Opracowanie: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER. Zespół redakcyjny:

Transkrypt

1 W 1 1

2 Opracowanie: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER Zespół redakcyjny: Marcelina Gabryś, Roman Gruszczyk, Mateusz Werpachowski Kędzierzyn-Koźle 2015 Projekt Zintegrowane podejście terytorialne szansą rozwoju Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego realizowany ze środków Unii Europejskiej (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) przyznanych w ramach Konkursu dotacji na działania wspierające jednostki samorządu terytorialnego w zakresie planowania miejskich obszarów funkcjonalnych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna Wnioskodawca: Gmina Kędzierzyn-Koźle. Nr umowy: DPT/BDG-II/POPT/85/13 2

3 Spis treści Wstęp Podstawa prawna dla podejścia zintegrowanego w rozwoju lokalnym Spójność z dokumentami planistycznymi i operacyjnymi Definicja obszaru wsparcia Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej Założenia rozwojowe Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego (cel nadrzędny, cele rozwojowe) Cele rozwojowe Subregionu Założenia Rozwojowe Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Priorytety i działania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Wymiar terytorialny wsparcia Zestawienie przedsięwzięć rozwojowych Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego Założenia inwestycji zintegrowanych w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim Obszar ZIT 1 Gospodarka i rynek pracy PZ 1.1 Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych PZ 1.2 Budowa zintegrowanego systemu transportowego PZ 1.3 Rozwój gospodarki społecznej Obszar ZIT 2 Zasoby naturalne i środowisko historyczne PZ 2.1 Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego PZ 2.2 Czyste powietrze PZ 2.3 Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej PZ 2.4 Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej PZ 2.5 Produkt turystyczny system szlaków rowerowych PZ 2.6 Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja PZ 2.7 Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej Obszar ZIT 3 Usługi społeczne i ochrona zdrowia PZ 3.1 Rozwój subregionalnego sytemu opieki zdrowotnej PZ 3.2 Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy PZ 3.3 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi

4 PZ 3.4 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat PZ 3.5 Aktywny senior Rekomendacje w zakresie przygotowania projektów w formule zintegrowanej Zasady i tryb wyboru projektów przewidzianych do realizacji w formule zintegrowanej Opis podstawowych procedur zarządzania Programem ZIT Procedura przygotowania i zatwierdzania Programu ZIT Proces decyzyjny partnerstwa międzygminnego Subregionu Procedura przygotowania i zatwierdzania kryteriów wyboru operacji przedsięwzięć zintegrowanych Alternatywne formy zarządzania Programem ZIT Tworzenie podprojektów zintegrowanych Szczególne uwarunkowania w rozwoju Subregionu: relacje miasto wieś Zasady i plan współpracy na linii organizacje pozarządowe, nauka, biznes, administracja Instrumenty finansowe Plan finansowy ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Zgodność działań z dokumentami programującymi fundusze europejskie System Wdrażania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Projektowany system wdrażania zarządzanie Programem ZIT Rekomendowane modele realizacji projektów zintegrowanych Podmioty wdrażające Program ZIT Monitorowanie, ewaluacja i system aktualizacji Uspołecznienie Programu ZIT Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko Organizacja pracy nad Programem ZIT Spis tabel Spis zestawień Spis wykresów Spis rysunków

5 Wstęp Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to nowatorskie narzędzie rozwoju lokalnego służące do wdrażania strategii terytorialnych w sposób zintegrowany w ramach unijnej polityki spójności na lata ZIT pozwala państwom członkowskim na implementację Programów operacyjnych w sposób przekrojowy oraz uzyskiwanie finansowania z różnych osi priorytetowych jednego lub kilku programów operacyjnych, co zapewnia implementację zintegrowanej strategii dla określonego terytorium. Należy podkreślić, że ZIT mogą być skutecznie wykorzystywane wyłącznie, jeśli dany obszar geograficzny posiada zintegrowaną, międzysektorową strategię terytorialną. Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego definiuje szczegółowy plan strategiczny i operacyjny mający przyczynić się do rozwoju gospodarczego Subregionu, jego ściślejszej integracji w znaczeniu społecznym i poprawy jakości życia lokalnej społeczności. Z punktu widzenia zdiagnozowanych niekorzystnych zmian demograficznych w regionie opolskim istotnym wyzwaniem jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju wszystkich jego obszarów, tj. aglomeracji opolskiej, pozostałych miast i obszarów wiejskich. Grupę ośrodków subregionalnych województwa opolskiego tworzą miasta, których oddziaływanie wykracza poza granice jednego powiatu. Strefa wpływów i związków funkcjonalnych otoczenia z tymi ośrodkami sytuuje takie miasta w hierarchii układu osadniczego pomiędzy ośrodkiem wojewódzkim, a grupą miast powiatowych. W systemie obsługi mieszkańców stanowią one jednostki wspomagające ośrodek wojewódzki w zaspokajaniu potrzeb społeczności subregionu. Analizując potencjał społecznogospodarczy ośrodka i stopień ugruntowania związków funkcjonalnych zaplecza tych ośrodków z miastem subregionalnym, wyróżniono ośrodki subregionalne ukształtowane Brzeg, Kędzierzyn-Koźle i Nysę oraz ośrodek subregionalny kształtujący się Kluczbork. Na szczególną uwagę zasługuje przyspieszenie procesów rozwojowych zarówno w aglomeracji opolskiej, jak i w potencjalnych biegunach wzrostu, tj. w ośrodkach subregionalnych, do których należy Kędzierzyńsko-Kozielski Subregionalny Obszar Funkcjonalny (KKSOF). Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski praktycznie na całym swoim obszarze negatywnie doświadcza wpływu, jaki wywierają na niego sąsiadujące z nim 3

6 obszary przyspieszonego wzrostu, tj. aglomeracja opolska i wrocławska z jednej oraz województwo śląskie z drugiej strony. Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata definiuje szczegółowy plan rozwoju (strategiczny i operacyjny), który przyczyni się do rozwoju gospodarczego i społecznego Subregionu, jego ściślejszej integracji, a finalnie, poprzez realizację projektów zintegrowanych, poprawy jakości życia lokalnej społeczności. Program jest zgodny z dokumentami strategicznymi na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski to ważny obszar z punktu widzenia rozwoju całego województwa opolskiego, z Kędzierzynem-Koźlem drugim pod względem wielkości i potencjału miastem Opolszczyzny (będącym centrum innowacyjności regionu ). Wskazane w opracowaniu cele rozwojowe, priorytety oraz działania strategiczne skupiają się na poziomie planu operacyjnego w trzech obszarach interwencji o charakterze zintegrowanym, którymi są: Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego; Ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody; Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych. Program ZIT pokazuje aspiracje Subregionu, jego plany w zakresie integracji. Zwraca uwagę nie tylko na kwestie modernizacji czy rozbudowy infrastruktury, ale również na społeczność lokalną. Obszary funkcjonalne pełnią także funkcje symboliczne, związane z budowaniem wspólnej tożsamości, wzmacnianiem dziedzictwa kulturowego i przedsiębiorczości. Główną osią konstruowania planu strategicznego był najważniejszy problem obszaru, jakim jest depopulacja i negatywne konsekwencje wynikające z tego procesu. Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego wskazuje na deficyty oraz przewagi obszaru, wyznacza kierunki rozwoju i obszary interwencji, wreszcie wskazuje konkretne przedsięwzięcia strategiczne (szeroko skonsultowane w samorządach Subregionu), które mogą być finansowane ze środków Unii Europejskiej, zarówno tych mających charakter subregionalny, jak i regionalny. 4

7 Celem przedmiotowego opracowania jest zaplanowanie wspólnych inwestycji samorządów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, umożliwienie im pozyskania dofinansowania oraz zbudowania trwałych podstaw dla dalszej partnerskiej współpracy. Warunkiem powodzenia realizacji inwestycji zapisanych w dokumencie jest ścisła współpraca samorządów Subregionu, której warunki opisane są w niniejszym opracowaniu. 5

8 1. Podstawa prawna dla podejścia zintegrowanego w rozwoju lokalnym Zintegrowane podejście terytorialne to nowa forma planowania rozwoju lokalnego w Polsce. Ma na celu wykorzystanie specyficznych potencjałów terytorialnych i likwidację barier w rozwoju poszczególnych obszarów, na których w ściśle określonych dziedzinach przeprowadzona zostanie interwencja, zapewniająca bardziej efektywne wykorzystanie zasobów oraz przyczyni się do niwelacji zdiagnozowanych deficytów. Podejście to, mimo nowatorskiego charakteru, jest umiejscowione w polskim prawodawstwie. Należy podkreślić, że opracowany Program Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata wynika w głównej mierze z dokumentów planistycznych i rozwojowych przygotowujących Polskę do unijnej perspektywy finansowej na lata W dokumencie pt. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (przyjęty przez Radę Ministrów 13 grudnia 2011 roku), jako element polityki przestrzennej określono tzw. ośrodki lokalne. Do ośrodków lokalnych zalicza się miasta o zdolnościach rozwojowych, zasadniczo mające poniżej 50 tys. mieszkańców. Szczególną rolę wśród nich pełnią niektóre miasta powiatowe. Ośrodki lokalne mają szczególne znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich, głównie jako centra tworzenia funkcji pozarolniczych oraz jako inkubatory przedsięwzięć aktywizujących te tereny. Oferują one także usługi publiczne podstawowe i średniego rzędu. W ten sposób ośrodki lokalne pełnią rolę uzupełniającą w stosunku do ośrodków subregionalnych. Dobrze funkcjonująca sieć osadnicza kraju jest bazą dla rozprzestrzeniania się rozwoju z ośrodków najwyższego do ośrodków najniższego szczebla, cechujących się często niższymi wskaźnikami rozwoju społeczno-gospodarczego. 6

