I. WPROWADZENIE 5 ANALIZA I SELEKCJA HISTORYCZNEJ I WSPÓŁCZESNEJ SYMBOLIKI LOKALIZACJI I OTOCZENIA 48

Transkrypt

1 Zawartość I. WPROWADZENIE 5 I.1 PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA 5 I.2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU 8 I.3 ZGODNOŚĆ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI MIASTA LUBLIN I WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO 19 I.4 METODYKA 21 I.5 CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA GEOGRAFIA, KLIMAT, TOPOGRAFIA 28 I.5.1 Ogólna charakterystyka położenie geograficzne 28 I.5.2 Topografia 29 I.5.3 Klimat 29 I.5.4 Charakterystyka wód 29 I.5.5 Budowa geologiczna 30 I.5.6 Biologia zbiornika 30 II. LUBLIN ISTNIEJĄCA OFERTA REKREACJI I CZASU WOLNEGO 32 II.1 OBIEKTY SPORTOWE I REKREACYJNE 32 II.2 OBIEKTY OFERTY KULTUROWEJ 32 II.3 INWENTARYZACJA PRODUKTÓW/ATRAKCJI ISTNIEJĄCEGO PRODUKTU ZBIORNIKA 33 II.4 ANALIZA DOSTĘPNOŚCI OBECNEJ I PLANOWANEJ ZBIORNIKA 40 II.4.1 Komunikacja lotnicza 40 II.4.2 Dostępność drogowa 40 II.4.3 Przejścia graniczne 43 II.4.4 Dostępność kolejowa 43 II.4.5 Lokalnie 44 II.5 ANALIZA WODNO-PRAWNA 44 II.6 SYNTEZA BARIER INDUSTRIALNYCH ORAZ INFRASTRUKTURALNYCH 46 III. ANALIZA PRODUKTOWA - TOŻSAMOŚCI MIEJSCA 48 III.1 ANALIZA I SELEKCJA HISTORYCZNEJ I WSPÓŁCZESNEJ SYMBOLIKI LOKALIZACJI I OTOCZENIA 48 III.1.1 TOŻSAMOŚĆ 48 III.1.2 SYMBOLIKA OTOCZENIA 49 III.2 ROZPOZNANIE ISTNIEJĄCEGO MITU MIEJSCA 52 IV. SEGMENTACJA KONCEPCJI 53

2 IV.1 DETERMINANTY 53 IV.2 POTENCJALNE RYNKI TURYSTYCZNE 55 IV.3 WNIOSKI 59 V. ANALIZA TRENDÓW RYNKOWYCH 60 V.1 ANALIZA LOKALNEGO RYNKU KONSUMPCJI 60 V.2 ANALIZA POTRZEB RYNKOWYCH 64 V.2.1 Trendy społeczne, a koncepcja - wybór 64 V.2.2 Trendy spędzania czasu wolnego wraz z krótką charakterystyką zjawiska przemysłu czasu wolnego 67 V.2.3 Prognozy Komisji Europejskiej zachowań konsumpcyjnych w turystyce do V.3 NISZE W LOKALNYM RYNKU POPYTU NA PRODUKTY CZASU WOLNEGO 74 VI. PRZEWIDYWANY MODEL TURYSTYCZNEJ KONSUMPCJI ZPZ 77 VI.1.1 Short breaks krótka konsumpcja w czasie 77 VI.1.2 Klasyfikacja grup klientów wg priorytetów społecznego interesu 82 VI.1.3 Potrzeby grup klientów w przyszłości 83 VII. BADANIA WZORCOWYCH INWESTYCJI 84 VII.1 STUDIUM PRZYPADKU MALTA 84 VII.1.1 CHARAKTERYSTYKA KOMPLEKSU REKREACYJNO-WYPOCZYNKOWEGO 84 VII.1.2 ZESTAWIENIE ZINWENTARYZOWANEGO PROGRAMU FUNKCJONALNEGO KOMPLEKSU MALTA 87 VII.1.3 MALTA INSPIRUJE KULTURĘ I WIZERUNEK CITY & CULTURE POZNANIA 101 VII.1.4 MALTA ZIMĄ 103 VII.1.5 INSTYTUCJONALIZOWANIE I WZMOCNIENIE MARKI MALTA 104 VII.1.6 WAŻNE ADRESY: 106 VII.1.7 WYWIAD Z P. KONRADEM TUSZEWSKIM CZŁONKIEM ZARZĄDU MALTA SKI ORAZ PREZESEM STOWARZYSZENIA MALTAPOZNAŃ.EU 106 VII.2 MODELOWE, EUROPEJSKIE ROZWIĄZANIA PROGRAMOWO - FUNKCJONALNE I STOSOWANE KOMUNIKATY MARKI 112 VII.2.1 Pitsford Waterpark (Wielka Brytania) 112 VII.2.2 Grosser Wannsee (Berlin - Niemcy) 114 VII.2.3 Balaton Węgierskie Morze 117 VII.3 WNIOSKI Z ANALIZ MODELOWYCH ROZWIĄZAŃ 120 VIII. SYNTEZA UWARUNKOWAŃ 124 VIII.1 KONKLUZJE DO DIAGNOZY PRODUKTOWEJ DRZEWO PROBLEMÓW 124 VIII.2 ANALIZA PRODUKTOWA - PODSUMOWANIE 129 VIII.2.1 Rekomendacje działań kreatywnych 129 VIII.2.2 Determinanty koncepcji 134 VIII.2.3 Przewidywane konsekwencje realizacji koncepcji 134 VIII.2.4 Inwentaryzacja dostępnych terenów pod planowanie koncepcyjne 135

3 IX. REKOMENDOWANY MODEL PRAWNO ORGANIZACYJNY ZPZ 138 IX.1 WPROWADZENIE 138 IX.2 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA O ROLI SEKTORÓW: PUBLICZNEGO I PRYWATNEGO 140 IX.3 CEL I ZNACZENIE INWESTYCJI ZPZ JAKO ZADANIA PUBLICZNEGO 141 IX.4 REKOMENDOWANA WSPÓŁPRACA SEKTOROWA W CELU REALIZACJI ZPZ 143 IX.4.1 Partnerstwo publiczno prywatne 143 IX.4.2 Dwa scenariusze działania z udziałem sektorów: publicznego i prywatnego w obrębie ZPZ 143 IX.4.3 Formy współpracy MOSiR w ramach PPP 145 IX.5 ILE KOMERCJI, ILE ZADAŃ PUBLICZNYCH W KONCEPCJI 148 IX.5.1 Klasyfikacja dóbr w systemie ZPZ 148 IX.5.2 Podział terenów wg kryterium realizacji zadań publicznych i niepublicznych 151 IX.6 OKREŚLENIE OPTYMALNEGO MODELU ZARZĄDANIA TERENAMI 153 X. KONCEPCJA WIZERUNKU I MARKI ZPZ - WYTYCZNE 157 X.1 MARKA, JAKO NARZĘDZIE INTEGRUJĄCE W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA ZPZ 159 X.2 ZPZ JAKO ATRAKCJA UNIKALNEJ KATEGORII 161 X.2.1 Planowanie pierwszeństwa kategorii rynkowej dla produktu 161 X.3 KONCEPCJA MARKI 165 X.3.1 DETERMINANTY 165 X.3.2 MIT MIEJSCA - MIT MARKI 166 X.3.3 Morze Lubelskie - filozofia 168 X.3.4 Rola architektury w tworzeniu świadomości marki ZPZ 172 XI. KONCEPCJA PROGRAMU ZINTEGROWANEGO PRODUKTU REKREACYJNO TURYSTYCZNEGO ZBIORNIKA ZEMBORZYCKIEGO 174 XI.1 PODZIAŁ INWESTYCJI/USŁUG WG KRYTERIUM FUNKCJI 174 XI.1.1 Koncepcje linii produktowych kompleksu 174 XI.2 PROPOZYCJE FUNKCJI PROGRAMOWYCH NOMINOWANIE ATRAKCJI 178 XI.3 KONCEPCJA UWZGLĘDNIA ETAPOWANIE INWESTYCJI 208 XI.4 PODZIAŁ INWESTYCJI/USŁUG WG KRYTERIUM ODPŁATNOŚCI 209 XII. SŁOWNICZEK - PODSTAWOWA TERMINOLOGIA UŻYWANA W OPRACOWANIU 212

