Region Vysočina (Wysoczyna) DLA SENIORÓW

Transkrypt

1 Region Vysočina (Wysoczyna) DLA SENIORÓW

2 Spis treści Mapa 2 zabytki i historia 4 śladami wybitnych osobistości 24 sztuka 30 wiedza 32 sport 38 przeżycia 42 wypoczynek 45 gastronomia 47

3 Region Vysočina (Wysoczyna) dla seniorów Region Wysoczyna pamięta w swojej ofercie również o seniorach. Wszyscy z Państwa, którzy w zawansowanym wieku czują się młodzi duchem, mogą spędzić tutaj urlop albo wybrać się na wycieczkę i zwiedzić urocze miejsca tego regionu. Proszę dostosować trasę do swoich możliwości i obszaru zainteresowania, w regionie Wysoczyna można poznawać historię, czeka na Państwa szeroka oferta imprez kulturalnych i rozrywkowych albo mogą Państwo skorzystać z zabiegów spa i pilęgnacji ciała w wellness a równocześnie skosztować lokalnych specjałów. I w zaawansowanym wieku można być aktywnym i doznać wiele wrażeń! Prosimy nie zwlekać, prosimy przyjechać Kompleksową ofertę turystyczną Województwa Vysočina (Wysoczyna) znajdą Państwo na 1

4 LEGENDA: autostrady drogi krajowe I., II. i III. klasy granice województwa granice obszaru administracyjnego gmin z rozszerzonymi uprawnieniami (TELCZ) gmina z rozszerzonymi uprawnieniami

5

6 zabytki i historia! Odkryją Państwo bogatą i różnorodną ofertę zabytków, które są świadkami przeszłości Wysoczyny. Są to urocze zamki otoczone parkami i ogrodami, dumnie wznoszące się grody, okazałe klasztory oraz zabytki żydowskie. Trójkąt zabytków UNESCO W Republice Czeskiej znajduje się obecnie dwanaście zabytków wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Trzy z nich znajdują się na terenie Województwa Wysoczyna. Tworzą wyimaginowany trójkąt, są od siebie oddalone około 40 km i dlatego mogą je Państwo zwiedzić przez jeden wekend. Nie tylko to jadąc dwie godziny samochodem, jest dostępnych dziewięć pozostałych. 1 Zabytkowe centrum miasta Telč (Telcz) Na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO zostało wpisane w 1992 roku. Zabytkowe centrum miasta, ograniczone stawami i bramami, zachowało przez całe stulecia swoje charakterystyczne oblicze z czasów Zachariaša z Hradca. Przede wszystkim oryginalna królewska twierdza wodna z 13 wieku, która została założona na skrzyżowaniu szlaków handlowych, która razem z zabytkowym centrum miasta swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie w 16 stuleciu. Rozległy kompleks Zamku renesansowego został zaprojektowany przez architekta 4 Vysočina Region dla seniorów

7 zabytki i historia! VYSOČINA Region B. Maggiego z Arogne. W zamku na pewno każdego zainteresują luksusowe wnętrza o niepowtarzalnym wystroju, wyposażenie z tamtej epoki i cenne zbiory. Zamek oferuje gościom dwie trasy zwiedzania zamku. Pierwsza trasa prowadzi przez oryginalną część gotycką i sale renesansowe z zachowanymi drewnianymi sufitami kasetonowymi i cennym wyposażeniem. Druga trasa pokazuje pokoje i salony, które służyły ostatnim właścicielom zamku Podstatskim z Lichtensztejnu. Wyposażenie przedstawia doniosłe świadectwo wyglądu szlacheckich wnętrz przede wszystkim z końca 19 wieku i początku 20 wieku. Zamek otacza interesująco zaprojektowany ogród z parkiem. W byłym burgrabstwie znajduje się obecnie muzeum etnograficzne i ekspozycja historii miasta. Oprócz zamku należy do ważnych zabytków miasta Telcz trójkątny rynek z kamienicami zbudowanymi w stylu renesansowym i barokowym. Arkady i fasady kamienic zostały zbudowane w większości według jednolitego planu. Typowy wygląd uzupełniają bramy miejskie, fontanny barokowe i pomniki. Co jeszcze warto zwiedzić Muzeum Vysočiny Jihlava, filia Telč Ekspozycja muzeum dokumentuje rozwój miasta od wczesnego średniowiecza po dzień dzisiejszy. Eksponaty obejmują przedmioty rękodzieła, meble charakterystyczne dla danej epoki, porcelanę, chorągwie weselne i mnóstwo innych. Osobliwością muzeum jest kolekcja afrykańska małżonków Foitów, model miasta z 1895 roku wykonany z drewna i papieru oraz unikalna szopka. Galeria Miejska Dom Strażaka Dom Strażaka to najmłodszy budynek na rynku miasta Telcz. Na terenie dzisiejszej galerii była sklepiona brama gotycka z szyldem renesansowym z 17 wieku, którą wchodziło się do sklepów mięsnych. Po pożarze w 1871 roku została dla nowo założonej Ochotniczej straży pożarnej zbudowana remiza strażacka. Obecnie w galerii są organizowane okolicznościowe wystawy. Telčský dům (Telczska kamienica) Na parterze i w piwnicy cennej zabytkowej kamienicy na rynku zostały przedstawione legendy i opowieści historyczne z miasta Telcz i okolicy. 5

8 Propozycja: Wakacje w mieście Telč (Telcz) Wakacje w Telczu to nie festiwal, to styl życia! Podczas najdłuższego festiwalu w Republice Czeskiej na zamku odbywają się koncerty, na rynku kocie sceny, nocturna, wystawy, warsztaty, wycieczki, happeniningi, występy. Prezentuje to najlepsze, co oferuje czeska muzyka ludowa oraz muzyczna scena alternatywna. Uroczystości historyczne Zachariasza z Hradca i Katarzyny z Waldsztejna Uroczystości historyczne Zachariasza z Hradca i Katarzyny z Waldsztejna stały się w Telczu tradycją. Impreza ta trwa dwa dni i odbywa się zawsze w połowie sierpnia. Uroczystości upamiętniają rzeczywiście bardzo ważne osobistości renesansowe w historii miasta Telcz, Zachariasza z Hradca oraz Katarzynę z Waldsztejna, które swym działaniem i życiem potrafili nadać miastu Telcz charakter włoskiej architektury renesansowej, przysposobionej do nieco trudniejszych warunków Czeskiego Królestwa. Przez kilka dni Telcz wypełni muzyka danej epoki, tańce, krótkie spektakle teatralne, turnieje rycerskie oraz jarmarki rzemieślnicze. 2 Kościół pielgrzymkowy św. Jana Nepomucena na Zelené Hoře (na Zielonej Górze) w mieście Žďár nad Sázavou (Żdiar nad Sazawą) W 1994 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Budowa kościoła pielgrzymkowego św. Jana Nepomucena opodal Klasztoru Żdiarskiego została zrealizowana dzięki długoletniej, bliskiej i bardzo owocnej współpracy dwóch wyjątkowych ludzi. Impuls wyszedł od opata klasztoru cystersów Václava Vejmluvy, który był wyraźnie wielbicielem Jana Nepomucena, projekt budowy zlecono słynnemu architektowi praskiemu Janu Błażejowi Santiniemu-Aichlowi. Ze względu na ogromne znaczenie kościoła zostało wybrane jako najbardziej odpowiednie miejsce pod jego budowę wzgórze nad klasztorem. Kościół został poświęcony we wrześniu 1722 roku i był pierwszą wielką świątynią poświęconą św. Janowi Nepomucenowi. Kościół jest uważany za szczyt twórczości Santiniego, przedstawia ponadczasowe dzieło, wolne od konwencjonalnych elementów architektury danej epoki. Jest zbudowany na planie gwiazdy pięcioramiennej. Legenda głosi, iż w miejscu, w którym Jan Nepomucen utonął, pojawiła się korona z pięciu gwiazd. Magiczna symbolika liczby pięć pojawia się również wielokrotnie i w innych elementach budowy. Świątynia ma pięć wejść, znajduje się w niej pięć kaplic i pięć ołtarzy. Dominantą kopuły kościoła jest czerwony język, atrybut św. Jana Nepomucena, otoczony kręgiem ognia, z którego przebłyskiwają promienie. Według pierwotnego projektu miała być w tym miejscu centralna dziesięcioramienna gwiazda. Ambit około świątyni ma plan gwiazdy dziesięcioramiennej przerwany pięciu bramami. Dachy bram były perwotnie ozdobione pięcioma posągami cnót Jana, do dziś przetrwały trzy. Santini wkomponował do projektu legendę o Janie Nepomucenie. 6 Vysočina Region dla seniorów