9 Mapa 1. Podział administracyjny województwa opolskiego Źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego Ośrodki subregionalne mają szczególne znaczenie dla rozwoju obszarów wiejskich, głównie jako katalizatory tworzenia funkcji pozarolniczych oraz jako inkubatory przedsięwzięć aktywizujących otaczające je tereny. Obok wsparcia rozwoju funkcji usługowych średniego rzędu ośrodki te w sferze przestrzennej będą wzmacniane dzięki poprawie dostępności transportowej ośrodków subregionalnych i lokalnych do największych ośrodków miejskich. Stworzy to mieszkańcom otaczających obszarów wiejskich warunki do bardziej intensywnej mobilności przestrzennej i zawodowej, przekładającej się na wyższą jakość życia, bazując 7

10 na lepszym dostępie do usług publicznych wyższego rzędu, czy do bardziej atrakcyjnych miejsc pracy. Kluczowe z punktu widzenia rozwoju ośrodków regionalnych jest jak najlepsze wykorzystanie potencjału terytoriów cechujących się największą zdolnością do kreowania wzrostu gospodarczego oraz budowanie mechanizmów służących rozprzestrzenianiu procesów rozwojowych z biegunów wzrostu, przy jednoczesnej budowie potencjału absorpcyjnego i wykorzystaniu potencjału endogenicznego innych obszarów, takich jak ośrodki subregionalne, obszary wiejskie i inne obszary funkcjonalne o wyraźnej specjalizacji przestrzennej. Z punktu widzenia budowy konkurencyjności regionów i efektywnego wykorzystania całego ich obszaru ważne jest nie tylko wsparcie dla stałego podwyższania konkurencyjności ośrodków wzrostu, ale także kreowanie warunków dla wykorzystania potencjału rozwojowego pozostałej, możliwie dużej, części poszczególnych regionów. Odbywać się to będzie poprzez wzmacnianie potencjału do absorpcji i rozprzestrzeniania procesów rozwojowych na obszary położone poza funkcjonalnymi obszarami ośrodków wojewódzkich. Podejście terytorialne zakłada odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz dostrzeżenia ich indywidualnych potencjałów, barier i wzajemnych zależności. Relacje te mogą zachodzić zarówno na płaszczyźnie instytucjonalnej, programowej, jak i na poziomie konkretnych interwencji: infrastrukturalnych, społecznych, edukacyjnych, zwiększających wzajemne, pozytywne oddziaływanie pomiędzy obszarami. 8

11 2. Spójność z dokumentami planistycznymi i operacyjnymi Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, będący wyrazem realnych potrzeb inwestycyjnych samorządów i społeczności lokalnych, został poddany analizie oraz kompleksowej weryfikacji w zestawieniu z kluczowymi dokumentami strategicznymi i operacyjnymi o wymiarze ogólnoeuropejskim, krajowym, regionalnym oraz lokalnym. Przedmiotowe opracowanie jest w pełni zgodne z założeniami, priorytetami oraz celami artykułowanymi w dokumentach przedstawionych w dalszej części niniejszego rozdziału. Zgodność pokazana jest na zasadzie opisania powiązań priorytetów Programu ZIT z konkretnymi zapisami widniejącymi w analizowanych dokumentach. Strategia Europa 2020 Europa 2020 to unijna strategia wzrostu na najbliższe dziesięciolecie. Kluczowe założenia zawarte w Programie ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego są w pełni zgodne z założeniami Strategii Europa Poniżej przedstawiono zgodność poszczególnych obszarów ZIT z rekomendacjami Komisji Europejskiej przedstawionymi w Strategii Europa 2020 w Polsce: Obszar ZIT 1: Gospodarka i rynek pracy wpisuje się w: obszar bezrobocie wśród młodzieży, poziom zatrudnienia kobiet i osób starszych, infrastruktura oraz środowisko dla rozwoju przedsiębiorczości, Obszar ZIT 2: Zasoby naturalne i środowisko historyczne wpisuje się w: obszar środowisko dla rozwoju przedsiębiorczości, Obszar ZIT 3: Usługi społeczne i ochrona zdrowia wpisuje się w: obszar infrastruktura oraz środowisko dla rozwoju przedsiębiorczości. Programowanie perspektywy finansowej Umowa Partnerstwa Umowa Partnerstwa (UP) jest dokumentem określającym strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach Instrumentami realizacji UP są krajowe programy operacyjne (KPO) i regionalne programy operacyjne (RPO). Dokumenty te wraz z UP tworzą spójny system dokumentów 9

12 strategicznych i programowych na nową perspektywę finansową. Poniżej zaprezentowano zgodność obszarów ZIT Subregionu względem celów tematycznych Umowy Partnerstwa: Obszar ZIT 1: Gospodarka i rynek pracy zgodny jest z: Celem tematycznym 3. Wzmacnianie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR), Celem tematycznym 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem, Celem tematycznym 7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej, Celem tematycznym 8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników, Celem tematycznym 9. Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją. Obszar ZIT 2: Zasoby naturalne i środowisko historyczne zgodny jest z: Celem tematycznym 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach, Celem tematycznym 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem, Cel tematycznym 6. Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami, Celem tematycznym 10. Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie. Obszar ZIT 3: Usługi społeczne i ochrona zdrowia zgodny jest z: Celem tematycznym 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych, 10

13 Celem tematycznym 9. Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata jest zgodny z celami polityki przestrzennego zagospodarowania kraju oraz kierunkami działań zawartymi w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Poniżej przedstawiono cele Koncepcji, z którymi zgodny jest Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego: Cel 1. Podwyższenie konkurencyjności głównych ośrodków miejskich kraju w przestrzeni europejskiej poprzez ich integrację funkcjonalną przy zachowaniu policentrycznej struktury systemu osadniczego sprzyjającej spójności, Cel 2. Poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej, równoważenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewnętrznego wszystkich terytoriów, Cel 3 Poprawa dostępności terytorialnej kraju w równych skalach przestrzennych poprzez rozwijanie infrastruktury, Cel 4. Kształtowanie struktur przestrzennych wspierających osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych Polski, Cel 5. Zwiększenie odporności struktury przestrzennej kraju na zagrożenia naturalne i utratę bezpieczeństwa energetycznego oraz kształtowanie struktur przestrzennych wspierających zdolności obronne państwa. Założenia Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020 (projekt) Kluczowe założenia Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego wpisują się w założenia Krajowej Polityki Miejskiej do roku Zaproponowane obszary zintegrowanej interwencji wpisują się w następujące cele wskazane w Założeniach Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020: Cel 2. Wspomaganie rozwoju subregionalnych i lokalnych ośrodków miejskich, przede wszystkim na obszarach problemowych polityki regionalnej (w tym na niektórych obszarach wiejskich) poprzez wzmacnianie ich funkcji 11

14 oraz przeciwdziałanie ich upadkowi ekonomicznemu (miasto Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie), Cel 5. Stworzenie warunków dla skutecznego, efektywnego i partnerskiego zarządzania rozwojem na obszarach miejskich. Cel ten służy kreowaniu warunków instytucjonalnych (organizacyjnych) i prawnych dla właściwego prowadzenia polityki rozwoju miast na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym. Strategia Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo Obszary wskazane w niniejszym Programie w pełni korespondują z obszarami strategicznymi oraz celami zawartymi w Strategii Rozwoju Kraju 2020 Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Program ZIT w pełni zgodny jest z: Obszarem strategicznym II. Konkurencyjna gospodarka: Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki, II.2.4. Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej, Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego, II.4.2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego, Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, II.6.2. Poprawa efektywności energetycznej, II.6.4. Poprawa stanu środowiska, Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu, II.7.2. Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, II.7.3. Udrożnienie obszarów miejskich. Obszarem strategicznym III. Spójność społeczna i terytorialna: Cel III.1. Integracja społeczna, III.1.1. Zwiększenie aktywności osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym, Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych, III.2.1. Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, III.2.2. Zwiększenie efektywności systemu świadczenia usług publicznych, Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania 12