4 Część analityczna

5 I. WPROWADZENIE I.1 PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA PRZEDMIOT - CEL OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest koncepcja markowego produktu turystyczno-rekreacyjnego w formie kompleksu obejmującego zbiornik Zemborzycki oraz tereny rekreacyjno-wypoczynkowe nad Zalewem Zemborzyckim wraz z programem zagospodarowania przyległych terenów. Działanie to ma charakter strategiczny i wynika z planów Władz Miasta Lublina, wypracowania kompleksowego planu zagospodarowania i zarządzania zbiornikiem i położonymi na jego brzegu terenami. Źródło: 5 Wprowadzenie

6 Zalew Zemborzycki, wraz z przyległymi terenami stanowi ok. 1,5% powierzchni Lublina 6 Wprowadzenie

7 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW Zamawiający określił istotne warunki zamówienia: Określenie grup docelowych, do których powinna być kierowana oferta usług nad Zalewem (obecne i przyszłe grupy docelowe, priorytety segmentacyjne, ranking grup klientów wg znaczenia dla rozwoju terenów nad Zalewem Zemborzyckim w kontekście wagi tych terenów w strategii rozwoju miasta, potrzeby poszczególnych grup docelowych, potrzeby w przyszłości). Wskazanie optymalnych usług z punktu widzenia potrzeb obecnych oraz prognozowanych, jakie powinny być świadczone nad Zalewem (jakie, jakiego rodzaju usługi powinny być świadczone nad Zalewem, aby efektywnie zaspokajać potrzeby poszczególnych grup klientów). Wskazanie optymalnego rozmieszczenia miejsc świadczenia poszczególnych rodzajów usług. Określenie, jakie usługi powinny być świadczone na zasadach stricte komercyjnych, a jakie w formie bezpłatnego dostępu dla wszystkich użytkowników (wyznaczenie proporcji pomiędzy sektorem usług komercyjnych warunek zadowalająca rentowność i non-profit). Określenie, które usługi powinny (i mogą) być świadczone przez operatorów (inwestorów) prywatnych, a które przez instytucje samorządowe (np. MOSiR), z uzasadnieniem podziału kompetencji zarządzania. Określenie optymalnego modelu zarządzania ww. terenami tak aby zapewnić skuteczne wdrożenie koncepcji zwartego produktu turystyczno-rekreacyjnego (czy powinien istnieć jeden zarządca terenu/marki Zalew Zemborzycki, jeżeli tak to jakie główne zadania powinien realizować oraz jaki model jego działania byłby optymalny (model biznesowy oraz form prawna? Jeżeli nie to w jaki sposób można kontrolować ostatecznie spójność produktu turystyczno-rekreacyjnego Zalew Zemborzycki). Ze względu na zapewnienie zgodności planowanych funkcji programowych zbiornika z interesami wspólnoty mieszkańców Lublina, jako społecznego właściciela zbiornika i przyległych terenów, Zamawiający określił ścisły wymóg prowadzenia konsultacji społecznych na każdym etapie realizacji usługi kreatywnej. 7 Wprowadzenie

8 I.2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU Koncepcja zagospodarowania markowym produktem turystycznym obejmuje: sztuczny zbiornik zaporowy, leżący na południowych rubieżach miasta Lublin, tereny przyległe, należące do: gminy Lublin, Skarbu Państwa (Lasy Państwowe), właścicieli prywatnych 8 Wprowadzenie

9 Zalew Zemborzycki zajmuje obszar o powierzchni ok. 270 ha. Przy normalnym poziomie piętrzenia głębokość wynosi od 2,3 do 4 metrów 1. Linia brzegowa liczy ok. 12 km. Przed spiętrzeniem wód rzeki Bystrzycy nie usunięto torfu z warstw wierzchnich zalewanych łąk, co spowodowało wysoki stopień żyzności zalewu, przez co woda ma mętną konsystencję, a jej czystość określana jest na czwartą klasę. Od roku 1973 zbiornik pełni funkcje służebne wobec społeczności lokalnej miasta i okolic. Jego zasadniczą korzyścią jest funkcja rekreacyjna w szerokim tego terminu rozumieniu. Ponadto jego zadaniem jest spiętrzanie wód powodziowych. Zbiornik pozostaje w eksploatacji 35 lat. Brak długofalowej strategii zarządzania akwenem i przynależnościami oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego spowodowały postępującą degradację walorów zarówno po stronie naturalnej (środowisko przyrodnicze), jak i infrastrukturalnej (infrastruktura twarda oraz miękka, czyli otoczenia kulturowego miejsca). Na początku pierwszej dekady XXI w. stwierdzono masowe występowanie w wodach Zalewu toksyno-gennych sinic oraz mniej niebezpiecznych: zielenic i okrzemek, co spowodowało okresowe wyłączenie akwenu z funkcji kąpieliskowych. Obecnie zbiornik jest w pełni dostępny dla różnych form eksploatacji, niemniej problem sinic pozostał w znacząco ograniczonym zakresie. Ograniczona liczba konsumentów, dla których komórki sinic mogą być pokarmem, powoduje ich masowy rozwój, a następnie sedymentację do osadów dennych, gdzie obumierając pochłaniają znaczne ilości tlenu. W ten sposób może dochodzić do niebezpiecznych zmian biocenotycznych na poszczególnych poziomach troficznych struktury ekologicznej zbiornika. Naturalną cechą zbiornika jest zdolność do akumulowania w sobie związków biogennych i po wielu latach eksploatacji zbiornika pojawił się problem silnej eutrofizacji jego wód. Stan ekologiczny Zalewu ustawicznie pogarsza się. Wpływ na to ma wiele czynników. Żyzność wód, która w zbiorniku i tak jest bardzo wysoka, potęgowana jest jeszcze dodatkowo dopływem dużej ilości substancji biogennych, głównie pochodzenia ściekowego, z wodami Bystrzycy. Oprócz tego do zbiornika dostają się zanieczyszczenia spływające z pól uprawnych. Sytuacji takiej sprzyja fakt, że jako zbiornik zaporowy z wybetonowaną znaczną częścią linii brzegowej posiada on słabo rozwinięty pas roślinności szuwarowej. Do złego stanu ekologicznego Zalewu przyczynia się także nieprawidłowa gospodarka rybacka, która doprowadziła do 1 Źródło: Wikipedia 9 Wprowadzenie

10 występowania nadmiernej populacji ryb roślinożernych, zwłaszcza leszcza. W 2004 r. leszcz stanowił ok. 85% ogólnej populacji ryb występujących w zbiorniku. 2 Podjęte działania ukierunkowane na poprawę stanu równowagi biocenotycznej nie przyniosły zadowalających rezultatów. Co prawda wykonano szereg czynności, takich jak: zarybianie akwenu gatunkami drapieżnymi, okresowe odłowy leszcza itd. Niemniej nie udało się całkowicie wyeliminować zakwitów wody. To tylko jedna z wielu barier i okoliczności determinujących proces kształtowania koncepcji zagospodarowania. Wyznaczony główny cel działań zmierzających do poprawy stanu wody podjętych w połowie dekady , czyli poprawa stanu ekologicznego zbiornika oraz uzyskanie czystej wody jak dotąd nie jest jak zakładali autorzy - magnesem dla turystów i osób szukających wypoczynku w atrakcyjnych miejscach. Tereny ośrodków wypoczynkowych (Marina, Słoneczny Wrotków) znajdujących się nad zbiornikiem nie są dzięki temu w większym stopniu wykorzystywane rekreacyjnie, a masowy napływ turystów nie pociąga za sobą rozwoju odpowiednich infrastruktur na terenie zbiornika Zemborzyckiego. Funkcje kąpieliskowe na otwartych wodach są udostępniane w sposób zorganizowany, jednak z obserwacji przeprowadzonych w sezonie letnim wynika, że ilość korzystających jest minimalna. Służą temu między innymi nadbrzeżne baseny Słonecznego Wrotkowa. W chwili obecnej głównymi beneficjentami walorów akwenu są: wędkarze oraz w mniejszej skali żeglarze. Taki stan zastał nowy gospodarz większości aktywów zbiornika Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Pod jego zarządem czyniono szereg inwestycji, które podniosły wartość podstawową zbiornika. Zwłaszcza na wschodniej i południowo wschodniej linii brzegowej. Tu jednak linia brzegowa umocniona jest ławą betonową, co osłabia wizerunek naturalnego środowiska flory brzegowej. Od strony zachodniej brzegi przylegają do pól uprawnych i zabudowań wsi Zemborzyce. Stan organizacyjno-prawny stosunków właścicielskich przedmiotowych terenów został zilustrowany w postaci mapy, umieszczonej na sąsiedniej stronie. Mapa opracowana na podstawie mat. Źródłowych otrzymanych z Wydziału Geodezji Miasta. 2 Rewitalizacja zbiornika Zemborzyckiego w Lublinie, Marian Stani, Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska - Urząd Miasta Lublin 10 Wprowadzenie

