Wpływ wdrożenia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt na sektor żywca w Polsce
|
|
- Elżbieta Morawska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Warszawa, 9 marca 2012 r. Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych Wpływ wdrożenia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt na sektor żywca w Polsce 1) Wstęp Od kilku lat w Polsce toczy się szeroka dyskusja na temat wprowadzania do rolnictwa i środowiska naturalnego organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO). Przybrała ona na sile w 2006 r. w związku z przyjęciem ustawy o paszach, w której pojawiły się zapisy zakazujące wytwarzania, wprowadzania do obrotu oraz stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego 1. Jednakże, dotychczas nie weszły one w życie, co wynika głównie ze sprzeczności tych przepisów z prawem unijnym oraz silnego wpływu wprowadzenia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt na sektor rolnospożywczy. Obecne zapisy w prawie polskim są niezgodne z prawem unijnym, którego przestrzeganie jest obowiązkiem wynikającym z członkostwa w Unii Europejskiej. Ze względu na jego naruszenie w tej chwili toczą się przeciwko Polsce trzy postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W jednym z tych postępowao, dotyczącym zawartego w 1 Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U Nr 144, poz. 1045, z późn. zm) 1
2 ustawie o nasiennictwie 2 zakazu swobodnego obrotu materiałem siewnym GMO i włączania odmian GMO do krajowego rejestru, zapadł już niekorzystny dla Polski wyrok. 3 Obawy przed negatywnymi konsekwencjami, jakie Polska może ponieśd w przypadku niedostosowania krajowych przepisów do prawodawstwa unijnego, nadają tempo pracom nad uregulowaniem kwestii GMO w kraju. Tworzy to przestrzeo dla szerokiej debaty publicznej. Przegląd dotychczasowych doniesieo medialnych wskazuje, że obecnie kładzie się przede wszystkim nacisk na kwestie wpływu transgenicznych upraw na zdrowie i środowisko naturalne. W dyskusji publicznej znacznie mniej widoczne są odniesienia do kwestii ekonomicznych. W ostatnich miesiącach coraz częściej jednak środowisko naukowe zwraca uwagę na kontekst społeczno-gospodarczy wdrożenia ewentualnego zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt. W szczególności należy tu wspomnied o opublikowanym w styczniu 2012 r. stanowisku Komitetu Biotechnologii przy Paostwowej Akademii Nauk (PAN), który stanowczo popiera wykorzystanie w gospodarce organizmów zmodyfikowanych genetycznie 4. Ponadto głos w krajowej debacie zajął Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ) poprzez publikację pod koniec 2011 roku Raportu o sytuacji na światowym rynku pasz wysokobiałkowych ze szczególnym uwzględnieniem produkcji roślin GMO. Jednym z wniosków raportu jest stwierdzenie, że: Ewentualny administracyjny zakaz stosowania pasz GMO byłoby jednoznacznie negatywny. ( ) Zakaz ten przyczyniając się do pogorszenia konkurencyjności przemysłu paszowego oraz ważnych gałęzi produkcji rolniczej, jednocześnie będzie nieskuteczny w zabezpieczaniu polskich konsumentów przed spożywaniem żywności wyprodukowanej z udziałem pasz GMO. 5 Niniejsze opracowanie ma na celu przegląd argumentów przedstawianych w tej dyskusji w zakresie wpływu wprowadzenia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt na sektor rolno-spożywczy, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kondycję krajowych producentów żywca. 2 Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U Nr 137 poz 1299, z późn. zm) 3 MSZ, Dep. Prawa Unii Europejskiej, Prawne aspekty uregulowania kwestii GMO w Polsce. W: Potencjał Obszarów Wiejskich Szansą Rozwoju. Organizmy zmodyfikowane genetycznie Koniecznośd czy wybór? Szansa czy zagrożenie?, Kancelaria Prezydenta RP, 8 lutego 2012, Warszawa Dzwonkowski W. i Hryszko K., Raport o sytuacji na światowym rynku pasz wysokobiałkowych ze szczególnym uwzględnieniem produkcji roślin GMO, IERiGŻ, Warszawa, 2001, s
3 2) Krajowe zapotrzebowanie na surowce białkowe W Polsce w ostatnich latach produkcja surowców wysokobiałkowych do produkcji pasz oscylowała w granicach 1,5-1,6 mln t, natomiast zużycie kształtowało się na poziomie ok. 3,5-3,6 mln t (rysunek 1). Ponieważ produkcja nie była i nie jest w stanie pokryd zapotrzebowania, zasadniczą rolę w zaopatrzeniu krajowego rynku odgrywa import 6. Rysunek 1 Produkcja i zużycie paszowych surowców wysokobiałkowych w Polsce w tys. t tys. t Produkcja Zużycie / / / / / / / / / / / / /2012 Źródło: IERiGŻ Import surowców wysokobiałkowych do produkcji pasz istotnie wzrósł po 2000 r. w związku z wprowadzeniem zakazu wykorzystywania mączek mięsno-kostnych w żywieniu zwierząt (od 2000 r. z importu, a od 2003 roku również pochodzenia krajowego). W rezultacie wprowadzonego zakazu, jak również rozwoju produkcji żywca drobiowego i jaj, dużej zmianie uległa struktura zużycia wysokobiałkowych surowców paszowych. Zakaz wykorzystywania mączek mięsno-kostnych zmarginalizował znaczenie mączek zwierzęcych w żywieniu zwierząt (składnikiem pasz może byd jedynie mączka rybna), natomiast istotnie wzrosła rola śrut nasion oleistych (Rysunek 2). 6 Rynek pasz, IERiGŻ, 2004, 2009,
