1. CZYM JEST MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE?

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "1. CZYM JEST MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE?"

Transkrypt

1 WYKAZ PYTAŃ 1. Czym jest międzynarodowe prawo humanitarne? 2. Jakie są podstawowe normy międzynarodowego prawa humanitarnego? 3. Jakie były początki międzynarodowego prawa humanitarnego? 4. Jakie traktaty międzynarodowe tworzą prawo humanitarne? 5. Kto jest związany postanowieniami konwencji genewskich? 6. Czym jest jus ad bellum i jus in bello? 7. W jakich sytuacjach należy stosować prawo humanitarne? Do kogo jest ono skierowane i kogo chroni? 8. Czy należy stosowa prawo humanitarne w nowych konfliktach? 9. W jaki sposób tworzone jest prawo humanitarne i co udało się osiągnąć w tej dziedzinie w ostatnich latach? 10. Jakiego rodzaju pomoc materialną przewiduje prawo humanitarne dla ofiar konfliktu zbrojnego? 11. Jak prawo humanitarne traktuje problem przywracania więzi rodzinnych? 12. Jakie postanowienia prawa humanitarnego regulują kwestię używania znkau czerwonego krzyża/czerwonego półksiężyca? 13. W jaki sposób prawo humanitarne chroni uchodźców i osoby wysiedlone? 14. Jakimi środkami można wprowadza w życie prawo humanitarne? 15. Jak rolę w zapewnianiu poszanowania prawa humanitarnego odgrywa MKCK? 16. Czy międzynarodowe prawo humanitarne daje podstawy do ścigania zbrodniarzy wojennych? 17. Jakie są różnice między międzynarodowym prawem humanitarnym a prawami człowieka? 18. Czy należy stosować międzynarodowe prawo humanitarne podczas operacji zmierzających do utrzymania lub zapewnienia pokoju, prowadzonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych lub pod auspicjami tej organizacji?

2 1. CZYM JEST MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE? Międzynarodowe prawo humanitarne stanowi istotną część międzynarodowego prawa publicznego (zob. s. 5) i zawiera normy zmierzające do ochrony w czasie konfliktu zbrojnego osób, które w ogóle nie uczestniczą w walce albo przestały w niej uczestniczyć, a także do ograniczenia stosowanych metod i środków prowadzenia działa zbrojnych. Bardziej dokładną definicję podaje MKCK, według którego międzynarodowym prawem humanitarnym stosowanym w konfliktach zbrojnych są międzynarodowe normy traktatowe lub zwyczajowe, które służą rozwiązywaniu problemów humanitarnych bezpośrednio wynikających z międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych; ze względów humanitarnych normy te ograniczają prawo stron konfliktu do stosowania metod i środków walki według własnego uznania oraz chronią osoby i mienie, które są lub mogłyby być zagrożone przez konflikt. (Dodatkowe, przydatne informacje podane są w odpowiedziach na pyt. 3, 6 i 17). GENEWA I HAGA Międzynarodowe prawo humanitarne (MPH) - znane równie jako prawo konfliktów zbrojnych lub prawo wojenne (zob. Terminologia na następnej stronie) - dzieli się na dwie odrębne części: - prawo genewskie lub właściwe prawo humanitarne, które powstało w celu zapewnienia ochrony członkom personelu wojskowego, którzy w ogóle nie uczestniczą w walce albo przestali w niej uczestniczyć, oraz osobom nie biorącym czynnego udziału w działaniach zbrojnych, zwłaszcza osobom cywilnym; - prawo haskie lub prawo wojenne, które określa prawa i obowiązki stron walczących w trakcie prowadzenia operacji wojskowych oraz ogranicza zakres dozwolonych środków szkodzenia nieprzyjacielowi. Te dwie części MPH nie są jednak zupełnie odrębne, gdy stosowanie niektórych norm prawa haskiego prowadzi do ochrony ofiar konfliktów, natomiast stosowanie niektórych norm prawa genewskiego prowadzi do ograniczenia działa wojennych, jakie strony walczące mogą podejmować. Po przyjęciu protokołów dodatkowych z 1977 r., w których doszło do

3 połączenia obu części MPH, rozróżnienie to ma współcześnie wartość wyłącznie historyczną i dydaktyczną. KTO Z KIM WALCZY? Międzynarodowy konflikt zbrojny oznacza walkę między siłami zbrojnymi co najmniej dwóch państw (należy zauważyć, że wojny narodowowyzwoleńcze zostały uznane za międzynarodowe konflikty zbrojne). Niemiędzynarodowy konflikt zbrojny oznacza walkę na terytorium państwa między regularnymi siłami zbrojnymi i określonymi uzbrojonymi grupami lub między uzbrojonymi grupami, które się nawzajem zwalczają. Wewnętrzne zamieszki występują wtedy, gdy w wyniku aktów przemocy dochodzi do poważnego naruszenia porządku publicznego, jednak w mniejszej skali, aniżeli podczas konfliktu zbrojnego (na przykład rozruchy, walki między poszczególnymi frakcjami będą skierowane przeciwko władzom). GROCJUSZ I PRAWO NARODÓW We współczesnym języku wyrażenie prawo narodów oznacza to samo, co prawo międzynarodowe publiczne czy prawo międzynarodowe, które jest zespołem norm regulujących stosunki między państwami oraz między nimi a innymi członkami społeczności międzynarodowej. Grotius (zob. indeks), prawnik i dyplomata, był ojcem prawa narodów. Pod wpływem reformacji, która podzieliła kościół chrześcijański w Europie, nabrał on przekonania, że prawo nie wyraża boskiej sprawiedliwości, lecz stanowi owoc ludzkiego rozumu, i że nie wyprzedza ono wydarzeń, ale z nich wyrasta. Stąd wzięła się potrzeba znalezienia dla stosunków międzynarodowych innej, wspólnej zasady podstawowej. Zasady tej należało szukać w prawie narodów. W swojej książce De jure belli ac pacis Grotius wymieni fundamentalne normy prawa wojennego.

4 TERMINOLOGIA Wyrażenia: międzynarodowe prawo humanitarne, prawo konfliktów zbrojnych i prawo wojenne mogą być uważane za pojęcia równoznaczne. Organizacje międzynarodowe, wyższe uczelnie, a nawet państwa chętniej posługują się wyrażeniem międzynarodowe prawo humanitarne (lub prawo humanitarne ), natomiast dwa pozostałe wyrażenia są zwykle używane przez siły zbrojne.

5 2. JAKIE SĄ PODSTAWOWE NORMY MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO? Osoby, które w ogóle nie uczestniczą w walce albo nie mogą już w niej uczestniczyć mają prawo do poszanowania ich życia oraz ich integralności fizycznej i psychicznej. Takie osoby muszą być zawsze chronione i traktowane humanitarnie, bez jakiejkolwiek dyskryminacji. Zabronione jest zabijanie lub zadawanie ran nieprzyjacielowi, który się poddaje lub nie może już uczestniczyć w walce. Ranni i chorzy muszą być zbierani i objęci opieką przez tę stronę konfliktu, w której rękach się znajdują. Ochrona obejmuje także personel medyczny i urządzenia medyczne, środki transportu oraz sprzęt. Znak czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca na białym tle ma chronić takie osoby oraz przedmioty i musi być szanowany. Ujęci kombatanci i osoby cywilne, znajdujące się we władzy strony przeciwnej, mają prawo do poszanowania ich życia, godności, praw osobistych oraz przekonań politycznych, religijnych i innych. Muszą oni być chronieni przed wszelkimi aktami przemocy lub represaliami. Mają prawo do korespondencji z rodzinami i do otrzymywania pomocy. Każdy musi korzystać z podstawowych gwarancji sądowych i nikt nie może odpowiadać za czyn, którego nie popełnił. Nikt nie może być poddawany torturom fizycznym lub psychicznym ani karom cielesnym bądź też innemu okrutnemu lub poniżającemu traktowaniu. Strony konfliktu i członkowie ich sił zbrojnych nie mają nieograniczonego prawa do doboru metod i środków prowadzenia wojny. Zabronione jest używanie broni lub metod prowadzenia działa zbrojnych, które mogą spowodować zbędne straty lub nadmierne cierpienia. Strony konfliktu muszą zawsze dokonywać rozróżnienia między ludnością cywilną a kombatantami w celu oszczędzania ludności cywilnej i cywilnego mienia. Ani ludność

6 cywilna jako całość, ani poszczególne osoby cywilne, nie mogą być przedmiotem ataku. Ataki można kierować wyłącznie przeciwko celom wojskowym. W tych normach, sformułowanych przez MKCK, zawiera się istota międzynarodowego prawa humanitarnego. Nie posiadają one mocy prawnej i w żaden sposób nie mają one zastąpić obowiązujących traktatów. Opracowano je z myślą o ułatwieniu upowszechniania znajomości MPH (zob. indeks). PODSTAWOWE ZASADY PRAWA HUMANITARNEGO Podobnie jak Grotius (zob. s. 5 oraz indeks), inni prawnicy i filozofowie jeszcze na długo przed przyjęciem i rozwinięciem pierwszej konwencji genewskiej z 1864 r. interesowali się możliwością objęcia konfliktów regulacjami prawnymi. Bardzo istotne koncepcje w tej dziedzinie przedstawi w XVIII wieku Jean-Jacques Rousseau formułując następującą zasadę na temat stosunków wojennych pomiędzy państwami: Wojna nie jest stosunkiem człowieka do człowieka, lecz stosunkiem między państwami, w którym jednostki stają się nieprzyjaciółmi jedynie przez przypadek; nie jako ludzie, nie jako obywatele, lecz jako żołnierze (...). Ponieważ celem wojny jest zniszczenie wrogiego państwa, zabijanie jego obrońców jest uzasadnione tylko dopóty, dopóki są oni uzbrojeni; gdy tylko jednak złożą broń i poddają się, nie są już wrogami ani przedstawicielami wroga, lecz ponownie stają się zwykłymi ludźmi i pozbawianie ich życia przestaje być uzasadnione. W 1899 r. Fiodor Martens doprowadził do przyjęcia następującej zasady obowiązującej w sytuacjach nie objętych przepisami prawa humanitarnego: (...) ludność cywilna i kombatanci pozostają pod ochroną i władzą zasad prawa międzynarodowego wynikających z istniejących zwyczajów, z zasad humanitaryzmu i z wymagań społecznego sumienia. Powyższe zdanie, znane jako klauzula Martensa, nabrało charakteru normy zwyczajowej i jako część prawa zwyczajowego zostało włączone do ustępu 2 artykułu 1 protokołu dodatkowego z 1977 r. (zob. indeks).

7 Gdy Rousseau i Martens formułowali zasady humanitaryzmu, autorzy deklaracji petersburskiej (zob. odpowiedź na pyt. 4) następująco - zarówno wyraźnie, jak i w sposób dorozumiany - wprowadzili zasady rozróżniania, konieczności wojskowej i zapobiegania zbędnym cierpieniom: Zważywszy, (...) że jedynym uprawnionym celem, jaki państwa winny sobie stawiać w czasie wojny, jest osłabienie się zbrojnych nieprzyjaciela; że w tym celu wystarczy możliwie największą liczbę ludzi uczynić niezdolnymi do walki; że poza ten cel prowadziłoby używanie broni, która by niepotrzebnie zwiększała cierpienia ludzi już niezdolnych do walki, albo sprowadzała z konieczności ich śmierć. Protokoły dodatkowe z 1977 r. potwierdziły i rozwinęły te zasady, zwłaszcza zasadę rozróżniania: (...) Strony konfliktu powinny zawsze dokonywać rozróżnienia między ludnością cywilną a kombatantami oraz między dobrami o charakterze cywilnym a celami wojskowymi i w związku z tym kierować swoje operacje jedynie przeciwko celom wojskowym (art. 48 protokołu I; zob. także art. 13 protokołu II). Należy na koniec wspomnieć o podstawowej zasadzie proporcjonalności, która stara się zapewnić równowagę pomiędzy dwoma różnymi interesami - z jednej strony konieczności uwzględnienia potrzeb wojskowych, a z drugiej strony konieczności uwzględnienia wymogów humanitaryzmu wtedy, gdy prawa czy obowiązki nie zostały sformułowane w sposób bezwarunkowy. (Zob. także s. 9).