9 zabytki i historia! VYSOČINA Region Co jeszcze warto zwiedzić Zamek Faktyczne centrum miasta Żdiaru nad Sazawą znajduje się na terenie byłego klasztoru cystersów, obecnego zamku, którego właścicielem jest Dr. Radslav Kinský. Do największego rozkwitu klasztoru doszło podczas zarządzania opata Václava Vejmluvy. Została przeprowadzona rozległa barokowa przebudowa, którą nadzorował architekt Jan Santini Aichel. Po zaniku w 1784 roku został kompleks zmieniony na centrum gospodarcze i zamek. Obecnie w zamku mieści się kilka interesujących ekspozycji oraz wystaw. Na całym świecie jest znane muzeum książki, największe w swoim rodzaju w Europie, stała ekspozycja Sztuka baroku ze zbiorów GN w Pradze, ekspozycja z życia arcitekta Jana Santiniego Aichela, Galeria Kinských i inne wystawy okolicznościowe. W skład kompleksu zamkowego wchodzi również kościół klasztorny Wniebowzięcia NMP, najstarsza szkoła podstawowa w regionie, muzeum miejscowej ochotniczej straży pożarnej, kawiarnia i herbaciarnia. Dolní hřbitov (Dolny cmentarz) i most barokowy W pobliżu zamku, byłego klasztoru, znajdują się dalsze budowle, które również są związane z architektem J. B. Santinim. W 1709 roku został według jego projektu zbudowany na rzutni czaszki Dolny cmentarz z trzema kaplicami, czwarta została zbudowana później. Posąg Anioła Sądu Ostatecznego wykonał rzeźbiarz Řehoř Theny. W latach sześdziesiątych 18 stulecia wykonał nieznany rzeźbiarz osiem posągów świętych, którymi szczyci się most nad rzeką Sázawą od miasta do zamku. Ścieżka edukacyjna wokół Zelené Hory (Zielonej Góry) Ścieżka edukacyjna ma dwie trasy. Pierwsza trasa spacerowa długości 2,1 km została usytuowana w okolicach stawu Bránský rybník i prezentuje mało znane budowle wybitnego architekta Santiniego Hospodářský dvůr Lyra (Folwark Lira) i Dolny Cmentarz. Prowadzi przez cenny most barokowy z posągami świętych. Druga trasa długości 2,6 km to wycieczka do miejsc o największej ochronie przyrody i krajobrazu. Prowadzi około stawu Konvent, z moli widokowych mogą Państwo podziwiać Zamek Żdiarski. Na ścieżce znajduje się 10 tablic informacyjnych, które zaznajamiają z bagatą historią, faą i florą tego obszaru. Ścieżka jest przystosowana dla osób niepełnosprawnych, wyposażona w trzy Zadaszone podesty i dwa mola widokowe na trasie. 7

10 Propozycja: Otwarte ogrody Tradycyjnie w ostatní majowy weekend w pełni są otwarte dla publiczności wszystkie pomieszczenia i ogrody zamku Kinských. Czekają na Państwa kwitnące ogrody i szereg programów kulturalnych. Festiwal orkiestr dętych Przegląd orkiestr dętych odbywa się zawsze w niedzielę popołudniu pod koniec czerwca na pierwszym dziedzińcu zamku żdiarskiego. 3 Dzielnica Żydowska i bazylika św. Prokopa w mieście Třebíč (Trzebicz) W 2003 roku zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Dzielnica Żydowska Miasto Trzebicz było dawniej ważnym ośrodkiem kultury żydowskiej na Morawach i unikalnie zachowana dzielnica żydowska jest świadectwem współżycia Żydów i Chrześcijan. Pierwsza pisemna wzmianka o obecności Żydów pochodzi z 1338 roku. Wtedy żyło tu kilka rodzin na różnych miejscach miasta. Od 1723 roku, kiedy weszła w życie ustawa o tym, że Żydzi muszą żyć obowiązkowo w gettach, rodziny się przeprowadziły na teren Podklášteří (Pod klasztorem). Dzielnicę żydowską tworzy zespół 123 dochowanych domów, dopełnionych przez obiekty byłych instytucji władz żydowskich ratusz, rabinat, przytułki dla ubogich, szpitale i szkoły. Przednia (Stara) Synagoga znajduje się na zachodnim skraju byłego getta, obecnie służy Czechosłowackiemu Kościołowi Husyckiemu. Tylna (Nowa) Synagoga została zbudowana około 1669 roku w stylu renesansowym. Wewnętrzne malowidła ścienne przedstawiają niebo z gwiazdami i zachód słońca, na ścianach są żydowskie teksty liturgiczne uzupełnione fluorescencyjnymi motywami. W galerii dla kobiet została umieszczona ekspozycja odnosząca się do tradycji i zwyczajów żydowskich. Dalej mogą Państwo zobaczyć model miasta żydowskiego, przedstawiający rzeczywisty stan getta w 1850 roku. Częścią dzielnicy żydowskiej jest dom, który został zbudowany krótko przed 1798 rokiem przez Seligmanna Bauera na tzw. Španělovském pozemku (gruncie Hiszpana). Jego znaczenie i wartość spoczywa przede wszystkim w bezpośrednim połączeniu z obiektem Tylnej Synagogi. Na parterze znajduje się sklep ze starzyzną, który przypomina jedną z charakterystycznych czynności, którą zajmowali się kiedyś Żydzi. W tylnym skrzydle budynku mieści się kuchnia, wyposażona w nowoczesny sprzęt, gdzie można okazyjnie przygotować koszerne potrawy. Pierwsze piętro przedstawia typiczne mieszkanie nie bardzo zamożnej rodziny żydowskiej w okresie międzywojennym. Dom jest od 2011 roku otwarty jako muzeum, które przedstawia życie autentycznej rodziny żydowskiej i funkcjonowanie gospodarstwa domowego. Cmentarz żydowski Pierwotny cmentarz żydowski, który znajdował się od wczesnego średniowiecza w pobliżu muru obwodowego klasztoru, został w czasie oblężenia klasztoru przez Macieja Korwina w 1468 roku zniszczony. Pół wieku później powstało nowe 8 Vysočina Region dla seniorów

