NA ŚRODOWISKO. NIś NIEBEZPIECZNE W TRZEBCZU I OBOJĘTNE W TRZEBCZU

Transkrypt

1 Zleceniodawca: PRZEDSIĘBIORSTWO GOSPODARKI MIEJSKIEJ SP. Z O. O. Ul. Dąbrowskiego 2, Polkowice tel. (076) Wykonawca: progeo sp. z o.o. progeo sp. z o.o Wrocław, ul. Energetyczna 8/7 (071) , tel./fax progeo@progeo.wroc.pl Nr egzemplarza: 1 RAPORT O RAPORT ODDZIAŁYWANIU ODDZIAŁYWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO MODERNIZACJA BUDOWA ZAKŁADU SKŁADOWISKA GOSPODARKI ODPADÓW ODPADAMI INNYCH NIś NIEBEZPIECZNE W TRZEBCZU I OBOJĘTNE W TRZEBCZU Lokalizacja: miejscowość: gmina: powiat: województwo: Trzebcz Polkowice polkowicki dolnośląskie Trzebcz Polkowice polkowicki dolnośląskie Działki: OBRĘB 3 TRZEBCZ: MIASTA POLKOWICE: 180/9, 183/41, 183/40, 183/39, 183/38, 183/37, 183/32, 183/24, 180/9, 183/41, 183/40, 183/39, 183/38, 183/23, 183/37, 183/22 183/32, 183/24, 183/23, 183/22 Opracowali: Uprawnienia Podpis mgr Andrzej Krzyśków biegły z listy Wojewody Dolnośląskiego w zakresie sporządzania ocen oddziaływania na środowisko naturalne, zaśw. nr 017 upr. geologiczno-inŝynierskie nr VII-1143 upr. hydrogeologiczne nr V-1330 mgr Sławomir Chybiński mgr inŝ. Zofia Maksymiak mgr Marta Gaworecka mgr inŝ Barbara Machniewicz Wrocław, maj 2009 r.

2 Spis treści 1. STRESZCZENIE WSTĘP Podstawa, przedmiot, cel i zakres opracowania OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH W REJONIE PRZEDSIĘWZIĘCIA PołoŜenie administracyjne i fizyczno-geograficzne Stan zagospodarowania terenu Opis składowiska odpadów Morfologia i hydrografia Jakość wód powierzchniowych Budowa geologiczna Warunki hydrogeologiczne Jakość wód podziemnych Ujęcia wód podziemnych Warunki glebowe Jakość gleb Warunki klimatyczne Jakość powietrza atmosferycznego Emisja gazów ze składowiska odpadów Świat roślinny i zwierzęcy Szata roślinna Fauna Obszary i obiekty podlegające ochronie, zabytki ZŁOśENIA PROGRAMOWE INWESTYCJI Bilans odpadów stan obecny Bilans odpadów stan prognozowany Szczegółowe załoŝenia do koncepcji Zakładu Gospodarki Odpadami Wydajność instalacji ZGO Model gospodarki odpadami z uwzględnieniem ZGO Wytyczne funkcjonowania ZGO Docelowy schemat zagospodarowania terenu ZGO ANALIZA ROZPATRYWANYCH WARIANTÓW Charakterystyka rozwaŝanych wariantów technologicznych Węzeł sortowania odpadów Węzeł kompostowania odpadów Harmonogram prac Analiza dla wariantu zerowego (bezinwestycyjnego) OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA W ODNIESIENIU DO WYBRANEGO WARIANTU PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z NAJLEPSZYMI DOSTĘPNYMI TECHNIKAMI LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA W STOSUNKU DO WYMAGAŃ FORMALNO-PRAWNYCH Warunki lokalizacji wynikające z zagospodarowania przestrzennego Uwarunkowania wynikające z przepisów prawnych Uwarunkowania wynikające z planów gospodarki odpadami PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO Źródła i rodzaje uciąŝliwości Oddziaływanie na środowisko naturalne na etapie budowy Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Oddziaływanie na gleby Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne Oddziaływanie akustyczne oraz wibracje

3 9.2.5 Oddziaływanie na krajobraz Oddziaływanie na florę i faunę Oddziaływanie na obszary chronione Oddziaływanie na okoliczną ludność Gospodarka odpadami Oddziaływanie na środowisko naturalne na etapie eksploatacji ZGO Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Oddziaływanie na gleby Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne Oddziaływanie akustyczne Oddziaływanie na florę i faunę Oddziaływanie na obszary chronione Oddziaływanie na okoliczną ludność Oddziaływanie w przypadku powaŝnej awarii przemysłowej Oddziaływanie czasowe związane z korzystaniem ze środowiska Oddziaływanie transgraniczne Oddziaływanie na etapie likwidacji DZIAŁANIA OGRANICZAJĄCE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE Wytyczne monitoringu lokalnego Określenie załoŝeń do ratowniczych badań archeologicznych Obszar ograniczonego uŝytkowania Warunki wynikające z przepisów szczególnych PODSUMOWANIE ZALECENIA I WNIOSKI WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE I AKTY PRAWNE Spis załączników: 1. Mapa poglądowa w skali 1: Wycinek z mapy geologicznej ark. Głogów, skala 1: Mapa zagospodarowania analizowanego obszaru w skali 1: Mapa hydrograficzno-hydrogeologiczna w skali 1: Fragment mapy MPZP gminy Polkowice obręb Trzebcz w skali 1: a) i b) Plany zagospodarowania terenu budowy ZUO 2 etapy budowy ZUO 7. Przekroje hydrogeologiczne i geologiczno-inŝynierskie 8. Dokumentacja fotograficzna 9. Mapa ewidencji gruntów 10. Wypis z ewidencji gruntów 11. Wypis z planu zagospodarowania przestrzennego 12. Schemat technologiczny ZUO wariant I, IIa, IIb, III 13. Wyniki fizyko-chemicznych badań wody; 14. Wyniki badań wód odciekowych 15. Uzgodnienie Okręgowego Urzędu Górniczego 3

4 1. STRESZCZENIE Niniejsze opracowanie wykonał zespół progeo Sp. z o.o. z Wrocławia na zlecenie Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. z Polkowic, ul. Dąbrowskiego 2, zgodnie z umową z dnia r. Umowa obejmuje wykonanie koncepcji programowo - przestrzennej modernizacji składowiska odpadów innych niŝ niebezpieczne i obojętne w miejscowości Trzebcz polegającej na wybudowaniu Zakładu Gospodarki Odpadami (ZGO) przy istniejącym składowisku odpadów komunalnych wraz z raportem oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko naturalne opracowanym dla potrzeb uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji. Zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U z późn. zm.; ostatnia zmiana Dz. U Nr 158, poz. 1105) budowa Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu zaliczana jest do przedsięwzięć: - określonych w 2 ust. 1 pkt. 41 składowiska odpadów, niewymienione w pkt 39, mogące przyjmować nie mniej niŝ 10 ton odpadów na dobę ; - określonych w 2 ust. 2 pkt. 1b niewymienione w ust. 1 lub w 3 ust. 1, jeŝeli ich realizacja spowoduje wzrost emisji o nie mniej niŝ 20% ; w związku z tym, zgodnie z w/w ustawą [Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227] art. 59 ust. 1 pkt 1 kwalifikowany jest do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, dla których raport jest wymagany obligatoryjnie. Pod względem administracyjnym teren projektowanego ZGO połoŝony jest w obrębie 3 miasta Polkowice, w powiecie polkowickim, w północno - zachodniej części województwa dolnośląskiego. Teren przeznaczony pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami przylega do istniejącego składowiska odpadów od jego strony zachodniej. Do lokalizacji ZGO wraz z infrastrukturą techniczną zostały wytypowane działki o numerach: 180/9, 183/41, 183/40, 183/39, 183/38, 183/37, 183/32, 183/24, 183/23, 183/22. Działki te stanowią własność Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach. Koncepcja programowo-przestrzenna [I/23] dla Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) docelowo zakłada stworzenie następujących segmentów przetwarzania odpadów umoŝliwiających prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami: węzeł kompostowania odpadów, węzeł sortowania odpadów, węzeł demontaŝu odpadów wielkogabarytowych, węzeł przeróbki gruzu budowlanego, węzeł tymczasowego deponowania odpadów niebezpiecznych. Teren objęty planowaną budową Zakładu Gospodarki Odpadami (ZGO) posiada aktualny Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego uchwalony Uchwałą nr XI/95/99 z dnia 16.IX.1999 r. Podejmowane kierunki działań na tym terenie są spójne z kierunkami zagospodarowania przestrzennego obszaru dla obrębu Trzebcz. Teren wg MPZP został określony, jako obszar o funkcji podstawowej: składowisko odpadów i obiekty gospodarki komunalnej. 4

5 ZałoŜenia dla budowy Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) przyjęto na podstawie wytycznych zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Gmin naleŝących do ZGZM Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata , z perspektywą na lata , progeo sp. z o. o., Wrocław, luty 2009 r. [I/25] oraz konieczności dostosowania gospodarowania odpadami na terenie gminy Polkowice oraz sąsiadujących gmin do obowiązujących przepisów prawa. Planowana inwestycja pozwoli na wprowadzenie nowego modelu gospodarowania odpadami na terenie działania ZGZM. Zamierzenia związane z budową ZGO w Trzebczu określone zostały takŝe w: 1) Planach Gospodarki Odpadami powiatów: polkowickiego i głogowskiego oraz 2) Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami (WPGO). Projektowane przedsięwzięcie, zlokalizowane zostało na obszarze znacznie juŝ zdegradowanym, poddawanym z róŝnych stron antropopresji. W sąsiedztwie znajdują się: składowisko odpadów komunalnych, zwałowisko skały płonnej szybów głównych ZG Rudna, obszar zabudowy szybów głównych ZG Rudna, wyrobisko po eksploatacji kruszywa naturalnego. W ramach docelowego zrealizowania załoŝeń technologicznych niezbędne będzie wykonanie następujących elementów zagospodarowania terenu: Budynek sortowni (hala stalowa); Węzeł kompostowania: tunele kompostowe, plac kompostowy; Budynek socjalno-administracyjny; Zbiornik na odcieki; Wiata na surowce wtórne; GaraŜ dla przerzucarki; Plac przeróbki gruzu budowlanego; Rozbudowa niezbędnej infrastruktury; Przeniesienie elektronicznej wagi samochodowej z terenu składowiska; Przeniesienie kontenera socjalno biurowego. Ze względu na moŝliwości finansowe Inwestora inwestycja polegająca na budowie Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) została podzielona na dwa etapy. W pierwszym etapie (Etap 1) zakłada się: modernizację istniejących oraz budowę nowych placów i dróg technologicznych; przeniesienie wagi elektronicznej z terenu składowiska na drogę dojazdową do składowiska i planowanego ZGO; pozostawienie hali namiotowej z linią do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki oraz baraku socjalno biurowego na obecnym miejscu; budowę placu kompostowni w zachodniej części planowanego ZGO wraz ze zbiornikiem na odcieki; plac przeróbki gruzu budowlanego; sieci sanitarne; budowę ogrodzenia z bramami wjazdowymi. 5

6 Drugi etap (Etap 2) naleŝy rozpocząć od likwidacji napowietrznej linii energetycznej i budowy stacji transformatorowej wraz z siecią kablową doprowadzającą energię do obiektów. W etapie tym planowana jest budowa hali sortowni, budynku administracyjno-socjalnego, tuneli kompostujących wraz z kompletnym wyposaŝeniem oraz wiaty na surowce wtórne wraz z magazynem odpadów niebezpiecznych. W hali sortowni zamontowane zostaną urządzenia technologiczne do mechanicznego przetwarzania odpadów (sito z niezbędną infrastrukturą) oraz zamontowana zostanie istniejąca linia do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki. Niniejszy raport obejmuje realizację przedsięwzięcia w zakresie WARIANTU I Węzeł kompostowania odpadów. W ramach WARIANTU I stanowiącego Etap 1 Harmonogramu prac (z wyłączeniem placu przeróbki betonu) zakłada się wykonanie uszczelnionego placu kompostowego wraz z drenaŝem odcieków oraz niezbędną infrastrukturą i zapleczem administracyjno socjalnym. Na drodze dojazdowej do składowiska i projektowanego ZGO planuje się zainstalowanie wagi elektronicznej przeniesionej z terenu składowiska. Zakłada się pozostawienie hali namiotowej z linią do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki oraz baraku socjalno biurowego na obecnym miejscu. NajwaŜniejszą inwestycją pierwszego etapu (WARIANT I) będzie budowa placu kompostowni. Zakłada się budowę placu docelowej wielkości, tj m 2, który w przyszłości będzie słuŝył, jako drugi stopień kompostowania. Do czasu wybudowania tuneli kompostowych oraz hali sortowni z sitem na placu będą kompostowane odpady biodegradowalne pochodzące z selektywnej zbiórki, odpady z porządkowania terenów zielonych oraz frakcja organiczna z odpadów komunalnych. Plac zlokalizowany będzie w zachodniej części planowanego ZGO. Przy placu kompostowni planuje się postawienie wiaty garaŝowej dla urządzenia przerzucającego. Etap ten zakłada równieŝ budowę zbiornika na odcieki, sieci sanitarnych oraz budowę ogrodzenia z bramami wjazdowymi. Realizacja przedsięwzięcia na tym poziomie nie będzie kolidowała w przyszłości z dalszą rozbudową obiektu, w kierunku docelowego zagospodarowania ZGO w Trzebczu. Oceniając kształtowanie się środowiska bez planowanej inwestycji naleŝy zaznaczyć, Ŝe na analizowanym terenie znajduje się juŝ składowisko odpadów komunalnych. Składowisko w przypadku niezrealizowania planowanej inwestycji będzie nadal funkcjonowało i stanowiło potencjalne źródło zanieczyszczeń. Przyczyną emisji zanieczyszczeń będzie zarówno zwiększająca się masa zgromadzonych odpadów, jak teŝ pozostający na niezmienionym poziomie udział frakcji organicznej, odpowiedzialnej za powstawanie zanieczyszczeń biogennych. Składowanie jest najmniej korzystnym rozwiązaniem wynikającym z hierarchii postępowania z odpadami. Negatywne oddziaływanie składowisk, na których deponowane są odpady biodegradowalne objawia się wytwarzaniem gazu składowiskowego oraz odcieków. Bez projektowanej inwestycji wielkość emisji odcieków i biogazu oraz koncentracja zanieczyszczeń w przyszłości moŝe być większa niŝ obecnie. Składowiska, na których deponowane są odpady biodegradowalne wyposaŝa się m.in. w instalacje do ujęcia, odzysku i unieszkodliwienia biogazu (wykorzystanie energetyczne lub minimum spalanie w pochodni). W przypadku natomiast wybudowania ZGO (w tym kompostowni) udział bioodpadów znacznie się zmniejszy, w związku z przetwarzaniem ich na kompost. NaleŜy zatem stwierdzić, Ŝe przy braku projektowanego Zakładu istniejące składowisko odpadów będzie z kaŝdym rokiem zwiększało zagroŝenie odciekami względem wód podziemnych i biogazem względem powietrza atmosferycznego. Budowa ZGO w Trzebczu powinna być rozpatrywana i oceniana przede wszystkim, jako jeden z elementów zintegrowanego i zrównowaŝonego modelu gospodarki odpadami, wdraŝanego na 6

7 analizowanym terenie. Planowany obiekt realizuje załoŝenia wspólnego systemu gospodarki odpadami. Z tego punktu widzenia ocenia się, Ŝe przyjęte rozwiązania są w pełni uzasadnione technicznie i ekonomicznie, a ich realizacja umoŝliwia wdraŝanie przyjętych w obowiązujących planach i strategiach gospodarki odpadami na wszystkich szczeblach administracyjnych. Przewidziana technologia Zakładu spowoduje zmniejszenie strumienia odpadów przewidzianych do deponowania na kwaterze balastu. Surowce poddawane są w pierwszej kolejności odzyskowi i unieszkodliwianiu w sposób inny niŝ deponowanie. Przewidziane zabezpieczenia, wstępny dobór instalacji oraz technologia mają za zadanie ograniczenie negatywnej emisji zanieczyszczeń do środowiska naturalnego. Głównym źródłem zanieczyszczenia wód z terenu ZGO mogą być ścieki z wybudowanych obiektów. Stanowić je będą ścieki socjalno - bytowe, ścieki z punktu mycia pojazdów, ścieki kompostowni, ścieki deszczowe z placów i dróg wewnętrznych. W Koncepcji programowo-przestrzennej [I/23] przewidziano odprowadzenie ścieków powstałych przy myciu posadzek, ścieków socjalno-bytowych oraz ścieków z placów technologicznych i ścieków technicznych do przepompowni zlokalizowanej przy składowisku odpadów. Ścieki z opadów deszczowych zaprojektowano odprowadzać do rowu otwartego poprzez wpusty deszczowe z osadnikami. Na wylocie do odbiornika planuje się zamontować odpowiednie urządzenie podczyszczające. Na podstawie przeprowadzonych badań geologiczno-inŝynierskich moŝna stwierdzić, Ŝe miąŝszość osadów piaszczysto-ŝwirowych na terenie analizowanej działki wynosi od 0,7 m do 6,5 m. PoniŜej w części centralnej analizowanej działki stwierdzono występowanie osadów pylastych i gliniastych. Nie stwierdzono zwierciadła wody podziemnej ani sączeń do głębokości 6,5 m p.p.t. MoŜna się spodziewać, Ŝe na terenie działki pod projektowaną budowę ZGO, zwierciadło wody moŝe występować na głębokości 7,0-9,0 m poniŝej terenu, a więc na rzędnej 150,0-155,0 m n.p.m. Woda gromadzić się będzie na nieprzepuszczalnej warstwie glin. Zaprojektowany ZGO zlokalizowany jest poza wszelkimi strefami ochrony przyrodniczej, krajobrazowej, konserwatorskiej, stref ochronnych wód podziemnych, poza granicą obszarów naraŝonych na niebezpieczeństwo powodzi i jest bezkonfliktowy w stosunku do tych stref. Obiekty ZGO zgodnie ze schematem zagospodarowania terenu zlokalizowane są na terenie dla projektowanych obiektów komunalnych. Lokalizacja jest korzystna ze względu na przewaŝający kierunek wiania wiatrów (zachodni i południowo-zachodni) oraz odległość od terenów zabudowanych. Na południowym krańcu działki ZGO znajduje się stanowisko archeologiczne nr 45. W rozpatrywanym rejonie nie stwierdzono obiektów chronionych: przyrodniczych (w tym drzewa pomnikowe), obiektów zabytkowych, stref ochrony ujęć wód, zbiorników GZWP. Całość terenu znajduje się w obrębie obszaru górniczego ZG Rudna KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. W obszarze tym wystąpić mogą wstrząsy górnicze, w związku z tym ustalono I kategorię przydatności terenu do zabudowy. Z analizy pomiarów wykonywanych na podobnych obiektach wynika, iŝ przypuszczalnie działalność ZGO nie będzie powodowała przekroczenia normatywnego poziomu hałasu, nie będzie wpływać równieŝ na pogorszenie klimatu akustycznego na terenie najbliŝszej zabudowy. W wyniku działalności obiektu po modernizacji prognozowany zasięg oddziaływania hałasu oraz uciąŝliwości w zakresie zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego przypuszczalnie nie wykroczy poza teren, do którego inwestor posiada tytuł prawny. Przyjęte rozwiązania technologiczne spełniają wymagania dla nowych instalacji określone w art. 143 ustawy z dnia r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 25/2008 poz. 150). Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów 7

8 przyrodniczych albo środowiska, jako całości (Dz.U. 122/2002 poz. 1055) dla zmodernizowanego składowiska odpadów obejmującego budowę ZGO naleŝy złoŝyć wniosek o wydanie pozwolenie zintegrowanego. W pozwoleniu zostaną ustalone warunki emisji w zakresie: wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi (pozwolenie wodnoprawne), wytwarzania odpadów, emitowania hałasu do środowiska, emitowania pól elektromagnetycznych. Na etapie budowy i eksploatacji naleŝy bezwzględnie przestrzegać wytycznych z zakresu ochrony środowiska, budownictwa, ochrony przeciwpoŝarowej, BHP itp., w celu zminimalizowania moŝliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy, przy obecnym stanie wiedzy na temat planowanych rozwiązań projektowych, moŝna stwierdzić, Ŝe moŝliwe oddziaływanie ZGO zawierać się będzie w granicach opisywanego terenu (ogrodzenia). W związku z tym nie widzi się konieczności tworzenia obszaru ograniczonego uŝytkowania w myśl art. 135 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 25/2008 poz. 150). Przedstawione w Koncepcji programowo-przestrzennej rozwiązania naleŝy uznać za korzystne z punktu widzenia ochrony środowiska i gospodarki odpadami. Budowa obiektu przyczyni się do rozwiązania istniejących w tym zakresie problemów w skali regionalnej (brak systemów zagospodarowania odpadów, osiągnięcie wymaganych redukcji odpadów biodegradowalnych kierowanych do składowania), będzie równieŝ realizować cele określone w polityce ekologicznej państwa, krajowym, wojewódzkim i regionalnym planie gospodarki odpadami. Wniosek: Nie widzi się przeciwwskazań dla wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na modernizacji składowiska odpadów innych niŝ niebezpieczne i obojętne polegającej na wybudowaniu Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO). 8

9 2. WSTĘP 2.1 Podstawa, przedmiot, cel i zakres opracowania Niniejsze opracowanie wykonał zespół progeo Sp. z o.o. z Wrocławia na zlecenie Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. z Polkowic, ul. Dąbrowskiego 2, zgodnie z umową z dnia r. Umowa obejmuje wykonanie koncepcji programowo - przestrzennej modernizacji składowiska odpadów innych niŝ niebezpieczne i obojętne w miejscowości Trzebcz polegającej na wybudowaniu Zakładu Gospodarki Odpadami (ZGO) przy istniejącym składowisku odpadów komunalnych wraz z raportem oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko naturalne opracowanym dla potrzeb uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji. Zgodnie z ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U z późn. zm.; ostatnia zmiana Dz. U Nr 158, poz. 1105) budowa Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu zaliczana jest do przedsięwzięć: - określonych w 2 ust. 1 pkt. 41 składowiska odpadów, niewymienione w pkt 39, mogące przyjmować nie mniej niŝ 10 ton odpadów na dobę ; - określonych w 2 ust. 2 pkt. 1b niewymienione w ust. 1 lub w 3 ust. 1, jeŝeli ich realizacja spowoduje wzrost emisji o nie mniej niŝ 20% ; w związku z tym, zgodnie z w/w ustawą [Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227] art. 59 ust. 1 pkt 1 kwalifikowany jest do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, dla których raport jest wymagany obligatoryjnie. Podstawą czynności zmierzających do powstania Zakładu Gospodarki Odpadami są załoŝenia i wytyczne systemu gospodarki odpadami na terenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego ujęte w projekcie Planu Gospodarki Odpadami [I/25] oraz konieczność dostosowania gospodarowania odpadami na terenie gminy Polkowice oraz sąsiadujących gmin do obowiązujących przepisów prawa. Planowana inwestycja pozwoli na wprowadzenie nowego modelu gospodarowania odpadami na terenie działania Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. NaleŜy nadmienić, Ŝe Związek Gmin Zagłębia Miedziowego tworzą wszystkie gminy powiatu polkowickiego oraz dwie gminy sąsiedniego powiatu głogowskiego (Jerzmanowa i Pęcław). Łącznie w skład związku wchodzi 11 jednostek administracyjnych: trzy miasta (Polkowice, Przemków i Chocianów) oraz 8 gmin (Chocianów, Gaworzyce, Grębocice, Jerzmanowa, Pęcław, Polkowice, Przemków, Radwanice). Koncepcja programowo-przestrzenna [I/23] dla Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) docelowo zakłada stworzenie następujących segmentów przetwarzania odpadów umoŝliwiających prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami: węzeł kompostowania odpadów, węzeł sortowania odpadów, węzeł demontaŝu odpadów wielkogabarytowych, węzeł przeróbki gruzu budowlanego, 9

