Miasta nad wodą spotkanie w SARP-czerwiec 2010 roku

Transkrypt

1 Miasta nad wodą spotkanie w SARP-czerwiec 2010 roku Miasta nad wodą temat poświęcony wybranym autorsko miejscom, gdzie wśród rzeczy istniejących jedne istnieją z natury, drugie zaś wskutek innych przyczyn ( Arystoteles: Zachęta do filozofii ). Nie sposób unikać tego tematu mieszkając w mieście, które w swych granicach posiada z natury rzekę przepływającą przez jego centrum i kilkanaście jezior. Nie można uciec od tej problematyki, gdy władze municypalne zapowiadają, że na skutek innych przyczyn podejmują działania planistyczne i projektowe dla terenów przywodnych, w tym samym czasie, w wielu jego punktach. Dotyczy to plantów wokół Starego Miasta, mostu i zagospodarowania otoczenia jeziora Długiego, zagospodarowania znacznej części nabrzeża jeziora Krzywego, wiaduktu nad rzeką Łyną - jako fragmentu przebudowy ul. Artyleryjskiej, Parku Centralnego oraz zagospodarowania terenów dawnego tartaku Raphaelsohnów w rejonie ul. Knosały. Automatycznie narzuca się konieczność skonfrontowania tychże działań z obszarami przywodnymi w różnych częściach Europy, jeśli tylko w tym, najbliższym kulturowo i geograficznie, obszarze szukać podobnych, lub też kontrastowo odmiennych, a inspirujących, kontekstów. Marzenie, aby zobaczyć wodę morze czy jeziora, dla nas - jest codziennością. Aby woda stała się wyróżnikiem miasta, należy ten czynnik wodny wyeksponować, uczynić z niego rzeczywistą wartość, świadczącą o unikalnej lokalizacji miasta, zagospodarować to, co niezbędne, podkreślić wartość tego, co istnieje z natury jej nie poprawiając i dając jej się obronić przed ingerencją ludzkiej ręki. Zabrakło w prezentacji tak najbardziej wodnego z miast, jakim jest Wenecja, Paryża z jego Sekwaną i kanałami La Vilette, Londynu z Tamizą czy Berlina ze Szprewą i całym złożonym i bogatym systemem kanałów. Temat ten można nieskończenie rozciągać w prezentacji znakomitych przykładów z Półwyspu Iberyjskiego, Apenińskiego, całego południa i zachodu Europy, gdzie woda wyznaczyła granice cywilizacyjne i kulturowe, a drogi wodne morskie i oceaniczne - otworzyły te obszary na inne kontynenty i odmienne kultury. Pierwszym prezentowanym miastem jest Hamburg, a głównie jego południowa część Speicherstadt Miasto Spichrzów. Powstała w XIX wieku dzielnica portowa odcięła centrum miasta od rzeki Łaby. Wielki zespół spichlerzy wyrósł z wody zapewniając sobie bezpośredni transport towarów ze statków i barek. Wprowadzenie transportu kontenerowego wyeliminowało tę część rzeki z dostępu wielkogabarytowych kontenerowców, port przeniesiono w dół Elby, dzięki czemu miasto powiększy swe centrum o ok. 155 hektarów tj. 40% swego obszaru, zwiększy ilość miejsc pracy o ponad 40 tysięcy i zapewni luksusowe warunki zamieszkania dla około 12 tysięcy mieszkańców. Partery podniesione w stosunku do lustra wody o ok. 7,5 m, przyziemia zabezpieczone wodoodpornymi okiennicami i wrotami.

2 Projekt realizowany jako Haven-City, w oparciu o masterplan opracowany przez zespół wyłoniony w wyniku konkursu, wdrażany jest od 2000 roku i jego zakończenie planuje się na rok Dla nowej zabudowy linie zabudowy odsunięto do nabrzeży tworząc przyjazne, znakomicie zrealizowane przestrzenie publiczne. Widok z punktu widokowego przy tarasach Marco Polo, na zakończeniu cypla budowa Elbphilharmonie adaptacja i nadbudowa Kaiserspeicher dawnego punktu nakierowującego na wjazd do portu - projekt zespołu Herzog & de Meuron. Poniżej Vasco da-gama Platz. Kierując się wzdłuż Elby - w kierunku obecnego portu - powstało wiele realizacji w oparciu o rewitalizację dawnych obszarów i obiektów przywodnych, jak również w oparciu o wdrożenia indywidualnych w swym założeniu, i wyrazie, projektów. Jednym z nich jest budynek biurowy Dockland Hamburg, zrealizowany w 2006 roku, widoczny poniżej.