11 zabytki i historia! VYSOČINA Region cmentarzysko na zboczu Hrádek. Powierzchnią m 2 należy do największych cmentarzysk żydowskich w kraju. Na całym cmentarzu znajduje się około 11 tysięcy grobów i blisko 3 tysięcy nagrobków z kamienia, najstarszy z nich pochodzi z 1625 roku. Do cmentarza należy sala obrzędowa z 1903 roku z oryginalną ozdobioną umywalką z porcelany, która służy do symbolicznego umycia rąk po obrzędzie. Bazylika św. Prokopa Bazylika stoi w miejscu pierwotnego drewnianego kościoła klasztornego, który zakonnicy poświęcili św. Benedyktowi. W następnym stuleciu została zbudowana kamienna bazylika poświęcona Najświętszej Maryji Pannie. Bazylika jest zbudowana w stylu romańskim. Budynek doznał zniszczeń podczas oblężenia Trzebicza przez wojska węgierskie Macieja Korwina w 1468 roku i dłużej jak dwa stulecia służył do celów świeckich jako stajnia końska, spichlerz i warzelnia piwa. Po odnowieniu w latach odzyskał swoją funkcję sakralną i został poświęcony św. Prokopowi. Do najwartościowszych zabytków należy krypta gotycka z pierwotną, ponad siedmiowieczną obudową stropu między kamiennymi żebrami sklepienia, prezbiterium sklepione podwójnym ośmiokrotnym kamiennym sklepieniem, okno kołowe (rozeta) we wschodniej części absydy i północny portal wejściowy. Dzisiejszą wygląd ostateczny zyskała bazylika podczas przeróbki, której nadzorował architekt Kamil Hilbert w latach Od 2002 roku jest bazylika narodowym zabytkiem kultury. 9

12 Co jeszcze warto zwiedzić Zamek Muzeum Wysoczyny Trzebicz Zamek znajduje się w północnozachodniej części miasta nad lewym brzegiem rzeki Jihlavy. Na dwór szlachecki został przebudowany w 16 stuleciu z pierwotnego klasztoru benedyktynów. Ostatnimi właścicielami byli Waldsztejnowie, posiadali zamek aż do 1945 roku. Obecnie ma tu siedzibę Muzeum Wysoczyny Trzebicz. W okresie przebiegała rozległa rekonstrukcja zamku. Dzisiaj czeka na Państwo nowa nowoczesna ekspozycja z elementami interaktywnymi, podzielona na cztery obszary tematyczne: I. Świat przyrody nieożywionej (unikalna jest największa kolekcja morawskich mołdawitów (vltavín) na świecie, II. Portale i bramy świata (ekspozycja klasztoru), III. Waldsztejnowie w Trzebiczu (wystawa na zamku, włącznie wystawy fajek) i IV. Ludzie, Miejsca, Losy. (prezentacja bogatej kolekcji muzealnej: człowiek wzywający, tworzący, zauważający, przyroda i człowiek, człowiek walczący i pracujący). Wieża Miejska Wieża Miejska przy kościele św. Marcina powstała pierwotnie jako część fortyfikacji miejskich. Pochodzi z połowy 13 wieku. Jest wysoka 75 m, z galerii na wysokości 35 m oferuje widok na całe miasto. Wymiary zegara wieżowego (średnica cyferblatu 5,5 m, wysokość cyfr 60 cm) są jednymi z największych na kontynencie europejskim. Propozycja Ścieżka edukacyjna Śladami opatów i rabinów Zabytki UNESCO miasta Trzebicz łączy ścieżka edukacyjna Śladami opatów i rabinów, która Państwu odkryje coś niecoś z życia obu wspólnot religijnych, które żyły po wieki w Trzebiczu w bliskim sąsiedztwie, zaznajomi Państwa z ciekawymi miejscami, historią domów żydowskich, Synagogami Żydowskimi oraz bazyliką chrześcijańską. Szamajim Festiwal Kultury Żydowskiej to sześć dni pełnych koncertów, wykładów, akcji dla dzieci i dla dorosłych.odbywa się pod koniec lipca i początkiem sierpnia a dzielnica żydowska ożywa jak w dawnych czasach Vysočina Region dla seniorów

13 zabytki i historia! VYSOČINA Region Zamek Jaroměřice nad Rokytnou (Jaromierzyce nad Rokytną) 4 Zamek Jaromierzyce nad Rokytną należy do najpotężniejszych architektur pierwszej połowy 18 wieku u nas i w Europie. Wizerunek baroku otrzymał zamek w latach za Questenberków. Projekt przebudowy opracował znany architekt austriacki Jakub Prandtauer. Zamek oferuje dwie trasy zwiedzania swoich wnętrz. trasa A zawiera apartamenty urządzone w stylu dworu szlacheckiego włącznie salonów muzycznych, trasa B prowadzi przez pokoje gościnne i kuchnię. Trzecia trasa zwiedzania zaprowadzi Państwa do wnętrza barokowego kościoła św. Małgorzaty. Ekspozycje stałe są w każdym roku uzupeniane interesującymi i ciekawymi wystawami sezonowymi. Za zamkiem rozciąga się ogród w stylu francuskim, do którego na drugiej stronie rzeczki Rokytná, nawiązuje rozległa część w stylu angielskim. 11

14 Propozycja: Ścieżka edukacyjna przez Jaroměřice nad Rokytnou (Jaromierzyce nad Rokytną) Jej celem jest zapoznanie zwiedzających z najważniejszynymi miejscami w mieście, które nie są zwykle dostępne, ale zasługują na to, aby Państwo o nich wiedzieli. Idąc ścieżką, dowiecie się Państwo o zamku, który jest często odwiedzany, ale również o Szpitalu z kaplicą św. Katarzyny, posągach na terenie miasta albo spichlerzu, który jest najstarszym zabytkiem miasta. Szczegółowo jest tu opisane działanie i historia Muzeum Otokara Březiny oraz samo życie poety, o jego działalności w Jaromierzycach nad Rokytną mają ludzie niestety mało wiedzy. Festiwal muzyki Petra Dvorského Przede wszystkim ogrody zamkowe przyciągają fanów muzyki rozrywkowej w niekonwencjonalnej aranżacji zawsze w pierwszej połowie sierpnia na Międzynarodowy festiwal muzyki Petra Dvorského. Szereg interesujących koncertów i recitali muzycznych odbywa się nie tylko na terenie zamku lecz również w okolicy. 5 Zamek Náměšť nad Oslavou Zamek w mieście Náměšť nad Oslavou, zbudowany na lewym brzegu Oslavy, należy do wybitnych osiągnięć architektury renesansowej na Morawie. Pierwotny 13-wieczny zamek gotycki, z którego zachowała się tylko jedna wieża, należał do arystokratycznej morawskiej rodziny Žerotinów i został przebudowany na renesansową rezydencję, która zachowała się, niemal bez zmian, do dziś. Obecny kompleks składa się z budynku o nazwie Włoski Dziedziniec, przed zamkiem znajduje się park angielski i mały ogród francuski. We wnętrzach zamku, można podziwiać wyjątkową wystawę gobelinów, cenne obrazy oraz zabytkowe meble. Kaplica zamkowa wyróżnia się ciekawą architekturą i barokowym wyposażeniem. W bibliotece, ze sklepieniem z unikalnymi freskami, znajduje się bogaty księgozbiór, dziedziniec wewnętrzny ozdabiają arkady renesansowe. Zamek oferuje dwie trasy wycieczkowe- trasę Pomieszczenia reprezentacyjne iod czerwca 2013 trasę Apartement hrabiego Haugwitza. Można oglądać mieszkanie byłego właściciela, które przybliży Państwu styl życia na poczatku XX wieku. Hrabiowskie mieszkanie jest umeblowane zachowanymi eksponatami archiwalnymi. Autentyczność pomieszczeń podkreśla oryginalnewyposażenie, które było przechowywane w zamkowym depozycie. Wnętrze zdobią przedmioty dekoracyjne ze szkła i porcelany. Można również zobaczyć dużo przedmiotów osobistych, używanych w codziennym życiu jak narzędzia, przybory do pisania czy palenia, zdjęcia rodzinne, trofea sportowe a nawet pościel do spania z herbem hrabiowskim albo wyposażenie łazienki. W zamku można również podziwiać wspaniały stół bilardowy, przywieziony przez rodzinę Haugwitzów z Rosji w XIX wieku. Bezpośrednio pod zamkiem znajduje sie małe centrum historyczne z rynkiem, do którego prowadzi droga przez kamienny most ozdobiony dwudziestoma barokowymi rzeźbami Vysočina Region dla seniorów

