Streszczenie. Słowa kluczowe:

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Streszczenie. Słowa kluczowe:"

Transkrypt

1

2 2

3 Streszczenie Utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej jest kolejnym etapem integracji europejskiej. Ze względu na zróżnicowanie krajów członkowskich Unii Europejskiej nie każdy z nich ponosi jednakowe korzyści lub koszty uczestnictwa w strefie euro. Polska zobowiązana jest do przyjęcia wspólnej waluty po wypełnieniu warunków określonych w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską, czyli warunków konwergencji nominalnej. Praca jest próbą oceny, czy i w jakim stopniu spełnione są kryteria konwergencji nominalnej określone w Traktacie z Maastricht oraz Pakcie Stabilności i Wzrostu. Analiza została przeprowadzona na podstawie dostępnych danych statystycznych. Słowa kluczowe: konwergencja nominalna, Traktat z Maastricht, inflacja, deficyt budżetowy, dług publiczny, stopy procentowe, kurs walutowy TYTUŁ Nominal convergence of the Polish economy and perspectives of Poland s accession to the Eurozone 3

4 SPIS TREŚCI WSTĘP 5 ROZDZIAŁ I. PODSTAWY TEORETYCZNE KONWERGENCJI NOMINALNEJ 1.1. Pojęcie i kryteria konwergencji nominalnej określone w Traktacie z Maastricht oraz Pakcie Stabilności i Wzrostu Znaczenie ekonomiczne kryteriów konwergencji nominalnej Procedura przyjmowania wspólnej waluty...11 ROZDZIAŁ II. STOPIEŃ SPEŁNIANIA KRYTERIÓW KONWERGENCJI NOMIALNEJ PRZEZ POLSKĘ W LATACH Kryterium stabilności cen Kryterium wysokości długoterminowych stóp procentowych Kryterium stabilności kursu walutowego Kryterium wysokości deficytu budżetowego i długu publicznego 17 ROZDZIAŁ III. SKUTKI WPROWADZENIA EURO W POLSCE W KONTEKŚCIE OSIĄGNIĘTEGO POZIOMU KONWERGENCJI 3.1. Koszty i zagrożenia związane z wypełnianiem kryteriów konwergencji Korzyści i szanse wynikające z wypełnienia kryteriów konwergencji oraz przystąpienia Polski do strefy euro. 25 WNIOSKI 29 BIBLIOGRAFIA 31 4

5 WSTĘP Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej kolejnym krokiem w kierunku dalszej integracji gospodarczej staje się wejście do strefy euro. Przynależność do wspólnego obszaru walutowego powinna zwiększać stabilność i bezpieczeństwo gospodarki. Jednak doprowadzenie gospodarki do strefy euro nie jest w istocie rzeczy kwestią ani łatwą ani też szybką. Członkowstwo w strefie euro wymaga spełnienia kryteriów konwergencji nominalnej. Kryteria konwergencji pozwalają określić czy dany kraj, a właściwie jego gospodarka jest na tyle przygotowana, by w miarę płynnie przystąpić do unii monetarnej. W związku z tym Polska powinna dążyć do osiągnięcia takich warunków ekonomicznych, które pozwoliłyby tym kryteriom sprostać. Dążenie do spełnienia wymogów ekonomicznych w Unii Gospodarczej i Walutowej może przyczynić się do zwiększenia wiarygodności naszego kraju na rynkach międzynarodowych, a także do osiągnięcia stabilnego poziomu gospodarki, w tym stanu finansów publicznych. Wybór przez autorkę problemu badawczego zawartego w pracy nie był przypadkowy. Perspektywy wejścia Polski do strefy euro to wciąż aktualny temat. Z tego właśnie względu warto wrócić do zasadniczych kwestii i wag problemu. Podjęcie go jest o tyle ciekawe iż w trakcie różnych dyskusji, które niestety stają się coraz bardziej fragmentaryczne, zapomina się o ogólnych ramach, w których powinno być analizowane uczestnictwo Polski w strefie euro. Celem niniejszej pracy jest ocena stopnia przygotowania Polski do przystąpienia do strefy euro w kontekście spełniania kryteriów konwergencji nominalnej określonych w Traktacie z Maastricht oraz Pakcie Stabilności i Wzrostu. Do napisania niniejszej pracy wykorzystano literaturę podstawową i tematyczną z zakresu europejskiej integracji gospodarczej, artykuły naukowe, a także inne formy publikacji związane z omawianym tematem. Do przeprowadzenia analizy i oceny stopnia osiągania przez Polskę kryteriów konwergencji nominalnej wykorzystano ogólnodostępne dane statystyczne publikowane przez GUS, Europejski Bank Centralny oraz Eurostat. Ocenie poddane zostały: poziom inflacji, wysokość długoterminowych stóp procentowych, kurs walutowy, deficyt budżetowy i dług publiczny. Całość pracy wzbogacono o tabele, rysunki i wykresy, które obrazują omawiane zagadnienia. 5

6 ROZDZIAŁ I. PODSTAWY TEORETYCZNE KONWERGENCJI NOMINALNEJ Pojęcie i kryteria konwergencji nominalnej określone w Traktacie z Maastricht oraz Pakcie Stabilności i Wzrostu Polska wstępując do Unii Europejskiej w maju 2004 roku zobowiązała się po spełnieniu wymaganych warunków do przyjęcia euro jako swojej waluty, co oznacza przejęcie przez władze UE polityki monetarnej będącej obecnie w gestii narodowej. Stopień przygotowania danego kraju do strefy euro określany jest za pomocą kryteriów konwergencji nominalnej. Samo pojęcie konwergencji jest definiowane jako zbliżanie, zbieżność, upodobanie dokonujące się w przestrzeni społeczno ekonomicznej poszczególnych krajów. Natomiast konwergencja nominalna to termin dotyczący zbieżności zmiennych charakteryzujących politykę pieniężną w gospodarce 1. Celem ustalenia kryteriów zbieżności jest zweryfikowanie czy kraj poddawany badaniu w ramach stawianych wymogów jest w stanie bez zakłóceń funkcjonować przy znacznie ograniczonej swobodzie polityki budżetowej oraz pieniężnej 2. Kryteria zbieżności odnoszą się do: osiągnięcia wysokiego stopnia stabilności cen, stabilnej sytuacji finansów publicznych, właściwego poziomu długoterminowych stóp procentowych, stabilności kursu walutowego. Można je przyporządkować do dwóch grup, co prezentuje rysunek 1. Monetarne i fiskalne kryteria konwergencji nominalnej Rysunek 1. Kryteria konwergencji nominalnej Kryteria monetarne kryterium stabilności cen kryterium stóp procentowych Kryteria fiskalne relacja deficytu do PKB relacja długu do PKB kryterium kursu walutowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Golawska Witkowska G., Rzeczycka A., 2008; Kryteria konwergencji jako identyfikatory możliwości wejścia Polski do strefy euro [w:] Polska w strefie euro Szanse i zagrożenia, red. J. Ostaszewski, SGH w Warszawie, Kolegium Zarządzania i Finansów, Katedra Finansów, Warszawa, s Woźniak M. G., Chuzhykov V. I., Lukianienko D. G., 2009: Konwergencja modeli ekonomicznych: polska i Ukraina, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków, s Tchorek G., 2005: Polityka makroekonomiczna, a uczestnictwo złotego w ERM II [w:] Polska w strefie euro, red. B. Kubska Maciejewicz, A. Stępniak, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, s.130. Poznań, s

