5. GLEBY 5.1. CHARAKTERYSTYKA GLEB WOJEWÓDZTWA DOLNOŒL SKIEGO

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "5. GLEBY 5.1. CHARAKTERYSTYKA GLEB WOJEWÓDZTWA DOLNOŒL SKIEGO"

Transkrypt

1 5. GLEBY 5.1. CHARAKTERYSTYKA GLEB WOJEWÓDZTWA DOLNOŒL SKIEGO Obszar Dolnego Œl¹ska charakteryzuje siê zró nicowanymi warunkami fizjograficznymi. Gleby tego obszaru zaliczyæ mo na do gleb górskich oraz gleb obszarów nizinnych i wy ynnych. Gleby górskie ukszta³towa³y siê g³ównie pod wp³ywem ska³y macierzystej, rzeÿby terenu, warunków klimatycznych, czynników hydrologicznych i roœlinnoœci leœnej. Na obszarze Sudetów i lokalnie na terenie Przedgórza wystêpuj¹ ska³y masywne, a gleby z nich wytworzone nale ¹ przede wszystkim do wietrzeniowych i wietrzeniowo-deluwialnych. S¹ to gleby kwaœne i bardzo kwaœne, niekiedy o odczynie zbli onym do obojêtnego, w wiêkszoœci przypadków gliniaste, rzadziej wytworzone ze wirów lub piasków wietrzeniowych. Niekiedy na szczytach lub wierzchowinach wystêpuj¹ gleby o niewykszta³conym profilu, bezwêglanowe typu rankerów i na ogó³ znajduj¹ siê pod roœlinnoœci¹ leœn¹ i ³¹kow¹. Pod wzglêdem kategorii u ytkowania s¹ to przewa nie gleby leœne. W partiach ni szych na stokach ³agodnie nachylonych wystêpuj¹ gleby darniowe oraz gleby orne. W Sudetach tylko na niewielkich obszarach wystêpuj¹ gleby wietrzeniowe, inicjalne skaliste, litosole oraz bezwêglanowe typu rankerów. Do gleb rzadko wystêpuj¹cych w Sudetach nale ¹ równie rêdziny. Gleby o nie wykszta³conym profilu, bezwêglanowe oraz rêdziny reprezentuj¹ dzia³ gleb litogenicznych wystêpuj¹cych w Sudetach. Wœród wykszta³conych gleb sudeckich zdecydowan¹ przewag¹ odznaczaj¹ siê gleby brunatne. Reprezentowane s¹ one przede wszystkim przez gleby brunatne w³aœciwe i kwaœne. Raczej rzadko towarzysz¹ im gleby p³owe. Omówione gleby tworz¹ rz¹d gleb brunatnoziemnych. W wy szych partiach gór, g³ównie w Karkonoszach wystêpuj¹ gleby bielicowe. Nale ¹ one do rzêdu gleb bielicoziemnych. Na obszarach górskich oprócz gleb mineralnych spotykane s¹ równie gleby organiczne. Zaliczane s¹ do nich gleby torfowe, wystêpuj¹ce w obrêbie obszarów torfowisk wysokich, po³o onych w Karkonoszach, Górach Izerskich i Górach Bystrzyckich. Do gleb spotykanych w górach zaliczyæ równie nale y mady, po³o one w dolinach potoków i rzek górskich. Gleby terenów nizinnych i wy ynnych reprezentowane s¹ przez podobne jednostki systematyczne, jak gleby górskie. Wytworzone s¹ one z utworów polodowcowych, czyli glin zwa³owych, utworów lessopodobnych oraz nap³ywowych. G³ównymi typami gleb, wystêpuj¹cymi na obszarze czêœci wy ynnej i nizinnej województwa dolnoœl¹skiego, s¹ gleby brunatne w³aœciwe, brunatne kwaœne i gleby p³owe. Gleby te zajmuj¹ ponad 70% ogólnej powierzchni gleb ornych. Oprócz tych gleb na terenie województwa wystêpuj¹ gleby leœne zaliczane do rzêdu bielicoziemnych. S¹ to gleby rdzawe, gleby bielicowe oraz bielice. Lokalnie na terenach nizinnych i wy ynnych wystêpuj¹ rêdziny. Na po³udnie od Wroc³awia wystêpuj¹ tzw. czarne ziemie wroc³awskie. Tworz¹ one zwarty obszar gleb wytworzonych z glin i utworów py³owych, le ¹cych na piaskach i i³ach. Nale ¹ one do dzia³u gleb semihydrogenicznych. Zaliczono tu równie gleby opadowo-glejowe i gruntowoglejowe. Na obszarach podmok³ych i nadmiernie uwilgotnionych wystêpuj¹ gleby torfowe i mu³owe, zaliczane do rzêdu gleb bagiennych w dziale gleb hydrogenicznych. W miejscach, gdzie nast¹pi³o osuszenie, wytworzy³y siê gleby pobagienne, obejmuj¹ce typy gleb murszowych i murszowatych. W dolinach rzek wystêpuj¹ mady. Najwiêksze ich obszary znajduj¹ siê w dolinie Odry. Wœród nich spotyka siê mady lekkie, œrednie, ciê kie i bardzo ciê kie. Bogactwa naturalne i rozbudowany przemys³, wp³ynê³y na przekszta³canie siê gleb i tworzenie gleb antropogenicznych. Gleby antropogeniczne stanowi¹ utwory glebowe w ró nym stopniu przeobra one oddzia³ywaniem przemys³u, zw³aszcza górnictwa wêgla brunatnego (Turoszów), wêgla kamiennego (Wa³brzych i Nowa Ruda) oraz kopalni i hut miedzi na terenie LGOM Bonitacja i przydatnoœæ rolnicza gleb Omówione powy ej jednostki podzia³owe gleb ró ni¹ siê budow¹ profilow¹, w³aœciwoœciami i sk³adem granulometrycznym, co w du ym stopniu wp³ywa na jakoœæ i przydatnoœæ rolnicz¹ gleb. W obrêbie gruntów ornych zaledwie 8,6% powierzchni zajmuj¹ gleby najlepsze i bardzo dobre (klasy I i II), natomiast 19,1% stanowi¹ gleby klas V-VI, okreœlane jako gleby s³abe i najs³absze. Najmniejsze powierzchnie gleb klasy I i II wystêpuj¹ w rejonie jeleniogórskim, a najwiêksze w rejonie wroc³awskim. Powierzchnia gleb dobrych klasy IIIa i IIIb wynosi 37,1%. Podobny jest tak e udzia³ gleb œredniej jakoœci (klasy IVa i IVb) - 35,2%. Wœród gleb ³¹kowych (trwa³ych u ytków zielonych) przewa aj¹ gleby œredniej jakoœci zaliczane do IV klasy bonitacyjnej, których udzia³ wynosi 44,8%. Bardzo ma³o jest gleb ³¹kowych klasy I i II, a gleby klasy III zajmuj¹ ponad 25% powierzchni. Podobn¹ powierzchniê (26,3%) zajmuj¹ gleby s³abe i najs³absze klasy V i VI. Gleby ró nych jednostek typologicznych i ró nych klas bonitacyjnych, ale o podobnych w³aœciwoœciach rolniczych, grupowane s¹ w odpowiednich kompleksach rolniczej przydatnoœci. Wœród gleb ornych 53% zajmuj¹ gleby kompleksów pszennych, obejmuj¹ce zwiêz³e gleby, zaliczane do klas bonitacyjnych I-IVb. Gleby kompleksów ytnich stanowi¹ 33% ogólnej powierzchni gruntów ornych województwa dolnoœl¹skiego. W obrêbie gruntów ornych stosunkowo ma³¹ powierzchniê zajmuj¹ gleby kompleksów zbo owopastewnych i górskich. Wiêkszoœæ gleb trwa³ych