15 potencjałów regionalnych, III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest zgodny z dokumentem KSRR , określającym cele polityki regionalnej i instrumenty ich realizacji w kontekście przestrzennym. KSRR ukierunkowuje interwencję do najważniejszych obszarów miejskich. Podstawowe założenie Programu ZIT koresponduje z celem nadrzędnym KSRR, który brzmi następująco: efektywne wykorzystanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągnięcia celów rozwoju kraju wzrostu, zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku, które znajdują odzwierciedlenie w Programie ZIT: Cel polityki regionalnej: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów cel znajduje odzwierciedlenie w Obszarze ZIT 1, Cel polityki regionalnej: Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie zgodność z Obszarem ZIT 2, Cel polityki regionalnej: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych zgodność z Obszarem ZIT 3. Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 Obszar ZIT 1 w pełni odzwierciedla kluczowe elementy Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku, skupiając się na następujących celach operacyjnych: 1.3. Wspieranie zatrudnienia i samozatrudnienia; 1.4. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i ubóstwu; 3.4. Wzmocnienie regionalnego systemu przyciągania i lokowania inwestycji; 6.1. Rozwój powiązań transportowych. Obszar ZIT 2 w pełni odzwierciedla kluczowe elementy Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku, skupiając się na następujących celach operacyjnych: 2.2. Wzbogacanie wielokulturowego dziedzictwa i tożsamości regionalnej; 5.3. Rozwój usług turystyki, kultury i sportu oraz ich infrastruktury; 6.4. Poprawa bezpieczeństwa 13

16 na szlakach komunikacyjnych; 7.1. Poprawa stanu środowiska poprzez rozwój infrastruktury technicznej; 7.2. Wspieranie niskoemisyjnej gospodarki; 7.3. Kształtowanie systemu przyrodniczego, ochrona krajobrazu i bioróżnorodności; 7.5. Przeciwdziałanie i usuwanie skutków zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych. Obszar ZIT 3 w pełni odzwierciedla kluczowe elementy Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku, skupiając się na następujących celach operacyjnych: 1.1 Poprawa jakości kształcenia oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy; 1.2. Wspieranie kształcenia ustawicznego; 1.4. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i ubóstwu; 1.5. Rozwój usług opiekuńczych i wychowawczych; 5.1. Poprawa jakości i dostępności usług zdrowotnych, opiekuńczych i edukacyjnych; 9.1. Wspieranie potencjału gospodarczego i społecznego miast. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego Kluczowe założenia Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego są zgodne z ogólnymi celami polityki przestrzennej województwa wyartykułowanymi w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Opolskiego, a w szczególności ukierunkowanymi na spełnianie następujących zasad: zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego poprzez minimalizowanie zagrożeń wynikających z urbanizacji, rozwoju sfery gospodarczej i występujących powodzi, racjonalnego wykorzystywania zasobów środowiska naturalnego i ograniczania degradacji zasobów, ochrony obszarów i systemów o cennych walorach przyrodniczych krajobrazowych, racjonalnego kształtowania stref aktywizacji gospodarczej uwzględniającego prymat zrównoważonego rozwoju, kształtowania sieci osadniczej zapewniającego dominację kryteriów jakościowych w zakresie warunków życia, ograniczania dysproporcji w tym zakresie między miastem i wsią i między różnymi strefami obszarowymi, zapewnienia równego dostępu do pracy, zamieszkania, usług i wypoczynku, zapewnienia symbiozy środowiska zurbanizowanego, przyrodniczego i kulturowego, 14

17 kształtowania obszarów wiejskich według kryteriów rozwoju wielofunkcyjnego i ładu przestrzennego, doskonalenia struktury hierarchicznej sieci osadniczej poprzez rozwój ośrodków o znaczeniu biegunów wzrostu, w tym miasta wojewódzkiego, miast o predyspozycjach subregionalnych, miast powiatowych i siedzib gmin, rozwoju turystyki i rekreacji w dostosowaniu do pojemności środowiska przyrodniczego i utrzymania predyspozycji dla rozwoju innych funkcji użytkowych, bezpieczeństwa, w tym zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i obronności w kształtowaniu struktur przestrzennych. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego uwzględniając projekty dotyczące wsparcia kształcenia zawodowego jest zgodny z: Wyzwaniem wertykalnym II. Wzmacnianie potencjału badawczego i edukacyjnego oraz komercjalizacja wyników prac B+R: Celem strategicznym II.1. Edukacja na rzecz tworzenia postaw kreatywnych, przedsiębiorczych i innowacyjnych; Celem operacyjnym II.1.1 Programy edukacyjne na różnych poziomach kształcenia, Celem operacyjnym II.1.2 Środowisko przedsiębiorcze i proinnowacyjne. Strategia Rozwoju Aglomeracji Opolskiej na lata Program ZIT Subregionu jest zgodny z założeniami rozwojowymi Aglomeracji Opolskiej w odniesieniu do następujących celów szczegółowych: I.1. Zwiększanie mobilności poprzez poprawę połączeń wewnętrznego układu komunikacyjnego; I.2 Stworzenie zintegrowanego systemu transportu publicznego; I.3 Poprawa infrastruktury sprzyjającej alternatywnym środkom transportu; II.1 Wzmocnienie atrakcyjności oferty inwestycyjnej; II.4 Rozwój gospodarki opartej na zasobach kulturowych; III.1. Wsparcie kształcenia ogólnego; IV.1 Ograniczenie niskiej emisji przez zwiększenie efektywności energetycznej; 15

18 IV.2 Zwiększenie ochrony ludności i mienia przed skutkami zagrożeń naturalnych; V: Rozwój obszarów wiejskich; V.1 Wzmacnianie funkcjonalności obszarów wiejskich. Strategia rozwoju Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego na lata Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest zgodny ze Strategią Rozwoju Subregionu Zachodniego w zakresie następujących celów szczegółowych: 1.4. Wysoka atrakcyjność inwestycyjna Subregionu opierająca się na kapitale ludzkim, korzystnej lokalizacji oraz dobrze przygotowanych terenach inwestycyjnych; 2.1. Wysoka dostępność urozmaiconej, dostosowanej do oczekiwań rynku pracy oferty edukacyjnej; 3.3. Poprawa stanu środowiska przyrodniczego. Strategia Regionalnych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego Strategia RIT Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego jest zgodna z celami rozwojowymi Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego w następującym zakresie: C.1.RIT Wypracowanie konkurencyjnej struktury gospodarczej; C.7.RIT Podejmowanie działań wpływających na poprawę poziomu zatrudnienia; C.2.RIT Poprawa stanu środowiska i estetyki poprzez poprawę stanu powietrza; C.3.RIT Poprawa stanu środowiska i estetyki poprzez działania na rzecz poprawy gospodarki wodno-ściekowej; C.4.RIT Wdrażanie procesów rewitalizacji infrastrukturalnej i społecznej; C.5.RIT Zwiększenie atrakcyjności i poziomu kształcenia zawodowego; C.6.RIT Zwiększenie atrakcyjności, poziomu i dostępności edukacji przedszkolnej. Program Specjalna Strefa Demograficzna w Województwie Opolskim Program Specjalna Strefa Demograficzna w Województwie Opolskim wyznacza cztery pakiety tematyczne, które są w pełni zgodne z założeniami Programu ZIT. Zgodność pakietów tematycznych Programu z założeniami strategicznymi Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego przedstawia się następująco: Pakiet I Praca to bezpieczna rodzina (pakiet dotyczący rynku pracy, przede wszystkim bezpieczeństwa zatrudnienia, społecznej odpowiedzialności biznesu, zwiększania atrakcyjności i liczby miejsc pracy, a także wzrostu przedsiębiorczości mieszkańców i aktywności inwestycyjnej) jest w pełni zgodny z założeniami 16

19 rozwojowymi zawartymi w celu rozwojowym nr 1 ZIT Subregionu pn. Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego, Pakiet II Edukacja a rynek pracy (pakiet dotyczący dostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy oraz wzrostu umiejętności praktycznych uczniów i studentów) jest w pełni zgodny z założeniami rozwojowymi zawartymi w celu rozwojowym nr 3 ZIT, pn. Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych, Pakiet III Opieka żłobkowo-przedszkolna (pakiet dotyczący zwiększania dostępu do usług żłobkowo-przedszkolnych, rozwoju infrastruktury przyjaznej dzieciom i ich rodzicom, czy opiekunom oraz godzenia życia zawodowego i rodzinnego) jest w pełni zgodny z założeniami rozwojowymi zawartymi w celu rozwojowym nr 3 ZIT, pn. Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych, Pakiet IV Złota jesień (pakiet dotyczący zwiększania dostępu do usług dla osób starszych oraz aktywizacji tej grupy społecznej) jest w pełni zgodny z założeniami rozwojowymi zawartymi w celu rozwojowym nr 3 ZIT, pn. Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych. Strategia Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata jest zgodny z założeniami rozwojowymi Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Opracowania te zostały wykonane równolegle, odnoszą się do aktualnych potrzeb rozwojowych samorządów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Tabela zamieszczona poniżej pokazuje zgodność celów strategicznych zawartych w Strategii Subregionu z obszarami tematycznymi Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. 17