7 Biorąc pod uwagę fakt, iż konstrukcja kryteriów konwergencji określonych w Traktacie z Maastricht, pomimo nowelizacji nie zmieniła się istotnie, jej treść można odtworzyć na podstawie obecnie obowiązującego Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz dołączonego do niego Protokołu nr 13 w sprawie kryteriów konwergencji. Art. 140 ust. 1 tiret pierwsze Traktatu wymaga: osiągnięcia wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech Państwach Członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen. Zgodnie z art. 1 Protokołu (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji państwo, które chce przystąpić do Unii Gospodarczej i Walutowej musi spełnić warunek stabilności cen, a średnia roczna stopa inflacji w danym kraju w roku poprzedzającym przystąpienie do Unii Gospodarczej i Walutowej nie może przekraczać więcej niż o 1,5 punktu procentowego przeciętnej stopy inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Przy ocenie spełnienia kryterium inflacyjnego wykorzystuje się średnią stopę inflacji liczoną z wykorzystaniem zharmonizowanego wskaźnika cena konsumpcyjnych (HICP). Art. 140 ust. 1 tiret drugie Traktatu wymaga spełnienia następującego kryterium: stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 126 ustęp 6. Art. 2 Protokołu (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że w momencie dokonywania oceny, kraj członkowski nie jest objęty decyzją Rady zgodnie z art. 126 ustęp 6 wspomnianego Traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu. Aby kraj mógł przystąpić do Unii Gospodarczej i Walutowej jego deficyt nie może przekraczać 3% PKB. Wyjątkiem jest sytuacja gdy przekroczenie tego wskaźnika było spowodowane przyczynami nadzwyczajnymi oraz miało charakter przejściowy. Z kolei dług publiczny nie może być większy niż 60% PKB. W sytuacji gdy miernik ten jest wyższy powinien wykazywać malejącą tendencję i zbliżać się do wyznaczonego poziomu. W myśl art. 140 ust. 1 tiret 3 Traktatu należy zbadać zachowanie przez poszczególne państwa członkowskie następującego kryterium; poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem kursów wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do euro. Zgodnie z art. 3 Protokołu (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji, przez okres co najmniej dwóch lat przed dokonaniem oceny gotowości kraju do członkowstwa w strefie euro wahania kursu waluty krajowej muszą się mieścić w normalnym przedziale wahań wokół kursu centralnego. Kurs waluty krajowej nie może w okresie tych dwóch lat, podlegać silnym napięciom, a także nie może być dewaluowany w stosunku do euro. Wypełnienie kryterium kursowego będzie się zatem wiązało z koniecznością włączenia złotego do ERM II. Umieszczenie waluty w ERM II ma dać odpowiedź czy kraj jest zdolny do stabilizacji kursu walutowego względem euro. Art. 140 ust. 1 tiret czwarte Traktatu wymaga: trwałego charakteru konwergencji osiągniętej przez Państwo Członkowskie objęte derogacją i jego udziału w mechanizmie kursów wymiany walut, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych. 7

8 Art. 4 Protokołu (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że państwo kandydujące do strefy euro musi utrzymywać niskie długoterminowe stopy procentowe, a średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa w ciągu roku przed badaniem nie może przekraczać o więcej niż 2 punkty procentowe średniej stóp procentowych obowiązujących w co najwyżej trzech krajach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Długoterminowe stopy procentowe mierzone są za pomocą dziesięcioletnich obligacji skarbowych lub innych porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych. Średnia nominalna długoterminowa stopa procentowa odnotowana w ciągu jednego roku przed badaniem jest obliczona jako średnia arytmetyczna z ostatnich 12 miesięcy, dla których dostępne są dane statystyczne dotyczące wskaźnika HICP. Ocena spełnienia przez kraj członkowski powyższych kryteriów odbywa się z uwzględnieniem oceny trwałości osiągniętego poziomu konwergencji. Wszystkie kryteria muszą zostać spełnione łącznie i żadne z nich nie jest traktowane nadrzędnie 3. Kryteria zbieżności z Maastricht określały warunki akcesji do strefy euro, jednak nie precyzowały w jaki sposób państwa strefy euro mają być motywowane do utrzymania dyscypliny budżetowej i finansowej po przyjęciu wspólnej waluty. Dlatego też na szczycie w Amsterdamie w czerwcu 1997 roku Rada Europejska przyjęła Pakt Stabilności i Wzrostu, który składał się z: Rozporządzenia Rady nr 1466/97 z 7 lipca 1997 roku w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych. Państwa należące do strefy euro w świetle przepisów tego rozporządzenia są zobowiązane do corocznego sporządzania planów stabilności, natomiast w przypadku krajów, niebędących członkami unii walutowej przedkładania programów konwergencji. Rozporządzenia Rady nr 1467/97 z 7 lipca 1997 roku w sprawie przyśpieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu. Jeśli Komisja oceni, że deficyt jest nadmierny wówczas musi przygotować specjalny raport i wskazać czy deficyt ma charakter trwały czy przejściowy, czy jego tendencja jest spadkowa oraz zbliża się do wartości referencyjnych. Następnie w sytuacji, w której Komisja uzna, że deficyt jest nadmierny powiadamia Radę UE, która na podstawie głosowania dokonuje ostatecznej oceny deficytu. W przypadku nadmiernego deficytu w danym kraju Rada wydaje zalecenia skierowane do danego państwa członkowskiego oraz ustala ostateczny termin, w jakim należy podjąć skuteczne działania korygujące. Niedostosowanie się do zaleceń oraz nieudolność podejmowania przez państwo działań, których rezultatem będzie brak poprawy sytuacji gospodarczej może w ostateczności doprowadzić do nałożenia sankcji finansowych. 3 Warunki przyjęcia euro kryteria konwergencji [w:] [ r.] 8

9 1. 2. Znaczenie ekonomiczne kryteriów konwergencji nominalnej i motywy ich wprowadzenia Przy omawianiu kryteriów konwergencji nominalnej ważnym zagadnieniem jest kwestia ekonomicznych przesłanek i motywów ich wprowadzenia. Według założeń teorii monetarystycznej kryterium stabilności cen jest jednym z podstawowych elementów zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego. Wyeliminowanie zagrożeń wynikających z nadmiernej inflacji prowadzi do wzrostu efektywności alokacji zasobów dzięki zmniejszeniu ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto przyczynia się do zmniejszenia kosztów związanych z inflacyjną redystrybucją dochodów. Inflacja jest także przyczyną pogłębiania się nierówności społecznych, ponieważ zamożniejsza część społeczeństwa potrafi lepiej się zabezpieczyć przed negatywnymi skutkami inflacji niż uboższa 4. Zbieżność poziomów inflacji w państwach członkowskich umożliwia prowadzenie przez Europejski Bank Centralny jednolitej polityki pieniężnej dla wszystkich krajów należących do strefy euro. W skali unii monetarnej kraj posiadający wysoką inflację utrudniałby realizację głównego zadania banku centralnego, czyli utrzymania stabilności cen. Gdyby bank centralny prowadził politykę mającą na celu zwalczenie inflacji w kraju, w którym byłaby ona zdecydowanie wyższa niż w innych krajach, polityka taka byłaby nadmiernie restrykcyjna w stosunku do państw o niższej inflacji. Natomiast polityka banku centralnego, która nie uwzględniałaby wysokiej inflacji w takim kraju, byłaby dla niego zbyt łagodna. Doprowadziłoby to do spadku realnych stóp procentowych, a w konsekwencji do pobudzenia inwestycji oraz konsumpcji w takim kraju. W efekcie tego zwiększyłby się popyt oraz inflacja, co mogłoby skutkować przegrzaniem gospodarki i głęboką korektą recesyjną 5. Z drugiej strony należy też zwrócić uwagę na fakt, iż troska o inflację była czynnikiem skutkującym problemami. Za niską inflacją kryją się w dużej mierze zjawiska związane z kryzysem, a te z kolei mają charakter strukturalny, systemowy. Niebezpieczeństwem jest także deflacja, której skutki wystąpienia są dużo poważniejsze niż inflacji. Kiedy występuje deflacja, ze względu na spadek cen, produkcja staje się mniej opłacalna, zamówienia odsuwa się w czasie i gospodarka popada w recesję. Kryterium stóp procentowych ma odzwierciedlić ocenę trwałości oraz zbieżności gospodarek państw unii monetarnej i krajów kandydujących jakiej dokonuje sam rynek finansowy 6. Kryterium stóp procentowych jest w pewnym sensie rozszerzeniem lub uzupełnieniem kryterium inflacyjnego. Stopy te mogą być postrzegane jako opinia uczestników rynku na temat sytuacji gospodarczej w kraju 7. Niskie oraz stabilne długookresowe stopy procentowe 4 Oręziak L., 2004: Euro. Nowy pieniądz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s Boguszewski P., 2014: Konwergencja nominalna i realna, a integracja walutowa w kryzysie, [w:] Mechanizmy funkcjonowania strefy euro, red. P. Kowalewski, G. Tchork, J. Górski, NBP, Warszawa, s Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art Janowski G., 2008: Kryteria przystąpienia do strefy euro ich interpretacja ekonomiczna oraz ocena możliwości realizacji w Polsce [w:]efekty integracji europejskiej w wybranych sektorach gospodarki red. Danielwicz J., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s