8 3. JAKIE BYŁY POCZĄTKI MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO? Aby udzielić odpowiedzi na to pytanie, należy najpierw zadać kilka innych pytań. Jakie normy prawne dotyczyły konfliktów zbrojnych w czasach poprzedzających narodziny współczesnego prawa humanitarnego? Początkowo istniały w tej dziedzinie normy niepisane, oparte na zwyczajach. Następnie stopniowo zaczęły wchodzić w życie umowy dwustronne (kartele) o różnym stopniu szczegółowości. Strony wojujące zawierały je czasami już po zakończeniu walk. Istniały także regulaminy wydawane przez państwa dla ich własnych oddziałów wojskowych (zob. Kodeks Liebera - niżej). Zakres praw stosowanych wówczas w konfliktach zbrojnych był zatem ograniczony zarówno w czasie, jak i w przestrzeni, gdy obowiązywały one tylko w trakcie danej bitwy bądź konkretnego konfliktu. Normy te były ponadto dość różnorodne w zależności od okresu, miejsca, systemu wartości i cywilizacji. Kim byli prekursorzy współczesnego prawa humanitarnego? Istotną rolę w stworzeniu współczesnego prawa humanitarnego odegrali dwaj ludzie: Henry Dunant i Guillaume-Henri Dufour. Dunant przedstawił taki pomysł w opublikowanej w 1862 r. książce Wspomnienie Solferino. Pomny swoich własnych doświadczeń wojennych, generał Dufour natychmiast udzielił Dunantowi wsparcia moralnego przewodnicząc konferencji dyplomatycznej w 1864 r. Dunant: Czy przy pewnych szczególnych okazjach, gdy na przykład spotykają się wodzowie sztuki wojennej różnych narodowości (...) nie byłoby pożądanym, aby wykorzystali oni tego rodzaju kongresy dla określenia jakich zasad międzynarodowych, uświęconych konwencją i z istoty swojej nienaruszalnych, które skoro już zostaną uzgodnione i zatwierdzone, mogłyby służyć jako podstawa dla stowarzyszeń pomocy rannym w różnych krajach Europy? (zob. okładka). Dufour (do Dunanta): Musimy dostrzec, dzięki takim przykładom, jakie pan opisał, ile łez i męczarni kryje w sobie chwała bitewnych pól.

9 W jaki sposób idea stała się rzeczywistością? Za namową pięciu członków - założycieli MKCK, rząd Szwajcarii zwołał w 1864 r. konferencję dyplomatyczną z udziałem 16 państw, które przyjęły Konwencję o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach czynnych. Jakiego przełomu dokonała ta konwencja? Konwencja genewska z 1864 r. stworzyła podstawy współczesnego prawa humanitarnego. Jej najistotniejsze cechy to: - spisanie w niej stałych norm o powszechnym zasięgu, które miały chronić ofiary konfliktów; - jej wielostronny charakter - fakt, że była otwarta do przystąpienia przez wszystkie państwa; - sformułowanie obowiązku zapewnienia opieki wszystkim rannym żołnierzom, bez dokonywania pomiędzy nimi jakiegokolwiek rozróżnienia; - wprowadzenie zasady oznaczania znakiem czerwonego krzyża na białym tle członków personelu medycznego, środków transportu i sprzętu oraz ustalenie nakazu ich poszanowania. PRAWO HUMANITARNE W CZASACH POPRZEDZAJĄCYCH JEGO KODYFIKACJĘ Błędne byłoby stwierdzenie, że takie prawo humanitarne, jakie znamy dzisiaj, powstało z chwilą utworzenia Czerwonego Krzyża w 1863 r. lub w momencie przyjęcia konwencji genewskiej w 1864 r. Tak jak nie ma społeczności, która nie posiadałaby jakiego własnego zestawu norm, tak też nigdy nie było wojny, w której nie obowiązywałyby mniej lub bardziej szczegółowe reguły dotyczące rozpoczęcia i zakończenia działań wojennych oraz sposobu ich prowadzenia. Ogólnie rzecz biorąc, sposób prowadzenia wojen przez prymitywne ludy może stanowi ilustrację dla różnego rodzaju międzynarodowych reguł wojennych, które znane nam są współcześnie: reguł określających różne typy wrogów; reguł dotyczących okoliczności i

10 sposobu rozpoczynania i kończenia wojny oraz uprawnień w tym zakresie; reguł wprowadzających ograniczenia co do osób, czasu, miejsca i metod prowadzenia wojny; a nawet reguł w ogóle delegalizujących wojnę. (Quincy Wright) Prawo wojenne było tworzone przez wielkie cywilizacje już kilka tysiącleci przed nasz erą: Ustanawiam te prawa, aby zapobiec ciemiężeniu słabych przez silnych. (Hammurabi, władca Babilonii) Wiele starożytnych tekstów, takich jak Mahabharata, Biblia czy Koran zawiera reguły przewidujące poszanowanie przeciwnika. Na przykład Viqayet - tekst napisany pod koniec XIII wieku, w szczytowym okresie arabskiego panowania w Hiszpanii - zawiera najprawdziwszy kodeks wojenny. Zatem konwencja z 1864 r. skodyfikowała w formie wielostronnego traktatu i tym samym wzmocniła dawne, fragmentaryczne i rozproszone prawa i zwyczaje wojenne chroniąc rannych żołnierzy oraz osoby udzielające im pomocy. KODEKS LIEBERA Ustalono, że od czasu pierwszych wojen, jakie w ogóle były prowadzone, do narodzin współczesnego prawa humanitarnego, strony wojujące przyjęły ponad 500 karteli, paktów, regulaminów i innych tekstów zmierzających do określenia zasad prowadzenia działa wojennych. Zalicza się do nich również Kodeks Liebera, który wszedł w życie w kwietniu 1863 r. Stanowi on pierwszą próbę skodyfikowania istniejących praw i zwyczajów wojennych. Jednak w odróżnieniu od pierwszej konwencji genewskiej (przyjętej rok później) kodeks nie był umową międzynarodową, gdyż był przeznaczony wyłącznie dla żołnierzy Unii walczących w amerykańskiej wojnie domowej.

11 4. JAKIE TRAKTATY MIĘDZYNARODOWE TWORZĄ PRAWO HUMANITARNE? Współczesne międzynarodowe prawo humanitarne, zapoczątkowane pierwszą konwencją genewską z 1864 r., rozwijało się etapami, często dopiero po wydarzeniach, podczas których byłoby bardzo przydatne. Stanowiło ono odpowiedź na stale rosnące zapotrzebowanie na pomoc humanitarną, co z kolei wynikało z doskonalenia nowych rodzajów broni i występowania nowych typów konfliktów. Oto wykaz najważniejszych traktatów międzynarodowych w ujęciu chronologicznym, według dat ich przyjęcia: 1864 Konwencja genewska o polepszeniu losu rannych żołnierzy w armiach w polu będących 1868 Deklaracja petersburska (zakazująca używania podczas wojny pewnych pocisków) 1899 Konwencje haskie o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o przystosowaniu do wojny morskiej zasad konwencji genewskiej z 1864 r Wprowadzenie zmian do konwencji genewskiej z 1864 r Wprowadzenie zmian do konwencji haskich z 1899 r. i przyjęcie nowych konwencji 1925 Protokół genewski o zakazie używania podczas wojny gazów duszących, trujących lub podobnych oraz środków bakteriologicznych 1929 Dwie konwencje genewskie: - Wprowadzenie zmian do konwencji genewskiej z 1906 r. - Konwencja genewska o traktowaniu jeńców wojennych (nowa) 1949 Cztery konwencje genewskie: I O polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych II O polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków się zbrojnych na morzu III O traktowaniu jeńców wojennych IV O ochronie osób cywilnych podczas wojny (nowa) 1954 Konwencja haska o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego 1972 Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania i przechowywania broni bakteriologicznych (biologicznych) i toksycznych oraz o ich zniszczeniu 1977 Dwa protokoły dodatkowe do czterech konwencji genewskich z 1949 r., które wzmacniają ochronę ofiar konfliktów zbrojnych o charakterze międzynarodowym (protokół I) i niemiędzynarodowym (protokół II)

12 1980 Konwencja o zakazie lub ograniczeniu używania pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub za posiadające niekontrolowane skutki. Obejmuje ona: - Protokół (I) o niewykrywalnych odłamkach - Protokół (II) o zakazie lub ograniczeniu używania min, min-pułapek i innych podobnych urządzeń - Protokół (III) o zakazie lub ograniczeniu używania broni zapalających 1993 Konwencja o zakazie doskonalenia, produkowania, przechowywania i używania broni chemicznych oraz o ich zniszczeniu 1995 Protokół dotyczący oślepiających broni laserowych (protokół IV [nowy] do konwencji z 1980 r.) 1996 Wprowadzenie zmian do Protokołu o zakazie lub ograniczeniu używania min, minpułapek i innych podobnych urządzeń (protokół II [zmieniony] do konwencji z 1980 r.) 1997 Konwencja o zakazie używania, przechowywania, produkowania i przekazywania min skierowanych przeciwko ludziom oraz o ich zniszczeniu 2003 Protokół dotyczacy wybuchowych pozostałości wojny (protokół V [nowy] do konwencji z 1980 r.) ODPOWIEDŹ NA WYDARZENIA Ta lista wyraźnie ukazuje, że niektóre konflikty zbrojne wywarły mniej lub bardziej bezpośredni wpływ na rozwój prawa humanitarnego. Przykładowo: Podczas pierwszej wojny światowej ( ) stosowano takie metody walki, które - nawet jeśli nie były zupełnie nowe - to po raz pierwszy były używane w tak szerokim zakresie. W tym kontekście można wymieni gaz trujący, pierwsze bombardowania powietrzne, a także branie do niewoli setek tysięcy jeńców wojennych. Odpowiedzi na te nowe sytuacje były traktaty z 1925 r. i z 1929 r. Podczas drugiej wojny światowej ( ) zginęło tyle samo osób cywilnych, co żołnierzy. Dla porównania należy zaznaczyć, że podczas pierwszej wojny światowej stosunek ten wynosił 1:10. Te tragiczne liczby, a zwłaszcza straszliwe następstwa, jakie druga wojna