10 węzeł tymczasowego deponowania odpadów niebezpiecznych. Teren objęty działką przeznaczoną pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami jest uwzględniony w aktualnym Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego dla obrębu Trzebcz uchwalonym Uchwałą nr XI/95/99 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16.IX.1999 r. MPZP (obrębu Trzebcz) (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego Nr 30 z dnia r. poz. 1296). Zgodnie z wypisem z planu z dnia r. dla terenu tego przeznaczoną funkcją podstawową są istniejące i projektowane obiekty gospodarki komunalnej, 4 pkt. 10 i 11 określa perspektywiczny kierunek rozbudowy istniejącego składowiska odpadów komunalnych. Jest to zaznaczone na mapie MPZP w skali 1: Fragment mapy MPZP gminy Polkowice obręb Trzebcz stanowi załącznik nr 5. Na działkach znajdujących po zachodniej stronie składowiska, a wchodzących w skład terenu przeznaczonego pod rozbudowę składowiska i budowę projektowanego Zakładu Gospodarki Odpadami zaleca się na etapie tworzenia MPZP - składowanie gruzu i nadkładów ziemnych pochodzących z rozbiórek i budów. Celem opracowania niniejszego Raportu jest analiza przyjętych rozwiązań projektowych zawartych w Koncepcji programowo-przestrzennej budowy Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu [I/23] pod względem trafności ich wyboru oraz wpływu przyjętych rozwiązań na komponenty środowiska naturalnego. Zakres Raportu obejmuje: opis elementów przyrodniczych środowiska, rozpoznanie i oszacowanie wartości środowiska naturalnego, stan zagospodarowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie źródeł i rodzajów uciąŝliwości i określenie wpływu obiektu na komponenty środowiska zgodnie z art. 66 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199/2008, poz. 1227). Charakterystykę środowiska naturalnego i ewentualny bezpośredni zasięg oddziaływania planowanego przedsięwzięcia analizowano szczegółowo w obszarze znajdującym się wokół składowiska i projektowanego Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu, uwzględniając układ terenu, warunki morfologiczne, geologiczne i hydrograficzne. W trakcie prac kameralnych przeanalizowano szereg materiałów archiwalnych. Spis materiałów archiwalnych oraz spis aktów prawnych zestawiono na końcu opracowania. Dokonano równieŝ wizji terenu, dokumentacja fotograficzna stanowi załącznik nr 8. 10

11 3. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH W REJONIE PRZEDSIĘWZIĘCIA 3.1 PołoŜenie administracyjne i fizyczno-geograficzne Pod względem administracyjnym analizowany obszar połoŝony jest w obrębie 3 miasta Polkowice, w powiecie polkowickim, w północno zachodniej części województwa dolnośląskiego. Teren przeznaczony pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu przylega do istniejącego składowiska odpadów komunalnych do jego strony zachodniej. Istniejące składowisko odpadów załoŝone zostało w wyrobisku poeksploatacyjnym kruszywa naturalnego. Dokładną lokalizację obiektu pokazano na załączniku nr 3. NajbliŜszą miejscowością jest wieś Trzebcz. PołoŜona jest ona ok. 600 m w kierunku północno - zachodnim od analizowanego obszaru, a w odległości ok. 3 km na zachód zlokalizowane jest miasto Polkowice. Od strony południowo - zachodniej w odległości ok. 700 m znajdują się zabudowania szybów głównych ZG Rudna. Składowisko odpadów i teren pod planowany ZGO zlokalizowane przy drodze Polkowice Tarnówek. Pod względem geograficznym wg podziału J. Kondrackiego (1994) teren ten leŝy w obrębie jednostki geograficznej wyŝszego rzędu pod nazwą Nizina Śląska. PrzewaŜająca część gminy Polkowice, jak i badany teren połoŝone są na obszarze mezoregionu pod nazwą Wzgórza Dalkowskie (318.42) przebiegającego na osi NW-SE. Wzgórza Dalkowskie stanowią fragment większej jednostki określanej, jako Wał Trzebnicki (318.4). Wzgórza Dalkowskie w tym regionie dzielą się na dwa mikroregiony: na NW od rzeki Moskorzynki Grzbiet Dalkowski, a na S od rzeki Moskorzynki na Wzgórza Polkowickie. 3.2 Stan zagospodarowania terenu Analizowany obszar znajduje się w obrębie obszaru górniczego Zakładów Górniczych Rudna KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Rejon istniejącego składowiska odpadów, jak i obszar przeznaczony pod budowę ZGO poddany został szczegółowej waloryzacji przyrodniczej i środowiskowej. DuŜy wpływ na zagospodarowanie i ukształtowanie pionowe terenu wywarła działalność gospodarcza człowieka. Jest to cecha charakterystyczna dla tego regionu. Stan przebadanego terenu przedstawiono na załączniku nr 3 i załączniku nr 4. Występują na nim następujące formy zagospodarowania terenu: 1. Zwałowisko skały płonnej przy szybie głównym ZG Rudna znajdujące się w odległości ok. 280 m na zachód od analizowanej działki i składowiska. Składowana jest w nim skała płonna dolomity, wapienie, iłołupki, piaskowce oraz piaski i gliny pochodzące z budowy szybu. Hałda jest zrekultywowana. Powierzchnia terenu zajęta przez hałdę wraz z rezerwą wynosi ok. 12,27 ha. Z materiałów archiwalnych [I/20] wynika, Ŝe podłoŝe zwałowiska stanowią generalnie utwory nieprzepuszczalne. 2. Zabudowania szybów głównych ZG Rudna znajdujące się ok.700 m w kierunku na południowy zachód od omawianej działki. 3. Wytwórnia Ksantogenianu ZG Rudna usytuowana w odległości ok. 900 m w kierunku północnozachodnim. 4. Istniejące składowisko odpadów komunalnych dla miasta i gminy Polkowice z przepompownią ścieków z podczyszczalnią przylegające do działki ZGO od strony wschodniej. 11

12 5. Teren po byłej eksploatacji kruszywa naturalnego bezpośrednio przylegający od strony północnej do istniejącego składowiska odpadów. Jest to obniŝenie terenowe o znacznej powierzchni ok. 10 ha. 6. Naziemne sieci technologiczne KGHM prowadzone za północną granicą omawianej działki. 7. Linie energetyczne naziemne 220 kv i 110 kv przebiegające za północną granicą działki. Przez analizowaną działkę prowadzi linia energetyczna naziemna doprowadzająca energię elektryczną do składowiska odpadów. 8. Kanalizacja (grawitacyjna i tłoczna) odprowadzająca odcieki ze składowiska odpadów do systemu kanalizacyjnego wsi Trzebcz, a następnie do oczyszczalni ścieków w Komornikach. 9. Teren nowych nasadzeń leśnych (głównie brzoza, podrzędnie sosna) znajdujący się pomiędzy składowiskiem odpadów a zwałowiskiem skały płonnej. 10. Droga asfaltowa Polkowice Tarnówek, przebiegająca po południowej stronie terenu pod planowany ZGO w Trzebczu. Od tej drogi asfaltowej prowadzi droga dojazdowa na składowisko, długości ok.150 m, utwardzona tłuczniem. 11. Południowa część wsi Trzebcz ze znajdującym się tam zespołem parkowo-dworskim - w kierunku północnym w odległości ok. 600 m od terenu planowanego. 12. Dzikie wysypisko odpadów w pasie zarośli przylegające bezpośrednio do gminnego składowiska odpadów od strony południowo-wschodniej, zajmujące działki 183/34, 179/16, 195/7 i rozciągające się na obszarze ok. 1,87 ha. Składowany był tu gruz budowlany w ilości ok. 21,5 tyś. m 3. Według Inwentaryzacji wysypisk odpadów... [I/4] przewidziane do pozostawienia, w całości porośnięte jest trawami i krzewami, a takŝe równieŝ samosiejkami sosen. Proponowany sposób sanitacji wysypiska to renaturalizacja. 13. Ponadto w dalszej odległości ok. 2,5 km w kierunku na północny wschód od terenu planowanego Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu znajduje się zabudowa szybów RZ i RVII ZG Rudna oraz znajdujące się przy nim zwałowiska i ujęcia wód podziemnych przy RG i RVII. 14. Pod powierzchnią terenu w analizowanym rejonie poprowadzone są rurociągi przerzutu wody czystej, wody zanieczyszczonej ściekami komunalnymi, wody słonej, wody przemysłowej. Na załączniku nr 6a i 6b zaznaczono, Ŝe przez teren działki ZGO przebiega rurociąg wodny wa W bezpośrednim sąsiedztwie analizowanej działki znajdują się grunty orne VI klasy bonitacyjnej. Grunty występujące na działce pod projektowany Zakład Gospodarki Odpadami zaliczone zostały równieŝ do VI klasy bonitacyjnej. 16. Według mapy hydrograficznej w skali 1: [III/5] analizowany obszar znajduje się w zasięgu intensywnych antropogenicznych przekształceń terenu. Zaznacza się ten wpływ na środowisko w ten sposób, Ŝe powierzchnia podlega wpływom określanym m.in. jako pośrednie. Są to zmiany krajobrazu pierwotnego, przekształcenia powierzchni terenu, równieŝ degradacja i zmiana uŝytkowania terenów rolnych i leśnych, przekształcenia w wodach powierzchniowych i gruntowych, zmiany hydrochemiczne w wodach powierzchniowych i podziemnych, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, gleb, zagroŝenia hałasem Opis składowiska odpadów 1) Właścicielem i zarządzającym składowiskiem jest Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o., ul. Dąbrowskiego 2, Polkowice. Zlokalizowane jest na gruntach połoŝonych na południe od miejscowości Trzebcz. Grunty są własnością PGM w Polkowicach i obejmują działki: 179/11, 179/12, 179/13, 183/23, 183/24, 183/25, 183/26, 183/28, 183/29, 195/4, 195/5. 12

13 Składowisko jest czynne od listopada 1992 r. Zajmuje powierzchnię 7,97 ha, z czego eksploatowanych jest 5,45 ha. Pojemność dyspozycyjna wynosi m 3, tj Mg, do dnia r. zeskładowano ,2 Mg. 2) Eksploatacja prowadzona zgodnie z Instrukcją eksploatacji składowiska zatwierdzoną decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego nr 115/2009 z dnia ) Przedmiotowa instalacja stanowi podpoziomowe/nadpoziomowe, jednokwaterowe składowisko odpadów zlokalizowane w dawnym wyrobisku po eksploatacji kruszywa. Całkowita powierzchnia wynosi 7,97 ha, z czego otoczona wałem ziemnym kwatera zajmuje powierzchnię 6,28 ha. Składowisko zabezpieczone jest ogrodzeniem z siatki stalowej o wysokości 2 m rozciągniętej na stalowych słupkach osadzonych w betonie. Wjazd zabezpieczony zamykanymi bramami, dozór przez całą dobę [50]. 4) Pozwolenie zintegrowane Decyzja Nr PZ 112/2007 z dnia 18 lipca 2007 r. wydana przez Wojewodę Dolnośląskiego, zmieniona decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego nr PZ 112.1/2009 z dnia ) Dno i skarpy uszczelniono wykładziną hydroizolacyjną o grubości 0,3 m. Składowisko wyposaŝone jest w drenaŝ odcieków z rur perforowanych Ø 60 mm, studzienkę zbiorczą do której odcieki są kierowane, a następnie przepompowywane do zbiornika retencyjnego podczyszczalni, skąd po napowietrzeniu i sedymentacji kierowane są do kanalizacji sanitarnej miejscowości Trzebcz, a kolejno do oczyszczalni ścieków w Komornikach. Pozostałe elementy infrastruktury składowiska to: brodzik dezynfekcyjny, stacja segregacji odpadów, budynek socjalny, budynek administracyjny z pomieszczeniem biurowym i obsługą wagi, waga samochodowa elektroniczna o nośności 60 Mg, 2 garaŝe z wydzielonym warsztatem i magazynem na środki dezynfekcyjne, kompaktor, spycharka gąsienicowa, ładowarka teleskopowa, prasa hydrauliczna, plac magazynowy o powierzchni ok. 500 m 2, ogrodzenie z siatki stalowej o wysokości 2 m, pas zieleni izolacyjnej o średniej szerokości 4 m. Obiekt oprócz sieci kanalizacyjnej posiada równieŝ sieci wodociągowe, energetyczne, telekomunikacyjne. 6) Stacja segregacji zmieszanych odpadów komunalnych oraz odpadów pochodzących ze zbiórki selektywnej zlokalizowana jest na terenie składowiska (plac magazynowy) w hali namiotowej o powierzchni 250 m 2. Kabina sortownicza wyposaŝona jest w 8 stanowisk sortowniczych, tutaj następuje ręczne doczyszczanie i rozsegregowanie na odpowiedni asortyment. Doczyszczone odpady transportowane są do prasy hydraulicznej o nacisku 25 ton, skąd przewoŝone są ładowarką teleskopową do boksów na odpady. 7) W obrębie kwatery wydzielono dodatkowy sektor, w którym składowane są odpady niebezpieczne zawierające azbest. Dno i skarpy tego sektora wykonano z płyt drogowych 2,5 m 1,5 m. Worki z odpadami zawierającymi azbest układane są przy uŝyciu urządzeń dźwigowych lub ładowarki teleskopowej. KaŜdorazowo odpady przesypywane są warstwą materiału inertnego o grubości 0,1 m. Wolne przestrzenie między workami wypełniane są drobnoziarnistym materiałem inertnym. 8) Na terenie składowiska prowadzony jest monitoring oddziaływania na środowisko. 9) Planowany termin zakończenia eksploatacji składowiska rok

14 3.3 Morfologia i hydrografia Rejon Trzebcza, składowiska odpadów i działek przeznaczonych na ZGO charakteryzują się wysokościami bezwzględnymi w granicach od 128,0 m n.p.m. w obszarze połoŝonym na północ od Trzebcza do 174,1 184,8 m n.p.m. na południe od składowiska odpadów. W kierunku Polkowic wysokości bezwzględne terenu osiągają wartości 170,0 190,0 m n.p.m. Na ukształtowanie pionowe terenu w sąsiedztwie składowiska odpadów i jego otoczenia duŝy wpływ wywiera działalność gospodarcza człowieka, dość charakterystyczna dla tego regionu. Czasza składowiska powstała dzięki eksploatacji kruszywa naturalnego. Podobne obniŝenie ma miejsce na obszarze sąsiadującym ze składowiskiem od strony północnej. Całość stanowiła złoŝe kruszywa naturalnego Komorniki pole VIII eksploatowane dla potrzeb przemysłu miedziowego. Od strony zachodniej, pomiędzy szybami głównymi ZG Rudna, a terenem przyszłego Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu znajduje się wzniesienie powstałe wskutek hałdowania skały płonnej. Deniwelacje z tego powodu są znaczne, zamykające się pomiędzy 150,0 m n.p.m., a 182,0 m n.p.m. Obszar przeznaczony pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami jest płaski, charakteryzuje się lekkim spadkiem terenu z południa w kierunku północnym. Rzędna terenu przy wjeździe na działkę od strony południowej wynosi ok. 164 m n.p.m., w rejonie centralnym około 162,0 m n.p.m., natomiast przy granicy północnej około 159,2 160,0 m n.p.m. Od składowiska odpadów, jego zachodniej strony omawianą działkę odgradza pas zieleni leśnej zasadzony wzdłuŝ drogi biegnącej przy zachodnim ogrodzeniu składowiska. W pasie zieleni rosną głównie brzozy, są teŝ wierzby i sporadycznie sosny posadzone w rzędach co ok. 0,5 do 1 m. Szerokość pasa ok m. Zachodnią granicę działki tworzy teren leśny rozciągający się do zwałowiska skały płonnej. Dominują brzozy, sporadycznie rosną równieŝ sosny. W południowo-centralnej części działki usypana jest górka z odpadów budowlanych. Górka posiada wysokość około 3 m, długość około 110 m i szerokości ok. 30 m. Rzędne stropu górki wahają się w granicach 164,8 166,0 m n.p.m., u jej podstawy wynoszą ok. 163,0 m n.p.m. Powierzchnia terenu działki jest pofałdowana spowodowana wysypywanymi odpadami pochodzenia budowlanego, częściowo zarośniętymi trawą i niskimi krzewami. Widoczny jest gruz betonowy i ceglany oraz ziemia z wykopów i z niwelacji terenów itp. Przedstawione to zostało w dokumentacji fotograficznej w załączniku nr 8. Na analizowanym obszarze zgodnie z Monografią KGHM Polska Miedź S.A. [I/20] nie notowano bezpośrednich wpływów podziemnej eksploatacji górniczej ujawniających się w postaci lokalnych niecek obniŝeniowych nad polami zawałowymi. Taka sytuacja ma miejsce dzięki sprzyjającym warunkom naturalnym, a to: duŝej miąŝszości skał zalegających nad polami zawałowymi, występowaniu wysoczyzny morenowej nad obszarami objętymi eksploatacją oraz stosunkowo głębokim zaleganiem zwierciadła wód gruntowych, a takŝe odpowiedniej technologii wybierania złóŝ. Według Atlasu Hydrogeologicznego Polski w skali 1: opracowanego pod redakcją B. Paczyńskiego obszar badań leŝy w Prowincji Północnej, na pograniczu regionu trzebnicko - ostrzeszowskiego i regionu niecki wrocławskiej, podregionu polkowickiego. Warunki wodne na tym obszarze zostały miejscami zmienione antropogenicznie. Związane jest to z górnictwem miedziowym. Główny wpływ górnictwa na środowisko wodne przejawia się poprzez przerzuty wody i ścieków, przekształcenia koryt ścieków i inne. Opisywany obszar znajduje się w dorzeczu Odry. Południowo-zachodnia część gminy Polkowice leŝy w dorzeczu rzeki Szprotawy będącej dopływem Bobru, natomiast część północnowschodnia, wschodnia i południowa gminy wraz z analizowanym terenem badań naleŝy do dorzecza rzeki Rudna stanowiącej lewostronny dopływ Odry. 14

15 Rzeka R u d n a jest ciekiem II rzędu, wypływa z północno-wschodnich stoków Wzgórz Dalkowskich, na wysokości ok. 170,0 m n.p.m., a ujście jej jest usytuowane na wysokości 71,7 m n.p.m. w km 391,6 rzeki Odry. Średni spadek Rudnej na całej długości wynosi 3,20. Całkowita długość rzeki wynosi 31,3 km, a powierzchnia dorzecza 394,4 km 2. Największym lewym dopływem Rudnej jest rzeka Moskorzynka przepływająca w odległości ok. 3 km. w kierunku na północ od badanego terenu. Rzeka ta tworzy oś hydrograficzną analizowanego obszaru. Oddziela Grzbiet Dalkowski od Wzgórz Polkowickich, niŝszych i mniej rozczłonkowanych. Powierzchnia zlewni rzeki Moskorzynki wynosi 84,17 km 2 [I/13], długość 15,3 km. Źródła Moskorzynki znajdują się przy trasie Polkowice-Zielona Góra w kierunku na północny zachód od Polkowic. Rzeka przepływa przez Kazimierzów, Moskorzyn, śuków i dalej w kierunku rzeki Rudna. Analizowany w Raporcie teren stanowi obszar wododziałowy. Swe źródła mają w tym obszarze cieki naleŝące do zlewni rzeki Rudnej i rzeki Szprotawy. Topograficzne działy wodne dla zlewni rzeki Moskorzynki wyznaczone na mapie hydrograficznej w skali 1: [III/5] przebiegają następująco: po wschodniej stronie od analizowanej działki dział wodny IV rzędu, po zachodniej stronie dział wodny IV rzędu biegnie pomiędzy wsiami Sucha Górna i Kazimierzów, wzdłuŝ północno-wschodniej granicy miasta Polkowice do rejonu zbiornika Gilów. W rejonie składowiska odpadów w Trzebczu obserwuje się obszary źródliskowe nielicznych małych cieków. W kierunku zachodnim i północno-zachodnim od terenu działki, a równocześnie na północ i północny wschód od szybów głównych ZG Rudna znajduje się podmokły teren stanowiący źródlisko cieku płynącego w kierunku północnym ku miejscowości Trzebcz. Ciek ten bierze początek w rejonie zwałowiska i następnie łączy się z innymi ciekami płynącymi w kierunku na północ, wpada do potoku Guzice, by później poprzez rzekę Moskorzynkę zasilić rzekę Rudną. Ciek ten prowadzi niewielką ilość wody. W swoim przebiegu do Trzebcza tworzy małe zbiorniki wodne porośnięte roślinnością wodną, głównie trzciną. Na terenie po byłej eksploatacji kruszywa naturalnego bezpośrednio przylegającym od strony północnej do składowiska odpadów oznakowane zostały na mapie hydrograficznej [III/5] izolowane zagłębienia bezodpływowe, ewapotranspiracyjne i chłonne. Małe oczko wodne znajduje się takŝe w północno-wschodnim rogu składowiska. Jest to zagłębienie bezodpływowe ewapotranspiracyjne Jakość wód powierzchniowych Jak wynika z analizy materiałów archiwalnych cieki na omawianym terenie są zanieczyszczone. Według mapy sozologicznej [III/4] pozanormatywne zanieczyszczenia były stwierdzone na rzece Rudna w kilku przekrojach, na rzece Moskorzynka (poniŝej ujścia potoku Trzebcz i przy ujściu do rzeki Rudna, na potoku Trzebcz przy ujściu do Moskorzynki. W III klasie mieściła się rzeka Moskorzynka powyŝej ujścia potoku Trzebcz. Mapa hydrograficzna [III/5] określa te wody jako pozaklasowe. Według autorów Inwentaryzacji przyrodniczej [I/13] potok Trzebcz prowadzi równieŝ wody pozanormatywne. Badania w latach 90-tych XX wieku wykazały w tej wodzie podwyŝszone zawartości związków miedzi i ołowiu. Według autorów w/wym. map stan czystości okolicznych cieków ulega znacznym wahaniom. W krótszych odcinkach czasowych wszystkie cieki bywają pozanormatywnie zanieczyszczone. Na stan czystości wód w płynących ciekach wpływ mają ścieki przemysłowe, odcieki gruntowe, ścieki komunalne, ścieki bytowo-gospodarcze z terenów wiejskich, takŝe osady denne, w których akumulują się metale cięŝkie przedostające się do wód z rozwiniętego na tym obszarze przemysłu miedziowego. Na jakość wód powierzchniowych wywierają równieŝ wpływ tzw. spływy obszarowe (dotyczy to głównie związków biogennych) oraz zanieczyszczenia zawarte w wodach opadowych. 15