4 Rysunek 2 Zużycie surowców wysokobiałkowych i import śruty sojowej w Polsce w tys. t tys. t Zużycie mączki zwierzęcej 4000 Zużycie nasion strączkowych 3500 Zużycie śrut 3000 Import śruty sojowej / / / / / / / / / / / / /2012 Źródło: IERiGŻ Szacuje się, że udział śruty sojowej, rzepakowej i słonecznikowej w strukturze zużycia śrut ogółem w Polsce stanowił w ostatnich latach ok %. Szczególnie dużą rolę odgrywa tutaj śruta sojowa, w całości pochodząca z importu, głównie z Argentyny. Mimo że jej przywóz w ostatnich latach kształtował się na stosunkowo stabilnym poziomie, śruta sojowa nadal dominuje w strukturze zużycia śrut w Polsce z udziałem co najmniej ok. 55%. W warunkach stabilizującego się zużycia śruty sojowej, w ostatnich latach rosło wykorzystanie taoszych śrut w Polsce: słonecznikowej, sprowadzanej głównie z Ukrainy oraz rzepakowej pochodzenia krajowego. Pomimo systematycznego wzrostu zapotrzebowania na śrutę rzepakową, ok % śruty wyprodukowanej w Polsce przeznacza się każdego roku na eksport. Jest to związane z obecną strukturą produkcji pasz przemysłowych w naszym kraju, gdzie 2/3 stanowią pasze dla drobiu (tu wykorzystanie śruty rzepakowej jest ograniczone ze względów żywieniowych). Wykorzystanie pasz rzepakowych w żywieniu świo, szczególnie osobników młodych, jest również ograniczone. Komisja Europejska w warunkach dużego i rosnącego uzależnienia UE od importu śruty sojowej zaczęła rozważad możliwośd cofnięcia zakazu wykorzystywania mączek mięsnokostnych w żywieniu zwierząt. Ewentualne zniesienie zakazu dotyczyłoby jednak jedynie pasz dla drobiu i trzody, przy czym pasze dla drobiu mogłyby zawierad mączki z trzody, natomiast pasze dla trzody mączki z drobiu (skarmianie krzyżowe). Na obecnym etapie problemem jest opracowanie wiarygodnej i relatywnie taniej w zastosowaniu metody rozróżniania mączek z drobiu od mączek z trzody chlewnej. Jeśli rzeczywiście zakaz wykorzystania mączek 4
5 zwierzęcych w żywieniu zwierząt zostałby cofnięty, mogłoby nastąpid zmniejszenie importu śrut nasion oleistych. Niemniej, jego całkowite wyeliminowanie wydaje się niemożliwe. 3) Możliwości zastąpienia śruty sojowej GMO w żywieniu zwierząt w Polsce Według badao przeprowadzonych przez Instytut Zootechniki w Krakowie możliwości substytucji śruty sojowej GMO, jako źródła białka w żywieniu zwierząt, są ograniczone. W skali kraju wynika to z uwarunkowao klimatycznych, gdyż rośliny o wysokiej zawartości białka w nasionach uprawiane są w strefach klimatu ciepłego. Ponadto w odniesieniu do części alternatywnych źródeł białka wytwarzanych w Polsce, możliwości zastosowania w żywieniu zwierząt są mniejsze, aniżeli w przypadku śruty sojowej (np. śruta rzepakowa w żywieniu drobiu) lub też ich stosowanie jest zakazane przez prawo (np. mączki mięsnokostne). Autor powyższych badao, F. Brzóska, analizował również możliwości substytucji śruty sojowej GMO importowanymi surowcami białkowymi, jednakże w tym przypadku także występują wspomniane ograniczenia. Ponadto, nawet biorąc pod uwagę rynek globalny, podaż większośd proponowanych składników białkowych okazuje się byd zbyt mała. Dotyczy to również najchętniej branej pod uwagę niemodyfikowanej genetycznie śruty sojowej 7. Możliwości substytucji śruty sojowej GMO Paszowy surowiec białkowy niemodyfikowany genetycznie Śruta sojowa Śruta i makuch rzepakowy Nasiona strączkowe (groch, peluszka, bobik, łubin) Pochodzenie import kraj i import kraj i import Śruta arachidowa import Niska podaż. Śruta słonecznikowa import Ograniczenia możliwości substytucji Niska podaż. Wyższe ceny niż w przypadku GMO. Bardzo ograniczone możliwości wykorzystania w żywieniu drobiu Wysokie ceny przy relatywnie niskiej zawartości białka i gorszej jego jakości. Niska podaż. Ograniczone możliwości wykorzystania w żywieniu drobiu i młodych świo Mączka rybna import Pogorszenie smaku mięsa. Wysoka cena. 7 Brzóska F., Czy istnieje możliwośd substytucji białka GMO innymi surowcami białkowymi (Cz II), Wiadomości Zootechniczne, R. XLVII, 2, Kraków,
6 Kurcząca się podaż. Mączki mięsno-kostne kraj i import Zakaz stosowania Drożdże pastewne Wywar kukurydziany suszony kraj i import kraj i import Ograniczone możliwości zastosowania w żywieniu. Niska podaż. Gluten kukurydziany import Niska podaż. Źródło: IERiGŻ, Brzóska F. W 2011 roku powierzchnia upraw genetycznie modyfikowanej soi osiągnęła rekordowy poziom 75,4 mln ha, co oznacza, że 75% powierzchni upraw soi na świecie stanowiły odmiany GMO. Warto dodad, że oznacza to podwojenie skali produkcji w ostatnich dziesięciu latach. W opinii Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przy tak wysokiej dynamice wzrostu za kilka lat prawdopodobnie soja non GM (czyli niemodyfikowana genetycznie przyp. autora.) zostanie całkowicie wyparta z uprawy. 8 Jednocześnie warto zaznaczyd, że równolegle rozwija się na świecie uprawa rzepaku GMO (Canoli). W ubiegłym roku odmiany genetycznie modyfikowane rzepaku stanowiły 26% powierzchni globalnych zasiewów tej rośliny (8,2 mln ha) 9. Ograniczanie upraw niemodyfikowanej genetycznie soi będzie przekładad się na dalszy spadek podaży śruty wolnej od GMO. Jednocześnie, jak podaje IERiGŻ, udział śruty sojowej GMO w światowym eksporcie jest wyższy niż w produkcji i wynosi 90%. Jest to istotne z punktu widzenia Polski, która jest importerem tego surowca, jako że w kraju nie produkuje się i nie przerabia śruty sojowej. Oznacza to, że dotychczas sprowadzana do kraju śruta w zdecydowanej większości jest genetycznie modyfikowana. Dotyczy to również śruty sprowadzanej z UE, gdyż w paostwach członkowskich przerabiana jest wyłącznie śruta importowana. Z badao IERiGŻ wynika, że obecnie żaden z liczących się producentów pasz przemysłowych nie stosuje w mieszankach śruty sojowej pochodzącej z nasion niemodyfikowanych genetycznie Dzwonkowski W., op. cit, s James C., 2011 report on Global Status of Biotech/GM Crops, ISAAA, Ithaca, NY, Dzwonkowski W., ibid., s. 88 6
