Jakich formalności trzeba dopełnić przy wyodrębnianiu lokali c4-5

Transkrypt

1 Wtorek 15 maja 2012, nr 93 (3231) prenumerata firma i prawo W tygodniku także orzecznictwo naczelnego sądu administracyjnego Wyroki sądów w sprawach gospodarczych najnowsze, niepublikowane uzasadnienia opracowywane przez sędziów i asystentów NSA i SA www. najnowsze W serwisach temat tygodnia Jakich formalności trzeba dopełnić przy wyodrębnianiu lokali c4-5 Przekształcenie praw własnościowych i lokatorskich w odrębną własność pozwala mieszkańcom zakładać wspólnoty mieszkaniowe i rezygnować z dotychczasowego zarządu. Dla istniejących spółdzielni oznacza to nowe obowiązki prawne i finansowe ksiegowosc.gazetaprawna.pl podatki i cła nakłady na służbowe auto trzeba udokumentować odsetki uzyskane przez spadkobierców w sądzie nie podlegają podatkowi od spadków i darowizn Część rozrywkowa kursu też jest kosztem drenaż opaskowy fundamentu z niższą stawką Vat rachunkowość Pobierz znowelizowany ksr nr 4 Utrata wartości aktywów kadry.gazetaprawna.pl W numerze Komentarze Układ wierzyciela z dłużnikiem Oświadczenie o odstąpieniu od umowy deweloperskiej nie zawsze skuteczne O negocjacjach z potencjalnym klientem cicho sza prawo handlowe Przedsiębiorstwo budowlane nie ma zdolności sądowej Czy trzeba badać plan połączenia prawo w praktyce Zamiast reżimu obowiązkowych terminów sędzia w roli głównej Jak uzupełnić dokumenty potwierdzające spełnianie warunków c2 c2 c2 c3 c3 c6 c6 prawo pracy Zasady obliczania wynagrodzenia i dodatku za pracę w święto Czy w wypowiedzeniu trzeba wskazać, jakie były kryteria wyboru pracownika do zwolnienia ubezpieczenia Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego trzeba odpowiednio udokumentować Zmienił się wzór karty wypadku wynagrodzenia Za wadliwe natychmiastowe zwolnienie w okresie wypowiedzenia przysługuje odszkodowanie Czy rozwiązujący umowę bez wypowiedzenia z przyczyn dotyczących pracodawcy otrzyma odprawę bhp Czy strumień zimnego powietrza z wentylacji może być skierowany bezpośrednio na pracownika sfera budżetowa Wzrośnie przeciętne uposażenie policjantów Do kiedy można udzielać wyjaśnień dotyczących specyfikacji c6 prawo gospodarcze Jakie są skutki wygaśnięcia pozwolenia na dopuszczenie leku do sprzedaży Kiedy wygasa kadencja członka zarządu spółki z o.o. Czy biuro podróży musi zapłacić odszkodowanie za zmarnowany urlop orzecznictwo Syndyk zastępuje upadłego w postępowaniu administracyjnym Podanie nieprawdziwych danych skutkuje cofnięciem zezwolenia c7 c7 c7 c8 c8 Za tydzień Jakie prawa mają akcjonariusze na walnym zgromadzeniu Najnowsze orzecznictwo w sprawach gospodarczych

2 C2 komentarze Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) Układ wierzyciela z dłużnikiem Piotr Zimmerman radca prawny Zimmerman i Wspólnicy Sp.k. prenumerata firma i prawo Sąd upadłościowy może zwołać wstępne zgromadzenie wierzycieli w celu podjęcia uchwały co do sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego, wyboru rady wierzycieli oraz zawarcia układu. Przewodniczy mu sędzia wyznaczony ze składu sądu rozpoznającego wniosek o ogłoszenie upadłości. Wstępne zgromadzenie może także wyrazić opinię co do wyboru osoby syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy. Jest to jedyna okazja w toku postępowania do wyrażania takiej opinii przez wierzycieli. Opinia ta, choć nie jest dla sądu wiążąca, powinna być wzięta po uwagę. W toku dalszego postępowania wierzyciele będą mieli tylko pośredni (poprzez radę wierzycieli) i to wyłącznie negatywny wpływ na osoby powołane na te funkcje, tj. będą mogli wyłącznie wnioskować o odwołanie syndyka, nadzorcy oraz zarządcy, ale bez prawa proponowania kogokolwiek na ich miejsce. Podejmowanie uchwał co do sposobu prowadzenia postępowania, wyboru rady wierzycieli oraz wyrażenie opinii co do wyboru osoby syndyka, nadzorcy albo zarządcy dokonywane jest bez względu na liczbę obecnych większością głosów wierzycieli mających przynajmniej piątą część ogólnej sumy wierzytelności uprawnionych do uczestniczenia w tym zgromadzeniu. Jednym z najistotniejszych uprawnień wstępnego zgromadzenia wierzycieli jest możliwość zawarcia układu z dłużnikiem. Jest to możliwe, jeżeli w zgromadzeniu uczestniczy co najmniej połowa wierzycieli mających łącznie trzy czwarte ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi albo bezspornych lub uprawdopodobnionych. Na tym etapie postępowania nie ma jeszcze sporządzonej listy wierzytelności (wierzyciele zgłaszają swoje wierzytelności w terminie wskazanym dopiero w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości), dlatego obliczenia co do kworum i wymaganej większości głosów przeprowadza się na podstawie spisu wierzytelności sporządzonego przez dłużnika (tymczasowego nadzorcę sądowego albo zarządcę przymusowego). Wstępne zgromadzenie wierzycieli, choć stwarza niespotykaną w polskim prawie upadłościowym szansę na szybkie i nieobciążające dłużnika (a zatem pośrednio i wierzycieli) osiągnięcie celu postępowania upadłościowego w postaci zawarcia układu z wierzycielami, pod kontrolą sądu, jest w praktyce stosowane niezmiernie rzadko. Ustawa z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz z późn. zm.) pozostawia wiele do życzenia w kwestii wpływu wierzycieli (a więc podmiotów, których interesy upadłość powinna w pierwszym rzędzie zabezpieczać) na przebieg postępowania. W ten sposób wysiłek wierzycieli chcących współpracować z dłużnikiem i dysponujących możliwościami działania jest niweczony, a jednocześnie polskie sądy upadłościowe pozostają przeciążone pracą, co w sposób oczywisty nie pozwala na realizację zasady szybkości postępowania. Ponadto, często nadmiernie obciążone obowiązkami są także organy postępowania (nadzorcy, zarządcy) a z powodu braku czasu na należytą analizę stanu sprawy w wielu przypadkach ogłasza się upadłość likwidacyjną i powołuje syndyka, gdzie okoliczności w pełni uzasadniają upadłość układową. Tymczasem wstępne zgromadzenie wierzycieli pozwala pełniej wykorzystywać w postępowaniu upadłościowym profesjonalizm i inicjatywę wszystkich jej uczestników. Częstsze powoływanie tego organu powinno przynieść pozytywne skutki dla jakości oraz szybkości prowadzonych w Polsce postępowań upadłościowych. Przede wszystkim zaś zawarcie już na tym etapie układu pozwoli na znaczne ograniczenie kosztów postępowania upadłościowego, a więc i pośrednio pozytywnie wpłynie na poziom zaspokojenia wierzycieli. Redaktor prowadzący: Teresa Siudem tel teresa.siudem@infor.pl Oświadczenie o odstąpieniu od umowy deweloperskiej nie zawsze skuteczne dr Marek Leśniak notariusz, adiunkt w Zakładzie Prawa Gospodarczego i Handlowego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Od 29 kwietnia 2012 r. obowiązuje ustawa z 6 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz.U. nr 232, poz. 1377, dalej: u.o.p.). Znalazły się w niej przepisy, które zawierają normy mające na celu zwiększenie ochrony klientów deweloperów. Jednym z nich jest art. 23 u.o.p., z którego wynika, że umowa deweloperska stanowi podstawę wpisu roszczeń z niej wynikających do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ma zostać przeprowadzone lub jest prowadzone przedsięwzięcie deweloperskie. W księdze wieczystej ujawnia się roszczenie nabywcy o wybudowanie budynku, wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę albo przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Mogłoby się wydawać, że powołany przepis wprowadza bezwzględny obowiązek zawarcia w umowie deweloperskiej wniosku o wpis roszczeń z niej wynikających do księgi wieczystej. Taka interpretacja powołanego przepisu jest jednak wątpliwa z uwagi na treść art. 31 u.o.p. Ten ostatni stanowi, że w przypadku złożenia przez nabywcę oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy deweloperskiej oświadczenie takie jest skuteczne, jeżeli zawiera zgodę na wykreślenie roszczenia o przeniesieniu własności nieruchomości i jest złożone w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, w przypadku gdy został złożony wniosek o wpis O negocjacjach z potencjalnym klientem cicho sza Łukasz Sobiech radca prawny P raktycznie wszystkie informacje związane z wykonywaniem przez banki ustawowo przypisanych im obowiązków objęte są tajemnicą bankową. Zgodnie z art. 104 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 z późn. zm.). nie tylko bank, ale również osoby w nim zatrudnione są obowiązane zachować tajemnicę bankową. To samo tyczy się podmiotów, za pośrednictwem których bank wykonuje czynności bankowe. Tajemnica bankowa obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. W doktrynie i orzecznictwie sądowym słusznie przyjmuje się, że objęcie przez ustawodawcę tajemnicą bankową wszystkich informacji oznacza, iż jej przedmiotowy zakres poddany został jak najszerszej interpretacji. W praktyce bowiem tajemnica bankowa powstaje w związku z każdą czynnością banku podejmowaną na rzecz swojego klienta, nawet tego potencjalnego. Właściwe określenie przedmiotu tajemnicy bankowej związane jest z wykładnią kolejnego sformułowania użytego przez ustawodawcę, a wiążącego się z czynnościami bankowymi. Ich katalog zawarty jest w art. 5 prawa bankowego. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że czynności bankowe można podzielić na dwie kategorie. Pierwszą są te czynności, które ze względu na swój charakter mogą być wykonywane tylko przez banki (m.in. prowadzenie rachunków bankowych, udzielanie kredytów, emitowanie bankowych papierów wartościowych czy wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego). Do drugiej zaliczane są inne czynności, które mogą być wykonywane także przez pozostałych przedsiębiorców, ale wykonywane przez banki stają się czynnościami bankowymi (m.in. udzielanie pożyczek pieniężnych, wykonywanie operacji czekowych czy wekslowych, wydawanie Przepis określający główne postanowienia umowy deweloperskiej nie obejmuje wniosku o wpis roszczeń do księgi wieczystej. Decyzję o dokonaniu wpisu roszczeń pozostawiono nabywcy kart płatniczych czy przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych). W praktyce jednak nasuwa się kilka pytań dotyczących zakresu tajemnicy bankowej. Przykładowo czy obejmuje ona również informacje przekazywane do banku w związku z sondowaniem możliwości zaciągnięcia kredytu inwestycyjnego. W takiej sytuacji nie są bowiem prowadzone negocjacje w rozumieniu kodeksu cywilnego, ale już w tym momencie do banku trafiają informacje dotyczące obrotu, transferu środków finansowych, dotychczas zaciągniętych zobowiązań czy zgromadzonego majątku np. przedsiębiorcy zainteresowanego otrzymaniem kredytu. Z uwagi na wrażliwy charakter tych informacji należy uznać, że pojęcie negocjacji powinno być interpretowane szeroko. W konsekwencji powinno ono obejmować wszelkie sytuacje, w których bank i potencjalny klient prowadzą rozmowy dotyczące ewentualnego zawarcia umowy kredytu. Podobnie do informacji związanych z tajemnicą bankową należy zaliczyć kwestie związane z zabezpieczeniami umów zawieranych przez banki. W tym kontekście oznacza to, że objęte nią będą także wiadomości dotyczące osób, które same nie są dłużnikami takiego roszczenia do księgi wieczystej. Jeżeli przyjmiemy zasadę racjonalności prawodawcy, to dojdziemy do wniosku, że norma wynikająca z tego przepisu znajduje zastosowanie jedynie w przypadku złożenia wniosku o wpis roszczenia do księgi wieczystej, a zatem możliwe są sytuacje, kiedy wniosek taki nie będzie składany, a decyzja w tym zakresie zawsze należy do nabywcy. Odmienne rozumienie omawianych przepisów pozostawałoby w rażącej sprzeczności z zasadą racjonalności prawodawcy. Z zasady tej wynika, że żaden przepis ustawy, a nawet żaden z fragmentów przepisu, nie może być uznany za zbędny, co uniemożliwia zignorowanie zapisu zawartego w art. 31 u.o.p. Taki pogląd można uzasadnić w oparciu o jeszcze jeden argument. Otóż art. 22 ust. 1 u.o.p., który wskazuje główne postanowienia umowy deweloperskiej, nie obejmuje wniosku o wpis roszczeń do księgi wieczystej. Oznacza to, że decyzja o dokonaniu wpisu roszczeń pozostawiona została nabywcy. Obowiązkiem notariusza sporządzającego umowę deweloperską jest pouczenie nabywcy o możliwości złożenia takiego wniosku oraz o skutkach prawnych wpisu roszczeń do księgi wieczystej. banku (nie są stroną umowy), jednak zabezpieczały jego wierzytelność wynikającą z czynności bankowej przykładowo na swoim majątku. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej nie dotyczy przypadków określonych w art. 104 czy 105 prawa bankowego (z zachowaniem rygorów wynikających z tych przepisów). Chodzi tutaj między innymi o takie przypadki, gdy ujawnienie informacji objętej tajemnicą jest potrzebne do należytego wykonania umowy lub czynności mających związek z zawarciem i wykonaniem tej umowy. Są to także sytuacje, gdy taka wiedza jest niezbędna do zawarcia i wykonania umowy sprzedaży wierzytelności zakwalifikowanych zgodnie z odrębnymi przepisami do kategorii straconych albo ujawnienia jej adwokatom lub radcom prawnym w związku ze świadczeniem przez nich pomocy prawnej na rzecz banku. W pewnych przypadkach bank ma też wręcz obowiązek udzielenia informacji, które stanowią tajemnicę. Należy jednak podkreślić, że przewidziana w prawie bankowym instytucja zwolnienia z obowiązku zachowania tajemnicy bankowej ma charakter wyjątkowy. To oznacza, iż przepisy te jako przepisy szczególnie związane z zakazami dowodowymi nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający.