11 LEGENDA: tereny objęte zarządem MOSIR Bystrzyca Animatora Projektu wydzielone z terenów MOSiR nieruchomości w dzierżawie wieczystej Ośrodek Dąbrowa* tereny prywatne dzielnicy Zemborzyce zabudowa mieszkaniowa, handel i usługi Lasy Państwowe, enklawa w Ośrodku Dąbrowa to teren leśniczówki linia brzegowa zbiornika będąca w zarządzie MOSiR *Dąbrowa to działka w części przekazana MOSiR umową użyczenia, druga część działki jest przekazana przez UM umową dzierżawy do 2035 r. dla spółki Forest. Działania MOSiR w obrębie samego akwenu prowadzone są na podstawie decyzji Prezydenta Miasta Lublina pozwoleń wodno-prawnych. 11 Wprowadzenie

12 ZAPORA OŚRODEK SŁONECZNY WROTKÓW MOSIR OŚRODEK MARINA DZIERŻAWA WIECZYSTA LASY PAŃSTWOWE LEŚNICZÓWKA L A S Y P A Ń S T W O W E T E R E N Y P R Y W A T N E Rysunek 1. Stan prawny terenów okalających zbiornik. 12 Wprowadzenie

13 Południowe rubieże zbiornika, w sąsiedztwie wylotu Bystrzycy do zalewu Ścieżka pieszo-rowerowa utwardzona prowadząca wzdłuż zachodniej linii brzegowej zbiornika Tereny dzierżawionego ośrodka Marina dawne trybuny toru regatowego, obecnie dzikie plażowisko oraz liczne stanowiska wędkarskie 13 Wprowadzenie

14 Wschodnia linia brzegowa jest obmurowana. W części poprowadzony jest pieszy ciąg komunikacyjny wykonany z betonowych płyt chodnikowych. Stan obecny wysoki stopień degradacji. Widok tamy (zapory) na zbiorniku w północnej linii brzegowej. Widoczne elementy toru wodnego wyciągu narciarskiego. Na drugim planie słupy linii energetycznej średniego napięcia. Zagospodarowanie pasa wschodniej linii brzegowej widok w kierunku południowo zachodnim. Nieruchomość Ośrodek Dąbrowa. 14 Wprowadzenie

15 Na pierwszym planie elementy zabezpieczenia ścieżki rowerowej wyłożonej kostką betonową zachodnia linia brzegowa. W dali pas boru sosnowego zajmującego większą część wschodniej i południowo wschodniej linii brzegowej. Akwen jest obecnie udostępniony w całości dla sportów motorowodnych, podobnie jak żeglarstwo oraz kajakarstwo. Pozostałości zabudowy starej kei na terenie ośrodka Dąbrowa. Na drugim planie widok północnej części akwenu. 15 Wprowadzenie

16 ZAKRES DZIAŁAŃ W RAMACH USŁUGI CZĘŚĆ ANALITYCZNA Wywiady ze Zlecającym analiza poglądów na rozwój produktu określenie stałych i zmiennych wytycznych przedsięwzięcia. Spisanie raportu zgodności zawierającego uaktualnione wytyczne. Konsultacje ze wskazanymi przez Zlecającego instytucjami i osobami tworzącymi zaplecze społeczne i opiniotwórcze wspólnoty gminy. Analiza lokalizacji przedmiotu koncepcji (zagrożenia, bariery rozwojowe, warunki środowiskowe itd.). Inwentaryzacja istniejących: infrastruktury, atrakcji, usług. Wstępna diagnoza produktowa. Analiza tożsamości miejsca dla celów definiowania scenariusza produktu (mit, fabuła zintegrowanego produktu). Analiza potencjałów: materialnego i niematerialnego dla celów planowania konkurencyjności produktu kompleksu. Analiza rynkowa pod kątem odbiorcy docelowego koncepcja a: trendy w turystyce, prognozy, statystyki, mody, potrzeby, zjawisko przemysłu czasu wolnego. Analiza produktowa istniejąca konkurencja, dobre praktyki, wzorcowe inwestycje (np. Malta poznańska). Synteza uwarunkowań (1-8) urealnienie założeń koncepcji drogą eliminacji zidentyfikowanych zagrożeń i słabości potencjałów i zasobów. Prezentacja wyników części analitycznej, przeprowadzenie drugiej serii konsultacji społecznych wprowadzenie ew. korekt. Spisanie raportu zgodności ze Zlecającym, umożliwiające podjęcie czynności diagnostycznych. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA Spójność (koherentność) założeń z obowiązującymi strategiami zwłaszcza rozwoju miasta, powiatu i województwa, promocji miasta, marki miasta (wizerunkowej). Segmentacja - Zdefiniowanie kto to kupi oraz co potem? Opracowanie grup docelowych. Definicja potrzeb. Definicja koncepcji programowej kompleksu z podziałem na ew. strefy funkcjonalne. Tabele korzyści. Opracowanie optymalnego modelu biznesu: rekomendowana infrastruktura, dostosowanie usług, atrakcje, towary (wg metody Irlandzkiej Organizacji Turystycznej). Rekomendacja podział usług na komercyjne i non-profit. Określenie podziału kompetencji (w tym drogi dystrybucji usług) i modelu zarządzania zintegrowanym produktem oraz zasad komercjalizacji. Opracowanie fundamentów wizerunku i marki produktu. Synergia ze strategią marki Lublina. Prezentacja wyników części diagnostycznej. Korekty. Spisanie raportu końcowego ze Zlecającym. Prezentacja wyników prac w formie otwartej konferencji prasowej dla mediów i kluczowych instytucji opiniotwórczych i samorządowych. 16 Wprowadzenie

17 Zakres opracowania koncepcji określony w specyfikacji zamówienia został uzupełniony o nowe treści. Kolejność wykonania niektórych czynności została zmieniona, co znalazło wyraz w finalnym opracowaniu dokumentacji. KONSULTACJE SPOŁECZNE ZAANGAŻOWANIE INTERESARIUSZY Działania tego zakresu objęły: Zademonstrowanie założeń czynności badawczo-rozwojowych Zarządowi Miasta i reprezentacji Rady Miasta w postaci prezentacji multimedialnej. Wyposażenie Zarządu Miasta w agendę działań w układzie CAM (cel, akcja, miernik). Przeprowadzenie spotkania konsultacyjno informującego dla reprezentacji interesariuszy Lublina, otwierającego projekt (lista interesariuszy w załączniku). Opracowanie dwóch press release notek prasowych dla mediów lokalnych, przeprowadzenie dwóch konferencji prasowych we wstępnej i końcowej fazie projektu (cel upublicznienie informacji o kluczowych założeniach i efektach przedsięwzięcia). Przeprowadzenie serii konsultacji społecznych: zbiorowych i indywidualnych z kluczowymi reprezentantami interesariuszami lokalnego środowiska użytkowników i mieszkańców: Lublina, a zwłaszcza Zemborzyc. Opracowanie raportu z konsultacji społecznych. Przeprowadzenie spotkania z władzami miasta prezentującego wyniki: części analitycznej oraz całości opracowanej koncepcji. Lista interesariuszy, z którymi przeprowadzono konsultacje znajduje się w załączniku. SPOŁECZNE POSTRZEGANIE DZIAŁAŃ ROZWOJOWYCH PRZY ZBIORNIKU MOSiR od czasu, w którym rozpoczął inwestowanie w poprawę jakości produktu czasu wolnego ośrodka Słoneczny Wrotków systematycznie bada opinię użytkowników. W tym celu zleca specjalistycznym firmom badania opinii społecznej. Przytaczamy dwa najbardziej aktualne: z 2007 roku przez MillwardBrown SMG/KRC, który badał świadomość zmian oraz przez Pentor Research Int., kktóry zbadał opinie konsumenckie w 2009 roku. Wyniki tych badań dają pogląd na oceny społeczne dotyczące perspektyw dalszego rozwoju zagospodarowania zbiornika. Główne, zbiorcze wnioski z obydwu badań są następujące: Spośród wszystkich respondentów 70% odwiedziło tereny Zalewu Zemborzyckiego w trakcie ostatnich sześciu miesięcy. Co czwarty z nich odwiedził w czasie tego pobytu ośrodek Słoneczny Wrotków. W tym czasie ośrodek odwiedzany był stosunkowo często, przy czym 36% osób było w nimi 1-2 razy, kolejne 34% razy a dalsze 26% więcej niż 6 razy. Większość osób, które były w ośrodku w bieżącym roku (3/4), odwiedziły go również w roku poprzednim. Większość osób (86%) zainteresowana jest również 17 Wprowadzenie