16 Wyniki analizy chemicznej wody pobranej z cieku (w 1995 r.) wypływającego obok zwałowiska skały płonnej wykazały, Ŝe prowadzi on wody o wysokiej mineralizacji 2808 mg/l, o wysokiej zawartości chlorków 900 mg/l Cl, siarczanów 536 mg/l SO 4, wapnia 254,9 mg/l Ca oraz węglowodorów 311 mg/l HCO 3. Poziom sodu przekroczył 487 mg/l. Woda jest wyjątkowo twarda, mętna i silnie zabarwiona. Skład chemiczny wody świadczy o istnieniu procesu ługowania chlorków, siarczanów oraz wapnia ze skały płonnej (dolomity, wapienie, piaskowce, iłołupki). Wyniki analiz chemicznych z opróbowania [I/20] tego cieku w 1992 r. wykazały, Ŝe prowadzi on wody o mineralizacji 2036 mg/dm 3 o wysokiej zawartości chlorków 560 mg/dm 3, siarczanów 480 mg/dm 3, wapnia 308 mg/dm 3 oraz węglowodorów 311 mg/dm 3. Poziom sodu przekraczał 200 mg/dm 3. Pobrane w tym okresie z odwierconych otworów penetracyjnych wody do badań wykazały znaczne ich zanieczyszczenie. I tak mineralizacja ogólna wynosiła 1570 mg/dm 3, siarczanów było 610 mg/dm 3, chlorków 145 mg/dm 3, wapnia 306 mg/dm 3. Z przeprowadzonych badań hydrochemicznych [I/20] i obserwacji wynika, Ŝe rekultywacja zwałowisk skały płonnej polegająca na odpowiednim kształtowaniu rzeźby hałd, humusowaniu, obsiewaniu roślinnością pionierską, zakrzewianiu i zalesianiu oraz uporządkowaniu terenów przyległych ogranicza źródła zagroŝenia dla środowiska wodnego ze strony tych obiektów. Takie prace wykonano na sąsiadującej hałdzie i terenie przyległym do analizowanej działki. 3.4 Budowa geologiczna Pod względem geologicznym teren przeprowadzonych badań zlokalizowany jest w obrębie jednostki zwanej Monokliną Przedsudecką zbudowanej z utworów krystalicznych i osadów permotriasowych zawierających miedzionośne warstwy. Na wyŝej wymienionej jednostce spoczywają osady kenozoiczne trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez piaski i iły z przewarstwieniami węgli brunatnych wieku oligoceńskiego, mioceńskie iły z węglem brunatnym oraz plioceńskie iły pstre (poznańskie). Utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez osady plejstoceńskie i holoceńskie. W plejstocenie występują gliny, piaski i Ŝwiry pochodzenia lodowcowego zlodowacenia środkowopolskiego stadiału Warty. Osady tego okresu cechują się duŝą zmiennością w miąŝszości i rozprzestrzenieniu poziomym. Zmienność ta związana jest ze zjawiskami glacitektonicznymi. Dominującym utworem czwartorzędu są gliny zwałowe zwykle zwarte, często piaszczyste z domieszką Ŝwirów i otoczaków. Piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe występują w kompleksie glin zwałowych w postaci warstw i soczew o duŝej zmienności. MiąŜszość utworów czwartorzędowych jest zmienna od 0 do 100 m. Budowę geologiczną przypowierzchniowych warstw czwartorzędu w tym rejonie poznano dzięki wierceniom prowadzonym w celu rozpoznania złóŝ piasków i Ŝwirów, wierceniom hydrogeologicznym, pracom geoelektrycznym wykonanym na przedpolu zwałowiska szybów głównych ZG Rudna, badaniom geologiczno-inŝynierskim dla poznania warunków budowy czaszy składowiska i terenu pod projektowany Zakład Gospodarki Odpadami w Trzebczu. Na przedpolu zwałowiska (w rejonie projektowanej budowy Zakładu Gospodarki Odpadami) wierceniami PO-I i PO-II do głębokości 32,5 m nie przewiercono utworów czwartorzędu. Utwory piaszczyste występują od powierzchni terenu i osiągają miąŝszość 9-30 m. Badania geoelektryczne przeprowadzone w tym rejonie potwierdziły ten stan rzeczy. W profilu badawczym S39 w centralnej części planowanego ZGO utwory piaszczyste rozpoznano do głębokości 9,0 m p.p.t. Głębiej stwierdzono warstwę glin o większej miąŝszości. Wiercenia wykonane w rejonie kwatery odpadów wskazują na występowanie osadów piaszczysto-ŝwirowych leŝących niekiedy na glinach piaszczystych. 16

17 Przeprowadzone w listopadzie 2001 r. wiercenia geologiczno-inŝynierskie (na analizowanej działce) do maksymalnej głębokości 6,5 m równieŝ potwierdziły opisany układ warunków geologicznych. Na podstawie przeprowadzonych wtedy badań moŝna stwierdzić, Ŝe miąŝszość osadów piaszczysto-ŝwirowych wynosi od 0,7 m do 6,5 m. PoniŜej w części centralnej analizowanej działki stwierdzono występowanie osadów rezydualnych glin zwałowych. Są to utwory pylaste i gliniaste. O ich rezydualnym pochodzeniu moŝe świadczyć fakt przejść od piasków drobnych przez pylaste do pyłów piaszczystych i piasków gliniastych. Osady holoceńskie ograniczone są tylko do potoków i cieków. Są to aluwia w postaci mułków i piasków drobnoziarnistych i pylastych. Szczegółową budowę geologiczną tego rejonu przedstawia mapa geologiczna załącznik nr 2 oraz załączone przekroje hydrogeologiczne i geologiczno-inŝynierskie załącznik nr 7. Dane z zakresu parametrów geotechnicznych podłoŝa zestawione zostały w Ocenie warunków geologiczno-inŝynierskich podłoŝa projektowanego Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Trzebczu [I/3]. 3.5 Warunki hydrogeologiczne Warunki hydrogeologiczne rozpatrywanego terenu są zróŝnicowane. Związane jest to z dość skomplikowaną budową geologiczną opisywanego rejonu. Generalnie w osadach kenozoicznych zarówno w trzeciorzędzie, jak i w czwartorzędzie występują poziomy wodonośne. Poziomy wodonośne w trzeciorzędzie zalegają pod utworami czwartorzędowymi i nie odgrywają w tym rejonie roli uŝytkowej. Ujęcia wód zaopatrujące ten obszar w wodę przemysłową, jak i do celów konsumpcyjnych bazują na utworach czwartorzędowych. W obrębie piętra czwartorzędowego występują dwa poziomy wodonośne: holoceński i plejstoceński. Poziom holoceński nie ma praktycznego znaczenia. Występuje w dolinach cieków powierzchniowych w osadach aluwialnych. Warstwy wodonośne posiadają niewielkie rozprzestrzenienie poziome i występują przewaŝnie w formie soczew. Posiadają charakter wód warstwowych typu podskórnego o swobodnym zwierciadle wody zalegającym od zera do kilku metrów pod powierzchnią terenu. Poziom ten jest zasilany bezpośrednio wodami opadowymi i jest w związku hydraulicznym z wodami cieków powierzchniowych. Poziom plejstoceński występuje w piaskach i Ŝwirach fluwioglacjalnych zalegających na glinach lub pod nimi, często bezpośrednio na iłach plioceńskich. Warstwy piaszczysto-ŝwirowe nie wykazują ciągłości na większych przestrzeniach, często występują w postaci wyklinowujących się soczew. MiąŜszość ich jest zmienna i generalnie zaleŝy od ogólnej miąŝszości utworów czwartorzędowych w danym profilu geologicznym. Ze względu na wododziałowy charakter tego terenu, zwierciadło wody poziomu plejstoceńskiego występuje dość głęboko i na róŝnych głębokościach. W rejonie szybów głównych ZG Rudna pierwsze zwierciadło wody zarejestrowano na głębokościach od 7 10 m poniŝej terenu, brak jest warstwy wodonośnej o praktycznym znaczeniu. Stwierdzono to odwierconymi tam dwoma otworami do głębokości ok. 60 m. W otworach wykonanych u podnóŝa zwałowiska skały płonnej, w rejonie planowanej budowy ZGO w Trzebczu pomimo występowania od powierzchni terenu piasków i Ŝwirów do głębokości 9,0 m w otworze PO-I nie stwierdzono występowania wody. Natomiast w nieco dalej w kierunku na północ zlokalizowanym otworze PO-II pierwsze lustro wody występuje na głębokości ok. 7,0 m (1995 r.). Pomierzone w tym otworze w marcu 2007 r. zwierciadło wody występowało na głębokości 6,89 m p.p.t. W sondach wykonanych w ramach Oceny warunków geologiczno-inŝynierskich terenu przeznaczonego pod budowę ZUOK w Trzebczu [I/3] do głębokości 6,5 m p.p.t. nie stwierdzono 17

18 zwierciadła wody podziemnej ani sączeń. W otworach archiwalnych wykonanych w rejonie projektowanego ZGO równieŝ nie stwierdzono zwierciadła wody do głębokości 6,0 m p.p.t. MoŜna się spodziewać, Ŝe na terenie działki pod projektowaną budowę ZGO, zwierciadło wody moŝe występować na głębokości 7,0-9,0 m poniŝej terenu, a więc na rzędnej 150,0-155,0 m n.p.m. Woda gromadzić się będzie na nieprzepuszczalnej warstwie glin. Z opracowań hydrogeologicznych typu regionalnego [I/1] wynika, Ŝe składowisko odpadów i teren projektowanej budowy ZGO leŝą na rzędnej pierwszego zwierciadła wody o wartościach bezwzględnych 150,0 155,0 m n.p.m. W otworach wykonanych na terenie przylegającym do kwatery odpadów stwierdzono występowanie wody podziemnej na głębokości 12,0 m p.p.t., zaś w stropie kwatery (znacznie obniŝonej względem otaczającego terenu) woda występuje na głębokości ok. 1,5 4,0 m poniŝej czaszy. Nawiercone tu zwierciadło wody reprezentuje jedną warstwę wodonośną. Głębokości zalegania zwierciadła wody w odniesieniu do wartości bezwzględnych wskazują, Ŝe jest to jeden poziom. W terenie połoŝonym na południe od składowiska odpadów pierwsze zwierciadło wody występuje na głębokości ok. 27,0 m p.p.t. Jak wynika z przekroi archiwalnych zamieszczonych w Kompleksowej ocenie [I/1] nawiercone tu zwierciadło wody reprezentuje jedną warstwę wodonośną, jest to jeden poziom wodonośny. W 2006 r. odwiercono szereg otworów obserwacyjnych w ramach zakładanej sieci piezometrycznej na terenie O/ZG Rudna [I/10]. NajbliŜsze do terenu badań otwory znajdują się w południowej części wsi Trzebcz. Lokalizację dwóch wybranych otworów przedstawiono na załączniku nr 4. Są to otwory o numerach PQ-37d i PQ-38a. W tych dwóch otworach zwierciadło wody stwierdzono na głębokości 5,0 5,5 m p.p.t., w dalszych trzech otworach tylko nieznaczne sączenia występujące w utworach gliniastych piaszczystych. Według mapy hydrograficznej [III/5] zwierciadło wody w centralnej części Trzebcza w dolinie cieku zalega na głębokości ok. 3,8 m p.p.t. Charakterystykę wodonośnych warstw czwartorzędowych w rejonie badań przedstawia poniŝsze zestawienie: Nazwa ujęcia - numer otworu MiąŜszość utworów czwartorzędowych w m Sumaryczna miąŝsz. utworów zawodnionych w m Ilość warstw wodonośnych Głębokość zalegania zwierciadła w m p.p.t. wody od- MiąŜszość warstwy wodonośnej do w m Ujęcie 27,0 92,0 14,0 52, ,18 16,14 2,8 52,8 Moskorzynka Ujęcie Las 68,0 72,0 26,3 38, ,3 38,3 Rejony ,7 10,0 13,0 szybowe: R.Z. R.G. 61,8 81,2 15,5 39,3 2 2,7 13,7 0,6 26,0 R-VII 50,1 13,0 1 1,2 9,5 13,0 13,0 R-IX 20,0 12,5 1 1,2 7,5 12,5 12,5 Otwór PO-II >32,5 22,8 2 9,0 22,8 22,8 Otwór PQ-37d >12,5 4,2 1 5,0 4,2 4,2 Otwór PQ-38a 9,4 3,9 1 5,5 3,9 3,9 Ujęcie Moskorzynka załoŝone zostało w dolinie rzeki Moskorzynka w obszarze połoŝonym na północ od Trzebcza, ujęcie Las usytuowane jest na południe od szybów głównych ZG Rudna. Rejony szybowe RZ, RG, R-VII, R-IX znajdują się w kierunkach na W, N, S i E od analizowanej działki w odległościach 1,5 3 km. Według pomiarów w piezometrach P-2 i P-3 (przy składowisku) oraz PO-II (poza składowiskiem) przeprowadzonych w ramach monitoringu składowiska odpadów w latach przez firmę progeo, a następnie do roku 2006 przez firmę EKO-PROJEKT [I/7-9], woda występowała na 18

19 głębokościach odpowiednio od ok. 6,67 m p.p.t. do 16,9 m poniŝej poziomu kryzy. Szczegółowe dane przedstawiają poniŝsze tabele: Rzędne terenu i głębokości otworów Otwór PO-II Otwór P-1 Otwór P-2 Otwór P-3 Rzędna otworu w m npm 160,24 158,02 158,90 162,62 Głębokość otworu w m 32,09* 6,65 11,66** 17,22 * - mierzona w dniu r. głębokość otworu wynosiła 15,5 m ** - w dniu r. stwierdzono, Ŝe otwór jest zasypany Pomiary głębokości zalegania zwierciadła wody Otwór P-2 Otwór P-2 Otwór P-3 Otwór P-3 Otwór PO-II Otwór PO-II Data pomiaru Głębokość zw. Głębokość zw. Głębokość zw. Głębokość zw. Głębokość zw. Głębokość zw. wody w m p.p.t wody w m n.p.m. wody w m p.p.t. wody w m n.p.m. wody w m p.p.t. wody w m n.p.m ,56 150,34 12,55 150, ,13 150,77 12,66 149, ,77 150,13 12,63 149, ,20 150,70 12,87 149, ,56 150,34 12,55 150, ,76 151,14 12,17 150,45 6,67 153, ,91 150,99 12,23 150,39 6,81 153, ,90 151,00 12,31 150,31 6,90 153, ,75 151,15 12,16 150,46 6,91 153, ,90 150,60 14,60* 144,02** ,00 150,50 13,80* 144,82** ,30* 144,32** ,50* 141,12** ,89 153,35 * - pomiar wykonany od poziomu kryzy ** - wg danych z: Monitoring składowiska [I/9] Wyznaczony z danych archiwalnych na podstawie uziarnienia współczynnik filtracji obliczony dla podłoŝa istniejącego składowiska przedstawia się następująco: dla piasków średnich pylastych K = 0, m/sek = 0,061 m/h = 1,47 m/d, dla piasków i Ŝwirów K = 0,00031 m/sek = 1,12 m/h = 26,78 m/d dla piasków i Ŝwirów wodnolodowcowych K = 0,00117 m/sek = 4,21 m/h, = 101,09 m/d. Wartość współczynnika filtracji K wyznaczona na podstawie krzywej uziarnienia (z tablicy BEYERA) z pobranych próbek gruntu w czasie wierceń wykonanych na działce pod projektowany ZGO w listopadzie 2001 r. wynosi: dla piasków drobnych K = 0, m/sek = 0,26 m/h = 6,31m/d dla piasków grubych K = 0,0009 m/sek = 3,24 m/h = 77,76 m/d dla pospółek K = 0,0019-0,0016 m/sek = 6,84-5,76 m/h = 164,16-138,24 m/d Generalny kierunek spływu wód podziemnych czwartorzędowych jest zgodny z kierunkiem spływu wód powierzchniowych, to jest w kierunku północnym (N) z odchyleniem ku północnemu wschodowi (NE). Występują równieŝ lokalnie zmienne kierunki spływu. ZaleŜą one od znajdujących się w danym miejscu warunków morfologicznych i od budowy geologicznej. Z analizy materiałów wynika, Ŝe : Spływ z rejonu składowiska (kwatery) odpadów odbywa się w kierunku NNE, 19

20 Spływ z rejonu zwałowiska skały płonnej i częściowo z terenu działki planowej pod zabudowę projektowanego ZGO w kierunku NE i NNE, Spływ z rejonu Wytwórni Ksantogenianu w kierunku na E i NE. Rejon badań połoŝony jest z dala od Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP). NajbliŜszy znajduje się w południowo-zachodniej części gminy Polkowice w sołectwie Jędrzychów. Reprezentowany jest przez Subzbiornik Lubin nr 316 załoŝony w utworach trzeciorzędowych, stanowi on Obszar Wysokiej Ochrony (OWO) Jakość wód podziemnych Wyniki analiz wody podziemnej z prób pobranych z czwartorzędowych utworów wodonośnych w róŝnych okresach czasowych analizowano w oparciu o wymagania dotyczące jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. (Dz.U. Nr 203/2002 poz. 1718). Wyniki badań laboratoryjnych wód pobranych z piezometrów znajdujących się w obrębie składowiska odpadów badanych przez progeo Sp. z o.o. z Wrocławia w okresie r. porównano do Klasyfikacji jakości zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu wg. PIOŚ (zweryfikowanej w roku 1995), do Dopuszczalnych stęŝeń substancji chemicznych zanieczyszczających grunty i wody podziemne (PIOŚ, 1955) oraz do wartości docelowych i interwencyjnych Holland Liste. Jakość wody z piezometrów znajdujących się w obrębie składowiska odpadów badanych przez EKO-Projekt w Pszczynie w okresie roku 2006 określono na podstawie wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. 2004, Nr 32, poz. 284). PowyŜsze rozporządzenie straciło moc z dniem 1 stycznia 2005 r., w związku z czym podana klasyfikacja ma charakter pomocniczy. Wyniki badań wód z piezometrów składowiska odpadów nie porównywano z rozporządzeniami dla wód pitnych z uwagi, Ŝe w bezpośrednim sąsiedztwie składowiska nie występują ujęcia wód podziemnych, a w związku z powyŝszym nie moŝna odnosić wyników badań do wytycznych tego rozporządzenia. NaleŜy nadmienić, Ŝe Monografia KGHM [I/20] określa, Ŝe analiza tła hydrochemicznego wód pierwszej warstwy uŝytkowej w granicach zlewni rzeki Rudnej z okresu poprzedzającego działalność górnictwa miedziowego wykazała, Ŝe były to wody typu wodorowęglanowo-wapniowego o stopniu mineralizacji wynoszącym mg/l. Stan jakości wód tej warstwy uŝytkowej w 1995r. określono na mg/l. Porównanie obu stanów wskazuje na postępującą degradację wód pierwszej warstwy w obszarze zlewni rzeki Rudnej. W opracowaniach z tego rejonu zaznaczono, Ŝe generalnie rejestruje się zjawisko zanieczyszczenia wód czwartorzędowej warstwy wodonośnej. Wody reprezentowane przez typ wodorowęglanowo-wapniowy zostały zastąpione wodami wodorowęglanowo siarczanowo - wapniowymi, w ich składzie następuje wzrost udziału takich jonów jak chlorki, siarczany, sód i wapń. Według mapy hydrograficznej [III/5] analizowany obszar znajduje się w przypuszczalnym zasięgu strefy zanieczyszczeń wód podziemnych. 20

21 Charakterystyka wód ujęć wód pitnych Jakość wód ujmowanych dla celów pitnych scharakteryzowano na podstawie wybranych analiz z ujęcia wody Moskorzynka, ujęcia Las oraz otworu studziennego nr Ps5 znajdującego się na terenie szybów głównych ZG Rudna. Ogólna mineralizacja wód waha się w granicach mg/l, z tym Ŝe większą mineralizację (w granicach 500 mg/l) wykazują wody z ujęcia Moskorzynka. Generalnie wody posiadają odczyn słabo kwaśny do lekko zasadowego (ph 6,6-7,9), twardość ogólna mierzona w stopniach niemieckich kwalifikuje je od miękkich do twardych (4,0-22,19 o n). W ilościach ponadnormatywnych występują przede wszystkim związki Ŝelaza, których ilość zmienia się w dość szerokim zakresie od 0,06 do 0,7 mg/l Fe. W zawyŝonych ilościach stwierdzono równieŝ mangan do 0,308 mg/l Mn oraz zawartość ołowiu w ilościach 0,024 0,032 mg/lpb. Ilość pozostałych składników mieści się w granicach normowanych. Wyniki analiz wody przedstawiono w załączniku nr Charakterystyka wód warstwy wodonośnej występującej w południowej części miejscowości Trzebcz Z odwierconych w 2006 r. na terenie O/ZG Rudna płytkich otworów obserwacyjnych pobrano próby wody do analizy (otw. PQ-37d i PQ-38a). Ogólna mineralizacja wód waha się w granicach mg/l. Generalnie wody są słabo zasadowe (ph 7,1-7,24), twardość ogólna mierzona w stopniach niemieckich kwalifikuje je do średnio twardych i twardych (11,3-19,6 o n). W ilościach ponadnormatywnych występują przede wszystkim związki Ŝelaza, których ilość waha się od 0,64 do 0,87 mg/l Fe. Związków manganu nie badano. Stwierdzono nieco zawyŝoną zawartość ołowiu w ilościach <0,020 mg/lpb. Ilość pozostałych składników mieści się w granicach normowanych. Wyniki dwóch analiz wody przedstawiono w załączniku nr Charakterystyka wód z rejonu planowanej budowy ZGO w Trzebczu i rejonu zwałowiska Jakość wód scharakteryzowano na podstawie analiz wód pobranych z otworu PO-II. Woda pobrana z otworu PO-II w latach charakteryzuje się twardością rzędu 25,15 st.n. jest lekko kwaśna i słabo zasadowa. Charakteryzuje się znaczną zawartością związków Ŝelaza (do 3,2 mg/l), manganu (do 0,3 mg/l) i azotanów (15-20 mg/l), amoniaku wykryto w ilościach 0,04 0,02 mg/l. Mineralizacja wody waha się w granicach mg/l. Metali cięŝkich nie badano. Woda pobierana do badań w roku 2002 z otworu PO-II wykazuje zmniejszoną mineralizację w wielkości mg/l, jest lekko kwaśna, zawiera znaczne ilości związków Ŝelaza (1,12 2,0 mg/l) oraz manganu w ilości 0,27 0,44 0,60 mg/l. Ze względu na zawartość związków Ŝelaza i manganu - badana woda nie nadaje się dla celów konsumpcyjnych. Wyniki analiz wody przedstawiono w załączniku nr Charakterystyka wód z monitoringu kwatery składowiska odpadów Podstawą oceny stopnia oddziaływania istniejącego składowiska odpadów na środowisko gruntowo-wodne są wyniki badań za lata 2001 i 2002 prowadzone przez progeo Sp. z o.o. i zamieszczane w KsiąŜkach eksploatacji wysypiska odpadów [I/7-8] oraz późniejsze badania prowadzone przez EKO-Projekt z Pszczyny i zamieszczane w raportach p.t. Monitoring składowiska odpadów [I/9]. Wodę do badań pobierano z piezometrów P-2 i P-3 oraz okresowo z piezometru PO- 21