20 Tabela 1 Zgodność Strategii Subregionu i Programu ZIT na poziomie celów strategicznych Cel strategiczny (CS) CS 1. Tworzenie warunków dla dynamicznego wzrostu gospodarczego w oparciu o dostępność atrakcyjnych terenów inwestycyjnych oraz wydajny układ komunikacyjny CS 2. Dywersyfikacja struktury gospodarczej Subregionu przy wykorzystaniu unikatowego potencjału zasobów lokalnych dziedzictwa przyrody i historii na rzecz rozwoju turystyki CS 5. Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców w odniesieniu do środowiska naturalnego, efektywnej gospodarki energetycznej, ochrony powietrza i gleb CS 6. Wzrost poziomu bezpieczeństwa publicznego na obszarze Subregionu w odniesieniu do zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych, zapewnienie zintegrowanego systemu zarządzania kryzysowego CS 3. Wzmacnianie kapitału społecznego Subregionu na rzecz konkurencyjnej gospodarki na bazie uzupełniających się specjalizacji w ramach zintegrowanego systemu edukacyjnego CS 4. Budowa zintegrowanego systemu wyspecjalizowanych i zintegrowanych usług publicznych w obszarach zabezpieczenia społecznego, opieki senioralnej, ochrony zdrowia Obszar tematyczny Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego Ochrona i poprawa jakości środowiska w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych Dokumenty strategiczne samorządów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Źródło: Opracowanie własne Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest spójny z następującymi lokalnymi strategiami i planami rozwoju samorządów należących do Subregionu: Strategia Rozwoju Miasta Kędzierzyn-Koźle na lata (projekt dokumentu), Strategia rozwoju miasta i gminy Strzelce Opolskie ( r.), Międzygminno-Powiatowa Strategia Rozwoju Wspólnoty Kędzierzyńsko-Kozielskiej do 2015 roku, Strategia Rozwoju Powiatu Strzeleckiego na lata , Strategia Rozwoju Gminy Bierawa na lata , Plan Rozwoju Lokalnego dla Gminy Cisek na lata , Strategia Rozwoju Gminy Leśnica na lata , Strategia Rozwoju dla Gminy Pawłowiczki na lata , Strategia Rozwoju Gminy Reńska Wieś na lata , Strategia Rozwoju Gminy Polska Cerekiew 18

21 na lata , Strategia Rozwoju Gminy Ujazd na lata , Strategia Rozwoju Gminy Zawadzkie na lata , Strategia Rozwoju Gminy Jemielnica. 19

22 3. Definicja obszaru wsparcia Granice Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego określone zostały w opracowaniu pt. Delimitacja granic Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego. Dokument ten został wykonany w 2013 roku i stanowił podstawę do prac nad Programem ZIT Subregionu w znaczeniu wskazania konkretnego obszaru. W procesie wyznaczania granic Subregionu (tzw. delimitacji) w pierwszej kolejności opracowano analizę Subregionu w następujących sferach problemowych: ochrona środowiska, gospodarka wodna, gospodarka komunalna i ochrona przeciwpowodziowa, turystyka i rekreacja, ochrona dziedzictwa kulturowego, infrastruktura społeczna, gospodarka, osadnictwo, komunikacja i nowoczesne technologie, demografia. W celu przeprowadzenia prawidłowej, spójnej delimitacji, umożliwiającej także w przyszłości dokonanie porównania do innych obszarów i jednostek terytorialnych, posłużono się danymi GUS zawartymi w bazie danych lokalnych (BDL). Celem delimitacji, w tym kontekście było określenie aktualnej funkcjonalności przestrzeni oraz pokazanie, w jakim kształcie ten obszar będzie spełniać swoją właściwą funkcję z punktu widzenia założeń rozwoju regionalnego i celów, tj.: Konkurencyjności strategiczny kierunek polityki regionalnej (rozprzestrzenianie wzrostu) realizowany we wszystkich regionach, w tym również w najbardziej konkurencyjnych ośrodkach, Wyrównywania zwiększania spójności w wyniku zwiększania możliwości absorpcji (większy przepływ kapitału, osób, wiedzy, innowacji). Granice obszaru badawczego zostały wyznaczone w następujący sposób: Północną granicę obszaru funkcjonalnego stanowi zasięg Aglomeracji Opolskiej, Południową granicę obszaru funkcjonalnego stanowi województwo śląskie, Granice oparto na granicach administracyjnych części powiatu strzeleckiego oraz całości kędzierzyńsko kozielskiego, Granicę oparto na granicy samorządów, które wyraziły wolę współpracy. W procesie delimitacji uznano, iż zasadne będzie zwaloryzowanie przestrzeni badanego obszaru na podstawie szeregu dostępnych i porównywalnych wskaźników (dane GUS) 20

23 w celu określenia szeroko rozumianego potencjału rozwoju danego obszaru. Delimitację obszaru funkcjonalnego przeprowadzono właśnie w oparciu o ten potencjał, tj. pokazanie z jednej strony, jaka część obszaru kumuluje potencjał rozwojowy (rdzeń obszaru funkcjonalnego) i w jakim kierunku ten potencjał powinien być rozprzestrzeniany. Mapa 2 Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski na mapie województwa opolskiego (z uwzględnieniem Aglomeracji Opolskiej) Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego Województwo opolskie zostało podzielone na następujące obszary funkcjonalne: Aglomeracja Opolska jako ośrodek o znaczeniu wojewódzkim oraz 4 miejskie obszary 21

24 funkcjonale: kędzierzyńsko-kozielski, nyski, brzeski (obejmujący również część woj. dolnośląskiego) i kluczborski. Powstanie Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego w zaproponowanym przez władze samorządowe kształcie miało uzasadnienie w kontekście realizacji polityki rozwoju kraju, ujętej w najważniejszych dokumentach strategicznych i planistycznych kraju. W istocie powstanie obszaru funkcjonalnego spowoduje zwiększenie konkurencyjności tego obszaru. Obszar funkcjonalny, praktycznie na całym swoim obszarze negatywnie doświadcza wpływu, jaki wywierają na niego sąsiadujące z nim obszary przyspieszonego wzrostu, tj. aglomeracja opolska i wrocławska z jednej strony oraz śląska z drugiej, a także uwarunkowania społeczno-kulturowe wewnątrz obszaru funkcjonalnego. W obszarze funkcjonalnym dochodzi do długotrwałego nagromadzenia i skumulowania niekorzystnych zjawisk rozwojowych. Pomimo, że wskaźniki rozwoju gospodarczego, tj. PKB per capita, nie odbiegają od średnich dla kraju, to właśnie w tym obszarze, w przestrzeni kraju, obserwuje się największy ubytek populacji. Utrzymanie tego niekorzystnego zjawiska w czasie może zdecydowanie pogorszyć sytuację społeczno-gospodarczą i zagrozić procesom równomiernego i harmonijnego rozwoju kraju. Główny potencjał rozwoju tkwi wewnątrz tego obszaru. Jest nim m.in. atrakcyjność inwestycyjna, którą można zdecydowanie poprawić. Poprawę konkurencyjności obszaru można uzyskać przede wszystkim poprzez uruchomienie wewnętrznych procesów zwiększających atrakcyjność inwestycyjną oraz sytuację na rynku pracy. Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie jako ośrodki wzrostu Opracowanie pt. Delimitacja granic Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego wskazuje, że dwa największe ośrodki miejskie Subregionu Kędzierzyn- Koźle i Strzelce Opolskie powinny dążyć do uzyskania efektu synergii w procesach rozwojowych. W związku z tym powinny postrzegać się jako partnerzy, a nie konkurenci. Konkurowanie na tak małym obszarze o te same zasoby obniża zdolność całego obszaru do konkurowania z silniejszymi ośrodkami oraz nie pozwala na pełne wykorzystanie różnorodności potencjału i efektów synergii. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski to obszar powiązań przestrzennych, społecznych i gospodarczych, wymagający realizacji spójnej polityki rozwoju w kontekście wyzwań 22

25 polityki przestrzennej kraju. Subregion jest położony w południowo-wschodniej części województwa opolskiego. Powierzchnia miejskiego obszaru funkcjonalnego wynosi km². Udział procentowy zajmowanej przez Subregion powierzchni w stosunku do ogólnej powierzchni woj. opolskiego wynosi około 12,8%. Obszar zamieszkuje osób, co stanowi 16,1% ludności województwa opolskiego (dane z 2013 roku). Samorządy Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Kędzierzyńsko-Kozielski Subregionalny Obszar Funkcjonalny tworzy łącznie 11 gmin z województwa opolskiego (w tym 1 gmina miejska, 3 gminy miejsko-wiejskie i 7 gmin wiejskich) oraz Powiaty: Strzelecki i Kędzierzyńsko-Kozielski. Subregion obejmuje w całości obszar powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego, w skład którego wchodzą: gmina miejska Kędzierzyn-Koźle, gmina wiejska Bierawa, gmina wiejska Cisek, gmina wiejska Pawłowiczki, gmina wiejska Polska Cerekiew, gmina wiejska Reńska Wieś oraz część powiatu strzeleckiego, na terenie którego leżą następujące jednostki samorządu terytorialnego: gmina wiejska Jemielnica, gmina miejsko-wiejska Leśnica, gmina miejsko-wiejska Strzelce Opolskie, gmina miejsko-wiejska Ujazd, gmina miejsko-wiejska Zawadzkie. Zgodnie z opracowaniem pt. Delimitacja granic Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego Subregion to obszar powiązań przestrzennych, społecznych i gospodarczych wymagający realizacji spójnej polityki rozwoju w kontekście wyzwań polityki przestrzennej kraju. Jest to miejski obszar funkcjonalny (podtyp subregionalny) zgodnie z KPZK 2030 jest to układ osadniczy ciągły przestrzennie, złożony z odrębnych administracyjnie jednostek (gmin miejskich, wiejskich i miejsko-wiejskich) 23

