LEKCJE MIĘDZY-PRZEDMIOTOWE

Transkrypt

1 Małgorzata Żółtowska nauczyciel TI i informatyki XX LO w Gdańsku, ul. Dobrowolskiego 6 mgosia@box.ids.pl LEKCJE MIĘDZY-PRZEDMIOTOWE Streszczenie. W artykule poświęcono uwagę lekcjom między-przedmiotowym, jako idei połączenia technologii informacyjnej z nauczaniem innych przedmiotów. Celem było uświadomienie młodzieży, jakie możliwości może przynieść zastosowanie informatyki w nowych dla niej dziedzinach. Niewątpliwą zaletą stosowania technologii informacyjnej wraz z innymi przedmiotami jest stosunkowo szybkie uzyskanie wyniku takich lekcji w przejrzystej, estetycznej formie, która predysponuje materiał do dalszego wykorzystania w nauczaniu różnych przedmiotów, jak i udostępnienia nauczycielom i uczniom poprzez Internet. Podano przykład konspektu przykładowej lekcji, scharakteryzowano cele nauczania, zamieszczono wyniki, jak i wnioski i uwagi. 1. Wstęp. Realia współczesnej szkoły skłaniają do refleksji, jak można by zastosować technologię informacyjną (TI) do realizacji zadań z różnych dziedzin objętych programem nauczania szkoły podstawowej, ponadpodstawowej i ponadgimnazjalnej. Próba taka została podjęta dwa lata temu w ramach technologii informacyjnej i informatyki w XX LO w Gdańsku przez autora niniejszego artykułu. Wraz z istotnym wzrostem znaczenia informatyki w szkolnictwie trzeba było podjąć wyzwanie rozszerzenia stosowania informatyki w nauczaniu innych przedmiotów, gdy możliwości finansowe szkoły nie pozwalały na zorganizowanie pracowni przedmiotowych obejmujących całe klasy. Aby, pomimo tych trudności nauczyć młodzież wykorzystywania TI w różnych dziedzinach, opracowano tzw. lekcje między-przedmiotowe. To znaczy lekcje, które wiążą ze sobą zajęcia z TI z dowolnym innym przedmiotem. Celem tego rodzaju zajęć było: 1. Uświadomienie młodzieży, że umiejętności zdobyte na TI będą jej potrzebne w dalszej nauce i przyszłej pracy. 2. Nauczenie rzetelnego podejścia odnośnie merytorycznej wartości wykonywanej pracy. 3. Rozszerzenie możliwości w przygotowywaniu zagadnień i to ze względu na wartość merytoryczną, jak i techniczną. 4. Zachęcenie młodzieży do korzystania z poznanych metod informatycznych w starszych klasach (gdyż TI jest realizowana tylko w klasach pierwszych). 5. Zachęcenie nauczycieli do stosowania TI. 1

2 6. Przygotowanie nauczycieli do samodzielnego przeprowadzania w przyszłości lekcji z wykorzystaniem TI. W 2 części artykułu zostały omówione materiały i metody osiągnięcia celów podanych powyżej, uzyskane wyniki podano w części 3, zaś dyskusja nad wynikami już uzyskanymi po dwóch latach stosowania projektu jest w części 4 wraz z wnioskami. 2. Materiały i metody. Pierwszym krokiem do zrealizowania lekcji między-przedmiotowej jest namówienie nauczyciela innego przedmiotu do współpracy, która jest całkowicie dobrowolna. W związku z podanym w dodatku przykładem konspektu jest to nauczyciel geografii. Został opracowany konspekt powiązanych lekcji z podziałem obowiązków między nauczyciela TI i nauczyciela geografii. (Konspekt ten znajduje się w dodatku). Dobrane zostały narzędzia pracy. W tym konkretnym przypadku był to edytor tekstu i Internet oraz konwencjonalne źródła informacji. Nauczyciel przedmiotu (geograf) podaje temat pracy w zależności od aktualnie opracowywanego materiału. Do geografa należy też opracowanie i podanie wymagań pod względem merytorycznym. Wymagania pod względem techniki wykonania dokumentu podaje nauczyciel TI. Zajęcia prowadzone są na zmianę przez nauczyciela geografii i nauczyciela TI. Cykl zaczyna nauczyciel geografii określając temat pracy, omawia zagadnienie i określa wymagania. Następny blok zajęć prowadzony jest w pracowni informatycznej. Nauczyciel TI określa swoje zadania. W tym przypadku: współpraca z Internetem, format tekstu i strony, wstawianie tabel, wstawianie zdjęć, drukowanie dokumentu. Zajęcia znowu przenoszą się do pracowni geograficznej i tu podsumowywane są wyniki pracy. Na koniec dokonywana jest ewaluacja. Przez nauczyciela geografii pod względem merytorycznym i nauczyciela TI pod względem poprawności wykonania dokumentu. 3. Wyniki. Pierwszy raz lekcję miedzy-przedmiotową zrealizowano jako historyczno informatyczną, jeszcze przed wprowadzeniem reformy. Młodzież wykonywała prezentację pt. Rozbiory Polski w PowerPoincie. Prezentacja następnie była wykorzystana, jako pomoc naukowa na lekcji historii. Po tym udanym doświadczeniu w latach 2002/2003 lekcje takie odbyły się w powiązaniu z: historią, geografią, biologią, matematyką, przedsiębiorczością. Prace były wykonywane w następujących programach: Word, Excel, PowerPoint. Tworzono także strony internetowe. W roku szkolnym 2002/2003(na początku i końcu roku) przeprowadzono ankiety wśród klas pierwszych sprawdzające stosowanie TI w szkole i w domu. Wśród pytań było: 5. Czy na zajęciach TI wykonywałeś pracę z innego przedmiotu? Jeśli odpowiedziałeś TAK wymień ten przedmiot. TAK/ NIE 2