22 II znajdującego się poza zasięgiem oddziaływania składowiska odpadów. Wody z piezometrów P-2 i P-3 charakteryzują wody wypływające ze składowiska odpadów. W punkcie monitorującym wody dopływające na składowisko na przestrzeni lat nie stwierdzono obecności wody. Lokalizację otworów przedstawiono na załączniki nr 4. Jakość wód w przebadanych piezometrach w latach oceniona została następująco: przebadane wody wykazują niską mineralizację ogólną, są mętne o zwiększonej utlenialności, zgodnie z klasyfikacją wód podziemnych dla potrzeb monitoringu wody podziemne z piezometru PO-II mieszczą się w III (niskiej) klasie jakości, wody z otworu P-2 są średniej klasy jakości (II klasa), natomiast wody z otworu P-3 zaliczają się do wód wysokiej jakości klasa Ib, analizy fizykochemiczne badanych wód wykazały podwyŝszone wartości następujących parametrów : w otworze P-2 mangan, przewodność, Ŝelazo, nikiel; w otworze P-3 przewodność, badania związków WWA wykazały ich stęŝenia w ilości poniŝej detekcji, są znacznie niŝsze od dopuszczalnych stęŝeń substancji chemicznych zanieczyszczających wody dla obszarów przemysłowych wg PIOŚ. Badania wody pobranej z piezometrów P-2 i P-3 w roku 2006 charakteryzują się podwyŝszonymi wartościami przewodnictwa elektrolitycznego właściwego oraz wysokimi wartościami ogólnego węgla organicznego. W stosunku do wyników badań monitoringowych z roku 2005 [I/9] nie odnotowano istotnych zmian wartości analizowanych parametrów. Rozkład zawartości badanych wskaźników, ich stęŝenia w wodach pobranych z piezometrów oraz stałość wartości wskaźników w czasie nie wskazują na dopływ zanieczyszczeń ze składowiska odpadów do wód podziemnych. Potwierdzają to niskie zawartości w wodach na odpływie (piezometry P-2 i P-3) typowych dla składowisk odpadów zanieczyszczeń, takich jak: sucha pozostałość, sód, potas, chlorki, siarczany, amoniak, azotyny, fosforany, równieŝ brak obecności siarkowodoru. NaleŜy stwierdzić, Ŝe wykonane uszczelnienie kwatery odpadów i ujęcie odcieków drenaŝem spełnia swoje zadanie, a na składowisku panuje odpowiedni reŝim eksploatacyjny. Obserwuje się stabilny stan hydrogeochemiczny wód podziemnych w rejonie składowiska odpadów. Jak wynika z analizy badań monitoringowych w roku 2006 nie odnotowano istotnych zmian wartości analizowanych parametrów np. do badań wykonanych w roku Szczegółowe wyniki badań laboratoryjnych analiz wody z piezometrów za lata i za rok 2006 r. przedstawia załącznik nr Charakterystyka wód w rejonie Wytwórni Ksantogenianu Na terenie Wytwórni znajdują się obiekty, które mogą stanowić źródło infiltracji produkowanego tu i uŝywanego w procesie produkcyjnym ksantogenianu. Analizy wykazały [I/5], Ŝe zawartość dwusiarczku węgla oraz ksantogenianu wahała się w latach od zera do 47 mg/dm 3 ksantogenianu i od zera do 0,385 mg/dm 3 dwusiarczku węgla. Źródłem obecności CS 2 w wodach podziemnych moŝe być rozkładający się ksantogenian infiltrujący do wód na terenie zakładu. Stwierdzono, Ŝe zanieczyszczenia wód podziemnych tymi związkami mogą równieŝ obejmować teren poza zakładem, wolno przemieszczając się w kierunku na wschód. Na podstawie materiałów archiwalnych [I/5] na załączniku nr 4 zaznaczono przypuszczalny zasięg migracji zanieczyszczeń w rejonie Wytwórni Ksantogenianu. 22

23 Charakterystyka badań odcieków pobranych ze zbiornika w kwaterze składowiska odpadów W badanych odciekach w roku 2002 w zakresie dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi (Rozporządzenie MOŚZNiL z dnia w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi) przekroczona została wartość azotu amonowego (wskaźnik przekroczenia 1,3). Ponadto stwierdzono pozaklasowe względem jakości wód powierzchniowych wartości następujących parametrów: suchej pozostałości, przewodności, utlenialności, sodu, potasu, amoniaku i azotynów. W ciągu badanego roku obserwowany jest spadek stęŝeń chlorków i siarczanów. Znaczną poprawę obserwuje się równieŝ w zawartości miedzi. Zawartość pozostałych metali cięŝkich i związków WWA w odciekach jest duŝo niŝsza w porównaniu do wymagań rozporządzenia w zakresie najwyŝszych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach wprowadzanych do wód i do ziemi. Wyniki badań zestawiono na załączniku nr 14. Wyniki badań wód odciekowych za rok 2006 zestawiono z dopuszczalnymi wartościami wskaźników zanieczyszczenia zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych. Na podstawie tych badań nie stwierdzono podwyŝszonych zawartości Ŝadnego z badanych wskaźników. Zestawienie wyników badań przedstawiono w załączniku nr 14. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe niskie zawartości badanych wskaźników świadczą o właściwym reŝimie eksploatacyjnym na składowisku oraz właściwie działającej przepompowni ścieków z podczyszczalnią Ujęcia wód podziemnych Na analizowanym przez nas terenie (składowisko odpadów i teren projektowanego ZGO), jak równieŝ w jego sąsiedztwie nie ma ujęć wód podziemnych. NajbliŜsze ujęcie wody Moskorzynka zlokalizowane po generalnym kierunku spływu wód czwartorzędowych znajduje się w odległości ponad 3 km w kierunku na północ od omawianej działki. Miasto Polkowice zaopatrywane jest z kilku ujęć głębinowych zlokalizowanych w róŝnych odległościach od miasta. Są to ujęcia ZG Rudna, ZG Polkowice, ujęcie Potoczek - Jabłonów. Miejscowość Trzebcz zaopatrywana jest w wodę z istniejącego wodociągu biegnącego ze wsi Guzice, zasilanego z ZUW przy ZG R IX. Ponadto w sąsiedztwie naszego terenu opracowania znajdują się dwa ujęcia: w kierunku na południowy zachód dawne ujęcie Las dla szybów głównych ZG Rudna (odległość ok. 2 km), obecnie nieczynne, oraz w kierunku wschodnim ujęcie przy szybach R-VII odległość ponad 2 km. Ujęcia posiadają wyznaczone strefy ochrony sanitarnej (pośrednie wewnętrzne i zewnętrzne) oraz zasięgi dynamicznego oddziaływania ujęć wody pitnej, bazują na plejstoceńskim poziomie wodonośnym wykształconym jako piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe. 23

24 PoniŜej podaje się w zestawieniu tabelarycznym charakterystykę warstw plejstoceńskich w rejonie badań dla wyŝej wymienionych ujęć: Nazwa ujęcia wody MiąŜszość utworów czwartorzędowych Sumaryczna miąŝsz. utworów zawodnionych w m Ilość warstw wodonośnych MiąŜszość warstw wodonośnych min - max w m Głębokość zalegania zwierciadła wody w m p.p.t. Moskorzynka 27,0-92,0 14,0-52, ,8-52,8 2,18-16,14 Las 68,0-72,0 26,3-38,3 1 26,3-38,3 28,0 R.Z ,0-13,0 17,7 R.G. 61,8-81,2 15,5-39,3 2 0,6-25,9 2,7-13,7 R-VII 50,1 13,0 1 13,0-13,0 1,2-9,5 R-IX 20,0 12,5 1 12,5-12,5 1,2-7,5 3.6 Warunki glebowe Obszar objęty analizą zajmują zespoły gleb pseudobielicowych. Gleby występujące w tym rejonie są wytworzone z utworów piaszczysto-ŝwirowych pochodzenia wodnolodowcowego. Ze względu na swoje właściwości fizyczne, chemiczne oraz warunki wodno-powietrzne zostały zakwalifikowane głównie do V i VI klasy bonitacyjnej. Nieliczne enklawy gleb o lepszych właściwościach rolniczych wytworzone z utworów gliniastych naleŝą do klasy IV, a nawet do klasy III. Stan uŝytkowania gleb w rejonie projektowanego ZGO charakteryzuje się występowaniem obszarów zalesionych, gruntów ornych i nieuŝytków, łąk oraz terenów z nowymi nasadzeniami. Sama działka pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami zlokalizowana jest na gruntach ornych klasy VI, lokalnie klasy V. Wokół działki przewaŝają grunty V i VI klasy bonitacyjnej. Rozkład klas bonitacji gruntów przedstawia mapa ewidencji gruntów - załącznik nr Jakość gleb W latach przeprowadzone zostały badania stanu zanieczyszczeń gleb [I/13]. Objęły one badania na zawartość miedzi, ołowiu, cynku, kadmu, arsenu w przypowierzchniowej warstwie gleby uŝytków rolnych. Na terenach górniczych rejonu Polkowic w 26 punktach pomiarowych stwierdzono następujące zakresy stęŝeń metali cięŝkich w mg/kg s.m.: Cu - 8,2 669,7 Pb - 10,0 84,7 Zn - 11,2-74,7 As - 0,5-60,0 Cd - n.w. PH - 3,2-6,7 SkaŜenia gleb związkami miedzi skoncentrowane były głównie w rejonie szybów głównych ZG Rudna. 24

25 3.7 Warunki klimatyczne W rolniczo-klimatycznym podziale Polski R. Gumińskiego analizowany obszar naleŝy do dzielnicy zachodniej, do śląsko - wielkopolskiego regionu klimatycznego. Klimat charakteryzuje się małymi rocznymi amplitudami temperatury powietrza. Zima jest łagodna i krótka (ok. 60 dni) z mało trwałą pokrywą śnieŝną, lato jest wczesne i długie około 100 dni. Średnia roczna wartość opadów atmosferycznych z wielolecia wynosi 501,8 mm i waha się w granicach [mm]. NajwyŜsze opady odnotowano dla tego rejonu w miesiącach letnich czerwiec sierpień, najniŝsze opady występują w styczniu i lutym. Dla przykładu podaje się zestawienie opadów normalnych, roku wilgotnego i suchego z najbliŝszego posterunku obserwacyjnego IMGW w Polkowicach Dolnych : Dane z wieloleci za lata S u m y o p a d ó w [mm] XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X Rok (n) (w) (s) Roczna suma opadów atmosferycznych za rok 2006 w rejonie składowiska odpadów w Trzebczu wyniosła 602,9 mm [I/9]. Miesiącem najbardziej obfitym w opad był sierpień (205 mm), natomiast najbardziej suchym okazał się lipiec (6 mm). Średni miesięczny opad wyniósł 50,2 [mm]. Suma opadu rocznego za 2006 r. zbliŝona jest do sumy opadów roku normalnego z wieloleci. Miesięczne opady atmosferyczne [mm] w roku 2006 w rejonie składowiska odpadów: M i e s i ą c I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Suma 22,4 33,4 43,4 61,7 32,5 45,0 6,0 205,0 17,0 58,0 65,0 13,5 % rocznego opadu 3,72 5,54 7,2 10,23 5,39 7,46 1,0 34,0 2,82 9,62 10,78 2,24 Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia wynosi +8,8 o C. Najzimniejszymi miesiącami są miesiące styczeń i luty ze średnią temperaturą poniŝej 0 o C. NajwyŜszą średnią temperaturę w wieloleciu odnotowano w lipcu w wysokości +18,1 o C. Dominującym kierunkiem wiania wiatrów w rejonie badań jest kierunek zachodni W (17-20%), a drugorzędnie SW (16-20%). Notuje się około 28,3 % dni wietrznych. Średnia dobowa prędkość wiatrów obliczona na podstawie danych ze stacji IMGW w Polkowicach Dolnych w roku 1993 r. wynosi 2,74 m/sek. Maksymalna prędkość wynosiła 15 m/sek. Frekwencja cisz atmosferycznych wynosi średnio do 5%. Średnia miesięczna pręŝność pary wodnej na podstawie danych ze stacji IMGW w Polkowicach Dolnych waha się w granicach 10,7 17,7 hpa. Średnia miesięczna wilgotność powietrza 76,0 98,8 %. Liczba dni parnych w ciągu roku wynosi Największe parowanie przypada na miesiąc lipiec ok. 166 [mm]. Suma powierzchniowego parowania stanowi 70-80% sumy opadów. 25

26 Przeciętna liczba godzin nasłonecznionych dla rejonu badań wynosi 5-6 na dobę, przy średniej ilości godzin ze słońcem w granicach godzin/rok. Średnia ilość dni pochmurnych wynosi Jakość powietrza atmosferycznego Główne emitory zanieczyszczeń powietrza dla tego obszaru znajdują się w znacznej odległości od analizowanego terenu badań. Są to huty miedzi (Legnica i Głogów) oraz zbiornik osadów poflotacyjnych śelazny Most usytuowany w kierunku na wschód od składowiska odpadów komunalnych. Emitorami zanieczyszczeń w tym rejonie są równieŝ: KGHM Polska Miedź S.A. Oddz. ZG Rudna RZ i RG, Oddz. ZG Polkowice-Sieroszowice P-VI. W punkcie pomiarowym w Trzebczu [I/13] zaznaczyło się oddziaływanie zbiornika osadów poflotacyjnych śelazny Most. W Polkowicach wykonywano badania opadu pyłu, Pb i Cd, i Zn, stęŝenia pyłu zawieszonego. Określono, Ŝe stęŝenia tych pierwiastków nie przekraczały wartości normowane. Nie zostały równieŝ przekroczone normy stęŝenia dla SO 2 i NO 2 [I/13]. Emisja wybranych zanieczyszczeń dla powiatu polkowickiego w 2004 r. wg Raportu o stanie środowiska [I/16] wynosiła : zanieczyszczenia gazowe ogółem 50,1-100 tys. Mg/rok; pyłowe Mg/rok; dwutlenku siarki 100,1-250,0 Mg/rok; tlenku azotu 100,1-250,0 Mg/rok. Wyniki pomiarów za rok 2005 [I/16] ze stanowisk pomiarowych w Polkowicach przedstawiają się następująco: Zanieczyszczenie Wartość średnioroczna % normy dla obszaru kraju Dwutlenek azotu 14,0 µg/m 3. 35,0 Pył zawieszony 24,3 µg/m 3 61,0 Ołów 0,039 µg/m 3 8,0 Benzo(a)piren 1,7 ng/m ,0* Arsen 5,1 ng/m 3 86,0** Nikiel 1,5 ng/m 3 8,0*** Kadm 0,8 ng/m 3 17,0**** * - % wartości docelowej : 1 ng/m 3. ** - % wartości docelowej : 6 ng/m 3. *** - % wartości docelowej : 20 ng/m 3. **** - % wartości docelowej : 5 ng/m 3. Powiat polkowicki znajduje się w strefie klasy 3 (stęŝenia powyŝej górnego progu oszacowania) pod kątem zawartości As i B(a)P w pyle PM10 w badanym powietrzu [I/16]. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe w badaniach przeprowadzonych w latach [I/13] w punktach pomiarowych w Trzebczu i Polkowicach stwierdzono znaczne ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza następującymi metalami: miedzią, ołowiem i arsenem. RównieŜ wtedy stwierdzono wysokie stęŝenia benzo-a-pirenem. Porównywalne one były ze stęŝeniami rejestrowanymi w duŝych aglomeracjach miejskich. Na początku lat 90-tych XX w. Wytwórnia Ksantogenianu stanowiła źródło emisji niezorganizowanej znacznych ilości dwusiarczku węgla [I/13]. Obecnie po wprowadzeniu nowych rozwiązań technologicznych i technicznych emisja tego zanieczyszczenia została powaŝnie ograniczona. Nie mniej nadal stanowi istotne jego źródło. 26

27 3.7.2 Emisja gazów ze składowiska odpadów W ramach monitoringu składowiska odpadów komunalnych w Trzebczu prowadzona jest równieŝ analiza procentowego udziału poszczególnych gazów oraz ich emisja. W skład sieci monitoringowej wchodzi jedna studzienka odgazowująca [I/9]. Pomiary wykonywane były w roku 2006 jeden raz w miesiącu od stycznia do grudnia. Wykonywano pomiary procentowej zawartości poszczególnych składników (tlen, dwutlenek węgla, metan) gazu składowiskowego oraz jego emisji. Skład gazu z punktu odbioru biogazu charakteryzuje się wysoką stałą zawartości tlenu od 14,2% do 20,3%, przy nieznacznym udziale dwutlenku węgla od 0,10% do 9,20% i zróŝnicowanym udziale metanu od 0,10% do 19,20%. Średnia wartość procentowego udziału poszczególnych gazów przedstawia się następująco: tlen 18,3%, dwutlenek węgla 4,8% i metan 8,19%. Emisja w [kg/h] poszczególnych gazów ze studzienki pomierzona w maju wynosi: dla O 2 32,8; dla CO 2 7,44; dla CH Świat roślinny i zwierzęcy Szata roślinna Na całym analizowanym terenie widoczna jest ingerencja człowieka w środowisko naturalne związana z budową ZG Rudna i towarzyszącymi im zakładami dla potrzeb przemysłu miedziowego. W szczególności działalność ta spowodowała zmiany w ukształtowaniu terenu. Powstały duŝe obniŝenia będące następstwem eksploatacji kruszywa naturalnego dla budowy zapory zbiornika osadów poflotacyjnych śelazny Most oraz zwałowiska skały płonnej usytuowane przy szybach głównych ZG Rudna. Zjawiska te wpłynęły w zdecydowanym stopniu na aktualny stan środowiska florystycznego otoczenia terenu przewidzianego pod budowę ZGO oraz istniejącego składowiska odpadów. Otoczenie terenu pod budowę Zakładu Gospodarki Odpadami przedstawia się następująco: W kierunku północnym i północno-wschodnim, za składowiskiem odpadów, występują pola orne, w tym leŝące równieŝ odłogiem. Zaliczono je do IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Zbiorowiska powstałe na nieuŝytkach reprezentowane są przez bujnie rozwinięte trawy, rzadziej krzewy: tarninę, dziką róŝę, jeŝynę i bez czarny. Tutaj teŝ znajduje się teren po byłej eksploatacji kruszywa naturalnego przylegający bezpośrednio do składowiska odpadów. Wyrobisko porośnięte jest trawą i niskimi krzewami. W części centralnej znajduje się rozlewisko wodne. Na wschód i południowy wschód oraz częściowo na południe od terenu projektowanego ZGO i składowiska odpadów występują obszary leśne, będące północną częścią duŝego kompleksu leśnego rozwiniętego w obrębie wzgórz Dalkowskich. Lasy stanowią głównie wieloletnie sosny zwyczajne (Pinus silvestris) obejmujące ok. 70% drzewostanu. Innymi drzewami są: świerk pospolity (Picea ables), dwa gatunki dębów - bezszypułkowy (Quercus sessilis) i szpułkowy (Quercus robur), klon zwyzajny (Acer platanoides). Występują teŝ brzozy białe (Betula alba) w ilości ok. 20%. Krzewy reprezentowane są głównie przez brzozę, dąb, leszczynę jeŝynę i malinę właściwą. Runo buduje głównie borówka czarna i szczawik zajęczy. Lasy te zaliczyć moŝna do grupy borów sosnowych ze słabo rozwiniętą warstwą zielną, na suchych piaskach o niskim zaleganiu zwierciadła wody, poniŝej 2,0 m głębokości. W podobnym składzie drzewostanu są równieŝ mniejsze skupiska leśne. Teren połoŝony na zachód od istniejącego składowiska odpadów częściowo przeznaczony pod budowę ZGO, jest efektem działalności człowieka. W strefie tej prowadzono rekultywację 27

28 zwałowiska skały płonnej i jego otoczenia. W ramach tych prac zasadzono głównie brzozy, sporadycznie sosny. Podrzędnie spotyka się róŝne krzewy, takie jak: dzika róŝa (Rosa canina), bez dziki czarny (Sambucus nigra), głóg (Crategus), jeŝyna (Rubus plicatus) i inne. Zasiano równieŝ mieszankę traw z gatunku kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis), wiechlina łąkowa (Poa pratensis) i inne. W kierunku na północny-zachód od omawianej działki wydzielić moŝna tereny podmokłe stanowiące łąki i pastwiska. W terenie tym znajduje się źródlisko cieku płynącego w kierunku północnym ku miejscowości Trzebcz. Ciek ten bierze początek po zachodniej stronie zwałowiska. Obszar źródłowy zarośnięty jest wszelkiego rodzaju trzciną. WzdłuŜ cieku rosną olchy (Almus glutinosa), brzozy (Betula) i topole-osiki (Populus tremula). W obrębie drzew występują krzewy jeŝyn i malin, dzikiego czarnego bzu, tarniny, rzadziej wierzba. Spotyka się równieŝ dzikie grusze i jabłonie. Na zbiorowiskach łąkowych reprezentowane są tu m.in. następujące trawy i zioła: kupkówka pospolita, krwawnik pospolity, jaskier rozesłany, perz właściwy, pokrzywa pospolita, szczaw tępolistny, mniszek pospolity, koniczyna pospolita, trzcina pospolita. Zgodnie z opracowaną w 1996 r. Inwentaryzacją przyrodniczą gminy Polkowice [I/13] w rejonie projektowanego ZGO i istniejącego składowiska odpadów nie stwierdzono występowania stanowisk roślin chronionych, wartościowych kompleksów przyrodniczych ani pomników przyrody. Na analizowanym przez nas obszarze brak jest stanowisk przyrodniczych ani innych stref podlegających ochronie przyrodniczej. Na terenie gminy Polkowice znajduje się obszar chronionego krajobrazu Lasy Chocianowskie. Zgodnie ze sporządzoną w 1996 r. Inwentaryzacją przyrodniczą [I/13] proponuje się na terenie gminy ustanowić 4 rezerwaty przyrody i 12 uŝytków ekologicznych, zlokalizowano równieŝ stanowiska flory i fauny Fauna Atlas środowiska geograficznego Polski (PAN 1994 r.) określa, Ŝe na terenie badań mogą występować następujące niŝej wymienione zwierzęta: Zwierzęta łowne: gęś gęgawa (Anser anser) kuropatwa (Perdix perdix) baŝant obroźny (Phasianus colchicus) Ssaki: Ptaki: jeŝ (Erinaceus europaeus) Chomik (Cricetus cricetus) bocian biały (Ciconia ciconia) Bielik (Haliaetus albicilla) słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos) muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis) Inwentaryzacja przyrodnicza gminy Polkowice [I/13] nadmienia, Ŝe w rejonie projektowanego ZGO i istniejącego składowiska odpadów nie stwierdzono występowania stanowisk zwierząt chronionych. 28