26 i składający się ze zwartego obszaru miejskiego oraz powiązanej z nim funkcjonalnie strefy zurbanizowanej. Rysunek 1 Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski i pozostałe subregionalne obszary funkcjonalne w województwie opolskim Źródło: Opracowanie własne Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest położony w południowo-wschodniej części województwa opolskiego. Całkowita powierzchnia obszaru funkcjonalnego wynosi km². Udział procentowy zajmowanej przez Subregion powierzchni w stosunku do ogólnej powierzchni woj. opolskiego wynosi około 12,8%. W skład terytorium Subregionu wchodzi 100% obszaru powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego i 85% powierzchni 24

27 powiatu strzeleckiego. Z kolei udział powierzchni powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego w Subregionie wynosi 52%, zaś strzeleckiego 48%. Największą pod względem obszaru gminą są Strzelce Opolskie. Liczba mieszkańców Subregionu według stanu na koniec 2013 roku wyniosła osoby (faktyczne miejsce zamieszkania). Najludniejszym samorządem jest Kędzierzyn-Koźle z liczbą mieszkańców 63,1 tys., następnie Strzelce Opolskie z 31,3 tys. mieszkańców. Mieszkańcy dwóch największych miast Subregionu stanowią aż 58,3% ogółu mieszkańców. Tabela 2 Zestawienie powierzchni i liczby mieszkańców samorządów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Samorząd Powierzchnia w km 2 % powierzchni liczba Ludność % liczby mieszkańców Kędzierzyn-Koźle ,3% ,0 Bierawa 119 9,9% ,8 Cisek 71 5,9% ,6 Pawłowiczki ,8% ,8 Polska Cerekiew 60 5,0% ,6 Reńska Wieś 98 8,2% ,1 Jemielnica 112 9,3% ,4 Leśnica 95 7,9% ,0 Strzelce Opolskie ,9% ,4 Ujazd 83 6,9% ,9 Zawadzkie 82 6,9% ,4 Razem ,0% ,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski to zwarty terytorialnie obszar funkcjonalny o charakterze bipolarnym z dwoma głównymi ośrodkami miejskimi: Kędzierzynem- Koźlem i Strzelcami Opolskimi. Kluczowym założeniem współpracy samorządów w ramach Subregionu jest budowanie ścisłych powiązań funkcjonalnych, pobudzających rozwój gospodarczy i społeczny. Analizując mocne i słabe strony samorządów Subregionu zauważyć można specyficzną spójność, która odnosi się zarówno do potencjałów, jak i barier rozwojowych. Wynika to przede wszystkim z uwarunkowań przestrzennych i historycznych, podobnej struktury społecznej i demograficznej, a także profilu 25

28 gospodarczego. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski posiada niezbywalne atuty, których odpowiednie wykorzystanie może przyczynić się do znacznego rozwoju obszaru, pod warunkiem wszakże podjęcia wspólnych działań samorządów na rzecz rozwoju Subregionu. Najważniejsze potencjały Subregionu to dogodne położenie w kontekście układu komunikacyjnego, poziom rozwoju gospodarczego oraz dziedzictwo przyrodnicze i kulturalne. Zidentyfikowane potencjały rozwojowe w obrębie Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego są ważnym ogniwem w planowaniu rozwoju Subregionu w najbliższej perspektywie. Zestawienie 1 Najważniejsze czynniki warunkujące rozwój Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Lokalizacja - dogodne położenie, dostępność komunikacyjna (strategiczne szlaki komunikacyjne) Gospodarka, silnie rozwinięty przemysł chemiczny, wydajne rolnictwo oraz wykwalifikowane zasoby pracy Bogata historia, zasoby krajobrazu kulturowego (dziedzictwa kulturowego) i przyrodniczego (Góra Św. Anny, rzeka Odra, zespoły parkowo-pałacowe) Źródło: Opracowanie własne 26

29 4. Syntetyczne ujęcie wyników diagnozy strategicznej Rozdział ten prezentuje podstawowe wnioski pochodzące z opracowania pt. Diagnoza społeczno-gospodarcza Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, która została przygotowana, jako osobny dokument, jednakże zachowujący pełną spójność z Programem ZIT. Z uwagi na fakt, że Program ZIT osadzony został na trzech filarach jakimi są gospodarka, zasoby dziedzictwa kultury i środowiska oraz usługi publiczne (edukacyjne i zdrowotne), główne wnioski z diagnozy zostały podporządkowane wyznaczonym celom rozwojowym Programu ZIT. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski charakteryzuje bipolarność w kontekście geograficznym i administracyjnym na jego terenie położne są dwa ważne ośrodki miejskie: Kędzierzyn- Koźle i Strzelce Opolskie. Jest to ważny atut rozwojowy, głównie w zakresie możliwości dywersyfikowania ośrodków świadczenia usług publicznych oraz współdziałania w zakresie rozwoju gospodarczego i społecznego w oparciu o uzupełniające się miejskie ośrodki wzrostu. Poniższa tabela zawiera najważniejsze dane statystyczne obrazujące sytuację społeczno-gospodarczą w Subregionie w latach , stanowiącą wyjście do rozważań o aktualnej kondycji obszaru. Tabela 3 Zestawienie najważniejszych danych statystycznych dla Subregionu w latach Wskaźnik Liczba mieszkańców Przyrost naturalny Współczynnik obciążenia demograficznego* - 60,3 55,3 53,2 53,0 Saldo migracji Podmioty wpisane do rejestru REGON Osoby prowadzące działalność gospodarczą Podmioty w REGON na 10 tys. ludności Liczba bezrobotnych Liczba organizacji pozarządowych Dochody budżetu na mieszkańca [zł] 1 551, , , , ,67 27

30 Wskaźnik Korzystający z wodociągu jako % ludności - 96,6 96,7 96,8 96,9 Korzystający z kanalizacji jako % ludności - 55,4 59,5 62,0 66,8 Korzystający z instalacji gazowej jako % ludności - 40,9 41,0 41,3 42,1 Mieszkania oddane do użytkowania * Liczba mieszkańców w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Źródło: GUS Punktem wyjścia rozważań o aktualnej kondycji społecznej i gospodarczej jest zjawisko depopulacji, będące z jednej strony największym zagrożeniem dla rozwoju Subregionu, z drugiej stanowiące motywację do podjęcia wszechstronnych działań niwelujących jego skutki, a nawet likwidujące jego przyczyny. Depopulacja przejawia się stałym spadkiem liczby mieszkańców (prognoza GUS mówi już o liczbie mieszkańców w 2035 roku czyli spadku o 15,6 tys. w stosunku do aktualnej liczby). Depopulacja wiąże się z gwałtownie przebiegającym zjawiskiem starzenia się społeczeństwa (spadek odsetka osób w wieku przedprodukcyjnym), ujemnym przyrostem naturalnym (w roku 2013 wyniósł [minus] 321 osób) i migracją zwłaszcza zarobkową (głównie do Niemiec i Holandii). Zjawisko to powoduje radykalne kurczenie się zasobów rynku pracy, spadek siły nabywczej oraz ważne podkreślenia problemy społeczne, które w większości muszą być rozwiązywane przez lokalne samorządy. Pomocny w tym względzie jest ustanowiony Program Specjalnej Strefy Demograficznej w Województwie Opolskim do 2020 r. (załącznik do uchwały ZWO 5503/2014 z 16 września 2014). Gospodarka (drogi, tereny inwestycyjne, kapitał społeczny) Elementem wyróżniającym Subregion w skali regionu jest położenie i dostępność komunikacyjna. Subregion zlokalizowany jest na trasie tranzytowej Wrocław Gliwice, przy autostradzie A-4 Berlin Kijów oraz na trasie ważnej magistrali kolejowej (pasmo tranzytowe Gliwice Strzelce Opolskie/Kędzierzyn-Koźle Opole Brzeg/Jelcz Wrocław) i Odrzańskiej Drodze Wodnej (z wodnym połączeniem z Portem Gliwice za pośrednictwem Kanału Gliwickiego). Atutem jest położenie na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych pomiędzy dużymi aglomeracjami województw: śląskiego (Konurbacja Górnośląska) i dolnośląskiego (Wrocław), w bliskiej odległości od Republiki Czeskiej i łatwym dojazdem 28