10 oznaczają iż uczestnicy rynku finansowego przewidują także w przyszłości niską inflację oraz premię za ryzyko dla danego kraju co wydaje się dobrym oraz syntetycznym identyfikatorem poziomu jego stabilności. Można więc stwierdzić, że im mniejsze różnice między stopami poszczególnych krajów tym bardziej zbliżona sytuacja gospodarcza tych krajów, co ma istotne znaczenie dla integracji gospodarczej. Kryterium stabilności kursu walutowego sprowadza się do stabilizacji kursów walutowych krajów kandydujących do Unii Gospodarczej i Walutowej w ramach mechanizmu kursowego ERM II, który został ustanowiony uchwałą Rady Europejskiej 17 czerwca 1997 roku w Amsterdamie 8. Dopuszczalne pasmo wahań w ERM II wynosi +/- 15% względem parytetu centralnego, przyjętego przez dany kraj aspirujący do Unii Gospodarczej i Walutowej. Spełnienie kryterium stabilności kursu walutowego przez dany kraj oznacza iż gospodarka tego kraju oceniana jest przez uczestnika rynku finansowego jako wiarygodna 9. Co więcej w kraju tym nie dochodzi do znacznych wahań fundamentalnych wielkości gospodarczych (stopa inflacji, tempo wzrostu PKB, wysokość stóp procentowych, stan bilansu płatniczego), mających wpływ na poziom kursu. Napięcia na rynku walutowym mogą być następstwem, nieprzekonania podmiotów gospodarczych o wiarygodności prowadzonej przez rząd polityki. Kraj jest gotowy do przyjęcia euro, gdy jest w stanie ustabilizować kurs waluty w stosunku do euro i zapobiec jego dewaluacji tuż przed przystąpieniem do Unii Gospodarczej i Walutowej. Wystąpienie dewaluacji na krótko przed przyjęciem euro może być kuszące z punktu widzenia osiągnięcia krótkookresowych korzyści w postaci przyśpieszenia wzrostu gospodarczego oraz spadku bezrobocia. Te krótkookresowe korzyści mogą prowadzić do wzrostu inflacji, której obniżenie w późniejszym czasie może być kosztowne. Ponadto korzyści płynące z dewaluacji osiągane są często kosztem krajów w stosunku do walut, których dewaluacja jest przeprowadzana, czyli w tym przypadku przede wszystkim krajów strefy euro 10. Zadaniem kryterium kursowego jest właśnie uniemożliwianie takich praktyk. Kryteria fiskalne zostały wprowadzone celem stabilizowania gospodarek państw, których środkiem płatniczym jest euro. Utrzymywanie niskiego poziomu deficytu budżetowego oraz długu publicznego umożliwia prawidłowe funkcjonowanie automatycznych stabilizatorów gospodarki, zwłaszcza w okresie dekoniunktury. Ponadto pozwala zachować niski poziom stóp procentowych, a w efekcie niski koszt finansowania działalności gospodarczej oraz stabilność cen. Wysoki deficyt w niektórych państwach członkowskich może doprowadzić do pogorszenia sytuacji gospodarczej w strefie euro, spowodowanej koniecznością prowadzenia bardziej restrykcyjnej wspólnej polityki pieniężnej Bukowski S. I., 2007: Strefa euro. Perspektywy rozszerzenia o Polskę i inne kraje Europy Środkowo Wschodniej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s Janowski G., 2008: Kryteria,s NBP, 2004: Raport na temat korzyści i kosztów przystąpienia Polski do strefy euro, red. J. Borowski, Warszawa, s Oręziak L., 2004: Doświadczenia krajów strefy euro w zwalczaniu deficytów budżetowych, Bank i kredyt nr 8, s

11 Z kolei duże zadłużenie finansów publicznych prowadzi do presji inflacyjnej, wzrostu stóp procentowych oraz szkodzi aktywności gospodarczej. Inflacja i wysokie stopy procentowe obniżają aktywność gospodarczą. Brak stabilności cen utrudnia rachunek ekonomiczny Procedura przyjmowania wspólnej waluty Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Maastricht państwa aspirujące do strefy euro muszą wypełniać kryteria konwergencji nominalnej i prawnej. W ramach tej ostatniej analizowana jest zgodność ustawodawstwa krajowego z prawem wspólnotowym w szczególności w stosunku do statutu banku centralnego 12. Do momentu wypełnienia tych kryteriów państwo otrzymuje status państwa członkowskiego objętego derogacją. Derogacja oznacza uczestnictwo we wspólnym rynku lecz uniemożliwia przyjęcie wspólnej waluty. Polska chcąc przystąpić do strefy euro musi dążyć do wypełnienia kryteriów konwergencji, które pozwolą Unii Europejskiej zdjąć z niej klauzulę derogacji. Proces przyjmowania wspólnej waluty został przez Unię Europejską określony etapowo, a jego główną składową jest uczestnictwo w ERM II. Polski rząd biorąc pod uwagę uwarunkowania proceduralne podzielił ten proces na cztery etapy. Etapy te przedstawia rysunek 2. Etapy dochodzenia do członkowstwa w strefie euro Rysunek 2. Źródło: Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej, NBP, Warszawa 2014, s Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art

12 Etap pierwszy to przygotowanie i wejście Polski do ERM II. Etap ten rozpoczął się w momencie przystąpienia Polski do porozumienia Central Bank Agreement w dniu 29 kwietnia 2004 roku. Celem tego etapu jest przygotowanie kraju do uczestnictwa w systemie ERM II, a jego zakończenie nastąpi po włączeniu złotego do tego systemu. Na około 6 miesięcy przed oficjalnym włączeniem waluty krajowej do ERM II konieczne jest rozpoczęcie przygotowań do wypracowania, wspólnie z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Centralnym decyzji o przystąpieniu do ERM II. W okresie tym należy powiadomić Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny o intencji i planowanym terminie przystąpienia do ERM II. Wraz z włączeniem złotego do ERM II rozpocznie się drugi etap, mający na celu wykazanie trwałego wypełnienia kryteriów konwergencji. Jego zakończenie nastąpi wraz z podjęciem przez Radę Ecofin decyzji o uchyleniu derogacji, a także ustaleniu nieodwołalnego kursu wymiany pomiędzy złotym i euro 13. Kryterium stabilności kursu walutowego wymaga, aby waluta krajowa przebywała w systemie ERM II nie krócej niż dwa lata. W tym czasie Polska musi wypełnić pozostałe kryteria konwergencji. Od decyzji Rady Ecofin o uchyleniu derogacji aż do momentu przystąpienia do strefy euro będzie trwał etap trzeci. Celem tego etapu będzie przygotowanie Polski na wprowadzenie euro do obiegu. Przystąpienie do strefy euro rozpocznie czwarty etap, w trakcie, którego ma nastąpić płynne wprowadzenie euro do obiegu. Etap ten zakończy wymiana złotego na euro 14. Zadania przypadające na poszczególne etapy procesu przyjmowania euro wymagają dla ich realizacji określonego czasu. Procedura wejścia do strefy euro trwa co najmniej trzy lata 15. Czas trwania konsultacji Komisji Europejskiej z Europejskim Bankiem Centralnym odnośnie momentu przystąpienia do systemu ERM II oraz poziomu centralnego kursu złotego w etapie pierwszym jest planowany na co najmniej pół roku. Następnie uczestnictwo w systemie ERM II nie może trwać mniej niż dwa lata. Opracowanie raportu o konwergencji, będącego podstawą o ewentualnym uchyleniu derogacji wymaga co najmniej pół roku. Po przyjęciu wspólnej waluty każde państwo zobowiązane jest do przygotowywania Programów Stabilności, wskazujących sposoby utrzymania wysokiego stopnia trwałej zbieżności 16. Reasumując dotychczasowe rozważania można stwierdzić, że proces przyjmowania wspólnej waluty będzie długotrwały, a także wypełniony skomplikowanymi przedsięwzięciami. Głównymi kwestiami w tym procesie będą: trwałe wypełnienie kryteriów konwergencji nominalnej, udział w Mechanizmie Stabilizowania Kursów II oraz wynegocjowanie właściwego, korzystnego dla polskiej gospodarki kursu złotego do euro. 13 Ministerstwo Finansów, sierpień 2005: Integracja Polski ze strefą euro: Uwarunkowania członkowstwa i strategia zarządzania procesem,, Warszawa, s Tamże, s NBP, 2004: Raport na temat korzyści, s Szeląg K., 2001: Proces etapowego dochodzenia do euro, Bank i kredyt, nr 11 12, s