29 3.9 Obszary i obiekty podlegające ochronie, zabytki NaleŜy podkreślić, Ŝe projektowany Zakład Gospodarki Odpadami zlokalizowany jest poza wszelkimi strefami ochrony przyrodniczej, krajobrazowej, konserwatorskiej, stref ochronnych wód podziemnych, poza granicą obszarów naraŝonych na niebezpieczeństwo powodzi i jest bezkonfliktowy w stosunku do tych stref. Lokalizacja projektowanego ZGO jest zgodna z załoŝeniami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego obręb Trzebcz [I/12] uchwalonego przez Radę Miasta Polkowice 16.IX.1999 r. W obrębie Trzebcza nie ma obiektów figurujących w rejestrze zabytków. Ochroną obejmuje się obiekty znajdujące się w południowej części wsi Trzebcz: zespół podworski (symbol Z22) wraz z zabudowaniami (XIX/XX) będący obiektem o walorach kulturowych. W skład zespołu wchodzą następujące budynki: dwór z przełomu XIX/XX wieku, oficyna mieszkalna datowana na 1882 r., stodoła, zaniedbany park podworski XIX/XX w. (symbol P7) na południowo-wschodnim krańcu wsi, na skraju parku znajduje się mogiła jeńca wojennego z lat czterdziestych XX w., teren pocmentarny ewangelicki, początek XX w. (symbol C15) na skraju wsi, powierzchnia ok. 0,24 ha, drzewostan ubogi, nie pielęgnowany. Na badanym obszarze znajdują się dwa stanowiska archeologiczne jedno w północnej części parku dworskiego oznaczone numerem 42 oraz drugie o numerze 45 zlokalizowane przy wjeździe na teren działki projektowanego ZGO przy jego południowej stronie. Stanowisko nr 42 określone jest, jako osada otwarta z okresu wpływów rzymskich, równocześnie stanowi ślad osadnictwa z okresu średniowiecza. Stanowisko nr 45 jest osadą otwartą z okresu średniowiecza. W MPZP obrębu Trzebcz [I/12] ustalono, Ŝe: 1. Podejmowanie prac ziemnych w rejonie wskazanych na mapie stanowisk archeologicznych wymaga uzyskania zezwolenia właściwego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 2. W przypadku natrafienia podczas robót ziemnych na obiekty mające charakter zabytku archeologicznego o odkryciu naleŝy niezwłocznie powiadomić Państwową SłuŜbę Ochrony Zabytków. 3. Zapewnić nadzór archeologiczny nad większymi robotami ziemnymi, licząc się z koniecznością przeprowadzenia ratowniczych badań archeologicznych na koszt inwestora. Zgodnie z opracowaną w 1996 r. Inwentaryzacją przyrodniczą gminy Polkowice [I/13] w odległości ok. 3 km w kierunku wschodnim od terenu badań znajdują się dwa proponowane obszary chronione: jeden to uŝytek ekologiczny p.n. Grąd i stawy koło Tarnówka oraz drugi to częściowy rezerwat przyrody krajobrazu ekologicznego Guzicki Potok. Analizowana inwestycja połoŝona jest z dala od obszarów Natura NajbliŜszymi obszarami zaliczonymi do Natury 2000 są: - Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Stawy Przemkowskie (PLB020003) zlokalizowany w odległości ok. 20 km w kierunku północno-zachodnim. Obszar ten ustanowiony został zgodnie z rozporządzeniem z dnia w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. Nr 229/2004 poz. 2313). Obszar obejmuje dwa kompleksy stawów (769 i 179 ha), wraz z fragmentami jesionowo-olszowych łęgów (ogółem 75 ha) w ich otoczeniu oraz ekstensywnie 29

30 wykorzystywane, wilgotne łąki z kępami wierzbowych zarośli. Stawy są obrzeŝone wąskim pasem szuwarów, zajmującym ok. 6% terenu stawów. Występują następujące formy ochrony: Rezerwat Przyrody: Stawy Przemkowskie (1 046,3 ha) Park Krajobrazowy: Przemkowski (22 338,0 ha); - potencjalny Obszar Specjalnej Ochrony ptaków i Obszar Specjalnej Ochrony siedlisk Łęgi Odrzańskie zlokalizowane w odległości ok. 18 km w kierunku północno-wschodnim. a. Kod: PLH Gatunki: muchołówka mała, cyraneczka, boleń, modraszek telejus, przeplatek maturna, czerwończyk nieparek; Siedliska: zalewane muliste brzegi rzek, łęgi wierzbowe, łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny. Obszar stanowi fragment doliny Odry o długości 101 km, od Brzegu Dolnego do Głogowa, w przybliŝeniu od km 290 do km 385, w granicach dawnej terasy zalewowej rzeki. Obejmuje teŝ ujście Baryczy. Granica obszaru poprowadzona jest zgodnie z zasięgiem aktualnego terenu zalewowego wraz z planowanymi polderami. Obejmuje siedliska nadrzeczne zachowane w międzywalu oraz najlepiej wykształcone lasy, łąki i torfowiska niskie poza jego obrębem. DuŜa część terenu jest regularnie zalewana. Obszar porośnięty jest lasami, głównie łęgami jesionowymi i wiązowymi, rozwijającymi się na glebach aluwialnych. PrzewaŜają dobrze zachowane płaty siedlisk, częste są starodrzewia ponad 100-letnie, z licznymi drzewami pomnikowymi. Lasy są intensywnie eksploatowane. Liczne, pozostałe po dawnym korycie Odry starorzecza, są w róŝnych fazach zarastania. MoŜna tu obserwować kolejne stadia sukcesyjne zbiorowisk związanych z dynamicznym układem doliny rzecznej, w tym takŝe zbiorowisk szuwarowych, związanych ze starorzeczami. W dolinie znajdują się teŝ duŝe kompleksy wilgotnych łąk. Najbardziej na południe wysuniętą część obszaru tworzą tzw. Zielone Łąki koło Miękini. Jest to rozległy kompleks wilgotnych i świeŝych łąk, częściowo uŝytkowanych kośnie, oraz olsów i łęgów olchowych. Obszar w większości nie jest chroniony; obejmuje 2 rezerwaty przyrody: Odrzysko (5,15 ha, 1987) i Łęg Korea (79,29 ha, 2001) oraz 3 uŝytki ekologiczne (łącznie zajmujące 236 ha). Projektuje się utworzenie na tym terenie Odrzańskiego Parku Krajobrazowego. b. Kod: PLB Obszar stanowi fragment doliny Odry o długości 101 km, od Brzegu Dolnego do Głogowa, mniej więcej od wysokości km 290 do km 385, w granicach dawnej terasy zalewowej rzeki, wraz z ujściem Baryczy. Granica obszaru poprowadzona jest zgodnie z aktualnym terenem zalewowym wraz z planowanymi polderami. Obejmuje siedliska nadrzeczne zachowane w międzywalu oraz najlepiej wykształcone lasy, łąki i torfowiska niskie poza jego obrębem. DuŜa część terenu jest regularnie zalewana. Obszar porośnięty jest lasami, głównie łęgami jesionowymi i wiązowymi, rozwijającymi się na glebach aluwialnych. PrzewaŜają dobrze zachowane płaty siedlisk, częste są starodrzewia ponad 100-letnie, z licznymi drzewami pomnikowymi. Lasy są intensywnie eksploatowane. Liczne, pozostałe po dawnym korycie Odry, starorzecza są w róŝnych fazach zarastania. MoŜna tu obserwować kolejne stadia sukcesyjne zbiorowisk związanych z dynamicznym układem doliny rzecznej, w tym takŝe zbiorowisk szuwarowych, związanych ze starorzeczami. W dolinie znajdują się teŝ duŝe kompleksy wilgotnych łąk. Najbardziej na południe wysuniętą część obszaru tworzą tzw. Zielone Łąki koło Miękini. Jest to rozległy kompleks wilgotnych i świeŝych łąk, częściowo uŝytkowany kośnie, oraz olesów i łęgów olchowych. Występują następujące formy ochrony: Park Narodowy: plany utworzenia Odrzańskiego Parku Narodowego Rezerwat Przyrody: Odrzysko (5,2 ha) Łęg Korea (80,0 ha) Zabór Obszar Chronionego Krajobrazu: Dolina Baryczy Dolina Odry UŜytek Ekologiczny: Ścinawskie Bagna (21,0 ha) - potencjalny Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Bory Dolnośląskie (Kod: PLB020005) zlokalizowany w odległości ok. 18 km w kierunku zachodnim. Obszar ten równieŝ zgłoszony został na tzw. Shadow List. Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych Polski połoŝony w dorzeczu Nysy ŁuŜyckiej oraz Bobru i Kwisy. Rzeźba terenu jest mało 30

31 zróŝnicowana, przewaŝają tereny równinne. Występują tu zwarte drzewostany sosnowe z ubogim podszytem. W bardziej Ŝyznych rejonach występują bory mieszane i lasy liściaste. Doliny rzeczne stanowią enklawy z bardziej bujną i wielowarstwową roślinnością. Urozmaicenie stanowią takŝe liczne stawy rybne. Występują następujące formy ochrony: Rezerwat Przyrody: Torfowisko pod Węglińcem (1,4 ha) śurawie Bagno (42,1 ha) Buczyna Szprotawska (155,5 ha) Torfowisko Borówki (37,4 ha), Wrzosiec koło Piasecznej, Czarne Stawy, Buczyna Piotrowicka, Park Krajobrazowy: Łuk MuŜakowa (18200,0 ha) Przemkowski (22338, 0 ha) Obszar Chronionego Krajobrazu: "XXIX" OCK woj. lubuskiego "XXXII OCK woj. lubuskiego Dolina Czarnej Wody. Mapa przyrodniczych obszarów chronionych 31

32 4. ZŁOśENIA PROGRAMOWE INWESTYCJI Podstawą czynności zmierzających do powstania Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu jest Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Zagłębia Miedziowego (wykonanego przez progeo Sp. z o.o. we Wrocławiu [I/25] opracowanego zgodnie z planami wyŝszego rzędu: Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami województwa dolnośląskiego oraz planami dla Powiatu Polkowickiego i Powiatu Głogowskiego. ZałoŜenia budowy ZGO w Trzebczu zawarte zostały juŝ we wcześniejszym Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Zagłębia Miedziowego opracowanego w roku 2005, przez ARCADIS EKOKONREM Sp. z o. o. we Wrocławiu. W lutym 2009 r. na zlecenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, opracowana została przez firmę progeo sp. z o.o. z Wrocławia, Koncepcja systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla gmin ZGZM [I/26]. Koncepcja przewiduje modernizację i rozbudowę składowiska w Trzebczu w celu zlokalizowania tam Zakładu Zagospodarowania Odpadów o charakterze ponadregionalnym. 1) W pierwszej części analizy rozwaŝane były warianty technologiczne modernizacji składowiska w Trzebczu. Punktem wyjścia do analizy były propozycje zawarte w Koncepcji programowo - przestrzennej budowy Zakładu Gospodarki Odpadami (ZGO 1 ) w Trzebczu (progeo, czerwiec 2007 r.). Charakterystykę podstawowych urządzeń przyjęto zgodnie z określonym w niej wariantem III. Uznano, Ŝe wariant ten przedstawia optymalne rozwiązania realizowane w ramach całego ZGZM. Dodatkowo załoŝono budowę instalacji związanych z przygotowaniem paliwa alternatywnego z frakcji suchej >80 [mm]. Ma to na celu dostosowanie się do przyszłych wymagań ograniczenia składowania odpadów kalorycznych. 2) Pod względem lokalizacyjnym dla obszaru ZGZM, brana była pod uwagę lokalizacja ZZO tylko na terenie składowiska w Trzebczu. W przypadku rozszerzenia współpracy analizowano moŝliwość budowy obiektów dodatkowo na terenie składowiska w Lubinie ( Mundo ) i Biechowie koło Głogowa. 3) Pod względem technologicznym brane były pod uwagę: a) dwa sposoby rozdziału odpadów komunalnych zmieszanych: - z wykorzystaniem sita bębnowego; - z wykorzystaniem tzw. prasy (ekstrudera); b) dwa sposoby zagospodarowania odpadów biodegradowalnych: - z wykorzystaniem intensywnego kompostowania; - z wykorzystaniem fermentacji metanowej z odzyskiem biogazu; 4) Przyjęto, Ŝe planowany ZZO będzie podstawowym obiektem regionalnego systemu gospodarki odpadami, zarządzanym przez Operatora Regionalnego. Zadaniem Koncepcji jest wskazanie optymalnych załoŝeń funkcjonowania ZZO w systemie regionalnym. Poza systemem regionalnym obsługiwanym przez ZZO mogą funkcjonować inne obiekty związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych, zarządzane przez Operatorów Lokalnych (czyli podmioty prowadzące odbiór odpadów od mieszkańców). Instalacjami takim są np.: sortownie doczyszczania odpadów z selektywnej zbiórki, Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). W systemie regionalnym funkcjonować będą natomiast wszystkie instalacje znajdujące się na terenie składowisk regionalnych. Ewentualna rekultywacja składowisk lokalnych prowadzona będzie przez dotychczasowych właścicieli/zarządców. 1 Zgodnie z wcześniejszymi dokumentami obiekt w Trzebczu, pełniący funkcję Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO), nazywany moŝe być Zakładem Gospodarki Odpadami (ZGO). 32

33 5) Zaproponowane w Koncepcji rozwiązania wariantowe uwzględniają przede wszystkim moŝliwość zastosowania w ZZO nowego systemu rozdziału odpadów zmieszanych na frakcje suchą i mokrą w technologii PRASY VM2001. Inną moŝliwością rozdziału odpadów zmieszanych jest zastosowanie sita obrotowego. Drugim elementem róŝnicującym warianty jest sposób zagospodarowania odpadów biodegradowalnych. W Koncepcji brano pod uwagę zastosowanie kompostowania intensywnego (np. w systemie Biodegma) lub fermentacji metanowej. Celem podstawowym przedsięwzięcia jest stworzenie systemu gospodarki odpadami pozwalającego wypełnić odpowiednie wymagania prawne polskie oraz Unii Europejskiej. Celem przedsięwzięcia jest objęcie systemem wszystkich mieszkańców. Gospodarka odpadami wyznacza strategiczny cel: ograniczenie ilości odpadów deponowanych na składowiskach i zapewnienie sposobu postępowania z odpadami spełniającego obowiązujące wymagania techniczne i organizacyjne. Przewiduje się, Ŝe gospodarka odpadami powinna być prowadzona w sposób kompleksowy, z uwzględnieniem przede wszystkim: zasad zapobiegania powstawania odpadów, recyklingu i powtórnego wykorzystania odpadów, optymalizacji ostatecznego usuwania odpadów, działań naprawczych. Jednym z głównych załoŝeń Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami jest odejście od gospodarki odpadami prowadzonej w skali gminy na rzecz regionalnych rozwiązań. Zgodnie z Krajowym Planem gospodarki odpadami (KPGO) podstawowym załoŝeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest system rozwiązań regionalnych, w których są uwzględnione wszystkie niezbędne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych. Podstawą gospodarki odpadami komunalnymi powinny stać się zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez 150 tys. mieszkańców, spełniające w zakresie technicznym kryteria najlepszej dostępnej techniki (BAT). Zasadniczym celem budowy zakładów jest zapewnienie przetwarzania odpadów i minimalizacji ich składowania, a przede wszystkim minimalizacja składowania odpadów ulegających biodegradacji. Dla realizacji załoŝeń KPGO 2010, dotyczących regionalnych zakładów zagospodarowania odpadów komunalnych (ZZO) wymagane jest tworzenie i udział gmin w strukturach ponadgminnych. Struktury ponadgminne mają, w odróŝnieniu od pojedynczych gmin, większe moŝliwości osiągnięcia załoŝeń dot. gospodarki odpadami oraz pozyskiwania środków pomocowych róŝnych funduszy (NFOSiGW, WFOŚiGW, EkoFundusz itp.), w tym funduszy europejskich (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko). ZZO powinny zapewniać co najmniej następujący zakres usług: - mechaniczno-biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostałości z sortowni, - składowanie przetworzonych zmieszanych odpadów komunalnych, - kompostowanie odpadów zielonych, - sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), - zakład demontaŝu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), - zakład przetwarzania zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). Planowana inwestycja pozwoli na wprowadzenie nowego modelu gospodarowania odpadami na terenie działania Związku Gmin Zagłębia Miedziowego w skład którego wchodzą: - Miasto i Gmina Polkowice, powiat polkowicki, 33

34 - Miasto i Gmina Chocianów, powiat polkowicki, - Miasto i Gmina Przemków, powiat polkowicki, - Gmina Gaworzyce, powiat polkowicki, - Gmina Grębocice, powiat polkowicki, - Gmina Radwanice, powiat polkowicki, - Gmina Jerzmanowa, powiat głogowski, - Gmina Pęcław, powiat głogowski. 4.1 Bilans odpadów stan obecny Ilość składowanych odpadów W roku 2006 na składowisku odpadów komunalnych w Trzebczu w eksploatowanym sektorze zdeponowano Mg odpadów [I/9]. Wykaz odpadów przyjętych na składowisko przedstawia się następująco [I/9]: Kod odpadu Rodzaj Ilość (Mg) Inne nie wymienione odpady 249, Odpady Ŝwiru lub skruszone skały inne niŝ wymienione w , Inne nie wymienione odpady 444, Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów 1 614, Gruz ceglany 1 491, Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych 16,48 i elementów wyposaŝenia inne niŝ wymienione w Odpady z remontów i przebudowy dróg 577, Odpadowa papa 39, Gleba i ziemia 2 023, Materiały izolacyjne zawierające azbest 1, Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontaŝu inne niŝ wymienione w ,98 01, i Skratki 21, Ustabilizowane komunalne osady ściekowe 4 502, Tworzywa sztuczne 13, Odpady ulegające biodegradacji 13, Gleba i ziemia, w tym kamienie 52, Inne odpady nie ulegające biodegradacji 141, Odpady komunalne nie segregowane 9 518, Odpady z czyszczenia ulic i placów 1 513,86 Razem: ,00 W ramach prowadzonego monitoringu składowiska przeprowadzono równieŝ oznaczenie składu morfologicznego stałych odpadów komunalnych. Oznaczenie przeprowadzono zgodnie z Polską Normą PN-93/Z [I/9]. 34

35 Skład morfologiczny odpadów przedstawia się następująco: L.p. Nazwa składnika Charakterystyka składnika Zawartość składników % 1 Frakcja < 10 mm pozostałości z mechanicznej obróbki odpadów 4,88 2 Odpady spoŝywcze pochodzenia roślinnego pozostałości substancji roślinnych, powstające 0,00 przy przygotowaniu poŝywienia, np. obierki, resztki jarzyn i owoców, zgniłe warzywa i owoce, resztki pokonsumpcyjne poŝywienia, produkty spoŝywcze potraktowane jako odpady, np. pieczywo, kasza lub mąka w opakowaniach, inne odpady niemoŝliwe do ścisłego wyspecyfikow. 3 Odpady spoŝywcze pochodzenia zwierzęcego resztki mięsa, kości, wyrobów z mięsa, ryb, 0,00 tłuszczów itp. 4 Odpady papieru i tektury wszelkie pozostałości wyroby z papieru i tektury 14,00 5 Odpady z tworzyw sztucznych wszelkie pozostałości oraz wyroby z tworzyw 19,50 sztucznych 6 Odpady materiałów tekstylnych wszelkie resztki oraz wyroby z materiałów 0,00 wełnianych, bawełnianych, lnianych i włókien chemicznych 7 Odpady szkła wszelkie wyroby ze szkła oraz stłuczka szklana 18,80 8 Odpady metali wszelkie wyroby i złom ze wszystkich rodzajów 6,00 metali 9 Odpady organiczne pozostałe odpady organiczne pozostałe po 23,20 wyselekcjonowaniu składników, np. resztki roślin, zeschnięte kwiaty, trawa, gałęzie drzew, itp. 10 Odpady mineralne pozostałe odpady mineralne pozostałe po 13,70 wyselekcjonowaniu składników jak: kawałki betonu, cegły, resztki ceramiczne itp. Razem: 100,00 Wykonana analiza próbki odpadów zdeponowanych na składowisku odpadów w Trzebczu wykazała największy udział wagowy odpadów organicznych pozostałych, odpadów tworzyw sztucznych oraz szkła. Nie stwierdzono udziału odpadów organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz odpadów materiałów tekstylnych. Stwierdzono [I/9], Ŝe w 2006 roku na składowisku deponowane były odpady o kodach zgodnych z decyzją zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska. Ze względu na to, Ŝe na terenie ZGZM nie przeprowadzono, jak dotąd kompleksowych badań właściwości odpadów komunalnych, w związku z tym przyjęto, Ŝe powstające na omawianym terenie odpady charakteryzują się właściwościami podanymi w poniŝszej tabeli. Zamieszczone w niej informacje pochodzą z badań przeprowadzonych przez Ośrodek Badawczo Rozwojowy Ekologii Miast na terenie Polski (Maksymowicz,2000) [I/14]. 35

36 Właściwości paliwowe i nawozowe odpadów [I/14] Wskaźnik Jednostka Tereny miejskie Tereny wiejskie Wskaźnik określające właściwości Wilgotność % 28,0 48,0 25,0 39,0 Części palne % 10,0 20,0 8,0 20,0 Części niepalne % 30,0 65,0 40,0 70,0 Ciepło spalania Kj/kg Wskaźniki określające właściwości nawozowe Substancja organiczna % s.m. 115,0 35,0 6,0 28,0 Węgiel organiczny % s.m. 6,0 18,0 4,5 16,0 Azot organiczny % s.m. 0,1 0,7 0,1 0,5 Fosfor ogólny (P 2 O 5 ) % s.m. 0,2 0,8 - Potas ogólny (K 2 O) % s.m. do 0,3 - Według planu gospodarki odpadami dla ZGZM [I/14] w roku 2004 wszyscy mieszkańcy miasta i gminy Polkowice w 100% byli objęci zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych. Ilość zbieranych odpadów komunalnych w stosunku do wytwarzanych dla miasta i gminy Polkowice wynosi : odpadów wytworzonych 10,2 tys. Mg odpadów zebranych - 7,466 tys. Mg % wytworzonych 73,2 NaleŜy jednak mieć świadomość, Ŝe część wytworzonych odpadów są to odpady organiczne wykorzystywane na terenach wiejskich w Ŝywieniu zwierząt oraz kompostowane indywidulanie. Ponadto odpady mające właściwości energetyczne (drewno, papier, tektura, tworzywa sztuczne) są spalane, co w przypadku tworzyw sztucznych naleŝy uznać za zjawisko bardzo niebezpieczne dla środowiska (m.in. emisja chloru, dioksyn i furanów). Osady ściekowe z terenu miasta i gminy Polkowice przeznaczone są do rekultywacji składowiska w Trzebczu. Przewiduje się [I/14], Ŝe podstawowym kierunkiem końcowego unieszkodliwiania komunalnych osadów ściekowych w najbliŝszych latach będzie ich składowanie na składowiskach odpadów i likwidacja składowania osadów przy oczyszczalniach ścieków. Analiza dostępnych informacji, dotyczących ilości odbieranych i składowanych na terenie Związku Gmin [I/14] odpadów komunalnych w latach ubiegłych pozwoliła na oszacowanie średnich wskaźników jednostkowego nagromadzenia stałych odpadów komunalnych. Jednostkowy wskaźnik nagromadzenia przyjęto w oparciu o analizę zebranych informacji: dla miasta Polkowice na poziomie 400 kg/mk*a, a dla terenów wiejskich 200 kg/mk*a. Wraz z rozwojem gospodarczym naleŝy liczyć się z niewielkim stałym wzrostem ilości odpadów, w szczególności wzrostem objętości wytwarzanych odpadów, który w duŝej mierze będzie równowaŝony poprzez spadek przeciętnego cięŝaru właściwego wytwarzanych odpadów. Prognozę zmian ilości odpadów komunalnych oraz ilości poszczególnych frakcji odpadów, zgodnie z przyjętą morfologią odpadów komunalnych przedstawia się następująco: Prognoza ilości wytwarzanych odpadów komunalnych (Mg/a) [I/14]: Lata Miasto Polkowice Gmina Polkowice