15 zabytki i historia! VYSOČINA Region Propozycja: Wakacje z folklorem Tradycyjnie już na przełomie lipca i sierpnia w zamku odbywa się coroczny kulturalny festiwal, który na przestrzeni lat zdobył sobie stałe miejsce w kalendarzu wybitnych europejskich wydarzeń kulturalnych tego rodzaju. Zamek i park jest miejscem, gdzie organizowane są koncerty, również nocne, przedstawienia teatralne, warsztaty twórcze oraz wystawy. 13

16 6 Žirovnice zamek, spichlerz, muzeum browarnictwa Małe miasto Žirovnice oferuje swoim gościom ciekawą ekspozycję w pomieszczeniach zamku, wystawę wiejskich rzemiosł i tradycji w zamkowym spichlerzu oraz zrekonstruowany budynek byłego browaru. W gotyckiej części zamku, przebudowanego w stylu baroko, zachowały się unikatowe późno gotyckie freski, które należą do najwspanialszych i zarówno największych 15-wiecznych malowideł ściennych w Czechach. Zwiedzanie zamku Žirovnice zaczyna sie w jego gotyckiej części, gdzie mogą Państwo zobaczyć jadalnię, salon damski i muzyczny albo sypialnię oraz inne pokoje urządzone meblami z drugiej połowy XIX wieku. O ile Państwo wyjdą po spiralnych schodach pałacu, wyjdą na wieżę skąd rozciąga się piękny widok na okolicę. Tuż obok zamku, w zrekonstruowanym zamkowym spichlerzu można zwiedzić wystawę wiejskich rzemiosł i tradycji. Znajdą tam Państwo przedmioty z niedawnej przeszłości, których używali rolnicy w tej okolicy. Na pierwszym piętrze znajduje się piękna duża szopka ceramiczna, która jest rozdzielona na cztery części, przedstawiające życie i pracę na wsi w czasie kolejnych pór roku. O piętro wyżej można obejrzeć urządzoną wiejską izbę. Budynek browaru należał do majątku właścicieli pałacu już w XVI wieku. Žirovnice słynęły kiedyś z obróbki masy perłowej, wyroby perłowych ozdób, guzików, biżuterii i przedmiotów dekoracyjnych. Właśnie dlatego w budynku browaru znajduje się wystawa guzików i wyrobów z masy perłowej. Zobaczą tam Państwo maszyny i narzedzia, którymi posługiwali się perlarze oraz ich warsztat. Warto obejrzeć również wystawę zabytkowych maszyn do szycia oraz ich zozwój. W atmosferę dawnej produkcji piwa, wprowadza nas mała wystawa browarnictwa 14 Vysočina Region dla seniorów

17 zabytki i historia! VYSOČINA Region Zamek Kámen 7 Pierwotnie gotycki zamek był wybudowany w połowie XIII wieku na rozłożystej skale, od której otrzymał nazwę. Dwie trasy wycieczkowe obejmują trzy wystawy. W Starym Pałacu wystawione są oryginalne zegary z XVIII wieku, pochodzące z bram miasta Pelhřimov. Jest tam również modelu zamku, przedstawiający jego prawdopodobny wygląd w czasie jego średniowiecznej świetności. Ekspozycja Mieszkanie przybliża zwiedzającym styl życia na przełomie XIX i XX wieku. Warto również zwiedzić salę rycerską, kaplicę zamkową, salę myśliwską, sypialnię, jadalnię, bibliotekę i salon muzyczny. Najbardziej interesującą ekspozycją jest wystawa motocykli, która należy do najstarszy w kraju. Obecnie znajduje się tu 46 motocykli i rowerów wraz z pięćdziesięcioma dodatkowymi rekwizytami. Z trzech stron zamek otoczony jest parkiem, w którym znajduje się m.in. ogród alpejski Alpinum, który oferuje odmiany ciekawych roślin. 15

18 8 Zamek Lipnice Lipnicki zamek to jeden z najpotężniejszych czeskich zamków szlacheckich, był założony na początku XIV wieku w dzikim i surowym rejonie przez ród Lichtenburgów. Zbudowany był na skalistym wzniesieniu pomiędzy dwoma wzgórzami, by pilnował okolicy. Został przebudowany stylu późno gotyckim na rezydencję zamkową dopiero w 16 stuleciu przez panów Trčków z Lipy. Jeżeli Państwo odwiedzicie zamek, będziecie mogli podziwiać piękną monumentalną architekturę, kaplicę w stylu gotyckim, ekspozycję archeologiczną, zbrojownię albo rozległe sklepienie z głęboką studnią zamkową i salę biesiadną Jindřicha z Lipé. Z balkonu wieży zamkowej o nazwie Samson rozpościera się przepiękny widok na okoliczną krainę. Historia Lipnickiego zamku owiana jest tajemnicami i legendami. Jedna z nich opowiada na przykład o zamurowanej Katarzynie, inna o czarnym mężczyźnie, ukrytym skarbie czy trzecim krzyżu. Zamek oferuje zwiedzanie bez przewodnika. Zorientować się Państwu pomoże przewodnik w formie broszury oraz tablice informacyjne umieszczone na trasie zwiedzania. Propozycja: Narodowy Pomnik Podsłuchu W zalanych kamieniołomach granitu w pobliżu zamku Lipnice powstała galeria sztuki, nazwana potem Narodowym Pomnikiem Podsłuchu. W metaforycznym skrócie są tu zaprezentowane możliwości uzyskiwania informacji o prywatności obywateli za czasów byłego reżimu (przechwytywanie informacji, podsłuch, donoszenie). Autorem prac Bretschneiderowe ucho, Usta Prawdy i Złote oczy jest rzeźbiarz Radomír Dvořák. Dobrze oznaczony szlak prowadzący do tego miejsca zaczyna się koło zajazdu U české koruny. Po około 1 km szlaki się rozdzielają, ponieważ płaskorzeźby znajdują się w różnych kamieniołomach. Całe zwiedzanie potrwa co najmniej 2 godziny a pokonają Państwo odległość w sumie około 4 km. Szlak prowadzi również do ostatniego dzieła R. Dvořáka o nazwie Głowa XXII. 9 Ruiny Zamku Zubštejn Ruiny znajdują sie na szczycie wydłużonego wzgórza około 10 km na północ od zamku Pernštejna i są dominantą okolicy Pivonic. Zamek został zbudowany na początku XIV wieku, kiedy ród ówczesnego władcy Pernštejna rozrastał się a jej członkowie potrzebowali nowej siedziby. W czasie wojen husyckich zamek został poważnie uszkodzony ale William Pernstein przystąpił do jego odbudowy i modernizacji. Wybudował też odpowiednie fortyfikacje, pięć baszt altyleryjskich. Kryzys finansowy sprawił, że od roku 1546 zamek został opuszczony. Obecnie to najpotężniejsze ruiny zamku w okolicy, które są celem pięknych wycieczek. Do dziś przetrwała tylko resztka pałacu z czterema komnatami i część wieży, do której bramy prowadził most zwodzony. W latach zostały riuny zabezpieczone i wybudowano drewniany most pomiędzy przyczółkiem i rdzeniem zamku oraz machiny oblężnicze. Z ruin widać Sýkoř (najwyższa góra Wyżyny Hornosvrateckiej), Pohledecką Skałę, okolicę Studnic a na południe można niemal dosięgnąć wzrokiem Brno Vysočina Region dla seniorów