13 ROZDZIAŁ II. STOPIEŃ SPEŁNIANIA PRZEZ POLSKĘ KRYTERIÓW KONWERGENCJI NOMINALNEJ W LATACH Kryterium stabilności cen Weryfikacja kryterium stabilności następuje poprzez porównanie ze sobą średniorocznej stopy inflacji wyrażonej w HICP i wartości referencyjnej. Dane państwo wypełnia kryterium jeżeli jego inflacja nie przekracza pewnego ograniczenia górnego nazywanego wartością referencyjną. Aby lepiej zrozumieć istotę tego kryterium, należy zwrócić uwagę, że posługuje się ono tzw. wskaźnikiem zharmonizowanym cen HCIP, a nie tradycyjnym wskaźnikiem wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). Różnica pomiędzy indeksem HICP, a wskaźnikiem cen konsumpcyjnych (CPI) polega na tym, że indeks zharmonizowany uwzględnia wydatki ponoszone przez cudzoziemców na zakup dóbr i usług w Polsce, wydatki osób przybywających w tzw. gospodarstwach instytucjonalnych np. szpitalach, więzieniach, a także wydatki ponoszone na gry losowe. Średnioroczną stopę inflacji HICP oblicza się z następującego wzoru 17 : gdzie: Πt HICP średnioroczna stopa inflacji HICP w miesiącu t, HICPi jednopodstawowy zharmonizowany indeks cen konsumpcyjnych w miesiącu i. Powyższy sposób obliczania wskaźnika inflacji sprawia, że charakteryzuje się on mniejszą zmiennością niż wskaźnik inflacji liczony metodą rok do roku. Natomiast w celu obliczenia wartości referencyjnej dla tego kryterium należy: wybrać trzy kraje członkowskie UE o najniższych średniorocznych stopach inflacji HICP, a następnie wyliczyć średnią arytmetyczną ze średniorocznych stóp inflacji HICP dla tych trzech krajów, a potem dodać do tej średniej 1,5 punktu procentowego 18. Wysokość inflacji HICP odnotowanej w Polsce w latach , a także wartości referencyjnej UE przedstawia tabela NBP, 2004: Raport na temat korzyści, s Tamże, s

14 Porównanie wysokości inflacji HICP w Polsce z wartościami referencyjnymi UE Tabela 1. Rok HICP w Polsce (%) Wartość referencyjna 2,7 3,9 3,7 0,8 0,1 2,4 3,1 2,8 1,8 1,3 UE (%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: HICP inflation rate [w:] [ r.] W latach Polska nie spełniała kryterium stabilności cen. Wartość referencyjna w 2010 roku wynosiła 2,4%, a podstawą do jej obliczenia były dane z trzech państw Unii Europejskiej o najbardziej stabilnych cenach: Słowacji, Holandii oraz Niemiec. W roku 2011 średnie 12 miesięczne tempo wzrostu indeksu HICP zwiększyło się do 3,9%, a wartość referencyjna wzrosła do 3,1%. Podstawę do obliczenia wartości referencyjnej stanowiły dane pochodzące z: Irlandii, Szwecji i Słowenii. W 2012 roku w porównaniu do roku 2011 nastąpił spadek poziomu inflacji w Polsce o 0,2 punktu procentowego przy wartości referencyjnej 2,8% (średnia stopa inflacji w Szwecji, Grecji, Irlandii) 19. W 2013 i 2014 roku Polska wypełniła kryterium stabilności cen. Poziom inflacji w 2013 roku wyniósł 0,8% i był niższy od wartości referencyjnej o 1 punkt procentowy. Wartość referencyjną obliczono na podstawie danych z trzech państw o najbardziej stabilnych cenach. Były to Łotwa, Bułgaria i Cypr. W 2014 roku średnie 12 miesięczne tempo wzrostu indeksu HICP w Polsce osiągnęło historycznie najniższy poziom. Poziom inflacji wynosił 0,1% i był niższy od wartości referencyjnej aż o 1,2 punktu procentowego. Do obliczenia wartości referencyjnej wykorzystano dane pochodzące z trzech państw o najbardziej stabilnych cenach, wśród, których znalazły się: Cypr, Portugalia oraz Hiszpania Kryterium wysokości długoterminowych stóp procentowych Weryfikacja kryterium stopy procentowej odbywa się w podobnie jak w przypadku kryterium stabilności cen. W celu sprawdzenia czy dany kraj spełnia kryterium stóp procentowych należy porównać średnią wartość stopy procentowej z ostatniego roku danego kraju z wartością referencyjną. Przyjmuje się, że kryterium to jest spełnione, gdy średnia 19 Obliczenia własne na podstawie: HICP inflation rate [w:] [ r.] 14

15 nominalna długoterminowa stopa procentowa danego kraju nie przekracza wartości referencyjnej 20. Do pomiaru stopy procentowej służy rentowność długoterminowych obligacji skarbowych lub porównywalnych papierów wartościowych. Zgodnie z zaleceniami EBC instrument referencyjny powinien się charakteryzować następującymi cechami 21 : emitentem obligacji powinien być Skarb Państwa, termin zapadalności obligacji powinien być zbliżony do 10 lat, obligacja powinna być dostatecznie płynna, warunek ten decyduje o wyborze między pojedynczą obligacją, a koszykiem obligacji. Aby obliczyć wartość referencyjną należy najpierw wybrać trzy kraje członkowskie UE o najniższych średniorocznych stopach inflacji HICP, następnie wyliczyć średnią arytmetyczną z dwunastomiesięcznych średnich ruchomych długoterminowych nominalnych stóp procentowych dla tych trzech krajów, a na końcu dodać do wyliczonej średniej 2 punkty procentowe 22. Wysokość średnich długoterminowych stóp procentowych w Polsce w latach oraz wartości referencyjne UE przedstawia wykres 1. Wykres 1. Porównanie wysokości średnich długoterminowych stóp procentowych w Polsce z wartościami 9,0% referencyjnymi UE 8,0% 7,7% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 6,0% 5,8% 5,2% 5,0% 3,6% 4,0% 5,4% 5,3% 3,5% Średnia długoterminowa stopa procentowa w Polsce Wartość referencyjna UE 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Long term interest rate for convergence purposes 10 years maturity [w:] [ r.] W 2010 roku Polska nie wypełniała kryterium stóp procentowych. Średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 5,8% i była o 0,6 punktu procentowego wyższa od wartości referencyjnej. Zmiana sytuacji nastąpiła w roku 2011 kiedy to średnia 20 Boguszewski P., 2014: Konwergencja nominalna i realna, a integracja walutowa w kryzysie, [w:] Mechanizmy, s NBP, 2004: Raport na temat korzyści, s Tamże, s

16 długoterminowa stopa procentowa wynosiła 6,0% i była niższa od wartości referencyjnej o 1,7 punktu procentowego, tym samym Polska wypełniła kryterium stóp procentowych. Z kolei w 2012 roku średnia długoterminowa stopa procentowa była już wyższa od wartości referencyjnej, tym samym Polska nie spełniała kryterium stóp procentowych. W kolejnych latach tj i 2014 Polska wypełniła kryterium stóp procentowych. Średnia długoterminowa stopa procentowa w 2013 roku kształtowała się o 1,4 punktu procentowego poniżej wartości referencyjnej, która wynosiła 5,4%. Natomiast w 2014 roku średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 3,5% i osiągnęła historycznie najniższy poziom, tym samym kształtując się o 1,8 punktu procentowego poniżej wartości referencyjnej, która wynosiła 5,3%. Stopa procentowa jest w dużej mierze pochodną sytuacji, która odnosi się do inflacji, więc Polska nie powinna mieć kłopotów z wypełnieniem tego kryterium Kryterium stabilności kursu walutowego Polska nie spełnia kryterium kursu walutowego gdyż nie uczestniczy w systemie ERM II, stąd zachowany jest system płynnego kursu walutowego. Mimo tego nasz kraj podejmuje działania mające na celu zapewnienie stabilności polskiego złotego. Do badania stabilności kursu walutowego Europejski Bank Centralny wykorzystuje miarę zmienności kursu walutowego ERV. Przy jego wyznaczeniu wykorzystuje się dzienne notowania kursu nominalnego, a ERV jest definiowana jako odchylenie standardowe rocznej stopy zmian kursu wyznaczonej ex ante, zakładając, że zmiany te będą analogiczne w następnych dwunastu miesiącach 23. Kształtowanie się kursu złotego do euro w badanym okresie przedstawia tabela 2. Kurs złotego do euro Tabela 2. Rok Kurs średni 3,96 4,41 4,08 4,14 4,26 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Archiwum kursów średnich Tabela A od dnia do [w:] [ r.] Jak wynika z tabeli 2 kurs złotego wobec euro wykazywał dużą zmienność. W 2012 roku nastąpiła aprecjacja złotego w relacji do euro. Od roku 2013 kurs ten podlegał stałej deprecjacji w stosunku do roku poprzedniego. Istnieje duży związek między stabilizacją kursu walutowego w ramach ERM II, a pozostałymi kryteriami konwergencji. Oznacza to, że kryterium kursowe powinno być realizowane, wtedy kiedy polska gospodarka będzie już prawie stabilna, a kryteria stabilizacji cen, stabilizacji fiskalnej oraz długoterminowej stopy procentowej będą względnie trwale spełnione. 23 Janowski G., 2008: Kryteria przystąpienia do strefy euro ich interpretacja ekonomiczna oraz ocena możliwości realizacji w Polsce [w:]efekty integracji, s