3 ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 5 Młodzież podała następujące przedmioty: Geografia 39% Biologia 48% Historia 33% Matematyka 18% Przedsiębiorczość 21% Chemia 14% Suma wartości przekracza 100%, ponieważ niektórzy uczniowie wykonywali pracę z kilku przedmiotów. Program jest kontynuowany w roku szkolnym 2003/2004. Wprowadzono w nim nowe elementy, jakimi są prace dodatkowe uczniów na ocenę celującą w ramach indywidualnej współpracy ucznia z nauczycielami. 4. Dyskusja. Główne cele projektu przedstawione we wstępie zostały osiągnięte. Młodzież zaczęła bardziej zwracać uwagę na treści zamieszczone w swoich pracach, nauczyła się selekcjonować informacje. Było to widoczne przy kolejnych pracach wykonywanych przez uczniów. Częściej też korzystała z programów komputerowych i Internetu podczas odrabiania prac domowych. Oto wyniki ankiety przeprowadzonej na początku i końcu roku dotyczące prac domowych. 1. Czy korzystasz z programów komputerowych podczas odrabiania pracy domowej? TAK / NIE 2. Czy korzystasz z Internetu podczas odrabiania pracy domowej? TAK / NIE Czy korzystasz z programów komputerowych podczas odrabiania pracy domowej? Czy korzystasz z programów komputerowych podczas odrabiania pracy domowej? 39% TAK 39% TAK 61% NIE 61% NIE Początek roku. Koniec roku. 3

4 Czy korzystasz z internetu podczs odrabiania pracy domowej? Czy korzystasz z internetu podczs odrabiania pracy domowej? 42% TAK Początek roku. 58% NIE 24% Koniec roku. 76% TAK NIE Rys.1. Wyniki ankiety dotyczącej TI. Z wykresów widać, że samodzielne posługiwanie się narzędziami TI przez młodzież wzrosło po zakończeniu nauki w porównaniu z początkiem roku. Młodzież chętniej wykonywała prace dodatkowe z użyciem komputera na rzecz innych przedmiotów, np. prezentacje, referaty. Po pierwszych pozytywnych wynikach nauczyciele chętniej włączali się do projektu. W wyniku tego, w roku szkolnym 2002/2003 wykonywane prace w ramach TI zostały skorelowane z programem z innych przedmiotów. Dotyczyło to przede wszystkim prac wykonywanych w Excelu z matematyki i fizyki, gdyż w poprzednim roku istniały takie sytuacje, że nie można było zrealizować pewnych zagadnień ze względu na to, że nie były jeszcze znane młodzieży. W wyniku wykonywania prac z zastosowaniem różnych narzędzi, można było zauważyć, że przy tworzeniu stron internetowych młodzież ma tendencje do bezkrytycznego kopiowania materiału z Internetu. Te prace powinny być szczególnie uważnie weryfikowane przez nauczycieli. Tematy prac należy tak formułować, aby uczeń musiał wkładać jak najwięcej pracy indywidualnej. Natomiast korzystnie wypadają prezentacje. W tej sytuacji uczeń zmuszony jest przemyśleć temat, aby wybrać zagadnienia najważniejsze i przedstawić je w zwięzłej postaci. Gdy wykonywane są prace z przedmiotów ścisłych, takich jak matematyka, fizyka można zauważyć dobre wyniki z tworzenia wykresów, czy rozwiązywania układów równań, symulacji. Natomiast opracowywanie wyników sprawia już trudności. Ważną zaletą dydaktyczną tych zajęć dla nauczycieli TI jest to, że wiadomości zawarte w pracach uczniów były oceniane. Uczeń otrzymuje dwie oceny za swoja pracę. Ocenę od nauczyciela TI i ocenę od nauczyciela drugiego przedmiotu. Program jest kontynuowany również w roku szkolnym 2003/04. Nauczyciele coraz chętniej angażują się we współpracę z nauczycielem TI. Sami często wychodzą z własnymi propozycjami. Tak doszedł do skutku konkurs chemiczno-informatyczny zorganizowany przez nauczyciela chemii XX LO; mgr Teresę Rekowską. Prace nagrodzone na konkursie zostały wykorzystane jako pomoc w lekcjach chemii. W przyszłości, gdy szkoła będzie posiadała warunki prowadzenia lekcji z wykorzystaniem komputerów na wszystkich przedmiotach, nauczyciele i uczniowie będą przygotowani do tego zadania. 4

