INFORMACJA ZRZESZENIA AUDYTORÓW ENERGETYCZNYCH WARSZAWA, SIERPIEŃ 2014 SPIS TREŚCI. Wspomnienie o Aleksandrze Dariuszu Panku...4

Transkrypt

1 INFORMACJA ZRZESZENIA AUDYTORÓW ENERGETYCZNYCH WARSZAWA, SPIS TREŚCI OD REDAKCJI....3 Wspomnienie o Aleksandrze Dariuszu Panku...4 AKTUALNOŚCI Fundusz Termomodernizacji i Remontów. 6 Zmiana warunków programu dopłat do kredytów na budowę domów energooszczędnych..6 Szkolenia nowe świadectwa IX Edycja Konferencji BIOGAZ - praktyczne aspekty inwestycji w zieloną energię..7 Dofinansowanie: Baza projektów dofinansowujących...7 Białe certyfikaty - dalej ciągle bez rozstrzygnięć....7 ARTKUŁY I INFORMACJE TECHNICZNE Charakterystyka po nowemu..8 Rola obliczeń zapotrzebowania ciepła (ozc) w systemie indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania budynków wielolokalowych..18

2 ROLA OBLICZEŃ ZAPOTRZEBOWANIA CIEPŁA (OZC) W SYSTEMIE INDYWIDUALNEGO ROZLICZANIA KOSZTÓW OGRZEWANIA 2 Krzysztof KUNA Wprowadzenie systemu indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania przy pomocy podzielników kosztów ogrzewania jest najtańszą formą minimalizacji kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych (oszczędności zużycia ciepła sięgają 25-30%). Należy jednak pamiętać, że jest to ostatni etap termomodernizacji budynku i nie można go wprowadzać za wszelką cenę, w sposób bezmyślny. Należy pamiętać, że prawidłowo funkcjonujący system indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania musi być oparty o aktualne obliczenia zapotrzebowania ciepła (OZC) dla poszczególnych pomieszczeń. Tylko aktualne OZC umożliwia właściwe (zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi) obliczenie współczynników korekcyjnych stosowanych w systemie, a także obliczenie rzeczywistych mocy grzejników w pomieszczeniach. Niestety wyliczenie (aktualizacja) OZC to koszt, którego nie chce podjąć ani inwestor (odpowiedzialność za prawidłowość funkcjonowania systemu zgania na firmę rozliczeniową), ani firma rozliczeniowa (dodatkowe koszty mają wpływ na konkurencyjność ich oferty). Dodatkowo w większości przypadków ani inwestor, ani firma rozliczeniowa nie docenia wagi (konieczności) oparcia systemu rozliczeń o aktualne OZC. Firmy rozliczeniowe są zainteresowane jedynie sprzedaniem produktu (podzielnik) wraz z usługą (rozliczanie) i nie analizują innych spraw związanych z funkcjonowaniem systemu. Stąd częste błędy: źle dobrane proporcje kosztów stałych i zmiennych, instalowanie podzielników w łazienkach, wprowadzanie systemu w budynkach nieocieplonych, instalowanie podzielników (zamiast liczników ciepła) w instalacjach poziomych, prześciganie się w zaawansowaniu technicznym podzielników kosztów (tak jak by to urządzenie, a nie efekt psychologiczny oddziałujący na mieszkańców, miało decydujące znaczenie w oszczędzaniu ciepła), itp. Obliczenia zapotrzebowania ciepła (OZC) mogą być wykonane na trzech poziomach dokładności: 2 Audytor Energetyczny, mgr inż. Krzysztof KUNA 1 na poziomie całego budynku wykorzystywane do obliczeń zapotrzebowania na moc cieplną, sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej całego budynku, analiz energetycznych całego osiedla domów, itp. 2 na poziomie mieszkania (grupy pomieszczeń) wykorzystywane do wyliczeń m.in. współczynników korygujących położenie lokalu w bryle budynku, sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej poszczególnych mieszkań, 3 na poziomie pomieszczenia wykorzystywane do wszystkich zagadnień wymienionych powyżej, a dodatkowo dostarcza dane do wyliczeń wielkości grzejników (obliczeniowa (rzeczywista) moc grzejnika wynika z OZC pomieszczenia, a nie z katalogu grzejników), do wyliczeń przepływów (nastaw zaworów regulacyjnych) i wielu innych danych pomocnych do analizy funkcjonowania instalacji grzewczej w budynku. Powszechnie w systemach indywidualnego rozliczania kosztów ciepła stosowane są dwa współczynniki korekcyjne, które powodują doprowadzenie wskazań podzielników kosztów do poziomu porównywalności: I sk = I rzecz K L K q gdzie: I sk ilość jednostek odczytowych skorygowana I rzecz ilość jednostek odczytowych rzeczywista K L Współczynnik wyrównawczy położenia lokalu w bryle budynku wylicza się porównując jednostkowe zapotrzebowanie na ciepło (strumień cieplny) w mieszkaniu najcieplejszym, do mieszkania wyliczanego (Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012, poz j.t.). F i = Q i / A i - strumień cieplny w danym mieszkaniu, gdzie: Q i zapotrzebowanie na ciepło w i-tym mieszkaniu, liczone wg PN-EN ISO A i powierzchnia użytkowa i-tego mieszkania i = 1 n (n ilość mieszkań) K Li = F min / F i - współczynnik korygujący położenie lokalu w bryle budynku i-tego mieszkania K q Współczynnik oceny grzejnika (norma PN-EN 834). Współczynnik mocy grzewczej. str. 18