3 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) prawo handlowe C3 Przedsiębiorstwo budowlane nie ma zdolności sądowej Niewłaściwe oznaczenie przedsiębiorcy może skutkować oddaleniem powództwa z uwagi na to, że podmiot określony jako pozwany nie istnieje MAreK OpielA Firma w języku prawnym i prawniczym różni się istotnie od firmy w języku potocznym i ekonomicznym. Kodeks cywilny w art określał firmę jako nazwę przedsiębiorstwa, stanowiącą jeden z jego składników. Nowa definicja firmy została wprowadzona do kodeksu cywilnego ustawą z 14 lutego 2003 r. W myśl obowiązującego art kodeksu cywilnego (k.c.) firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko, nie wykluczając włączenia do niej pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. Firmą osoby prawnej jest natomiast jej nazwa. Zgodnie zaś z art par. 1 k.c. przedsiębiorca działa pod firmą, tj. prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową, dokonując zarówno czynności faktycznych, jak i prawnych. Firma wiąże się zatem z podmiotem przedsiębiorcą nie zaś, jak dawniej, z przedsiębiorstwem. Oderwanie firmy od przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym oznacza ścisłe związanie jej z osobą przedsiębiorcy. Osoby fizyczne W przypadku osoby fizycznej, prowadzącej działalność gospodarczą, firmą jest jej imię i nazwisko. Dodatkowe oznaczenia, określające przedmiot działalności czy też dowolnie dobrane określenia, są wyłącznie uzupełnieniem firmy, niezastępującym imienia i nazwiska. Powszechne określenia, np. przedsiębiorstwo budowlano- -usługowe, skład budowlany, nie stanowią w rzeczywistości firmy osoby fizycznej ani też nie są one podmiotem, Czytelnia DGP radca prawny, Kancelaria prawna Dittmajer i Wspólnicy sp.k. uwaga W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą firmą jest jej imię i nazwisko który może nabywać prawa lub zaciągać zobowiązania. Podmiotem tym jest w rzeczywistości osoba fizyczna, a więc np. Jan Kowalski, a nie jego przedsiębiorstwo. Właściwe oznaczenie podmiotu winno brzmieć zatem Jan Kowalski Przedsiębiorstwo Budowlane lub Jan Kowalski Skład Budowlany. Stroną umowy jest w takim przypadku zawsze Jan Kowalski i to on powinien być wskazywany jako adresat wezwań, reklamacji czy w końcu jako pozwany w ewentualnym procesie. Załóżmy, że Adam Nowak, prowadzący działalność gospodarczą, podpisuje umowę o wykonanie remontu pomieszczenia biurowego z jakimś przedsiębiorstwem budowlano-usługowym. W toku realizacji okazuje się, że prace budowlane zostały wykonane niewłaściwie, co skłania Nowaka do wystąpienia na drogę sądową przeciwko wykonawcy. Jako pozwanego wskazuje nie Jana Kowalskiego, lecz Przedsiębiorstwo budowlano-usługowe. Na skutek niewłaściwego oznaczenia strony pozwanej i nieuzupełnienia tego braku, sąd odrzucił pozew na podstawie art. 199 par. 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), powołując się na brak zdolności sądowej strony pozwanej. Zdolność sądową, tj. zdolność występowania w procesie jako strona, mają bowiem osoby fizyczne i to one powinny być określane jako strona procesu. Pułapki spółek Nieporozumienia związane z nazwami występują dość często w wypadku spółek. Regulacje dotyczące firmy spółek prawa handlowego zostały zawarte w kodeksie spółek handlowych (k.s.h.). Firma spółki winna zawierać, obok podstawowego członu, dodatkowe oznaczenie określające jej formę organizacyjno-prawną. Nawet dla osób mających podstawową wiedzę prawniczą niezrozumiałe mogą być spotykane w praktyce (głównie ze względów podatkowych) uwaga Firma spółki powinna zawierać, obok podstawowego członu, dodatkowe oznaczenie określające jej formę organizacyjno-prawną spółki komandytowe, w których komplementariuszem (wspólnikiem odpowiadającym za zobowiązania spółki bez ograniczeń) jest sp. z o.o. Firma takiej spółki zawiera wówczas zarówno firmę spółki z o.o., jak i oznaczenie sp.k. (spółka komandytowa), np. Fabryka Zabawek sp. z o.o. sp. k. Wymóg takiego konstruowania firmy spółki komandytowej wynika z art. 104 par. 3 k.s.h. W międzynarodowej strukturze Często spotykanym problemem są także sytuacje, w których spółki działają w ramach międzynarodowej struktury, np. ubezpieczyciele, koncerny farmaceutyczne. Firmy takich spółek zawierają zwykle część nazwy zagranicznego przedsiębiorcy, choć stanowią zupełnie odrębne podmioty. Wiele osób nie zauważa różnicy między nimi, zapamiętując tylko międzynarodową nazwę. Na przykład ubezpieczyciel z grupy Y działa w Niemczech jako Y Versicherung AG, zaś w Polsce pod firmą Y Towarzystwo Ubezpieczeń SA. Logo każdego z podmiotów wygląda identycznie zawiera literę Y na czerwonym tle. Powstał problem, gdy samochód pewnej sp. z o.o. został uszkodzony w wypadku drogowym przez sprawcę ubezpieczonego przez niemieckiego ubezpieczyciela, znanego również w Polsce jako Y. Poszkodowana spółka zgłasza zatem szkodę do ubezpieczyciela Y w Polsce w celu uzyskania odszkodowania. Okazuje się jednak, że otrzymane świadczenie nie wystarcza na naprawienie uszkodzeń pojazdu, co sprawia, iż postanawia dochodzić swoich praw na drodze sądowej i pozywa polskiego ubezpieczyciela. W toku procesu dowiaduje się, że powinien pozwać niemieckiego ubezpieczyciela. W związku z brakiem możliwości przekształcenia podmiotowego w toku postępowania gospodarczego, sąd oddala powództwo. Artykuł par. 2 k.p.c. wyłącza bowiem stosowanie przepisów o przekształceniach podmiotowych (art i 198 k.p.c.) w postępowaniu gospodarczym (dotyczy postępowań wszczętych przed 3 maja 2012 r., tj. przed wejściem w życie nowelizacji k.p.c.). Nie jest zatem możliwe tzw. dopozwanie, tj. wezwanie na wniosek powoda do toczącego się postępowania osoby, która powinna być w sprawie pozwaną (art. 194 par. 1 k.p.c.). Jeżeli nawet powód skorzystałby z instytucji dopozwania, nadal jest narażony na ryzyko zwrotu kosztów procesu. W doktrynie wskazuje się, że zwrot kosztów osobie niewłaściwie pozwanej przysługuje zasadniczo zawsze i nie jest uzależniony od wyniku postępowania, również w wypadku gdy sprawę wygra powód. Należy pamiętać, że w przypadku wystąpienia na drogę sądową niewłaściwe oznaczenie strony pozwanej może rodzić negatywne skutki prawne. Konsekwencją może być oddalenie powództwa ze względu na brak legitymacji procesowej biernej lub nawet odrzucenie pozwu w związku z nieistnieniem podmiotu określonego jako pozwany. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz z późn. zm.). Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Wierzytelności w firmie. Zabezpieczenia obrót monitoring Książka o tym: jak skutecznie uzyskać zapłatę za sprzedany towar czy wykonaną usługę. Książka dla: przedsiębiorców, osób zajmujących się windykacją należności. Dlaczego warto ją mieć: Ponieważ jest to wyjątkowe opracowanie zawierające niezbędny zasób wiedzy i opisujące sprawdzone w praktyce rozwiązania (zilustrowane licznymi przykładami, tabelami, schematami oraz wzorami) dotyczące tego, jak odzyskać wierzytelność. Autorzy książki podpowiadają, jak m.in.: przyspieszyć i zwiększyć skuteczność procedur sądowo-windykacyjnych, obniżyć odsetek należności nieściągalnych czy przyspieszyć rotację należności wszystko po to by zwiększyć płynność finansową firmy. Z opracowania można się również dowiedzieć, jak powinniśmy się zachowywać podczas rozmowy z dłużnikiem. Wyjaśnione zostało także, czym są odsetki za zwłokę, a czym kara umowna. Całość publikacji tworzy pięć uzupełniających się części: zabezpieczenia, obrót, monitoring, windykacja sądowa i egzekucja wierzytelności. Integralnym elementem książki jest suplement elektroniczny z kompletem dokumentacji do zarządzania i windykacji wierzytelności. autorzy Dariusz Budnik, Damian Cyman, edward Juchniewicz, rafał Mroczkowski, Małgorzata Stwoł, Aleksandra Zaręba wydawca Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2011 Oprac. AK Czy trzeba badać plan połączenia Julita Karaś-Gasparska julita.karas@infor.pl Czytelnik jest wspólnikiem spółki z o.o., która będzie się łączyć z inną spółką z o.o. Chciałby wiedzieć, w jakich sytuacjach konieczne jest badanie planu połączenia spółek z o.o. przez biegłego rewidenta i czy w celu obniżenia kosztów połączenia można z tego badania zrezygnować. Procedura łączenia spółek składa się z trzech etapów. Pierwszy etap to tzw. faza menedżerska, w czasie której zarządy łączących się spółek podejmują niezbędne działania mające doprowadzić do połączenia. Czynnością, która rozpoczyna ten etap, jest uzgodnienie pisemnego planu połączenia. Plan ten powinien określać co najmniej: 1) typ, firmę i siedzibę każdej z łączących się spółek, sposób łączenia, a w przypadku połączenia przez zawiązanie nowej spółki również typ, firmę i siedzibę tej spółki, 2) stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki na udziały lub akcje spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej i wysokość ewentualnych dopłat, 3) zasady dotyczące przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej bądź w spółce nowo zawiązanej, 4) dzień, od którego udziały albo akcje, o których mowa w pkt 3, uprawniają do uczestnictwa w zysku spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, 5) prawa przyznane przez spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną wspólnikom oraz osobom szczególnie uprawnionym w spółce przejmowanej bądź w spółkach łączących się przez zawiązanie nowej spółki, 6) szczególne korzyści dla członków organów łączących się spółek, a także innych osób uczestniczących w połączeniu, jeżeli takie zostały przyznane. Plan połączenia powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego łączących się spółek z wnioskiem o wyznaczenie biegłego, który podda plan badaniu w zakresie poprawności i rzetelności. Biegły jest wyznaczany na wspólny wniosek spółek podlegających łączeniu. Właściwość sądu jest wyznaczona według siedziby spółki przejmującej albo spółki, która ma być zawiązana w miejsce łączących się spółek. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Sąd rejestrowy określa wynagrodzenie za pracę biegłego i zatwierdza potem rachunki jego wydatków. Jeżeli łączące się spółki nie uiszczą tych należności dobrowolnie w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ściąga je w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych. Biegły ma obowiązek w terminie określonym przez sąd, ale nie dłuższym niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządzić na piśmie szczegółową opinię i złożyć ją wraz z planem połączenia sądowi rejestrowemu oraz zarządom łączących się spółek. Opinia ta powinna zawierać co najmniej: 1) stwierdzenie, czy stosunek wymiany udziałów lub akcji został należycie ustalony, 2) wskazanie metody albo metod użytych do określenia proponowanego w planie połączenia stosunku wymiany udziałów lub akcji wraz z oceną zasadności ich zastosowania, 3) wskazanie szczególnych trudności związanych z wyceną udziałów lub akcji łączących się spółek. Zarządy łączących się spółek muszą przedłożyć ważne Biegły, którego wyznacza sąd rejestrowy do zbadania planu połączenia, to biegły sądowy. Nie musi to natomiast być (ale może) biegły rewident. Biegły rewident ma co do zasady uprawnienia do badania sprawozdań finansowych, a plan połączenia nie obejmuje takiego sprawozdania biegłemu dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty, jeżeli zwróci się on do nich na piśmie z takim żądaniem. Kodeks spółek handlowych nakazuje zatem poddać plan połączenia spółek z o.o. badaniu przez biegłego. Przewiduje jednak wyjątki od tej zasady, gdyż określa sytuacje, gdy badanie planu połączenia przez biegłego nie jest wymagane. Zgodnie bowiem z art k.s.h., jeżeli wszyscy wspólnicy każdej z łączących się spółek wyrazili zgodę, nie jest wymagane badanie planu połączenia przez biegłego i jego opinia. Ponadto, stosownie do art. 516 par. 7 k.s.h., do łączenia się spółek z o.o., których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne w liczbie nieprzekraczającej we wszystkich łączących się spółkach 10 osób, nie stosuje się przepisów art. 500 par. 2 i art k.s.h. (czyli m.in. przepisów ustanawiających obowiązek badania planu połączenia przez biegłego), chyba że przynajmniej jeden wspólnik zgłosi sprzeciw spółce, nie później niż w terminie miesiąca od dnia zgłoszenia planu połączenia do sądu rejestrowego. Art i art. 516 par. 7 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz z późn. zm.) Prenumerata: Cena prenumeraty DZieNNiKA GAZeTY prawnej: Wersja Standard: miesięczna (maj 2012 r.): 83,79 zł, maj grudzień 2012 r.: 661,92 zł. Wersja premium: miesięczna (maj 2012 r.): 107,79 zł, maj grudzień 2012 r.: 813,20 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie

4 C4 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) temat tygodnia Jakich formalności trzeba dopełnić przy wyodrębnianiu lokali Przekształcenie praw własnościowych i lokatorskich w odrębną własność pozwala mieszkańcom zakładać wspólnoty mieszkaniowe i rezygnować z dotychczasowego zarządu. Dla istniejących spółdzielni oznacza to nowe obowiązki prawne i finansowe Michał KosiarsKi właściciel firmy doradczej Kos-consulting Dariusz ŚMierzyńsKi prezes spółdzielni budowlano- -mieszkaniowej ruda w Warszawie Rozstania dotychczasowych mieszkańców ze spółdzielnią mogą przebiegać na dwa sposoby: poprzez utworzenie wspólnoty mieszkaniowej przez właścicieli lokali bądź podział spółdzielni na mniejsze części. Obecnie z powodu możliwości przekształcenia lokatorskich i własnościowych praw do lokali w odrębną własność za niewielkie pieniądze bardziej popularna będzie pierwsza metoda. Jest to o tyle korzystne dla dotychczasowej spółdzielni, jej mieszkańców oraz władz, że mniej opłacalnym sposobem rozstania wydaje się podział i powstanie nowej spółdzielni w jednym budynku albo na jednym osiedlu. Przepisy nakładają na zarządy istniejących spółdzielni wiele obowiązków w związku z wyodrębnianiem lokali oraz powstawaniem wspólnot mieszkaniowych lub wydzielaniem się nowych spółdzielni. Zarządca obowiązkowy W praktyce najczęściej będziemy mieć do czynienia z sytuacją, kiedy w budynku (lub kilku budynkach stanowiących wspólnie jedną nieruchomość) w wyniku przekształceń lokatorskich i własnościowych praw do lokali pojawią się właściciele mieszkań (tzw. odrębnej własności lokali). Z czasem mogą oni osiągnąć większość obliczaną według wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej i zapragną zerwać stare więzy utworzyć wspólnotę mieszkaniową i powierzyć zarząd jej innemu podmiotowi niż dotychczasowa spółdzielnia. Jednak do czasu zebrania odpowiedniej większości właścicieli lokali (liczonej udziałami w nieruchomości wspólnej) i przegłosowania przez nich zmiany zarządcy, to właśnie stara spółdzielnia nadal będzie sprawować zarząd nieruchomością wspólną. Jest to tzw. zarząd powierzony. Tak wynika z art. 27 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i art. 18 ust. 1 ustawy o własności lokali. Spółdzielnia pozostanie bowiem nadal współwłaścicielem nieruchomości wspólnej, jeśli do niej będzie należał co najmniej jeden lokal w danej nieruchomości. Nie ma znaczenia, że część właścicieli lokali nie będzie już członkami spółdzielni. Stan, w którym zarządcą jest spółdzielnia z założenia tymczasowy może trwać przez wiele lat. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o własności lokali to do spółdzielni należy w tym okresie m.in. prowadzenie pozaksięgowej ewidencji kosztów zarządu, dokonywanie rozliczeń oraz pobieranie zaliczek na pokrycie powstających kosztów. Zebrania właścicieli odbywają się w okresie sprawowania zarządu przez spółdzielnię tylko wtedy, gdy mają oni zamiar podjąć decyzję, że w ich nieruchomości należy stosować wszystkie przepisy o wspólnotach mieszkaniowych, albo gdy właściciele lokali zechcą zarząd powierzony spółdzielni przekazać w ręce innego zarządcy. Ponieważ stara spółdzielnia pozostaje z reguły właścicielem lokali użytkowych znajdujących się w budynku (chyba że były one wcześniej przedmiotem spółdzielczego prawa do lokalu i zostaną wykupione przez ich posiadaczy), to niezwykle istotne dla niej jest to, aby obciążenia różnego rodzaju opłatami gwałtownie nie wzrastały. W zwykłej wspólnocie mieszkaniowej o większym obciążeniu opłatami lokali użytkowych decyduje uchwała właścicieli lokali. W sytuacji gdy to spółdzielnia sprawuje zarząd powierzony, to jej rada nadzorcza podejmuje decyzję w tej mierze na wniosek większości właścicieli lokali, ale liczonej nie ich liczbą, ale udziałami w nieruchomości wspólnej. To istotny instrument ekonomiczny dla władz starej spółdzielni, bo w razie gdy nowi właściciele nie posiadają większości głosów, tylko od decyzji władz spółdzielni zależy, czy dokona ona podwyżki opłat ją obciążających z tytułu własności lokali użytkowych. Do zarządu spółdzielni należy też decyzja, czy na drodze sądowej żądać licytacyjnej sprzedaży lokalu, którego właściciel długotrwale zalega z opłatami, rażąco lub uporczywie narusza porządek domowy albo zachowuje się uciążliwie. Takie uprawnienie daje zarządowi spółdzielni art. 27 ust. 4 mieszkaniowych. Z żądaniem takim można jednak wystąpić jedynie na wniosek większości właścicieli lokali (w tym przypadku decyduje ich liczba, a nie wielkość udziałów w nieruchomości wspólnej). WAŻNE Nawet osiągnięcie przez właścicieli mieszkań, w których ustanowiono odrębną własność lokali, większości (liczonej udziałami w nieruchomości wspólnej) nie musi oznaczać odebrania zarządu powierzonego starej spółdzielni. Zmiana zarządcy nie jest bowiem automatyczna, ale wymaga uchwały właścicieli lokali podjętej większością głosów. Część osób, mimo że przekształciła swoje mieszkania lokatorskie i własnościowe w odrębną własność lokali, może nie być zainteresowana zmianą zarządu Należy zwołać zebranie Zgodnie z art ust. 1 mieszkaniowych większość właścicieli lokali obliczana według wielkości udziałów w nieruchomości wspólnej, a nie liczby osób może podjąć uchwałę, że w zakresie ich praw i obowiązków oraz zarządu nieruchomością wspólną będą miały zastosowanie przepisy ustawy o własności lokali. Przepis ten umożliwia więc większości właścicieli lokali powołanie zwykłej wspólnoty mieszkaniowej działającej w oparciu o wszystkie regulacje ustawy o własności lokali. Co istotne, podjęcie takiej uchwały nie narusza przysługujących członkom spółdzielni ich praw do lokali. [przykład 1] Nic nie stoi na przeszkodzie, aby właściciele mogli pozbawić spółdzielnię zarządu nieruchomością nawet wtedy, gdy część z nich nadal jest członkami spółdzielni. Z orzecznictwa sądowego wynika też, że wspólnota może pozbawić spółdzielnię zarządu nieruchomością wspólną, pomimo że w nieruchomości pozostała część niewyodrębnionych lokali, a nawet choćby jeden (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 23 grudnia 2008 r., sygn. I ACa 540/08). Artykuł 24 1 mieszkaniowych będzie więc podstawą prawną secesji ze spółdzielni całych nieruchomości, w których większość mieszkańców przekształciła już swoje mieszkania lokatorskie i własnościowe w odrębną własność lokali. [przykład 2] Uchwała tworząca nową wspólnotę i modyfikująca sposób zarządu (np. własny zarząd lub firma zarządzająca zamiast spółdzielni) nie zmienia jednak niczego w stanie własności. Oznacza to, że w nowych wspólnotach mieszkaniowych pozostanie znaczący majątek spółdzielczy (głównie niewykupione jeszcze mieszkania, a także należące do spółdzielni lokale użytkowe). Lokale te pozostają wyłączną własnością spółdzielni i nie stają się nieruchomością wspólną, czyli nie będą współwłasnością wszystkich właścicieli lokali w powstającej wspólnocie mieszkaniowej. Także dochody z nich nie zasilają wspólnoty mieszkaniowej, ale dotychczasową spółdzielnię. O tym istotnym ekonomicznym aspekcie przekształceń i wyodrębniania się wspólnot mieszkaniowych