7 Kolejnym problemem jest cena niemodyfikowanej śruty sojowej, która przeciętnie w 2011 r. była o 20-25% droższa od śruty GMO 11. W przypadku wprowadzania ograniczeo lub zakazu stosowania śruty sojowej GMO w paostwach należących do znaczących jej importerów, można także oczekiwad w krótkim okresie bodźca do wzrostu cen śruty niemodyfikowanej. Wystarczy, że weźmie się pod uwagę możliwośd wprowadzenia zakazu w Polsce, która przeciętnie w ostatnich dwóch latach sprowadzała ok. 1,8 mln ton śruty sojowej. Wartośd ta stanowiła ok. 3% światowego wolumenu eksportu (60,3 mln ton w sezonie 2011/2012) 12. Jeśli założymy, że możliwości substytucji śruty sojowej innymi surowcami wysokobiałkowymi są mocno ograniczone, ewentualny zakaz oznaczałby, że polski sektor rolny zwiększyłby w pierwszym okresie potencjalne zapotrzebowanie na śrutę sojową wolną od GMO prawie o 1,8 mln t, czyli ilośd śruty sojowej wolnej od GMO w obrocie międzynarodowym musiałaby zwiększyd się o 30%. Warto również dodad, że w skali globalnej w ostatnich latach dynamicznie zwiększa się konsumpcja żywności pochodzenia zwierzęcego. W latach spożycie kalorii z produktów pochodzenia zwierzęcego w przeliczeniu na osobę przyrastało w tempie 0,7% rocznie. W tym samym czasie spożycie kalorii pochodzenia roślinnego rosło tylko o 0,2% rocznie. Skutkiem wzrostu popytu na żywnośd pochodzenia zwierzęcego jest rosnące zapotrzebowanie na pasze wysokobiałkowe. Według danych USDA latach globalne zużycie śruty sojowej zwiększyło się o 53% do 177,2 mln t, zaś rzepakowej o 63% do 35,5 mln ton. FAO szacuje, że obecnie około 60% diety przeciętnego mieszkaoca ziemi stanowią tradycyjne źródła pożywienia: produkty zbożowe oraz rośliny bulwiaste i inne korzeniowe. Ten udział do roku 2050 ma spaśd do 54%, natomiast udział białek zwierzęcych (głównie mięsa i mleka) oraz olejów wzrośnie do 40% w porównaniu z 33% obecnie. Oznacza to, że w kolejnych latach w dalszym ciągu będzie rósł popyt na surowce wysokobiałkowe. Jego zaspokojenie jest i będzie możliwe dzięki rozwojowi upraw oleistych, w tym soi GMO. 11 Dzwonkowski W., ibid., s USDA, PSD Online, 6 marca
8 4) Skutki ewentualnego zakazu dla sektora mięsa i jaj Ewentualne wprowadzenie zakazu używania komponentów paszowych GMO w skarmianiu zwierząt uderzyłoby głównie w gospodarstwa rolne i przedsiębiorstwa utrzymujące zwierzęta ziarnożerne (trzodę chlewną, kurczęta brojlery, indyki, kury nioski). Na podstawie kilkunastu różnych źródeł 13 i własnych obliczeo przyjmujemy, że udział kosztów pasz treściwych w całkowitych kosztach produkcji w przypadku trzody chlewnej waha się pomiędzy 55 a 70%, w przypadku kurcząt pomiędzy 61 a 67%, w przypadku indorów pomiędzy 65 a 70% i w przypadku produkcji jaj pomiędzy 70 i 78%. Ważnym składnikiem tych pasz są śruty nasion oleistych, w tym głównie śruta sojowa. Ewentualny wzrost jej cen będzie miał w rezultacie widoczny wpływ na całkowite koszty produkcji żywca i jaj. W dalszych rozważaniach bardzo istotna jest kwestia, jaka była by różnica w cenie śruty GMO i śruty wolnej od GMO, gdyby w Polsce można stosowad wyłącznie ten drugi rodzaj śruty. Zgodnie z przedstawionym powyżej rozumowaniem przyjmujemy ostrożne założenie, że różnica pomiędzy ceną śruty wolnej od GMO i śruty GMO na świecie wzrosłaby do 30-50%. Ta wyższa cena śruty wolnej od GMO z różną siłą przełoży się na wzrost kosztów produkcji żywca i jaj. Szacujemy, że taki wzrost kosztu zakupu śruty sojowej, bez możliwości zastąpienia jej innymi surowcami, spowodowałby wzrost całkowitych kosztów produkcji od 3-12% w przypadku trzody chlewnej, poprzez 4-15% w przypadku kurcząt brojlerów i indyków do 5-18% w przypadku produkcji jaj spożywczych. Rodzaj produkcji Założony udział w całkowitych kosztach produkcji (%) Pasze treściwe Wzrost całkowitych kosztów produkcji (%) na skutek wzrostu cen śruty sojowej o 30-50% Śruta sojowa % gr/kg żywca* Trzoda chlewna Kurczęta brojlery Indory Jaja spożywcze * gr/szt. w przypadku jaj Jeśli przyjmiemy, że w długim okresie przeciętny koszt produkcji kurcząt brojlerów wynosi 3,30 zł/kg, zakładany wzrost ceny śruty będzie oznaczał podwyżkę kosztów produkcji kurcząt o gr/kg. Stosując podobne wyliczenia dla trzody chlewnej (przy założonym koszcie 4,50 13 M.in. kalkulacje Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Agrokoszty IERiGŻ, Polski FADN. 8
9 zł/kg) otrzymujemy wzrost kosztów produkcji o gr/kg, dla indorów (przy założonym koszcie 5,00 zł/kg) otrzymujemy wzrost o gr/kg, a dla jaj (przy założonym koszcie 30 gr/szt.) wzrost o 2-5 gr/szt. W naszej ocenie możliwości przeniesienia tych wyższych kosztów na odbiorców są bardzo ograniczone. Można sobie wyobrazid hipotetyczną sytuację, że wyższe koszty są w 100% (a nawet w większym stopniu) przeniesione na odbiorców. Byłoby to np. możliwe, gdyby wszyscy konsumenci zaczęli preferowad mięso i jaja wyprodukowane bez użycia pasz GMO i byli gotowi płacid za nie odpowiednio wyższą cenę. Jednak prawdopodobieostwo zaistnienia takiej sytuacji nadzieo dzisiejszy oceniamy jako znikome. Wprawdzie istnieje taka nisza na rynku, ale trudno sobie wyobrazid, aby wszyscy konsumenci mięsa i jaj produkowanych w Polsce (również konsumenci za granicą) zaczęli tak podstępowad. Co więcej, musiałby istnied bardzo sprawny system odróżniania, znakowania i kontrolowania produktów produkowanych przy użyciu GMO i bez GMO. W praktyce byłoby to niewiarygodnie trudne. Nawet ewentualny system znakowania polskich produktów zwierzęcych jako wyprodukowane bez użycia pasz GMO prawdopodobnie nie mógłby ochronid rodzimych producentów przed konkurencją zza granicy. Takie mięso i jaja z dużym prawdopodobieostwem nadal byłyby sprzedawane np. do placówek gastronomicznych, zakładów przetwórstwa żywności, na bazarach itp. Konsumenci krajowi nadal spożywaliby w mniejszym lub większym stopniu, świadomie lub nie, produkty zwierzęce wyprodukowane z użyciem pasz GMO. Co więcej, aby utrzymad dotychczasowy poziom produkcji, do tego samego należałoby przekonad konsumentów za granicą. Dużo bardziej prawdopodobny jest scenariusz opierający się na założeniu, że zwiększone koszty produkcji jedynie w niewielkim stopniu przełożą się na wzrost cen sprzedaży. Polscy producenci operują dziś w warunkach jednolitego rynku wewnętrznego UE. W przypadku większości produktów rolnych ceny na rynku krajowym kształtują się pod silnym wpływem tendencji zewnętrznych. Korelacja cen polskich i cen w UE jest bardzo wysoka. Czynniki krajowe mają jedynie ograniczony wpływ na kształtowanie się cen, które otrzymują polscy rolnicy. Gdyby krajowi producenci chcieli znacząco podnieśd ceny, miejsce ich produktów zarówno na rynku krajowym jak i na rynkach zagranicznych, szybko zajmą produkty konkurencyjne produkowane taniej za granicą przy użyciu pasz GMO. 9