2 u ytków zielonych (75,2%) zalicza siê do kompleksu 2z obejmuj¹cego gleby III i IV klasy bonitacyjnej, stanowi¹cych siedliska gr¹dowe i ³êgowe. Tylko 3,6% powierzchni gleb darniowych zajmuje kompleks 1z, stanowi¹cy siedliska ³êgów w³aœciwych oraz gr¹dów po³êgowych i gr¹dów pop³awnych. Gleby ³¹kowe kompleksu 3z zajmuj¹ 21,2% ogólnej powierzchni trwa³ych u ytków zielonych zaliczanych do V i VI klasy bonitacyjnej, wystêpuj¹cych w siedliskach okresowo suchych i ubogich lub nadmiernie wilgotnych i podmok³ych MONITORING GLEB Badania stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r. realizowane by³y dwuetapowo - obejmowa³y badania w ramach monitoringu wojewódzkiego i lokalnego. Interpretacji wyników dokonano na podstawie pozycji: Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb - metale ciê kie, siarka, WWA, PIOŒ, IUNG Pu³awy, Warszawa Monitoring wojewódzki gleb Monitoring wojewódzki gleb realizowany by³ na: glebach u ytkowanych rolniczo (Okrêgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we Wroc³awiu), obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu). Badania wykonano zgodnie z Programem monitoringu gleb województwa wroc³awskiego, Programem monitoringu gleb, roœlin, p³odów rolnych i mleka w województwie legnickim oraz Programem monitoringu œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r.. Badania te, rozpoczête w 1996 r., obejmowa³y jedynie czêœæ województwa dolnoœl¹skiego (rejon wroc³awski i legnicki). Monitoring gleb u ytkowanych rolniczo Monitoring gleb u ytkowanych rolniczo obejmowa³ badania na obszarze gruntów ornych, trwa³ych u ytków zielonych, ogrodów dzia³kowych i lasów. ¹cznie prowadzono badania w 264 punktach pomiarowo kontrolnych w rejonie wroc³awskim i legnickim. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleb, zawartoœci przyswajalnych makroelementów (P 2 O 5, K 2 O, Mg) i mikroelementów (B, Cu, Mn, Mo, Zn, Fe), zawartoœci próchnicy, metali ciê kich (Cd, Cu, Cr, Ni, Pb, Zn, Mn, As, Hg) i siarki (ogólnej i siarczanowej). Porównanie œrednich wartoœci parametrów uzyskanych w badaniach przedstawiono w poni szych zestawieniach. Tabela I.5.1. Odczyn gleb oraz zawartoœæ przyswajalnych makro- i mikroelementów (monitoring gleb u ytkowanych rolniczo) Tabela I.5.2. Zawartoœæ metali ciê kich (monitoring gleb u ytkowanych rolniczo) 1 Wg IUNG wyró nia siê nastêpuj¹ce stopnie zanieczyszczenia: 0 - zawartoœæ naturalna, I - zawartoœæ podwy szona, II - s³abe zanieczyszczenie, III - œrednie zanieczyszczenie, IV - silne zanieczyszczenie, V - bardzo silne zanieczyszczenie

3 Podsumowuj¹c monitoring gleb u ytkowanych rolniczo stwierdzono, e: zarysowa³a siê minimalna poprawa œredniej wartoœci odczynu na gruntach ornych i ogrodach dzia³kowych w stosunku do badañ prowadzonych w latach , wzros³a zawartoœæ fosforu i potasu, œrednia zawartoœæ magnezu, za wyj¹tkiem gleb gruntów ornych, wykazywa³a tendencje zni kowe, ni sz¹, œredni¹ zawartoœæ wszystkich makroelementów w 1999 r. stwierdzono w glebach ogrodów dzia³kowych i glebach leœnych, wyraÿnie wzrasta³a zawartoœæ siarki siarczanowej w glebach gruntów ornych, tendencje zni kowe obserwowano w pozosta³ych rodzajach badanych u ytków, zawartoœæ przyswajalnych form mikroelementów na wszystkich rodzajach u ytków kszta³towa³a siê na poziomach zawartoœci niskiej i œredniej, wykazuj¹c zdecydowanie wy sze stê enia w glebach ogrodów dzia³kowych, œrednia zawartoœæ metali ciê kich: kadmu, miedzi, chromu, niklu, o³owiu, cynku, manganu, arsenu i rtêci kszta³towa³a siê na poziomie ich naturalnej zawartoœci w glebach, w 1999 r. wzros³o nieznacznie stê enie kadmu, cynku, manganu i arsenu w glebach gruntów ornych, miedzi, cynku i arsenu w glebach ogrodów dzia³kowych oraz miedzi i arsenu w glebach leœnych, zarysowa³a siê wy sza w porównaniu do pozosta³ych rodzajów u ytków, zawartoœæ rtêci w glebach ogrodów dzia³kowych. Monitoring gleb w rejonach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami W 1999 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu prowadzi³ badania gleb na nastêpuj¹cych wytypowanych obszarach: uprzemys³owionych, charakteryzuj¹cych siê oddzia³ywaniem punktowych Ÿróde³ zanieczyszczeñ: - obszar wokó³ Hutmenu S.A. we Wroc³awiu, - obszar wokó³ kompleksu zak³adów przemys³owych zlokalizowanych na terenie osiedla Kowale we Wroc³awiu, - obszar wokó³ Zak³adów Chemicznych Rokita S.A. w Brzegu Dolnym, - obszar wokó³ Polaru S.A. we Wroc³awiu. innych obszarach wymagaj¹cych szczególnej kontroli: - tereny wodonoœne miasta Wroc³awia, ze szczególnym uwzglêdnieniem œrodowiska glebowego w bezpoœredniej strefie oddzia³ywania ha³dy Huty Siechnice i Elektociep³owni Czechnica ze sk³adowiskiem popio³ów, - sk³adowisko odpadów poprodukcyjnych Zak³adów Samochodowych Jelcz S.A. w Jelczu-Laskowicach, - sk³adowisko komunalne w Bierutowie. ¹cznie prowadzono badania w 62 punktach pomiarowo kontrolnych. W czêœci punktów prowadzono ju badania w latach poprzednich. Dotyczy to badañ wokó³ Hutmenu S.A. we Wroc³awiu, zak³adów przemys³owych zlokalizowanych na osiedlu Kowale, terenów wodonoœnych Wroc³awia oraz obszaru wokó³ Z.Ch. Rokita S.A. w Brzegu Dolnym. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleby, wêgla organicznego, zawartoœci metali ciê kich charakterystycznych dla danego obiektu, a w przypadku niektórych badanych obszarów tak e takich wskaÿników jak siarka siarczanowa, fluor rozpuszczalny, benzo-apiren. W tabeli przedstawiono uzyskane œrednie wyniki badañ wokó³ wymienionych powy ej obiektów. Na podstawie uzyskanych wyników badañ mo na stwierdziæ, i œrednia zawartoœæ kadmu, miedzi, chromu, o³owiu i cynku w glebach na terenie Wroc³awia na obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami osi¹gnê³a (wg skali IUNG) nastêpuj¹ce maksymalne stopnie zanieczyszczenia: kadmem: œrednie zanieczyszczenie, miedzi¹: silne zanieczyszczenie, chromem: zawartoœæ podwy szona, o³owiem: œrednie zanieczyszczenie, cynkiem: silne zanieczyszczenie. Do obszarów najbardziej zanieczyszczonych na terenie Wroc³awia nale a³, podobnie jak w poprzednich latach, obszar wokó³ Hutmen S.A. Za wyj¹tkiem cynku, stwierdzone œrednie zanieczyszczenie kadmem, miedzi¹, o³owiem i chromem osi¹gnê³y te same stopnie zanieczyszczenia co w 1998 r. W glebach rejonu wroc³awskiego na obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami (obszar wokó³ Z.Ch. Rokita S.A., tereny wokó³ sk³adowisk) œrednia zawartoœæ kadmu, miedzi, chromu, o³owiu, cynku i niklu kszta³towa³a siê na poziomie zawartoœci naturalnej. We wszystkich pobranych próbkach gleb zawartoœæ arsenu i rtêci nie przekroczy³a dopuszczalnych zawartoœci tych pierwiastków w glebach (As: 20 mg/kg, Hg: 2 mg/kg). Zawartoœæ benzo-a-pirenu w punktach pomiarowych zlokalizowanych wokó³ Z.Ch. Rokita S.A w Brzegu Dolnym i na osiedlu Kowale we Wroc³awiu przekracza³a dopuszczalne stê enia w glebie, podobnie jak w 1998 r. Zawartoœæ ta zosta³a równie przekroczona wokó³ zak³adu Polar S.A. we Wroc³awiu. Œrednia zawartoœæ siarki siarczanowej uzyskana z badañ próbek gleb kszta³towa³a siê od zawartoœci niskiej (I stopieñ) do podwy szonej antropogenicznie (IV stopieñ) w nielicznych punktach pomiarowych (osiedle Kowale we Wroc³awiu - 2 ppk, tereny wodonoœne - 1 ppk, sk³adowisko komunalne w Bierutowie - 1 ppk). Stê enia fluoru rozpuszczalnego w CaCl 2 w powierzchniowej warstwie analizowanych gleb w 30% próbek pobranych na osiedlu Kowale we Wroc³awiu i w jednej próbce pobranej na terenach wodonoœnych Wroc³awia by³y wy sze od wartoœci spotykanej w glinach (1,17 mg/kg).

4 Tabela I.5.3. Œrednia wartoœæ odczynu oraz œrednie zawartoœci metali ciê kich, siarki siarczanowej, fluoru rozpuszczalnego i benzo-a-pirenu w próbkach pobranych w rejonach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami w 1999 r.

5 Rysunek I.5.1. Œrednia zawartoœæ niektórych metali ciê kich na obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami we Wroc³awiu w 1999 r.