zapomina wielu zwolenników tanich wykupów mieszkań na własność i przekształcania we wspólnoty mieszkaniowe. Tymczasem oznacza to, że dotychczasowe spółdzielnie będą w większości nowych wspólnot mieszkaniowych jednymi z właścicieli lokali, nierzadko mającymi największe udziały w nieruchomości wspólnej (choć z reguły poniżej 50 proc.). Spółdzielnie będą oczywiście na podobnych zasadach jak inni właściciele lokali ponosić wydatki na utrzymanie nieruchomości wspólnej, ale nierzadko utrzymają one w swoich rękach najcenniejsze i najbardziej dochodowe aktywa, jakimi są lokale użytkowe biura, sklepy itp. Spółdzielnia, jako dotychczasowy zarządzający, ma obowiązek zwołania zebrania właścicieli lokali, jeśli wystąpią oni z taką inicjatywą. Jeśli spółdzielnia będzie się uchylać od tej powinności, to zebranie może zwołać każdy z właścicieli. Tak wynika z art. 30 ust. 1a ustawy o własności lokali. Zebranie spółdzielnia musi zwołać, gdy z takim wnioskiem wystąpią do niej właściciele lokali mających minimum 10 proc. udziałów w nieruchomości wspólnej. O zebraniu właścicieli należy powiadomić na piśmie co najmniej na tydzień przed jego terminem. PRZYKŁAD 1 Zadłużenie lokatora W budynku liczącym 14 lokali (w tym jeden użytkowy) rozpoczęło się przekształcanie mieszkań lokatorskich w pełną własność. Mieszkańcy wykupili 10 mieszkań. W jednym przypadku przekształcenie blokuje wysokie zadłużenie lokatora, którego nie jest on w stanie spłacić. Trzy lokale pozostają nadal własnością spółdzielni, z tym, że dwa z nich są zajmowane jako lokatorskie, a lokal użytkowy jest wynajmowany. Właściciele lokali zwołali zebranie i uchwalili utworzenie wspólnoty mieszkaniowej. administrowanie powierzyli też licencjonowanemu zarządcy. obecnie więc stara spółdzielnia jest jednym z właścicieli lokali i posiada dość znaczący udział w nieruchomości wspólnej, mając prawo własności czterech lokali. osoby posiadające dotychczas lokatorskie prawa do tych mieszkań nie stracą ich, mogą też po spełnieniu ustawowych warunków przekształcić je w odrębną własność. PRZYKŁAD 2 Potrzebny notariusz Jedna ze śląskich spółdzielni wystąpiła do sądu o uchylenie (bądź stwierdzenie nieważności) uchwał wspólnoty mieszkaniowej w sprawie m.in. powołania w miejsce spółdzielni nowego zarządcy wspólnoty. spółdzielnia wygrała sprawę, bo sąd uznał, że zmiana zarządcy powinna nastąpić uchwałą zaprotokołowaną przez notariusza. sposób zarządu był bowiem wcześniej wpisany do aktów notarialnych ustanawiających odrębną własność lokali. Niemniej jednak wspólnota mieszkaniowa miała prawo zmienić zarządcę, musiała jedynie dochować odpowiedniej formy. Wypowiedzenie członkostwa Z powstaniem wspólnoty mieszkaniowej wiąże się rezygnacja właścicieli lokali z członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej. Uchwała podjęta na podstawie art mieszkaniowych powołująca do życia wspólnotę mieszkaniową nie oznacza automatycznej utraty członkostwa w spółdzielni przez tych wszystkich właścicieli. Uchwała taka nie może też być przyczyną represji ze strony spółdzielni wobec członków, czyli pozbawienia członkostwa. W praktyce to do właścicieli lokali będzie należeć decyzja, czy nadal pozostaną członkami spółdzielni, czy też dobrowolnie zrezygnują. Jeśli zdecydują się wystąpić ze spółdzielni, to dla jej władz oznacza to kolejne obowiązki prawne i finansowe. Najczęstszą formą odejścia członków, którzy przekształcili swoje lokale w odrębną własność i założyli nową wspólnotę mieszkaniową, będzie wypowiedzenie członkostwa. Zgodnie z art. 22 prawa spółdzielczego członek spółdzielni może wystąpić z niej za wypowiedzeniem, które powinno być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Terminu i okresu wypowiedzenia nie narzuca ustawa, ale każda spółdzielnia określa je w statucie. Za datę wystąpienia uważa się następny dzień po upływie okresu wypowiedzenia. Spółdzielnia nie ma właściwie swobody ruchu, jeśli jej członek wypowiada członkostwo, bo prawa do wypowiedzenia członkostwa nie można się zrzec ani zostać pozbawionym, nie może być też ono ograniczone np. w statucie spółdzielni. Jak podkreśla Sąd Najwyższy (w wyroku z 6 marca 2009 r., sygn. II CSK 513/08) wypowiedzenie członkostwa jest jednostronną czynnością prawną nie uzależnioną od wykazania przyczyn jej dokonania. Nie wymaga więc zgody spółdzielni i wywołuje skutek prawny z chwilą, gdy doszło do wiadomości spółdzielni w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Swoboda spółdzielcy podlega tylko takiemu ograniczeniu, że może on dokonać tej czynności w terminie określonym przez statut. Zadaniem spółdzielni jest jedynie dopilnowanie, aby wypowiedzenie członkostwa nastąpiło w formie pisemnej. Nie jest możliwe ustanie członkostwa na zasadzie porozumienia stron bez zachowania terminu i okresu wypowiedzenia albo wzajemne rozstanie metodą faktów dokonanych (np. przez wypłatę udziałów). Konieczna wypłata udziałów Wypowiedzenie członkostwa oznacza dla spółdzielni konieczność dokonania rozliczeń finansowych. W przypadku osób, które przekształciły swoje mieszkania lokatorskie lub własnościowe w odrębną własność, nie ma co prawda obowiązku wypłaty wkładów (budowlanego lub mieszkaniowego),

5 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) C5 temat tygodnia ale należy im zwrócić ich udziały. Tak wynika z art. 26 prawa spółdzielczego. Przepisy zabezpieczają jednak spółdzielnie przed koniecznością dokonywania nagłych i masowych wypłat. Udział byłego członka wypłaca się dopiero na podstawie zatwierdzonego sprawozdania finansowego za rok, w którym członek przestał należeć do spółdzielni. Ponieważ praktyką w wielu spółdzielniach jest zwoływanie walnych zgromadzeń zatwierdzających sprawozdania finansowe dopiero pod koniec pierwszego półrocza kolejnego roku (maj czerwiec), to wypłata udziałów byłym członkom może się przeciągnąć w czasie. Potwierdza to wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 lutego 1996 r. (sygn. I ACr 1196/95), w którym sędziowie stwierdzili, że wymagalność roszczenia byłego członka o zwrot wypłaconych udziałów nie zależy od dnia ustania jego członkostwa, lecz od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok, w którym przestał należeć do spółdzielni. [przykład 3] Jednocześnie spółdzielnia będzie miała świadomość, w jakiej wysokości oraz dla jakiej liczby byłych członków musi przygotować wypłaty, jak również w jakim terminie musi to nastąpić. Sposób i terminy wypłaty określa statut (kiedyś termin ten wynikał wprost z prawa spółdzielczego i wynosił jeden miesiąc, obecnie większość spółdzielni podobnie reguluje te kwestie w swoich statutach, choć niektóre przewidują też dłuższe, np. trzymiesięczne terminy). W praktyce o wypowiedzeniu członkostwa może zdecydować rachunek ekonomiczny. Jeśli spółdzielnia prowadzi zyskowną działalność gospodarczą (np. wynajmuje wiele lokali użytkowych, z których czerpie wysokie dochody), to osoby będące we wspólnotach mieszkaniowych nie zechcą z niej występować. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 2 mieszkaniowych pożytki i inne przychody z własnej działalności gospodarczej spółdzielnia powinna przeznaczać w szczególności na pokrycie wydatków związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w zakresie obciążającym członków oraz na prowadzenie działalności społecznej, oświatowej i kulturalnej. Argumentem przemawiającym za pozostaniem w spółdzielni może być słaba pozycja ekonomiczna nowej wspólnoty (brak należących do niej lokali użytkowych, brak jakichkolwiek wpływów z działalności komercyjnej, jak np. wynajmowanie powierzchni reklamowej), gorsza pozycja negocjacyjna wobec władz miejskich i dostawców mediów. Argumentami na rzecz rezygnacji z członkostwa będą zaś dodatkowe opłaty na działalność oświatowo- -kulturalną spółdzielni (jeśli zdecydowano się na ich wprowadzenie), podwyżki opłat związane z gorszym stanem finansowym starej spółdzielni po utworzeniu nowych wspólnot, a także spory i niechęć do obecnych władz spółdzielczych. Mieszkańcy nie chcą prezesów Rzadkim w praktyce sposobem powstania wspólnoty mieszkaniowej będzie sytuacja, gdy w budynku (lub kilku budynkach położonych w obrębie danej nieruchomości) zostanie wyodrębniona własność wszystkich lokali. Wiele spółdzielni będzie bowiem blokować wyodrębnianie odrębnej własności należących do nich lokali (zarówno mieszkalnych, jak i użytkowych). Zgodnie z art. 26 mieszkaniowych w razie wyodrębnienia własności już ostatniego ze wszystkich lokali stosuje się przepisy ustawy o własności lokali. Automatycznie WAŻNE Niemal identyczny (jedynie nieco bardziej precyzyjny) tryb podziału spółdzielni przewiduje art. 108b prawa spółdzielczego. Wybór odpowiedniego trybu należy w zasadzie do zainteresowanych podziałem członków spółdzielni powstaje więc wspólnota mieszkaniowa, właściciele lokali mają też pełne prawo, aby w drodze własnej uchwały zmienić zarządcę. Nie ma znaczenia, czy jacyś właściciele lokali nadal pozostają członkami spółdzielni. Co istotne, właściciele lokali muszą uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni, które są przeznaczone do wspólnego korzystania przez osoby zamieszkujące w określonych budynkach lub osiedlu. Wszystko, co cenne, zostaje Zarząd spółdzielni może przewidzieć negatywne skutki ekonomiczne i prawne, jak również zaplanować, jak je zmniejszyć. Trzeba to jednak zrobić już na etapie przygotowania się do procedury przekształceń własnościowych w budynkach spółdzielczych. Decydujące znaczenie ma w tym przypadku art. 40 mieszkaniowych. Przepis ten przewiduje, jakie nieruchomości powinny być własnością spółdzielni. Co do zasady spółdzielnia pozostaje właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości i użytkownikiem lub współużytkownikiem wieczystym gruntu w takim zakresie, w jakim nie narusza to przysługującej członkom i właścicielom lokali niebędącym członkami spółdzielni