10 Krajowi producenci żywca i jaj znajdą się w bardzo trudnej sytuacji. Brak możliwości przeniesienia kosztów na odbiorców spowoduje redukcję marż. Ewentualny wzrost kosztów o 10 i więcej procent pociągnie za sobą w optymistycznym wariancie znaczące ograniczenie poziomu zysku, a w pesymistycznym dużą stratę. Niezależnie od wariantu w przypadku dużego wzrostu kosztów można spodziewad się znacznego obniżenia skali krajowej produkcji i eliminacji tych producentów, którzy nie będą w stanie przejąd na siebie prawie całego ewentualnego wzrostu kosztów produkcji. Prawdopodobnie w największym stopniu problem ten dotyczyłby średnich i małych gospodarstw. Dobrym przykładem może byd tutaj sytuacja na krajowym rynku trzody chlewnej. W 2007 r. różnica w kosztach produkcji trzody chlewnej w Polsce w porównaniu z kosztami w Holandii i Danii szacowana była na około 0,16 EUR/kg żywca, a w porównaniu z kosztami produkcji w Niemczech na około 0,02 EUR/kg 14. Prawdopodobnie w 2008 r. ta różnica nieco wzrosła (na skutek podwyżek cen pasz i umocnienia się złotego). Ta różnica w kosztach produkcji spowodowała, że z eksportera netto nieprzetworzonej wieprzowiny (+65 tys. t w 2006 r.), Polska stała się dużym importerem netto (-370 tys. t w 2009 r.), a pogłowie świo w ciągu ostatnich czterech lat obniżyło się o 4,5 mln sztuk (26%). Ewentualne wprowadzenie wymogu stosowania śruty wolnej od GMO może pociągnąd za sobą wzrost kosztów produkcji o 0,03-0,15 EUR/kg (jeśli założymy kursie EUR/PLN na poziomie 3,80-4,40), co jeszcze bardziej osłabiłoby pozycję konkurencyjną polskich producentów. Prawdopodobnie spowodowałoby to dalsze znaczące pogorszenie salda wymiany handlowej wieprzowiną i zmniejszenie wielkości krajowej produkcji. W przypadku eliminacji części producentów z rynku i zmniejszenia skali krajowej produkcji, problemy mogą dotyczyd również krajowych ubojni. Szczególnie zagrożone mogą byd ubojnie kurcząt, gdyż ich transport na duże odległości nie jest ekonomicznie uzasadniony. Powoduje to, że niewielkie są możliwości ewentualnego importu żywca. W przypadku ubojni trzody chlewnej istnieją pewne możliwości importu tuczników. Jednak po pierwsze zakłady usytuowane dalej od granicy mogłyby mied problemy ze zbyt wysokimi kosztami transportu, a po drugie prawdopodobnie trudne było by wypełnienie całej luki po polskich producentach. Dlatego też częśd ubojni trzody również mogła by byd zagrożona upadłością. 14 InterPIG 2007, LEI za: New Perspectives. Outlook for European Meat Market, Rabobank
11 W nieco lepszej sytuacji mogą byd zakłady przetwarzające mięso. Mogłyby one kupowad surowiec z zagranicy i tym samym uniknąd niebezpieczeostwa niewystarczającej ilości surowca krajowego. Negatywne konsekwencje ewentualnego wprowadzenia zakazu stosowania pasz GMO na tym etapie łaocucha produkcji byłyby stosunkowo niewielkie w porównaniu z konsekwencjami w przypadku producentów żywca. 5) Wnioski i podsumowanie Niniejsze opracowanie miało na celu przegląd najważniejszych kwestii podnoszonych w dyskusji na temat wdrożenia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt. Jednocześnie, Bank BGŻ bazując na dostępnych informacjach, podjął próbę określenia wpływu wspomnianego zakazu na sytuację krajowych producentów żywca. Oceniamy, że sektor ten poniósłby największe konsekwencje w przypadku ograniczenia stosowania GMO. Śruta sojowa GMO, mimo że droższa od śruty rzepakowej, czy słonecznikowej, stanowi obecnie główne źródło białka w żywieniu zwierząt w Polsce. Z zebranych informacji wynika, że możliwości jej zastąpienia surowcami niemodyfikowanymi genetycznie, zarówno produkowanymi w kraju, jak i importowanymi, są bardzo ograniczone. Zważywszy na rosnące znaczenie upraw GMO na świecie, w przyszłości trudności związane z substytucją śruty sojowej GMO prawdopodobnie będą narastały. Ewentualny zakaz stosowania komponentów paszowych wolnych od GMO może mied negatywne skutki dla polskich producentów żywca i jaj oraz innych przedsiębiorstw z tych sektorów i ich otoczenia. Taki zakaz będzie również nieskuteczny w osiągnięciu celu ochrony konsumentów. Może on przynieśd skutek w postaci wyeksportowania znaczącej części łaocucha produkcji żywności, a polscy konsumenci nadal będą spożywad mięso i jaja wyprodukowane za granicą z użyciem surowców GMO. 11
12 Literatura: 1. Agrokoszty, IERiGŻ 2008, Brzóska F., Czy istnieje możliwośd substytucji białka GMO innymi surowcami białkowymi (Cz II), Wiadomości Zootechniczne, R. XLVII, 2, Kraków, Dzwonkowski W. i Hryszko K., Raport o sytuacji na światowym rynku pasz wysokobiałkowych ze szczególnym uwzględnieniem produkcji roślin GMO, IERiGŻ, Warszawa, 2001, s Goraj L., Maoko S., Osuch D., Płonka R. Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN, Polski FADN, InterPIG 2007, LEI 2009, za: New Perspectives. Outlook for European Meat Market, Rabobank James C., 2011 report on Global Status of Biotech/GM Crops, ISAAA, Ithaca, NY, Prawne aspekty uregulowania kwestii GMO w Polsce. MSZ, Dep. Prawa Unii Europejskiej W: Potencjał Obszarów Wiejskich Szansą Rozwoju. Organizmy zmodyfikowane genetycznie Koniecznośd czy wybór? Szansa czy zagrożenie?, Kancelaria Prezydenta RP, 8 lutego 2012, Warszawa 8. Rynek pasz, IERiGŻ, 2004, 2009, USDA, PSD Online, 6 marca Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U Nr 144, poz. 1045, z późn. zm) 11. Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U Nr 137 poz 1299, z późn. zm) _gmo.pdf, r. 12
Jaka będzie cena śruty sojowej?