6 Monitoring lokalny gleb W 1999 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu realizowa³ monitoring lokalny gleb wzd³u rzek, autostrad i na obszarach chronionych. Monitoring lokalny gleb wzd³u rzeki Bystrzycy Badania przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu mia³y na celu okreœlenie zanieczyszczenia gleb wzd³u rzeki Bystrzycy i wokó³ Z.Ch. Z³otniki S.A. we Wroc³awiu. Rzeka Bystrzyca to odbiornik zanieczyszczeñ z uprzemys³owionych obszarów rejonu wa³brzyskiego i wroc³awskiego. W próbkach gleb pobranych po powodzi 1997 r. w pobli u rzeki Bystrzycy stwierdzono zanieczyszczenie cynkiem, miedzi¹, o³owiem, chromem, kadmem. Koniecznym by³o potwierdzenie czy podobne poziomy zanieczyszczeñ wystêpuj¹ tak e w innych punktach wzd³u biegu rzeki, zw³aszcza e tereny zachodniej czêœci Wroc³awia nie by³y dotychczas objête badaniami. Próbki gleb pobrano w 12 punktach pomiarowo kontrolnych. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleb, zawartoœci wêgla organicznego, ca³kowitej zawartoœci Zn, Pb, Cd, Cr, Cu, Ni, Hg, As. Tylko w nielicznych próbkach gleb pobranych wzd³u biegu rzeki Bystrzycy stwierdzono œrednie zanieczyszczenie kadmem, chromem i cynkiem oraz silne zanieczyszczenie miedzi¹. ród³em zanieczyszczenia gleb w tych punktach mog¹ byæ osady denne, zdeponowane na dnie rzeki. Zostaj¹ one uruchomione podczas wysokich stanów wód czy powodzi, ulegaj¹ przemieszczeniu kumuluj¹c siê w glebach le ¹cych nad rzek¹ i powoduj¹ w nich wzrost zawartoœci metali ciê kich. Monitoring lokalny gleb wzd³u istniej¹cych i planowanych odcinków autostrad w województwie dolnoœl¹skim Celem badañ by³o okreœlenie wyjœciowego stopnia zanieczyszczenia gleb wzd³u istniej¹cych i planowanych odcinków autostrad na terenie województwa dolnoœl¹skiego. Badania prowadzono ³¹cznie w 41 punktach pomiarowo kontrolnych rozmieszczonych na terenie województwa. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleb, zawartoœci wêgla organicznego, ca³kowitej zawartoœci Zn, Pb, Cd, siarki siarczanowej i ropopochodnych. Stwierdzone zawartoœci metali ciê kich kszta³towa³y siê w wiêkszoœci pobranych próbek na poziomie zawartoœci naturalnej i podwy szonej. Podwy szon¹ zawartoœæ metali ciê kich oraz s³abe zanieczyszczenie stwierdzono tak e wzd³u planowanych odcinków autostrad, co wskazuje, i Ÿród³em takich zawartoœci metali ciê kich w glebach nie by³a komunikacja, ale zanieczyszczenia przemys³owe lub zanieczyszczenia pochodzenia agrochemicznego. Zawartoœæ ropopochodnych nie przekroczy³a dopuszczalnego stê enia w glebie. Zawartoœæ siarki siarczanowej kszta³towa³a siê od zawartoœci niskiej (I stopieñ) do wysokiej (III stopieñ). Ocena stanu zanieczyszczenia gleb i roœlin na terenie gminy Paszowice Celem badañ by³o okreœlenie stopnia zanieczyszczenia gleb na terenie rezerwatu przyrody florystycznej W¹wóz Myœliborski i Parku Krajobrazowego Che³my, po³o onych na terenie gminy Paszowice. Do badania pobrano ³¹cznie 54 próbki gleb. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleby, ca³kowitej zawartoœci Pb, Cu, Zn i Cd. Gleby gminy Paszowice charakteryzuj¹ siê g³ównie naturaln¹ (stopieñ 0) i podwy szon¹ zawartoœci¹ (I stopieñ) metali ciê kich. W niektórych próbkach stwierdzono s³abe zanieczyszczenie kadmem (3,7% próbek) oraz cynkiem (1,9%). Œrednie zanieczyszczenie gleb odnotowano w przypadku miedzi (1,8%) i o³owiu (3,7%). Na terenie gminy Paszowice prowadzono tak e badania roœlin (poszycie leœne) na zawartoœæ metali ciê kich. Nie stwierdzono przekroczenia zawartoœci naturalnej miedzi i o³owiu w adnej analizowanej próbce. Naturalne zawartoœci kadmu przekroczone s¹ w próbach roœlin pobranych w miejscowoœciach: Siedmice, Bogaczowice i Grobla, a zawartoœæ naturalna cynku zosta³a przekro-czona we wszystkich badanych próbach roœlin. Badania gleby z terenu otuliny Parku Narodowego Gór Sto³owych Badania stanu zanieczyszczenia gleby z terenu otuliny Parku Narodowego Gór Sto³owych by³y kontynuacj¹ cyklu badañ rozpoczêtego w 1993 r. Do badañ pobrano 5 próbek gleby. Zakres badañ obejmowa³ oznaczenie odczynu gleby, ca³kowitej zawartoœci Pb, Cd, Zn, Ni i Cu. Zawartoœæ analizowanych metali we wszystkich punktach pomiarowych utrzymywa³a siê na poziomie charakterystycznym dla gleb nie zanieczyszczonych, o naturalnych zawartoœciach metali ciê kich (0 stopieñ zanieczyszczenia) Inne badania gleb Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wroc³awiu prowadzi³a w 1999 r. badania stopnia zanieczyszczenia gleb wokó³ sk³adowisk komunalnych i przemys³owych na terenie województwa dolnoœl¹skiego, na terenach ogródków dzia³kowych i terenach rekreacyjnych we Wroc³awiu oraz w pobli u magazynów œrodków ochrony roœlin w Oleœnicy. Œrednie wyniki badañ lub zakres zawartoœci metali ciê kich w badanych obiektach przedstawiono w tabelach. Do interpretacji wyników badañ wykorzystano obowi¹zuj¹ce w Wojewódzkich Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych tymczasowe dopuszczalne graniczne wartoœci zanieczyszczeñ chemicznych w glebie (pismo Ministerstwa Zdrowia i Opieki Spo- ³ecznej EN 4435/M/42/86 z 1986 r.). Z przeprowadzonych przez WSSE we Wroc³awiu badañ wynika, e wokó³ badanych sk³adowisk

7 Tabela I.5.4. Œrednia zawartoœæ metali ciê kich wokó³ sk³adowisk komunalnych i przemys³owych w rejonie wroc³awskim w 1999 r. Tabela I.5.5. Zawartoœæ metali ciê kich na terenie Pracowniczych Ogródków Dzia³kowych we Wroc³awiu w 1999 r. Tabela I.5.6. Zakres zawartoœci metali ciê kich na terenach rekreacyjnych we Wroc³awiu w 1999 r.