odrębnej własności lokali lub praw z nią związanych. Mieniem spółdzielni muszą pozostać zwłaszcza nieruchomości służące prowadzeniu przez nią działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej, społecznej, oświatowo-kulturalnej, administracyjnej i innej, zabudowane budynkami i innymi urządzeniami. Oznacza to, że powstanie wspólnoty mieszkaniowej nie powoduje przejścia na jej własność lokali użytkowych znajdujących się w jej budynku. Pozostają one nadal własnością spółdzielni i to ona pobiera pożytki (np. otrzymuje czynsz za wynajem itp.). Inne przykłady to budynki administracji, domy kultury, place zabaw, parkingi, pawilony handlowe itp. Nie ma zwłaszcza żadnych podstaw prawnych, aby przekazywać na własność wspólnot mieszkaniowych znajdujące się w ich budynkach lokale użytkowe. Mieniem spółdzielni powinny też pozostać nieruchomości niezabudowane. To niezwykle istotne, po od planowanego podziału geodezyjnego może zależeć pozycja finansowa spółdzielni oraz nowych wspólnot. Artykuł 42 ust. 3 pkt 1 mieszkaniowych przewiduje, że przyszłe wspólnoty powinny obejmować co do zasady nieruchomości jednobudynkowe wraz z gruntem przynależnym. Nieruchomość wielobudynkowa może być utworzona tylko wtedy, gdy budynki są posadowione w sposób uniemożliwiający ich rozdzielenie lub działka, na której znajduje się budynek, pozbawiona jest dostępu do drogi publicznej lub wewnętrznej. Zgodnie z art. 4 pkt 3a ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (DzU. z 2010 r. nr 102, poz. 651 z późn. zm.) za działkę budowlaną uznaje się nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego. Daje to starej spółdzielni wiele możliwości wydzielania niezabudowanych działek, bez konieczności tworzenia bez żadnego uzasadnienia wielkich nieruchomości wspólnych dla obecnych budynków spółdzielczych. Niezabudowane nieruchomości można potem wykorzystać w interesie spółdzielni i jej członków przez zabudowę, sprzedaż, zabezpieczenie kredytów hipotecznych zaciąganych przez spółdzielnię itp. Są więc one cennymi aktywami, zwłaszcza w dużych miastach. Warto podkreślić, że trudniej byłoby utrzymać własność niezabudowanej działki wśród innych w razie podziału spółdzielni i powstaniu z niej nowej w oparciu np. o całe osiedle albo zespół budynków. Wtedy prawdopodobnie prawo własności takiej niezabudowanej działki położonej na tym osiedlu przypadłoby nowej spółdzielni. Oprócz tego mieniem spółdzielni pozostają również nieruchomości zabudowane urządzeniami infrastruktury technicznej, w tym sieciami technicznego uzbrojenia terenu związanymi z funkcjonowaniem budynków lub osiedli, o ile nie stanowią własności dostawców mediów (zakładów wodociągowo-kanalizacyjnych, firm ciepłowniczych, przedsiębiorstw energetycznych itp.). Chodzi więc najczęściej o różnego rodzaju kotłownie i węzły cieplne. Na wniosek mniejszości Podział spółdzielni mieszkaniowej na mniejsze części dokonany na podstawie prawa spółdzielczego niweluje wiele korzyści, jakie osiąga się przy rozstaniu z dotychczasowymi mieszkańcami poprzez przekształcenia w odrębną własność i powstawanie wspólnot mieszkaniowych. Chodzi głównie o kwestię spółdzielczych nieruchomości oraz członkostwa w spółdzielni mieszkańców z budynków, w których powstają wspólnoty, jak również krótki okres potrzebny do secesji. Zgodnie z art. 108 prawa spółdzielczego podział spółdzielni jest w zasadzie zawsze możliwy nie ma np. znaczenia, czy stan prawny działek, na których znajdują się odłączane budynki, jest uregulowany (są własnością spółdzielni lub znajdują się w jej użytkowaniu wieczystym). [przykład 4] Powstanie nowej spółdzielni z wydzielonej części dotychczasowej wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością głosów. Uchwała o podziale spółdzielni powinna zawierać oznaczenie dotychczasowej spółdzielni i nowej (powstającej w wyniku podziału), jak również listę członków lub określenie grup członków przechodzących do powstającej spółdzielni. Oprócz tego uchwała o podziale musi zawierać także zatwierdzenie sprawozdania finansowego spółdzielni i planu podziału składników majątkowych oraz praw i zobowiązań. W uchwale należy też określić datę podziału spółdzielni. Zgodne rozstanie się jest w praktyce trudne, dlatego przewidziano możliwość podziału spółdzielni na wniosek mniejszości jej członków, którzy jednak są związani prawami i obowiązkami majątkowymi z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką spółdzielni albo częścią jej majątku, która nadaje się do takiego wyodrębnienia. Chodzi nie tylko o pojedynczy budynek, ale również niekiedy o nieruchomość składającą się z kilku budynków albo nawet o całe osiedle. Osoby takie nie muszą przekonywać do swoich racji większości spółdzielców. Wystarczy, aby uchwała została podjęta większością głosów tych członków, którzy są związani z nieruchomością przeznaczoną do wyodrębnienia. Tak wynika z art. 108a prawa spółdzielczego. Uchwała taka trafia wtedy do zarządu dotychczasowej spółdzielni, który musi zwołać w tej sprawie walne zgromadzenie, jak również niezwłocznie PRZYKŁAD 3 Zatwierdzenie przez walne zgromadzenie Spółdzielca po przekształceniu mieszkania lokatorskiego w odrębną własność wypowiedział 30 stycznia 2011 r. członkostwo w dotychczasowej spółdzielni mieszkaniowej. Zażądał też zwrotu swojego udziału. Statut spółdzielni określa trzymiesięczny termin zwrotu. Były spółdzielca będzie więc mógł skutecznie wystąpić o wypłatę udziału dopiero po zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie spółdzielni (zbierające się w czerwcu 2012 r.) sprawozdania finansowego za okres, w którym skutecznie wypowiedział członkostwo, czyli 2011 r. Oznacza to, że wypłata udziału zostanie dokonana do września 2012 r., a więc nawet po 19 miesiącach od złożenia wypowiedzenia. PRZYKŁAD 4 Nieuregulowany stan prawny gruntów Jedna z warszawskich spółdzielni ma dwa osiedla. Pierwsze (powstałe w latach 70.) to kilka budynków stojących na gruntach, o których własność toczy się spór sądowy, bo spółdzielnia wystąpiła o stwierdzenie zasiedzenia. Drugie osiedle to budynki powstałe pod koniec lat 90. Grunt jest w użytkowaniu wieczystym spółdzielni, a wszystkie mieszkania są własnościowe. Mieszkańcy tego drugiego osiedla chcą się odłączyć i założyć nową spółdzielnię Podział jest dopuszczalny, mimo że stare osiedle znajduje się na gruntach, których stan prawny nie jest jeszcze uregulowany. PRZYKŁAD 5 Różne lokalizacje Spółdzielnia posiada zasoby w trzech różnych lokalizacjach na terenie tego samego miasta. Członkowie spółdzielni związani z jednym osiedlem chcą założyć nową spółdzielnię. Zgłosili wniosek o podjęcie uchwały podziałowej. Uchwała taka zapadła, ale nowej spółdzielni przyznano w niej jedynie własność lokali użytkowych znajdujących się w odłączanych budynkach. Natomiast znajdujący się na tym osiedlu budynek handlowo-biurowy oraz działkę przeznaczoną pod wielorodzinną zabudowę mieszkaniową walne zgromadzenie zdecydowało się pozostawić w starej spółdzielni. Mieszkańcy, którzy chcą powołać nową spółdzielnię złożoną z zasobów tylko tego osiedla, chcieliby, aby była ona wyposażona w te nieruchomości, bo zostały one wydzielone z działek otaczających bloki, a ponadto te budynki i grunty są naturalnie związane właśnie z tym osiedlem. Dlatego planują zaskarżenie uchwały podziałowej do sądu właśnie z powodu niesprawiedliwego podziału majątku starej spółdzielni. przygotować wszystkie dokumenty niezbędne do przeprowadzenia podziału i udostępnić żądającym secesji. Ostateczny głos w sprawie podziału należy co prawda do walnego zgromadzenia spółdzielni, ale może ono podjąć uchwałę odmawiającą podziału tylko ze względu na ważne interesy gospodarcze dotychczasowej spółdzielni lub istotne interesy jej członków. Odmowa pozwala zainteresowanym podziałem członkom spółdzielni w ciągu 6 tygodni od dnia odbycia walnego zgromadzenia na wystąpienie do sądu o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale. Brak reakcji spółdzielni na wniosek w ciągu trzech miesięcy też pozwala zainteresowanym wystąpić do sądu. Analogiczne procedury obowiązują, gdy uchwała walnego zgromadzenia jest niepełna (np. nie ma w niej planu podziału składników majątkowych). Procedury podziału chronią interesy odchodzących członków. Mogą oni bowiem podważać merytoryczne rozstrzygnięcia, np. pozostawienie na własność starej spółdzielni niezabudowanych działek położonych w sąsiedztwie wyodrębniającego się osiedla, a z daleka od zasobów pozostających nadal w gestii starej spółdzielni. Tak samo będzie w przypadku spółdzielczych lokali użytkowych i mieszkalnych lub zabudowanych infrastrukturą techniczną. [przykład 5] To jednak nie wszystko wraz z podziałem stara spółdzielnia traci wszystkich członków, którzy przechodzą do nowej spółdzielni. Tak wynika z art. 109 prawa spółdzielczego. Niezwłocznie po podjęciu przez walne zgromadzenie uchwały o podziale spółdzielni zbiera się zebranie członków przechodzących do powstającej spółdzielni. Uchwala ono statut powstającej spółdzielni (nie może uszczuplać nabytych praw majątkowych członków) i dokonuje wyboru tych organów spółdzielni, do których wyboru jest powołane według przyjętego nowego statutu. Zgodnie z art. 111 prawa spółdzielczego wskutek podziału na powstającą spółdzielnię przechodzą z chwilą jej zarejestrowania wynikające z planu podziału składniki majątkowe oraz prawa i zobowiązania. W tym też zakresie wierzyciele i dłużnicy dotychczasowej spółdzielni stają się wierzycielami i dłużnikami powstającej spółdzielni. Za zobowiązania powstałe przed podziałem spółdzielni spółdzielnia dotychczasowa i nowo powstała odpowiadają jednak solidarnie. Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2000 r. nr 80, poz. 903 z późn. zm.). Ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. nr 119, poz z późn. zm.). Ustawa z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz z późn. zm.).