.pl https://www..pl Jaka będzie cena śruty sojowej? Autor: Ewa Ploplis Data: 19 kwietnia 2017 Prawdopodobnie ceny śruty sojowej nie ulegną dużym zmianom. W pierwszej połowie 2017 r. powinny być relatywnie
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny pasz i sytuacja na rynku w 2017?
https://www. Jakie będą ceny pasz i sytuacja na rynku w 2017? Autor: Ewa Ploplis Data: 22 marca 2017 Spodziewane jest wysokie tempo wzrostu produkcji pasz w Polsce w 2017. Wzrośnie także zapotrzebowanie
Bardziej szczegółowoEkonomiczne uwarunkowania rozwoju produkcji, oraz systemu obrotu roślin strączkowych na cele paszowe, jako czynnik bezpieczeństwa żywnościowego kraju
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Zakład Rynków Finansowych i Towarowych w Gospodarce Żywnościowej Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju produkcji, oraz systemu obrotu roślin strączkowych na cele paszowe,
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO PASZ W ASPEKCIE USTAWY O PASZACH. Olga Michalik-Rutkowska Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii w MRiRW
BEZPIECZEŃSTWO PASZ W ASPEKCIE USTAWY O PASZACH Olga Michalik-Rutkowska Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii w MRiRW 1 . USTAWA O PASZACH Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. 2014
Bardziej szczegółowoMożliwości substytucji genetycznie modyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego
Możliwości substytucji genetycznie modyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego dr Piotr Szajner mgr Wiesław Dzwonkowski Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoSTAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA. Warszawa, r.
STAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA Warszawa, 13.04.2016 r. Rynek surowca CENY SUROWCA, ULEGAJĄCE SILNYM WAHANIOM, MAJĄ ISTOTNY WPŁYW NA POZIOM KOSZTÓW PRZETWÓRCÓW Produkcja mięsa w Polsce Energia oraz
Bardziej szczegółowoWNIOSKI WYNIKAJĄCE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ. Pasze GMO a produkcyjność i zdrowotność zwierząt. Instytut Zootechniki PIB, Balice 26 czerwca 2012 r.
WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z KONFERENCJI NAUKOWEJ Pasze GMO a produkcyjność i zdrowotność zwierząt Instytut Zootechniki PIB, Balice 26 czerwca 2012 r. I. Wobec braku na rynku krajowych pasz wysokobiałkowych, w
Bardziej szczegółowoPrzegląd sytuacji na rynkach żywca
Przegląd sytuacji na rynkach żywca V Forum Rynku Spożywczego i Handlu Warszawa, 15 października 2012 r. Michał Koleśnikow Ekspert ds. Analiz Rynków Rolnych Wysokie i zmienne ceny surowców rolnych na świecie
Bardziej szczegółowoKrajowa produkcja pasz oraz sytuacja w handlu zagranicznym
Krajowa produkcja pasz oraz sytuacja w handlu zagranicznym Warszawa, 17 czerwca 2015 r. Michał Koleśnikow Kierownik Zespołu Analiz Sektorowych i Rynków Rolnych Kontekst międzynarodowy Światowe ceny surowców
Bardziej szczegółowoMożliwości zastosowania koncentratów białkowych opartych o krajowe źródła białka roślinnego w żywieniu drobiu
Możliwości zastosowania koncentratów białkowych opartych o krajowe źródła białka roślinnego w żywieniu drobiu PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI; DR INŻ. MARCIN HEJDYSZ OBECNA SYTUACJA POLSKIEJ PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoPolski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne
Bardziej szczegółowoCzy w 2017 będzie lepsza koniunktura w rolnictwie?
https://www. Czy w 2017 będzie lepsza koniunktura w rolnictwie? Autor: Ewa Ploplis Data: 28 kwietnia 2017 Sytuacja w branży rolnej w 2017 r. będzie prawdopodobnie zbliżona do obserwowanej w 2016 r. Nie
Bardziej szczegółowoŚruta poekstrakcyjna rzepakowa niewykorzystany potencjał krajowego białka paszowego
Śruta poekstrakcyjna rzepakowa niewykorzystany potencjał krajowego białka paszowego Konferencja Wykorzystanie krajowych źródeł białka w żywieniu zwierząt gospodarskich Warszawa, 9 czerwca 2016 Adam Stępień
Bardziej szczegółowoRynek drobiu: prognozy cen, spożycia i eksportu
.pl https://www..pl Rynek drobiu: prognozy cen, spożycia i eksportu Autor: Elżbieta Sulima Data: 27 września 2016 Produkcja drobiu w Unii Europejskiej stale rośnie, konsumenci wciąż bowiem chętnie spożywają
Bardziej szczegółowoRynek drobiu w 2013 roku cz. II
Rynek drobiu w 2013 roku cz. II Handel zagraniczny W 2013 roku eksport drobiu rósł wolniej niż w roku poprzednim, lecz nadal stanowił ponad jedną trzecią krajowej produkcji mięsa drobiowego i był głównym
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PROBLEMY ROLNICTWA ŚWIATOWEGO Tom 14 (XXIX) Zeszyt 1 Wydawnictwo SGGW Warszawa 214 Wiesław Dzwonkowski 1 Magdalena Renata Bodył 2 Zakład
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ
MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W ŻYWIENIU DROBIU I ŚWIO PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI KATEDRA ŻYWIENIA ZWIERZĄT I GOSPODARKI PASZOWEJ UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU CECHA
Bardziej szczegółowoProdukcja drobiu coraz mniej rentowna
.pl https://www..pl Produkcja drobiu coraz mniej rentowna Autor: Ewa Ploplis Data: 21 grudnia 2016 Niższe ceny skupu kurcząt i indyków, niższe koszty paszowe w chowie drobiu rzeźnego, tańsze komponenty
Bardziej szczegółowoRYNEK DROBIU W 2012 ROKU CZ. II
RYNEK DROBIU W 2012 ROKU CZ. II Tabela. 6. Handel zagraniczny drobiem (w tys. ton wagi produktu) Wykres 6. Średnie miesięczne ceny sprzedaży mięsa z kurczaka (tuszka kurczaka 65%, w euro za 100 kg) Handel
Bardziej szczegółowoDość stabilne ceny drobiu
.pl https://www..pl Dość stabilne ceny drobiu Autor: Ewa Ploplis Data: 25 kwietnia 2018 Ceny drobiu są dość niskie, a podaż żywca drobiowego jest dosyć duża. Sytuacja rynkowa jest w miarę stabilna. Na
Bardziej szczegółowoNotowania cen wieprzowiny, mleka i rzepaku
.pl https://www..pl Notowania cen wieprzowiny, mleka i rzepaku Autor: Elżbieta Sulima Data: 28 czerwca 2016 Rosną ceny wieprzowiny i rzepaku. Prognoza produkcji mięsa na światowym rynku jest wzrostowa.