17 2. 4. Kryterium wysokości deficytu budżetowego i długu publicznego Kryterium fiskalne przewiduje, że kraj członkowski w momencie dokonywania oceny nie może być objęty procedurą nadmiernego deficytu. Sytuację fiskalną w danym kraju analizuje się pod kątem sprawdzania czy 24 : 1) faktyczny lub planowany poziom deficytu sektora rządowego i samorządowego w relacji do PKB przekracza wartość referencyjną; jeśli tak, to czy ta relacja spadła w sposób znaczący oraz trwały i zbliżyła się do wartości referencyjnej, albo czy przekroczenie wartości referencyjnej ma charakter wyjątkowy oraz chwilowy, a relacja ta pozostaje bliska wartości referencyjnej; 2) relacja długu sektora rządowego i samorządowego do PKB przekracza wartość referencyjną; jeśli tak, to czy ta relacja maleje odpowiednio szybko i czy zbliża się do wartości referencyjnej w zadowalającym tempie. W latach Polska nie spełniała kryterium fiskalnego ze względu nałożoną na nasz kraj procedurę nadmiernego deficytu. Deficyt sektora rządowego i samorządowego w relacji do PKB przedstawia wykres 2. 0,0% -1,0% Deficyt sektora g. g. w relacji do PKB Wykres 2. -2,0% -3,0% -4,0% -3,7% -4,0% -3,2% Deficy sektora g. g. w relacji do PKB Wartość referencyjna -5,0% -4,9% -6,0% -7,0% -8,0% -7,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie: General government deficit (-) and surplus (+) - annual data [w:] [ r.] Polska nie spełnia od wielu lat kryterium deficytu budżetowego sektora finansów publicznych, czego efektem było nałożenie w 2009 roku procedury nadmiernego deficytu, na mocy rozporządzenia Rade (WE) nr 479/2009 z dnia 25 maja 2009 roku. Na podstawie tej procedury Polska jest zmuszona do przekazywania do Komisji przed 1 kwietnia i 1 października każdego roku informacji o: deficycie lub nadwyżce sektora instytucji 24 Pietras J., 2006: Perspektywy wejścia Polski do strefy euro[w:] Perspektywy wejścia Polski do strefy euro, red. E. Balcerewicz, Centrum Analiz Społeczno Ekonomicznych, Warszawa, s

18 rządowych i samorządowych oraz jego podsektorów, długu sektora instytucji rządowych i samorządowych, nakładach brutto na środki trwałe w sektorze instytucji rządowych i samorządowych, wydatkach sektora instytucji rządowych i samorządowych na odsetki, produkcie krajowym brutto 25. Fiskalne kryterium długu Polska wypełniła od początku istnienia strefy euro. Dług publiczny sektora rządowego i samorządowego w relacji do PKB przedstawia wykres 3. Dług sektora g. g. w relacji do PKB Wykres 3. 62,0% 60,0% 58,0% 56,0% 54,0% 52,0% 50,0% 53,6% 54,8% 54,4% 55,7% 50,1% Dług sektora g. g. w relacji do PKB Wartość referencyjna 48,0% 46,0% 44,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie: General government gross debt annual data [w:] [ r.] Wysokość długu publicznego w Polsce nie przekracza wartości referencyjnej 60%. W 2010 roku relacja długu publicznego do PKB wynosiła 53,6%. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych (wg definicji UE) na koniec 2012 roku wyniósł 878,4 mld zł wobec 851,4 mld zł na koniec 2011 roku, a jego relacja do PKB wynosiła 54,4% wobec 54,8% na koniec 2011 roku 26. Natomiast dług publiczny na koniec 2014 roku wyniósł 50,1% w relacji do PKB. Wypełnianie fiskalnego kryterium długu ma też związek z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Zgodnie z art. 216 ustęp 5: nie wolno zaciągać lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie, których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. 25 Pietrzykowski M., 2014: Polska na drodze do reformowanej strefy euro, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s Wskaźniki makroekonomiczne [w:] [ r.] 18

19 Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku szczegółowo przedstawia trzy progi ostrożnościowe w przypadku przekroczenia, których rząd zobowiązany jest do podjęcia określonych kroków. Pierwszy z nich relacja długu publicznego w stosunku do PKB większa od 50%, ale nie większa od 55% został już uchylony decyzją Sejmu w 2013 roku, kiedy urząd Prezesa Rady Ministrów sprawował Donald Tusk. Drugi próg ostrożnościowy to przedział między 55%, a 60%, a trzeci próg ostrożnościowy to 60% i więcej 27. Podsumowując powyższe rozważania można powiedzieć, że najtrudniejszym celem dla Polski będzie wypełnienie fiskalnego kryterium konwergencji. Można natomiast uznać, że, dzięki przyjęciu strategii polityki opartej na bezpośrednim celu inflacyjnym, Polska w wystarczającym stopniu spełnia kryterium stabilności cen. Ponadto należy zwrócić uwagę, że nasz kraj dobrze radzi sobie z wypełnianiem kryterium odnośnie stopy procentowej. Tutaj należy podkreślić iż dalsza obniżka stóp, a także ich zbliżanie się do poziomu obowiązującego w strefie euro zależy przede wszystkim od trwałości osiągniętej konwergencji gospodarczej, a także spełniania pozostałych kryteriów zbieżności. Z kolei spełnienie kryterium kursu walutowego będzie wymagało stabilizacji procesów gospodarczych w naszym kraju, ponieważ wahania kursu są odzwierciedleniem oceny danej gospodarki przez rynki finansowe. Oznacza to, że na stabilność kursu złotego wpływ będzie mieć wypełnienie pozostałych kryteriów konwergencji. Niezbędne będzie także opracowanie programu uczestnictwa w systemie ERM II. 27 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U Nr 157 poz. 1240, z poz. zm.). 19

20 ROZDZIAŁ III. SKUTKI WPROWADZENIA EURO W POLSCE W KONTEKŚCIE OSIĄGNIĘTEGO POZIOMU KONWEGENCJI Koszty i zagrożenia związane z wypełnianiem kryteriów konwergencji Decyzja o wprowadzeniu euro przez Polskę będzie miała swoje konsekwencje przed faktycznym wejściem naszego kraju do strefy euro. Jest to związane z wymogiem dwuletniego pobytu w ERM II oraz spełnieniem kryteriów konwergencji. Kryteria konwergencji są często krytykowane jako nieprzystające do współczesnych realiów oraz nieadekwatne do sytuacji gospodarczej. Po pierwsze mają one głównie makroekonomiczny charakter. Po drugie autentyczna konwergencja jest procesem długoletnim, a migawkowy obraz sytuacji w jednym roku tak naprawdę niczego nie mówi 28. Kryterium inflacyjne zgodnie, z którym przeciętna stopa inflacji notowana w ciągu 12 miesięcy przed badaniem, nie może przekraczać więcej niż o 1,5 punktu procentowego średniej z trzech krajów UE o najbardziej stabilnym poziomie cen należy poddać wysokiej krytyce, ponieważ inflacyjnej mentalności oraz podatności jakiegoś kraju na inflację nie można ocenić w tak krótkim okresie czasu. Po dokładnej analizie inflacyjnego kryterium zbieżności można dodatkowo zauważyć pewne nieścisłości metodologiczne oraz interpretacyjne w jego konstrukcji. Chodzi tutaj o możliwość zaliczenia do tzw. krajów referencyjnych państw niebędących członkami unii walutowej. Można powiedzieć, że taki stan rzeczy byłby nieuzasadniony. Wynika to z tego iż poziom inflacji w krajach należących do Unii Gospodarczej i Walutowej nie ma przełożenia na procesy akcesyjne nowych członków. Przykładem może być tutaj rok 2006, kiedy to Komisja Europejska odrzuciła wniosek Litwy o członkowstwo w strefie euro. Średnia stopa inflacji w tym kraju kształtowała się wtedy na poziomie 2,7% i była wyższa od wartości referencyjnej o 0,07%. Wartość referencyjną obliczono na podstawie trzech państw o najbardziej stabilnym poziomie cen, wśród tych krajów znalazły się dwa spoza unii walutowej: Polska i Szwecja. Dynamika cen w tych krajach została wykorzystana do obliczenia maksymalnego progu inflacji dla Litwy, co uniemożliwiło akcesję Litwy do strefy euro 29. Idąc dalej za inflacyjnym kryterium zbieżności można wysunąć kolejne wątpliwości. Mianowicie Komisja Europejska wybierając trzy kraje o najbardziej stabilnym poziomie cen, ma na myśli kraje o najniższej dodatniej stopie inflacji (z wyłączeniem deflacji). Natomiast cel inflacyjny EBC zakłada inflację na poziomie poniżej, ale blisko 2%. Pojawia się tutaj pewna niespójność dwie różne wykładnie tego samego pojęcia stabilności cen. Jedna na użytek polityki pieniężnej EBC, która jest stosowana wobec obecnych członków, a druga związana z kryteriami konwergencji, wobec członków przyszłych 30. Ponadto będący miarą inflacji indeks HICP nie do końca oddaje skalę problemów związanych z cenami w krajach członkowskich. Potwierdzeniem tego mogą być lata 28 Bandulet B., 2011: Ostatnie lata euro. Raport o walucie, której nie chcieli Niemcy, Wydawnictwo Wektory, Bielany Wrocławskie, s Pronobis M., 2008: Polska w strefie euro, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa, s Ibidem, s