13 wywołała wśród ludności cywilnej, skłoniły społeczność międzynarodową do wprowadzenia zmian do konwencji międzynarodowych, jakie wówczas obowiązywały, oraz do przyjęcia nowego dokumentu: czwartej konwencji genewskiej o ochronie osób cywilnych. W późniejszym okresie, w 1977 r. protokoły dodatkowe stały się odpowiedzią na problemy humanitarne występujące podczas wojen narodowowyzwoleńczych. Konwencje z 1949 r. tylko częściowo dotyczyły tych kwestii. GENEZA KONWENCJI Z 1949 ROKU Konferencja dyplomatyczna, zorganizowana w 1874 r. w Brukseli z inicjatywy cara Rosji Aleksandra II, przyjęła międzynarodową deklarację o prawach i zwyczajach wojennych. Tekst ten jednak nie był ratyfikowany przez państwa, gdyż niektóre rządy nie chciały formalnie wiązać się traktatem. Pomimo tego, projekt brukselski był ważnym etapem w procesie kodyfikacji prawa wojennego. W 1934 r. odbyła się w Tokio XV Międzynarodowa Konferencja Czerwonego Krzyża, która zatwierdziła przygotowany przez MKCK tekst międzynarodowej konwencji o losie i ochronie osób cywilnych będących obywatelami państwa nieprzyjacielskiego, które znajdują się na terytorium należącym do strony wojującej lub przez nią okupowanym. Jednak w odniesieniu do tego dokumentu również nie podjęto żadnych działań, gdyż rządy nie wyraziły zgody na zwołanie konferencji dyplomatycznej, która miałaby zadecydować o jego przyjęciu. W rezultacie projekt tokijski nie był stosowany podczas drugiej wojny światowej i wszyscy wiemy, do czego to doprowadziło. GENEZA PROTOKOŁÓW Z 1977 ROKU Konwencje genewskie z 1949 r. stanowiły ogromny postęp w rozwoju prawa humanitarnego. Jednakże po dekolonizacji nowe państwa nie chciały wiązać się normami prawnymi, w których przygotowaniu same nigdy nie brały udziału. Co więcej, przepisy traktatowe dotyczące prowadzenia działań wojennych nie były zmieniane od czasu konwencji haskich z 1907 r. Ponieważ jednak obawiano się, że wprowadzanie zmian do tekstu konwencji genewskich mogłoby zagrozić temu, co udało się osiągnąć w 1949 r., postanowiono

14 wzmocnić ochronę ofiar konfliktów zbrojnych poprzez przyjęcie nowych dokumentów w formie protokołów dodatkowych do konwencji genewskich (zob. odpowiedź na pyt. 9). Konwencje genewskie z 1949 r. i ich protokoły dodatkowe z 1977 r. zawierają prawie 600 artykułów i są głównymi dokumentami międzynarodowego prawa humanitarnego (MPH). 5. KTO JEST ZWIĄZANY POSTANOWIENIAMI KONWENCJI GENEWSKICH? Tylko państwa mogą być stronami umów międzynarodowych, czyli równie konwencji genewskich i ich protokołów dodatkowych. Na początku 2004 r. niemal wszystkie państwa świata - dokładnie były stronami konwencji genewskich. Fakt, że zaliczają się one do umów przyjętych przez największą liczbę państw świadczy o ich autentycznej powszechności. Jeśli chodzi o protokoły dodatkowe, to w tym samym czasie 161 państw było stronami protokołu I, a protokołu II. PODPISANIE, RATYFIKACJA, PRZYSTĄPIENIE, ZASTRZEŻENIA, SUKCESJA Zawieranie przez państwa umów wielostronnych, takich jak konwencje genewskie i ich protokoły dodatkowe, wymaga zastosowania jednej z dwóch odrębnych procedur: a) podpisanie, po którym następuje ratyfikacja Jeżeli samo podpisanie nie powoduje jeszcze, że umowa wiąże państwo, to zobowiązuje ono to państwo do takiego postępowania, dzięki któremu dana umowa nie będzie bezprzedmiotowa wtedy, gdy państwo z chwilą ratyfikacji uroczyście zobowiąże się do jej przestrzegania. b) przystąpienie Jest to czynność, jakiej dokonuje państwo, które nie podpisało tekstu umowy wtedy, gdy była ona przyjmowana, a obecnie godzi się na to, by być nią związanym. Przystąpienie wywołuje te same skutki, co ratyfikacja.

15 Państwo, które niedawno odzyskało niepodległość może, za pomocą deklaracji o sukcesji, wyrazić swoją wolę związania się umową, która obowiązywała na jego terytorium przed uzyskaniem niepodległości. Może ono równie złożyć deklarację o tymczasowym stosowaniu umów w okresie przed podjęciem decyzji co do ewentualnego przystąpienia lub sukcesji. W ramach tych procedur, po spełnieniu pewnych warunków, państwo może złożyć zastrzeżenia w celu wyłączenia lub zmiany skutków prawnych pewnych postanowień traktatowych. Najważniejszy warunek polega na tym, aby takie zastrzeżenia nie były sprzeczne z przedmiotem i celem danego traktatu. Należy także wspomnieć o tym, że ruchy narodowowyzwoleńcze, których dotyczy ustęp 4 artykułu 1 protokołu I, mogą się zobowiązać do stosowania konwencji i protokołu postępując w sposób określony w ustępie 3 artykułu 96 protokołu I. KTO MA OBOWIĄZEK UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI KONWENCJI I PROTOKOŁÓW? Prawny obowiązek upowszechniania znajomości konwencji i protokołów spoczywa na państwach: Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się jak najszerzej rozpowszechniać w swych krajach zarówno w czasie pokoju, jak i podczas wojny tekst niniejszej Konwencji, a zwłaszcza włączyć jego studiowanie do programów szkolenia wojskowego i, o ile to możliwe, również do programów szkolnictwa cywilnego, aby w ten sposób jej zasady były znane całej ludności, a przede wszystkim walczącym siłom zbrojnym, personelowi sanitarnemu i kapelanom. (Art. 47, 48, 127 i 144 w - odpowiednio - KG I, II, III i IV) Wysokie Umawiające się Strony zobowiązują się do jak najszerszego upowszechniania w swych krajach, w czasie pokoju i w czasie konfliktu zbrojnego, Konwencji oraz niniejszego Protokołu, a zwłaszcza do włączenia ich do programów szkolenia wojskowego i do zachęcania do ich studiowania ludności cywilnej, tak, aby te dokumenty były znane siłom zbrojnym i ludności cywilnej. (Art. 83 protokołu I) Niniejszy Protokół będzie upowszechniany tak szeroko, jak to możliwe. (Art. 19 protokołu II)

16 MKCK A OBOWIĄZEK UPOWSZECHNIANIA ZNAJOMOŚCI PRAWA HUMANITARNEGO Zgodnie ze Statutami Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, jednym z zadań MKCK jest: (...) działanie na rzecz zrozumienia oraz upowszechniania znajomości międzynarodowego prawa humanitarnego stosowanego w konfliktach zbrojnych, a także przygotowywanie jego dalszego rozwoju. (Art. 5 ustęp 2g) (...) [pozostawanie w ścisłym kontakcie ze stowarzyszeniami krajowymi] (...) w sprawach, którymi zainteresowane są obie strony, takich jak ich przygotowanie do działań w czasie konfliktu zbrojnego, poszanowanie oraz doskonalenie i ratyfikowanie konwencji genewskich, a także upowszechnianie Podstawowych Zasad i międzynarodowego prawa humanitarnego. (Art. 5 ustęp 4a).

17 6. CZYM JEST JUS AD BELLUM I JUS IN BELLO? Celem międzynarodowego prawa humanitarnego jest ograniczanie cierpień spowodowanych przez wojnę dzięki zapewnianiu jej ofiarom, tak dalece jak to jest możliwe, ochrony i pomocy. Prawo to bierze zatem pod uwagę wyłącznie realia konfliktu bez względu na jego przyczyny czy też na legalność użycia siły. Reguluje ono tylko te problemy występujące podczas konfliktu, które są istotne z humanitarnego punktu widzenia. To właśnie znamy jako jus in bello (prawo w wojnie). Jego postanowienia mają zastosowanie do stron walczących niezależnie od przyczyn konfliktu i niezależnie od słuszności sprawy, w imię której występuje każda ze stron konfliktu. Często w przypadku międzynarodowego konfliktu zbrojnego trudno jest ustalić, które państwo jest winne naruszenia Karty Narodów Zjednoczonych (zob. odpowiedź na pyt. 18). Stosowanie międzynarodowego prawa humanitarnego nie wiąże się z potępianiem państw winnych naruszania Karty, gdyż z pewności prowadziłoby to do różnych kontrowersji i uniemożliwiało stosowanie tego prawa. Każdy z przeciwników twierdziłby bowiem, że to on padł ofiarą agresji. Co więcej, prawo humanitarne ma chronić ofiary wojny i ich podstawowe prawa bez względu na to, po której stronie występują. Dlatego jus in bello musi pozostać niezależne od jus ad bellum i jus contra bellum (prawa dotyczącego użycia siły i prawa dotyczącego zapobiegania wojnie). O ZAKAZIE PROWADZENIA WOJEN Do końca pierwszej wojny światowej uważano, że stosowanie siły zbrojnej nie jest czynem nielegalnym, lecz w pełni dopuszczalnym sposobem rozstrzygania sporów. W 1919 r. Pakt Ligi Narodów, a w 1928 r. Traktat paryski (Pakt Brianda-Kellogga) próbowały zdelegalizować wojnę. Tendencję tę potwierdziło przyjęcie w 1945 r. Karty Narodów Zjednoczonych: Członkowie Organizacji powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub jej użycia (...). Karta Narodów Zjednoczonych utrzymuje jednak prawo do samoobrony indywidualnej bądź zbiorowej w przypadku, gdy jedno państwo lub kilka państw zostaje zaatakowanych przez

18 inne państwo albo kilka innych państw. Rada Bezpieczeństwa, działając na podstawie rozdziału VII Karty NZ (zob. odpowiedź na pyt. 18), może również podjąć decyzję o zbiorowym użyciu siły. Może to obejmować: - środki przymusu - w celu przywrócenia pokoju - przeciwko państwu zagrażającemu bezpieczeństwu międzynarodowemu; - środki mające na celu utrzymanie pokoju poprzez wysyłanie misji obserwatorów lub specjalnych oddziałów utrzymujących pokój. Inna sytuacja powstaje w kontekście prawa narodów do samostanowienia: w rezolucji 2105 (XX), która została przyjęta w 1965 r., Zgromadzenie Ogólne NZ uznaje zgodność z prawem walki prowadzonej przez ludy znajdujące się pod panowaniem kolonialnym w celu realizacji ich prawa do samostanowienia i niepodległości (...).