Bardziej szczegółowoRozwój rynku rodzimych roślin strączkowych jako czynnik bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Ekonomiczno-Społeczny Zakład Rachunkowości, Rynków Finansowych i Towarowych w Gospodarce Żywnościowej Rozwój rynku rodzimych roślin strączkowych jako czynnik
Bardziej szczegółowoJakie są wyzwania dla rynku ziemniaka?
.pl https://www..pl Jakie są wyzwania dla rynku ziemniaka? Autor: Ewa Ploplis Data: 8 grudnia 2016 O wyzwaniach dla rynku ziemniaka w Polsce z Grzegorzem Rykaczewskim, analitykiem z Baku Zachodniego WBK,
Bardziej szczegółowoSektor rolny i handel zagraniczny we Francji 2013-02-11 10:08:01
Sektor rolny i handel zagraniczny we Francji 2013-02-11 10:08:01 2 Francuski sektor rolniczy jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki tego kraju i zajmuje kluczowe miejsce w handlu zagranicznym
Bardziej szczegółowoU Z A S A D N I E N I E
U Z A S A D N I E N I E Projekt ustawy o zmianie ustawy o paszach zmienia przepis art. 65 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045) w zakresie terminu wejścia w życie zakazu wytwarzania,
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia.. 2008 r. o zmianie ustawy o paszach
Projekt USTAWA z dnia.. 2008 r. o zmianie ustawy o paszach Art. 1. W ustawie z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045) art. 65 otrzymuje brzmienie: Art. 65. Ustawa wchodzi w życie po
Bardziej szczegółowoCena ziemniaków - czy utrzyma się na niskim poziomie?
.pl https://www..pl Cena ziemniaków - czy utrzyma się na niskim poziomie? Autor: Ewa Ploplis Data: 12 grudnia 2017 Jaka może być cena ziemniaków na krajowym rynku w najbliższych miesiącach? Jakich cen
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015
Bardziej szczegółowoRynek drobiu w 2013 roku cz. I
OID (272) 5/2014 Rynek drobiu w 2013 roku cz. I W 2013 roku rynek drobiarski w Polsce cechowało wolniejsze, w porównaniu z rokiem poprzednim, tempo wzrostu produkcji popytu krajowego i obrotów zagranicznych
Bardziej szczegółowoPOLSKI DRÓB W EUROPIE I ŚWIECIE. Aleksander Mach Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku
POLSKI DRÓB W EUROPIE I ŚWIECIE Aleksander Mach Dyrektor Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Polski drób na tle UE Polska jest największym w Unii Europejskiej producentem mięsa drobiowego
Bardziej szczegółowoDobre perspektywy dla rynku wołowiny
.pl https://www..pl Dobre perspektywy dla rynku wołowiny Autor: Ewa Ploplis Data: 31 października 2016 Perspektywy dla rynku wołowiny są dobre. Zwiększy się zarówno światowa jak i unijna produkcja. W Polsce
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY. Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy
KONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy Konkurencyjność produkcji wyznaczają wskaźniki: jakości, właściwości
Bardziej szczegółowoŁubin i poekstrakcyjna śruta rzepakowa - czy te komponenty warto stosować łącznie w mieszankach dla świń?
Zwiększenie wykorzystania krajowego białka paszowego dla produkcji wysokiej jakości produktów zwierzęcych w warunkach zrównoważonego rozwoju 2016-2020 Obszar 4 Zwiększenie wykorzystania krajowego białka
Bardziej szczegółowoCena wieprzowiny - jakiej można się spodziewać w 2018 r.?
.pl https://www..pl Cena wieprzowiny - jakiej można się spodziewać w 2018 r.? Autor: Ewa Ploplis Data: 4 stycznia 2018 Jak może kształtować się cena wieprzowiny w 2018 r.? Jakie są tendencje? Jakie mogą
Bardziej szczegółowoRosną ceny mięsa drobiowego
.pl https://www..pl Rosną ceny mięsa drobiowego Autor: Ewa Ploplis Data: 4 czerwca 2018 Rosną ceny mięsa drobiowego w 2018 r. Jednak wzrost cen jest mniejszy niż wzrost cen żywności oraz wszystkich pozostałych
Bardziej szczegółowoANALIZA SYTUACJI W BRANŻY DROBIARSKIEJ
ANALIZA SYTUACJI W BRANŻY DROBIARSKIEJ DANIEL ROMAN Pomorskie Forum Drobiarskie, 20/06/2016, Surowce rolne na świecie w ostatnich latach taniały, w ostatnich dwóch miesiącach spadki zostały powstrzymane
Bardziej szczegółowoRośliny strączkowe zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej
.pl https://www..pl Rośliny strączkowe zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej Autor: dr Tomasz Hikawczuk Data: 19 kwietnia 2016 Ze względu na wysoką wartość biologiczną białka i brak substancji antyżywieniowych
Bardziej szczegółowoBilansowe i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora zbożowego i rzepakowego w Polsce (prezentacja raportu dla Izby Zbożowo-Paszowej)
doc. dr hab. Jadwiga Seremak-Bulge dr inż. Ewa Rosiak prof. dr hab. Roman Urban IERiGŻ-PIB, Warszawa Bilansowe i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora zbożowego i rzepakowego w Polsce (prezentacja
Bardziej szczegółowoCena rzepaku - czy producentów czeka silna przecena?
https://www. Cena rzepaku - czy producentów czeka silna przecena? Autor: Ewa Ploplis Data: 18 marca 2018 Jaka jest cena rzepaku na rynku krajowym, europejskim i światowym? Jak kształtuje się cena oleju
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny ryb i ich przetworów w 2018 r.?
.pl Jakie będą ceny ryb i ich przetworów w 2018 r.? Autor: Ewa Ploplis Data: 18 czerwca 2018 Ceny ryb i produktów rybnych pozostają na stabilnym poziomie od początku 2018 r. Ich wzrost jest dużo mniejszy
Bardziej szczegółowoPasze GMO: diabeł tak straszny jak go malują?
https://www. Pasze GMO: diabeł tak straszny jak go malują? Autor: agrofakt.pl Data: 3 marca 2017 Genetycznie modyfikowana żywność budzi w ostatnich latach wiele kontrowersji. Przemysł paszowy wykorzystuje
Bardziej szczegółowoAktualna sytuacja oraz prognozy rynku zbóŝ i trzody chlewnej
Aktualna sytuacja oraz prognozy rynku zbóŝ i trzody chlewnej Paweł Cugier - Ekspert ds. Finansowania Agrobiznesu 2 grudnia, Pałac w Pakosławiu 1 Departament Finansowania Agrobiznesu Globalny bilans zbóŝ
Bardziej szczegółowoJakie będą detaliczne ceny żywności i ceny surowców rolnych?