21 kiedy to w naszym kraju nie było znaczącej presji popytowej, a mimo tego gospodarka bardzo zwolniła. Kryterium stabilności cen zostało przekroczone z powodu niezależnego od polityki rządu wzrostu cen, zwłaszcza surowców 31. Z kolei deficyt budżetowy państwa nie powinien przekraczać 3% PKB, ale był do zaakceptowania jeśli relacja obniżała się stale i znacząco, zbliżając się do wartości referencyjnej lub przekroczenie wartości referencyjnej miało charakter wyjątkowy oraz chwilowy. Tutaj pojawia się kolejny mankament metodologiczny. Traktat nie precyzował w jakim przedziale czasu miało się to dokonać. Podobnie rzecz ma się w przypadku fiskalnego kryterium długu publicznego, zgodnie, z którym dług publiczny nie może przekroczyć 60% PKB. Odchylenia w górę mogły być zaakceptowane w sytuacji gdy zadłużenie maleje odpowiednio szybko i zbliża się do wartości referencyjnej. W Traktacie nie określono także w jakim czasie powinno nastąpić zmniejszenie zadłużenia do wartości referencyjnej 32. Często z pewnym uproszczeniem przyjmuje się, że kryteria z Maastricht określają zasady tworzenia strefy euro. Jednak po głębszej refleksji można dojść do wniosku, że kryteria te są intelektualnie niedopracowane brakuje w nich warunku nałożonego na produktywność. Parytet produktywności w zakresie dóbr wymienialnych na rynkach decyduje o trendzie kursu walutowego. Umacnia się waluta kraju o wyższej produktywności. Jeśli kraj ma niską produktywność, to nie powinien wchodzić do obszaru walutowego tworzonego z krajów o wyższej produktywności. Stanowi to główny dylemat rozszerzania się strefy euro, która początkowo została stworzona z krajów o wysokiej produktywności 33. Znaczącym argumentem przeciwko kryteriom konwergencji jest też wybiórczość ich stosowania. W 2013 roku 12 krajów nie spełniło kryterium deficytu, 15 kryterium długu, 8 kryterium stabilności cen, 5 kryterium długookresowej stopy procentowej, a 16 krajów było objętych procedurą nadmiernego deficytu. Przez długi czas kraje kandydujące musiały ponosić ogromny trud, związany z dostosowaniem się do wymogów, by po wejściu do strefy euro te wymogi notorycznie łamać 34. Szczególne znaczenie ma tutaj przypadek Grecji, która posunęła się nawet do fałszowania danych statystycznych, aby spełnić wymogi uczestnictwa w strefie euro. Idąc dalej należy uwzględnić, iż konieczność spełnienia kryteriów konwergencji może wymuszać prowadzenie przed przystąpieniem do strefy euro bardziej restrykcyjnej polityki fiskalnej oraz monetarnej. Ma to związek ze spełnianiem kryterium stabilności cen oraz kryterium fiskalnego. Ryzyko wystąpienia krótkookresowego kosztu spełnienia kryterium inflacyjnego: Skala kosztów, jakie potencjalnie będzie musiała ponieść polska gospodarka, zależeć będzie od wielu czynników, a w szczególności od poziomu, na jakim ukształtuje się wartość referencyjna w stosunku do stopy inflacji w Polsce. 31 Pietrzykowski M., 2014: Polska na drodze.., s Bandulet B., 2011: Ostatnie lata euro, s Dobija M., 2014: Teoretyczne podstawy integracyjnego obszaru walutowego. Dylematy przystąpienia Polski do strefy euro [w:] Nierówności społeczne, a wzrost gospodarczy. W kierunku zintegrowanego rozwoju, Rzeszów, s Pietrzykowski M., 2014: Polska na drodze.., s

22 Zarówno polityka Europejskiego Banku Centralnego, jak i Narodowego Banku Polskiego oparta jest na tzw. strategii bezpośredniego celu inflacyjnego. W strategii polityki pieniężnej Rada Polityki Pieniężnej przyjęła cel inflacyjny na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1%. Nie jest jednak wiadomo jaka będzie wartość referencyjna wymagana dla spełnienia kryterium stabilności cen w okresie poprzedzającym wejście Polski do unii monetarnej 35. W związku z tym kiedy wartość referencyjna będzie niższa od przyjętego przez NBP ciągłego celu inflacyjnego, niezbędne będzie obniżenie inflacji do poziomu, który umożliwi spełnienie kryterium konwergencji. Efektem tego mogą być koszty w postaci przejściowego obniżenia dynamiki PKB. Wartość średniorocznego wskaźnika HICP w Polsce zgodnie z kryterium stabilności cen powinna być niższa od wartości referencyjnej. Przy weryfikacji spełnienia kryterium inflacyjnego pozostaje pewna dowolność w ustalaniu momentu, w którym kryterium to musi być spełnione. Jednak doświadczenia krajów należących do strefy euro wskazują, że w praktyce moment, w którym nastąpi weryfikacja w zakresie inflacyjnego kryterium zbieżności, przypadnie na koniec okresu wymaganego uczestnictwa w ERM II 36. Podkreślić należy też, że lęk obecnie budzi niska inflacja oraz ryzyko deflacji w strefie euro. W strefie euro przyczyną niskiej inflacji są obawy konsumentów o przyszłość, przez co ograniczają oni wydatki. W przypadku niespodziewanego pogorszenia się globalnej koniunktury, bliska zera inflacja może przerodzić się w deflację. Deflacja wynikająca z osłabienia popytu, nasilałaby zagrożenie dla wzrostu gospodarczego. O ile w przypadku wzrostu inflacji można byłoby przeciwdziałać podnosząc stopę procentową, o tyle z deflacją jest gorzej. Dalszemu osłabieniu aktywności gospodarczej trudno byłoby zapobiec w obecnej sytuacji, ponieważ ustalone przez banki centralne stopy procentowe utrzymują się na poziomie bliskim zera. Niski wzrost gospodarczy oraz niskie tempo wzrostu cen za granicą mogą wpływać na kształtowanie się inflacji i wzrostu gospodarczego w Polsce głównie ze względu na duże obroty handlowe polskiej gospodarki z tymi krajami 37. Ryzyko związane z wypełnieniem kryterium kursowego: Spełnienie kryterium kursowego w ramach uczestnictwa w ERM II jest jednym z warunków uzyskania członkowstwa w strefie euro. W trakcie pobytu w ERM II rynkowy kurs złotego w stosunku do euro będzie mógł się wahać w przedziale +/- 15% w stosunku do wyznaczonego parytetu centralnego. Z uczestnictwem w ERM II związane jest ryzyko ustalenia centralnego parytetu w tym systemie i następnie kursu konwersji złotego na euro na niewłaściwym poziomie z punktu widzenia utrzymania równowagi zewnętrznej (tzn. deficytu obrotów bieżących finansowanego napływem stabilnego kapitału) oraz wewnętrznej (domkniętej luki popytowej, 35 Chrobak G., Thier A., 2008: Korzyści i koszty wprowadzenia euro w Polsce [w:] Polska w strefie euro. Szanse i zagrożenia, red. J. Ostaszewski, SGH w Warszawie, Kolegium Zarządzania i Finansów, Katedra Finansów, Warszawa, s Tamże. 37 NBP, 2014: Założenia polityki pieniężnej na rok 2015, Warszawa, s