3 Woda przyciąga ludzi - mieszkańców i przybyszów. Nabrzeża to znakomite lokalizacje dla obiektów kultury, jak wspomnianej już Elbphilharmonie, Kulturzentrum KKL projektu Jean Nouvel a w Lucernie, muzeów w Sztokholmie - z Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Muzeum Architektury czy Vasa Museum z zakonserwowanym statkiem Waza z XVII wieku, muzeum i parkiem rzeźb Millesgarden na wyspie Lidingo - na północ od centrum Sztokholmu, Kunstmuseum Trapholt - z widokiem na fiord - w duńskim Kolding - nieopodal domku letniskowego Arne Jacobsena. Przykładów można mnożyć wiele. Wodę wprowadza się jako element towarzyszący architekturze, jak chociażby woda w przestrzeni rozbudowanego Muzeum van Gogha w Amsterdamie wg projektu japońskiego architekta Kisho Kurokawy. Fascynują nabrzeża morskie, nabrzeża rzek i jezior pozostawione w stanie pierwotnym, ale też, właściwie zagospodarowane, na terenach zurbanizowanych. Nabrzeże znacznie zniszczonego w czasie II-giej wojny, usytuowanego u ujścia Wezery, Bremerhaven przyciąga takimi realizacjami jak Niemiecki Dom Emigranta u Wybrzeża Łez miejsca, skąd wyjeżdżali z biletem w jedną stronę za wielką wodę emigranci zarobkowi, czy oddany w 2009 roku budynek Klimahaus Bremerhaven 8 Ost, obiekt edukacyjny o klimatach i zmianach klimatycznych na świecie, czyniąc z 117tysięcznego miasta, pozbawionego zabytkowego centrum, jeden z głównych celów turystycznych w północnych Niemczech. Ciekawą pod względem stosunku do wody jest lokalizacja na wodzie Groninger Museum w holenderskim Groningen. Realizacja wielkich tuzów architektury współczesnej Alessandro Mendiniego, austriackiego biura Coop Hommelb(l)au i Philippe a Starcka.

4 Wykorzystując znakomicie lokalizację miasta z wodą w tle, byłe NRD-owskie miasto Schwerin zorganizowało ogólnoniemiecką wystawę ogrodniczą BUGA 2009 nad jeziorem Schweriner See. Objęła ona wyspę ze Schweriner Schloss zamkiem-pałacem i zabytkowym ogrodami: zamkowym i pałacowym, w tym też nabrzeżami połączonymi istniejącymi, i zaprojektowany-mi na tę okoliczność, mostami. Wystawę przygotowano na 550 tys. m. kw. i założono, że zwiedzi ją prawie 2 miliony osób. Kaplica letnia jeden z elementów zagospodarowania nabrzeży Schweriner See na wystawie BUGA Mosty temat, bez którego nie można mówić na temat zagospodarowania terenów przywodnych.

5 Żelbetowe pontony zamontowane równolegle do nabrzeża w hamburskiej Altonie. Słynny amsterdamski Python Bridge z Eastern Harbor jest kładką dla pieszych długości 90 m i wysokości 9,5 m, kilkaset metrów dalej analogiczny most, niższy - jako ścieżka rowerowa. Dla skali miasta, jakim jest Olsztyn, z jego historią i współczesnością, trudno przywoływać przykłady z Wenecji, Pragi czy Londynu. Ale skalę takich realizacji można znaleźć w Amsterdamie, czy bliżej - w Niemczech.

6 Java jest jedną z wysp na rzecze Ij, stanowiącą część w/w dzielnicy amsterdamskich Docklands. Dzielą ją w poprzek cztery kanały, przez które przerzucono designerskie mostki. Każdy z nich o odmiennej stylistyce, każdy z nich jest wielką ozdobą dzielnicy, połączeniem wielkiego smaku i inwencji projektantów oraz wysokiej kultury wykonawstwa. Są prawdziwą biżuterią przestrzeni publicznych i jednocześnie prawdziwą ozdobą krótkich kanałów łączących brzegi tej wąskiej wyspy.