3 Niestety, w metodyce wyliczeń obu współczynników firmy rozliczeniowe popełniają kardynalne błędy, które w konsekwencji wypaczają całkowicie ideę sprawiedliwego rozliczenia kosztów ogrzewania, a tym samym deprecjonują wartość podzielników kosztów i zniechęcają do ich zastosowania. Obowiązek stosowania współczynników wyrównawczych zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikających z położenia lokalu w bryle budynku (KL) określa Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz j.t.), Art. 45a: 8. Koszty zakupu ciepła, rozlicza się w części dotyczącej: 1) ogrzewania, stosując metody wykorzystujące: a) dla lokali mieszkalnych i użytkowych: wskazania ciepłomierzy, wskazania urządzeń wskaźnikowych niebędących przyrządami pomiarowymi w rozumieniu przepisów metrologicznych, wprowadzonych do obrotu na zasadach i w trybie określonych w przepisach o systemie oceny zgodności, powierzchnią lub kubaturą tych lokali,( ) 9. Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale mieszkalne i użytkowe w tym budynku, tak aby wybrana metoda, uwzględniając współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikające z położenia lokalu w bryle budynku przy jednoczesnym zachowaniu prawidłowych warunków eksploatacji budynku określonych w odrębnych przepisach, stymulowała energooszczędne zachowania oraz zapewniała ustalanie opłat, o których mowa w ust. 4, w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. ( ) 12. W przypadku stosowania w budynku wielolokalowym metody, o której mowa w ust. 9, wykorzystującej wskazania urządzeń wymienionych w ust. 8 pkt 1 lit. a tiret drugie, regulamin rozliczeń powinien dopuszczać możliwość zamiennego rozliczania opłat za ciepło dla lokali mieszkalnych lub użytkowych na podstawie ich powierzchni lub kubatury oraz określać warunki stosowania zamiennego rozliczania. Z Art. 45a, ust. 9 wynika jednoznacznie, że współczynniki korygujące położenie lokalu w bryle budynku powinny być wyliczane wyłącznie z zapotrzebowania ciepła dla poszczególnych lokali. Dodatkowo jest to logiczne: występują przepływy ciepła - a nie mocy, uwzględnia się średnie temperatury zewnętrzne - a nie strefową temperaturę obliczeniową. Inne wyliczenia są niewłaściwe, a ponadto niezgodne z prawem. Nagminnie jednak wylicza się (przyjmuje) współczynniki biorąc za punkt wyjścia: tabelę COBRTI Instal. Pomimo, że nieistniejące już COBRTI Instal dawno się wycofało z zaleceń stosowania tych współczynników, szybko się jednak one rozpowszechniły i są przyjmowane do dziś, ze względu na swoją prostotę i łatwość stosowania, sumę mocy zainstalowanych w mieszkaniu grzejników, ale wziętych z katalogów (najczęściej przy temp. 90/70/20). W rzeczywistości po przeprowadzonej termomodernizacji większość istniejących grzejników jest przewymiarowanych, a ich rzeczywiste moce powinny wynikać z aktualnych obliczeń OZC, obciążenie cieplne lokalu (jeżeli jest aktualna dokumentacja instalacyjna). Tutaj błąd polega na bezkrytycznym zastosowaniu wyliczeń projektowego obciążenia cieplnego w oparciu o aktualną normę PN-EN 12831:2006. Norma ta zawiera szereg restrykcyjnych założeń, jak wyliczenie temperatury w sąsiednim mieszkaniu (średnia arytmetyczna temperatur zewnętrznej i wewnętrznej), które powodują spore zamieszanie w obliczonych współczynnikach: najcieplejsze mieszkania wypadają na ostatniej kondygnacji, co nie jest zgodne z prawdą. Wynika z tego, że norma ta nie może być wykorzystywana do wyliczania współczynników korekcyjnych, może służyć np.: do wyliczeń mocy grzejników w poszczególnych pomieszczeniach przy ich wymianie. Należy pamiętać, że prawidłowo funkcjonujący system indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania musi być oparty o aktualne obliczenia zapotrzebowania ciepła dla poszczególnych pomieszczeń. Tylko aktualne OZC (obliczone wg PN EN ISO miesięcznie) umożliwia właściwe (zgodne z obowiązującymi przepisami prawnymi) obliczenie współczynników korekcyjnych stosowanych w systemie, a także uwzględnienie obliczeniowych (rzeczywistych) mocy grzejników w pomieszczeniach. str. 19