18 wypoczynkiem w ośrodku w przyszłym sezonie, przy czym 45% na pewno skorzysta z tej możliwości. Zdecydowana większość oceniła ten ośrodek jako bardziej atrakcyjny niż w roku poprzednim (50% - raczej bardziej atrakcyjny, 38% - zdecydowanie bardziej atrakcyjny). Klienci ośrodka najczęściej korzystali z ławek i lokalu gastronomicznego (3/4 pytanych), co druga osoba korzystała z plaży, placu zabaw i toalet, a 1/3 z brodzika dla dzieci. Ze sprzętu wodnego korzystało 17%. Zmiany w ośrodku zauważyło 73% pytanych. Najczęściej zauważano inne rozstawienie ławek, nowy plac zabaw, przygotowanie plaży oraz zlikwidowanie starych punktów gastronomicznych, a także wyremontowanie lokalu gastronomicznego oraz brodzika dla dzieci. Najrzadziej wymieniano zakup nowego sprzętu oraz zmianę oświetlenia. Większość z przeprowadzonych zmian postrzegana jest jako potrzebna. Najczęściej za niekonieczne uznano zlikwidowanie starych punktów gastronomicznych, na co wskazało 1/5 zauważających jakiekolwiek zmiany. Najlepiej ocenianymi elementami ośrodka są wygląd i atrakcyjność placu zabaw, wygląd i zagospodarowanie ośrodka, czystość i uporządkowanie terenu, a także ilość i rozstawienie ławek na terenie ośrodka. Najniższe oceny otrzymały czystość i dostępność toalet oraz ilość i sposób rozstawienia koszy na śmieci. WNIOSKI Badana reprezentacja społeczności widzi konieczność zmian i je akceptuje. 18 Wprowadzenie

19 I.3 ZGODNOŚĆ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI MIASTA LUBLIN I WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Koncepcja zakładająca rozwój infrastruktury dla sportu i rekreacji, której głównym odbiorcą będą mieszkańcy Lublina i okolic wpisuje się Strategię Rozwoju Miasta Lublina na lata , w której sformułowano następującą wizję: W roku 2015 Lublin powinien zachować możliwie najwyższą ocenę jakości życia ( ) Część diagnostyczna Strategii uwzględnia infrastrukturę sportową jako ważny czynnik wpływający na jakość życia mieszkańców (Tom I, Rozdział 5.2: Stan infrastruktury obiektów sportowych jest niezadowalający. Podobnie jest z kondycją finansową większości klubów ( ) i dalej: powinny być czynione starania w celu utworzenia centralnych ośrodków sportu( ) Autorzy Strategii wskazują na znaczenie rozwoju sektora turystyki, która jest ważnym elementem niniejszym koncepcji (Tom. I, Rozdział 5.3 Rozwój sektora turystyki może być jedną z form wzmacniania lokalnej gospodarki i tworzenia nowych miejsc pracy poza przemysłem 3. Ma na to wpływ stosunkowo duży udział pracy żywej oraz proporcjonalnie mniejsze uzbrojenie techniczne w tej branży. ) Mocną stroną Lublina w tej dziedzinie, wg Autorów Strategii jest Dobrze przygotowane zaplecze kadrowe i instytucjonalne do obsługi ruchu turystycznego. Słabą stroną zaś jest niedostateczna podaż atrakcyjnych i specyficznych produktów turystycznych wykorzystujących istniejący potencjał. (Tom I, Rozdział 5.3) Autorzy Strategii Rozwoju Lublina silny nacisk kładą na zapewnienie mieszkańcom możliwości realizacji swoich ambicji i zainteresowań w dziedzinie sportu i aktywnego trybu życia. Wśród mocnych stron w dziedzinie Społeczeństwo i infrastruktura społeczna wymieniają rozwijającą się bazę rekreacyjno-sportową, kulturalną, oświatową jako umożliwiającą mieszkańcom różnych grup wiekowych i społecznych prowadzenie aktywnego trybu życia. Zagadnienia związane z rozwojem turystyki, zapewnieniem mieszkańcom dostępu do usług o charakterze rekreacyjnym oraz ze wsparciem dla Lublina jako zaplecza usługowego dla mieszkańców Warszawy (którzy stanowią znaczący element segmentacji w ramach Koncepcji) znalazły miejsce w priorytetach strategicznych i planowanych działaniach, wg Strategii Rozwoju Miasta Lublin: 3 turystka jest przemysłem, istnieje pojęcie przemysł turystyczny. Przemysł ten jest największą pod wpływem obrotów gałęzią gospodarki światowej. Twarde rozumienie przemysłu (ciężkiego, lekkiego) przesuwa gospodarkę turystyczną na margines lokalnych ekonomii JST 19 Wprowadzenie

20 1. Wzmocnienie swojej roli jako centrum metropolitalnego dla obszaru w zasięgu codziennych dojazdów do pracy, jako stolicy województwa lubelskiego i jako ważnego centrum usługowego dla Warszawy. 2. Rozwój sektora turystyki dotyczyć będzie wsparcia dla rozwoju zarówno oferty jak i infrastruktury turystycznej. Celem działań będzie wsparcie inicjatyw, które łączą ofertę turystyczną miasta z innymi atrakcjami województwa i które zachęcają do dłuższego pobytu w mieście W projekcie wdrażania przestrzennego Strategii Rozwoju Miasta Lublin autorzy wskazują Zalew Zemborzycki oraz tereny przylegle jako obszar, który nadaje się pod rozwój funkcji rekreacyjnych i obiektów i urządzeń sportowych. Strategia Rozwoju Powiatu Lubelskiego na lata również za cel nadrzędny przyjmuje poprawę jakości życia mieszkańców. W ramach Priorytetu Zwiększenia konkurencyjności lokalnej gospodarki, ujęto działanie: Rozwój infrastruktury poprawiającej atrakcyjność turystyczną powiatu. W Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata analiza stanu wyjściowego została przeprowadzona również dla turystyki. Jako szanse na rozwój tej dziedziny gospodarki autorzy Strategii podają otwarcie europejskie regionu i rozwój platformy współpracy na obszarze regionu między Europą Zachodnią a Europą Wschodnią. Jest to potwierdzenie słuszności przeprowadzonej segmentacji produktu Zalewu Zemborzyckiego. Jej dokumentacja znajduje się w dalszej części opracowania. Opisując ważniejsze dziedziny oczekiwanych efektów wspomagania rozwoju regionu Strategia podaje turystykę jako składnik modelu życia, w tym konsumpcji oraz jako coraz ważniejszy składnik bazy ekonomicznej województwa. 20 Wprowadzenie

21 I.4 METODYKA Uwaga, aby uniknąć wielokrotnego powtarzania w tekście pełnej nazwy produktu zbiornika w to miejsce używany jest skrót: ZPZ = Zintegrowany Produkt Zbiornika. Opracowanie koncepcji produktu (w istocie jego programu funkcjonalnego), jest fazą konceptualną inwestycji. Ma dostarczyć Animatorowi Projektu pomysłu, inspiracji dla dalszych działań inwestycyjnych. Zadaniem koncepcji jest zbudowanie wizji produktu, który swoim programem będzie zapewniał optymalne warunki eksploatacji, konkurowania w kategoriach produktowych i wytypowanych wstępnie segmentach. Zarysowana koncepcja będzie weryfikowana w fazie projektowej, tak aby przyjęte założenia znalazły uzasadnienie w procedurach oraz analizach planów branżowych. Zasadą w każdym postępowaniu strategicznym jest priorytetowe określenie: założeń, wizji, zasobów i wartości produktu - jego marki rynkowej. Pominięcie jednego z elementów, lub częściowe tylko wykonanie procedury może mieć niekorzystne skutki dla inwestycji, komercjalizacji produktu i wyników: ekonomicznego i społecznego. Przystępując do procedowania strategicznego, opracowano WIZJĘ: WIZJA ZAGOSPODAROWANY, SYSTEMOWO ZARZĄDZANY, CZYSTY I KUSZĄCY OFERTĄ CZASU WOLNEGO ZBIORNIK ZEMBORZYCKI. DEDYKOWANY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ, ALE I MILE WIDZIANYM TURYSTOM. IDENTYFIKATOR LUBLINA, JEGO MARKI KULTUROWEJ, STAŁY ELEMENT FIRMOWEGO WIZERUNKU MIASTA. DETERMINANT KORZYSTNYCH ZMIAN W SYSTEMIE ZAGOSPODAROWANIA POŁUDNIOWYCH KWARTAŁÓW MIASTA ZWŁASZCZA ZEMBORZYC I WROTKOWA. Cel obszar priorytetowy koncepcji został wyartykułowany w części diagnostycznej. 21 Wprowadzenie