37 Zgodnie z Planem Krajowym, który opiera się w tym zakresie o zapisy Dyrektywy Unii Europejskiej z dnia 26 kwietnia 1999 w sprawie składowania odpadów [I/15] naleŝy do roku 2020 zredukować masę odpadów ulegających biodegradacji o 65% w stosunku do ilości wytwarzanej w roku Zakładane ilości odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do roku 1995) (wg krajowego planu gospodarki odpadami, M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159) Jako odpady ulegające biodegradacji traktowane są: 1. odpady zielone, 2. odpady z opakowań papierowych, 3. papier nieopakowaniowy, 4. domowe odpady organiczne. Rok % masy odpadów biodegradowalnych do składowania W Planie ZGZM załoŝono równieŝ m.in. poziomy odzysku odpadów budowlanych (zgodnie z planem krajowym gospodarki odpadami) i odpadów wielkogabarytowych. Dla roku 2010 przyjęto poziom odzysku odpadów budowlanych w wysokości 40% w stosunku do poziomu z roku 2002, a dla odpadów wielkogabarytowych 50% odzysku. 4.2 Bilans odpadów stan prognozowany Prognozowaną ilość odpadów na lata oraz skład morfologiczny odpadów wytwarzanych na terenie ZGZM przedstawia tabela 1, natomiast tabela 2 zawiera ilość poszczególnych odpadów objętych zbiórką. Zgodnie z przyjętymi ilościami odpadów w kolejnej tabeli 3 określono szczegółowe zagospodarowanie wytworzonych odpadów. 37

38 Tabela nr 1. Prognozowana ilość oraz skład morfologiczny odpadów wytwarzanych na terenie ZGZM l.p. Strumień odpadów jedn Odpady kuchenne biodegradowalne Mg Odpady zielone Mg Papier i karton nieopakowaniowe Mg Opakowania z papieru i kartonu Mg Opakowania wielomateriałowe Mg Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe Mg Opakowania z tworzyw sztucznych Mg Odpady tekstylne Mg Szkoło nieopakowaniowe Mg Opakowania ze szkła Mg Metale Mg Opakowania z blachy stalowej Mg Opakowania z aluminium Mg Odpady mineralne Mg Drobna frakcja popiołowa Mg Odpady wielkogabarytowe Mg Odpady budowlane Mg Odpady niebezpieczne Mg RAZEM Mg , , , ,3 Tabela nr 2. Ilość poszczególnych odpadów objętych zbiórką Jedn Ilość odpadów wytwarzanych wg PGO Mg , , , ,3 % ludności objęty zbiórką odp. % Ilość odpadów objęta zbiórką, w tym: Mg 18252, , , , , , ,5 odp. organiczne (zielone i kuchenne) Mg 4692,9 4738,8 4787,2 4834,0 4883,3 4932,1 4981,4 5031,2 5081,5 odp. budowlane Mg 1808,0 1825,8 1843,7 1862,4 1881,1 1899,9 1918,9 1938,0 1957,4 odp. wielkogabarytowe Mg 901,0 910,4 919,7 928,2 937,6 946,9 956,4 966,0 975,6 odp. opakowaniowe Mg 4483,8 4528,8 4574,7 4618,9 4666,5 4713,2 4760,3 4807,9 4856,0 odp. niebezpieczne Mg 112,2 113,1 114,8 115,6 117,3 118,5 119,7 120,9 122,1 pozostałe Mg 6254,3 6317,2 6380,1 6442,2 6507,6 6572,7 6638,4 6704,8 6771,8 odpady biodegradowalne Mg 6162,5 6222,7 6286,6 6347,6 6412,4 6476,5 6541,3 6606,7 6672,8 % masy odp. biodegr. do składowania % masa odp. dopuszczona do składowania Mg 6160,0 5810,0 5530,0 5250,0 4690,0 4200,0 3500,0 3290,0 3080,0 masa odpadów do stabilizacji Mg 2,5 412,7 756,6 1097,6 1722,4 2276,5 3041,3 3316,7 3592,8

39 Tabela nr 3. Prognozowane szczegółowe moŝliwe zagospodarowanie odpadów w Mg/a na terenie ZGO Zagospodarowanie odpadów: * Odpady organiczne 4692,9 4738,8 4787,2 4834,0 4883,3 4932,1 4981,4 5031,2 5081,5 1.1 zbierane selektywnie 93,9 189,6 287,2 386,7 488,3 591,8 697,4 805,0 914, przydomowe kompostowanie 46,9 94,8 143,6 193,4 244,2 295,9 348,7 402,5 457, kompostowanie w ZGO K 46,9 94,8 143,6 193,4 244,2 295,9 348,7 402,5 457, ubytek masy przy kompostowaniu 14,1 28,4 43,1 58,0 73,2 88,8 104,6 120,7 137, wykorzystane 26,3 53,1 80,4 108,3 136,7 165,7 195,3 225,4 256, zanieczyszczenia D 6,6 13,3 20,1 27,1 34,2 41,4 48,8 56,3 64,0 1.2 w odpadach zmieszanych (fr mm) S,K 4599,0 4549,2 4500,0 4447,2 4394,9 4340,2 4284,0 4226,2 4166, stabilizat D 3219,3 3184,4 3150,0 3113,1 3076,4 3038,2 2998,8 2958,4 2916,8 2. odpady budowlane 1808,0 1825,8 1843,7 1862,4 1881,1 1899,9 1918,9 1938,0 1957, zbierane selektywnie 379,7 511,2 626,8 744,9 827,7 911,9 997,8 1085,3 1174, wykorzystany (przez osoby fizyczne) 189,8 255,6 313,4 372,5 413,8 456,0 498,9 542,7 587, węzeł gruzu w ZGO B 189,8 255,6 313,4 372,5 413,8 456,0 498,9 542,7 587, wykorzystany 123,4 166,1 203,7 242,1 269,0 296,4 324,3 352,7 381, zanieczyszczenia D(R14) 66,4 89,5 109,7 130,4 144,8 159,6 174,6 189,9 205, w odpadach zmieszanych S 1428,3 1314,6 1216,8 1117,4 1053,4 987,9 921,1 852,7 783,0 3. odpady wielkogabarytowe 901,0 910,4 919,7 928,2 937,6 946,9 956,4 966,0 975, zbierane selektywnie 252,3 318,6 395,5 464,1 506,3 549,2 593,0 637,5 682, zagospodarowane przez inne podmioty 100,9 127,4 158,2 185,6 202,5 219,7 237,2 255,0 273, stacja demontaŝu w ZGO W 151,4 191,2 237,3 278,5 303,8 329,5 355,8 382,5 409, wykorzystane 37,8 47,8 59,3 69,6 75,9 82,4 88,9 95,6 102, materiały drewniane do kompostowania K 30,3 38,2 47,5 55,7 60,8 65,9 71,2 76,5 82, zanieczyszczenia D 83,3 105,1 130,5 153,2 167,1 181,2 195,7 210,4 225, w odpadach zmieszanych S 648,7 591,7 524,2 464,1 431,3 397,7 363,4 328,4 292,7 4. odpady opakowaniowe ** 4483,8 4528,8 4574,7 4618,9 4666,5 4713,2 4760,3 4807,9 4856, zbierane selektywnie 2241,9 2309,7 2424,6 2494,2 2566,6 2639,4 2761,0 2836,7 2913, zagospodarowane przez inne podmioty 1569,3 1585,1 1601,1 1616,6 1633,3 1649,6 1666,1 1682,8 1699, sortownia w ZGO S 672,6 724,6 823,4 877,6 933,3 989,8 1094,9 1153,9 1214, wykorzystane 470,8 507,2 576,4 614,3 653,3 692,8 766,4 807,7 849, zanieczyszczenia D 201,8 217,4 247,0 263,3 280,0 296,9 328,5 346,2 364, w odpadach zmieszanych S 2241,9 2219,1 2150,1 2124,7 2099,9 2073,8 1999,3 1971,2 1942,4 5. odpady niebezpieczne 112,2 113,1 114,8 115,6 117,3 118,5 119,7 120,9 122, z selektywnej zbiórki 26,9 37,3 47,0 57,8 65,7 73,5 81,4 89,4 97, zagospodarowane przez inne podmioty 20,2 28,0 35,3 43,4 49,3 55,1 61,0 67,1 73, magazyn odpadów niebezpiecznych 6,7 9,3 11,8 14,5 16,4 18,4 20,3 22,4 24, z odpadów zmieszanych S,N 85,3 75,7 67,7 57,8 51,6 45,0 38,3 31,4 24,4 6. odpady zmieszane pozostałe S 6254,3 6317,2 6380,1 6442,2 6507,6 6572,7 6638,4 6704,8 6771,8 * K - kompostownia, D - kwatera na odpady, S - sortownia, B - węzeł przeróbki gruzu budowlanego, W - węzeł demontaŝu odpadów wielkogabarytowych, N - tymczasowy magazyn odpadów niebezpiecznych 39

40 4.2.1 Szczegółowe załoŝenia do koncepcji Zakładu Gospodarki Odpadami Przedstawiona koncepcja ZGO zakłada stworzenie następujących segmentów przetwarzania odpadów umoŝliwiających prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami: węzeł kompostowania odpadów, węzeł sortowania odpadów, węzeł demontaŝu odpadów wielkogabarytowych, węzeł przeróbki gruzu budowlanego, węzeł tymczasowego deponowania odpadów niebezpiecznych. ZałoŜenia przyjęte do określenia przepustowości poszczególnych węzłów: ilość i skład morfologiczny odpadów przyjęto wg PGO dla ZGZM opracowanego przez ARCADIS EKOKONREM Sp. z o.o. we Wrocławiu w 2005 r., ilość zbieranych odpadów objętych analizą zmniejszono (wskaźnik 0,85) ze względu na niepełne objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym wywozem odpadów. Prognozowane zagospodarowanie odpadów przyjęto na podstawie obliczeń własnych progeo Sp. z o.o. zakładając podział poszczególnych strumieni odpadów na zbiórkę selektywną i nieselektywną. W zbiórce selektywnej dodatkowo wydzielono ilości zagospodarowywane przez inne podmioty, poza centrum określonym w niniejszym opracowaniu. Ilości odpadów zbieranych selektywnie wynikają z limitów określonych w przepisach prawnych i WPGO dla województwa dolnośląskiego oraz załoŝeniach PGO dla ZGZM. PoniŜej przedstawiono załoŝenia przyjęte dla poszczególnych strumieni odpadów. Odpady organiczne - selektywna zbiórka ma zapewnić ograniczenie ilości odpadów biodegradowalnych do składowania, zgodnie z wymaganiami przepisów. ZałoŜono, Ŝe w roku 2007 selektywna zbiórka wynosić będzie 2 % ilości odpadów organicznych wytwarzanych i będzie wzrastać o 2 % corocznie osiągając w 2012 r. poziom 12 %. Odpady zbierane selektywnie zagospodarowywane będą w 50 % przez osoby indywidualne w przydomowych kompostowniach. Pozostała część trafiać będzie do kompostowni. Wykorzystanie odpadów w kompostowni przyjęto na poziomie 80 %, pozostała część to zanieczyszczenia deponowane na kwaterze składowiska. Z odpadów zmieszanych odpady organiczne po przejściu przez sita sortowni kierowane będą do biostabilizacji. Ilość (wagową) stabilizatu załoŝono na poziomie 70 % wsadu. Odpady z remontów i rozbiórek (odpady budowlane) selektywna zbiórka ma zapewnić osiągniecie limitów określonych w WPGO i załoŝonych w PGO, tj. 21 % w 2007 r., 40 % w 2010 r. i 50 % w 2012 r. Ilość zbieranych selektywnie odpadów w pozostałych latach określono matematycznie. Odpady zbierane selektywnie w połowie będą wykorzystane przez inne podmioty. Pozostała część kierowana będzie do węzła gruzu budowlanego. Przyjęto stopień wykorzystania odpadów na poziomie 65 %. Zanieczyszczenia kierowane będą na kwaterę i wykorzystywane jako warstwy przykrywająco-izolujące. Odpady wielkogabarytowe - selektywna zbiórka ma zapewnić osiągnięcie limitów określonych w WPGO I PGO, tj. 28 % w 2007 r., 50 % w 2010 r. i 58 % w 2012 r. Ilości zbieranych selektywnie odpadów w pozostałych latach określono matematycznie. Odpady zbierane selektywnie w 40 % będą zbierane przez inne podmioty i wykorzystywane poza omawianą instalacją. Pozostała część kierowana będzie do stacji demontaŝu ZGO. Przyjęto stopień wykorzystania odpadów na poziomie

41 25 %. 20 % stanowić będą materiały drewniane kierowane do biostabilizacji. Pozostała część to zanieczyszczenia deponowane na kwaterze. ZałoŜone ilości w odpadach zmieszanych: 15 % wykorzystanie, 10 % materiały drewniane do biostabilizacji, 75 % zanieczyszczenia. Odpady opakowaniowe (z papieru, z tworzyw sztucznych, szklane, stalowe, aluminiowe, metale i papier nieopakowaniowy). Selektywna zbiórka ma zapewnić osiągnięcie limitów określonych w przepisach prawnych, tj. 43 % w 2006 r. 50 % w 2007 r., 60 % w 2015 r. Ilości zbieranych selektywnie odpadów w pozostałych latach określono matematycznie. Odpady zbierane selektywnie w 35 % będą zbierane przez inne podmioty i wykorzystywane poza instalacją objęta niniejszym opracowaniem. Pozostała część kierowana będzie do sortowni ZGO celem podczyszczenia. Przyjęto stopień wykorzystania odpadów na poziomie 70 %. Pozostała część to zanieczyszczenia deponowane na kwaterze. W odpadach zmieszanych kierowanych na sortownię załoŝono odzysk 30 % surowców z odpadów opakowaniowych. Odpady niebezpieczne selektywna zbiórka ma zapewnić osiągnięcie limitów określonych w WPGO, tj. 24 % w 2007 r., 50 % w 2010 r., 80 % w 2015 r. ilości zbieranych selektywnie odpadów. W pozostałych latach ilości określono matematycznie. Odpady niebezpieczne zbierane selektywnie w 75 % będą zbierane przez inne podmioty i odzyskiwane poza instalacją objętą niniejszą analizą. Pozostała część oraz odpady niebezpieczne wydzielone w sortowni kierowane będą do tymczasowego magazynu odpadów niebezpiecznych na terenie ZGO. Odpady zmieszane pozostałe odpady (w tym wymienione wyŝej strumienie w odpadach zmieszanych) kierowane będą do sortowni odpadów na terenie ZGO Wydajność instalacji ZGO Obiekty zaprojektowano na wartości przepustowości instalacji do roku Podane są w tabeli 4. Roczne wydajności poszczególnych instalacji przedstawiają się następująco: sortownia odpadów Mg/rok kompostownia Mg/rok węzeł demontaŝu odpadów wielkogabarytowych Mg/rok węzeł przeróbki gruzu budowlanego Mg/rok tymczasowy magazyn odpadów niebezpiecznych Mg/rok 41

42 Tabela nr 4. Obliczenia max przepustowości poszczególnych instalacji Przepustowość instalacji Jednostka sortownia Mg/rok 15930, , , , , , , , , ,4 odpady z selektywnej zbiórki Mg/rok 672,6 724,6 823,4 877,6 933,3 989,8 1094,9 1153,9 1214,0 1226,1 odzysk Mg/rok 470,8 507,2 576,4 614,3 653,3 692,8 766,4 807,7 849,8 858,3 zanieczyszczenia Mg/rok 201,8 217,4 247,0 263,3 280,0 296,9 328,5 346,2 364,2 367,8 odpady zmieszane Mg/rok 15257, , , , , , , , , ,3 frakcja 20-80mm - do kompostowni Mg/rok 5340,1 5273,6 5193,6 5128,7 5088,6 5046,1 4985,6 4940,2 4893,4 4906,4 frakcja < 20mm - na warstwy izolujące Mg/rok 3051,5 3013,5 2967,8 2930,7 2907,7 2883,5 2848,9 2823,0 2796,2 2803,7 frakcja > 80mm Mg/rok 6103,0 6027,0 5935,6 5861,4 5815,5 5766,9 5697,8 5645,9 5592,5 5607,3 odzysk Mg/rok 1525,7 1506,8 1483,9 1465,3 1453,9 1441,7 1424,5 1411,5 1398,1 1401,8 zanieczyszczenia Mg/rok 4577,2 4520,3 4451,7 4396,0 4361,6 4325,2 4273,4 4234,5 4194,3 4205,5 węzeł demontaŝu odp. wielkogabarytowych Mg/rok 151,4 191,2 237,3 278,5 303,8 329,5 355,8 382,5 409,8 413,9 wykorzystane Mg/rok 37,8 47,8 59,3 69,6 75,9 82,4 88,9 95,6 102,4 103,5 materiały drewniane - do kompostowni Mg/rok 30,3 38,2 47,5 55,7 60,8 65,9 71,2 76,5 82,0 82,8 zanieczyszczenia Mg/rok 83,3 105,1 130,5 153,2 167,1 181,2 195,7 210,4 225,4 227,6 kompostownia Mg/rok 5417,3 5406,7 5384,7 5377,7 5393,5 5407,9 5405,4 5419,2 5432,7 5502,4 odpady z selektywnej zbiórki Mg/rok 77,2 133,0 191,1 249,1 304,9 361,8 419,9 479,0 539,3 596,0 ubytek masy przy kompostowaniu Mg/rok 23,2 39,9 57,3 74,7 91,5 108,5 126,0 143,7 161,8 178,8 kompost do wykorzystania Mg/rok 43,2 74,5 107,0 139,5 170,8 202,6 235,1 268,2 302,0 333,8 zanieczyszczenia Mg/rok 10,8 18,6 26,8 34,9 42,7 50,7 58,8 67,1 75,5 83,4 odpady zmieszane (z sortowni, fr mm) Mg/rok 5340,1 5273,6 5193,6 5128,7 5088,6 5046,1 4985,6 4940,2 4893,4 4906,4 stabilizat Mg 3738,1 3691,6 3635,5 3590,1 3562,0 3532,3 3489,9 3458,1 3425,4 3434,5 ubytek masy przy stabilizacji Mg 1602, , , , , , , , , ,92 węzeł przeróbki gruzu budowlanego Mg/rok 189,8 255,6 313,4 372,5 413,8 456,0 498,9 542,7 587,2 593,1 wykorzystane Mg/rok 123,4 166,1 203,7 242,1 269,0 296,4 324,3 352,7 381,7 385,5 na wartwy izolacyjne Mg/rok 66,4 89,5 109,7 130,4 144,8 159,6 174,6 189,9 205,5 207,6 magazyn odpadów niebezpiecznych Mg/rok 23,8 24,5 25,3 26,0 26,7 27,4 28,0 28,6 29,3 29,6 odpady wykorzystane na w-wy izolujące Mg/rok 3117,9 3103,0 3077,5 3061,0 3052,6 3043,1 3023,5 3012,9 3001,8 3011,2 odpady deponowanie na kwaterze Mg/rok 8654,4 8627,5 8598,5 8576,9 8584,1 8588,9 8581,3 8584,4 8586,8 8652,6 stabilizat Mg/rok 3781,3 3766,0 3742,5 3729,5 3732,7 3734,9 3725,0 3726,4 3727,4 3768,3 pozostałe zanieczyszczenia Mg/rok 4873,1 4861,4 4856,0 4847,3 4851,4 4854,0 4856,3 4858,1 4859,4 4884,4

43 4.3 Model gospodarki odpadami z uwzględnieniem ZGO Oceniany ZGO w Trzebczu będzie integralną częścią modelu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. W ramach modelu realizowane będą następujące działania: wprowadzenie selektywnej zbiórki surowców wtórnych w następujących frakcjach: papier, szkło, tworzywa sztuczne, metale, wprowadzenie głównie w miastach selektywnej zbiórki odpadów organicznych (domowych i zielonych), selektywna zbiórka odpadów budowlanych, mineralnych i wielkogabarytowych, sortowanie odpadów zmieszanych i surowców wtórnych w ramach ZGO, demontaŝ odpadów wielkogabarytowych, kompostowanie odpadów organicznych pozyskanych w ramach selektywnej zbiórki odpadów, oraz odpadów organicznych pozyskanych z odpadów zmieszanych frakcja mm, składowanie odpadów zmieszanych (balastu pozostałego po sortowaniu i kompostowaniu), magazynowanie surowców wtórnych na terenie ZGO, czasowe magazynowanie odpadów niebezpiecznych pozyskanych w selektywnej zbiórce odpadów i wysegregowanych z odpadów zmieszanych w ZGO, obróbka i magazynowanie gruzu budowlanego. 4.4 Wytyczne funkcjonowania ZGO Zakłada się, Ŝe projektowany Zakład Gospodarki Odpadami w Trzebczu to obiekt, w którym odbywać się będzie: odzysk surowców wtórnych i ich obróbka, demontaŝ odpadów wielkogabarytowych i skierowanie uzyskanych produktów do odpowiedniego zagospodarowania, kompostowanie odpadów biodegradowalnych, czasowe magazynowanie odpadów niebezpiecznych, unieszkodliwianie przez deponowanie na kwaterze balastu wyodrębnionego z segregacji zmieszanych odpadów komunalnych, obróbka i wykorzystanie materiałów sypkich z kruszenia gruzu budowlanego. W wyniku prowadzonej segregacji, podczyszczania oraz obróbki dostarczanych odpadów otrzymany, jako produkt końcowy balast deponowany będzie na kwaterze, surowce wtórne będą odsprzedawane firmom zajmującym się recyklingiem, materiał mineralny wykorzystany będzie na warstwy przykrywająco-izolujące przy bieŝącej eksploatacji istniejącego składowiska w Trzebczu. Wybrane podczas segregacji oraz demontaŝu odpady niebezpieczne będą czasowo składowane w specjalnie wydzielonym i zabezpieczonym magazynie (boks Ŝelbetowy umiejscowiony we wiacie na surowce wtórne).