19 zabytki i historia! VYSOČINA Region Zamek Roštejn 10 Tajemniczy zamek, który wznosi się na skalistym wzgórzu na wysokości 677 m.n.p.m w romantycznych lasach Jihlavskich Wzgórz. Zbudowany przez panów z Hradca w pierwszej połowie XIV wieku. W latach 70-tych XVI wieku zamek był przebudowywany przez Zachariasza z Hradca na zamek myśliwski w stylu renesansowym. Zamek, udostępniony do zwiedzania w roku Obecnie jest własnością Muzeum Regionu Wysoczyna i jest tu wystawa zbiorów z funduszu Muzeum Wysoczyny w Jihlawie. Dominującą częscią zamku, z okresu gotyckiego, jest siedmiokątna wieża o wysokości 45 m, która umożliwia podziwianie okolicznej krainy. W wnętrzach zamku znajduje się obecnie stała ekspozycja, która przedstawia nie tylko historię zamku, ale również sposób bycia i zdolności rzemieślnicze naszych przodków w tym regionie Wysoczyny. Jedna z tras zwiedzania zamku, trasa A prowadzi przez przedpokój, dużą galerię, Salę herbową, Salę bankietową i Salę Biskupów oraz piwnice, gdzie znajduje się wystawa wyrobów kamieniarskich autorstwa ludowych rzeźbiarzy. Częścią trasy A jest również ekspozycja pt. Pracownia leśniczego, która zastapiła pirwotną siedmiometrowej długości szopkę wystawianą tu od 1985 roku, którą ustawili tu ludzie z Trzeszcza, którzy robią szopki. Pracownia leśniczego urządzona jest odrestaurowanymi meblami z początku XX wieku. Trasa B prowadzi korytarzem, małą galerią do oratorium renesansowej kaplicy a następnie przez dużą galerię wyposażoną w eksponaty broni myśliwskiej. Ostatnią udostępnioną salą jest Sala Botaniczna, gdzie mogą Państwo zobaczyć 492 wielkich obrazów roslin. Z dziedzińca zamku dostępne do zwiedzenia są pomieszczenia czarnej kuchni. Propozycja: Roštýnská obora Obora Rosztyńska, rozciągająca się na obszarze 127 ha, powstała pod koniec XVI wieku i należy do najstarszych tego typu rezerwatów w Republice Czeskiej. Znajduję się tam ścieżka przyrodnicza z jedenastoma tablicami informacyjnymi, dotyczącymi historii tych terenów, rozwoju łowiectwa, zwyczajów i tradycji myśliwskich, rodzajów zwierzyny łownej i opieki nad nią. Dowiedzą się Państwo również czegoś o kynologii czy sokolnictwie. Można się też zapoznać z różnymi gatunkami zwierząt, które żyły tu kiedyś i tych, które występują tu obecnie. Na przestrzeni czasów, stopniowo zmieniały się rodzaje hodowanych tu zwierząt. Obecnie występują tu muflony, daniele i dziki. Do rezerwatu wchodziło się i wjeżdżało bramami, z których do naszych czasów zachowała się tylko jedna zachodnia. Największą wartość historyczną przedstawiają pierwotne granitowe kolumny, wykorzystane do budowy ogrodzenia o łącznej długości 4917 m. Punktem wyjścia na ścieżkę przyrodnicą jest drogowskaz turystyczny na parkingu przed zamkiem Roštejn. Do rezerwatu prowadzi szlak żółty a z powrotem do zamku można wrócić po szlakach zielonym i niebieskim. Podczas zwiedzania rezerwatu należy przestrzegać Regulaminu obory, do lepszej orientacji posłuży Państu mapa ścieżki edukacyjnej, która jest zamieszczona przy bramie wjazdowej. 17

20 11 Ruiny Zamku Rokštejn Ruiny jednego z najstarszych morawskich zamków wznoszą się na skale w dolinie rzeki Brtnicy między miejscowościami Přímělkov a Panská Lhota. Z daleka wita gości sylwetka odbudowanej, kwadratowej wieże i mury górnego zamku z XIV wieku. Możliwość nieograniczonego, swobodnego spacerowania po terenie stopniowo restaurowywanego zamku to niepowtarzalne przeżycie i ciekawe doświadczenie. Rokštejn jest jednym z najbardziej badanych czeskich zamków. Zamek poddany był bardzo dokładnym badaniom archeologicznym w związku z planowaną tam budową zapory, w wyniku której miałby być zatopiony. Badania te ujawniły wiele nieznanych i ciekawych faktów. Na oddawanie się pogańskim rytuałom wskazuje odnaleziony szkielet noworodka, który był zamurowany we fundamentach wieży. Prawdopodobnie chodziło ofiarę weselną, złożoną przy budowie zamku, co miało przynieść bezpieczeństwo i szczęście jej mieszkańcom. U bram wieży odnaleziono kości do gry, którymi zabawiali się żołnierze stojący na straży. Archeologowie odnaleźli je po wieku stuleciach. Ruiny zamku leżą w dolinie rzeki Brtnicy, której okolice są nieosiedlone, tylko gdzieniegdzie można zobaczyć dawno osamotnione młyny. Trasa turystyczna doliną Brtnicy jest bardzo lubiana przez turystów i odwiedzana w każdej porze roku. Do zamku i doliny Brtnicy najlepiej dostać się od stacji kolejowej Přímělkov, skąd prowadzi zielony szlak wzdłuż rzeki. Długość trasy 3 km. Propozycja: Brtnicka Ścieżka promenada kulturowego dziedzictwa Brtnicka ścieżka dydaktyczna rozpoczyna się pod zamkiem Rokštejn i prowadzi niebieskim szlakiem do Brtnicy. Trasa dla pieszych ma długość około 8 km, dla rowerzystów prowadzi przez Panskou Lhotu i ma prawie 7 km długości. Na szlaku znajdą Państwo 12 przystanków z tablicami informacyjnymi. Idąc po trasie wzdłuż rzeki, koło młyna Viďourkův, można podziwiać piękno rezerwatu przyrody. Idealnym miejscem do odpoczynku jest przystanek przy stawie Šamonín. Część Brtnickiej Ścieżki informuje też o ważnych etapach historycznych, i o tym jak zapisały się one w architekturze, sztuce czy pismiennictwie począwszy od XIII wieku. Trasa obejmuje również ekspozycję muzealną w Valdštejnskim pod nazwą Brtnice i okolice w dawnych i niedawnych czasach Vysočina Region dla seniorów