31 do Niemiec (głównego odbiorcy towarów produkowanych przez firmy w woj. opolskim). Przebiegająca przez Subregion Autostrada A4 znacznie ułatwia dostępność portów lotniczych w Katowicach i Wrocławiu. Mimo korzyści mogących płynąć z korzystnego położenia, problemem jest zły stan techniczny dróg wojewódzkich (droga nr 426 na odcinku Zawadzkie Wierchlesie oraz droga nr 463 na odcinku Zawadzkie Kolonowskie) i lokalnych. Przy drogach wojewódzkich Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski podejmie niezwłocznie działania w zakresie przyspieszenia modernizacji tych dróg, ze względu na ruch tranzytowy z rejonu Kluczborka i Częstochowy w kierunku autostrady A4. Infrastruktura i gospodarka Korzystne położenie niwelowane jest przez zły stan infrastruktury dróg lokalnych (w tym powiatowych), które wymagają znacznych nakładów inwestycyjnych. Ponadto zidentyfikowano niedoskonałości w zakresie funkcjonowania komunikacji publicznej, regres w komunikacji kolejowej, deficyt ekologicznego taboru i brak integracji systemu transportowego wewnątrz Subregionu. W badaniu sondażowym (przeprowadzonym w ramach prac nad Programem ZIT) aż 51% mieszkańców Subregionu oceniło negatywnie stan techniczny infrastruktury drogowej w miejscu zamieszkania. Stan techniczny dróg został oceniony negatywnie przez mieszkańców aż 7 na 11 samorządów Subregionu: Kędzierzyna-Koźla (66,7% ocen negatywnych), Bierawy (51,1%), Jemielnicy (33,3%), Leśnicy (49,4%), Pawłowiczek (61%), Ujazdu (46,2%) oraz Ciska (66,7%). Poziom rozwoju infrastruktury wodno-kanalizacyjnej jest zbliżony do wskaźników krajowych (96,8 % mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej, 64,4% z kanalizacji sanitarnej). Jednakże aż 1/3 obszaru Subregionu wymaga podjęcia inwestycji w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest w małym stopniu zgazyfikowany. Sieć gazowa jest tutaj najsłabiej rozwinięta, ale i dysproporcja w tym zakresie wewnątrz obszaru jest bardzo widoczna (w Kędzierzynie-Koźlu z instalacji gazowej korzysta 82,9% mieszkańców, a w Strzelcach Opolskich 49,3%, w pozostałych gminach wskaźnik ten przyjmuje wartości zerowe lub prawie zerowe). Głównym problemem Subregionu w zakresie zanieczyszczenia powietrza jest ponadnormatywny poziom pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu. Strategia Rozwoju 29

32 Województwa Opolskiego do 2020 roku wskazuje, że region charakteryzuje się jednym z wyższych w kraju wskaźników uszkodzeń drzewostanów na skutek zanieczyszczeń pyłowo-gazowych powietrza. Niska emisja powoduje wiele niedogodności w codziennym życiu mieszkańców. Badanie ankietowe dowiodło, że aż 36,2% mieszkańców odniosło się negatywnie do jakości powietrza w miejscu zamieszkania. Jakość powietrza stanowi bardzo poważny problem zwłaszcza dla mieszkańców Strzelec Opolskich (aż 94,4% z nich oceniło negatywnie ten aspekt jakości życia w mieście). Kędzierzyn-Koźle to jedno z najbardziej rozwiniętych pod względem przemysłowym miast w województwie opolskim (będące zarazem najważniejszym centrum gospodarczym Subregionu). Gospodarka miasta opiera się o dobrze rozwinięty przemysł chemiczny, metalurgiczny, stocznię i port rzeczny na Odrze oraz liczne zakłady usługowe i remontowobudowlane. Grupa Azoty ZAK S.A. jest zakładem zatrudniającym powyżej pracowników. W gminach wiejskich Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego gospodarka oparta jest głównie na rolnictwie i przetwórstwie rolnym. Według zgodnej opinii samorządów tworzących Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski tworzenie nowych miejsc pracy należy do najważniejszych wyzwań rozwojowych w perspektywie 2020 roku. Jednakże Subregion jest niedoinwestowany w zakresie uzbrojenia terenów w sieć średniego i niskiego napięcia, gaz ziemny i koksowniczy, instalację wodociągową, kanalizacyjną i centralnego ogrzewania. Dużą szansą rozwojową Subregionu są tereny inwestycyjne oraz powstająca przy Autostradzie A4 strefa gospodarcza o docelowej powierzchni 300 ha. Znacznym atutem jest również funkcjonowanie w Subregionie Specjalnej Strefy Ekonomicznej (Katowicka SSE/Podstrefa Gliwicka działa w gminach: Strzelce Opolskie, Kędzierzyn-Koźle i Ujazd). Relatywnie dobrze rozwinięty jest system instytucji otoczenia biznesu. Słabością Subregionu w zakresie rozwoju przedsiębiorczości jest niższy niż w otoczeniu wskaźnik przedsiębiorczości, mierzony liczbą podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. mieszkańców w 2013 roku (Polska: 1 057, woj. opolskie: 996, powiat kędzierzyńskokozielski: 929, powiat strzelecki: 691). Bezrobocie, przynajmniej w ujęciu statystyk publicznych, nie stanowi poważnego problemu w Subregionie. Na koniec lipca 2014 roku w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim stopa bezrobocia wyniosła 12,7%, w powiecie 30

33 strzeleckim 8,5% (dla porównania woj. opolskie: 12,5%, Polska: 11,9%). Mimo tego w badaniu sondażowym aż 7 na 10 mieszkańców Subregionu uznało możliwość znalezienia pracy za największą barierę rozwojową Subregionu. Wynik ten wskazuje na konieczność podejmowania skoordynowanych działań na rzecz wzrostu potencjału przedsiębiorstw oraz liczby miejsc pracy. Usługi społeczne W Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim wskaźnik miejsc w przedszkolach przypadający na tysiąc mieszkańców (30,51%) przewyższa znacznie poziomy dla kraju (25,62%) i średnią dla woj. opolskiego (29,36%). W zakresie usług opiekuńczych należy zauważyć, iż znacznie słabiej, niż ma to miejsce w przypadku opieki przedszkolnej, która jest w subregionie na wystarczającym poziomie, przedstawia się sytuacja dostępności do żłobków. Jedynymi gminami, w których funkcjonują gminne (publiczne) żłobki są Kędzierzyn-Koźle, Strzelce Opolskie i Zawadzkie. Odsetek dzieci objętych opieką żłobkową w tych gminach i tak jest niski, i wynosi odpowiednio: 18,5%, 10,3% i 9,5%. Podczas przeprowadzonych w ramach projektu wizyt studyjnych w każdym samorządzie wchodzącym w skład Subregionu zdiagnozowano, że do istotnych problemów społecznych należy rosnąca liczba osób starszych, mieszkających samotnie, którzy nie mając kontaktu z rodziną popadają w odosobnienie, a nawet wykluczenie społeczne. Wiąże się z tym ściśle zjawisko emigracji młodych ludzi i brak zainteresowania wśród emigrantów rodzinami pozostającymi w Polsce. Osoby starsze, samotne stanowią poważną grupę, do której należy skierować pomoc, której podjęcie niejednokrotnie przewyższa możliwości pojedynczych samorządów. Mimo problemów demograficznych sieć szkół podstawowych i gimnazjów, zarówno pod względem rozmieszczenia placówek, jak i ich liczby, również jest optymalna. Głównymi ośrodkami edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym jest Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski prowadzi Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w Kędzierzynie-Koźlu, a Powiat Strzelecki Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego. Są to ośrodki mające duży wpływ na jakość i atrakcyjność edukacji w Subregionie. Głównym problemem obszaru w zakresie edukacji jest stała tendencja spadku liczby uczniów w szkołach (liczba uczniów szkół podstawowych 31