8 dopuszczalne zawartoœci metali ciê kich nie zosta³y na ogó³ przekroczone (wartoœci œrednie). Stwierdzono jedynie przekroczenie œrednich dopuszczalnych granicznych wartoœci chromu w próbkach pobranych wokó³ ha³dy Huty Siechnice. Próby gleby pobrane z terenów pla owych k¹pieliska Glinianki, Morskie Oko oraz basenu przy ul. K³okoczyckiej we Wroc³awiu nie przekracza³y dopuszczalnych wskaÿników bakteriologicznych oraz chemicznych. W ramach wspó³pracy z Okrêgowym Zarz¹dem Polskiego Zwi¹zku Dzia³kowców we Wroc³awiu przeprowadzono badania gleby z dziesiêciu dzia³ek zlokalizowanych w piêciu kompleksach dzia³kowych na terenie Wroc³awia. Najwiêksz¹ zawartoœæ metali ciê kich w glebie stwierdzono w Ogrodzie Dzia³kowym Plon, gdzie wyst¹pi³y przekroczenia dopuszczalnych wartoœci arsenu, cynku, miedzi i o³owiu. W ogrodach dzia³kowych Zwi¹zkowiec, Radoœæ i KuŸniki w pojedynczych próbach stwierdzono przekroczenie zawartoœci arsenu i cynku - ( Radoœæ ), o³owiu ( Zwi¹zkowiec, Radoœæ ), niklu ( KuŸniki ). W szeœciu próbach pobranych w odleg³oœci od 15 m do 150 m od Magazynu Œrodków Ochrony Roœlin w Oleœnicy przy ul. Œlê nej stwierdzono wystêpowanie pestycydów w iloœciach nie przekraczaj¹cych dopuszczalnych wartoœci. Okrêgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we Wroc³awiu od wielu lat wykonuje badania w³aœciwoœci fizyko-chemicznych gleb wykorzystywane do okreœlenia w³aœciwych dawek nawozowych, zapewniaj¹cych uzyskanie plonów, a równoczeœnie nie zanieczyszczaj¹cych œrodowiska glebowego, okreœlaj¹c ich odczyn, zawartoœæ przyswajalnych makro- (fosfor, potas, magnez) i mikroelementów (bor, miedÿ, mangan, cynk i elazo) oraz zawartoœæ metali ciê kich. Odczyn gleb stanowi jeden z podstawowych czynników odgrywaj¹cych rolê w kszta³towaniu przydatnoœci rolniczej gleb. Ogó³em na terenie województwa dominuj¹ gleby kwaœne (ph 4,6 do 5,5) co stanowi 35% u ytków rolnych. Odczyn bardzo kwaœny wykazuje 24% powierzchni u ytków rolnych, odczyn lekko kwaœny (ph 5,6 do 6,5) - 28%. Gleby o odczynie obojêtnym stanowi¹ 10%, a gleby o odczynie zasadowym s¹ najmniejsz¹ grup¹, zajmuj¹c 3% powierzchni u ytków rolnych. % Najwy szy procent gleb o odczynie bardzo kwaœnym wystêpuje w powiatach po³o onych na terenie pogórza sudeckiego - w wa³brzyskim, kamiennogórskim, jeleniogórskim. Bardzo kwaœne gleby stanowi¹ tu ponad 50%. W porównaniu do stanu zakwaszenia gleb w Polsce, w województwie dolnoœl¹skim wystêpuje wy szy udzia³ gleb kwaœnych i lekko kwaœnych. Odczyn gleb województwa dolnoœl¹skiego i ocenione na tej podstawie potrzeby wapnowania wskazuj¹ na koniecznoœæ optymalizacji wapnowania gleb u ytkowanych rolniczo. Jest to podstawowe kryterium poprawy i dalszego utrzymania prawid³owych warunków wzrostu i rozwoju roœlin uprawnych - uzyskania odpowiednich plonów. Wapnowanie jest równie jedynym praktycznie dostêpnym, a jednoczeœnie najbardziej efektywnym sposobem ograniczenia zdolnoœci migracji istniej¹cych i potencjalnych zanieczyszczeñ gleb metalami ciê kimi. Bez poprawy odczynu nie mo na osi¹gn¹æ poprawy efektów produkcyjnych (tak iloœciowo jak i jakoœciowo), zw³aszcza w warunkach zanieczyszczenia metalami ciê kimi. Potrzeby nawozowe roœlin s¹ zró nicowane. Zale ¹ od gatunku roœliny, wielkoœci uzyskanego plonu, jakoœci gleby i zawartoœci w niej przyswajalnych sk³adników pokarmowych dostêpnych dla roœlin. Oprócz znajomoœci odczynu gleb konieczna jest poza tym znajomoœæ zasobnoœci gleb i cykliczne oznaczanie w niej zawartoœci przede wszystkim przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu. Ocena zawartoœci tych makrosk³adników jest niezbêdna do okreœlenia wysokoœci dawek nawozów, gwarantuj¹cych prawid³owy wzrost roœlin uprawnych jak i utrzymanie na odpowiednim poziomie zasobnoœci gleby. Od sk³adu chemicznego gleby, a zw³aszcza od jej zasobnoœci w przyswajalne sk³adniki pokarmowe, w znacznej mierze zale y yznoœæ gleb. Ocena zasobnoœci gleb przedstawiana jest w 5 klasach, w zale noœci od stwierdzonej w glebie iloœci badanych sk³adników. S¹ to nastêpuj¹ce przedzia³y zawartoœci: bardzo niska, niska, œrednia, wysoka i bardzo wysoka. W odniesieniu do ka dej klasy zasobnoœci oraz do wymogów uprawianej roœliny zalecane s¹ odpowiednie dawki nawozowe. W porównaniu do zawartoœci sk³adników przyswajalnych w glebach Polski, gleby u ytkowane rolniczo Wykres I.5.1. Odczyn gleb w województwie dolnoœl¹skim na tle odczynu gleb w Polsce (w % powierzchni u ytków rolnych)

9 Tabela I.5.7. Odczyn gleb (ph) u ytkowanych rolniczo w powiatach województwa dolnoœl¹skiego (w procentach powierzchni u ytków rolnych) Tabela I.5.8. Zawartoœæ przyswajalnego fosforu, potasu i magnezu w glebach u ytkowanych rolniczo na terenie województwa dolnoœl¹skiego

10 w województwie dolnoœl¹skim s¹ nieznacznie zasobniejsze w fosfor, potas i magnez. Fosfor - zawartoœæ oznaczana jest w postaci piêciotlenku fosforu (P 2 O 5 ). W glebach u ytkowanych rolniczo na terenie województwa dolnoœl¹skiego najwiêkszy udzia³ maj¹ gleby o œredniej (28%) i niskiej (27% u ytków rolnych) zawartoœci przyswajalnego fosforu. Potas - zawartoœæ oznaczana jest w postaci tlenku potasu (K 2 O). Najwiêkszy udzia³ stanowi¹ gleby o zawartoœci œredniej (32% u ytków rolnych). Nastêpn¹ iloœciowo grupê stanowi¹ gleby o zawartoœci potasu bardzo wysokiej (21% u ytków rolnych) i zawartoœci niskiej (20%). Magnez - najwiêkszy udzia³ stanowi¹ gleby o zawartoœci bardzo wysokiej (27%) i œredniej (25% u ytków rolnych). Nawo enie magnezem wi¹ e siê na ogó³ z wapnowaniem gleb. Gleby o znacznym zakwaszeniu czêsto charakteryzuj¹ siê równie nisk¹ zawartoœci¹ przyswajalnego magnezu i wówczas zastosowanie wapnowania w postaci wapna magnezowego jest najkorzystniejszym rozwi¹zaniem. W województwie dolnoœl¹skim rozmieszczenie terenów o niskiej zawartoœci magnezu w wielu rejonach nie pokrywa siê z terenami o najwiêkszym zakwaszeniu. Sytuacja taka jest wynikiem zró nicowania budowy geologicznej, ró nych ska³ macierzystych, maj¹cych wp³yw na jakoœæ gleby. Zawartoœæ wymienionych powy ej przyswajalnych makroelementów jest zró nicowana w poszczególnych powiatach województwa dolnoœl¹skiego. Gleby ubogie w fosfor (zawartoœæ bardzo niska i niska) stanowi¹ 77% w Jeleniej Górze, 76% w powiecie lwóweckim, a 19% we Wroc³awiu. Gleby ubogie w potas stanowi¹ 0% w Wa³brzychu, 18%, we Wroc- ³awiu, w powiecie dzier oniowskim 20%; w powiecie milickim 60%. Zró nicowana jest równie zawartoœæ magnezu. Gleby ubogie w ten sk³adnik (zawartoœæ bar- Tabela I.5.9. Ocena zawartoœci metali ciê kich w glebach poszczególnych powiatów województwa dolnoœl¹skiego (% powierzchni u ytków rolnych powy ej zawartoœci naturalnej)

11 dzo niska i niska) nie wystêpuj¹ w Wa³brzychu, w powiecie z¹bkowickim stanowi¹ 6%, w powiecie boles³awieckim 57%, a w powiecie z³otoryjskim 51%. W tabeli przedstawiono procent próbek gleb w poszczególnych powiatach województwa dolnoœl¹skiego, gdzie stwierdzono wy sz¹ zawartoœæ metali ciê kich od zawartoœci naturalnej (od I do V stopnia). Przedstawione dane œwiadcz¹ o koniecznoœci podejmowania i prowadzenia sta³ych i systematycznych badañ w tym zakresie. Bior¹c pod uwagê najwy sze wykazane stopnie zanieczyszczenia stwierdzono i 0,73% gleb ca³ego województwa charakteryzowa³o siê silnym zanieczyszczeniem (IV stopieñ) miedzi¹. Œrednie zanieczyszczenie (III stopieñ) cynkiem wykaza³o 0,04% badanych gleb, niklem 0,16%, a o³owiem 0,03%. S³abo zanieczyszczonych (II stopieñ) kadmem by³o 0,07% gleb. Siarka jest obok fosforu, potasu i magnezu podstawowym sk³adnikiem pokarmowym dla roœlin, wspó³decyduj¹cym o poziomie i jakoœci plonów, jak te wskaÿnikiem antropogenicznego zanieczyszczenia œrodowiska glebowego. Jest ona sk³adnikiem niezbêdnym dla roœlin. Jej nadmiar jak i niedobór jest szkodliwy. Negatywnym skutkiem zanieczyszczenia gleb siark¹ jest oddzia³ywanie zarówno na mobilnoœæ metali ciê kich, jak i na pogorszenie chemicznych w³aœciwoœci gleby, co stwarza zagro enia ekologiczne. Dla rolnictwa najwa niejsza forma siarki jest siarka siarczanowa S-SO 4 Naturalne zawartoœci siarki okreœlane s¹ jako zawartoœæ niska do wysokiej (stopnie I do III). Stopieñ IV dla S-SO 4 okreœla aktualn¹ imisjê siarki z powietrza. W glebach województwa dolnoœl¹skiego œrednia zawartoœæ siarki siarczanowej jest wy sza ni œrednio w glebach Polski i wynosi 2,40 mg/100 g (przy œredniej w Polsce 1,79 mg/100 g). Zawartoœæ siarki okreœlona Tabela I Zanieczyszczenie gleb siark¹ siarczanow¹