6 C6 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) prawo w praktyce Zamiast reżimu obowiązkowych terminów sędzia w roli głównej 4 pytania do Haliny Kwiatkowskiej, radcy prawnego, partnera w kancelarii prawnej Chałas i Wspólnicy 1Jakie zmiany wprowadziła obowiązująca od 3 maja 2012 r. nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego? Powództwa w sprawach gospodarczych wniesione po 3 maja rozpatrywane są według tych samych zasad co sprawy cywilne. Dotychczasowe sądy gospodarcze pozostały, ale będą funkcjonować jako wydziały sądów powszechnych. Do lamusa przeszło odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. Nowela uchyliła też przepisy dotyczące prekluzji w tego typu sprawach. Dotychczasowy system prekluzji obwarowany był określonymi ustawowo terminami powód miał obowiązek podać wszystkie twierdzenia i dowody już w pozwie pod rygorem utraty prawa ich późniejszego powoływania, chyba że wykazał niemożliwość powołania ich w pozwie lub że potrzeba ich powołania wynikła później. Nowela zniosła obowiązkowe terminy, a ocena czy powoływanie twierdzeń i dowodów jest spóźnione należy do sędziego, który według swojego uznania zdecyduje, czy pominąć twierdzenia i dowody niezgłoszone w pozwie. W takim przypadku powód może się usprawiedliwiać, że nie wskazał ich w pozwie nie ze swojej winy albo że ich przyjęcie nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy bądź że wystąpiły inne wyjątkowe okoliczności (nowy art. 207 par. 6 k.p.c.). Z pewnością natomiast sąd pominie twierdzenia i dowody, jeżeli uzna, że są powoływane dla zwłoki lub gdy okoliczności sporne już zostały dostatecznie wyjaśnione (nowy art. 217 par. 2 i 3 k.p.c.). Warto pamiętać, że dotąd w sporach gospodarczych zarzuty formalne związane z prekluzją były podstawowym orężem zawodowych pełnomocników. Z kolei przedsiębiorcy działający samodzielnie nie byli w stanie sprostać sztywnym regułom prekluzji. 2Jakie korzyści płyną ze zmian dla stron i pełnomocników? SZANUJĘ, NIE KOPIUJĘ halina kwiatkowska radca prawny, partner w kancelarii prawnej Chałas i wspólnicy Plusem nowych rozwiązań jest rezygnacja ze sztywnych terminów dokonywania czynności procesowych. Zamiast sztywnego dwutygodniowego terminu na złożenie obowiązkowej odpowiedzi na pozew lub na powołanie dalszych twierdzeń i dowodów nowela wprowadziła zasadę, że to sąd określi termin na dokonanie tych czynności. Pozwany przedsiębiorca może złożyć odpowiedź na pozew przed pierwszą rozprawą, chyba że sędzia wyznaczy inny termin, nie krótszy niż dwa tygodnie (nowy art. 207 k.p.c.). Dodatkowo złożenie odpowiedzi na pozew przestało być obligatoryjne, chyba że sąd zarządzi WażNe W sporach gospodarczych zarzuty dotyczące nieterminowego wnoszenia dowodów były często podstawowym orężem zawodowych pełnomocników. Nowe przepisy znoszą obowiązkowe terminy, a ocenę, czy powoływanie nowych twierdzeń i dowodów jest spóźnione, przekazują gestii sędziego inaczej. Nadal przedsiębiorca powinien podać wszystkie twierdzenia i dowody już w pozwie. Inaczej ryzykuje, że sędzia może uznać je za spóźnione i pominąć. Chociaż utrata możliwości powołania spóźnionych twierdzeń i dowodów nie nastąpi już z mocy prawa, to jednak ryzyko ich pominięcia na podstawie decyzji sędziego będzie równie duże. Zgodnie z nowym art. 127 k.p.c. w pismach procesowych trzeba opisać zwięźle stan sprawy, wypowiedzieć się co do twierdzeń i dowodów przeciwnika, a także wskazać dowody, które mają być przedstawione na rozprawie, lub je załączyć. 3Czy to oznacza, że nowela ogranicza możliwość składania pism procesowych w toku sprawy? Jeszcze przed pierwszą rozprawą sąd może zobowiązać strony do złożenia dalszych pism, oznaczając porządek i termin ich składania oraz okoliczności, które mają być wyjaśnione. W toku sprawy złożenie kolejnego pisma z wyjątkiem wniosków dowodowych możliwe będzie tylko wtedy, gdy sąd tak postanowi. Odpowiedź na pozew lub inne pismo złożone z naruszeniem tych zasad będzie podlegać zwrotowi. Dodatkowo pełnomocnicy stron powinni przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy udzielone im pełnomocnictwo wraz z odpisem dla strony przeciwnej (nowy art. 89 k.p.c.). Teoretycznie dowody i okoliczności faktyczne można przytaczać aż do zamknięcia rozprawy (nowy art. 217 par.1 k.p.c.), jednak strony nie będą mogły tego zrobić bez uprzedniego zezwolenia sądu. Oznacza to, że pomimo utrzymania zasady dopuszczalności zgłaszania okoliczności faktycznych aż do zamknięcia rozprawy doznaje ona istotnego ograniczenia. Jeśli sędzia nie zgodzi się na złożenie pisma, stronom pozostanie jedynie zgłoszenie okoliczności faktycznych niezgłoszonych w pozwie lub odpowiedzi na pozew do protokołu na rozprawie. 4W jaki sposób sąd będzie zezwalał na złożenie kolejnych pism procesowych w sprawie? Sąd będzie udzielał zgody w formie postanowienia (nowy art. 207 par. 3 k.p.c.), które może być wydane na posiedzeniu niejawnym, po ewentualnym wysłuchaniu stron. Konieczność wnioskowania o zgodę na złożenie dalszego pisma nie współgra z postulatem przyśpieszenia postępowania, zwłaszcza że brak zgody nie oznacza, że wnioskujący nie ma prawa ponawiać swojego wniosku. Ponadto jeśli sąd zdecyduje się przed podjęciem decyzji, czy zezwolić na złożenie kolejnego pisma procesowego na wysłuchanie stron, to zamiast skrócenia postępowania możemy mieć do czynienia z jego wydłużeniem. Zgodnie z założeniami nowe zasady mają być bardziej elastyczne. Jednak ich podstawą jest dyskrecjonalna władza sędziego, co niekoniecznie doprowadzi do przyspieszenia procedur czy poprawienia ich jakości. Zwłaszcza pozbawienie stron możliwości składania kolejnych pism bez zgody sądu może faktycznie ograniczać ich swobodę w dokonywaniu czynności procesowych, np. rozszerzenia powództwa. Rozmawiał Krzysztof Polak Chcesz zamieścić artykuł z Dziennika Gazety Prawnej? Zapytaj o licencję materiały PraSOWe Ustawa z 16 września 2011 r. o zmianie ustawy kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 233, poz. 1381). PrOmOCJa gp radzi Jak uzupełniać dokumenty potwierdzające spełnianie warunków W przetargu postawiono wymóg wykazania się dwiema usługami i przedstawienia referencji potwierdzających, że zostały wykonane należycie. Jedna z moich referencji została zakwestionowana przez zamawiającego, który wezwał mnie do uzupełnienia dokumentów. Czy uzupełniając dokument, mogę przedstawić referencje potwierdzające całkowicie inną usługę? Sławomir Wikariak slawomir.wikariak@infor.pl Tak, o ile będzie ona spełniała wymagania postawione przez zamawiającego. Instytucję uzupełniania dokumentów wprowadzono właśnie po to, by firmy, które spełniają warunki i są w stanie podołać zamówieniu, nie były wykluczane tylko dlatego, że się pomyliły. Intencją ustawodawcy nie było przy tym to, aby można było jedynie podmieniać dokumenty raz złożone. Chodzi o to, by udowodnić spełnianie warunków. Jeśli więc okazało się, że usługa, której należyte wykonanie potwierdzać miały zakwestionowane referencje, nie odpowiada oczekiwaniom zamawiającego, czytelnik może wskazać zupełnie inną zrealizowaną wcześniej przez jego firmę. Oznacza to oczywiście, że poza nowymi referencjami musi też przedstawić uaktualniony wykaz usług. Tylko w ten sposób będzie mógł wykazać spełnienie warunków. Warto jednocześnie przypomnieć, że zamawiający tylko raz może wezwać do uzupełnienia dokumentów. Czytelnik powinien więc upewnić się, że nowe dokumenty rzeczywiście potwierdzają spełnianie warunków. Jeśli ma wątpliwości, a dysponuje jeszcze innymi referencjami, to nic nie stoi na przeszkodzie, by także te usługi umieścił w wykazie. Gdyby się okazało, że któraś z nich znów nie jest zgodna z wymaganiami zamawiającego, to następna może potwierdzić spełnianie warunków i uchroni przed wykluczeniem z przetargu. Art. 26 ust. 3 w zw. z art. 26 ust. 2a ustawa Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 113, poz. 759 z późń. zm.). Do kiedy można udzielać wyjaśnień dotyczących specyfikacji Na trzy dni przed otwarciem ofert wpłynął wniosek o wyjaśnienie jednego z postanowień specyfikacji. Czy zamawiający może w takiej sytuacji udzielić odpowiedzi, która de facto oznaczałaby modyfikację treści specyfikacji? Tak, przepisy na to pozwalają. Co do zasady pytania dotyczące specyfikacji powinny być zadawane nie później niż do końca dnia, w którym upływa połowa wyznaczonego terminu składania ofert, a zamawiający powinien na nie odpowiedzieć na sześć, cztery lub dwa dni przed terminem składania ofert. Zasada ta nie wiąże jednak zamawiającego. Może on odpowiedzieć na pytanie zadane po terminie wyznaczonym przez przepisy i może tą odpowiedzią zmodyfikować specyfikację. Granicę czasową wyznacza tu upływ terminu na składanie ofert. Treść wyjaśnień musi zostać przekazana wszystkim wykonawcom. Jeśli w wyniku zmiany specyfikacji wykonawcy będą potrzebowali czasu na dostosowanie swych ofert, zamawiający musi przedłużyć termin składania ofert. Z dużą pewnością można powiedzieć, że tak będzie w opisywanej przez czytelnika sytuacji. Skoro pytanie wpłynęło na trzy dni przed terminem składania ofert to zamawiający odpowie na nie nie wcześniej niż następnego dnia. A więc do terminu składania ofert pozostaną jedynie dwa dni. Najczęściej będzie to za mało, by wykonawcy mogli uwzględnić zmianę specyfikacji w swoich ofertach. Bez wątpienia wydłużenie terminu będzie niezbędne, jeśli do czasu wyjaśnień modyfikujących specyfikację chociaż jeden z przedsiębiorców złożył już ofertę. Chociaż rzadko zdarza się, że firmy czynią to przed czasem. Nie mogą być poszkodowane z tego powodu. Przed upływem terminu na składania ofert wykonawca zawsze może zmienić lub wycofać swą ofertę. Jeśli więc termin ten z powodu modyfikacji specyfikacji zostanie wydłużony, to przedsiębiorca będzie miał szansę na zmianę treści oferty i dostosowanie jej do nowych wymagań. Art. 38 oraz art. 84 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r., nr 113, poz. 759 z późń. zm.).

7 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) prawo gospodarcze C7 PORADNIA Czy można żądać unieważnienia uznania długu Kiedy wygasa kadencja członka zarządu spółki z o.o. Czy biuro podróży musi zapłacić odszkodowanie za zmarnowany urlop Co robić, gdy wygasa pozwolenie na dopuszczenie leku do sprzedaży Kiedy można cofnąć koncesję na ochronę mienia Spółka A była wierzycielem spółki B. Wysokość tej wierzytelności wynikała z nakazu zapłaty. Egzekucja prowadzona w oparciu o ten tytuł została umorzona jako bezskuteczna. Przed sądem toczyło się także postępowanie przeciwko spółce B. z powództwa spółki C. Ta pierwsza uznała dług. Sąd zasądził na rzecz tej drugiej kwotę znacznie przewyższającą zadłużenie wobec spółki A. Poza tym w obu spółkach we władzach zasiadały te same osoby. Czy może ona wystąpić do sądu o unieważnienie zgłoszonego uznania długu w drodze tzw. skargi pauliańskiej? Zasadniczo przedmiotem skargi pauliańskiej może być żądanie unieważnienia czynności prawnej (np. zawartego kontraktu). W powyższej sprawie można mieć wątpliwości, czy spółkę B i C wiąże jakiś kontrakt, a jeżeli tak, to czy nie jest fikcyjny. Należy zwrócić uwagę, że we władzach tych spółek zasiadają te same osoby. Niemniej uznanie długu w postępowaniu sądowym jest czynnością procesową. W myśl art. 527 ust. 1 kodeksu cywilnego gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. Warunkiem skutecznego wniesienia skargi pauliańskiej jest działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, w przypadku gdy osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Odpowiedź na powyższą wątpliwość znajdziemy w wyroku Sądu Najwyższego z 14 listopada 2008 r. (V CSK 163/2008, LexPolonica nr ). W orzeczeniu tym SN wyraźnie stwierdził, że nie jest wyłączona możliwość zaskarżenia na podstawie art. 527 k.c. (w drodze skargi pauliańskiej) czynności dłużnika polegającej na uznaniu powództwa w sprawie o zapłatę. SN zwrócił uwagę, że generalnie można żądać unieważnienia czynności prawa materialnego (czyli np. umowy). Czynności procesowe nie mają jednak jednakowej natury. Obok czynności wywołujących skutki wyłącznie procesowe, do których z pewnością nie odnosi się art. 527 k.c., istnieją także czynności procesowe, których dokonanie rodzi także skutki materialnoprawne. Do nich zalicza się m.in. zawarcie ugody, zrzeczenie się roszczenia i uznanie powództwa. Zdaniem SN dokonanie przez dłużnika tych czynności w postępowaniu sądowym nie powinno stawiać wierzyciela w gorszej sytuacji niż ich dokonanie poza takim postępowaniem. Sąd Najwyższy wskazał, że np. zniesienie współwłasności może nastąpić zarówno w drodze umownej, jak i w postępowaniu sądowym. Jeżeli jednym ze współwłaścicieli jest dłużnik, określony sposób zniesienia współwłasności, na który dłużnik zgodzi się w postępowaniu sądowym, może stanowić pokrzywdzenie wierzyciela. Jeżeli byłby on możliwy do zakwestionowania w przypadku umownego zniesienia współwłasności, to trudno dopuścić brak możliwości wykorzystania skargi pauliańskiej do takiego samego działania dłużnika w postępowaniu sądowym. Sąd Najwyższy powołał w uzasadnieniu także wcześniejszy wyrok z 15 października 1999 r. (III CKN 388/98, OSNC 2000/4/75) w którym stwierdzono, że ugoda sądowa, której zawarcie doprowadziło do umorzenia postępowania, może być zaskarżona przez wierzyciela w drodze skargi pauliańskiej. Art. 527 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Marek K. uchwałą podjętą na zgromadzeniu wspólników w kwietniu 2010 r. został powołany do zarządu spółki z o.o. na czas nieoznaczony. Umowa spółki nie zawierała żadnych postanowień dotyczących czasu trwania kadencji członków zarządu. Zgromadzenie wspólników w kwietniu 2012 r. zatwierdziło sprawozdanie finansowe za rok obrotowy Marek K. wystąpił do sądu o wykreślenie z rejestru danych dotyczących prokurenta spółki. Sąd odmówił, uznając, że wygasł mu mandat. Czy słusznie? Sąd słusznie oddalił wniosek o wykreślenie danych z rejestru, ponieważ wygasł mandat wnioskodawcy będącego członkiem zarządu spółki z o.o. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 202 par. 1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. W następnych latach stosuje się art. 202 par. 2 k.s.h. zgodnie z którym w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W wyjaśnieniu powyższej wątpliwości istotne znaczenie ma uchwała Sądu Najwyższego z 21 lipca 2010 r. (III CZP 23a/2010, OSNC 2011/1/6). W orzeczeniu tym SN stwierdził, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie przewidzianym w art. 202 par. 1 k.s.h. także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony. Punktem wyjścia do rozważań było wyjaśnienie przez SN różnic pomiędzy kadencją a mandatem. Kadencja jest rozumiana jako okres sprawowania funkcji przez członka zarządu. Natomiast mandat jest uprawnieniem do sprawowania funkcji członka zarządu. Wspólnicy mogą w umowie postanowić, że członkowie zarządu są powoływani na czas oznaczony (kadencja) bądź na czas nieoznaczony. Decydując się na zasadę kadencyjności, wspólnicy mogą w umowie spółki określić długość kadencji, a także wskazać inną datę wygaśnięcia mandatu niż dzień odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe. Czy możliwe jest zatem powołanie członka zarządu na czas nieoznaczony, jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień dotyczących czasu pełnienia funkcji w zarządzie? Nie jest to możliwe, bowiem treść art. 202 par. 1 k.s.h. jednoznacznie przesądza o tym, że tylko umowa spółki, a nie akt powołania (np. w uchwale wspólników), może decydować o bezterminowym pełnieniu funkcji w zarządzie. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień dotyczących czasu sprawowania mandatu, wówczas znajdzie zastosowanie art. 202 par. 1 k.s.h., który wyznacza regułę kadencyjności. Przepis ten wyraźnie wskazuje chwilę wygaśnięcia mandatu. Jest nim dzień odbywającego się corocznie zwyczajnego zgromadzenia wspólników, z którego nadejściem następuje zakończenie pełnienia funkcji w zarządzie. Art. 202 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz z późn. zm.). Uczestnik zawarł z biurem podróży umowę o świadczenie usług turystycznych, zakupując siedmiodniowy pobyt za granicą w czterogwiazdkowym hotelu. Po przybyciu na miejsce otrzymał apartament, który jednak odbiegał znacząco od standardu. Biuro podróży nie uwzględniło jego reklamacji. Czy biuro może być zmuszone do zapłacenia odszkodowania za szkodę niemajątkową w postaci tzw. zmarnowanego urlopu? Sąd może na wniosek uczestnika wycieczki zasądzić od biura podróży takie odszkodowanie. W myśl bowiem art. 11a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (dalej ustawa) organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych. Odpowiedzialność tę wyłącza jednak okoliczność, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie siłą wyższą albo działaniem lub zaniechaniem klienta, działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć. Jednak wyłączenie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy nie zwalnia organizatora turystyki z obowiązku udzielenia w czasie trwania imprezy turystycznej pomocy poszkodowanemu klientowi. Sąd Najwyższy w uchwale z 19 listopada 2010 r. (III CZP 79/2010, Biuletyn SN 2010/11/9) uznał, że art. 11a ust. 1 ustawy może być podstawą odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę niemajątkową klienta w postaci tzw. zmarnowanego urlopu. W uzasadnieniu uchwały wyjaśnił m.in., że niematerialny charakter szkody w postaci zmarnowanego urlopu nie może budzić wątpliwości, gdyż w majątku poszkodowanego nie dochodzi z tego tytułu do jakiegokolwiek uszczerbku. Jest poza tym oczywiste, że przyjemność oczekiwana w związku z podróżą (urlopem), a nieuzyskana w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zawartej umowy pozostaje wyłącznie w sferze wrażeń i uczuć, jest więc zjawiskiem czysto psychicznym, pozbawionym elementu majątkowego lub komercyjnego. Żądanie tego odszkodowania możliwe jest więc wyłącznie w ramach reżimu odpowiedzialności deliktowej na podstawie art. 445 i 448 kodeksu cywilnego. Pogląd ten utrzymany został w kolejnym orzeczeniu Sądu Najwyższego z 24 marca 2011 r. (I CSK 372/2010, OSNC 2012/A/21). W wyroku tym SN stwierdził dodatkowo, że prawo do spokojnego wypoczynku (urlopu) nie jest dobrem osobistym mieszczącym się w katalogu dóbr zawartym w art. 23 k.c. Zachowanie się organizatora turystyki, prowadzące do zmarnowania urlopu może jednak naruszać dobra osobiste przykładowo wymienione w tym przepisie. W szczególności chodzi o zdrowie albo nietykalność lub wolność osobistą. Art. 445 i art. 448 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Art. 11a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 223, poz z późn. zm.). Spółka w lutym 2011 roku złożyła wniosek do ministra zdrowia o przedłużenie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego, którego ważność wygasa w marcu 2012 roku. Wniosek został pozostawiony bez rozpatrzenia z powodu braków formalnych. Następnie spółka ponownie złożyła wniosek w listopadzie 2011 r. Minister w kwietniu 2012 r. wydał decyzję o umorzeniu postępowania. Czy mógł wydać takie rozstrzygnięcie? Minister zdrowia musiał wydać decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie przedłużenia ważności pozwolenia z powodu jego bezprzedmiotowości. Zmiana danych objętych pozwoleniem (w tym jego ważności) oraz zmiany dokumentacji będącej podstawą wydania pozwolenia dokonywane są przez ministra zdrowia na wniosek podmiotu odpowiedzialnego. Tak stanowi art. 31 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (dalej: ustawa). Mogą one dotyczyć wyłącznie pozwolenia, którego ważność nie wygasła. Pozwolenie jest bowiem decyzją administracyjną, w której określono termin ważności. Określenie zaś w decyzji administracyjnej tego terminu powoduje, że rozstrzygnięcie takie wygasa z upływem terminu, na który został wydany. Wraz z upływem terminu określonego w decyzji dochodzi automatycznie do usunięcia jej z obrotu prawnego. Staje się ona decyzją nieistniejącą. Z kolei dokonywanie przez organ zmian w decyzji nieistniejącej stanowiłoby rażące naruszenie prawa, a decyzja wydana w takim postępowaniu podlegałaby stwierdzeniu nieważności. Dlatego należy uznać za zgodną z prawem decyzję ministra o umorzeniu postępowania administracyjnego jako bezprzedmiotowego, skoro na dzień wydania decyzji ważność pozwolenia wygasła. Nie można było wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty, ponieważ nie było przedmiotu postępowania. Pogląd powyższy potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 grudnia 2010 r. (VI SA/Wa 1312/2010, LexPolonica nr ). Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 września 2007 r. (II OSK 1139/06, Legalis) wskazał, że termin do złożenia wniosku o przedłużenie ważności pozwolenia jest terminem zawitym i nie podlega przywróceniu. Jeżeli podmiot odpowiedzialny nie złoży wniosku o przedłużenie ważności pozwolenia w terminie co najmniej 6 miesięcy przed datą wygaśnięcia pozwolenia, pozwolenie wygasa. Podmiot odpowiedzialny chcący wprowadzać do obrotu produkt leczniczy, na który pozwolenie wygasło, powinien więc wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. Wskazać należy, że pierwszy okres ważności pozwolenia wynosi, co do zasady, pięć lat. Przedłużenie ważności pozwolenia następuje na czas nieokreślony, chyba że minister zdrowia w uzasadnionych przypadkach, uwzględniając dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania produktu leczniczego, wyda decyzję o przedłużeniu okresu ważności pozwolenia na kolejne 5 lat. Decyzja o przedłużeniu na okres pięcioletni może być wydana tylko jeden raz. Następna decyzja o pozwoleniu na dopuszczenie produktu do obrotu powinna być wydana na czas nieokreślony. Art. 29, art. 31 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 45, poz. 271 z późn. zm.). Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mienia. Policja w trakcie kontroli przeprowadzonej w firmie stwierdziła brak niezbędnej dokumentacji. W konsekwencji odebrana została przedsiębiorcy koncesja. Ten tłumaczył, że za stwierdzone nieprawidłowości odpowiada zwolniony pracownik, a skutki tej decyzji są dla niego zbyt surowe. Czy w tej sytuacji można było pozbawić firmę koncesji? Nieprowadzenie wymaganej dokumentacji albo niewłaściwe jej prowadzenie stanowi podstawę do cofnięcia koncesji na działalność w zakresie ochrony osób i mienia. W orzecznictwie uznaje się, że fakt ten stanowi rażące naruszenie warunków wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. To z kolei jest podstawą do jej odebrania. Tak wynika z art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (dalej ustawa). Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z 24 października 2007 r. (II GSK 190/2007, LexPolonica nr ) stwierdził, że koncesja podlega obligatoryjnemu cofnięciu, jeżeli przedsiębiorca nie wykonywał m.in. obowiązków prowadzenia i przechowywania dokumentacji dotyczącej zatrudnionych pracowników ochrony oraz zawieranych i realizowanych umów, przedstawienia tej dokumentacji na żądanie kontrolujących, a także zachowywania formy pisemnej umów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. NSA wyjaśnił także, że cofnięcie koncesji z tych przyczyn jako obligatoryjne nie jest uwarunkowane wzywaniem przedsiębiorcy do usunięcia stwierdzonych uchybień. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 13 sierpnia 2009 r. (VI SA/Wa 727/2009, LexPolonica nr ) potwierdził wskazane orzeczenie NSA i wyjaśnił, że art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy stanowi, że przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mienia musi prowadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą zatrudnionych pracowników ochrony oraz zawieranych i realizowanych umów. Szczegółowy sposób jej prowadzenia określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 27 maja 1998 r. w sprawie dokumentacji wymaganej przy prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz czasu jej przechowywania (Dz.U. nr 68, poz. 458). Warszawski sąd podkreślił także, że minister spraw wewnętrznych (jako organ koncesyjny), stwierdzając taką okoliczność, nie ma swobody działania co do treści rozstrzygnięcia. Jest on związany normą prawną nakazującą mu cofnięcie koncesji. W szczególności nie może oceniać i uwzględniać stopnia uchybień bądź zakresu odstępstw od przewidzianej przepisami formy prowadzenia i przechowywania dokumentacji. Art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 145, poz z późn. zm.). Przygotował Leszek Jaworski