22 Zdefiniowana wizja jest wstępną projekcją stanu pożądanego. Zaprezentowana tu wizja jest logicznie zredagowanym streszczeniem poglądów o przyszłości kondycji Zbiornika. Artykułuje wyobrażenie o miejscu przeobrażonym i nowej organizacji przestrzeni, w wyniku zastosowania w praktyce efektów kreacji i zmian, jakie to spowoduje. Animator Przedsięwzięcia Prezydent Miasta oraz Zarząd MOSiR uznali funkcje przemysłu czasu wolnego w tym turystykę za najbardziej optymalny scenariusz zmian. Zmiany te w kolejności wymagają redefinicji istniejącego modelu biznesu, typowanie segmentów nowego produktu, dostosowanie i konwersję istniejących produktów, opracowanie nowych, zaplanowanie optymalnego modelu zarządzania w tym marketingu. W efekcie prac analityczno-badawczych, zarówno pierwotnych, jak i wtórnych przyjęte założenie wizji zostało zweryfikowane. W pracach koncepcyjnych bardzo dużą wagę położono na urealnienie założeń, poprzez przepuszczenie ich przez filtry różnorodnych czynników: zewnętrznych i wewnętrznych. Zostały określone parametry niezbędne do osiągnięcia zweryfikowanej wizji. Badaniom podlegały zwłaszcza specyfika rynków i ich zachowań, w konfrontacji z precyzyjnym wytypowaniem korzyści, jakimi może odpowiedzieć na nie nowy ZPZ. Podstawowym warunkiem prac koncepcyjnych, postawionym przez Zamawiającego było zagwarantowanie funkcji służebnych wobec społeczności, która będzie ją wdrażać, eksploatować i z nią się identyfikować. Postawiona hipoteza była stopniowo modelowana wraz z postępem kooperacji z interesariuszami, np. w postaci przeprowadzanych z nimi wywiadów oraz udostępnionych materiałów źródłowych. W wyniku konsultacji społecznych, w których przedstawiono diagnozę badawczą (synteza potencjałów zbiornika), została wypracowana ostateczna wersja scenariusza rekomendacji dla fazy projektowej. Jedną z istotnych czynności konsultacyjnych, było uzyskanie opinii interesariuszy o tym, co nie będzie mile widziane i akceptowane, co jest nierealne w świetle istniejących okoliczności. Efektem było zebranie następujących uwag dotyczących braku społecznej akceptacji dla: planowania produktu kompleksu, jako amerykańskich parków rozrywki (atrakcje zorientowane wyłącznie na hedonistyczny model przeżyć, brak kontaktu z przyrodą ) 4, obecności zgiełku na całym akwenie, planowania dużych centrów handlowych (typu, hipermarkety, megastore itp.), 4 Badani w większości wyrażali obawy o zbytnią ingerencję w naturalną tkankę przyrody akwenu i terenów leśnych i trwałe zmiany infrastrukturalne, zmieniające dotychczasowy naturalny wizerunek miejsca 22 Wprowadzenie

23 przewagi funkcji turystycznych (dla przyjezdnych), nad rekreacyjnymi dla miejscowej ludności, architektury (infrastruktury) degradującej naturalny krajobraz wschodniej części zbiornika, produktów degradujących środowisko naturalne akwenu i przybrzeżnych terenów. Na podstawie przeprowadzonych konsultacji społecznych i uzgodnień można stwierdzić, że zarysowana koncepcja jest akceptowana społecznie 5 i posiada w związku z tym silne cechy prawdopodobieństwa wykorzystania jej jako inspiracji do dalszych prac projektowych. Jednym z wniosków konsultacji społecznych było uznanie szczególnej roli koncepcji, służącej otwarciu nowej, jeszcze nie eksplorowanej przestrzeni kulturowej dla społecznej kreatywności, budowania mechanizmów społecznego porozumienia. Jej rolą będzie stworzenie dokumentacji szczególnych wartości nowego produktu, za pomocą których Lublinianie będą komunikowali nowoczesny wizerunek swojego miasta. Tym samym powinien on być silną marką wzmacniającą wizerunek Lublina na rynku city & culture. FAZA ANALITYCZNA Skoncentrowano się w niej na: zdefiniowaniu egzogennych uwarunkowań (zewnętrznych), czyli badaniach otoczenia rynkowego (dane: demograficzne społeczne, ekonomiczne, technologiczne, kulturowe, polityczne, konsumenckie, środowiskowe), a więc te, których zadaniem jest analiza i zidentyfikowanie większości zjawisk, trendów, prognoz, założeń strategicznych, aktów prawnych, wyników badań marketingowych. Badania egzogenne dostarczyły jednoznacznych danych określających prawdopodobny i najbardziej korzystny model konsumpcji ZPZ oraz kryteriów doboru elementów tematycznej koncepcji. zdefiniowaniu endogennych uwarunkowań (wewnętrznych) pod wspólnym szyldem badań produktowych, których celem była analiza i identyfikacja tożsamości zbiornika i terenów leżących wokół jako kierunku turystycznego, roli wspólnoty Lublina, jako głównego beneficjenta ZPZ, potencjału materialnego i duchowego; kapitału zasobów służących organizacji i obsłudze turystyki przyjazdowej. Zgodnie z ustaleniami specyfikacji pracy i harmonogramu działań, w celu dokonania analizy jw. zastosowano autorską metodę analizy czterech ścieżek. Działania tej fazy zostały zilustrowane na poniższym schemacie: 5 Zarówno prace nad zmianą dotychczasowego układu, jak i przedstawiana wizja rozwojowa nie zostały oprotestowane, ani kontestowane przez interesariuszy. Generalnie wszyscy w mniejszym lub większym stopniu wyrażali akceptację dla potrzeby zmian i uporządkowania gospodarki na akwenie i wokół niego. 23 Wprowadzenie

24 Na tej podstawie został nakreślony wizerunek miejsca oraz zdefiniowane korzyści, jakie może zagwarantować i oferować zagospodarowany zbiornik Lublinianom oraz turystom ich gościom w postaci markowych produktów turystycznych oraz zadań, jakie należy podjąć, aby zabezpieczyć logistykę dalszego, systemowego rozwoju. Całość wyników analiz rynkowych i produktowych 6 została zawarta w diagnozie. Na załączonym w dalszej części rozdziału schemacie obrazującym kompleksowe planowanie koncepcji, diagnoza została przedzielona linią buforową symbolizującą płynne przejście pomiędzy etapem badań i diagnozy, a rysowaniem koncepcji. FAZA DIAGNOSTYCZNA Programowanie w fazie strategicznej objęło działania wyartykułowane przez Zamawiającego w specyfikacji warunków zamówienia. Ponadto zostały przeprowadzone czynności uzupełniające zdefiniowane w autorskiej metodzie THINOCTS (thinking products) 7, co umożliwi 6 Niniejsze opracowanie zawiera dokumentacje najbardziej istotnych danych. W istocie zakres badań był szerszy. Ze względu na konieczność zapewnienia przejrzystości opracowania zdecydowano się na ograniczenie cytowanych danych badawczych. 7 patrz: 24 Wprowadzenie

25 przeprowadzenie innowacyjnego i demonstracyjnego postępowania projektowego, zapewniającego szczególnie wysoką kulturę i procedurę kreowania koncepcji produktowych jako core business. Elementy postępowania w tej fazie są również zilustrowane w załączonym schemacie: 25 Wprowadzenie