12 w stopniach wskazuje, e nisk¹ zawartoœci¹ siarki charakteryzuje siê 60,68% badanych gleb w województwie dolnoœl¹skim (w Polsce 58,07%). Zawartoœæ 5.3. PODSUMOWANIE Stan zanieczyszczenia gleb w województwie dolnoœl¹skim przedstawiono na podstawie badañ wykonywanych przez trzy instytucje: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu, Stacjê Chemiczno- -Rolnicz¹ we Wroc³awiu oraz Wojewódzk¹ Stacjê Sanitarno-Epidemiologiczn¹. W 1999 r. nie prowadzono badañ w zakresie monitoringu krajowego gleb na terenie województwa dolnoœl¹skiego. Monitoring wojewódzki gleb obejmowa³ badania na glebach u ytkowanych rolniczo oraz na obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami. Prowadzone cyklicznie badania na glebach u ytkowanych rolniczo wykaza³y wystêpowanie rejonów charakteryzuj¹cych siê bardzo kwaœnym i kwaœnym odczynem gleb oraz bardzo nisk¹ i nisk¹ zawartoœci¹ makro- i mikroelementów. Zaobserwowano wzrost œredniej zawartoœci fosforu i potasu na gruntach ornych i na u ytkach zielonych, a magnezu tak e na gruntach ornych. Zawartoœæ metali ciê kich w glebach u ytkowanych rolniczo kszta³towa³a siê g³ównie na poziomie naturalnej zawartoœci. Analizuj¹c jednostkowe wyniki badañ mo na stwierdziæ, i podobnie jak poprzednim roku, najczêœciej wystêpuj¹cym stopniem w 6 stopniowej skali IUNG, na obszarach bezpoœrednio zagro onych zanieczyszczeniami by³a zawartoœæ naturalna (stopieñ 0). Stwierdzono jednak wystêpowanie obszarów zanieczyszczonych metalami ciê kimi (od II do V stopnia zanieczyszczenia). Znaczna iloœæ próbek wykazywa³a tak e podwy szon¹ zawartoœæ metali ciê kich (I stopieñ). W nielicznych próbkach stwierdzono silne zanieczyszczenie (IV stopieñ) o³owiem, kadmem i cynkiem i bardzo silne zanieczyszczenie (V stopieñ) miedzi¹ (1 próbka). Analiza porównawcza wyników badañ z lat , , a 1999 rokiem wykaza³a utrzymuj¹ce siê nadal znaczne zanieczyszczenie gleb w ogrodach dzia³kowych wokó³ Hutmen S.A. we Wroc³awiu. Podsumowuj¹c trzeci rok badañ monitoringowych gleb nale y zwróciæ uwagê, e na obszarach uprzemys³owionych, charakteryzuj¹cych siê oddzia³ywaniem punktowych Ÿróde³ zanieczyszczeñ, najwy sz¹ zawartoœæ metali ciê kich stwierdzono nadal we Wroc³awiu wokó³ Hutmen S.A. Badania gleb prowadzone wokó³ sk³adowisk odpadów wykaza³y, e œrednie zawartoœci badanych metali ciê kich utrzymuj¹ siê na poziomie zawartoœci naturalnej. œredni¹ wykazuje 21,42%, a zawartoœæ podwy szon¹ 8,95% gleb naszego województwa. Z innych niemonitoringowych badañ stanu œrodowiska glebowego wynika, i na terenie województwa dolnoœl¹skiego dominuj¹ gleby o odczynie kwaœnym (ph 4,6 do 5,5), co stanowi 35% u ytków rolnych. Zasobnoœæ gleb w makrosk³adniki wykazuje du e zró nicowanie. Wymusza to koniecznoœæ sta³ej obserwacji stanu zasobnoœci gleb oraz doboru odpowiedniego nawo enia, zarówno pod wzglêdem iloœciowym jak i jakoœciowym. Gleby województwa dolnoœl¹skiego charakteryzuj¹ siê g³ównie naturaln¹ i podwy szon¹ zawartoœci¹ metali ciê kich, podobnie jak wykaza³y badania prowadzone w sieci monitoringowej na obszarach u ytkowanych rolniczo. Prowadzone dotychczas badania gleb w ramach monitoringu wojewódzkiego s¹ czêœci¹ sk³adow¹ Programu monitoringu œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego. Obejmuj¹ one swym zasiêgiem jedynie rejon wroc³awski i legnicki. Badaniami te nale y poszerzyæ o rejon wa³brzyski i jeleniogórski.

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzanowice z powierzchni 1670,94 ha. Odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac: PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Krzyżanowice z powierzchni 1577ha. odebrano z terenu

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZLECENIA :

PRZEDMIOT ZLECENIA : PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni

Bardziej szczegółowo

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby, Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego w Gminie Pietrowice Wielkie z powierzchni 2018 ha. Odebrano z

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1 OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ 4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.

Bardziej szczegółowo

3. GLEBY GLEBY. Gleby u ytkowane rolniczo 1

3. GLEBY GLEBY. Gleby u ytkowane rolniczo 1 3. W rozdziale prezentuj¹cym badania i ocenê jakoœci œrodowiska glebowego zaprezentowano najnowsze wyniki badañ Okrêgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej we Wroc³awiu, dotycz¹ce gleb u ytkowanych rolniczo,

Bardziej szczegółowo

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy Magurski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 32.

Bardziej szczegółowo

3. GLEBY GLEBY PRESJE STAN. Gleby u ytkowane rolniczo

3. GLEBY GLEBY PRESJE STAN. Gleby u ytkowane rolniczo 3. PRESJE Przyjêta przez Parlament Europejski strategia ochrony gleb wskazuje najwa niejsze zagro enia dla gleb: erozjê, spadek zawartoœci materii organicznej, ska enie gleby, zasklepianie, zagêszczenie

Bardziej szczegółowo

4. GLEBY GLEBY PRESJE STAN. Gleby u ytkowane rolniczo

4. GLEBY GLEBY PRESJE STAN. Gleby u ytkowane rolniczo 4. PRESJE G³ównymi przyczynami degradacji i dewastacji gleb województwa dolnoœl¹skiego (2. miejsce w kraju) s¹: górnictwo, dzia³alnoœæ przemys³owa oraz Ÿród³a mobilne. Obszary wymagaj¹ce rekultywacji to

Bardziej szczegółowo

3.2 Warunki meteorologiczne

3.2 Warunki meteorologiczne Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji

Bardziej szczegółowo

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE NĘDZA Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych badań

Bardziej szczegółowo

5. GLEBY. W 2005 r. w ramach monitoringu jakoœci gleb realizowano

5. GLEBY. W 2005 r. w ramach monitoringu jakoœci gleb realizowano 5. GLEBY W 2005 r. w ramach monitoringu jakoœci gleb realizowano dwa zadania: ocena jakoœci gleb u ytkowanych rolniczo, prowadzona w ramach zadañ w³asnych i badañ monitoringowych przez Okrêgow¹ Stacjê

Bardziej szczegółowo

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa

Bardziej szczegółowo

5. GLEBY 5.1. BADANIA NA OBSZARACH UPRZEMYSŁOWIONYCH

5. GLEBY 5.1. BADANIA NA OBSZARACH UPRZEMYSŁOWIONYCH Raport o stanie œrodowiska woj. dolnoœl¹skiego w 2001 r. 5. GLEBY 5.1. BADANIA NA OBSZARACH UPRZEMYSŁOWIONYCH W 2001 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu prowadził badania gleb na

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań odczynu gleby i zawartości makroelementów w próbkach gleby przedstawiono w tabelach zasobności gleby: Zestawienie zasobności gleby na obszarze

Bardziej szczegółowo

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /2185,0 0/0 0/0 0/0 1063/100 0/0 824/923,6 0/0 0/0 3/0 821/100 0/0. szt./ %

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /2185,0 0/0 0/0 0/0 1063/100 0/0 824/923,6 0/0 0/0 3/0 821/100 0/0. szt./ % STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE PIETROWICE WIELKIE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych

Bardziej szczegółowo

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ %

Zasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ % OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań makro- i mikroelementów przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Kuźnia Raciborska i w Zestawieniu

Bardziej szczegółowo

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ

STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE PIETROWICE WIELKIE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE RUDNIK. Zasobność gleby

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE RUDNIK. Zasobność gleby STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE RUDNIK Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych badań

Bardziej szczegółowo

Dziennik Ustaw Nr Poz ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA. z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych.

Dziennik Ustaw Nr Poz ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA. z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych. Dziennik Ustaw Nr 134 8568 Poz. 1140 1140 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ÂRODOWISKA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów Êciekowych. Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001

Bardziej szczegółowo

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym

Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE KRZYŻANOWICE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych

Bardziej szczegółowo

Wapniowanie żyzna gleba wyższe plony

Wapniowanie żyzna gleba wyższe plony Wapniowanie żyzna gleba wyższe plony www.pulawy.com 1 Kiedy i jak wapnowaæ? Termin wapnowania Najbardziej optymalnym terminem jest okres po niwach, późne lato do późnej jesieni. Zastosowanie wapna w tym

Bardziej szczegółowo

Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.

Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. UWAGI ANALITYCZNE Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. spisano 76,4 tys. gospodarstw domowych z u ytkownikiem

Bardziej szczegółowo

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r. 3. WODY PODZIEMNE

Raport o stanie œrodowiska województwa dolnoœl¹skiego w 1999 r. 3. WODY PODZIEMNE 3. WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowi¹ jeden z elementów naturalnego obiegu wody w przyrodzie. Kr¹ enie wód podziemnych jest czêœci¹ cyklu hydrologicznego, tak wiêc nale y je rozpatrywaæ ³¹cznie z obiegiem

Bardziej szczegółowo

3.3.3 Py³ PM10. Tabela 3.3.3.1 Py³ PM10 - stê enia œrednioroczne i œredniookresowe

3.3.3 Py³ PM10. Tabela 3.3.3.1 Py³ PM10 - stê enia œrednioroczne i œredniookresowe Wyniki pomiarów z sieci ARMAAG Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.3.3 Py³ PM10 Py³ PM10 mierzony by³ w stacjach ARMAAG dwiema metodami: metod¹ radiometryczn¹ analizatorem firmy Eberline i metod¹ wagow¹, py³omierzem

Bardziej szczegółowo

II 0,9%; III 20,8% Tabela V.1. Struktura użytków rolnych w województwie zachodniopomorskim (wg stanu na r.)

II 0,9%; III 20,8% Tabela V.1. Struktura użytków rolnych w województwie zachodniopomorskim (wg stanu na r.) V. JAKOŚĆ GLEB Soil quality Ochrona zasobów i jakości gleb, a w szczególności gleb użytkowanych rolniczo, stanowi istotny element działań w zakresie polityki środowiskowej oraz rolnej. Rodzaj gleb, ich

Bardziej szczegółowo

Ochrona powierzchni ziemi w województwie śląskim. Anna Wrześniak Śląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

Ochrona powierzchni ziemi w województwie śląskim. Anna Wrześniak Śląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Województwo śląskie jest jednym z najmniejszych województw w skali kraju, ale równocześnie nie terenem bardzo zaludnionym i silnie zurbanizowanym. Specyfika tego województwa związana zana jest także z

Bardziej szczegółowo

Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates

Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Rzeszowie Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates Organizacja Stacji Obecnie funkcjonuje Krajowa Stacja w Warszawie podległa Ministrowi

Bardziej szczegółowo

1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X

1. Wstêp. 2. Metodyka i zakres badañ WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Jan Palarski*, Franciszek Plewa*, Piotr Pierzyna* WP YW DODATKÓW MODYFIKUJ CYCH NA PODSTAWOWE W AŒCIWOŒCI ZAWIESIN Z POPIO ÓW LOTNYCH Z ELEKTROWNI X 1. Wstêp

Bardziej szczegółowo

Ojcowski Park Narodowy

Ojcowski Park Narodowy Ojcowski Park Narodowy Lokalizacja punktów pomiarowych i wyniki badań Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego zlokalizowano 3 punkty pomiarowe. Pomiary prowadzono od stycznia do grudnia 2005 roku. 16.

Bardziej szczegółowo

GIS OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM

GIS OCHRONA GRUNTÓW ROLNYCH W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM Iwona Nakonieczna Krzysztof Owsianik Wydział Geodezji i Kartografii Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Warszawa, 7-8.10.2015 r. Rok 2015 został ogłoszony przez Organizację Narodów Zjednoczonych

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZANOWICE.

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZANOWICE. STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE KRZANOWICE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych badań

Bardziej szczegółowo

Ochrona powierzchni ziemi polega na: 1. zapewnieniu jak najlepszej jej jakoœci, w szczególnoœci

Ochrona powierzchni ziemi polega na: 1. zapewnieniu jak najlepszej jej jakoœci, w szczególnoœci ochrona powierzchni ziemi Powierzchnia ziemi - rozumie siê przez to naturalne ukszta³towanie terenu, glebê oraz znajduj¹c¹ siê pod ni¹ ziemiê do g³êbokoœci oddzia³ywania cz³owieka, z tym e pojêcie "gleba"

Bardziej szczegółowo

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KRZYŻANOWICE STAN WŁAŚCIWOŚCI AGROCHEMICZNYCH GLEB I ZANIECZYSZCZEŃ METALAMI CIĘŻKIMI GRUNTÓW NA UŻYTKACH ROLNYCH STAROSTWA POWIATOWEGO RACIBÓRZ W GMINIE KRZYŻANOWICE Opracowanie wyników i sprawozdania z wykonanych

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 20 stycznia 2016 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie

Sytuacja na rynkach zbytu wêgla oraz polityka cenowo-kosztowa szans¹ na poprawê efektywnoœci w polskim górnictwie Materia³y XXVIII Konferencji z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych i energii w gospodarce krajowej Zakopane, 12 15.10.2014 r. ISBN 978-83-62922-37-6 Waldemar BEUCH*, Robert MARZEC* Sytuacja na rynkach

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 03 czerwca 2016 r. Nazwa i adres: AB 921 OKRĘGOWA

Bardziej szczegółowo

GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23

GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23 GEOLOGIA A ZDROWIE 22 23 Ochrona jakości i zasobów wód podziemnych Dostęp do czystej wody i nieskażonej gleby to zasadniczy warunek zdrowia społeczeństwa. Działania służące rozpoznawaniu, bilansowaniu

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzêdowy. przestrzennego wsi Damas³awek. 1) lokalizacjê tylko przedsiêwziêæ okreœlonych w niniejszej. nastêpuje:

Dziennik Urzêdowy. przestrzennego wsi Damas³awek. 1) lokalizacjê tylko przedsiêwziêæ okreœlonych w niniejszej. nastêpuje: 16875 3406 UCHWA A Nr IX/49/07 RADY GMINY DAMAS AWEK w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Damas³awek Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie

Bardziej szczegółowo

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA.

POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. POMIAR STRUMIENIA PRZEP YWU METOD ZWÊ KOW - KRYZA. Do pomiaru strumienia przep³ywu w rurach metod¹ zwê kow¹ u ywa siê trzech typów zwê ek pomiarowych. S¹ to kryzy, dysze oraz zwê ki Venturiego. (rysunek

Bardziej szczegółowo

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno

Zagro enia fizyczne. Zagro enia termiczne. wysoka temperatura ogieñ zimno Zagro enia, przy których jest wymagane stosowanie œrodków ochrony indywidualnej (1) Zagro enia fizyczne Zagro enia fizyczne Zał. Nr 2 do rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych

Bardziej szczegółowo

Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski

Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski Gleboznawcza klasyfikacja gruntów na terenie powiatu jeleniogórskiego w roku 1957 Dariusz Gregolioski Polskie Stowarzyszenie Klasyfikatorów Gruntów, Jelenia Góra 1. Położenie powiatu Powiat zlokalizowany

Bardziej szczegółowo

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca

4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca 4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki

Bardziej szczegółowo

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny

Bardziej szczegółowo

Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego

Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego Czy warto byd w sieci? Plusy i minusy nakładania się form ochrony przyrody wsparte przykładami Słowioskiego Parku Narodowego Aby uzyskad odpowiedź na tak postawione pytanie należy rozważyd kilka aspektów:

Bardziej szczegółowo

STUDIA NAD EFEKTYWNOŚCIĄ LEŚNEJ REKULTYWACJI ZWAŁOWISK FITOTOKSYCZNIE KWAŚNYCH PIASKÓW MIOCEŃSKICH PO BYŁEJ KOPALNI WĘGLA BRUNATNEGO W ŁĘKNICY

STUDIA NAD EFEKTYWNOŚCIĄ LEŚNEJ REKULTYWACJI ZWAŁOWISK FITOTOKSYCZNIE KWAŚNYCH PIASKÓW MIOCEŃSKICH PO BYŁEJ KOPALNI WĘGLA BRUNATNEGO W ŁĘKNICY STUDIA NAD EFEKTYWNOŚCIĄ LEŚNEJ REKULTYWACJI ZWAŁOWISK FITOTOKSYCZNIE KWAŚNYCH PIASKÓW MIOCEŃSKICH PO BYŁEJ KOPALNI WĘGLA BRUNATNEGO W ŁĘKNICY HENRYK GREINERT MICHAŁ DRAB ANDRZEJ GREINERT Oficyna Wydawnicza

Bardziej szczegółowo

1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1

1 FILTR. Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? PROBLEMÓW Z WOD ROZWI ZUJE. NOWATORSKIE uzdatnianie wody 5 w 1 Jak usun¹æ 5 zanieczyszczeñ za pomoc¹ jednego z³o a? 1 FILTR ROZWI ZUJE PROBLEMÓW Z WOD 1 TWARDOŒÆ 2 ELAZO 3 MANGAN 4 AMONIAK 5 ORGANIKA Zanieczyszczenia takie jak: twardoœæ, mangan, elazo, naturalne substancje