44 4.5 Docelowy schemat zagospodarowania terenu ZGO Docelowy schemat zagospodarowania projektowanego ZGO w Trzebczu wg Koncepcji programowo - przestrzennej [I/23] przedstawiono na załącznikach nr 6a i nr 6b. Obiekty ZGO zlokalizowano na obszarze przylegającym do istniejącego składowiska odpadów od jego zachodniej strony. Składowisko odpadów i działka pod projektowany ZGO przegrodzone są utwardzoną drogą dojazdową do składowiska stanowiącą istniejący ciąg komunikacyjny oraz pasem zieleni ochronnej. Zasady funkcjonowania poszczególnych obiektów planowanego Zakładu opisano poniŝej. W celu docelowego zrealizowania załoŝeń technologicznych niezbędne będzie wykonanie następujących elementów zagospodarowania terenu: Budynek sortowni (hala stalowa); Węzeł kompostowania: tunele kompostowe, plac kompostowy; Budynek socjalno-administracyjny; Zbiornik na odcieki; Wiata na surowce wtórne; GaraŜ dla przerzucarki; Plac przeróbki gruzu budowlanego; Rozbudowa niezbędnej infrastruktury; Przeniesienie elektronicznej wagi samochodowej z terenu składowiska; Przeniesienie kontenera socjalno biurowego. 44

45 5. ANALIZA ROZPATRYWANYCH WARIANTÓW Rozwiązania technologiczne przedstawiono w 3 wariantach. ZałoŜono, iŝ rodzaje przyjmowanych odpadów nie ulegną zmianie, natomiast zmieni się sposób ich przetwarzania. PoniŜej przedstawiono równieŝ elementy wspólne dla przedstawionych wariantów. Główny ciąg komunikacyjny Sieci międzyobiektowe Ogrodzenie Plac przeróbki gruzu budowlanego GaraŜ dla przerzucarki Węzeł rozbiórki odpadów wielkogabarytowych Wiata na surowce wtórne 5.1 Charakterystyka rozwaŝanych wariantów technologicznych Węzeł sortowania odpadów WARIANT I Rodzaj przyjmowanych odpadów: odpady pochodzące z selektywnej zbiórki tworzywa sztuczne, papier, szkło, odpady wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne. Wariant I przewiduje przeniesienie istniejącej linii segregacji odpadów z terenu składowiska na teren planowanej inwestycji. Zakłada się, iŝ segregowane będą jedynie odpady pochodzące z selektywnej zbiórki. Wydzielone surowce po podczyszczeniu na linii segregacji będą transportowane do dalszej obróbki i składowane tymczasowo w odpowiednich boksach. Wydajność linii wynosi ok Mg/a. Nie przewiduje się mechanicznego przetwarzania odpadów zmieszanych. WARIANT II Rodzaj przyjmowanych odpadów: odpady pochodzące z selektywnej zbiórki tworzywa sztuczne, papier, szkło, odpady wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne, odpady zmieszane. W wariancie II przewiduje się budowę hali sortowni (hala stalowa). Budynek sortowni będzie podzielony na dwie główne części przetwarzania odpadów zmieszanych oraz obróbki selektywnie zebranych surowców wtórnych. DowoŜone odpady zmieszane rozładowywane będą w zasobni, gdzie nastąpi wizualna kontrola odpadów przeprowadzona przez operatora ładowarki, który będzie miał za zadanie wydzielenia ze strumienia odpadów zmieszanych odpadów wielkogabarytowych i opon. Następnie odpady spychane będą do leja załadowczego skąd wznoszącym przenośnikiem taśmowym trafią do sita. Na sicie nastąpi podział na trzy frakcje, drobną - < 20 mm, średnią - tzw. biofrakcje mm oraz grubą > 80 mm. Frakcja drobna, o charakterze inertnym trafi do kontenera, skąd zostanie przewieziona na składowisko i wykorzystana na warstwy przesypowe, frakcja średnia zostanie poddana procesom biologicznej stabilizacji, a frakcja gruba po sprasowaniu trafi na składowisko. Odpady pochodzące z selektywnej zbiórki trafią na linię podczyszczającą, która zostanie przeniesiona z terenu składowiska i umieszczona w budynku hali sortowni. Odzyskane surowce wtórne, po usunięciu zanieczyszczeń zostaną poddane dalszej obróbce i przetransportowane do odpowiednich boksów. 45

46 WARIANT III Rodzaj przyjmowanych odpadów: odpady pochodzące z selektywnej zbiórki tworzywa sztuczne, papier, szkło, odpady wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne, odpady zmieszane. Wariant III podobnie jak wariant drugi przewiduje budowę hali sortowni. Odpady dowoŝone do sortowni rozładowywane będą w zasobni. Tutaj nastąpi wizualna kontrola odpadów przeprowadzona przez operatora ładowarki. Zadaniem jego będzie wydzielenie ze strumienia odpadów zmieszanych odpadów wielkogabarytowych i opon mogących spowodować mechaniczne uszkodzenie linii technologicznej. Następnie odpady przenośnikiem wznoszącym trafią do sita obrotowego, gdzie nastąpi podział na trzy frakcje: - frakcje < 20 mm stanowiącą frakcje drobną mineralną, kierowaną na kwaterę składowania, jako warstwy przesypowe, - frakcje mm stanowiącą organiczny materiał wsadowy do kompostowania, - frakcje > 80 mm stanowiącą główny strumień pozyskiwania materiałów wtórnych zostanie skierowana na linię segregacji ręcznej w celu pozyskania surowców wtórnych. Pozostały balast skierowany zostanie na składowisko. Linia ta słuŝy równieŝ do doczyszczania surowców zbieranych selektywnie dzięki niezaleŝnemu stanowisku załadunku. Wysortowane surowce wtórne trafiać będą do kontenerów, skąd po uprzedniej obróbce przetransportowane zostaną do odpowiednich boksów Węzeł kompostowania odpadów WARIANT I Najprostszym sposobem kompostowania jest kompostowanie w pryzmach na otwartych placach kompostowych. W wariancie I proponuje się wykonanie uszczelnionego placu kompostowego wraz z drenaŝem odcieków. Dla polepszenia skuteczności procesu kompostowania proponuje się zastosowanie dodatkowych urządzeń wspomagających tj. rozdrabniarki i przerzucarki. Do procesu kompostowania przeznaczone będą odpady biodegradowalne pochodzące z selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz niewielka ilość osadów ściekowych (max 25% wagi odpadów). Dodatkowo moŝliwe jest kompostowanie resztek roślinnych pochodzących z pielęgnacji terenów zielonych. Odpady przywiezione na plac kompostowni usypywane będą w pryzmy o wymiarach 2 x 4 m (wys., szer.) długość dostosowana do wielkości placu. Czas kompostowania wyniesie 12 tygodni przy jednokrotnym przerzucaniu pryzm w tygodniu. Gotowy kompost będzie zagospodarowywany lub sprzedawany, a w przypadku niewystarczającej jakości moŝe on zostać uŝyty na warstwy rekultywacyjne na składowisku. Efektem ekologicznym będzie zmniejszenie strumienia odpadów trafiających na składowisko i ograniczenie ładunku zanieczyszczeń (biogaz i odcieki) poprzez składowanie odpadu nieaktywnego biochemicznie. WARIANT IIa W Wariancie IIa podobnie, jak w Wariancie I proponuje się zastosowanie kompostowania w pryzmach z przerzucaniem. RóŜnica polega na rodzaju odpadów poddanych procesowi. Zakłada się, Ŝe kompostowaniu poddane zostaną zarówno odpady BIO pochodzące z selektywnego zbierania oraz porządkowania terenów zielonych, jak i frakcja mm wydzielona z odpadów zmieszanych na sicie. Dodatkowo moŝliwe jest dodanie do masy kompostowej osadów ściekowych w ilości nie przekraczającej 25 % masy odpadów. Planuje się przerzucanie pryzm przy pomocy urządzenia przerzucającego raz w tygodniu, zapewni to odpowiednie ilości tlenu potrzebnego dla prawidłowego przebiegu procesu. Wprowadzenie do kompostowania frakcji mm spowoduje, iŝ wymogi dotyczące ograniczenia ilości składowanych odpadów biodegradowalnych zostaną spełnione. 46

47 Stabilizat uzyskany po procesie kompostowania ze względu na znaczną ilość zanieczyszczeń zostanie wbudowany w kwaterę składowiska lub będzie stanowił warstwy rekultywacyjne na składowisku. Podobnie jak w przypadku Wariantu I efektem ekologicznym będzie zmniejszenie strumienia odpadów trafiających na składowisko oraz ograniczenie ładunku zanieczyszczeń (biogaz i odcieki) poprzez składowanie odpadu nieaktywnego chemicznie. Wadą tego systemu jest duŝe zapotrzebowanie terenu. Wielkość placu naleŝy dostosować do wielkości strumienia odpadów. Szacuje się, Ŝe niezbędna wielkość placu kompostowego do przetworzenia odpadów biodegradowalnych (do obliczeń przyjęto dane na rok 2015) wyniesie m 2. WARIANT II b W Wariancie II b proponuje się zastosowanie dwustopniowej metody kompostowania: 1 kompostowanie w tunelach Ŝelbetowych (3 tygodnie), 2 dojrzewanie na placu kompostowym w postaci pryzm (6 10 tygodni). Proponuje się budowę kompostowni tunelowej w systemie BIODEGMA lub podobnej. Proces w tej technologii przebiega w zadaszonych modułach Ŝelbetowych, załadunek oraz rozładunek odpadów odbywa się przy pomocy ładowarki kołowej. Jest to system zamknięty, z napowietrzaniem w systemie tłoczącym zapewniającym niskie zuŝycie energii elektrycznej. Powietrze podprocesowe oczyszczane jest za pomocą specjalnej przepuszczalnej membrany. Zastosowanie tej metody pozwala na uzyskanie lepszych efektów kompostowania oraz ogranicza zapotrzebowanie terenu. Dodatkowym atutem jest moŝliwość dołączenia do kompostowanej masy odpadowej osadów ściekowych. Do kompostowania trafiać będą odpady zmieszane frakcji mm, bioodpady zbierane selektywnie oraz osady ściekowe w ilości max 25 % ilości odpadów wagowo. Roczna wydajność kompostowni składającej się z 4 boksów Ŝelbetowych o wymiarach 21,0 x 6,5 m wynosi 7 7,5 tys. Mg / rok. Powierzchnia placu dojrzewania kompostu wynosi przy tym wariancie ok. 0,45 ha. MoŜna przypuszczać, Ŝe otrzymany stabilizat z odpadów zmieszanych nie spełni wymogów, jakie stawiane są dla nawozów organicznych i organiczno mineralnych określonych w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 października 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawoŝeniu (Dz. U. nr 236, poz. 2369) dlatego teŝ zostanie wbudowany w kwaterę składowiska lub wykorzystany do budowy warstw rekultywacyjnych na składowisku. Efektem ekologicznym będzie zmniejszenie strumienia odpadów trafiających na składowisko i ograniczenie ładunku zanieczyszczeń (biogaz i odcieki) poprzez składowanie odpadu nieaktywnego biochemicznie. Schematy poszczególnych rozwiązań technologicznych przedstawiono poniŝej. 47

48 Docelowy schemat technologiczny Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) Wariant I

49 Docelowy schemat technologiczny Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) Wariant IIa 49

50 Docelowy schemat technologiczny Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) Wariant IIb 50

51 Docelowy schemat technologiczny Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) Wariant III 51

52 5.2 Harmonogram prac Ze względu na moŝliwości finansowe Inwestora inwestycja polegająca na budowie Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) została podzielona na dwa etapy. W pierwszym etapie (Etap 1) zakłada się modernizację istniejących oraz budowę nowych placów i dróg technologicznych. Na drodze dojazdowej do składowiska i planowanego ZGO planuje się zainstalowanie wagi elektronicznej przeniesionej z terenu składowiska. Zakłada się pozostawienie hali namiotowej z linią do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki oraz baraku socjalno biurowego na obecnym miejscu. NajwaŜniejszą inwestycją pierwszego etapu będzie budowa placu kompostowni. Zakłada się budowę placu docelowej wielkości, tj m 2, który w przyszłości będzie słuŝył, jako drugi stopień kompostowania. Do czasu wybudowania tuneli kompostowych oraz hali sortowni z sitem na placu będą kompostowane odpady biodegradowalne pochodzące z selektywnej zbiórki oraz odpady z porządkowania terenów zielonych. Plac zlokalizowany będzie w zachodniej części planowanego ZGO. Przy placu kompostowni planuje się postawienie wiaty garaŝowej dla urządzenia przerzucającego. Etap ten zakłada równieŝ budowę zbiornika na odcieki, sieci sanitarnych, placu przeróbki gruzu budowlanego oraz budowę ogrodzenia z bramami wjazdowymi. Plan sytuacyjny dla Etapu pierwszego przedstawia Załącznik nr 6a. Drugi etap (Etap 2) naleŝy rozpocząć od likwidacji napowietrznej linii energetycznej i budowy stacji transformatorowej wraz z siecią kablową doprowadzającą energię do obiektów. W etapie tym planowana jest budowa hali sortowni, budynku administracyjno-socjalnego, tuneli kompostujących wraz z kompletnym wyposaŝeniem oraz wiaty na surowce wtórne wraz z magazynem odpadów niebezpiecznych. W hali sortowni zamontowane zostaną urządzenia technologiczne do mechanicznego przetwarzania odpadów (sito z niezbędną infrastrukturą) oraz zamontowana zostanie istniejąca linia do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki. Planuje się równieŝ wykonanie monitoringu terenu, drogi dojazdowej z miejscami parkingowymi, chodników oraz zieleni ozdobnej i ochronnej. Docelowe zagospodarowanie terenu przedstawia Załącznik nr 6b. 5.3 Analiza dla wariantu zerowego (bezinwestycyjnego) Skutki niezrealizowania przedmiotowej inwestycji rozpatrywać moŝna na dwóch poziomach: kształtowania się środowiska przyrodniczego w rejonie przedsięwzięcia oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami na analizowanym terenie ZGZM. Oceniając dalsze kształtowanie się środowiska przyrodniczego w rejonie zaprojektowanego ZGO w miejscowości Trzebczu naleŝy stwierdzić, Ŝe będzie ono nadal pod presją oddziaływania elementów antropogenicznego zagospodarowania. Zwałowisko skały płonnej szybów głównych ZG Rudna połoŝone w odległości ok. 280 m w kierunku na zachód od projektowanego Zakładu Gospodarki Odpadami stanowić moŝe nadal źródło zagroŝenia dla wód powierzchniowych i podziemnych. NaleŜy podkreślić, Ŝe wykonane prace rekultywacyjne hałdy, jak i prowadzone w rejonie do niej przyległym w głównej mierze przyczynić się mogły do zminimalizowania zanieczyszczenia wód i powietrza atmosferycznego.

53 Emitorem zanieczyszczeń będzie nadal Wytwórnia Ksantogenianu. Opracowana w 1995 r. Kompleksowa ocena oddziaływania [I/5] połoŝonej około 900 m na zachód od projektowanej inwestycji wskazuje, Ŝe zanieczyszczenia wód podziemnych obejmują równieŝ teren poza zakładem, stopniowo przemieszczając się w kierunku wschodnim. Kolejnym źródłem antropogenicznego oddziaływania znajdującym się w sąsiedztwie projektowanej inwestycji jest obszar zabudowy szybów ZG Rudna. Strefę tę naleŝy traktować, jako obiekt szczególnie szkodliwy dla środowiska, powodujący zagroŝenia dla wszystkich jego komponentów. Na omawianym obszarze występują wstrząsy parasejsmiczne, jako skutki górnictwa podziemnego. Według mapy sozologicznej [III/4] wyróŝniono na tym terenie 6-letnie cykle sejsmiczne z tendencją podwajania się liczby wstrząsów w kaŝdym następnym. Cykl objął zjawisk sejsmicznych o magnitudzie (skala Richtera) 2,5, w kilkanaście o magnitudzie 3,3,. Według mapy sozologicznej najsilniejszym dotąd wstrząsem był wstrząs z marca 1977 r. o amplitudzie 4,5. Wstrząs ten był odczuwany na odległość ok. 200 km. Lokalnie występują uszkodzenia budynków. Oceniając kształtowanie się środowiska bez planowanej inwestycji naleŝy takŝe zaznaczyć, Ŝe na analizowanym terenie znajduje się juŝ składowisko odpadów komunalnych. Składowisko w przypadku niezrealizowania planowanej inwestycji będzie nadal funkcjonowało i stanowiło potencjalne źródło zanieczyszczeń. Przyczyną emisji zanieczyszczeń będzie zarówno zwiększająca się masa zgromadzonych odpadów, jak teŝ pozostający na niezmienionym poziomie udział frakcji organicznej, odpowiedzialnej za powstawanie zanieczyszczeń biogennych. Składowanie jest najmniej korzystnym rozwiązaniem wynikającym z hierarchii postępowania z odpadami. Negatywne oddziaływanie składowisk, na których deponowane są odpady biodegradowalne objawia się wytwarzaniem gazu składowiskowego oraz odcieków. Bez projektowanej inwestycji wielkość emisji odcieków i biogazu oraz koncentracja zanieczyszczeń w przyszłości moŝe być większa niŝ obecnie. Składowiska, na których deponowane są odpady biodegradowalne wyposaŝa się m.in. w instalacje do ujęcia, odzysku i unieszkodliwienia biogazu (wykorzystanie energetyczne lub minimum spalanie w pochodni). W przypadku natomiast wybudowania ZGO (w tym kompostowni) udział bioodpadów znacznie się zmniejszy, w związku z przetwarzaniem ich na kompost. NaleŜy zatem stwierdzić, Ŝe przy braku projektowanego Zakładu istniejące składowisko odpadów będzie z kaŝdym rokiem zwiększało zagroŝenie odciekami względem wód podziemnych i biogazem względem powietrza atmosferycznego. Generalnie ocenia się, Ŝe projektowane przedsięwzięcie zlokalizowane zostanie na obszarze znacznie juŝ zdegradowanym, poddanym z róŝnych stron antropopresji. Podkreślić naleŝy takŝe fakt, Ŝe w przypadku, jeśli inwestycja nie zostanie zrealizowana, to nie wystąpią takie pozytywne elementy, jak zmniejszenie się ilości i ładunku zanieczyszczeń z istniejącego składowiska. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Polska zobowiązała się do ograniczenia deponowania odpadów biodegradowalnych. W 2010 r. moŝna będzie deponować do 75% odpadów biodegradowalnych wytwarzanych w roku bazowym (1995), w %, a w %. Za niewywiązanie się z osiągnięcia powyŝszych limitów przedsiębiorca moŝe zostać ukarany grzywną w wysokości do zł. W celu spełnienia wymogów przepisów prawnych oraz uwzględniając szeroko rozumianą ochronę środowiska, w niniejszym projekcie załoŝono zagospodarowanie frakcji odpadów biodegradowalnych i ograniczenia ich deponowania bez przetworzenia. Rozpatrując skutki niezrealizowania przedmiotowego przedsięwzięcia na poziomie prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami na terenie ZGZM naleŝy stwierdzić, Ŝe potencjalnie nastąpi pogorszenie się warunków ochrony środowiska w skali regionu. Na obecnym etapie nie 53

54 istnieje alternatywna lokalizacja przedmiotowego Zakładu, natomiast funkcjonowanie samodzielne składowiska w Trzebczu jest nieekonomiczne z punktu widzenia ochrony środowiska. Składowisko, aby mogło być dłuŝej eksploatowane, musi być odciąŝone z frakcji odpadów biodegradowalnych i surowców wtórnych, funkcjonowanie ZGO ściśle zaleŝy od składowiska. Jeśli miałby powstać Zakład w innym miejscu, konieczne byłoby wybudowanie dla niego nowej kwatery balastu, lub przewoŝenie odpadów do Trzebcza. W przypadku nie zrealizowania inwestycji redukcja ilości deponowanych odpadów będzie na obecnym poziomie i praktycznie (poza aktualnie prowadzonym odzyskiem surowców wtórnych z selektywnej zbiórki) nie zmieni ilości odpadów trafiających na składowiska. Na terenie składowiska znajduje się sortownia odpadów (linia typu SR-2 4). Stacja segregacji zmieszanych odpadów komunalnych oraz odpadów pochodzących ze zbiórki selektywnej zlokalizowana jest na terenie składowiska (plac magazynowy) w hali namiotowej o powierzchni 250 m 2. Kabina sortownicza wyposaŝona jest w 8 stanowisk sortowniczych, tutaj następuje ręczne doczyszczanie i rozsegregowanie na odpowiedni asortyment. Doczyszczone odpady transportowane są do prasy hydraulicznej o nacisku 25 ton, skąd przewoŝone są ładowarką teleskopową do boksów na odpady. Rozbudowa Zakładu będzie miała istotny wpływ na zmniejszenie strumienia odpadów przewidzianych do składowania. Biorąc pod uwagę wzrost ilości odpadów kierowanych w przyszłości do Zakładu jego obecna wydajność nie zapewni zrealizowania załoŝeń Krajowego czy Wojewódzkiego planu gospodarki odpadami w zakresie osiągnięcia poziomów odzysku surowców wtórnych, odpadów wielkogabarytowych, gruzu budowlanego, ograniczenia deponowania odpadów biodegradowalnych. Stosowane zabezpieczenia, wstępny dobór instalacji oraz technologia mają za zadanie ograniczenie negatywnej emisji zanieczyszczeń do środowiska naturalnego. Proponowane wyposaŝenie i sposób zagospodarowania są z powodzeniem stosowane w krajach Unii Europejskiej. NaleŜy stwierdzić, Ŝe planowany Zakład Gospodarki Odpadami jest integralną częścią całego systemu gospodarki odpadami na terenie ZGZM, a jego funkcjonowanie bez składowiska w Trzebczu jest problematyczne. 54

55 6. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA W ODNIESIENIU DO WYBRANEGO WARIANTU Niniejszy raport obejmuje realizację przedsięwzięcia w zakresie WARIANTU I Węzeł kompostowania odpadów. W ramach WARIANTU I stanowiącego Etap 1 Harmonogramu prac, zakłada się wykonanie uszczelnionego placu kompostowego wraz z drenaŝem odcieków oraz niezbędną infrastrukturą i zapleczem administracyjno socjalnym. Na drodze dojazdowej do składowiska i projektowanego ZGO planuje się zainstalowanie wagi elektronicznej przeniesionej z terenu składowiska. Zakłada się pozostawienie hali namiotowej z linią do podczyszczania surowców pochodzących z selektywnej zbiórki oraz baraku socjalno biurowego na obecnym miejscu. NajwaŜniejszą inwestycją pierwszego etapu (WARIANT I) będzie budowa placu kompostowni. Zakłada się budowę placu docelowej wielkości, tj m 2, który w przyszłości będzie słuŝył, jako drugi stopień kompostowania. Do czasu wybudowania tuneli kompostowych oraz hali sortowni z sitem na placu będą kompostowane odpady biodegradowalne pochodzące z selektywnej zbiórki oraz odpady z porządkowania terenów zielonych. Plac zlokalizowany będzie w zachodniej części planowanego ZGO. Przy placu kompostowni planuje się postawienie wiaty garaŝowej dla urządzenia przerzucającego. Etap ten zakłada równieŝ budowę zbiornika na odcieki, sieci sanitarnych oraz budowę ogrodzenia z bramami wjazdowymi. Plan sytuacyjny dla Etapu pierwszego (Wariant I) przedstawia Załącznik nr 6a. Zakres inwestycji Wariantu I nie przewiduje budowy placu przeróbki gruzu budowlanego, realizacja którego została zaproponowana w Koncepcji programowo - przestrzennej budowy Zakładu Gospodarki Odpadami (ZGO 2 ) w Trzebczu w ramach Etapu 1 Harmonogramu prac. Elementy zagospodarowania terenu w ramach załoŝeń technologicznych Wariantu I (Etap 1): Plac kompostowy (4) betonowy plac do dojrzewania kompostu, o kształcie prostokąta, o spadku 3 5%, wysokości konstrukcyjnej 0,20 m i powierzchni m 2. Zaopatrzony w system zbierania odcieków odprowadzanych rurociągiem do zbiornika na odcieki. Zbiornik na odcieki (3) zbiornik o wymiarach 40 x 23 m. Pojemność uŝytkowa zbiornika wynosi 1462 m 3. Zbiornik ma za zadanie odbiór wód odciekowych powstałych na placu kompostowym. W przypadku osiągnięcia górnego dopuszczalnego poziomu, odcieki przelewem będą kierowane do kanalizacji sanitarnej i razem ze ściekami będą trafiały do podczyszczalni znajdującej się przy składowisku. Zaleca się wykonanie zbiornika na odcieki, jako obiekt o konstrukcji Ŝelbetowej, zabezpieczony izolacją chemoodporną lub w postaci zbiornika ziemnego uszczelnionego PEHD i zabezpieczonego płytami typu JOMB. GaraŜ przerzucarki (5) wiata o konstrukcji stalowej, nieocieplona, o wymiarach 5 x 15 m i wysokości 4 m. Budynek podzielony na 2 części: część garaŝową oraz zamkniętą narzędziownię. 2 Zgodnie z wcześniejszymi dokumentami obiekt w Trzebczu, pełniący funkcję Zakładu Zagospodarowania Odpadów (ZZO), nazywany moŝe być Zakładem Gospodarki Odpadami (ZGO). 55