26 KREOWANIE KONCEPCJI PRODUKTU W FAZIE DIAGNOSTYCZNEJ Marketing nadaje produktowi szczególną pozycję nośnika korzyści. Jego poruczeniem było zdefiniowanie korzyści spełniających zidentyfikowane potrzeby wskazanych w analizie rynkowej segmentów odbiorcy. Programując koncepcję markowego produktu turystycznorekreacyjnego w formie kompleksu obejmującego Zbiornik Zemborzycki oraz tereny rekreacyjno wypoczynkowe nad zalewem wraz zagospodarowaniem przyległych terenów, kierowaliśmy się szczególną pozycją produktu w systemie marketingu: Każda z kreowanych strategii 8 jest inna, co wynika z wewnętrznych uwarunkowań (potencjał miejsca, kapitału ludzkiego, zasoby konkurencyjności) i zewnętrznych okoliczności (specyfika rynków popytu, trendy, lokalizacja i otoczenie itd.). Dlatego w fazach: planowana koncepcyjnego została zastosowana technika marketingu mix, czyli komponowania optymalnych elementów marketingu, mającego na celu zapewnienie realizacji przyjętej strategii w zmiennych warunkach segmentacji (potrzeby) i potencjału Firmy (korzyści). W swej pełnej formie, marketing mix obejmie politykę rozwoju produktu i marki, politykę cenową, politykę komunikacji poprzez promocję sprzedaży, reklamę, public relations. Prace koncepcyjne zakończyły: zdefiniowanie listy atrakcji, infrastruktury usług, rekomendowanych dla ZPZ, które będą pomocne w inspirowaniu twórców fazy projektowej wskazanie optymalnego rozmieszczenia miejsc świadczenia poszczególnych rodzajów usług Określenie jakie usługi powinny być świadczone na zasadach stricte komercyjnych, a jakie w formie bezpłatnego dostępu dla wszystkich chętnych 8 Koncepcja jest pierwszą faza systemu postępowania strategicznego dla projektu inwestycyjnego 26 Wprowadzenie

27 Określenie optymalnego modelu zarządzania ww. terenami tak aby zapewnić skuteczne wdrożenie koncepcji zwartego produktu turystyczno-rekreacyjnego Rekomendacje polityki kreowania marki zaproponowanego produktu Kolokwialna definicja marketingu (rozpoznanie potrzeb turysty [badania], wytworzenie tego [produkt] i odsprzedanie z zyskiem [dystrybucja]), nadaje produktowi szczególną pozycję nośnika korzyści. W produkcie kupuje się korzyści: podstawowe, dodatkowe i psychologiczne. Posługując się terminem produkt turystyczny, należy mieć na myśli skomercjalizowany pakiet atrakcji, świadczeń, towarów, dostępności i infrastruktury. Skomercjalizowany produkt oznacza: gotowy do sprzedaży i do komunikowania o tym rynkowi. Dlatego w planowaniu strategicznym rozwoju turystyki mowa jest o koncepcji produktów. Koncepcje będą instrukcją dla interesariuszy, pod jakim szyldem i w jakiej konfiguracji: atrakcji, infrastruktury, usług, dostępności i kapitału ludzkiego, należy zidentyfikowany potencjał przewagi wyprodukować, skomercjalizować i skierować do sprzedaży wytypowanym rynkom. W obecnych warunkach rynkowych konkurowanie odbywa się na poziomie wartości dodanych i psychologicznych! Jeżeli oferta produktu operuje wyłącznie zestawem podstawowych korzyści takich, jakimi zazwyczaj dysponują również konkurenci oferta nie ma mocy konkurencyjności. Dlatego projektując metodykę strategii przyjęto, że kluczowym kryterium - założeniem rozwoju turystycznego ZPZ będzie zdefiniowanie USP - kategorii konkurencyjnej zapewniającej jedyny w swoim rodzaju charakter doświadczeń turystycznych. Należy uznać za pewnik, że nie wszystkim sugerowanym: atrakcjom, usługom oraz infrastrukturze będzie można zapewnić niepowtarzalność i unikalność. Dotyczyć to będzie zwłaszcza produktów dedykowanych odbiorcy masowemu. Planowanie dla grup celowych o wysublimowanych potrzebach jednostkowych, z reguły wiąże się z kreowaniem produktów niszowych. Na program funkcjonalny planowanych strategicznie markowych produktów turystycznych będą składać się następujące elementy: atrakcje materialne i niematerialne infrastruktura (infrastruktura może być atrakcją!) dostępność i komunikacja wewnętrzna oraz system informacji turystycznej i kulturalnej usługi i towary atmosfera pro-turystyczna człowiek, producent, gospodarz, który jest integralną żywą częścią produktu w tym przypadku społeczność lokalna Inna okoliczność, to świadomość że produkt tak długo istnieje, jak długo trwa jego wartość emocjonalna! Współczesna społeczność konsumpcyjna porozumiewa się za 27 Wprowadzenie

28 pomocą produktów. Dlatego produkt zbiornika powinien być platformą komunikacji oraz identyfikacji wartości kulturowych oraz emocjonalnych jego użytkowników. Kształtowanie markowych produktów oznacza jednoczesne zapewnienie im aury unikalności oraz zestawu skojarzeń, dzięki którym będą łatwiej rozpoznawalne i identyfikowane z producentem, z kulturą miejsca w którym powstały - Lublina. Analiza produktowa - lokalizacji przedmiotu koncepcji. I.5 CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA GEOGRAFIA, KLIMAT, TOPOGRAFIA I.5.1 Ogólna charakterystyka położenie geograficzne Położenie: 51 14' N, 22 34' E (współrzędne dworca kolejowego) Powierzchnia miasta Lublina: ogółem: 147,5 km 2 Zbiornik w Zemborzycach zajmuje około 2,3 km 2 co stanowi ok. 1,55 % ogólnej powierzchni miasta. Zalew położony jest w środkowej części zlewni rzeki Bystrzycy, w południowo zachodniej części Lublina. Bezpośrednio z linią brzegową sąsiadują dawne wsie podlubelskie, mające obecnie status dzielnic: Zemborzyce, Wrotków. Zalew zembrzycki powstał na rzece Bystrzycy jako zbiornik retencyjny. Leży on w granicach administracyjnych miasta Lublina. Na zaporze umieszczono małą elektrownię wodną o mocy 25 KW obecnie nieczynną. Jej obecność należy jednak zaznaczyć, gdyż w koncepcji jest uwzględniona jako element atrakcji. Długość zbiornika wynosi ok metrów, szerokość w najbardziej oddalonych punktach brzegów ok metrów, a średnia głębokość od 2 do 4 m. Długość linii brzegowej wynosi 12 km. Zbiornik spełnia funkcję rekreacyjną i retencyjną. Jednocześnie zbiornik uzupełnia ok. 10 proc. zasobów wód podziemnych. Nad zbiornikiem działają trzy ośrodki turystyczne Marina, Wrotków i Dąbrowa. 28 Wprowadzenie

29 W roku 1955 Kazimierz Bryński, pracownik katedry Geografii Fizycznej UMCS wystąpił z propozycją utworzenia zbiornika retencyjnego w celu łagodzenia skutków powodzi oraz uzupełniania podziemnych zasobów wody przy ujęciu w Prawiednikach. Powódź, która dokonała zniszczeń w Lublinie w 1964 roku, przyśpieszyła decyzję o budowie Zalewu. W latach w warszawskim przedsiębiorstwie Hydroprojekt opracowano projekt zbiornika. W latach wykonano podstawowe prace budowlane. Zalew budowano w czynie społecznym, nieodpłatnie i w dni wolne od pracy. Zbiornik oddano do użytku 16 lipca 1974roku. Na otwarcie przyjechali do Lublina I sekretarz KC PZPR Edward Gierek z ówczesnym premierem Piotrem Jaroszewiczem. I.5.2 Topografia Zalew Zemborzycki zlokalizowany jest w dolinie rzeki Bystrzycy. Równinne ukształtowanie terenu, z niewielkimi, łagodnymi wzniesieniami, na zachodnim, północnym i południowym krańcu jeziora sprzyja powstaniu zabudowy domów jednorodzinnych, oraz prowadzeniu działalności rolniczej. Najbardziej urozmaicony jest brzeg wschodni zalewu z wysokimi wydmami, stromo opadającymi brzegami oraz licznymi zatoczkami. Wysoki brzeg zalewu zajmuje las mieszany. I.5.3 Klimat Klimat okolic Zbiornika w Zemborzycach, nie różni się zasadniczo od pozostałych rejonów województwa lubelskiego. Wykazuje on cechy klimatu kontynentalnego. Charakterystyczne są tutaj znaczne wahania temperatur rocznych. Zbiornik Zembrzycki oraz jego najbliższe otoczenie znajduje się pod wpływem klimatu charakterystycznego dla Wyżyny Lubelskiej. Występują w tym rejonie gorące lata i mroźne zimy. Obserwuje się tu znaczne skrócenie przejściowych pór roku: wiosny i jesieni. Charakterystyczne są częste przymrozki na przełomie kwietnia i maja. Roczne amplitudy temperatur wahają się w granicach 22 stopni Celsjusza. Roczna suma opadów jest niewielka mm. Samo położenie zbiornika, oraz jego bezpośrednia styczność z dużym kompleksem leśnym, stanowi o swoistym mikroklimacie miejsca. I.5.4 Charakterystyka wód Rzeka Bystrzyca, na której powstał zbiornik wodny, jest lewostronnym dopływem rzeki Wieprz, do której wpływa w miejscowości Spiczyn. Zlewnia rzeki Bystrzycy obejmuje powierzchnię 1315 km kw. i prawie w całości położona jest na Wyżynie Lubelskiej. Niewielkie, górne partie zlewni 29 Wprowadzenie