21 zabytki i historia! VYSOČINA Region Ruiny zamku Orlík 12 Na terenie ruin zamku Orlik jest wiele do zobaczenia. Czeka tu na Państwa: zachowana wieża, druga brama zamku, baszta, ruiny fortyfikacji, piwnice i czarna kuchnia zamkowa z przebudowanym piecem chlebowym. Zwiedzanie zamku jest bez przewodnika. W kasie mogą Państwo zakupić prosty przewodnik, który zaprowadzi Państwa do najciekawszych miejsc, opowie czym były zachowane części zamku i do czego służyły w dobie jego świetności. W górnym piętrze budynku usługowego znajduje sie muzeum zamkowe. Wystawa słowem i obrazem przedstawia historię zamku oraz odkrycia archeologiczne głównie z dziedziny średniowiecznej sztuki kaflarskiej. Odkrywa też technologię i przedmioty używane do produkcji pieców kaflowych, które tu powstawały. Propozycja: Średniowieczny festiwal Zawsze w pierwszy weekend lipca na Orliku odbywa się Średniowieczny Festiwal dla małych i dużych. Przedstawiana jest tutaj sztuka rzeźbiarska, kaflarska, wikliniarska oraz wyroby z drutu. Możecie Państwo uczestniczyć w pokazie pieczenia chleba i kołaczy w zamkowej kuchni jak i pokazie karania niesfornych poddanych na pręgierzu. Można wypróbować strzelania z łuku lub kuszy. Specjalnie dla dzieci przygotowuje się wiele gier, warsztatów twórczych i przedstawień teatralnych. Nikt nie musi pozostać biernym obserwatorem. 19

22 13 Klasztor w Želivě Klasztor benedyktynów założony w XII wieku przez biskupa Ottona, czeskiego księcia Soběslava i jego żonę Adlet, którzy po dziesięciu latach jednak Želiv opuścili.wiosną 1149 roku zawitali tam norbertanie. Już w okresie przed husytami klasztor był ważnym duchowym i gospodarczym centrum tego obszernego regionu. Pierwotnie klasztor zbudowany w stylu romańskim, a po pożarze został odbudowany w stylu gotyckim. W czasie wojen husyckich klasztor dwukrotnie zdobyli i splądrowali husyci. W latach klasztor był w posiadaniu świeckich panów, którzy jego zachodnią część pryebudowali na twierdzę. W roku 1712 klasztor spłonął. Słynny architekt Architekt Jan Błażej Santini-Aichel zbudował opactwo i konwent w duchu gotycko-barokowym. W 1950 roku klasztor został zlikwidowany przez komunistów, opata Vita Tajovskiego uwięziono. W latach klasztor służył jako obóz internowania dla księży i zakonników, a także licznych księży diecezjalnych, później klasztor zamienił się w sanatorium psychiatryczne. W 1988 roku reżyser Dušan Klein skorzystał z tego środowiska do nakręcenia filmu Dobre gołębie wracają. Od roku 1991 do dziś klasztor służy znów zakonnnikom a budynki są cały czas restaurowane. Swoją działaloność odnowił również browar klasztorny. Budynki klasztoru i kościoła są przykładem duchowej i materialnej złożoności historii Czech. Propozycja: Żeliwski browar klasztorny Na świecie istnieje tylko sześć browarów, których właścicielami jest Zakon Trapistów, mających prawo do warzenia tak zwanego trapistycznego piwa mocnego, wyraźnego smaku kwaszonego typu Ale, wszystkie z nich znajdują się w Belgii i Holandii. W innych krajach piwo to warzą i inne kościelne zakony, ale piwo nie może nazywać się Klasztorne. Ponieważ jednak w eksploatacji piwa udziela się Kanonia norbertanów w Želivi, może browar warzyć piwo według tarych specyficznych sposobów, które nadają mu znak wyjątkowości. 20 Vysočina Region dla seniorów

23 zabytki i historia! VYSOČINA Region Klasztor Nová Říše 14 Klasztor znajduje się na obrzeżach miejscowości Nová Říše około 10 km na wschód od miast Telč. Został założony na początku XIII wieku przez dowódcę wojskowego Markvarda z Hradka i jego żonę Vojslavę z przeznaczeniem dla dziewic św. Norberta Zakonu Norbertanek. W czasie wojen husyckich klasztor został niemal całkowicie zniszczony, ale nadal działał, ale tylko do 1596 roku, kiedy to ostatnia mieszkanka klasztoru umarła. Aby klasztor nie zanikł całkowicie, został zamieniony na męski klasztor i przybyli tu Norbertanie z Zábrdowic. Najważniejszą budowlą klasztoru jest kościół św. Piotra i Pawła z drugiej połowy XVII wieku z cennymi elementami wnętrza (freski, organy, drewniana ambona i ławki). Na podziw zasługuje zwłaszcza blioteka klasztorna z ponad woluminów. Na wieży kościoła zostały ainstalowane w 2003 roku, cztery zupełnie nowe dzwony, z których najcięższy waży prawie 2 tony. Trasa wycieczkowa zaczyna się od zwiedzenia kościoła św. Piotra i Pawła dalej prowadzi do sali pamięci braci Pawła i Antoniego Vranickich i biblioteki klasztornej. Wnętrze biblioteki jest ozdobione scenami z życia założyciela Zakonu Norbertanów. Wśród zbioru książek znajdują się cztery tomy Zielnika z XVIII wieku. Właśnie ilustracje ziół stały się inspiracją grafiki, którą ozdabiano tutejszą ceramikę. 21

24 15 Kościół pielgrzymkowy Świętej Trójcy Křemešník Kopalnie srebra u podnóża wzgórza Křemešník będące w średniowieczu zródłem metali szlachetnych, zasłużyły się też o wybudowanie kościoła. Legedna głosi, że podobno w 1555 roku Mateusz Chejstovský, mieszczanin z miasta Pelhřimov, uciekając przed zbójcami, wpadł do opuszczonego szybu. W podziękowaniu za ratunek wybudował drewnianą kaplicę, która stała się wkrótce miejscem popularnych pielgrzymek. W latach powstała tu nowa murowana kaplica. Do swojej obecnej formy kościół został przebudowany w latach Ostatnie poprawy przebiegły w 1750 roku. Wokół kościoła zbudowano krużganki z dwoma kaplicami. Do tego miejca wiodła też Droga Krzyżowa. Źrodło z leczniczą wodą strzeże barokowa kaplica. Dla zwiedzajacych kościół jest dostępny w sezonie, można go zwiedzić z przewodnikiem. Propozycja: Wieża Widokowa Pípalka Wieża o wysokości 52 metrów, znajduje się około 400 metrów od kościoła. Została zbudowana w 1993 roku i stoi na wysokości 765 metrów nad poziomem morza. Taras widokowy znajduje się na wysokości 40 metrów, prowadzi do niego 200 schodów. Rozpościera się stamtąd piękny widok na całą okolicę. 22 Vysočina Region dla seniorów