.pl https://www..pl Jakie będą detaliczne ceny żywności i ceny surowców rolnych? Autor: Ewa Ploplis Data: 31 maja 2017 W br. mają być droższe tłuszcze, artykuły mleczne, w tym głównie masło i sery dojrzewające,
Bardziej szczegółowoProdukcja mięsa drobiowego - jakie będą ceny?
.pl https://www..pl Produkcja mięsa drobiowego - jakie będą ceny? Autor: Ewa Ploplis Data: 13 listopada 2017 Jakie będą ceny mięsa drobiowego w 2017 r. i 2018 r.? Jaka będzie produkcja mięsa drobiowego
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 9/2009 22 października
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 10/2009 25 listopada
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 11/2008 18 grudnia
Bardziej szczegółowoTa uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi?
.pl Ta uprawa się opłaca! Skąd wziąć nasiona soi? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 19 marca 2017 Coraz większe zainteresowanie konsumentów budzą produkty bez GMO. Aby zatem sprostać wymogom rynku,
Bardziej szczegółowoRaport na temat sytuacji w rolnictwie na terenie Miasta i Gminy Krotoszyn
Raport na temat sytuacji w rolnictwie na terenie Miasta i Gminy Krotoszyn Opracował: Sebastian Ludwiczak Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Rolnictwa Spis treści 1. Koniunktura w rolnictwie...
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/2008 22 stycznia
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich
Iwona Szczepaniak Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi szansą rozwoju obszarów wiejskich Konferencja nt. Rozwój obszarów wiejskich stan obecny i perspektywy IUNG-PIB, UP w Lublinie, Lublin,
Bardziej szczegółowoOpłacalność produkcji trzody chlewnej w kraju na tle krajów UE i możliwości jej poprawy
XX Międzynarodowe Targi Ferma Świń i Drobiu Łódź 17-19.02.2017 Opłacalność produkcji trzody chlewnej w kraju na tle krajów UE i możliwości jej poprawy Marian Kamyczek Instytut Zootechniki PIB Zakład Doświadczalny
Bardziej szczegółowoWyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Bardziej szczegółowoZakazy stosowania GMO w świetle prawa europejskiego i krajowego
Zakazy stosowania GMO w świetle prawa europejskiego i krajowego Tomasz Zimny Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa Wykorzystanie GMO w uprawach na UE i na świecie Uprawy roślin GM w 2014 r. Na świecie Uprawiane
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny środków produkcji dla rolnictwa?
https://www. Jakie będą ceny środków produkcji dla rolnictwa? Autor: Ewa Ploplis Data: 5 czerwca 2017 Podwyższone ceny środków produkcji dla rolnictwa są wynikiem obserwowanego sezonowego wzrostu popytu
Bardziej szczegółowoPrzegląd sytuacji na rynku zbóż
Przegląd sytuacji na rynku zbóż Michał Koleśnikow Kierownik Wydziału Analiz Sektorowych Ekspert ds. Analiz Rynków Rolnych Warszawa, 20 września 2013 r. P O P Y T Zmiany długoterminowe na światowych rynkach
Bardziej szczegółowoCeny rolnicze rok korzystny dla rolników pod względem cenowym!
.pl https://www..pl Ceny rolnicze - 2017 rok korzystny dla rolników pod względem cenowym! Autor: Ewa Ploplis Data: 2 lutego 2018 Jak kształtowały się ceny rolnicze w 2017 r.? Jakie były ceny skupu podstawowych
Bardziej szczegółowoJaka przyszłość czeka producentów wieprzowiny?
.pl Jaka przyszłość czeka producentów wieprzowiny? Autor: agrofakt.pl Data: 19 kwietnia 2016 Eksperci Banku Zachodniego WBK pokusili się o ocenę szans i zagrożeń w polskim sektorze mięsnym. Jakie będą
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 2/ marca 2014 r. NOTOWANIA Z OKRESU: STYCZEŃ LUTY 2014r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 2/ 20 marca r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 1/2010 17 lutego
Bardziej szczegółowoROŚLINNEGO DLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WYBRANE WYNIKI PROGRAMU WIELOLETNIEGO
OCENA PRZYDATNOŚCI KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO DLA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH WYBRANE WYNIKI PROGRAMU WIELOLETNIEGO 2011-2015 PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI KATEDRA ŻYWIENIA ZWIERZĄT I GOSPODARKI PASZOWEJ
Bardziej szczegółowoZachodniopomorskie rolnictwo w latach
Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 6/ 23 czerwca r.
Bardziej szczegółowoPogłowie trzody chlewnej a ceny na rynku
.pl https://www..pl Pogłowie trzody chlewnej a ceny na rynku Autor: Elżbieta Sulima Data: 14 lutego 2017 Pogłowie trzody chlewnej wzrasta. Oprócz tego analizując sytuację na rynku trzody chlewnej w Polsce
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/ 21 stycznia 2016
Bardziej szczegółowoAlternatywne systemy chowu kurcząt rzeźnych w Polsce
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydział Nauk o Zwierzętach Alternatywne systemy chowu kurcząt rzeźnych w Polsce dr hab. Monika Michalczuk SGGW w Warszawie Zakład Hodowli Drobiu Polska
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 5/ 19 czerwca r.
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 5/ 16 czerwca r.
Bardziej szczegółowoRośliny strączkowe w żywieniu świń
Rośliny strączkowe w żywieniu świń Autor: prof. dr hab. Bogdan Szostak Data: 22 sierpnia 2017 Rośliny strączkowe w żywieniu świń mogą być wykorzystywane na cele energetyczne. W związku z tym, warto je
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/ 19 stycznia 2017
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/ 20 sierpnia r.
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Towar bez VAT tygodniowa Wg ZSRIR (MRiRW) r.
RYNEK MIĘSA HANDEL ZAGRANICZNY w 2017 r. Od akcesji do UE rośnie eksport mięsa z Polski. Pozwala to utrzymać pozycję czołowego eksportera tego asortymentu na rynku unijnym. Polska jest największym unijnym
Bardziej szczegółowoHandel zbożem na świecie - jakich cen można się spodziewać?
.pl Handel zbożem na świecie - jakich cen można się spodziewać? Autor: Ewa Ploplis Data: 28 listopada 2017 Jak przedstawia się handel zbożem na świecie? Jaka jest światowa podaż zbóż w tym sezonie? Gdzie
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny zbóż w 2017? Ceny aktualne i prognozy
Jakie będą ceny zbóż w 2017? Ceny aktualne i prognozy Autor: Ewa Ploplis Data: 9 marca 2017 Gospodarstwa nastawione na produkcję zbóż cieszą się z łagodnego przebiegu zimy. Czy słusznie? O tym, jak będzie
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 8/ 19 września r.