19 7. W JAKICH SYTUACJACH NALEŻY STOSOWAĆ PRAWO HUMANITARNE? DO KOGO JEST ONO SKIEROWANE I KOGO CHRONI? Międzynarodowe prawo humanitarne należy stosować w dwóch sytuacjach; można powiedzieć, że tworzy ono dwa systemy ochrony: a) Międzynarodowe konflikty zbrojne W takich sytuacjach należy stosować konwencje genewskie i protokół dodatkowy I. Prawo humanitarne jest skierowane przede wszystkim do stron konfliktu i chroni każdą osobę lub każdą grupę osób, które w ogóle nie biorą udziału w konflikcie, albo przestały już brać w nim udział, tj.: - rannych i chorych żołnierzy w wojnie lądowej, a także członków służb medycznych sił zbrojnych; - rannych i chorych żołnierzy lub rozbitków w wojnie morskiej, a także członków służb medycznych marynarki wojennej; - jeńców wojennych; - ludność cywilną, na przykład: * osoby cywilne będące cudzoziemcami, które przebywają na terytorium stron konfliktu, łącznie z uchodźcami; * osoby cywilne na obszarach okupowanych; * zatrzymane oraz internowane osoby cywilne; * personel medyczny i duchowny lub jednostki obrony cywilnej. Wojny narodowowyzwoleńcze, które odpowiadają kryteriom określonym w artykule 1 protokołu I, są traktowane jak międzynarodowe konflikty zbrojne. b) Niemiędzynarodowe konflikty zbrojne W przypadku niemiędzynarodowego konfliktu zbrojnego należy stosować artykuł 3 wspólny dla czterech konwencji genewskich oraz protokół II. Warto zauważyć, że warunki stosowania protokołu II zostały sformułowane bardziej restryktywnie, aniżeli warunki stosowania artykułu 3. W takich sytuacjach prawo

20 humanitarne jest skierowane do sił zbrojnych, zarówno regularnych jak i nieregularnych, które uczestniczą w konflikcie, a chroni każdą osobę lub kategorię osób, które w ogóle nie biorą udziału w działaniach zbrojnych albo przestały już brać w nich udział, na przykład: - rannych lub chorych uczestników walki; - osoby pozbawione wolności w następstwie konfliktu; - ludność cywilną; - personel medyczny i duchowny. PRAWO HUMANITARNE A NIEMIĘDZYNARODOWE KONFLIKTY ZBROJNE Artykuł 3 wspólny dla czterech konwencji genewskich jest uważany za swego rodzaju traktat w miniaturze. Nawet jeśli uwzględnimy postanowienia protokołu II, to przepisy dotyczące konfliktów wewnętrznych pozostają mniej szczegółowe, aniżeli postanowienia dotyczące międzynarodowych konfliktów zbrojnych. Bardzo trudnym okazało się wzmocnienie systemu ochrony obowiązującego w niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych w sytuacji, gdy państwa przywiązują bardzo dużą wagę do zasady suwerenności. Normy zawarte w artykule 3 są uważane za prawo zwyczajowe i wprowadzają minimalny standard, poniżej którego strony walczące nigdy nie powinny schodzić. JAKIE PRAWO NALEŻY STOSOWAĆ DO ZAMIESZEK WEWNĘTRZNYCH I INNYCH SYTUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEMOCY? Międzynarodowe prawo humanitarne nie jest stosowane w sytuacjach, gdy rozmiary przemocy nie pozwalaj stwierdzić, że mamy do czynienia z konfliktem zbrojnym. W tego typu przypadkach należy odwołać się do praw człowieka oraz do takich przepisów prawa wewnętrznego, jakie można wówczas zastosować.

21 8. CZY NALEŻY STOSOWAĆ PRAWO HUMANITARNE W NOWYCH KONFLIKTACH? Obecnie dużo się mówi o tzw. nowych konfliktach. Wyrażenie to obejmuje dwa typy konfliktów: tak zwane konflikty anarchiczne oraz inne konflikty, w których chodzi o potwierdzenie tożsamości grupowej. Pojęcia te są używane w sposób dosyć dowolny. Cechą charakterystyczną konfliktów anarchicznych, które znacznie przybrały na sile w związku z zakończeniem zimnej wojny, jest częściowe, a czasami nawet całkowite osłabienie lub załamanie się struktur państwowych. W takich sytuacjach uzbrojone grupy korzystają z powstałej próżni politycznej w celu zagarnięcia władzy. Przede wszystkim jednak cechą charakterystyczną konfliktów tego typu jest osłabienie lub przerwanie łańcucha dowodzenia w ramach poszczególnych grup zbrojnych. W konfliktach zmierzających do potwierdzenia tożsamości grupowej często próbuje się wyłączyć przeciwnika stosując praktyki znane pod nazwą czystek etnicznych. Polega to na przymusowym przemieszczaniu lub nawet eksterminowaniu ludności. Rosnąca spirala propagandy, przemocy i nienawiści prowadzi do tego, że konflikt tego typu szybko nabiera rozpędu, co wzmacnia poczucie przynależności do grupy ze szkodą dla istniejącej tożsamości narodowej i tym samym wyklucza jakąkolwiek możliwość współżycia z innymi grupami. Międzynarodowe prawo humanitarne powinno być stosowane w konfliktach anarchicznych lub związanych z przynależnością, kiedy to ofiarą przemocy pada szczególnie ludność cywilna. Wspólny artykuł 3 wymaga, aby wszystkie zbrojne ugrupowania, zarówno rebelianci jak i siły rządowe, respektowały tych, którzy złożyli broń oraz tych, którzy - tak jak osoby cywilne - nie biorą udziału w działaniach wojennych. Zatem osłabienie lub załamanie się struktur państwa nie powoduje próżni prawnej w odniesieniu do prawa międzynarodowego. Wręcz odwrotnie, to właśnie w takich sytuacjach prawo humanitarne ma być w pełni stosowane. Trzeba jednak stwierdzić, że w konfliktach tego typu stosowanie prawa humanitarnego jest trudniejsze. Brak dyscypliny wśród wojujących, uzbrojenie ludności cywilnej w wyniku napływu broni na dany obszar, a w związku z tym coraz większe trudności z odróżnianiem

22 walczących od cywilów, często prowadzą do wyjątkowo brutalnej konfrontacji, w której niewiele miejsca pozostaje na przepisy prawa. Dlatego to właśnie w sytuacjach tego typu trzeba podjąć odpowiednie wysiłki, aby prawo humanitarne było znane. Zapewne lepsza znajomość norm prawnych nie rozwiąże problemów, które doprowadziły do konfliktu, ale może złagodzić jego najstraszniejsze następstwa. WSPÓLNY ARTYKUŁ 3: TRAKTAT W MINIATURZE Gdyby na terytorium jednej z Wysokich Umawiających się Stron wybuchł konflikt zbrojny nie posiadający charakteru międzynarodowego, każda ze Stron konfliktu będzie zobowiązana stosować się przynajmniej do następujących postanowień : 1) Osoby nie biorące bezpośrednio udziału w działaniach wojennych, włącznie z członkami się zbrojnych, którzy złożyli broń, oraz osoby, które stały się niezdolne do walki na skutek choroby, ran, pozbawienia wolności lub z jakiegokolwiek innego powodu, będą we wszelkich okolicznościach traktowane w sposób humanitarny, bez czynienia żadnej różnicy na ich niekorzyść z powodu rasy, koloru skóry, religii lub wiary, płci, urodzenia lub majątku ani z żadnych innych podobnych przyczyn. W tym celu są i pozostaną zakazane w stosunku do wyżej wymienionych osób w każdym czasie i w każdym miejscu: a) zamachy na życie i nietykalność cielesną, a w szczególności zabójstwa we wszelkiej postaci, okaleczenia, okrutne traktowanie i tortury; b) branie zakładników; c) zamachy na godność osobistą, a w szczególności traktowanie poniżające i upokarzające; d) skazywanie i wykonywanie egzekucji bez uprzedniego wyroku wydanego przez sąd należycie ukonstytuowany i dający gwarancje procesowe, uznane za niezbędne przez narody cywilizowane. 2) Ranni i chorzy będą zbierani i leczeni. Bezstronna organizacja humanitarna, jak Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, będzie mogła ofiarować swoje usługi Stronom konfliktu.

23 Strony konfliktu będą się ponadto starały wprowadzi w życie w drodze układów specjalnych wszystkie lub niektóre z pozostałych postanowień niniejszej Konwencji. Zastosowanie powyższych postanowień nie będzie miało wpływu na sytuację prawną Stron konfliktu.

24 9. W JAKI SPOSÓB TWORZONE JEST PRAWO HUMANITARNE I CO UDAŁO SIĘ OSIĄGNĄĆ W TEJ DZIEDZINIE W OSTATNICH LATACH? Jako pomysłodawca pierwszego traktatu z zakresu współczesnego prawa humanitarnego (tj. konwencji genewskiej z 1864 r.), MKCK stara się zapewnić dostosowanie tej dziedziny prawa międzynarodowego publicznego do dzisiejszej rzeczywistości. Zatem jego zadaniem jest: - obserwowanie zmian dotyczących istoty konfliktów zbrojnych; - organizowanie konsultacji w celu zapewnienia możliwości osiągnięcia porozumienia w kwestii nowych norm; - przygotowywanie projektów tekstów, które są przedstawiane konferencjom dyplomatycznym. Przykład dwóch protokołów dodatkowych do konwencji genewskich pokazuje, w jaki sposób tworzone jest prawo humanitarne, począwszy od pierwszego pomysłu, a skończywszy na przyjęciu dokumentu: - MKCK badał możliwość uzupełnienia konwencji przyjętych w 1949 r. opierając się przy tym na projekcie odpowiednich przepisów przygotowanym w 1956 r., a następnie na rezolucjach przyjętych w latach 60. przez dwie Międzynarodowe Konferencje Czerwonego Krzyża oraz przez Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka, która odbyła się w Teheranie w 1968 r.; - MKCK przedstawił tę propozycję podczas XXI Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża, która odbywała się w Stambule; uczestnicy, w tym państwa będące stronami konwencji genewskich, wyrazili zgodę na odpowiednie działania i wówczas prawnicy MKCK przystąpili do prac przygotowawczych; - w latach MKCK zorganizował szereg konsultacji z rządami państw oraz wewnątrz Ruchu; Organizacja Narodów Zjednoczonych była regularnie informowana o postępie prac; - w 1973 r. XXII Międzynarodowa Konferencja Czerwonego Krzyża, która odbywała się w Teheranie, rozpatrywała projekty dokumentów i udzieliła im pełnego poparcia; - w lutym 1974 r. rząd Szwajcarii, jako depozytariusz konwencji genewskich z 1949 r., zorganizował w Genewie konferencję dyplomatyczną w sprawie potwierdzenia i

25 rozwoju międzynarodowego prawa humanitarnego stosowanego w konfliktach zbrojnych; obradowała ona na czterech sesjach i zakończyła się w czerwcu 1977 r.; - podczas końcowej sesji tej konferencji pełnomocnicy 102 państw, które brały w niej udział, przyjęli 102 artykuły protokołu I oraz 28 artykułów protokołu II. MKCK JAKO INSTYTUCJA POPIERAJĄCA PRAWO HUMANITARNE Zgodnie ze statutem Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, jednym z zadań MKCK jest przygotowywanie dokumentów rozwijających międzynarodowe prawo humanitarne. Dlatego jest on instytucją popierającą MPH. KILKA PRZYKŁADÓW Z OSTATNICH LAT (zob. także odpowiedź na pyt. 4) Protokół dotyczący oślepiających broni laserowych, przyjęty podczas wiedeńskiej konferencji dyplomatycznej w październiku 1995 r., zakazuje zarówno używania, jak i przekazywania broni laserowych, których jedną z funkcji bojowych jest powodowanie stałej ślepoty. Protokół wymaga również od państw zastosowania wszelkich możliwych środków ostrożności, włączając w to odpowiednie szkolenie sił zbrojnych, w celu unikania powodowania stałej ślepoty w następstwie legalnego używania innych systemów laserowych. W odniesieniu do min, zakres stosowania protokołu II do konwencji z 1980 r. został rozszerzony w wyniku przyjęcia 3 maja 1996 r. w Genewie poprawionej wersji Protokołu o zakazie i ograniczeniu używania min, min-pułapek i innych podobnych urządzeń. Co więcej, Konwencja o zakazie używania, przechowywania, produkowania i przekazywania min skierowanych przeciwko ludziom oraz o ich zniszczeniu, podpisana w Ottawie 3-4. grudnia 1997 r. przez 121 państw, całkowicie zakazuje min skierowanych przeciwko ludziom. Konwencja ta przewiduje równie usuwanie już położonych min oraz pomoc dla ofiar min. Traktaty z zakresu MPH zawierają normy chroniące środowisko - między innymi jest to artykuł 55 protokołu dodatkowego I oraz Konwencja o zakazie wykorzystywania technik modyfikacji środowiska w celach wojskowych lub innych celach wrogich z 10 grudnia 1976 r. Wojna w Zatoce w 1991 r. udowodniła jednak, że normy te są mało znane, a czasami

26 zbyt ogólne. Dlatego w 1994 r. MKCK, mając poparcie Zgromadzenia Ogólnego NZ i korzystając z pomocy odpowiednich ekspertów, przygotował Wytyczne do podręczników wojskowych oraz szkolenia wojskowego na temat ochrony środowiska w czasie konfliktu zbrojnego. Innym dokumentem z ostatnich lat jest podręcznik z San Remo na temat prawa międzynarodowego mającego zastosowanie podczas konfliktów zbrojnych na morzu. Znaczenie tego przedsięwzięcia, którego autorem jest Międzynarodowy Instytut Prawa Humanitarnego wspierany przez MKCK, zostało uznane przez rządy państw, które podczas XXVI Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca odbywającej się w Genewie w 1995 r., przyjęły specjalną rezolucję w tym zakresie. Chociaż konwencje genewskie i protokoły dodatkowe nie zakazują w sposób wyraźny używania broni jądrowej, to w takich przypadkach należy stosować ogólne zasady MPH. Zgodnie z tymi zasadami, strony wojujące zawsze muszą - między innymi - dokonywać rozróżnienia między kombatantami a osobami, które nie biorą udziału w walce. Zakazane jest także używanie broni mogących spowodować zbędne cierpienia. Międzynarodowy Trybuna Sprawiedliwości w Hadze potwierdzi w 1996 r., że zasady te należy stosować również do broni jądrowej.