56 Budynek administracyjno socjalny (1) planowane jest przeniesienie kontenera socjalno biurowego z terenu składowiska. Budynek zlokalizowano w północno - wschodnim krańcu Zakładu, przy parkingu. Waga samochodowa (2) Waga samochodowa przeniesiona zostanie z terenu składowiska na drogę dojazdową do ZGO. Infrastruktura Główny ciąg komunikacyjny zostanie dostosowany do istniejącego zagospodarowania terenu. Droga dojazdowa - modernizacja istniejącej drogi na długości ok. 440 m. Droga o szerokości 6 m i nawierzchni bitumicznej lub betonowej oraz konstrukcji dostosowanej do przejazdu samochodów cięŝarowych i odpowiednia dla kategorii ruchu bardzo cięŝkiego (KR3). Przy głównych obiektach technologicznych (sortowni i kompostowni) zostaną wykonane place manewrowe i drogi komunikacyjne o konstrukcji identycznej, jak droga dojazdowa. Ogrodzenie proponuje się wykonanie ogrodzenia terenu z siatki stalowej ocynkowanej wysokości 2,0 m. Proponuje się rozwaŝenie montaŝu bramy wjazdowej automatycznej sterowanej z pomieszczenia wagowego. Sieć wodociągowa do hali sortowni wraz z zapleczem sanitarnym oraz budynku socjalno - biurowego wykonane zostaną przyłącza wodociągowe zapewniające dostawę wody do celów bytowych, przeciwpoŝarowych oraz porządkowych. Kanalizacja sanitarna posłuŝy do odprowadzenia ścieków powstałych przy myciu posadzek, ścieków bytowo-gospodarczych oraz ścieków z placu kompostowni do przepompowni zlokalizowanej przy składowisku. Kanalizacja deszczowa ma na celu odprowadzenie wód opadowych z projektowanych nawierzchni za pomocą wpustów deszczowych betonowych z osadnikami. Przewiduje się odprowadzenie wód opadowych przewodami poprzez rów przydroŝny i studnie chłonne. Na wylocie do odbiornika naleŝy zamontować odpowiednie urządzenie podczyszczające i uzyskać decyzję pozwolenia wodnoprawnego. Zagospodarowanie terenu pokazano na załączniku nr 6a. Realizacja przedsięwzięcia na tym poziomie nie będzie kolidowała w przyszłości z dalszą rozbudową obiektu, w kierunku docelowego zagospodarowania ZGO w Trzebczu. 56

57 7. PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z NAJLEPSZYMI DOSTĘPNYMI TECHNIKAMI Budowa ZGO w Trzebczu powinna być rozpatrywana i oceniana przede wszystkim, jako jeden z elementów zintegrowanego i zrównowaŝonego modelu gospodarki odpadami, wdraŝanego na analizowanym terenie. Planowany obiekt realizuje załoŝenia wspólnego systemu gospodarki odpadami. Z tego punktu widzenia ocenia się, Ŝe przyjęte rozwiązania są w pełni uzasadnione technicznie i ekonomicznie, a ich realizacja umoŝliwia wdraŝanie przyjętych w obowiązujących planach i strategiach gospodarki odpadami na wszystkich szczeblach administracyjnych. Przewidziana technologia Zakładu spowoduje zmniejszenie strumienia odpadów przewidzianych do deponowania na kwaterze balastu. Surowce poddawane są w pierwszej kolejności odzyskowi i unieszkodliwianiu w sposób inny niŝ deponowanie. Przewidziane zabezpieczenia, wstępny dobór instalacji oraz technologia mają za zadanie ograniczenie negatywnej emisji zanieczyszczeń do środowiska naturalnego. Przy pracach nad Koncepcją programowo-przestrzenną [I/23] wykorzystano sprawdzone technologie stosowane w najnowszych zakładach w kraju i za granicą, przy dostosowaniu ich do lokalnych potrzeb. Przyjęte rozwiązania w optymalny sposób pozwalają ograniczyć ilość odpadów przeznaczonych do deponowania na składowisku oraz emisje zanieczyszczeń, jednocześnie nie powodując nadmiernych i nieuzasadnionych kosztów. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe szczegółowe rozwiązania techniczno-technologiczne powinny zostać określone w projekcie budowlanym Zakładu. NaleŜy stwierdzić, Ŝe przyjęte rozwiązania technologiczne spełniają wymagania dla nowych instalacji, określone w Art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 25/2008, poz. 150). 57

58 8. LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA W STOSUNKU DO WYMAGAŃ FORMALNO-PRAWNYCH 8.1 Warunki lokalizacji wynikające z zagospodarowania przestrzennego Przedmiotowa inwestycja połoŝona jest w obrębie 3 miasta Polkowice, w całości lub części na działkach: 180/9, 183/41, 183/40, 183/39, 183/38, 183/37, 183/32, 183/24, 183/23, 183/22. Wymienione działki stanowią własność Przedsiębiorstwa Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. w Polkowicach. Mapa ewidencji gruntów stanowi załącznik nr 9. Teren objęty planowaną budową Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu jest uwzględniony w aktualnym Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego dla obrębu Trzebcz uchwalonym Uchwałą nr XI/95/99 Rady Miejskiej w Polkowicach z dnia 16.IX.1999 r. MPZP (obrębu Trzebcz). Zgodnie z wypisem z planu z dnia r. dla terenu tego przeznaczoną funkcją podstawową są istniejące i projektowane obiekty gospodarki komunalnej, 4 pkt. 10 i 11 określa perspektywiczny kierunek rozbudowy istniejącego składowiska odpadów komunalnych. Podejmowane kierunki działań na tym terenie są spójne z kierunkami zagospodarowania przestrzennego obszaru określonymi w MPZP obrębu Trzebcz. Teren ten na mapie MPZP został określony, jako teren pod projektowane obiekty gospodarki komunalnej. Ponadto realizacja projektowanego Zakładu Gospodarowania Odpadami z lokalizacją w Trzebczu określona została w Planie Gospodarki odpadami dla Gmin naleŝących do ZGZM Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata , z perspektywą na lata [I/25]. Fragment mapy MPZP stanowi załącznik nr 5. Reasumując, na obecnym etapie inwestycja jest w pełni zgodna z przeznaczeniem terenu zapisanym w planie zagospodarowania terenu. 8.2 Uwarunkowania wynikające z przepisów prawnych Planowane zagospodarowanie obiektów Zakładu Gospodarki Odpadami zapewni moŝliwość spełnienia obowiązków przez zarządzającego składowiskiem o których mowa w Art. 59 ustawy o odpadach (tekst jednolity Dz.U. 39/2007 poz.251). Planowane przedsięwzięcie, zgodnie z przyjętymi załoŝeniami, pozwoli na prawidłową eksploatację obiektów (składowiska odpadów i ZGO) w aspekcie ekonomicznym zgodnie z w/w ustawą. Szczegółowe wymagania dla składowisk określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz.U. 61/2003 poz. 549, z póź. zm: Dz.U. 39/2009 poz. 320). Składowiska odpadów naleŝy lokalizować poza: strefami zasilania zbiorników wód podziemnych (GZWP i UZWP), obszarami chronionymi (w tym otulinami parków narodowych i rezerwatów przyrody), obszarami lasów ochronnych, dolinami rzek, terenami źródliskowymi, bagiennymi, podmokłymi, obszarami naraŝonymi na niebezpieczeństwo powodzi, strefami osuwisk, zapadlisk itp., 58

59 terenami o nachyleniu większym niŝ 10 o, terenami zaburzeń glacitektonicznych i tektonicznych, terenami wychodni skał porowych, skrasowiałych czy skawernowanych, obszarami gleb I-II klasy bonitacji, terenami szkód górniczych, obszarami ochrony uzdrowiskowej i obszarami górniczymi kopalin leczniczych. Planowany ZUO wraz ze składowiskiem w Trzebczu spełnia powyŝsze wymagania (określone w 3 ust. 1 w/w rozporządzenia). PoniewaŜ grunty przeznaczone pod budowę planowanego ZGO nie są gruntami rolnymi, nie zachodzi konieczność dokonywania zmiany ich przeznaczenia zgodnie z ustawą z dnia r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych ( Dz.U. Nr 121/2004 poz. 1266). Teren przeznaczony pod inwestycję przylega od strony południowej do drogi Polkowice Tarnówek Rudna, niemniej wszystkie obiekty planowanego ZGO usytuowane zostały w odległości ok. 200 m (w kierunku na północ) od tej drogi. Działki przeznaczone pod budowę ZGO otoczone są od strony zachodniej terenem leśnym, a od strony wschodniej pasem zieleni leśnej. Teren działki porośnięty jest głównie krzewami, sporadycznie drzewkami (głównie brzozy). Przed uzyskaniem pozwolenia na budowę naleŝy przeprowadzić inwentaryzację tej zieleni (ustalenie rodzaju, gatunku, wieku drzewa) oraz wystąpić o zezwolenie na usunięcie ewentualnych drzew i krzewów zgodnie z art. 83 ustawy z dnia r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 92/2004, poz z późn. zm.). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dn r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. 122/2002 poz. 1055) składowiska odpadów (z wyłączeniem odpadów obojętnych) o zdolności przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dobę lub o całkowitej pojemności ponad 25 tys. ton wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowanego, o którym mowa w Art. 201 ustawy z dn r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 62/2001 poz. 627, z późn. zm.). Pozwolenie zintegrowane otrzymuje się na wniosek zarządzającego składowiskiem. Wniosek powinien spełniać wymagania określone w w/w ustawie, rozdział 4, art Pozwolenie naleŝy uzyskać na etapie ubiegania się o pozwolenie na uŝytkowanie obiektu. Składowisko odpadów w Trzebczu posiada Pozwolenie zintegrowane Decyzja Nr PZ 112/2007 z dnia 18 lipca 2007 r. wydana przez Wojewodę Dolnośląskiego, zmieniona decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego nr PZ 112.1/2009 z dnia Sporządzenie instrukcji eksploatacji zgodnie z ust. 2 art. 53 ustawy o odpadach (tekst jednolity Dz.U. Nr 39/2007 poz. 251) będzie moŝliwe dopiero po zainstalowaniu urządzeń technicznych i aparatury kontrolno-pomiarowej i uzyskaniu instrukcji obsługi danych urządzeń od producenta. 8.3 Uwarunkowania wynikające z planów gospodarki odpadami ZałoŜenia dla budowy Zakładu Gospodarki Odpadami w Trzebczu (ZGO) przyjęto na podstawie wytycznych zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Gmin naleŝących do ZGZM Związku Gmin Zagłębia Miedziowego na lata , z perspektywą na lata , progeo sp. z o. o., Wrocław, luty 2009 r. [I/25] oraz konieczności dostosowania gospodarowania odpadami na terenie gminy Polkowice oraz sąsiadujących gmin do obowiązujących przepisów 59

60 prawa. Planowana inwestycja pozwoli na wprowadzenie nowego modelu gospodarowania odpadami na terenie działania ZGZM. Zamierzenia związane z budową ZGO w Trzebczu określone zostały takŝe w: 1) Planach Gospodarki Odpadami powiatów: polkowickiego i głogowskiego oraz 2) Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami (WPGO). Odnośnie powiązań planowanej inwestycji z zapisami Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami naleŝy stwierdzić, Ŝe w związku z nowelizacją ustawy o odpadach, zapisy zawarte w WPGO mają bezpośrednie przełoŝenie na proces inwestycyjny związany z budową składowisk. Zgodnie z ustawą o odpadach (Dz.U. nr 62/2001, poz. 628, z późn. zm. art. 52 ust. 4): organ właściwy do wydania pozwolenia na budowę składowiska odpadów odmawia wydania pozwolenia na budowę składowiska odpadów, jeŝeli budowa składowiska odpadów nie jest określona w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. PoniŜej rozwaŝono w jaki sposób analizowana inwestycja uwzględniona jest w obowiązującym Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego. Pierwszy Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego został przyjęty Uchwałą Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Nr XXIII/272/2004 dnia 29 kwietnia 2004 r., stąd teŝ w roku 2008 upłynął czteroletni okres przewidziany do aktualizacji przedmiotowego planu. Aktualizacja Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami Województwa Dolnośląskiego na lata z uwzględnieniem lat (przyjęta uchwałą r. Nr XL/650/09) obejmuje pełen zakres informacji dotyczących głównych rodzajów odpadów powstających na Dolnym Śląsku, a w szczególności odpadów niebezpiecznych, komunalnych i innych rodzajów odpadów. W przedmiotowym dokumencie określono równieŝ bieŝące problemy i wskazano słabe strony funkcjonującego systemu gospodarki odpadami oraz sformułowano priorytety, cele i zadania w tym zakresie. WPGO z 2004 roku zawierał podział województwa na obszary wspólnej gospodarki odpadami, obejmujące wstępnie wytypowane gminy, jednak podział ten nie był sztywny. Miał stanowić punkt wyjścia do zawiązywania formalnej i nieformalnej współpracy między gminami i powiatami, dla realizacji wspólnych projektów instalacji gospodarki odpadami. W okresie , nastąpiło przegrupowanie gmin i zmiany konfiguracji niektórych obszarów gospodarki odpadami, nie uzyskano jednak znaczącego rozwoju tych obszarów i całej gospodarki odpadami komunalnymi. Zostały zrealizowane tylko nieliczne nowe obiekty w ramach proponowanych Centrów Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych. Są to w duŝej części inwestycje sektora prywatnego, w mniejszej skali inwestycje gminne i ponadgminne. Szczegółową analizę działań podjętych w ramach poszczególnych obszarów zawiera sprawozdanie z realizacji WPGO w latach W Aktualizacji WPGO proponuje się regiony gospodarki odpadów o ściśle ustalonych granicach. Charakteryzują się one znacznymi moŝliwościami kształtowania alternatywnych rozwiązań w większej skali. Granice regionów gospodarki odpadami nie mogą być traktowane, jako sztywne i niezmienne. W uzasadnionych przypadkach, odpady mogą być przemieszczane pomiędzy regionami do instalacji odzysku lub unieszkodliwiania, jeśli wynika to ze studium wykonalności lub innego dokumentu uzasadniającego to rozwiązanie na poziomie regionalnym. W szczególności wskazuje się na moŝliwości przemieszczania odpadów przetworzonych w ZZO w jednym regionie na składowisko odpadów w innym regionie, jeśli nie ma moŝliwości lub nie jest uzasadniona (ze względów lokalizacyjnych, ekonomicznych, środowiskowych lub społecznych) budowa składowiska w tym regionie, a dostępne są pojemności składowisk w innych regionach, zbilansowane w skali województwa. 60

61 Zaproponowano dwa warianty podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi, przy czym wariant drugi ma być przyszłym rozwinięciem wariantu pierwszego, uwzględniającym uruchomienie na terenie Województwa Dolnośląskiego instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Przyjęto, Ŝe do roku 2013 realizowany będzie wariant I, który przewiduje uruchamianie lub rozbudowę w poszczególnych regionach instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (MBP). Przy wymiarowaniu tych instalacji w poszczególnych regionach uwzględniono obowiązek redukcji ilości odpadów ulegających biodegradacji. W wariancie I Województwo Dolnośląskie podzielono na 10 regionów gospodarki odpadami. Regiony obejmują od około 190 do 630 tys. mieszkańców, od 14 do 21 gmin, wyjątkiem jest region Wrocław obejmujący tylko jedną gminę miejską Wrocław. Wariant I podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi Obszar ZGZM połoŝony jest w Regionie miedziowym-północnym. Region miedziowy-północny obejmuje 16 gmin z powiatów: głogowskiego, lubińskiego i polkowickiego. Gminy regionu miedziowego-północnego: Chocianów, Gaworzyce, Głogów (m), Głogów (gm.), Grębocice, Jerzmanowa, Kotla, Lubin (gm.), Lubin (m), Pęcław, Polkowice, Przemków, Radwanice, Rudna, Ścinawa, śukowice. Region zamieszkuje 253,1 tys. mieszkańców, prognozowany jest spadek liczby ludności do około 244,7 tys. w 2020 r. Szacuje się, Ŝe w 2009 r. mieszkańcy regionu wytworzą około 84,9 tys. Mg odpadów komunalnych, w tym około 39,9 tys. Mg odpadów ulegających biodegradacji. Oszacowano, Ŝe selektywne zbieranie (na załoŝonych dla kolejnych lat poziomach) czystych frakcji odpadów ulegających biodegradacji do recyklingu lub kompostowania oraz mechanicznobiologiczne przetwarzanie odpadów zmieszanych w instalacji MBP o przepustowości części 61

62 mechanicznej około 36,0 tys. Mg/rok (i o połowę mniejszej części biologicznej) pozwoli osiągnąć obowiązujące w latach i stopnie redukcji składowanych odpadów ulegających biodegradacji. W roku 2020 konieczne będzie zwiększenie przepustowości instalacji MBP do około 42,7 tys. Mg/rok. Zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami cały strumień odpadów przed składowaniem naleŝy przetworzyć. W tym celu naleŝałby zwiększyć przepustowość części mechanicznej instalacji MBP do wielkości odpowiadającej strumieniowi zmieszanych odpadów komunalnych pozostałych po selektywnej zbiórce 77,5 Mg/rok. Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej w Polkowicach eksploatuje sortownię odpadów zbieranych selektywnie o wydajności 3 tys. Mg/rok oraz przesiewacz do odpadów komunalnych o wydajności 40 tys. Mg/rok. MPGO MUNDO w Lubinie eksploatuje sortownię selektywnie zbieranych i suchych zmieszanych odpadów komunalnych o wydajności 12 tys. Mg/rok oraz płytę kompostowania czystych frakcji odpadów i osadów ściekowych. Obydwa zakłady tworzą aktualnie regionalny ZZO, dla którego opracowywane są projekty rozbudowy. Zamiar budowy zakładu przetwarzania odpadów zgłosiła GPK-Sita Sp. z o.o. w Głogowie. Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej w Polkowicach planuje budowę placu do kompostowania odpadów w ramach ZZO. Wolna pojemność eksploatowanych obecnie składowisk odpadów wynosi (na koniec 2007 r.) 670 tys. Mg. Szacuje się, Ŝe zostanie ona wykorzystana około 2018 roku. W wariancie II Województwo Dolnośląskie podzielono na 6 regionów gospodarki odpadami. Regiony obejmują od około 210 do 930 tys. mieszkańców, od 15 do 65 gmin. Obszar ZGZM w wariancie II znajduje się w granicach Regionu centralnego. Obszar ZGZM w wariancie II znajduje się w granicach Regionu centralnego. Wariant II podziału Województwa Dolnośląskiego na regiony gospodarki odpadami komunalnymi 62

63 Przewiduje się moŝliwość uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, jednak populacja Ŝadnego - poza Wrocławiem - obszaru określonego w wariancie I nie dostarczy dostatecznej ilości odpadów zapewniającej moŝliwość funkcjonowania tej instalacji. Dlatego przewiduje się połączenie czterech regionów określonych w wariancie I: karkonosko-izerskiego, miedziowego północnego, miedziowego południowego i środkowosudeckiego i utworzenie regionu centralnego. Region centralny obejmuje 65 gmin z powiatów powiaty: głogowskiego, jaworskiego, grodzkiego Jelenia Góra, jeleniogórskiego, kamiennogórskiego, grodzkiego Legnica, legnickiego, lwóweckiego, lubińskiego, polkowickiego, wałbrzyskiego i złotoryjskiego. Gminy regionu centralnego: Boguszów-Gorce, Bolków, Chocianów, Chojnów (m), Chojnów (gm.), Czarny Bór, Gaworzyce, Głogów (m), Głogów (gm.), Głuszyca, Grębocice, Gryfów Śląski, Janowice Wielkie, Jawor, Jedlina Zdrój, Jelenia Góra, Jerzmanowa, JeŜów Sudecki, Kamienna Góra (m), Kamienna Góra (gm.), Karpacz, Kotla, Kowary, Krotoszyce, Kunice, Legnica, Legnickie Pole, Lubawka, Lubin (m), Lubin (gm.), Lubomierz, Lwówek Śląski, Marciszów, Męcinka, Mieroszów, Miłkowice, Mirsk, Mściwojów, Mysłakowice, Paszowice, Pęcław, Pielgrzymka, Pieszyce, Podgórzyn, Polkowice, Prochowice, Przemków, Radwanice, Rudna, Ruja, Stara Kamienica, Stare Bogaczowice, Szczawno Zdrój, Szklarska Poręba, Ścinawa, Świerzawa, Walim, Wałbrzych, WądroŜe Wielkie, Wleń, Wojcieszów, Zagrodno, Złotoryja (m), Złotoryja (gm.), śukowice. Region zostanie utworzony po roku 2013, do czasu uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów, na terenie regionów tworzących region centralny powstaną i funkcjonować będą instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych. Uruchomiona instalacja termicznego przekształcania odpadów będzie mogła funkcjonować jako uzupełnienie instalacji MBP lub zastąpić dotychczas funkcjonujące instalacje MBP. NiezaleŜnie od przyjętego rozwiązania konieczne będzie, aby uruchamiana instalacja termiczna (sama lub wspólnie z instalacjami MBP) pozwalała osiągnąć próg redukcji odpadów biologicznie rozkładalnych określony dla roku Zgodnie z załącznikiem nr 11 Zakłady Zagospodarowania Odpadów (istniejące, w trakcie budowy, posiadające pozwolenie na budowę, w fazie projektowania) w kontekście regionów gospodarki odpadami Aktualizacji WPGO województwa dolnośląskiego z terenu ZGZM wykazane zostały następujące obiekty: Region Zarządzający Zakłady Zagospodarowania Odpadów (ZZO) Miedziowy Północny Zakład Gospodarki Odpadami w Trzebczu (Polkowicach) ZZO Trzebcz Linie technologiczne - sortownia odpadów zbieranych selektywnie typu SR o wydajności 3 tys. Mg/rok, - przesiewacz do odpadów komunalnych o wydajności Mg/rok, - kwatera składowiska. Zakres rozbudowy Koncepcja rozbudowy Zakładu Gospodarki Odpadami; Oceniając zapisy zawarte w poszczególnych planach gospodarki odpadami (związkowym, powiatowych, wojewódzkim) naleŝy stwierdzić, Ŝe oceniana w niniejszym Raporcie inwestycja jest w pełni zgodna z postawionymi w Planach zadaniami. 63