34 i gimnazjów: w 2010 r., w 2013). Niewystarczające są również inwestycje w rozbudowę bazy placówek edukacyjnych oraz modernizację i remonty samych obiektów oświatowych. Jedną z potrzeb w zakresie edukacji jest przeprowadzenie remontów budynków szkół, w tym ich termomodernizacji, jak i rozwój przyszkolnej infrastruktury sportowej. Marką Subregionu jest bogate życie kulturalne. Działalność prowadzą łącznie 32 domy, ośrodki kultury, kluby i świetlice (poza trzema instytucjami w Kędzierzynie-Koźlu, pozostałe są to podmioty publiczne). Podając za GUS w Strzelcach Opolskich prowadzi działalność 19 domów i ośrodków kultury, klubów i świetlic. Ogółem w skali Subregionu podmioty te w 2013 roku zorganizowały różnego rodzaju imprez, w których udział wzięło łącznie osób. Zasadność profesjonalizacji usług publicznych w dziedzinie kultury jest niepodważalna. Szczególnego wymiaru działania te nabierają na obszarze Subregionu, głównie ze względu na fakt, że co 6. ankietowany mieszkaniec Subregionu odniósł się krytycznie do jakości oferty czasu wolnego kierowanej do młodzieży. Wysokie oczekiwania mieszkańców kierowane do instytucji publicznych w kwestii poprawy oferty dla młodzieży, powinny być wystarczającym impulsem dla władz samorządowych dla działań infrastrukturalnych oraz tzw. miękkich, z myślą o aktywizacji młodzieży. Mimo licznych inwestycji infrastrukturalnych w tym obszarze niektóre obiekty przeznaczone na działalność kulturalną wymagają modernizacji lub kapitalnego remontu. Brakuje w nich także sprzętu i wyposażenia, które pozwalałoby na tworzenie nowych kół zainteresowań i uatrakcyjnianie oferty tych istniejących oraz przyciągało mieszkańców do korzystania z oferty instytucji kultury. Bardzo dotkliwe jest słabe wyposażenie świetlic wiejskich (głównie w sprzęt multimedialny) oraz ich brak, zwłaszcza w małych miejscowościach. W Kędzierzynie-Koźlu prowadzi działalność Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kędzierzynie-Koźlu z 413 miejscami. W Strzelcach Opolskich Szpital Powiatowy im. Prałata J. Glowatzkiego z 199 miejscami. Mimo dużych nakładów finansowych na służbę zdrowia 4 na 10 respondentów mieszkańców Subregionu oceniło krytycznie jakość usług publicznych w dziedzinie medycyny (a ocenę przeciętną wskazało 34% respondentów). Jakość usług medycznych szczególnie krytycznie została oceniona przez mieszkańców Strzelec Opolskich (82,8% ocen negatywnych), Jemielnicy (79,6%), 32

35 Leśnicy (71,8%), Polskiej Cerekwii (78,9%) i Zawadzkiego (86,7%). W kontekście przyszłego rozwoju usług publicznych z dziedziny opieki zdrowotnej Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego jedną z ważniejszych kwestii jest dostosowanie szpitalnych placówek medycznych dla potrzeb mieszkańców. Dla Szpitala w Kędzierzynie-Koźlu jest to dalsza restrukturyzacja i usprawnienie funkcjonowania, uruchomienie stacjonarnego hospicjum, utworzenie stacjonarnego zakładu opiekuńczo-leczniczego, modernizacja bloku operacyjnego, stworzenie wieloprofilowego oddziału chemioterapii, zakup nowoczesnego sprzętu medycznego, głównie pod kątem profilaktyki i leczenia nowotworów. Głównym celem rozwojowym szpitalnictwa w powiecie strzeleckim jest poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych o znaczeniu subregionalnym w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich: podnoszenie standardów leczenia, pobytu pacjenta w szpitalu, w szczególności dalszy rozwój opieki perinatalnej, rozwój obszaru ratownictwa medycznego, opieki nad pacjentem w podeszłym wieku oraz otwarcie dodatkowych poradni, takich jak poradnia metaboliczna, endokrynologiczna i kompleksowa opieka diabetologiczna. W zakresie potrzeb inwestycyjnych konieczna jest budowa lądowiska i kompleksowa modernizacja obiektu wraz z wyposażeniem oddziałów szpitalnych, polegająca na modernizacji Centralnej Sterylizacji oraz oddziałów: Ginekologiczno-Położniczego, Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wewnętrznego, Chirurgii, Pracowni Endoskopii, zakupie wind szpitalnych, budowie sali konferencyjnej i szatni. Środowisko naturalne, dziedzictwa kultury i przyrody Wizytówką Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest jego dziedzictwo kultury liczne kompleksy zabytkowej architektury świeckiej i sakralnej (kościoły murowane i drewniane, zespoły kościelno-klasztorne, synagogi, kapliczki i krzyże), zabytki archeologiczne, historyczne układy przestrzenne, zespoły parkowo-pałacowe z obszarami zabytkowej zieleni komponowanej, budownictwo obronne, zabytki techniki. W badaniu ankietowym aż 15% indagowanych wskazało na przyrodę (bioróżnorodność), jako ważny potencjał Subregionu. Tereny zielone, lasy, ukształtowanie terenu, pomniki przyrody oraz rzeka Odra to elementy wyróżniające obszar z punktu widzenia przyrodniczego. Duża wartość historyczna Subregionu wymaga, podobnie jak w przypadku obiektów instytucji kultury, podjęcia inwestycji w ich zachowanie i polepszenie stanu technicznego. Rewaloryzacja jest 33

36 niezbędnym warunkiem uratowania zabytkowej tkanki. Należy wziąć pod uwagę, że inwestycje w infrastrukturę kultury, podobnie jak kultura sama w sobie, mogą znacząco wpłynąć na rozwój ekonomiczny Subregionu. Turystyka jest gałęzią gospodarki nabierającą coraz większego znaczenia w Subregionie. W 2013 roku na udzielonych noclegów na obszarze Subregionu, z nich udzielonych zostało turystom zagranicznym (ogółem z noclegów skorzystało osób, w tym z zagranicy). Blisko połowa wszystkich turystów skorzystała z noclegów na terenie gminy Leśnica, co jest związane z popularnością leżącej w jej granicach Góry Św. Anny. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski pełen jest atrakcji turystycznych, które przy odpowiedniej promocji oraz rewitalizacji są w stanie przyciągać większą liczbę turystów. W miastach Subregionu jest wiele zabytków kultury materialnej: techniki, hydrotechniki oraz znaczące zabytki przemysłu i gospodarki. Na obszarach wiejskich znajdują się liczne zabytkowe świątynie czy zabytki rzemiosła. Teren ten pełen jest obiektów o dużym znaczeniu historycznym. Szczególne miejsce zajmuje tu Góra Św. Anny, która jest jednym z bardziej rozpoznawalnych miejsc w województwie opolskim, a nawet kraju. Walory środowiskowe obszaru są interesujące nie tylko pod względem krajobrazowym i przyrodniczym, ale predysponowane są także do wykorzystania ich dla szeroko pojętej turystyki aktywnej. Dostrzega się wysokie potrzeby w zakresie rozwoju infrastruktury aktywnego wypoczynku. Możliwości Subregionu polegają w tym zakresie szczególnie na wykorzystaniu rzek i zbiorników wodnych na cele rekreacyjno-sportowe oraz rozwoju systemu szlaków rowerowych. Wskazuje się również duże możliwości wykorzystania turystycznego potencjału rzeki Odry i Małej Panwi. W badaniach sondażowych aż 52,3% respondentów oceniło negatywnie dostępność ścieżek i tras rowerowych z punktu widzenia swojego miejsca zamieszkania. Mimo dużej atrakcyjności turystycznej obszaru mieszkańcy bardzo krytycznie odnoszą się do możliwości skorzystania z tras rowerowych. Dotyczy to zwłaszcza mieszkańców Kędzierzyna-Koźla (65% ocen negatywnych), Bierawy (63,8%), Leśnicy (37,6%), Pawłowiczek (70%), Polskiej Cerekwi (100%), Reńskiej Wsi (60%), Ujazdu (59,4%) oraz Ciska (90,5%). 34

37 W Subregionie aż 20% mieszkańców negatywnie ocenia poziom bezpieczeństwa publicznego, a kolejne 35,4% przeciętnie. Jednym z ważniejszych determinantów poczucia bezpieczeństwa jest zabezpieczenie przeciwpowodziowe. Na terenie Subregionu występują tereny zalewowe rzeki Odry, niechronione wałami przeciwpowodziowymi. Brakuje rozwiązań systemowych w zakresie wykorzystania małej retencji w podnoszeniu bezpieczeństwa powodziowego. Samorządy Subregionu świadome są dużej roli bezpieczeństwa publicznego w zapewnieniu zrównoważonego rozwoju obszaru. Kwestie bezpieczeństwa były wskazywane jako priorytetowe przez mieszkańców Kędzierzyna-Koźla. Do najpilniejszych potrzeb zidentyfikowanych przez jednostki OSP należy ich doposażenie m.in. w samochody specjalistyczne ratowniczo-gaśnicze, samochody pożarnicze (głównie klasy wagowej średniej), sprzęt ratownictwa technicznego, ciężkie zestawy hydrauliczne do ratownictwa drogowego, zestawy/torby do ratownictwa medycznego, piły do betonu i stali, pilarki do drewna, pompy szlamowe, pływające, motopompy pożarnicze, łodzie ratownicze, agregaty prądotwórcze, stacje selektywnego wywoływania w remizach strażackich, Zintegrowany System Alarmowania i Ochrony Ludności do zdalnego radiowego uruchamiania syren alarmowych, system alarmowania na telefony komórkowe i terminale SMS, aparaty powietrzne i inne środki ochrony indywidualnej. Ponadto wymagana jest modernizacja i rozbudowa niektórych remiz strażackich. Potrzeby mieszkańców Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Wyniki badań sondażowych dotyczących jakości życia mieszkańców Subregionu wykazały, że do czynników najczęściej ocenianych negatywnie przez respondentów należą te związane z rynkiem pracy (możliwość znalezienia zatrudnienia została oceniona negatywnie przez 67,9% respondentów) oraz infrastrukturą techniczną, taką jak mieszkania, ścieżki rowerowe, drogi, chodniki i oświetlenie. Na uwagę zasługuje fakt, że dużo negatywnych wskazań (56,4%) otrzymał czynnik dotyczący jakości oferty wolnego czasu dla młodzieży oraz otwartości samorządów na inicjatywy mieszkańców (34,3%). 35