27 10. JAKIEGO RODZAJU POMOC MATERIALNĄ PRZEWIDUJE PRAWO HUMANITARNE DLA OFIAR KONFLIKTU ZBROJNEGO? Państwa będące stronami konwencji genewskich uznają prawo ofiar konfliktów zbrojnych do otrzymywania przedmiotów koniecznych do przeżycia. Prawo to zostało rozwinięte w protokołach dodatkowych z 1977 r. W międzynarodowym konflikcie zbrojnym prawo do pomocy obejmuje w szczególności: - swobodny przewóz przesyłek z pewnymi przedmiotami niezbędnymi dla przetrwania ludności cywilnej (art. 23 czwartej konwencji, który został opracowany z myślą o blokadach); - obowiązek państwa okupacyjnego zapewnienia niezbędnego zaopatrzenia dla ludności terytoriów, które ono okupuje (art. 55 czwartej konwencji); jeżeli jego własne zaopatrzenie jest niedostateczne, państwo okupacyjne musi wyrazić zgodę na pomoc z zewnątrz (art. 59 czwartej konwencji). Protokół I (art. 69 i 70) wzmacnia przepisy, które zostały w tej kwestii przyjęte w 1949 r. Przykładowo, państwo prowadzące wojnę musi wyrazić zgodę na akcje bezstronnej pomocy o charakterze humanitarnym, prowadzone bez jakiegokolwiek rozróżniania na niekorzyść, na rzecz ludności znajdującej się na jego terytorium, z zastrzeżeniem porozumienia między zainteresowanymi stronami. Jeżeli odpowiednie warunki są spełnione, nie można zabronić przeprowadzenia takich akcji pomocy, które nie mogą być przy tym uważane ani za mieszanie się w konflikt zbrojny, ani za akty wrogie. W niemiędzynarodowym konflikcie zbrojnym protokół II (art. 18) przewiduje, między innymi, że jeżeli ludność cywilna cierpi bardzo znaczny niedostatek z braku zaopatrzenia niezbędnego dla przetrwania, należy podjąć, za zgodą stron walczących, działania pomocy mające wyłącznie humanitarny i bezstronny charakter i prowadzone bez czynienia różnic na niekorzyść (zob. s. 21). Obecnie powszechnie uznaje się, że państwo musi wyrazić zgodę na takie czysto humanitarne działania pomocy. MKCK I PRAWO DO POMOCY

28 W każdej sytuacji MKCK przysługuje prawo inicjatywy, które umożliwia mu proponowanie swoich usług stronom konfliktu, szczególnie w celu udzielania pomocy ofiarom tego konfliktu. Jego propozycja pomocy, niezależnie od tego czy dotycząca operacji pomocy czy te innych działań, nie stanowi zatem ingerencji w wewnętrzne sprawy państwa, gdyż jest ona wyraźnie przewidziana prawem humanitarnym. PRAWO HUMANITARNE I PRAWO DO INTERWENCJI Z PRZYCZYN HUMANITARNYCH Do tej pory, ponieważ prawo do - czy wręcz obowiązek - interwencji oznacza usprawiedliwianie interwencji zbrojnej, podjętej ze względów humanitarnych, problem ten nie wchodzi w zakres prawa humanitarnego, lecz prawa dotyczącego legalności używania sił zbrojnych w stosunkach międzynarodowych, czyli jus ad bellum (zob. odpowiedzi na pytania 6 i 18). Jeżeli dochodzi do interwencji zbrojnej z przyczyn humanitarnych, to MKCK musi, zgodnie z zakresem swoich praw i obowiązków zapewnić, aby osoby zaangażowane w tak interwencję przestrzegały odpowiednich norm międzynarodowego prawa humanitarnego; musi on również podejmować wysiłki na rzecz pomocy dla ofiar konfliktu. MKCK nigdy nie występuje za prawem do interwencji lub przeciwko niemu. Doświadczenie Komitetu dowodzi, że jest to problem o charakterze politycznym, w który MKCK nie może dać się uwikłać, gdyż zagraża to jego działalności humanitarnej.

29 11. JAK PRAWO HUMANITARNE TRAKTUJE PROBLEM PRZYWRACANIA WIĘZI RODZINNYCH? W następstwie konfliktu zbrojnego, internowane osoby cywilne oraz jeńcy wojenni zostają oddzieleni od swoich bliskich, rodziny są rozdzielane, a niektórzy ludzie znikają bez wieści. Konwencje genewskie oraz protokół I zawierają szereg postanowień zmierzających do ochrony takich ofiar. Należy je stosowa w przypadku międzynarodowego konfliktu zbrojnego i dają one MKCK prawo do następujących działań: 1. Przekazywanie wiadomości o charakterze rodzinnym oraz innych informacji. Obejmuje to: - otrzymywanie i rejestrowanie kart o wzięciu do niewoli jeńców wojennych oraz kart o internowaniu osób cywilnych, przy czym duplikaty tych kart są wysyłane do rodzin osób zatrzymanych; - przekazywanie poczty pomiędzy osobami pozbawionymi wolności a ich rodzinami; - przekazywanie informacji o charakterze rodzinnym (tzw. mesaże czerwonokrzyskie) pomiędzy rozdzielonymi członkami rodziny wtedy, gdy nie można polega na normalnej drodze pocztowej; - otrzymywanie i przekazywanie zawiadomień o śmierci. Ujmując to bardziej ogólnie, Centralne Biuro Poszukiwań przy MKCK działa jako pośrednik między stronami konfliktu, czy raczej między ich krajowymi biurami informacji, w celu przekazywania informacji na temat osób chronionych prawem humanitarnym. 2. Uzyskiwanie informacji na temat miejsca pobytu osób zaginionych (art. 33 protokołu I) 3. Łączenie rozproszonych rodzin (art. 74 protokołu I) MKCK działał w ten sposób po raz pierwszy w 1870 r. podczas wojny francusko-pruskiej. Jego biuro poszukiwań w Bazylei przystąpiło, działając jako pośrednik, do przywracania kontaktów między jeńcami wojennymi i ich rodzinami, zaczynając od wymiany pomiędzy

30 walczącymi stronami list rannych osób. Od tego czasu Centralne Biuro Poszukiwań przy MKCK znacznie rozwinęło swoją działalność. KRAJOWE BIURA INFORMACJI Trzecia konwencja genewska (art. 122) stanowi, że po wybuchu działań wojennych każde państwo neutralne lub każde państwo wojujące, na którego terytorium przebywają osoby będące obywatelami wrogiego państwa, musi utworzyć oficjalne biuro informacji o jeńcach wojennych. Każde państwo wojujące musi powiadamiać swoje biuro informacji o wszystkich jeńcach, którzy zostali wzięci do niewoli przez jego siły zbrojne. Musi też dostarczyć wszelkie dostępne, szczegółowe informacje dotyczące tożsamości tych jeńców, aby jak najszybciej można było powiadomić ich krewnych. Jeżeli nie ma takiego biura, co się często zdarza podczas konfliktów zbrojnych, wówczas MKCK podejmuje się zbierania informacji o osobach chronionych konwencjami genewskimi. CENTRALNE BIURO POSZUKIWA Centralne Biuro Informacji o jeńcach wojennych zostanie utworzone w kraju neutralnym. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża zaproponuje zainteresowanym Mocarstwom, jeżeli uzna to za potrzebne, zorganizowanie takiego Biura. Zadaniem tego Biura będzie zbieranie wszelkich informacji dotyczących jeńców wojennych, jakie będzie mogło ono zdobyć drogą oficjalną lub prywatną oraz przekazywanie ich jak najszybciej państwu pochodzenia jeńców lub Mocarstwu, do którego oni należy (...). (art. 123 trzeciej konwencji) ROZPROSZONE RODZINY Każda ze Stron konfliktu ułatwi poszukiwania podjęte przez członków rodzin rozproszonych przez wojnę w celu wzajemnego odszukiwania się i ewentualnego połączenia (...). (art. 26 czwartej konwencji)

31 12. JAKIE POSTANOWIENIA PRAWA HUMANITARNEGO REGULUJĄ KWESTIĘ UŻYWANIA ZNAKU? Konwencje genewskie wymieniają trzy znaki: czerwony krzyż, czerwony półksiężyc oraz czerwonego lwa i słońce, ale tylko dwa pierwsze spośród nich są obecnie używane przez Ruch jako znaki stowarzyszeń krajowych. Konwencje i ich protokoły dodatkowe zawierają szereg postanowień dotyczących znaku. Między innymi regulują one szczegółowo następujące kwestie: sposób umieszczania i używania znaku; jego wymiary oraz cele; jakie osoby oraz dobra mogą być chronione za pomocą znaku; kto może się nim posługiwać; co oznacza poszanowanie znaku; jakie kary grożą za jego nadużywanie. W czasie konfliktu zbrojnego znak może być używany jako znak ochronny tylko przez: - służby medyczne sił zbrojnych; - stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca należycie uznane i upoważnione przez swoje rządy do udzielania pomocy służbom medycznym sił zbrojnych; stowarzyszenia krajowe mogą używać znaku do celów ochronnych w odniesieniu do tylko takiego sprzętu i takich członków swojego personelu, którzy pomagają w czasie wojny oficjalnym służbom medycznym, pod warunkiem, że ten sprzęt i personel jest zaangażowany w te same - i tylko takie - działania, co służby medyczne oraz że podlega prawom i regulaminom wojskowym; - szpitale cywilne i inne placówki medyczne uznane za takie przez rządy i upoważnione do umieszczania znaku w celach ochronnych (punkty pierwszej pomocy, ambulanse, itd.); - inne dobrowolne organizacje pomocy, które spełniają te same warunki, co stowarzyszenia krajowe: są uznane i upoważnione przez rząd; znak jest używany przez personel i sprzęt przydzielony wyłącznie do służb medycznych; podlegają prawom i regulaminom wojskowym. Międzynarodowe prawo humanitarne przewiduje także, że każde państwo będące stron konwencji genewskich ma obowiązek podjęcia działa w celu zapobieżenia i ukarania

Konwencje genewskie, Genewa, 12 sierpnia 1949 r. (Dz. U. z 1956 r., nr 38, poz. 171, załącznik)

Konwencje genewskie, Genewa, 12 sierpnia 1949 r. (Dz. U. z 1956 r., nr 38, poz. 171, załącznik) Konwencje genewskie, Genewa, 12 sierpnia 1949 r. (Dz. U. z 1956 r., nr 38, poz. 171, załącznik) Rozdział I Postanowienia ogólne Artykuł 2 Niezależnie od postanowień, które wejdą w życie już w czasie pokoju,

Bardziej szczegółowo

W tych krajach, gdzie pospolite ruszenie lub oddziały ochotnicze stanowią armię lub wchodzą w jej skład, nazwa armii rozciąga się na nie.