Bardziej szczegółowo

DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY

DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY DZIA 4. POWIETRZE I INNE GAZY 1./4 Zapisz nazwy wa niejszych sk³adników powietrza, porz¹dkuj¹c je wed³ug ich malej¹cej zawartoœci w powietrzu:...... 2./4 Wymieñ trzy wa ne zastosowania tlenu: 3./4 Oblicz,

Bardziej szczegółowo

10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ 275. 20,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/

10,10 do doradztwa nawozowego 0-60 cm /2 próbki/ 275. 20,20 Badanie azotu mineralnego 0-90 cm. 26,80 C /+ Egner/ 1 Cennik 2008 GLEBA MAKROELEMENTY Badania pełnopłatne Pozycja cennika Kwota w zł Preparatyka ( 2 mm) 2 2,20 Oznaczenie ph 5 4,50 Ekstrakcja przysw. form fosforu i potasu 18 4,50 Oznaczenie przyswajalnego

Bardziej szczegółowo

Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice

Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice Nawożenie warzyw w uprawie polowej Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice Roślinom do prawidłowego wzrostu i rozwoju niezbędne są pierwiastki chemiczne pobrane z gleby i powietrza, nazywane

Bardziej szczegółowo

RAPORT MIESIĘCZNY KWIECIEŃ 2014

RAPORT MIESIĘCZNY KWIECIEŃ 2014 GRUPA KONSULTINGOWO-INŻYNIERYJNA Spółka Akcyjna RAPORT MIESIĘCZNY KWIECIEŃ 2014 Realizacje Wałbrzych, 14 maj 2014 r. Spis treści 1. Podstawowe informacje o Spółce... 3 1.1 Struktura akcjonariatu ze wskazaniem

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku

Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim

Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania GABRIELA MAZUR ZYGMUNT MAZUR MAREK DUDEK Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania 1. Wprowadzenie Badania struktury kosztów logistycznych w wielu krajach wykaza³y, e podstawowym ich

Bardziej szczegółowo

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych

Bardziej szczegółowo

Firma (nazwa) lub nazwisko oraz adres wykonawcy

Firma (nazwa) lub nazwisko oraz adres wykonawcy BZ.4-/0 Czerwonak, dnia września 00r. INFORMACJA O WYBORZE NAJKORZYSTNIEJSZEJ OFERTY DOTYCZY: postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego, którego

Bardziej szczegółowo

Komunikat z dnia 2 sierpnia 2010 r.

Komunikat z dnia 2 sierpnia 2010 r. Komunikat z dnia 2 sierpnia 2010 r. Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Białymstoku dotyczący badań agrochemicznych w drugim półroczu 2010 roku I. Opracowywanie i opiniowanie planów nawożenia dla dużych

Bardziej szczegółowo

Tab Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski (WRPP), wg województw [10]

Tab Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski (WRPP), wg województw [10] Raport o stanie środowiska w 21 r. 4. GLEBY 4.1. JAKOŚĆ GLEB UŻYTKOWANYCH ROLNICZO (Okręgowa Stacja Chemiczno- Rolnicza w Rzeszowie) Wbrew potocznej opinii, że gleby Podkarpacia są złe, potencjał produkcyjny

Bardziej szczegółowo

5. Sytuacja na rynku pracy

5. Sytuacja na rynku pracy 5. Sytuacja na rynku pracy Obserwuje siê systematyczn¹ poprawê na rynku pracy. W roku 2006 w regionie, podobnie jak w ca³ym kraju, notowano dalszy wzrost liczby pracuj¹cych. Jednoczeœnie zwiêkszy³o siê

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r. Dz.U.10.137.924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. 2), 3) w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27

Bardziej szczegółowo

Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015. WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE

Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015. WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE Bielsko-Biała, dn. 10.02.2015 r. Numer zapytania: R36.1.089.2015 WAWRZASZEK ISS Sp. z o.o. ul. Leszczyńska 22 43-300 Bielsko-Biała ZAPYTANIE OFERTOWE W związku realizacją projektu badawczo-rozwojowego

Bardziej szczegółowo

GĄSKI, GMINA MIELNO, 650M OD MORZA 58 DZIAŁEK BUDOWLANYCH I REKREACYJNYCH

GĄSKI, GMINA MIELNO, 650M OD MORZA 58 DZIAŁEK BUDOWLANYCH I REKREACYJNYCH GĄSKI, GMINA MIELNO, 650M OD MORZA 58 DZIAŁEK BUDOWLANYCH I REKREACYJNYCH Najtańsza działka: 51.000zł Najmniejsza działka: 708m2 Zostały 42 wolne działki. 10 działek posiada WZ na budowę domu jednorodzinnego

Bardziej szczegółowo

Ha³as. Ha³as. Betonowy ekran akustyczny w rejonie ar (fot. Pawe³ Popko) V. HA AS

Ha³as. Ha³as. Betonowy ekran akustyczny w rejonie ar (fot. Pawe³ Popko) V. HA AS Betonowy ekran akustyczny w rejonie ar (fot. Pawe³ Popko) V. HA AS 75 Stan œrodowiska w województwie lubuskim w 2006 roku 1. Stan zagro enia ha³asem œrodowiskowym Dopuszczalne poziomy ha³asu w œrodowisku

Bardziej szczegółowo

PROWADZ CEGO ZAK AD O ZWI KSZONYM RYZYKU WYST PIENIA POWA NEJ AWARII PRZEMYS OWEJ

PROWADZ CEGO ZAK AD O ZWI KSZONYM RYZYKU WYST PIENIA POWA NEJ AWARII PRZEMYS OWEJ INFORMACJE PODANE DO Strona 1 z 6 INFORMACJE PODANE DO PROWADZ CEGO ZAK AD O WYST PIENIA POWA NEJ AWARII zgodnie z Art. 261a. 1. Ustawy Prawo ochrony rodowiska (t.j. Dz. U. 2016, Nr 0, poz. 672) JANKOWO

Bardziej szczegółowo

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i GLEBY GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i nieorganiczne, zdolna do produkcji roślin Funkcja i miejsce

Bardziej szczegółowo

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp

TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp TEST dla stanowisk robotniczych sprawdzający wiedzę z zakresu bhp 1. Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz o pracownikach wyznaczonych do wykonywania działań w zakresie

Bardziej szczegółowo

IDstoria i zadania stacji chemiczno-rolniczvch w Polsce 13 podejmowanych przez rzad decyzji dotyczacych wielkosci produkcji nawozów oraz ich dystrybucji.. W latach szescdziesiatych, obok badan zakwaszenia

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ POWIETRZA na dolnym Śląsku

JAKOŚĆ POWIETRZA na dolnym Śląsku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu JAKOŚĆ POWIETRZA na dolnym Śląsku Wysokie koszty Niskiej Emisji Jelenia Góra, 10 marca 2016 r. Jakość powietrza na Dolnym Śląsku WIOŚ Wrocław Zakres

Bardziej szczegółowo

MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO

MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO MAPY RYZYKA POWODZIOWEGO dr inż. Agata Włodarczyk Dyrektywa 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy

Bardziej szczegółowo

OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO-ROLNICZA WE WROCŁAWIU BADANIE SKAŻENIA GLEB GRUNTÓW ROLNYCH METALAMI CIĘŻKIMI NA TERENIE POWIATU LUBAŃSKIEGO

OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO-ROLNICZA WE WROCŁAWIU BADANIE SKAŻENIA GLEB GRUNTÓW ROLNYCH METALAMI CIĘŻKIMI NA TERENIE POWIATU LUBAŃSKIEGO OKRĘGOWA STACJA CHEMICZNO-ROLNICZA WE WROCŁAWIU BADANIE SKAŻENIA GLEB GRUNTÓW ROLNYCH METALAMI CIĘŻKIMI NA TERENIE POWIATU LUBAŃSKIEGO WROCŁAW 2010 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 3 2. CHARAKTERYSTYKA GLEB POWIATU

Bardziej szczegółowo

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA

ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA Hubert Szramka Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wy sza Szko³a Zarz¹dzania Œrodowiskiem w Tucholi ROZDZIA XII WP YW SYSTEMÓW WYNAGRADZANIA NA KOSZTY POZYSKANIA DREWNA WSTÊP Koszty pozyskania drewna stanowi¹

Bardziej szczegółowo

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a

Generalny Dyrektor Ochrony rodowiska. Art.32 ust. 1. Art. 35 ust. 5. Art. 38. Art. 26. Art 27 ust. 3. Art. 27a Najwa niejsze kompetencje organów, które odpowiadaj za powo anie i funkcjonowanie sieci obszarów Natura 2000 w Polsce oraz ustalaj ce te kompetencje artyku y ustawy o ochronie przyrody Organ Generalny

Bardziej szczegółowo

R O Z D Z I A VIII GLEBY. (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Rzeszowie) 1. Wybrane aspekty prawne ochrony gleb