5 DODATEK 1 Scenariusz lekcji międzyprzedmiotowej informatyki z geografią PROWADZĄCE: Klasa: Data: Temat zajęć: mgr Urszula Korowicka mgr Małgorzata Żółtowska I G Informatyka: , Geografia: , Trzęsienia Ziemi / Praca w edytorze Word CELE OPERACYJNE: Cel główny: Kształcenie umiejętności wykorzystywania informacji z Internetu. Cele szczegółowe: Geografia Informatyka A. Uczeń wie jak powstają trzęsienia Ziemi zna skale pomiaru trzęsień Ziemi umie wymienić największe trzęsienia Ziemi B. Uczeń rozumie terminy: fala właściwa, fala powierzchniowa, fala wtórna, skala Richtera, skala Marcelego jak działa wyszukiwarka zna rodzaje zapytań zna zasady tworzenia dokumentu w edytorze tekstu wyszukiwarka internetowa, katalog internetowy. C. Uczeń potrafi dokonywać selekcji informacji interpretować uzyskane informacje odczytywać wykresy, tabele obsługiwać wyszukiwarki intern obsługiwać edytor tekstu kopiować tekst ze stron internetowych do edytora formatować tekst wykonywać tabele kopiować zdjęcia z Internetu formatować zdjęcia i wstawiać je w tekst 5

6 Metody: Formy pracy: Środki dydaktyczne: referat wykonany w edytorze tekstu grupy dwuosobowe tablica, podręcznik, komputery, Internet PRZEBIEG ZAJĘĆ: I. ZAJĘCIA W GABINECIE GEOGRAFICZNYM. A. Określenie tematu pracy. B. Sformułowanie scenariusza pracy Analiza zjawiska powstawania trzęsień Ziemi Pomiary trzęsień Ziemi Największe trzęsienia Ziemi i ich skutki C. Krótkie omówienie każdego z punktów. D. Omówienie jak należy pisać referat, jakie elementy powinien on zawierać. II. ZAJĘCIA W PRACOWNI KOMPUTEROWEJ. A. Wyjaśnienie sposobu pracy. Praca z dwoma narzędziami; edytor tekstu, przeglądarka internetowa Zasady korzystania z wyszukiwarek internetowych Sposoby kopiowania tekstu do dokumentu Sposoby kopiowania zdjęć do dokumentu B. Podanie warunków formatowania tekstu. Marginesy, akapity, wyrównania Rodzaj i wielkość czcionki C. Wykonanie tabel. Wstawienie tabeli Formatowanie tabeli Obramowanie Kolorowanie pól D. Wstawianie zdjęć do dokumentu. Kopiowanie zdjęć z Internetu Formatowanie zdjęć Otaczanie zdjęć tekstem E. Podanie w pracy spisu stron, z których były wykorzystane materiały. F. Drukowanie dokumentu. 6

7 III. ZAJĘCIA W GABINECIE GEOGRAFICZNYM A. Wybrany uczeń referuje opracowane zagadnienie. B. Podjęcie dyskusji, podczas której pozostali uczniowie wypowiadają się na temat pracy i uzupełniają wiadomości. C. Zapisanie, w postaci punktów, przy pomocy nauczyciela najważniejszych informacji. IV. EWALUACJA A. Nauczyciel geograf ocenia wydrukowane prace grup pod względem merytorycznym. B. Nauczyciel informatyki ocenia te same prace w postaci elektronicznej, zwracając uwagę na poprawność wykonania dokumentu. Literatura 1. Gurbiel E., Hardt-Olejniczak G., Kołczyk E., Krupicka H., Sysło M., Technologia Informacyjna, WsiP, Warszawa. 2. Koba Grażyna, Technologia informacyjna, program nauczania dla szkół ponadgimnazjalnych, DKOS /02, MIGRA

8 8