W tych krajach, gdzie pospolite ruszenie lub oddziały ochotnicze stanowią armię lub wchodzą w jej skład, nazwa armii rozciąga się na nie. REGULAMIN HASKI Z 1907 R. Załącznik DO IV KONWENCJI HASKIEJ Z 1907 R. Art. 1. Ustawy, prawa i obowiązki wojenne stosują się nie tylko do armii, lecz również do pospolitego ruszenia i oddziałów ochotniczych,

Bardziej szczegółowo

zbadania możliwości rozszerzenia zakresu zakazów i ograniczeń zawartych w niniejszej konwencji i w załączonych do niej protokołach, biorąc również

zbadania możliwości rozszerzenia zakresu zakazów i ograniczeń zawartych w niniejszej konwencji i w załączonych do niej protokołach, biorąc również Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa, 10 października 1980 r.

Bardziej szczegółowo

Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym

Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym Pojęcie sporu w prawie międzynarodowym 1. Utrzymać międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo, stosując skuteczne środki zbiorowe dla zapobiegania zagrożeniom pokoju i ich usuwania, tłumienia aktów agresji

Bardziej szczegółowo

Działalność Czerwonego Krzyża w Polsce i na świecie

Działalność Czerwonego Krzyża w Polsce i na świecie Działalność Czerwonego Krzyża w Polsce i na świecie Spis Treści: 1. Misja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca 2. Podstawowe Zasady Czerwonego Krzyża Humanitaryzm Bezstronność Neutralność Niezależność

Bardziej szczegółowo

Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 roku dotyczący przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego (Protokół III) 1

Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 roku dotyczący przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego (Protokół III) 1 Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 roku dotyczący przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego (Protokół III) 1 Preambuła Wysokie Umawiające się Strony, (Ustęp1) Potwierdzając

Bardziej szczegółowo

Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka. Janusz Korzeniowski

Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka. Janusz Korzeniowski Zakres rozszerzony - moduł 36 Prawa człowieka Opracowanie: Janusz Korzeniowski nauczyciel konsultant ds. edukacji obywatelskiej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli 1 Spis slajdów Idea

Bardziej szczegółowo

(Zawiadomienia) ZAWIADOMIENIA INSTYTUCJI I ORGANÓW UNII EUROPEJSKIEJ RADA

(Zawiadomienia) ZAWIADOMIENIA INSTYTUCJI I ORGANÓW UNII EUROPEJSKIEJ RADA C 303/12 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15.12.2009 IV (Zawiadomienia) ZAWIADOMIENIA INSTYTUCJI I ORGANÓW UNII EUROPEJSKIEJ RADA Uaktualnione wytyczne Unii Europejskiej w sprawie promowania przestrzegania

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych WYKAZ ZAGADNIEŃ Definicja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych Historia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Słowo wstępne... 11. Przedmowa do czwartego wydania... 13. Wykaz skrótów... 15

Spis treści. Słowo wstępne... 11. Przedmowa do czwartego wydania... 13. Wykaz skrótów... 15 Spis treści Słowo wstępne............................................................ 11 Przedmowa do czwartego wydania.......................................... 13 Wykaz skrótów............................................................

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r.

KONWENCJA. o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. Dz.U.95.106.519 KONWENCJA o właściwości organów i prawie właściwym w zakresie ochrony małoletnich, sporządzona w Hadze dnia 5 października 1961 r. (Dz.U. z dnia 15 września 1995 r.) W imieniu Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Adam Dudzic, Aldona Ploch, Prawo międzynarodowe publiczne. Plansze Becka

Spis treści. Adam Dudzic, Aldona Ploch, Prawo międzynarodowe publiczne. Plansze Becka Przedmowa Wykaz ważniejszych skrótów Wykaz literatury XI XIII XV Rozdział I. Zagadnienia podstawowe 1 Tabl. 1. Społeczność międzynarodowa 3 Tabl. 2. Prawo międzynarodowe publiczne pojęcie 4 Tabl. 3. Prawo

Bardziej szczegółowo

1 Tłumaczenie E. Mikos-Skuza.

1 Tłumaczenie E. Mikos-Skuza. Statut Międzynarodowego Trybunału do spraw Rwandy, Nowy Jork, 8 listopada 1994 r. 1 (Dokument ONZ S/RES/955 z 8 listopada 1994 r. z poprawkami wprowadzonymi w S/RES/1165 z 30 kwietnia 1998 r., S/RES/1166

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część A. Testy. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XIII XVII XXI. Uwagi do testów: 1

Spis treści. Część A. Testy. Część B. Kazusy. Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XIII XVII XXI. Uwagi do testów: 1 Wykaz skrótów Literatura Przedmowa XIII XVII XXI Część A. Testy Uwagi do testów: 1 Test 1 2 Odpowiedzi do testu 1 80 Test 2 6 Odpowiedzi do testu 2 82 Test 3 9 Odpowiedzi do testu 3 85 Test 4 13 Odpowiedzi

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI

Spis treści. Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI Spis treści Wykaz skrótów... XIII Wykaz stron internetowych... XVII Wykaz podstawowej literatury... XIX Przedmowa... XXI Rozdział I. Zagadnienia wstępne... 1 1. Uwagi terminologiczne... 1 2. Elementy charakterystyczne

Bardziej szczegółowo

DEKLARACJA PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH LUB ETNICZNYCH, RELIGIJNYCH I JĘZYKOWYCH

DEKLARACJA PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH LUB ETNICZNYCH, RELIGIJNYCH I JĘZYKOWYCH DEKLARACJA PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH LUB ETNICZNYCH, RELIGIJNYCH I JĘZYKOWYCH rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 47/135 przyjęta i proklamowana w dniu 10 grudnia 1992 roku Zgromadzenie

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe prawo humanitarne

Międzynarodowe prawo humanitarne Międzynarodowe prawo humanitarne Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Trzecia Sesja Ogólnego Zgromadzenia ONZ, obradująca w Paryżu, uchwaliła 10 grudnia 1948 roku Powszechną Deklarację Praw Człowieka.

Bardziej szczegółowo

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r.

Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. Koncepcja strategiczna obrony obszaru północnoatlantyckiego DC 6/1 1 grudnia 1949 r. I Preambuła 1. Osiągnięcie celów Traktatu Północnoatlantyckiego wymaga integracji przez jego państwa-strony takich środków

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA (NR 87) (Dz. U. z dnia 28 maja 1958 r.) W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej RADA PAŃSTWA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

KONWENCJA (NR 87) (Dz. U. z dnia 28 maja 1958 r.) W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej RADA PAŃSTWA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ Dz.U.58.29.125 KONWENCJA (NR 87) DOTYCZĄCA WOLNOŚCI ZWIĄZKOWEJ I OCHRONY PRAW ZWIĄZKOWYCH, przyjęta w San Francisco dnia 9 lipca 1948 r. (Dz. U. z dnia 28 maja 1958 r.) W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.12.2011 KOM(2011) 911 wersja ostateczna 2011/0447 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie oświadczenia o wyrażeniu przez państwa członkowskie, w interesie Unii Europejskiej,

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ DODATKOWY DO KONWENCJI W SPRAWIE LIKWIDACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI KOBIET

PROTOKÓŁ DODATKOWY DO KONWENCJI W SPRAWIE LIKWIDACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI KOBIET PROTOKÓŁ DODATKOWY DO KONWENCJI W SPRAWIE LIKWIDACJI WSZELKICH FORM DYSKRYMINACJI KOBIET przyjęty 6.10.1999 przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych rezolucją A/54/4 i otwarty do podpisu 10.12.1999

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ DODATKOWY II

PROTOKÓŁ DODATKOWY II 1 PROTOKÓŁ DODATKOWY II Protokół dodatkowy do konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych Genewa, 8 czerwca 1977 r. (Dz. U. z 1992 r.,

Bardziej szczegółowo

TEMAT LEKCJI: Obrona cywilna oraz powszechna samoobrona ludności. System zarządzania kryzysowego.

TEMAT LEKCJI: Obrona cywilna oraz powszechna samoobrona ludności. System zarządzania kryzysowego. ZNAK OBRONY CYWILNEJ Składa się z: Niebieskiego trójkąta na pomarańczowym tle Kierowania ewakuacją Przygotowania zbiorowych schronów Organizowania ratownictwa Likwidowania pożarów Wykrywania i oznaczania

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych w edukacji dla bezpieczeństwa mjr rez. dr Marek Gąska Zakład Bezpieczeństwa Państwa Wydział

Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych w edukacji dla bezpieczeństwa mjr rez. dr Marek Gąska Zakład Bezpieczeństwa Państwa Wydział Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych w edukacji dla bezpieczeństwa mjr rez. dr Marek Gąska Zakład Bezpieczeństwa Państwa Wydział Administracji i Ekonomii Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji

Bardziej szczegółowo

Druk nr 2275 Warszawa, 27 listopada 2003 r.

Druk nr 2275 Warszawa, 27 listopada 2003 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-173-03 Druk nr 2275 Warszawa, 27 listopada 2003 r. Pan Marek Borowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o uznawaniu rozwodów i separacji, sporządzona w Hadze dnia 1 czerwca 1970 r. (Dz. U. z dnia 28 maja 2001 r.)

KONWENCJA. o uznawaniu rozwodów i separacji, sporządzona w Hadze dnia 1 czerwca 1970 r. (Dz. U. z dnia 28 maja 2001 r.) Dz.U.01.53.561 KONWENCJA o uznawaniu rozwodów i separacji, sporządzona w Hadze dnia 1 czerwca 1970 r. (Dz. U. z dnia 28 maja 2001 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Bardziej szczegółowo

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, Stan prawny: 2009-03-18 Numer dokumentu LexPolonica: 63305 DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK. wniosku dotyczącego DECYZJI RADY

ZAŁĄCZNIK. wniosku dotyczącego DECYZJI RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.6.2015 r. COM(2015) 291 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do wniosku dotyczącego DECYZJI RADY w sprawie podpisania, w imieniu unii Europejskiej, protokołu dodatkowego do Konwencji

Bardziej szczegółowo

Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)

Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) 1 Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Sporządzony w Helsinkach dnia 1 sierpnia 1975 r. Deklaracja zasad rządzących wzajemnymi stosunkami między Państwami uczestniczącymi

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.1.2015 r. COM(2015) 20 final 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ FAKULTATYWNY. do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,

PROTOKÓŁ FAKULTATYWNY. do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Dz.U.04.248.2484 PROTOKÓŁ FAKULTATYWNY do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 6 października 1999 r. (Dz. U.

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 22.3.2016 L 75/3 TŁUMACZENIE KONWENCJA o doręczaniu za granicą dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych (sporządzona dnia 15 listopada 1965 r.) PAŃSTWA SYGNATARIUSZE NINIEJSZEJ

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, sporządzona w Hadze dnia 2 października 1973 r. (Dz. U. z dnia 17 maja 2000 r.

KONWENCJA. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, sporządzona w Hadze dnia 2 października 1973 r. (Dz. U. z dnia 17 maja 2000 r. Dz.U.00.39.444 KONWENCJA o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, sporządzona w Hadze dnia 2 października 1973 r. (Dz. U. z dnia 17 maja 2000 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT

Bardziej szczegółowo

Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo".

Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa prawo. Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo". W ujęciu przedmiotowym rozumiane jest ono jako system norm prawnych, czyli ogólnych, które powstały w związku

Bardziej szczegółowo

1/ Geneza i rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego

1/ Geneza i rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego 1/ Geneza i rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego Współczesne międzynarodowe prawo humanitarne, zapoczątkowane pierwszą konwencją genewską z 1864 r., rozwijało się etapami, często dopiero po wydarzeniach,

Bardziej szczegółowo

Prawo międzynarodowe publiczne SSP II 2016/2017

Prawo międzynarodowe publiczne SSP II 2016/2017 Prawo międzynarodowe publiczne SSP II 2016/2017 1. Etapy rozwoju prawa międzynarodowego 2. Definicja prawa międzynarodowego 3. Istota prawa międzynarodowego (woluntaryzm, pozytywizm prawniczy, normatywizm,

Bardziej szczegółowo

PRAWO WOJENE. ius in bello

PRAWO WOJENE. ius in bello PRAWO PRZECIWWOJENNE in contra bellum normy prawa międzynarodowego, których celem jest zapobieganie konfliktom zbrojnym I i II Konwencja haska (1907) Pakt Ligi Narodów (1919) Traktat przeciwwojenny Brianda-

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych. (Dz.U.UE L z dnia 16 grudnia 2009 r.)

PROTOKÓŁ. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych. (Dz.U.UE L z dnia 16 grudnia 2009 r.) Dz.U.UE.L.09.331.19 PROTOKÓŁ o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych (Dz.U.UE L z dnia 16 grudnia 2009 r.) Państwa sygnatariusze niniejszego protokołu, pragnąć ustanowić wspólne postanowienia

Bardziej szczegółowo

Prawna ochrona dóbr osobistych człowieka, w tym nietykalności cielesnej, a zwyczaje szkolne

Prawna ochrona dóbr osobistych człowieka, w tym nietykalności cielesnej, a zwyczaje szkolne Prawna ochrona dóbr osobistych człowieka, w tym nietykalności cielesnej, a zwyczaje szkolne Konstytucja RP Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka

Bardziej szczegółowo

PRAWA DZIECKA. dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności prywatności;

PRAWA DZIECKA. dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności prywatności; PRAWA DZIECKA "Nie ma dzieci - są ludzie..." - Janusz Korczak Każdy człowiek ma swoje prawa, normy, które go chronią i pozwalają funkcjonować w społeczeństwie, państwie. Prawa mamy również my - dzieci,

Bardziej szczegółowo

UKŁAD. o tranzycie międzynarodowych służb powietrznych, podpisany w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r.

UKŁAD. o tranzycie międzynarodowych służb powietrznych, podpisany w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Dz.U. 1959 Nr 35, poz. 213 UKŁAD o tranzycie międzynarodowych służb powietrznych, podpisany w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Przekład. W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej RADA PAŃSTWA POLSKIEJ

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe prawo humanitarne

Międzynarodowe prawo humanitarne Agnieszka szpak Międzynarodowe prawo humanitarne Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 2014 Recenzent dr hab. Elżbieta Karska, prof. UKSW Opracowanie redakcyjne i korekta Mirosława

Bardziej szczegółowo

Zasady działania ONZ na rzecz osób starszych

Zasady działania ONZ na rzecz osób starszych Zasady działania ONZ na rzecz osób starszych Dodać życia do lat, które zostały dodane do życia Zgromadzenie Ogólne ONZ: Doceniając wkład, jaki wnoszą osoby starsze w życie społeczeństw, Uwzględniając fakt,

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA Nr 161 MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY. dotycząca służb medycyny pracy, przyjęta w Genewie dnia 26 czerwca 1985 r.

KONWENCJA Nr 161 MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY. dotycząca służb medycyny pracy, przyjęta w Genewie dnia 26 czerwca 1985 r. Dz.U.05.34.300 KONWENCJA Nr 161 MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI PRACY dotycząca służb medycyny pracy, przyjęta w Genewie dnia 26 czerwca 1985 r. (Dz. U. z dnia 25 lutego 2005 r.) W imieniu Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

1. 1. Definicja, normy i zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych

1. 1. Definicja, normy i zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych 1. 1. Definicja, normy i zasady międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych Prawo konfliktów zbrojnych (prawo wojenne) możemy zdefiniować

Bardziej szczegółowo

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2013/11/D/HS5/01413

Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki, przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2013/11/D/HS5/01413 Recenzje: dr hab. Elżbieta Karska, prof. UKSW prof. dr hab. Roman Wieruszewski Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Anna Kaniewska Projekt okładki: Katarzyna Juras Na okładce wykorzystano

Bardziej szczegółowo

Państwa Strony zobowiązują się ponadto przyznać Podkomitetowi do spraw prewencji nieograniczony dostęp do wszystkich informacji dotyczących:

Państwa Strony zobowiązują się ponadto przyznać Podkomitetowi do spraw prewencji nieograniczony dostęp do wszystkich informacji dotyczących: UZASADNIENIE Protokół Fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania został przyjęty w dniu 18 grudnia 2002 r.

Bardziej szczegółowo

Zasady prawa międzynarodowego. Prawo międzynarodowe publiczne ćwiczenia Semestr letni 2017/2018 mgr Joanna Poprawska

Zasady prawa międzynarodowego. Prawo międzynarodowe publiczne ćwiczenia Semestr letni 2017/2018 mgr Joanna Poprawska Zasady prawa międzynarodowego Prawo międzynarodowe publiczne ćwiczenia Semestr letni 2017/2018 mgr Joanna Poprawska Zasady prawa międzynarodowego normy prawne szczególnego rodzaju ze względu na swoje znaczenie,

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA Nr 140. dotycząca płatnego urlopu szkoleniowego, przyjęta w Genewie dnia 24 czerwca 1974 r. (Dz. U. z dnia 23 lipca 1979 r.

KONWENCJA Nr 140. dotycząca płatnego urlopu szkoleniowego, przyjęta w Genewie dnia 24 czerwca 1974 r. (Dz. U. z dnia 23 lipca 1979 r. Dz.U.79.16.100 KONWENCJA Nr 140 dotycząca płatnego urlopu szkoleniowego, przyjęta w Genewie dnia 24 czerwca 1974 r. (Dz. U. z dnia 23 lipca 1979 r.) W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej RADA PAŃSTWA

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA RAMOWA O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH

KONWENCJA RAMOWA O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH KONWENCJA RAMOWA O OCHRONIE MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH COUNCIL OF EUROPE CONSEIL DE L EUROPE Czym jest Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych? Konwencja Ramowa, która weszła w życie 1 lutego 1998

Bardziej szczegółowo

KRAJOWY ZESPÓŁ DO SPRAW PREWENCJI (FOREBYGGINGSENHET)

KRAJOWY ZESPÓŁ DO SPRAW PREWENCJI (FOREBYGGINGSENHET) Norweski Rzecznik Praw Obywatelskich (Sivilombudsmannen): KRAJOWY ZESPÓŁ DO SPRAW PREWENCJI (FOREBYGGINGSENHET) Zapobiega torturom i nieludzkiemu traktowaniu osób pozbawionych wolności Krajowy Zespół do

Bardziej szczegółowo

Protokół z 2014 r. do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej, z 1930 r.

Protokół z 2014 r. do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej, z 1930 r. Protokół z 2014 r. do Konwencji nr 29 dotyczącej pracy przymusowej, z 1930 r. Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy, zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA. o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.)

KONWENCJA. o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.) Dz.U.03.63.585 KONWENCJA o prawie właściwym dla wypadków drogowych, sporządzona w Hadze dnia 4 maja 1971 r. (Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2003 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

Bardziej szczegółowo

Prowadzący mgr inż. Jarosław Rudzki

Prowadzący mgr inż. Jarosław Rudzki Podstawy prawne ochrony ludności i obrony cywilnej w RP Prowadzący mgr inż. Jarosław Rudzki Co to jest obrona cywilna? Obrona - defensywa, akcja obronna; to, co stanowi ochronę lub zabezpieczenie przed

Bardziej szczegółowo

RADA EUROPY KOMITET MINISTRÓW

RADA EUROPY KOMITET MINISTRÓW RADA EUROPY KOMITET MINISTRÓW Zalecenie Rec(2005)5 Komitetu Ministrów dla państw członkowskich w sprawie praw dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (Przyjęte przez Komitet Ministrów

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa

USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa Opracowano na podstawie: Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE ZASADY MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

PODSTAWOWE ZASADY MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH ppłk dr Zbigniew Falkowski PODSTAWOWE ZASADY MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH MATERIAŁ DLA NAUCZYCIELI Pojęcie Międzynarodowe Prawo Humanitarne Konfliktów Zbrojnych (MPHKZ) wg

Bardziej szczegółowo

Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych

Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. Podstawa prawna: Dz. U. z 2012 r. poz. 1169 - dokument ratyfikacyjny podpisany przez Prezydenta RP w dniu

Bardziej szczegółowo

Konwencja o uczestnictwie cudzoziemców w życiu publicznym na szczeblu lokalnym 1

Konwencja o uczestnictwie cudzoziemców w życiu publicznym na szczeblu lokalnym 1 Konwencja o uczestnictwie cudzoziemców w życiu publicznym na szczeblu lokalnym 1 Strasburg, 5 lutego 1992 roku European Treaty Series (ETS) / Série des traités européens (STE) Nr 144 Preambuła Państwa

Bardziej szczegółowo

POROZUMIENIE. o ochronie nietoperzy w Europie, podpisane w Londynie dnia 4 grudnia 1991 r. (Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.)

POROZUMIENIE. o ochronie nietoperzy w Europie, podpisane w Londynie dnia 4 grudnia 1991 r. (Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.) Dz.U. 1999 Nr 96, poz. 1112 POROZUMIENIE o ochronie nietoperzy w Europie, podpisane w Londynie dnia 4 grudnia 1991 r. (Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.) W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ

Bardziej szczegółowo

Pokojowe rozstrzyganie sporów

Pokojowe rozstrzyganie sporów Pokojowe rozstrzyganie sporów KNZ art. 3 - wyłącznie metodami pokojowymi art. 33 wskazuje metody spór prawny, a nie faktyczny czy polityczny Negocjacje art. 36 KNZ zrównoważone i sprawiedliwe rozwiązanie

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 7.6.2016 r. COM(2016) 367 final 2016/0168 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca Republikę Austrii i Rumunię do wyrażenia zgody, w interesie Unii Europejskiej, na przystąpienie

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA NR 149. dotycząca zatrudnienia oraz warunków pracy i życia personelu pielęgniarskiego, przyjęta w Genewie dnia 21 czerwca 1977 r.

KONWENCJA NR 149. dotycząca zatrudnienia oraz warunków pracy i życia personelu pielęgniarskiego, przyjęta w Genewie dnia 21 czerwca 1977 r. Dz.U.1981.2.4 KONWENCJA NR 149 dotycząca zatrudnienia oraz warunków pracy i życia personelu pielęgniarskiego, przyjęta w Genewie dnia 21 czerwca 1977 r. (Dz. U. z dnia 30 stycznia 1981 r.) W imieniu Polskiej

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, traktatu o handlu bronią

Wniosek DECYZJA RADY. upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, traktatu o handlu bronią KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.6.2013 COM(2013) 482 final 2013/0225 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, traktatu o handlu

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity) Preambuła (skreślona). DZIAŁ PIERWSZY PRZEPISY OGÓLNE.

USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity) Preambuła (skreślona). DZIAŁ PIERWSZY PRZEPISY OGÓLNE. Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.

Bardziej szczegółowo

*** PROJEKT ZALECENIA

*** PROJEKT ZALECENIA PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych 13.5.2015 2014/0258(NLE) *** PROJEKT ZALECENIA w sprawie projektu decyzji Rady upoważniającej państwa

Bardziej szczegółowo

Spis treści. I. Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego w Polsce zasady i struktury:

Spis treści. I. Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego w Polsce zasady i struktury: II Raport o implementacji i upowszechnianiu międzynarodowego prawa humanitarnego w Polsce. Spis treści I. Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego w Polsce zasady i struktury: str. 3 1. Prawo

Bardziej szczegółowo

Prawo konfliktów zbrojnych. Tomasz Dąbrowski

Prawo konfliktów zbrojnych. Tomasz Dąbrowski Prawo konfliktów zbrojnych Tomasz Dąbrowski Agresja wg ONZ użycie siły zbrojnej przez państwo przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub niezależności politycznej innego państwa lub w jakikolwiek

Bardziej szczegółowo

o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Stąd też projekt zawiera propozycję dodania w art. 3 ust. 2a i 2b.

o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Stąd też projekt zawiera propozycję dodania w art. 3 ust. 2a i 2b. UZASADNIENIE W dotychczasowym stanie prawnym obowiązujące przepisy, w szczególności ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241,

Bardziej szczegółowo

S T A T U T Sądu Arbitrażowego przy Centrum Mediacji i Arbitrażu Transportu Sp. z o.o. 1 Nazwa, siedziba i pieczęć Sądu

S T A T U T Sądu Arbitrażowego przy Centrum Mediacji i Arbitrażu Transportu Sp. z o.o. 1 Nazwa, siedziba i pieczęć Sądu S T A T U T Sądu Arbitrażowego przy Centrum Mediacji i Arbitrażu Transportu Sp. z o.o. 1 Nazwa, siedziba i pieczęć Sądu 1. Sąd Arbitrażowy przy Centrum Mediacji i Arbitrażu Transportu Sp. z o.o., zwany

Bardziej szczegółowo

T: Cele zadania i organizacja

T: Cele zadania i organizacja T: Cele zadania i organizacja Obrony Cywilnej. Międzynarodowym znakiem graficznym Obrony Cywilnej jest niebieski Międzynarodowym znakiem graficznym Obrony Cywilnej jest niebieski trójkąt na pomarańczowym

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe "Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy". Opracowanie: dr Artur Woźny

Studia podyplomowe Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. Opracowanie: dr Artur Woźny ŹRÓDŁA PRAWA PRACY Pod pojęciem źródła prawa rozumie się wszelkiego rodzaju formy, poprzez które zostają wyrażone normy prawne. Charakter oficjalnego źródła prawa stanowionego (wydanego przez uprawnione

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 21.12.2011 KOM(2011) 909 wersja ostateczna 2011/0444 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie oświadczenia o wyrażeniu przez państwa członkowskie, w interesie Unii Europejskiej,

Bardziej szczegółowo

STATUT STOWARZYSZENIA. SIDIS Stowarzyszenie imienia dr I. Semmelweisa

STATUT STOWARZYSZENIA. SIDIS Stowarzyszenie imienia dr I. Semmelweisa STATUT STOWARZYSZENIA SIDIS Stowarzyszenie imienia dr I. Semmelweisa Art. I NAZWA. Tworzy się stowarzyszenie pod nazwą SIDIS Stowarzyszenie imienia dr I. Semmelweisa, w dalszej części niniejszego Statutu,

Bardziej szczegółowo

DECYZJA Nr 184/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 13 czerwca 2012 r.

DECYZJA Nr 184/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ. z dnia 13 czerwca 2012 r. Warszawa, dnia 15 czerwca 2012 r. Poz. 221 Zarząd Szkolenia - P7 DECYZJA Nr 184/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie organizacji systemu kształcenia i szkolenia z Międzynarodowego

Bardziej szczegółowo

Wspólny wniosek DECYZJA RADY

Wspólny wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Bruksela, dnia 23.11.2016 r. JOIN(2016) 56 final 2016/0373 (NLE) Wspólny wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia,

Bardziej szczegółowo

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO: umowy międzynarodowe

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO: umowy międzynarodowe ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO: umowy międzynarodowe Marta Statkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski art. 38 Statutu Międzynarodowego

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE RADY (EWG) NR 3976/87. z dnia 14 grudnia 1987 r.

ROZPORZĄDZENIE RADY (EWG) NR 3976/87. z dnia 14 grudnia 1987 r. ROZPORZĄDZENIE RADY (EWG) NR 3976/87 z dnia 14 grudnia 1987 r. w sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do pewnych kategorii porozumień i praktyk uzgodnionych w sektorze transportu lotniczego RADA

Bardziej szczegółowo

a) ataki, które nie są skierowane przeciwko określonemu celowi wojskowemu;

a) ataki, które nie są skierowane przeciwko określonemu celowi wojskowemu; Ograniczenia dotyczące środków i metod walki zbrojnej I. Cele wojskowe według postanowień prawa wojennego W myśl przepisów prawa wojennego celami wojskowymi są: członkowie nieprzyjacielskich sił zbrojnych

Bardziej szczegółowo

Zrozumieć prawa pacjenta

Zrozumieć prawa pacjenta Zrozumieć prawa pacjenta Historia praw dziecka w pigułce 1819 r. - Wielka Brytania, Robert Owen proponuje prawem zagwarantowany zakaz zatrudnienia małych dzieci w kopalniach i fabrykach; 1908 r. zakaz

Bardziej szczegółowo

Status prawny uchodźcy

Status prawny uchodźcy EWELINA DZIUBA Status prawny uchodźcy Definicja uchodźcy zawarta jest w art. 1 Konwencji Genewskiej z 1951 r. oraz Protokole Nowojorskim z 1967 r. W rozumieniu tych aktów prawnych uchodźcą jest osoba spełniająca

Bardziej szczegółowo

DECYZJA RAMOWA RADY 2005/222/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie ataków na systemy informatyczne

DECYZJA RAMOWA RADY 2005/222/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie ataków na systemy informatyczne 16.3.2005 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 69/67 (Akty przyjęte na mocy Tytułu VI Traktatu o Unii Europejskiej) DECYZJA RAMOWA RADY 2005/222/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie ataków na systemy

Bardziej szczegółowo

PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk

PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)

Bardziej szczegółowo

PROJEKT SPRAWOZDANIA

PROJEKT SPRAWOZDANIA PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Rozwoju 28.1.2014 2014/2012(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA zawierającego projekt zalecenia Parlamentu Europejskiego dla Rady w sprawie działań humanitarnych zbrojnych

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Międzynarodowe prawo humanitarne. 2. KIERUNEK: Bezpieczeństwo narodowe

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Międzynarodowe prawo humanitarne. 2. KIERUNEK: Bezpieczeństwo narodowe KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Międzynarodowe prawo humanitarne 2. KIERUNEK: Bezpieczeństwo narodowe 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok II, semestr 3 5. LICZBA

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 7.6.2016 r. COM(2016) 372 final 2016/0173 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca niektóre państwa członkowskie do wyrażenia zgody, w interesie Unii Europejskiej, na

Bardziej szczegółowo

Ochrona zasady wolności sumienia i wyznania (religii)

Ochrona zasady wolności sumienia i wyznania (religii) Ochrona zasady wolności sumienia i wyznania (religii) Ochrona zasady wolności sumienia i wyznania (religii) Ochrona konstytucyjna Ochrona cywilnoprawna Skarga do Trybunału po zakończeniu postępowania sądowego

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 340/19

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 340/19 13.12.2012 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 340/19 DECYZJA RADY z dnia 6 grudnia 2012 r. w sprawie stanowiska w odniesieniu do przyjęcia postanowień dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia

Bardziej szczegółowo

TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (WYCIĄG)

TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (WYCIĄG) TRAKTAT O FUNKCJONOWANIU UNII EUROPEJSKIEJ (WYCIĄG) Artykuł 37. (dawny art. 31 TWE) 1. Państwa Członkowskie dostosowują monopole państwowe o charakterze handlowym w taki sposób, aby wykluczona była wszelka

Bardziej szczegółowo

Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu

Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu z dnia 26 listopada 1987 r. (w brzmieniu ustalonym zgodnie z Protokołami nr 1 i 2 z 4 listopada

Bardziej szczegółowo

Konwencja nr 187 dotycząca struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy

Konwencja nr 187 dotycząca struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy Konwencja nr 187 dotycząca struktur promujących bezpieczeństwo i higienę pracy Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy, zwołana do Genewy przez Radę Administracyjna Międzynarodowego Biura

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 listopada 2015 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 listopada 2015 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 listopada 2015 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2013/0177 (NLE) 13777/15 ADD 1 JUSTCIV 256 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: ZAŁĄCZNIK

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.11.2014 r. COM(2014) 714 final 2014/0338 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca niektóre akty prawne w dziedzinie współpracy policyjnej i

Bardziej szczegółowo

Prawa ofiar. Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi

Prawa ofiar. Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi Prawa ofiar Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi Handel ludźmi narusza prawa i oddziałuje na życia niezliczonej liczby ludzi w Europie i poza nią. Coraz więcej kobiet, mężczyzn

Bardziej szczegółowo

9116/19 IT/alb JAI.2. Bruksela, 21 maja 2019 r. (OR. en) 9116/19

9116/19 IT/alb JAI.2. Bruksela, 21 maja 2019 r. (OR. en) 9116/19 Bruksela, 21 maja 2019 r. (OR. en) 9116/19 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: JAI 490 COPEN 200 CYBER 153 DROIPEN 79 JAIEX 75 ENFOPOL 229 DAPIX 177 EJUSTICE 63 MI 420 TELECOM 211 DATAPROTECT

Bardziej szczegółowo

Azja w stosunkach międzynarodowych. dr Andrzej Anders

Azja w stosunkach międzynarodowych. dr Andrzej Anders Azja w stosunkach międzynarodowych dr Andrzej Anders Japonia współczesna Japonia jest jednym z nielicznych krajów pozaeuropejskich, które uniknęły kolonizacji w XIX w. Wraz z wzrostem mocarstwowości Japonii

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA OBRONNEJ PAŃSTWA ORAZ STANÓW W NADZWYCZAJNYCH. Zbigniew FILIP

CHARAKTERYSTYKA OBRONNEJ PAŃSTWA ORAZ STANÓW W NADZWYCZAJNYCH. Zbigniew FILIP CHARAKTERYSTYKA STANÓW W GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA ORAZ STANÓW W NADZWYCZAJNYCH Zbigniew FILIP 2 3 Konflikt na Ukrainie Ofiary wśród żołnierzy biorących udział w konflikcie: ok. 50.000 Ofiary wśród ludności

Bardziej szczegółowo

Test z międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych

Test z międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych Test z międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych 1. W dniu 3 grudnia 2008 r. w stolicy Norwegii Oslo podpisano kolejną konwencję z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA OSÓB FIZYCZNYCH PRZED SĄDAMI I TRYBUNAŁAMI MIĘDZYNARODOWYMI

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA OSÓB FIZYCZNYCH PRZED SĄDAMI I TRYBUNAŁAMI MIĘDZYNARODOWYMI ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA OSÓB FIZYCZNYCH PRZED SĄDAMI I TRYBUNAŁAMI MIĘDZYNARODOWYMI W pewnych przypadkach osoby fizyczne, sprawcy przestępstw popełnionych na terytorium danego państwa, mogą podlegać nie

Bardziej szczegółowo