R O Z D Z I A VIII GLEBY. (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Rzeszowie) 1. Wybrane aspekty prawne ochrony gleb STAN ŒRODOWISKA W WOJ. PODKARPACKIM W 2003 ROKU 213 R O Z D Z I A VIII GLEBY (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Rzeszowie) 1. Wybrane aspekty prawne ochrony gleb Obowi¹zek prowadzenia monitoringu

Bardziej szczegółowo

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek

Bardziej szczegółowo

wapnowania regeneracyjnego gleb w Polsce

wapnowania regeneracyjnego gleb w Polsce Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Zakład Żywienia Roślin i Nawożenia Ocena zapotrzebowania na środki wapnujące oraz kosztów wapnowania regeneracyjnego gleb

Bardziej szczegółowo

U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y WE WROCŁAWIU

U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y WE WROCŁAWIU U R Z Ą D S T A T Y S T Y C Z N Y WE WROCŁAWIU Kontakt: tel. 071 37-16-300 e-mail: sekretariatuswro@stat.gov.pl Internet: www.stat.gov.pl/urzedy/wroclaw INFORMACJA SYGNALNA nr 2/2006 EDUKACJA W WOJEWÓDZTWIE

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Dziennik Ustaw Nr 137 11129 Poz. 924 924 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3) Na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia

Bardziej szczegółowo

LBY 41013-1/08 P/08/097 Sz. P. Justyna Przybyłowska Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wąbrzeźnie

LBY 41013-1/08 P/08/097 Sz. P. Justyna Przybyłowska Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wąbrzeźnie Bydgoszcz, dnia sierpnia 2008 r. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Bydgoszczy ul. Wały Jagiellońskie 12 85-950 BYDGOSZCZ (052) 33-90-610 (052) 33-90-660 LBY 41013-1/08 P/08/097 Sz. P. Justyna Przybyłowska

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH***

Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH*** WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 23/1 2006 Krzysztof Brudnik*, Jerzy Przyby³o*, Bogumi³a Winid** ZAWODNIENIE Z O A SOLI WIELICZKA NA PODSTAWIE STANU WYCIEKÓW KOPALNIANYCH*** 1. WSTÊP Bardzo ³atwa rozpuszczalnoœæ

Bardziej szczegółowo

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

Zawartość składników pokarmowych w roślinach Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości

ZAPYTANIE OFERTOWE. Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości Znak sprawy: GP. 271.3.2014.AK ZAPYTANIE OFERTOWE Nazwa zamówienia: Wykonanie usług geodezyjnych podziały nieruchomości 1. ZAMAWIAJĄCY Zamawiający: Gmina Lubicz Adres: ul. Toruńska 21, 87-162 Lubicz telefon:

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR... RADY MIASTA RYBNIKA. z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie wzorów formularzy na podatek rolny

UCHWAŁA NR... RADY MIASTA RYBNIKA. z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie wzorów formularzy na podatek rolny Projekt z dnia 29 października 2015 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MASTA RYBNKA w sprawie wzorów formularzy na podatek rolny Na podstawie: - art. 18 ust. 2 pkt 8, art. 40 ust. 1, art. 41 ust.

Bardziej szczegółowo

Dyrektywa o osadach ściekowych

Dyrektywa o osadach ściekowych Dyrektywa o osadach ściekowych 03.10.2006..:: Dopłaty i Fundusze - Portal Informacyjny ::. Dyrektywa 86/278/EWG w sprawie ochrony środowiska, w szczególności gleby, w przypadku wykorzystania osadów ściekowych

Bardziej szczegółowo

Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej OS-7 Sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu za rok 2009 Stan w dniu 31 XII

Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej OS-7 Sprawozdanie o ochronie przyrody i krajobrazu za rok 2009 Stan w dniu 31 XII G ÓWNY URZ D STATYSTYCZNY, al. Niepodleg³oœci 208, 00-925 Warszawa www.stat.gov.pl Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Portal sprawozdawczy GUS www.stat.gov.pl Numer identyfikacyjny REGON OS-7 Sprawozdanie

Bardziej szczegółowo

Ars Vitae. PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka Plac Solny 6/7a m. 13, Wrocław, tel. (0-71) tel./fax: (0-71)

Ars Vitae. PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka Plac Solny 6/7a m. 13, Wrocław, tel. (0-71) tel./fax: (0-71) PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka Plac Solny 6/7a m. 13, 50-061 Wrocław, tel. (0-71) 3435300 tel./fax: (0-71) 3429804 Opracowanie nr AV-715 BADANIA JAKOŚCI GLEB NA TERENIE POWIATU OŁAWSKIEGO W

Bardziej szczegółowo

5. GLEBY Wstêp. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie w ramach realizowanego programu monitoringu

5. GLEBY Wstêp. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie w ramach realizowanego programu monitoringu 5. GLEBY Teresa Farjan (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska w Lublinie) 5.1. Wstêp Gleba, zdefiniowana jako biologicznie czynna warstwa powierzchniowa skorupy ziemskiej utworzona ze ska³y macierzystej

Bardziej szczegółowo

OPIS JEDNOSTKI Produkcja pszczelarska

OPIS JEDNOSTKI Produkcja pszczelarska OPIS JEDNOSTKI Produkcja pszczelarska Wypełniany tylko w czasie wizyty wstępnej lub celem zidentyfikowania zmian opisu jednostki Nazwy i adresy uczestników przedsięwzięcia INFORMACJE OGÓLNE WŁAŚCICIEL

Bardziej szczegółowo

Raport kwartalny z działalności emitenta

Raport kwartalny z działalności emitenta CSY S.A. Ul. Grunwaldzka 13 14-200 Iława Tel.: 89 648 21 31 Fax: 89 648 23 32 Email: csy@csy.ilawa.pl I kwartał 2013 Raport kwartalny z działalności emitenta Iława, 14 maja 2013 SPIS TREŚCI: I. Wybrane

Bardziej szczegółowo

Gmina Sosnowica. Uwarunkowania glebowe w kontekście innowacyjnego planu rozwoju gminy Sosnowica. Badanie stanu gleb

Gmina Sosnowica. Uwarunkowania glebowe w kontekście innowacyjnego planu rozwoju gminy Sosnowica. Badanie stanu gleb Gmina Sosnowica Uwarunkowania glebowe w kontekście innowacyjnego planu rozwoju gminy Sosnowica. Badanie stanu gleb Prezentacja jest efektem realizacji projektu pn. Opracowanie innowacyjnego planu rozwoju

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzêdowy. remontem lub napraw¹ urz¹dzeñ wodnych; powiecie koniñskim. gruntów rolnych;

Dziennik Urzêdowy. remontem lub napraw¹ urz¹dzeñ wodnych; powiecie koniñskim. gruntów rolnych; Województwa Wielkopolskiego Nr 112 10265 1798 ROZPORZ DZENIE Nr 2/09 WOJEWODY WIELKOPOLSKIEGO z dnia 8 maja 2009 r. w sprawie utworzenia parku krajobrazowego,,nadgoplañski Park Tysi¹clecia w województwie

Bardziej szczegółowo

BADANIA PUNKTOWE POZIOMU SKAŻENIA GLEB NA TERENIE POWIATU DZIERŻONIOWSKIEGO

BADANIA PUNKTOWE POZIOMU SKAŻENIA GLEB NA TERENIE POWIATU DZIERŻONIOWSKIEGO BADANIA PUNKTOWE POZIOMU SKAŻENIA GLEB NA TERENIE POWIATU DZIERŻONIOWSKIEGO KOREFERAT (OPINIA) Zleceniodawca: Powiat Dzierżoniowski Rynek 27 58-200 Dzierżoniów Autor koreferatu: dr inż. Beata Meinhardt

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści

Bardziej szczegółowo

Projekt. Projekt opracował Inż. Roman Polski

Projekt. Projekt opracował Inż. Roman Polski Projekt stałej organizacji ruchu na drogach powiatowych i gminnych miasta Puławy związany z projektem przebudowy niebieskiego szlaku rowerowego do rezerwatu Piskory. Projekt opracował Inż. Roman Polski

Bardziej szczegółowo

Powiaty według grup poziomu wartości miernika ogólnego (poziomu konkurencyjności) w 2004 r. i 2010 r. 2004 2010

Powiaty według grup poziomu wartości miernika ogólnego (poziomu konkurencyjności) w 2004 r. i 2010 r. 2004 2010 W grudniu 2012 r. ukazała się publikacja Konkurencyjność powiatów województwa dolnośląskiego w latach 2004 2010 opracowana przez Urząd Statystyczny we Wrocławiu. Niniejsza publikacja jest kontynuacją tematyki

Bardziej szczegółowo

O/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2

O/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2 POTAS niezbędny składnik pokarmowy rzepaku kształtujący wielkość i jakość plonu Potas w glebach Całkowita zawartość potasu w glebach wynosi od 0,1 do 3 % i z reguły jest tym niższa, im gleba jest lżejsza.

Bardziej szczegółowo