7 Ciekawym przykładem mostku o niewielkich gabarytach jest mostek na terenach ekspozycyjnych przy fabryce Volkswagena w Wolfsburgu. Fabryka została zrealizowana w 1938 roku na rozkaz Hitlera, który zaplanował w niej produkcję samochodu dla ludu Volkswagena, bo o nim mowa. Fabryka widziana z wnętrza Phaeno Muzeum Techniki i Nauki proj. Zahy Hadid, usytuowanego po przeciwnej stronie kanału w stosunku do terenów fabryki. Tereny ekspozycyjne fabryki - to połączenie perfekcyjnie zrealizowanej architektury z wodą w tle.

8 Wspomniany wcześniej mostek posiada obudowę w formie walca z zawieszonymi doniczkami. Walec obraca się powoli utrzymują doniczki w pozycji pionowej. Żółto kwitnie rzepak, co nawiązuje do alternatywnych paliw, do których przygotowuje się, i już wdraża, przemysł motoryzacyjny. Obie realizacje tereny Volkswagena i obiekt Zahy Hadid, spięte nowoczesnym mostem nad kanałem, stanowią znakomity przykład kooperacji przemysłu ze światem nauki i kultury. Kanał jest nadal intensywnie wykorzystywany jako droga transportowa, widoczny jest z budynku Phaeno. Obiekt zrealizowany w 2005 roku, o powierzchni użytkowej ok. 9 tys. m. kw. jest jednym z licznych obiektów naukowych przeznaczonych dla dzieci i młodzieży na terenie Niemiec. Obiekty te są wizytówkami wielu niemieckich miast. Dotyczy to również sztuki współczesnej. Obecna jest w przestrzeniach otwartych, nierzadko komponowana z wodą w tle. Jednym z przykładów jest ekspozycja zewnętrzna rzeźb, w tym jedna Magdaleny Abakanowicz, wokół zamku Gottorf na przedmieściach Schleswiku.

9 Zamek i dawne budynki gospodarcze obecnie przystosowane do celów ekspozycyjnych, otacza fosa, poniżej współczesny mostek prowadzący do zespołu zamkowego. Wodę jako element plastyczny wykorzystał Jean Tinquely w swoich rzeźbach. Tinquely Museum w Basel, projektu Mario Botty, stanowi jeden z ważnych obiektów kultury na terenie Szwajcarii.

10 Ekspozycja jego rzeźby, wraz z pracami Niki de Falli, przed Moderna Museet i Arkitekturmuseet na niewielkiej wyspie Skeppsholmen w Sztokholmie, jednej z czternastu, na których rozciąga się miasto. Most prowadzący na wyspę, na której oprócz w/w muzeów, zrealizowanych wg projektu Rafaela Moneo, w wyniku wygranego w roku 1991 konkursu architektonicznego, znajduje się jeszcze jedno muzeum Ostasiatiska Museet. Miasto ma ich około 70. W tychże prowadzona jest duża ilość programów edukacyjnych dla dzieci, które mają też specjalnie przeznaczone dla nich muzeum na sąsiedniej wyspie Djurgarden, w niedalekim sąsiedztwie najbardziej chyba odwiedzanego Vasamuseet i skansenu. Na zdjęciu, w drugim planie, Gamla Stan najstarsza część miasta, z pałacem królewskim, wąskimi uliczkami Starego Miasta, licznymi galeriami sztuki, no i muzeami, w tym Nobel Museet.

11 Niewielkie miasta niemieckie wykorzystują położenie nad rzekami oraz wodami Bałtyku i Morza Północnego na wiele sposobów. Na zdjęciu - teren dawnego portu rzecznego. To przykład 70-tysięcznego Lueneburga nad rzeką Ilmenau, jednego z najbogatszych, w okresie średniowiecza, miast Północy. Dawny teren rzecznego portu załadunku soli z miejscowej kopalni otaczają lokale gastronomiczne z tarasami zawieszonymi nad taflą wody. Nawet niewielki skrawek wody w 45-tysięcznym Stade skupia wokół brzegów liczne grupy turystów i tubylców. Liczy się wizja miasta oraz, podporządkowana tej wizji, polityka planistyczna i gospodarcza jego władz. Woda swym pięknem przyciąga, zwłaszcza, gdy nadaje się jej właściwą oprawę, z zachowaniem proporcji tego, co - cytując Arystotelesa- istnieje z natury i tego, co z innych przyczyn. Z wielkim szacunkiem do tego, co z natury, zwłaszcza w Olsztynie. Opracowała Urszula Madeja