23 odpowiadającej stanowi pełnego zatrudnienia) 38. Kurs wejścia do systemu ERM II powinien jak najtrafniej odzwierciedlać kurs równowagi. Należy zaznaczyć iż ustalenie kursu centralnego na nieodpowiednim poziomie może doprowadzić do presji rynku na jego zmianę, a w konsekwencji zagrożenia niewypełniania przez Polskę kursowego kryterium konwergencji 39. Ustalenie kursu konwersji na zbyt niskim, czyli niedowartościowanym poziomie może skutkować w średniej perspektywie przegrzaniem gospodarki i w efekcie nadmierną presją inflacyjną. W celu przywrócenia równowagi makroekonomicznej konieczne stałoby się obniżenie presji płacowej, poprzez zacieśnienie fiskalne lub spadek konkurencyjności (wzrost realnego efektywnego kursu walutowego), a także wzrost bezrobocia 40. Natomiast ustalenie kursu konwersji na zbyt wysokim, czyli przewartościowanym poziomie mogłoby doprowadzić do obniżenia konkurencyjności gospodarki, a w konsekwencji do wzrostu importu oraz spadku eksportu. W dłuższym horyzoncie z kolei do spowolnienia aktywności gospodarczej i wzrostu bezrobocia. Ewentualne koszty związane z pobytem w ERM II mogą się wiązać także z koniecznością podejmowania interwencji na rynku walutowym. Kryterium kursu walutowego zakłada, że waluta krajowa musi przebywać w systemie przez minimum dwa lata bez poważnych napięć i bez dewaluacji kursu. W przypadku występowania dużej zmienności kursu koniecznym staje się podejmowanie interwencji 41. Problemem związanym z interwencjami banku centralnego są koszty działalności na rynku walutowym. Kosztem interwencji walutowej jest różnica w stopach procentowych, czyli między stopą procentową jaką bank dostaje za posiadanie dewizy i stopą za posiadaną walutę krajową. Kosztem danej interwencji będzie, więc iloczyn różnic stóp procentowych oraz kwoty podjętej interwencji. Waga zagrożeń wynikających z uczestnictwa w ERM II rośnie w obliczu obaw o wybuch kryzysu walutowego w trakcie pobytu Polski w systemie. Obawy te uzasadniają doświadczenia krajów lat 90 tych, kiedy to kursy sztywne bądź też kursy stabilizowane w ramach określonych przedziałów wahań były szczególnie podatne na spekulacyjne przepływy kapitału. System ERM II może więc zwiększać zagrożenie wystąpienia kryzysu 42. Polska gospodarka, jako rozwijająca się, zagrożona jest także wystąpieniem kryzysu walutowego w wyniku występowania tzw. efektu zamrażania. Ma on miejsce w sytuacji gdy, niekorzystne zjawiska w jednym kraju przenoszone są na inne gospodarki 43. W momencie przystąpienia do strefy euro przepływy kapitałowe może wywołać tzw. gra na konwergencję. Nieodległe uczestnictwo państwa w unii walutowej, a także stabilizacja kursu oraz spadek stóp procentowych może zachęcić inwestorów zagranicznych 38 Borowski J., 2011: Integracja monetarna. Wyzwania dla Polski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s NBP, 2014: Raport na temat pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie unii gospodarczej i walutowej, Warszawa, s Borowski J., 2011: Integracja monetarna, s Boguszewski P., 2014: Konwergencja nominalna i realna, a integracja walutowa w kryzysie, [w:] Mechanizmy, s NBP, 2014: Raport na temat pełnego,s Szczepańska O., Sotomska Krzysztofiak P., 2003: Reżim kursowy, a kryzysy walutowe czy możliwy jest kryzys walutowy w warunkach kursu płynnego?[w:] Bank i kredyt nr 9, s

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Konwergencja nominalna a konwergencja realna kiedy będzie możliwe wprowadzenie euro? Joanna

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej STABILIZACJA KURSU WALUTOWEGO PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO STREFY EURO Joanna Stryjek, SGH Wejście

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r.

Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Bruksela, dnia 12 maja 2010 r. Sprawozdanie nr 29/2010 Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Wstęp W sprawozdaniu z konwergencji

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Kryzysy walutowe Modele pierwszej generacji teorii kryzysów walutowych Model Krugmana wersja analityczna

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo

Bardziej szczegółowo

MAPA DROGOWA PRZYJĘCIA EURO PRZEZ POLSKĘ MATERIAŁ INFORMACYJNY

MAPA DROGOWA PRZYJĘCIA EURO PRZEZ POLSKĘ MATERIAŁ INFORMACYJNY MINISTERSTWO FINANSÓW MAPA DROGOWA PRZYJĘCIA EURO PRZEZ POLSKĘ MATERIAŁ INFORMACYJNY Warszawa, październik 2008 r. Poniższy dokument ma posłużyć ustaleniu kolejności niezbędnych działań w ramach procesu

Bardziej szczegółowo

Unia Gospodarcza i Pieniężna

Unia Gospodarcza i Pieniężna Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,

Bardziej szczegółowo

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz

FINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać

Bardziej szczegółowo

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę

Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.

Bardziej szczegółowo

Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach

Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki

Bardziej szczegółowo

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï 736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel Akademia Młodego Ekonomisty Walutowa Wieża Babel Dr Andrzej Dzun Uniwersytet w Białymstoku 20 listopada 2014 r. Pieniądz- powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu

Wykład 12. Integracja walutowa. Plan wykładu Wykład 12 Integracja walutowa Plan wykładu 1. Waluta globalna 2. Teoria optymalnych obszarów walutowych 3. Europejska Unia Walutowa i Gospodarcza (EMU) 4. Działalność ECB 1 1. Waluta globalna Paul Volcker

Bardziej szczegółowo

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model

Bardziej szczegółowo

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki

JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja

Bardziej szczegółowo

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 14 i 15 Polska w strefie euro http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl Czy opłaca się wejść do strefy euro? 1. Rola

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r.

Zalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 907 final Zalecenie DECYZJA RADY stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013

Bardziej szczegółowo

Korekta nierównowagi zewnętrznej

Korekta nierównowagi zewnętrznej Wykład 4 Korekta nierównowagi zewnętrznej Plan wykładu 1. System kursu walutowego 2. Korekta przy sztywnym kursie 1. System kursu walutowego W systemie płynnych kursów walutowych cena waluty jest wyznaczona

Bardziej szczegółowo

Monitor konwergencji nominalnej

Monitor konwergencji nominalnej Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY

Bardziej szczegółowo

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami.

Unia walutowa korzyści i koszty. Przystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Unia walutowa korzyści i koszty rzystąpienie do unii walutowej wiąże się z kosztami i korzyściami. Korzyści: Eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie ryzyka makroekonomicznego obniżenie stóp procentowych

Bardziej szczegółowo

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP

Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty piąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2014 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę. Marcin Konarski

Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę. Marcin Konarski Wybór optymalnego kursu centralnego w ramach ERM II w kontekście zastąpienia złotego przez wspólną walutę Marcin Konarski EURO jako waluta międzynarodowa 1. Walutą euro posługuje się dziś około 330 milionów

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa,.. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana założeń

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wyzwania stojące przed Polską gospodarką Paweł Kruk Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 04-12-2014 r. Jeśli nie wiadomo o co chodzi, chodzi o : Pieniądze

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Kursy i rynki walutowe - synteza MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2017 Kursy i rynki walutowe - synteza Rodzaje notowań 2 Pośrednie liczba jednostek pieniądza zagranicznego przypadającego na jednostkę pieniądza krajowego 0,257 PLN/EUR

Bardziej szczegółowo

Sytuacja gospodarcza Polski

Sytuacja gospodarcza Polski Sytuacja gospodarcza Polski Bohdan Wyżnikiewicz Warszawa, 4 czerwca 2014 r. Plan prezentacji I. Bieżąca sytuacja polskiej gospodarki II. III. Średniookresowa perspektywa wzrostu gospodarczego polskiej

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty dziewiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017

Bardziej szczegółowo

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych

Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003

Bardziej szczegółowo

Wojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych

Wojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia

Bardziej szczegółowo

Ryzyko walutowe i zarządzanie nim. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Ryzyko walutowe i zarządzanie nim. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu 1 Ryzyko walutowe i zarządzanie nim 2 Istota ryzyka walutowego Istota ryzyka walutowego sprowadza się do konieczności przewalutowania należności i zobowiązań (pozycji bilansu banku) wyrażonych w walutach