25 zabytki i historia! VYSOČINA Region Kościół Wniebowzięcia NMP w Polnej 16 Kościół był wybudowany na miejscu starszej świątyni, z inicjatywy właściciela majątków ziemskich księcia Leopolda Ignacego z Ditrichštejna w latach , według projektu włoskiego mistrza Domenico de Angeli. Głównym budowniczym kościoła był mistrz Jan Baptista Spinetti. Znajdują się w nim jedne z najbardziej imponujących wnętrz sakralnych w Czechach, ato głównie za sprawą malarza Luca Antonio Colomba oraz mistrza sztukaterii Giacomo Antonio Corbellini, którym się przypisuje dekoracje wnętrza. Kościół jest całkowicie odbudowany i oddany do publicznej używalności. Znajduje się w nim unikalne muzeum kościelne. W pomieszczeniach na poddaszu i na tarasach nad nawą, można zobaczyć nie tylko obrazy i rzeźby, ale również instrumenty muzyczne oraz rzadkie przedmioty liturgiczne, które jednak nie leżą tu tylko jako martwe eksponaty, ale są regularnie używane podczas ceremonii religijnych. Przestrzenie z ekspozycją muzealnej dostępne dla zwiedzających obejmują również wcześniej nieużywane sale w jednej z nich znajdują się historyczne cynowe trumny. Również na świątynnej wieży można zobaczyć ciekawą ekspozycje wyposażone mieszkane dzwonnika i dowiedzieć się różnych ciekawostek dotyczących tutejszych dzwonów. Podlipnickie kościoły gotyckie 17 Podlipnickie kościoły są zabytkami kultury średniowiecznej. Są one zbudowane w wczesnym stylu gotyckim.we wnętrzach znajdują się cenne freski z XIV wieku. Zaliczają się do nich kościoły: św. Jerzego (Řečice), św. Marcina (Dolní Město) i św. Markéty (Małgorzaty), stojący na miejscu nieistniejącej już wsi Loukov. 23

26 ... śladami wybitnych osobistości Region Wysoczyna jest kolebką wielu znanych postaci, które stały się sławne w najróżniejszych dziedzinach działalności ludzkiej. Kilku znanych artystów, architektów, pisarzy czy naukowców właśnie na Wysoczynie przeżyło swe życie twórcze, albo przynajmniej jakiś czas tutaj przebywali. Gustav Mahler kompozytor Jeden z największych dyrygentów na świecie, więcej doceniany we Wiedniu niż w swoich rodzinnych Czechach, urodził się w 1860 roku we wsi Kaliště w pobliżu Humpolca, jako syn żydowskiego kupca i karczmarza Bernarda Mahlera. Tuż po urodzeniu Gustava, rodzina przeniosła się do Jihlavy. Młody Mahler skończył tam niemieckie gimnazjum. Mieszkał na ul. Znojemskiej pod numerem 4, gdzie widnieje dziś tablica upamiętniająca, a wewnątrz znajduje się wystawa na cześć tego wielkiego kompozytora. Z Jihlavy Mahler odjeżdża do Konserwatorium w Wiedniu a po jego ukończeniu rozpoczyna karierę dyrygenta i kompozytora. Był dyrektorem operowym w Ołomuńcu, Pradze, Lipsku, Budapeszcie, Wiedniu i Nowym Jorku. Jednak Mahler nigdy nie zapomniał swej ojczyzny i ludzi, których tam poznał. W jego korespondencji pojawiają się miejsca takie jak Kaliště, Jihlava, Golčův Jeníkov i Želiv, gdzie mieszkali jego przyjaciele. Mahler stworzył kilka wielkich dzieł symfonicznych. Jego VII Symfonia była po raz pierwszy zagrana w Pradze aż w 1908 roku. Komponował pieśni z orkiestrą, utwory fortepianowe i kantaty. Zmarł w 1911 roku w Wiedniu. Jego żoną była kobieta uchodząca za piękność- Alma Schindler. 24 Vysočina Region dla seniorów

27 śladami wybitnych osobistości VYSOČINA Region Co warto zwiedzić: Rodzinny dom Gustava Mahlera, Kaliště 18 Po wyprowadzce rodziny Mahlera, dom służył jako zajazd, w XX wieku jego stan się znacznie pogorszył. Po rekonstrukcji w latach dom stał się siedzibą gdzie są organizowane festiwale muzyki Mahlera, które odbywają się tu od 1996 roku. Dom Gustava Mahlera, Jihlava Dom, w którym Mahler spędził dzieciństwo i młodość. W domu po jego renowacji w 2008 roku mieści się wystawa dokumentująca środowisko, w którym żył Mahler, źródła inspiracji jego twórczości, ale także jego kontakty z Jihlavą. Całość ekspozycji dopełnia bogata dokumentacja fotograficzna oraz rekwizyty z tamtych czasów. Jednym z prezentowanych tu również tematów jest koegzystencja Czechów, Żydów i Niemców w Jihlavie Park Gustava Mahlera, Jihlava Park został zbudowany na miejscu nieistniejącej już synagogi, która była spalona w 1939 roku przez hitlerowców. W roku 2010 w czasie uroczystości z okazji 150-tej rocznicy narodzin kompozytora w parku odkryto pomnik z brązu, wykonany przez rzeźbiarza Jana Koblasa. Cmentarz żydowski, Jihlava Dość duży cmentarz żydowski w Jihlawie został założony w 1869 roku. W latach przy wejściu do cmentarzu została zbudowana sala ceremonialna, zaprojektowana przez wiedeńskiego architekta Wilhelma Stiassny. Potem sala została spalona a na początku lat 60-tych XX wieku rozebrana. Na cmentarzu są pochowani między innymi rodzice kompozytora Gustava Mahlera. 25

28 Karel Havlíček Borovský pisarz, dziennikarz, krytyk literacki Karel Havlíček Borovský czeski poeta, dziennikarz, założyciel czeskiej publicystyki i krytyki literackiej jest ściśle związany z miejscowością, gdzie w 1821 roku urodził się. Dał jej swoje nazwisko a ona dała mu swą nazwę. Poeta pochodzi z miejscowości Borová, która nosi dziś, na cześć swego rodaka, przydomek Havlíčkova. Natomiast Karel Havlíček, zaczął się pod swymi dziełami podpisywać jako Borovský. Karel Havlíček Borovský urodził się w domu nr 163. Jego dom rodzinny jest uznany za Zabytek Narodowy i mieści wystawę upamiętniającą życie i twórczość słynnego rodaka. W centrum wioski koło szkoły podstawowej stoi pomnik z piaskowca, autorstwa Józefa Strachovskiego z 1901 roku. Havlíček pochodził z zamożnej rodziny kupieckiej. Jego ojciec kupił w 1832 roku w byłym Niemieckim Brodzie dom pod nr 19. Pod alkierzem domu jest umieszczona tablica pamiątkowa a na fasadzie widnieje medalion Havlíčków z 1871 roku. Wystawa muzealna mieszkanie poety jest otwarte dla zwiedzających. 19 Co warto zwiedzić: Dom rodzinny Karola Havlíčka Borovskiego, Havlíčkova Borová Dom, w którym urodził się Karel Havlíček, został zbudowany w 1818 roku przez jego ojca, Macieja, który założył w nim swój sklep. W 1931 roku została tu uroczyście otwarta wystawa poświęcona życiu i twórczości sławnego rodaka Muzeum Wysoczyny, Havlíčkův Brod Muzeum mieści się w kamienicy, zwanej Rolandovska, z wyraźnym narożnym wykuszem zakończonym wieżyczką. Muzeum oferuje zwiedzającym stałą ekspozycję poświęconą Karolowi Havlíčkovi Borovskiemu. W oryginalnym wnętrzu mieszkania poety można obejrzeć oprócz fragmentów jego dzieł, również pamiątki po nim i jego najbliższych Vysočina Region dla seniorów