4 Do wyliczenia zapotrzebowania ciepła na poszczególne lokale niezbędna jest: dokumentacja budowlana (architektura powierzchnie lokali, wymiary przegród budowlanych, budowa przegród, rozmieszczenie pomieszczeń), znajomość zakresu i metodyki wykonanych robót termomodernizacyjnych od czasu wykonania dokumentacji. Większość firm rozliczeniowych popełnia błędy polegające na złej interpretacji zarówno Prawa energetycznego, jak i normy podzielnikowej. Stąd biorą się nieprawidłowe wyliczenia: temp. 90/70/20). Tak samo musimy tolerować niewielkie różnice temperatury grzejnika przy przesunięciu podzielnika, spowodowanego nieparzystą ilością elementów grzejnych, czy ominięciem zamocowania grzejnika (szpilka). Nawiasem mówiąc, normy PN-EN 834/835 są wiernymi tłumaczeniami obowiązujących od kilkunastu lat norm niemieckich, a później europejskich, i nie są obowiązujące w Polsce, gdyż nie są przywołane w żadnym polskim akcie prawnym. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne oznacza to, że normy same z siebie nie stanowią prawa i sam fakt przyjęcia normy przez PKN nie powoduje obowiązku ich stosowania. współczynnika wyrównawczego położenia lokalu w bryle budynku: K L (Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012, poz j.t.)), współczynnika oceny grzejnika mocy grzewczej: K q (norma PN-EN 834). Norma PN-EN 834 może służyć do atestacji (uzyskania akredytacji) podzielników kosztów ogrzewania. Nie można jej stosować do obliczeń podziału kosztów ogrzewania budynków po termomodernizacji, gdyż podstawowym założeniem normy jest warunek temperaturowy grzejnika t zasilania / t powrotu / t wewnętrzna = 90 / 70 / 20 o C. Warunek ten, po dokonanej termomodernizacji, może być spełniony wyłącznie przy wymianie instalacji grzewczej, zgodnie z aktualnymi OZC. Wyliczając współczynnik K q na podst. normy PN-EN 834, czyli biorąc za podstawę moce katalogowe grzejników, a nie rzeczywiste (OZC), powoduje się całkowite zniekształcenie systemu indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania. Grzejniki, które w efekcie termomodernizacji stały się przewymiarowane, powinny mieć po regulacji moc obliczeniową, a nie katalogową. Zdecydowanie lepiej w takim wypadku jest w ogóle nie stosować współczynnika K q, tzn.: K q =1. Co prawda temperatura grzejnika przewymiarowanego w miejscu przymocowania podzielnika jest nieco niższa, niż grzejnika optymalnego, ale skala tego błędu jest znacznie mniejsza niż zakładanie mocy grzejnika z katalogu. Np. dwukrotnie przewymiarowany grzejnik ma średnią temperaturę 41 o C, a prawidłowo dobrany 55 o C (grzejnik T-1, Zadaniem termomodernizacji budynków jest m.in. zmiana warunków komfortu cieplnego mieszkań, co w konsekwencji powoduje zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło, a tym samym zminimalizowanie opłat za ogrzewanie. Aby można było osiągnąć cel termomodernizacji niezbędnym jest dostosowanie instalacji centralnego ogrzewania do zmienionych warunków. Polega ono na dopasowaniu przepływów czynnika grzewczego przez poszczególne odbiorniki ciepła (grzejniki) do zmienionego zapotrzebowania ciepła (mocy grzejników). Obowiązek prawidłowej regulacji instalacji c.o. wynika także z cytowanego wyżej Art. 45a, ust. 9 ustawy Prawo energetyczne, gdyż jest to... zachowanie prawidłowych warunków eksploatacji budynku... Nie ma możliwości prawidłowej regulacji instalacji budynku wielorodzinnego bez wykonania aktualnych obliczeń termodynamicznych (obecnie wyłącznie przy pomocy programów komputerowych). I tu także niezbędne są OZC, które wykorzystywane są jako podstawa od obliczeń właściwych przepływów czynnika grzewczego w odbiornikach. Paradoksalnie, funkcjonowanie systemu indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania pozwala na prawidłową pracę instalacji, pomimo braku jej wyregulowania, dzięki przyzwyczajeniu się mieszkańców do racjonalnego gospodarowania ciepłem, co powoduje samoregulację instalacji, a w konsekwencji pozwala na, w miarę prawidłowy, rozdział czynnika grzewczego do poszczególnych odbiorników. str. 20

5 Powrót do rozliczania ryczałtowego, jest niezgodny z Art. 45a, ust. 8 ustawy Prawo energetyczne, oraz powoduje utratę efektu racjonalnego gospodarowania ciepłem, co w konsekwencji, może doprowadzić do zwiększonego jego zużycia. Po likwidacji indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania należy bezwzględnie wyregulować hydraulicznie instalację centralnego ogrzewania, bądź zwiększyć przepływy dyspozycyjne, czyli zwiększyć moc zamówioną. str. 21