Bardziej szczegółowo

Spis treêci. www.wsip.com.pl

Spis treêci. www.wsip.com.pl Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY. w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu. (przedstawione przez Komisję)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY. w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu. (przedstawione przez Komisję) KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 24.6.2004 SEC(2004) 827 końcowy Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu (przedstawione przez Komisję) PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight

Bardziej szczegółowo

Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki

Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki 2 Handel międzynarodowy - Otwarcie gospodarki 0 Autarkia = = gospodarka zamknięta 0 Gospodarka otwarta 3 Otwarcie gospodarki - zadanie 0 Jak mierzymy stopień

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Model klasyczny podstawowe założenia Podstawowe założenia modelu są dokładnie takie same jak w modelu klasycznym gospodarki

Bardziej szczegółowo

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja

Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Komisja Europejska - Komunikat prasowy Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Bruksela, 04 listopad 2014 Zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych

Bardziej szczegółowo

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się

Bardziej szczegółowo

Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE

Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE CZY ENERGIA JEST DROGA? Autor: Joanna Nitecka, pracownik Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE ( Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 4/2004) Namacalnym efektem działalności

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 2.7.2008 SEK(2008) 2189 wersja ostateczna Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie (przedstawiona

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy

SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy SCENARIUSZ ZAJĘĆ DLA SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Przedmioty podstawy przedsiębiorczości i geografia Temat:,,Euro waluta wspólnej Europy CELE LEKCJI: Ogólny: - poznanie waluty euro. Szczegółowe: - uczeń zna

Bardziej szczegółowo

Polityka pieniężna i fiskalna

Polityka pieniężna i fiskalna Polityka pieniężna i fiskalna Spis treści: 1. Ekspansywna i restrykcyjna polityka gospodarcza...2 2. Bank centralny i jego polityka: operacje otwartego rynku, zmiany stopy dyskontowej, zmiany stopy rezerw

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 17 lutego 2005 r. 6501/05 UEM 59 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski Delegacje

Bardziej szczegółowo

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro

Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty. Doświadczenia krajów strefy euro Wyzwania dla polityki makroekonomicznej na drodze do wspólnej waluty Doświadczenia krajów strefy euro Przeprowadzone na potrzeby Raportu analizy NBP (2009) wskazują, że: w perspektywie długookresowej przyjęcie

Bardziej szczegółowo

Gospodarka otwarta i bilans płatniczy

Gospodarka otwarta i bilans płatniczy Gospodarka otwarta i bilans płatniczy Zagregowane wydatki w gospodarce otwartej Jeżeli przyjmiemy, że wydatki krajowe na dobra wytworzone w kraju zależą od poziomu dochodu Y oraz realnej stopy procentowej

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana Leszek Wincenciak Wydział Nauk Ekonomicznych UW 2/26 Plan wykładu: Prosty model keynesowski

Bardziej szczegółowo

Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa

Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa Sektor Gospodarstw Domowych Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE Raport nr 12 maj 2008 Warszawa 1 Gospodarka Polski Prognozy i opinie Raport Gospodarka

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa, 8.7. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Plan prezentacji. Zmiany pomiędzy rundami prognostycznymi Zmiana

Bardziej szczegółowo

Art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: 1. Głównym celem ESBC (Eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen.

Art. 127 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej: 1. Głównym celem ESBC (Eurosystemu) jest utrzymanie stabilności cen. Jednolita polityka pieniężna EBC, a zróżnicowanie strefy euro mgr Dominika Brózda Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Rozbieżność gospodarek strefy euro, a jednolita polityka

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Maciej Rapkiewicz, Instytut Sobieskiego,

Maciej Rapkiewicz, Instytut Sobieskiego, sektor rządowy (Skarb Państwa, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej z.o.z., państwowe szkoły wyższe) sektor samorządowy (jednostki samorządu terytorialnego, samodzielne publiczne z.o.z., samorządowe

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10796/16 ECOFIN 678 UEM 264 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Portugalia nie podjęła skutecznych działań

Bardziej szczegółowo

Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy

Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne Otoczenie technologiczne

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?

Bardziej szczegółowo

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R.

OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R. OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU UNIOBLIGACJE HIGH YIELD FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO Z DNIA 23 CZERWCA 2016 R. Niniejszym, Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. ogłasza o zmianie

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 8 października 2014 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat bieżącej i przyszłych decyzji dotyczących polityki

Bardziej szczegółowo

dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego

dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego dr hab. Tomasz Nieborak Wydział Prawa i Administracji UAM w Poznaniu Katedra Prawa Finansowego Pojęcie integracji Integracja to proces scalania grupy elementów, który ma miejsce w ramach poszczególnych

Bardziej szczegółowo

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD

Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Warszawa,.7. r. Projekcja inflacji i wzrostu gospodarczego Narodowego Banku Polskiego na podstawie modelu NECMOD Instytut Ekonomiczny Projekcja PKB lipiec % 9 8 9% % % proj.centralna 9 8 7 7-8q 9q q q

Bardziej szczegółowo

Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji. Wykład: NFLACJA nflacja - definicja nflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji. Pomiar inflacji ndeks cen konsumpcyjnych (CP Consumer Price

Bardziej szczegółowo

Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33

Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku :38:33 Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku 2015-10-21 14:38:33 2 Rumunia jest krajem o dynamicznie rozwijającej się gospodarce Sytuacja gospodarcza Rumunii w 2014 roku. Rumunia jest dużym krajem o dynamicznie

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat polityki pieniężnej w kontekście bieżącej i oczekiwanej sytuacji

Bardziej szczegółowo

ANALIZA SYTUACJI EKONOMICZNEJ PAŃSTW ASPIRUJĄCYCH DO UNII WALUTOWEJ Z WYKORZYSTANIEM KONWERGENCJI NOMINALNEJ

ANALIZA SYTUACJI EKONOMICZNEJ PAŃSTW ASPIRUJĄCYCH DO UNII WALUTOWEJ Z WYKORZYSTANIEM KONWERGENCJI NOMINALNEJ Krzysztof Dyrek Mgr, Wyższa Szkoła Biznesu-National-Louis University w Nowym Sączu, Wydział Nauk Społecznych i Informatyki ANALIZA SYTUACJI EKONOMICZNEJ PAŃSTW ASPIRUJĄCYCH DO UNII WALUTOWEJ Z WYKORZYSTANIEM

Bardziej szczegółowo

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 4 marca 2015 r.

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 4 marca 2015 r. Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 4 marca 2015 r. Członkowie Rady Polityki Pieniężnej dyskutowali na temat obecnej i przyszłych decyzji dotyczących polityki pieniężnej

Bardziej szczegółowo

Unia walutowa - opis przedmiotu

Unia walutowa - opis przedmiotu Unia walutowa - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Unia walutowa Kod przedmiotu 14.9-WZ-EkoPD-UW-S16 Wydział Kierunek Wydział Ekonomii i Zarządzania Ekonomia / Ekonomia menedżerska Profil

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty szósty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2015 r.) oraz prognozy na lata 2015 2016 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH

SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Przystąpienie Polski do strefy euro - kiedy taki scenariusz może się zrealizować i co oznaczałby on dla polskiej gospodarki

Przystąpienie Polski do strefy euro - kiedy taki scenariusz może się zrealizować i co oznaczałby on dla polskiej gospodarki Przystąpienie Polski do strefy euro - kiedy taki scenariusz może się zrealizować i co oznaczałby on dla polskiej gospodarki W ostatnich tygodniach na nowo rozgorzała debata nad perspektywami przyjęcia

Bardziej szczegółowo

EURO jako WSPÓLNA WALUTA

EURO jako WSPÓLNA WALUTA Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia osiemdziesiąty pierwszy kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (IV kwartał 2013 r.) oraz prognozy na lata 2014 2015

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne WYKŁAD 2 Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne PLAN WYKŁADU Przedmiot makroekonomii Wzrost gospodarczy stagnacja wahania koniunktury Inflacja bezrobocie Krzywa Phillipsa (inflacja a bezrobocie)

Bardziej szczegółowo

Monitor Konwergencji Nominalnej

Monitor Konwergencji Nominalnej PM Monitor konwergencji nominalnej w UE styczeń Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl

Bardziej szczegółowo

Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski. Warszawa, 29 listopada 2012 r.

Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski. Warszawa, 29 listopada 2012 r. Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski Warszawa, 29 listopada 2012 r. Unia bankowa skutki dla UE i dla strefy euro Andrzej Raczko Narodowy Bank Polski Strefa euro Strefa euro doświadcza bardzo

Bardziej szczegółowo

Euro wspólny pieniądz

Euro wspólny pieniądz Euro wspólny pieniądz dr Agnieszka Kłos Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji

Bardziej szczegółowo