29 śladami wybitnych osobistości VYSOČINA Region Otokar Březina poeta Niezniszczalne ślady od Pelhřimova przez Jihlavę i Třebíč pozostawił na Wysoczynie czeski poeta Otokar Březina, którego prawdziwe nazwisko brzmi Václav Jebavý. Otokar Březina urodził się we wsi Počátky w rodzinie szewskiej. Do dziś dochował się jego rodzinny dom. Młody chłopak jako utalentowany student, był wysłany na studia do szkoły średniej w pobliskim mieście Telč, gdzie, w czasopismach regionalnych, rozpoczyna publikować swoje wiersze. Po maturze poeta wybrał zawód nauczyciela. Swoją pierwszą placówką otrzymał w 1887 roku w małej wiosce Jinošov. Kolejnym miejscem jego pracy była wieś Nová Říše, gdzie napisał praktycznie całą swoją poezję. W 1901 roku zostaje nauczycielem w miejskiej szkole w mieście Jaroměřice nad Rokytnou, gdzie pozostaje do końca swego życia. Co warto zwiedzić: Dom rodzinny Otokara Březiny, Počátky 20 Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się coś więcej o życiu poety Otokara Březiny, proponujemy odwiedzić jego dom rodzinny we wsi Počátky. W domu, którym zarządza Muzeum Miejskie w Počátkach mieści się stała wystawa poświęcona życiu i twórczości poety. Od 1932 roku na fasadzie domu znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca, że właśnie tu, 13 września 1868 roku urodził się ten sławny poeta. Muzeum Otokara Březiny, Jaroměřice nad Rokytnou 4 Muzeum mieści się w secesyjnym budynku, który był ostatnim miejscem zamieszkania poety Otokara Březiny. Na pierwszym piętrze, gdzie mieszkał poeta, zachowały się jego oryginalne meble. We witrynach są przechowywane fotografie, rękopisy, dyplomy i świadectwa oraz inne unikatowe przedmioty z życia poety. Jedna witryna poświęcona jest Annie Pammrowej, całożyciowej partnerce poety. Na fasadzie domu znajduje się tablica pamiątkowa autorstwa Franciszka Bílka. Grób Otokara Březiny, Jaroměřice nad Rokytnou Projekt nagrobku poety jest dziełem jego przyjaciela, rzeźbiarza Franciszka Bílka. Rzeźbę z brązu o nazwie Twórca i jego siostra Ból odlał, według projektu Franciszka Bílka, artysta Franta Anýž w 1932 roku. Natomiast misy z ogniem i Księga Życia są dziełem Jarosława Krula. 27

30 Jaroslav Hašek pisarz Niewiele osób wie, że Przygody dobrego wojaka Szwejka powstały w małym domku pod majestatycznym zamkiem Lipnice. Właśnie tutaj spędził ostatnie lata swego życia obieżyświat Jaroslav Hašek i napisał tu swoje dzieło, które przyniosło mu sławę także za granicami Czech. Jaroslav Hašek urodził się w 1883 roku w Pradze jako syn nauczyciela w szkole średniej, a później urzędnika bankowego. Uczył się w gimnazjum, ale ze szkoły został wyrzucony. Następnie kształcił się na sprzedawcę w drogerii a później studiował na akademii handlowej. W czasie swych podróży zwiedził całą Europę Środkową. Podczas pierwszej wojny światowej Hašek dołączył do Czechosłowackich Legionów. W 1920 roku wrócił do ojczyzny i swego starego artystycznego stylu życia. Schyłek życia spędził w Lipnicy, gdzie zaczął pisać swoją słynną powieść o wojaku Szwejku. Tutaj również w trakcie pisania trzeciego tomu powieści, 3-go stycznia 1923 roku zaskoczyła go śmierć. Przygody dobrego wojaka Szwejka uczyniły Haška nieśmiertelnym. Książka została przetłumaczona na wiele języków, na jej podstawie powstało kilka filmów i sztuk teatralnych. 8 Co warto zwiedzić: Memoriał Jaroslava Haška, Lipnice nad Sázavou Ekspozycja poświęcona czeskiemu pisarzowi, publicyście i dziennikarzowi znajduje się w domku na podzamczu. Hašek jest również pochowany na miejscowym starym cmentarzu. Haška przywiódł do Lipnicy w 1921 roku jego znajomy Jaroslav Panuška, malarz, który później mieszkał i pracował w pobliskim Kochanowie. Ekspozycja nawiązuje do życia i twórczości pisarza. Na wystawie obejrzeć można m.in. wycinki prasowe, książki oraz przedmioty osobiste autora Vysočina Region dla seniorów

31 śladami wybitnych osobistości VYSOČINA Region Josef Hoffmann architekt Brtnice, dzięki działalności Stowarzyszenia Franza Josefa Hoffmanna ostatnimi czasy dochodzi do świadomości ludzi, że jest miejsce narodzin tego słynnego architekta. Urodził się on tu 15 grudnia 1870 roku w domu barokowym nr 263 na rynku. Josef Hoffmanna najpierw uczęszczał do prywatnej szkoły w Brtnici. Kiedy miał dziewięć lat, poszedł do gimnazjum w Jihlavie, a następnie wyjechał studiować na Wydziale Budownictwa Wyższej Państwowej Szkoły Przemysłowej w Brnie. W 1892 roku został przyjęty na Akademię Sztuk Pięknych w Wiedniu. W 1903 roku Josef Hoffmann założył z projektantem Kolomanem Mosserem i przemysłowcem Wärndorferem Wiener Werkstätte warsztat rzemiosła artystycznego. Projektowali oni domy z całym wewnętrznym umeblowaniem aż po zastawę stołową, dla bardzo zamożnych klientów. Co warto zwiedzić: Muzeum dom rodzinny Josefa Hoffmanna, Brtnice 21 W muzeum prezentowane są wizerunki architektury, przykłady mebli i innych przedmiotów rzemiosła artystycznego według projektów Josefa Hoffmann. Warte zauważenia są również charakterystyczne modyfikacje, które architekt poczynił w swym rodzinnym domu w Brtnicy na początku 20 wieku. Jan Blažej Santini Aichel architekt Ten genialny architekt w trwały sposób zapisał się do historii architektury, dzięki budynkowi Kościoła Pielgrzymkowego na Zielonej Górze. Na Wysoczynie uczyniły go znanym również inne zaprojektowane przez niego budowle. W regionie Żdiaru m.in. kościoły w miejscowościach Obyčtov, Zvole czy Horní Bobrová. Pracował także dla Zakonu Norbertanów we wsi Želiv, dlatego przypisuje się mu również niektóre budynki sakralne w pobliżu miast: Pelhřimov, Pacov i Humpolec. Santini nie zajmował się jednak tylko budynkami sakralnymi. Ciekawe przedsięwzięciem architektonicznym było wybudowanie kompleksu budynków gospodarczych, na terenie klasztoru w mieście Žďár nad Sázavou. Kompleks ten nosi nazwę Dwór Lyra (Lira), ponieważ został wybudowany na planie w kształcie tego właśnie tego instrumentu. Inna ciekawą budową autorstwa architekta jest zajazd, który znajduje się w miejscowości Ostrov nad Oslavou. 29