30 zlokalizowane są na obszarze środkowego Roztocza. Źródła Bystrzycy zlokalizowane są w miejscowości Sułów, na wysokości 232 m n p m. Długość rzeki wynosi 70,3 km. Bystrzyca jest drugim co do wielkości dopływem Wieprza. Bystrzyca jest rzeką spławną od górnego biegu (Prawiedniki), do Spiczyna gdzie włącza się w nurt Wieprza. Ten z kolei pod Dęblinem kończy bieg we Wiśle. I.5.5 Budowa geologiczna Występują tutaj głównie utwory czwartorzędu i górnej kredy. Utwory czwartorzędu zlokalizowane są w dolinie rzeki Bystrzycy i posiadają miąższość do m. W rejonie pierwotnego koryta Bystrzycy występują grunty organiczne (namuły i torfy) o miąższości do 2 m. Grunty te zostały zalane przez zalew. W pozostałej części doliny występują piaski o różnej granulacji. W części wysoczyzny występują cienkie pokrywy glin zwietrzelinowych oraz piaski deluwialne, drobnoziarniste i gliniaste. W rejonie ujęcia Prawiedniki i zalewu, pod osadami czwartorzędu występują utwory górnej kredy (margle o rożnej twardości). I.5.6 Biologia zbiornika Wody zbiornika w Zemborzycach określa się jako IV stopnia czystości. Brak tutaj charakterystycznych dla rejonów uprzemysłowionych zanieczyszczeń chemicznych. Jedyne zanieczyszczenia wody mają swoje źródło w ściekach komunalnych oraz prowadzonej tutaj już sporadycznie gospodarce rolnej (stosowanie nawozów przenikających do wód zalewu). Płytkie wody stanowią o bogactwie przyrodniczym. Żyją tutaj praktycznie wszystkie gatunki ryb słodkowodnych, zarówno charakterystyczne dla wód nizinnych jak i górskich. Wśród nich można wymienić: leszcza (najliczniejsza populacja), karpia, suma, szczupaka, sandacza, lina, płoć. Wywiad w Polskim Związku Wędkarskim dostarczył informacji o występowaniu również pstrąga a nawet lipienia. Środowisko roślin wodnych zdominowane jest przez moczarkę kanadyjską i strzałkę wodną. Występuje tutaj również grążel wodny i tatarak. Świat ptaków reprezentowany jest przez kilka gatunków dzikich kaczek, perkozy, kurki wodne oraz łabędzie. Ssaki występujące tutaj, to głównie szczur piżmowy, wydra oraz nielicznie bóbr (wg. statystyki Nadleśnictwa Świdnik, ostatnia inwentaryzacja w roku 2009, wykazała w okolicy zalewu 13 osobników bobra). Zbiornik oraz jego najbliższe otoczenie nie stanowi jednak terenów objętych szczególną ochroną środowiskową. Nie występują tutaj (z wyjątkiem bobra) gatunki objęte ochroną. Płytkie wody zbiornika okresowo pokrywają się sinicami, których obecność uwarunkowana jest niedostatecznym natlenieniem wody oraz jej żyznością powodowaną najprawdopodobniej 30 Wprowadzenie

31 przez spływy wraz z wodą deszczową nawozów z upraw rolnych 9. Problem sinic jest uznany za jedną z kluczowych barier i którą należy uwzględniać w procesie kreowania koncepcji. Występowanie sinic i zielenic powoduje znaczące obniżenie klasy wody i ograniczenie jej użyteczności dla celów rekreacyjnych. 9 niektórzy naukowcy twierdzą, że zbiornik jest wystarczająco natleniony jest płytki, zatem wystarcza falowanie wody, aby go natlenić 31 Wprowadzenie

32 II. LUBLIN ISTNIEJĄCA OFERTA REKREACJI I CZASU WOLNEGO Przeprowadzono szczegółową inwentaryzację. Na tej podstawie syntetyczny obraz oferty przedstawia się następująco: II.1 OBIEKTY SPORTOWE I REKREACYJNE Typ obiektu Ilość Typ obiektu Ilość Baseny kryte i pływalnie 12 Kluby fitness, siłownie 17 Hale sportowe 8 Korty tenisowe 7 Kręgielnie 4 Stadiony (w tym stadion żużlowy) 4 Tory kartingowe 3 Ściany wspinaczkowe 2 Strzelnice 2 Skatepark 1 Pola golfowe 0 Lodowiska sztuczne 2 Kluby jeździeckie 2 II.2 OBIEKTY OFERTY KULTUROWEJ Typ obiektu Ilość Typ obiektu Ilość Teatry i filharmonia 10 Kina 7 Muzea 10 Galerie 39 Ośrodki kultury Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

33 II.3 INWENTARYZACJA PRODUKTÓW/ATRAKCJI ISTNIEJĄCEGO PRODUKTU ZBIORNIKA Inwentaryzacja objęła produkty i walory 10 istniejące atrakcje: punktowe (np. baseny), przestrzenne (np. szlaki) istniejącego produktu zbiornika z podziałem na ofertę sezonu letniego, ofertę sezonu zimnego. Wyczerpujące wyjaśnienie form występowania produktów zawiera słowniczek terminów w załączniku (patrz produkt turystyczny). Na tej podstawie należy wnioskować, że w obecnej postaci atrakcje, usługi i infrastruktura oraz walory zgrupowane wokół akwenu oraz na akwenie, tylko umownie można określić jako obszarowy produkt turystyczny. Inwentaryzacja umożliwia postawienie tezy, że w chwili obecnej jedynie atrakcje, infrastruktura oraz usługi, to te zarządzane przez MOSiR Bystrzyca i sąsiedni wyciąg nart wodnych. Spełniają one kryteria profesjonalnie zarządzanych produktów. W rzeczywistości mamy do czynienia z rozproszonym zestawem kilku zaledwie atrakcji (Słoneczny Wrotków oraz wyciąg nart wodnych Reland ), występujących pod wspólnym szyldem Zbiornik Zemborzycki. Pozostałe, zinwentaryzowane elementy są to jedynie walory, lub samodzielnie operujące produkty (wydarzenia, punkty). ATRAKCJE (PRODUKTY) PUNKTOWE I PRZESTRZENNE (OBSZAROWE) Ośrodek Słoneczny Wrotków MOSiR Bystrzyca : dwustumetrowa piaszczysta plaża z boiskami do siatkówki kompleks 3 odkrytych basenów ze zjeżdżalniami oraz wydzielonym terenem zielonym z infrastrukturą kąpieliska (pawilony, przebieralnie, gastronomia, ogródki, toalety, kasy); membranowy basen pływacki, turbo-zjeżdżalnia, 100m zjeżdżalnia (rura wodna), zjeżdżalnia rodzinna (light), oczko wodne, brodzik dla dzieci, infrastruktura parkowa (ławki), plac zabaw dla dzieci wypożyczalnia sprzętu sportowo rekreacyjnego kajaki jedno i dwuosobowe, rowery wodne, górskie, sprzęt do windsurfingu urządzenia do outdoorowego fitnessu boisko do piłki siatkowej 10 Wyjaśnienie terminu patrz załączony słowniczek terminów 33 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

34 plaża niestrzeżona oraz pomost betonowy bary: Pod Fokiem oraz Przystań Chwiejba" akademia golfa wraz ze strzelnicą - (w budowie) Wrotków 34 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