8 C8 Dziennik Gazeta Prawna, 15 maja 2012 nr 93 (3231) orzecznictwo Syndyk zastępuje upadłego w postępowaniu administracyjnym Naczelny Sąd Administracyjny o uprawnieniu do wniesienia skargi Teza Przesłanie przez organ decyzji podmiotowi w upadłości z możliwością zawarcia układu, a następnie dokonanie zmiany sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego na obejmujące likwidację majątku upadłego z jednoczesnym powołaniem syndyka, ale przed doręczeniem tej decyzji stronie, wywołuje ten skutek, że w momencie jej doręczenia zostają ukształtowane prawa i obowiązki upadłego w sposób określony w tej decyzji. Upadły traci uprawnienie do wniesienia środka zaskarżenia na rzecz syndyka z zachowaniem obowiązku, o którym mowa w art. 57 ust. 1 z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 175, poz ze zm.). Prawo wniesienia skargi na ostateczną decyzję organu administracyjnego przysługuje w takiej sytuacji jedynie syndykowi w terminie otwartym do wniesienia skargi przez upadłego, liczonego od momentu doręczenia decyzji temu ostatniemu. STan faktyczny Sąd rejonowy ogłosił upadłość spółki z możliwością zawarcia układu. Ponadto ustalił, że upadły będzie sprawował zarząd swoim majątkiem, oraz wyznaczył sędziego komisarza i nadzorcę sądowego. Nadzorca poinformował organ, że wstępuje do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości prowadzonych na rzecz lub przeciwko upadłemu. W związku z powyższym Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego (WINB) decyzję o nakazie rozbiórki z 19 kwietnia doręczył zarówno pełnomocnikowi spółki (5 maja), jej wspólnikom (22 kwietnia), jak też nadzorcy sądowemu (27 kwietnia). W dniu 28 kwietnia sąd rejonowy zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego, odwołał nadzorcę sądowego oraz powołał syndyka. Skargę na powołaną wyżej decyzję WINB złożył syndyk w dniu 3 czerwca. Wojewódzki sąd administracyjny odrzucił skargę, uznając, że została ona złożona po terminie, o którym mowa w art. 53 par. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., nr 270) termin ten bowiem rozpoczął swój bieg w momencie doręczenia decyzji nadzorcy sądowego. Od tego postanowienia syndyk złożył skargę kasacyjną. UzaSadnienie Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu orzeczenia NSA dokonał szczegółowej analizy pozycji nadzorcy sądowego oraz syndyka w świetle przepisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. NSA podkreślił, że działania nadzorcy sądowego nie dotyczą zarządu majątkiem upadłego, gdyż ten albo został pozostawiony upadłemu, albo też przekazany zarządcy. Nadzorca sądowy w ramach prowadzonego nadzoru może w każdym czasie kontrolować czynności upadłego, a także przedsiębiorstwo upadłego oraz kontrolować zabezpieczenie mienia zgodnie z art. 180 prawa upadłościowego i naprawczego. Nadzorca jest przede wszystkim pomocnikiem procesowym upadłego, mającym także obowiązek strzeżenia w procesie (i w każdym innym postępowaniu z udziałem upadłego jako strony) interesu ogółu wierzycieli upadłościowych. Odmienna jest zaś pozycja syndyka, którego powołuje się w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego. Odrębnie także określono jego rolę w odniesieniu do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości. Zgodnie z art. 144 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego postępowania takie (po ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidacje majątku upadłego) mogą być wszczęte i prowadzone dalej jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci legitymację do występowania w sprawach dotyczących masy, pozostaje natomiast stroną w znaczeniu materialnoprawnym, jako podmiot stosunku prawnego, z którego wyniknął spór. Brak legitymacji formalnej upadłego nie jest równoznaczny z brakiem po jego stronie zdolności prawnej, tj. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków. Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, NSA stwierdził, iż wobec faktu doręczenia zaskarżonej decyzji zarówno pełnomocnikowi spółki, jak i nadzorcy sądowemu skutki materialnoprawne tej decyzji, a więc ukształtowanie praw i obowiązków jej adresata, odnieść należało wyłącznie do momentu jej doręczenia spółce. Powołanie przez sąd upadłościowy nadzorcy sądowego, przy jednoczesnym pozostawieniu upadłemu zarządu masą upadłości, uwzględniając jedynie jego kontrolny dla upadłego charakter, nie wpływa w żaden sposób na zakres praw i obowiązków upadłego ani na sposób ich wykonywania przez niego. W dalszym ciągu może on bowiem składać środki zaskarżenia przeciwko kwestionowanym rozstrzygnięciom organów administracyjnych. Dopiero zmiana sposobu prowadzonej upadłości przez sąd i wyznaczenie syndyka po- komentarz eksperta szczepan BorowsKi asystent sędziego Nsa godnie z art. 53 par. 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę wnosi się Zw terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Przepis ten w zakresie określenia momentu rozpoczęcia biegu trzydziestodniowego terminu do wniesienia skargi wydaje się być jasny. Problemy pojawiają się natomiast w sytuacji, kiedy np. organ doręczy rozstrzygnięcie zarówno stronie, jak też jej pełnomocnikowi w różnych datach, bądź jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, także organowi postępowania upadłościowego. NSA w omówionym orzeczeniu stwierdził, że ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy z możliwością zawarcia układu nie powoduje utraty legitymacji procesowej upadłego. Przywołując art. 138 prawa upadłościowego i naprawczego należy zauważyć, że jeżeli ustanowiono zarząd własny upadłego, nadzorca sądowy wstępuje z mocy prawa do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości prowadzonych na rzecz lub przeciwko upadłemu. W takiej sytuacji upadły nadal pozostaje stroną postępowania, a zatem jemu należy doręczać również rozstrzygnięcia organów administracji publicznej. Nadzorca wstępuje do postępowania administracyjnego lub sądowoadministracyjnego na prawach strony, ograniczając w pewnym sensie możliwości upadłego, ale nie pozbawiając go przymiotu strony. Rolą nadzorcy jest dbanie o interesy wierzycieli upadłego. Inaczej jest natomiast w przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej. Ustanowiony syndyk zastępuje upadłego w postępowaniu. woduje utratę legitymacji formalnej upadłego na rzecz syndyka, którego obowiązkiem będzie przejęcie w tym zakresie uprawnień upadłego i prowadzenie na jego rzecz postępowania. Termin do wniesienia skargi należało zatem liczyć od momentu doręczenia decyzji upadłej spółce, jednak prawo to od momentu ustanowienia syndyka przysługuje wyłącznie syndykowi. postanowienie nsa z 17 listopada 2011 r., sygn. akt ii osk 2327/11. Podanie nieprawdziwych danych skutkuje cofnięciem zezwolenia Naczelny Sąd Administracyjny o sprzedaży napojów alkoholowych Teza Przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych są zobowiązani złożyć do 31 stycznia pisemne oświadczenie o wartości sprzedaży w poprzednim roku poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w określonym punkcie sprzedaży. W przypadku przedstawienia fałszywych danych we wspomnianym oświadczeniu zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych podlega cofnięciu. STan faktyczny Organ cofnął przedsiębiorcy zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Uzasadniając decyzję, wskazano, że w oświadczeniu o rocznym utargu, złożonym w styczniu roku następnego, przedsiębiorca wykazał zaniżone kwoty uzyskane ze sprzedaży poszczególnych rodzajów alkoholu. Tymczasem na podstawie czynności sprawdzających dokumentację księgową przedsiębiorcy ustalono, że wartość sprzedaży napojów alkoholowych (brutto) kształtowała się na wyższym poziomie. Wobec niezgodności wartości złożonego przez przedsiębiorcę oświadczenia z kwotą ustaloną podczas czynności sprawdzających wszczęto z urzędu postępowanie w sprawie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych z powodu przedłożenia oświadczenia zawierającego fałszywe dane. Złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia skutkuje cofnięciem wszystkich posiadanych przez przedsiębiorcę zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Na skutek wniesionego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji, wskazując, że podanie zaniżonych danych przez przedsiębiorcę (kwot sprzedaży netto, zamiast brutto) skutkuje wyliczeniem i wniesieniem na konto gminy niższej, aniżeli należna, opłaty z tytułu korzystania z zezwoleń udzielonych przez gminę. Podanie zaś nieprawidłowych danych daje podstawę do cofnięcia zezwolenia. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalając skargę, podkreślił, że przedsiębiorca prowadząc sprzedaż napojów alkoholowych w stacji paliw, złożył w styczniu oświadczenie o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych, podając nieprawdziwe dane o wysokości sprzedaży piwa, wódki oraz wina za rok poprzedni. Zamiast podania wartości sprzedaży w kwotach brutto, przedsiębiorca podał kwoty netto. W ocenie sądu I instancji zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych podlega cofnięciu w przypadku przedstawienia fałszywych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art ust. 4 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 70, poz. 473 z późn. zm. dalej ustawy). Od uzyskanej wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych ustawodawca uzależnił wysokość pobieranych przez gminę opłat. W sytuacji gdyby przedsiębiorca miał wątpliwości, jaką wartość należy podać, winien zażądać wyjaśnienia sformułowania pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w punkcie sprzedaży w roku poprzednim, a przed złożeniem oświadczenia sprawdzić wielkość sprzedaży w dokumentacji księgowej prowadzonego sklepu. W skardze kasacyjnej przedsiębiorca podnosił m.in., że użyte w art ust. 4 ustawy pojęcia fałszywe dane, a nie dane błędne czy nieprawdziwe, świadczy o założeniu przez ustawodawcę celowego wprowadzenia w błąd organu wydającego zezwolenie. Zgodnie z jednoznaczną konotacją w języku polskim fałszować można wyłącznie świadomie. Ktoś, kto się myli, działa pod wpływem błędu, nie dokonuje sfałszowania. UzaSadnienie Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. Wyjaśnił, że w świetle art. 18 ust. 10 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi organ cofa zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych w przypadku nieprzestrzegania określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych, a w szczególności przedstawienia fałszywych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art ust. 4 ustawy. Art. 18 ust. 10 ustawy określa w sposób enumeratywny przypadki, w których zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży i poza miejscem sprzedaży może zostać cofnięte przed upływem okresu, na jaki zostało udzielone. NSA dodał, iż bezsporne jest, że przedsiębiorca zaniżył oświadczenie o rocznym utargu ze sprzedaży napojów alkoholowych. Sąd kasacyjny wskazał ponadto, że składając stosowne oświadczenie, skarżąca oświadczyła, że po pierwsze jest świadoma odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, a po drugie wie, że przedstawienie fałszywych danych powoduje cofnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. W konkluzji NSA stwierdził, że organy administracji nie miały obowiązku badać, czy przedsiębiorca działał umyślnie, bowiem wystarczającą przesłanką cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych było wyłącznie stwierdzenie, że oświadczenie o wartości sprzedanego alkoholu zawierało fałszywe dane czyli dane nieprawdzi- komentarz eksperta dr Michał KowalsKi asystent sędziego Nsa celu pozyskania dodatkowych środków na prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji W społecznej osób uzależnionych od alkoholu gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą w tym zakresie muszą wnieść stosowną opłatę za wydanie zezwolenia. Przedsiębiorcy wcześniej już prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych są zobowiązani do złożenia - do 31 stycznia roku następnego pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w punkcie sprzedaży za rok poprzedni. Podanie w tym oświadczeniu nieprawdziwych danych skutkuje cofnięciem zezwolenia bez względu na to, czy działanie przedsiębiorcy było umyślne, czy też było wynikiem pomyłki. W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym nieprzestrzeganie określonych w ustawie zasad sprzedaży napojów alkoholowych stanowi podstawę obligatoryjnego cofnięcia zezwolenia na prowadzenie tego rodzaju działalności. Warto również przypomnieć, że w świetle uchwały NSA z 30 października 2007, sygn. akt II GPS 2/07 w razie nieprzestrzegania określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi warunków sprzedaży napojów alkoholowych objętych zezwoleniem na sprzedaż napojów alkoholowych o zawartości do 4,5 proc. alkoholu oraz piwa organ zezwalający cofa wszystkie zezwolenia udzielone temu samemu przedsiębiorcy na sprzedaż napojów alkoholowych w tym samym miejscu. we. Na podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych spoczywa obowiązek zorganizowania jej w taki sposób, aby nie zaistniał jakikolwiek przypadek złamania zasad sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie. W konsekwencji w razie wystąpienia złamania którejkolwiek zasady sprzedaży napojów alkoholowych określonych w ustawie, zastosowanie sankcji przewidzianej w art. 18 ust. 10 pkt 1 ustawy jest obligatoryjne niezależnie od przyczyn takiego stanu rzeczy. Wyrok nsa z 8 marca 2012 r., sygn. akt ii GsK 91/11.