sposobem tradycyjnym, czyli piecami węglowymi. EDUKACJA I KULTURA OŚWIATA Na terenie Miasta i Gminy Łazy funkcjonuje jedno przedszkole publiczne (stan na roku) oraz 6 oddziałów przedszkolnych, utworzonych przy szkołach podstawowych na terenie sołectw: Chruszczobród, Ciągowice, Niegowonice, Rokitno Szlacheckie i Wysoka oraz przy Szkole Podstawowej nr 3 w Łazach. Szkolnictwo podstawowe jest reprezentowane przez 7 szkół podstawowych, z których 2 placówki mieszczą się w Łazach, zaś pozostałych 5 w sołectwach (razem z oddziałami przedszkolnymi). Od 2003r na mocy obowiązujących przepisów oświatowych 3 szkoły podstawowe tworzą zespoły szkół z gimnazjami (ZS nr 1 w Łazach, ZS nr 2 w Niegowonicach i ZS nr 3 w Chruszczobrodzie). Największe gimnazjum mieści się w ZS nr 1 w Łazach i liczy obecnie 13 oddziałów, gimnazjum w Niegowonicach - 4 oddziały, a gimnazjum w Chruszczobrodzie 3 oddziały. Ponadto w skład ZS nr 2 wchodzi filia Szkoły Podstawowej w Niegowonicach z siedzibą w Grabowej. 20