35 Bike Park Lublin rowerowy tor Janowska (obecnie nie zintegrowany z obszarowym ZPZ). Jedyny tak duży i tak profesjonalny tor rowerowy w Polsce. Trasy rozciągają się na powierzchni ponad 11 ha. BikePark Lublin tworzą 3 trasy: BMX Racing, SlopeStyle, Dirt. Oddalony od terenów zbiornika (ul. Żeglarska) ok. 500m. Wyciąg wakeboardingu (nart wodnych) Reland - Wrotków Wyciąg nart wodnych mierzy 760 metrów. obiekt wyposażony jest w siedem typów nart. Hot spot internetowy o zasięgu 100m. Budynek wraz z dwoma tarasami widokowymi zlokalizowany jest częściowo w wodzie, co podnosi to jego atrakcyjność. W środku restauracja. W ofercie imprezy okolicznościowe. Reland urządza widowiskowe zawody w narciarstwie wodnym. Ośrodek Wypoczynkowy Marina plaża niestrzeżona wypożyczalnia sprzętu sportowo rekreacyjnego plac zabaw dla dzieci 2 restauracje (w istocie punkty gastronomiczne o specyfice jadłodajni) 35 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

36 boiska piłkarskie (2) camping (place namiotowe, domki campingowe oraz stanowiska caravaningowe w złej kondycji) dyskoteka boisko do piłki siatkowej pozostałości infrastruktury toru regatowego np. wieża sędziowska Firma zarządzająca mariną kończy czternastoletni okres dzierżawy w 2011 roku. W stanie obecnym świadczy usługi w formie szczątkowej. Teren ten w części wyznaczony jest pod zabudowę centrum żeglarskiego pod tą samą nazwą. Punkt ekologiczno-edukacyjny Lasów Państwowych w leśniczówce Dąbrowa Zabytkowy młyn na terenie dzierżawionym przez OW Marina, zabytkowy kościół parafialny z 1907 r. z dzwonem z 1539r-Zemborzyce i obrazami z z XVII i XVIII w., zabytkowa aleja lipowa, pomnik przyrody na terenie dzierżawionym przez OW Marina Korona zapory bardziej walor, niemniej próby animacji przez MOSiR (plenerowa wystawa fotogramów itp.) skłaniają do wykorzystania tego miejsca dla celów ZPZ Pomosty betonowe baseny na akwenie: OW Marina, Wrotków Przystanie jachtowe Zemborzyce, Wrotków (o bardzo prymitywnej infrastrukturze) Zajazd Pod kasztanami - dwie restauracje: Fiesta i Toskania, ogród grillowy (imprezy okolicznościowe) Boiska piłkarskie (2) Zemborzyce ul. Cienista i Graf-Marina przy ul. Krężnickiej Tereny rekreacyjne SP nr 30 i Gimnazjum nr 3 tor rolkowy kryty basen boisko ze sztuczna nawierzchnią ATRAKCJE I WALORY TYPU WYDARZENIE Scena Letnia Ośrodka Słoneczny Wrotków to cykl 8 koncertów organizowanych w każdą sobotę w godz. 17:00-20:00 w terminie od 27 czerwca do 14 sierpnia. Każdy koncert utrzymany jest w innej konwencji muzycznej. Sponsorem koncertów jest 36 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

37 Perła. Koncerty odbywają się na terenie eventowym w pobliżu basenów odkrytych. Ponadto: turniej siatkówki plażowej Słoneczny Wrotków oraz rejsy statkiem wycieczkowym ATRAKCJE I WALORY TYPU SZLAK Szlaki turystyki pieszej wiodące do centrum Lublina (Starówka), w kierunku Dąbrowy i Starego Gaju Szlak rowerowy dookoła zbiornika Szlak rowerowy (rekomendowany w przewodniku Pascala): wiodący od centrum Lublina wzdłuż rzeki Bystrzycy (brukowana ścieżka), zapora, las Dąbrowa, Leśniczówka Zemborzyce, Prawiedniki Trasy spływów kajakowych: Słoneczny szlak - od mostu w Prawiednikach do wypożyczalni na Wrotkowie : Kajakiem przez Lublin - od zapory, przez miasto, do ul. Kresowej Dworek Graffa ATRAKCJE O ZNACZENIU KOOPERACYJNYM Dzięki połączeniu już istniejącego i wyremontowanego latem 2010 basenu sportowego przy. Al. Zygmuntowskich oraz nowej części rekreacyjnej powstała STREFA H 2 O. Pomimo, że jest to obiekt MOSiR-u oddalony od zbiornika, idea strefy H 2 O może być inspiracją do przeniesienia jej identyfikacji na atrakcje związane tematycznie z wodą przy zbiorniku. W ten sposób powstałby produkt systemowy, autoryzowany przez MOSiR i okoliczność do realizowania wspólnej, całosezonowej polityki marketingowej i wizerunkowej. ATRAKCJE PLANOWANE, KTÓRE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ W KONCEPCJI Ośrodek Sportów Wodnych Lubelskie Centrum Żeglarstwa Wygasająca w 2011 roku umowa dzierżawy dla Marina Graf nie zostanie przedłużona. MOSiR wystawi tylko część nieruchomości dotychczas dzierżawionej na przetarg (patrz mapa poniżej). Nowy dzierżawca przejmie grunty na 30 lat i będzie musiał zbudować tam ośrodek sportów wodnych. Do przetargu staje Fundacja Lubelskie Centrum Żeglarstwa, które zaproponowało następującą koncepcję programową centrum: 37 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

38 pomosty umożliwiające cumowanie łodzi żaglo-wych, sale szkoleniowe, pole namiotowe dla uczestników obozów żeglarskich, zaplecze sanitarne, biura działających na Lubelszczyźnie organizacji, klubów i stowarzyszeń żeglarskich, sklep żeglarski, z ofertą sprzętu i akcesoriów dla żeglarzy, tawerna z funkcjami dla organizacji im prz tematycznych, baza techniczna do organizacji imprez żeglarskich klasy lokalnej, krajowej i międzynarodowej, szatnie, natryski i toalety, pokoje hotelowe, plac postojowy dla łódek i pomieszczenia magazynowe, taras widokowy, pojemne parkingi i ogólnodostępne toalety, zachowanie dotychczasowych funkcji boiska ośrodka Marina środki na ten cel. Akademia Golfa Z propozycją wybudowania akademii golfowej i strzelnicy nad zalewem zgłosił się Pierwszy Lubelski Klub Golfowy. Wspólnie z MOSiR pozyskał zewnętrzne W ramach przedsięwzięcia zaplanowano budowę Driving Range (strzelnica do golfa) i mini 38 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

39 golfa. Dodatkowo powstanie budynek dydaktyczny, w którym odbywać się będą zajęcia teoretyczne z młodzieżą. Akademia Golfa będzie adresowana do: mieszkańców miasta w tym zwłaszcza młodzieży oraz turystów (nowy produkt turystyczny). Akademię będą tworzyć dwie działki o łącznej powierzchni ok. 5 ha. Na parceli między ścieżką rowerową a ul. Żeglarską powstanie strzelnica golfowa, obok w rejonie ulicy Osmolickiej tzw. akademia golfa, teren z sześcioma dołkami (wariant 3 dołki). na zdjęciu pole w Wierzchowiskach IV Mistrzostwa Lubelszczyzny z 2010 roku 39 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

40 II.4 ANALIZA DOSTĘPNOŚCI OBECNEJ I PLANOWANEJ ZBIORNIKA II.4.1 Komunikacja lotnicza Najbliższe lotniska krajowe 1. Warszawa Okęcie -171km, samochodem ok. 2h 30, 2. Rzeszów- Jasionka km, samochodem ok. 2h 20, 3. Kraków Balice km, samochodem ok. 4h, Lotniska planowane 1. Port lotniczy Lublin-Świdnik, obsługa całego regionu oraz część tranzytu zza wschodniej granicy, planowane ukończenie w 2012, Prognoza ruchu zakłada 500 tyś. pasażerów w pierwszym roku funkcjonowania, milion w dalszych. 2. Port lotniczy Biała Podlaska, odległość 128 km samochodem 1,5h; Planowane ukończenie koniec 2012 II.4.2 Dostępność drogowa 40 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego

41 Dane statystyczne GUS w rzeczywistości czas dotarcia z Warszawy, to minimum 150 min 41 Lublin istniejąca oferta rekreacji i czasu wolnego