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/2009 19 stycznia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/ 18 sierpnia r.
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 3/2010 29 kwietnia
Bardziej szczegółowo4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki
https://www. 4,6% wzrost gospodarczy w Polsce w 2017 r. - GUS podał wstępne szacunki Autor: Ewa Ploplis Data: 9 lutego 2018 Wzrost gospodarczy w Polsce, czyli wzrost Produktu Krajowego Brutto tzw. PKB
Bardziej szczegółowoANALIZA NA PODSTAWIE MONITORINGU CEN ŻYWCA (WIEPRZOWEGO, WOŁOWEGO, BARANIEGO ORAZ JAJ I MLEKA) DOTYCZĄCA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZA ROK 2016
ANALIZA NA PODSTAWIE MONITORINGU CEN ŻYWCA (WIEPRZOWEGO, WOŁOWEGO, BARANIEGO ORAZ JAJ I MLEKA) DOTYCZĄCA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ZA ROK 2016 GRUDZIEŃ 2016 wyższe cena mleka płacone przez mleczarnie,
Bardziej szczegółowoObecna i prognozowana sytuacja na rynku drobiu i jaj
Departament Analiz Makroekonomicznych i Sektorowych Obecna i prognozowana sytuacja na rynku drobiu i jaj Michał Koleśnikow Mława, 5.06.2011 www.analizy.bgz.pl Konspekt prezentacji 1. Bieżący poziom cen
Bardziej szczegółowoRynek wołowiny: koniec 2016 a początek 2017
https://www. Rynek wołowiny: koniec 2016 a początek 2017 Autor: Elżbieta Sulima Data: 29 grudnia 2016 W 2016 r. rosła liczbę ubojów krów. Ceny skupu wołowiny pod względem wahań był najbardziej stabilne
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny jabłek w tym roku?
https://www. Jakie będą ceny jabłek w tym roku? Autor: Ewa Ploplis Data: 11 kwietnia 2017 Czy będzie sezonowy wzrost cen jabłek w skupie? Czy ceny jabłek deserowych mogą być niższe w pierwszej połowie
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Wg ZSRIR (MRiRW) r. żywiec wieprzowy 4,68 żywiec wołowy 6,93 kurczęta typu brojler 3,50 indyki 4,57
RYNEK MIĘSA TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu żywca wieprzowego Na rynku krajowym od połowy maja br. utrzymuje się wzrostowa tendencja cen skupu trzody chlewnej. Według informacji uzyskanych z zakładów objętych
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 8/2010 16 września
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/2010 19 sierpnia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 9/ 23 października
Bardziej szczegółowoEKO i GMO z ekonomicznego punktu widzenia
Współistnienie produktów pochodzących z różnych systemów produkcji rolnej EKO i GMO z ekonomicznego punktu widzenia Dr Mariusz Maciejczak Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW Projekt CO-EXTRA, www.coextra.eu
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 6/ lipca 2013 r. NOTOWANIA Z OKRESU: MAJ CZERWIEC 2013r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 6/ 18 lipca r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA. Radzików, Błonie RYNEK NASION 2011
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ZAKŁAD NASIENNICTWA I NASIONOZNAWSTWA PRACOWNIA EKONOMIKI NASIENNICTWA I HODOWLI ROŚLIN Radzików, 05-870 Błonie RYNEK NASION 2011 Raport
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 4/ maja 2013 r. NOTOWANIA Z OKRESU: MARZEC KWIECIEŃ 2013r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 4/ 20 maja r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoRynek zbóż i żywca: ceny w dół!
https://www. Rynek zbóż i żywca: ceny w dół! Autor: Elżbieta Sulima Data: 13 kwietnia 2016 Ceny zdecydowanie lecą w dół. Sytuacja ta dotyczy nie tylko zbóż, ale również wieprzowiny, brojlerów, cen skupu
Bardziej szczegółowoWykres 1. Średnie miesięczne ceny rzepaku w latach w zł/t.
Rynek roślin oleistych 1) Rynek rzepaku 2) Sytuacja cenowa na krajowym rynku rzepaku 3) Sytuacja cenowa na rynku makuchu i śruty rzepakowej Produkcja W Europejskich warunkach przyrodniczych produkcja roślin
Bardziej szczegółowoCeny jaj rosną - ile będzie trzeba za nie zapłacić pod koniec roku?
.pl https://www..pl Ceny jaj rosną - ile będzie trzeba za nie zapłacić pod koniec roku? Autor: Ewa Ploplis Data: 20 listopada 2017 W ostatnim czasie jest notowany dynamiczny wzrost ceny jaj. Czy ceny jaj
Bardziej szczegółowoCena zboża - jakiej można się spodziewać po zbiorach?
.pl https://www..pl Cena zboża - jakiej można się spodziewać po zbiorach? Autor: Ewa Ploplis Data: 17 września 2017 W br. zostało zebrane więcej ziarna niż w roku ubiegłym. Więcej będzie: pszenicy, jęczmienia
Bardziej szczegółowoWSPARCIE PUBLICZNE ORAZ INWESTYCJE PRYWATNE
WSPARCIE PUBLICZNE ORAZ INWESTYCJE PRYWATNE A SYTUACJA DOCHODOWA GOSPODARSTW ROLNYCH W POLSCE Marta Skrzypczyk Łysomice, 14.11.2018 OD 2002 ROKU WYPŁACONO PRAWIE 14,5 MLD PLN DOTACJI Program SAPARD SPO
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 7/2018
RYNEK MIĘSA POGŁOWIE Pogłowie świń 1 W Polsce od 2016 r. notowany jest wzrost pogłowia świń. Według wstępnych danych GUS na początku grudnia 2017 r. było 11 898 tys. sztuk trzody chlewnej, o 7,1% więcej
Bardziej szczegółowoŻniwa a ceny płodów rolnych
https://www. Żniwa a ceny płodów rolnych Autor: Elżbieta Sulima Data: 18 sierpnia 2016 Dobre prognozy zbóż i niższe prognozy rzepaku dyktują ceny. Stabilizacja cen wieprzowiny nie cieszy rolników. Zboża
Bardziej szczegółowoNiższe ceny pieczarek w skupie i detalu
.pl Niższe ceny pieczarek w skupie i detalu Autor: Ewa Ploplis Data: 4 maja 2018 Polscy producenci są światowymi liderami w eksporcie świeżych pieczarek. Jednak od początku 2018 r. zmniejszają się ceny
Bardziej szczegółowoRYNEK MIĘSA. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 27/2017
RYNEK MIĘSA Ceny zakupu żywca Krajowe ceny zakupu żywca wieprzowego, po utrzymującym się od marca br. wzroście, od dwóch tygodni ulegają niewielkiemu obniżeniu. W dniach 3 9 lipca 2017 r. zakłady mięsne
Bardziej szczegółowo