38 Wykres 1 Elementy decydujące o jakości życia mieszkańców Subregionu oceny negatywne Możliwość znalezienia zatrudnienia 67,9% Poziom rozwoju budownictwa mieszkaniowego Jakość oferty czasu wolnego dla młodzieży Dostępność ścieżek i tras rowerowych Stan techniczny infrastruktury drogowej 57,6% 56,4% 52,3% 51,0% Dostępność i jakość komunikacji publicznej Jakość publicznych usług medycznych Jakość powietrza Stan techniczny chodników i oświetlenie Otwartość samorządów na inicjatywy 42,7% 39,6% 36,2% 35,9% 34,3% Źródło: badanie sondażowe Mocne i słabe strony Subregionu w percepcji mieszkańców W ocenie mieszkańców Subregionu najbardziej wyróżniającą się jego mocną stroną jest korzystny układ komunikacyjny. Aż 18,5% respondentów wskazało na korzyści wynikające z dostępu do autostrady A4, portu rzecznego oraz bliskości granicy z Niemcami. Korzyści wynikające z położenia oraz przebiegu szlaków drogowych, kolejowych i rzecznych uzupełnione są przez atrakcyjność środowiska naturalnego. Aż 15% indagowanych wskazało na przyrodę (bioróżnorodność) jako znaczny potencjał Subregionu. Tereny zielone, lasy, ukształtowanie terenu, pomniki przyrody oraz rzeka Odra i Mała Panew to elementy wyróżniające obszar z punktu widzenia przyrodniczego. W tym kontekście respondenci wskazywali również duże znaczenie Góry Św. Anny, jako symbolu dziedzictwa przyrodniczo-kulturalnego obszaru. Mieszkańcy Subregionu, mimo relatywnie niskiego bezrobocia, wskazują na rynek pracy, jako najsłabszą stronę rozwojową obszaru. Konkretny problem związany z brakiem miejsc pracy został wskazany aż przez 2,2% respondentów. Bezrobocie (zwłaszcza wśród młodych) to najpoważniejszy problem mieszkańców Subregionu. Jest on wskazywany przez mieszkańców mimo tego, że bezrobocie rozwiązywane jest częściowo przez migrację zarobkową (zwłaszcza do Niemiec i Holandii). 36

39 15,5% respondentów wskazało złą jakość dróg i brak ścieżek rowerowych jako najważniejszy problem obszaru. Wykres 2 Mocne strony Subregionu w opinii mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań sondażowych Wykres 3 Słabe strony Subregionu w opinii mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań sondażowych 37

40 5. Założenia rozwojowe Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego (cel nadrzędny, cele rozwojowe) 5.1 Cele rozwojowe Subregionu Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego traktuje się przede wszystkim jako narzędzie wsparcia zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego samorządów lokalnych skupionych w Kędzierzyńsko-Kozielskim Subregionalnym Obszarze Funkcjonalnym. Uznaje się, iż przyjęty plan operacyjny zakładający wykorzystanie formuły inwestycji zintegrowanych (projektów zintegrowanych) przyczyni się do istotnej poprawy sytuacji gospodarczej Subregionu, co w efekcie przełoży się na zwiększenie integracji samorządów poprzez budowę powiązań gospodarczych i widoczną poprawę jakości życia społeczności lokalnych. Podstawowe założenia Programu ZIT opierają się na rekomendacjach rozwojowych zawartych w Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku. W województwie opolskim ośrodki subregionalne wraz z obszarami funkcjonalnymi są traktowane jako bieguny wzrostu, tj. obszary, na których występuje kumulacja pozytywnych procesów rozwojowych. Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie to miasta, których oddziaływanie wykracza poza granice jednego powiatu, stanowiące jednostki wspomagające ośrodek wojewódzki w zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkańców Subregionu. Wzmocnienie wielofunkcyjnych ośrodków, kreowanie w nich korzystnych warunków do zamieszkania, zatrudnienia czy prowadzenia działalności gospodarczej poprawi związki funkcjonalne z ich otoczeniem, a tym samym spójność wewnątrzterytorialną województwa opolskiego. Dokumentem wyższego rzędu programującym rozwój Subregionu jest Strategia Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku Podstawowym założeniem strategicznym Subregionu jest budowanie zrównoważonego rozwoju w oparciu o niepowtarzalne zasoby przestrzenne, przyrodnicze i kulturowe, z unikatowym kapitałem społecznym i siecią powiązań funkcjonalnych, opartych o kluczowe ośrodki miejskie oraz zasoby obszarów wiejskich. Założenia rozwojowe Programu ZIT z jednej strony wynikają z przyjętych w Strategii rekomendacji, z drugiej uzupełniają je od strony konkretnych przedsięwzięć, inwestycji, które mają być zrealizowane w Subregionie. 38

41 Podstawą wskazania kierunków rozwojowych w Programie ZIT jest zaprezentowana w poprzednich rozdziałach diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej Subregionu oparta o wyniki kompleksowych analiz sporządzonych na podstawie danych pochodzących z wewnętrznych statystyk samorządowych oraz źródeł ogólnodostępnych (np. GUS, OKE itp.). Ponadto istotnym źródłem planów rozwojowych Subregionu są oczekiwania i opinie sformułowane przez mieszkańców zarówno w ramach sondażu prowadzonego na potrzeby Programu ZIT (w sondażu udział wzięło dorosłych mieszkańców Subregionu), jak i w ramach prac warsztatowych, w których uczestniczyli koordynatorzy reprezentujący poszczególne samorządy Subregionu. Kompleksowa diagnoza obszaru wsparcia poprzez wskazanie potencjałów i problemów umożliwiła zaprojektowanie skoordynowanej interwencji publicznej w formule zintegrowanych inwestycji terytorialnych. Uzyskane informacje wskazują wprost na wyzwania, jakie stoją przed współpracującymi samorządami, w szczególności w obszarze wspierania rozwoju społeczno-gospodarczego poprzez tworzenie warunków dla aktywności inwestorów lokalnych oraz zewnętrznych, wzmacniania kapitału społecznego, w tym również w odniesieniu do mobilności mieszkańców oraz zwiększania ich szans na rynku pracy. W związku z powyższym nadrzędnym celem realizowanym w ramach Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest: Rozwój społeczno-gospodarczy Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, jako czynnik integrujący i podnoszący jakość życia mieszkańców. Wskazany cel nadrzędny Programu ZIT przyczyni się do osiągnięcia założonej wizji rozwoju Subregionu, która skupia się przede wszystkim na zrównoważonym rozwoju gospodarczym, wpływającym na zahamowanie negatywnych czynników demograficznych. Cel nadrzędny realizowany będzie poprzez 3 cele rozwojowe skupiające się na ściśle zdefiniowanych obszarach interwencji. W formie graficznej zostały one przedstawione poniżej. 39

42 Zestawienie 2 Cele rozwojowe Programu ZIT Subregionu Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego Ochrona i poprawa jakości środowiska w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczenych usług społecznych i zdrowotnych Źródło: opracowanie własne Powyżej wymienione cele rozwojowe wskazują na główne kierunki, w jakich lokalne samorządy planują współdziałać na rzecz rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Cele te korespondują z pakietem legislacyjnym dla funduszy Wspólnych Ram Strategicznych na lata oraz opartymi na nich celami Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata Założenia Rozwojowe Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Subregionu Założenia rozwojowe Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego w zakresie realizacji inwestycji zintegrowanych bazują na szczegółowym schemacie strategicznym (przedstawionym w rozdziale dotyczącym założeń rozwojowych). Przyjęta formuła interwencji została ukierunkowana na wykorzystanie potencjałów izasobów Subregionu oraz poszczególnych samorządów w oparciu o zintegrowany charakter przedsięwzięć skupiających się przede wszystkim na aspekcie terytorialnym. W pierwszej kolejności zdefiniowano trzy spójne obszary interwencji Programu ZIT. Następnie sporządzono systematykę priorytetów oraz działań, które korespondują zarówno z regionalnymi dokumentami strategicznymi, jak również odpowiadają na zidentyfikowane potrzeby inwestycyjne gmin członków Subregionu. Struktura interwencji 40

43 Programu ZIT opiera się na 3 obszarach tematycznych oraz wyznaczonych w ich ramach celach rozwojowych i działaniach. Rozwój społeczno-gospodarczy Subregionu jest możliwy poprzez kompleksowe spojrzenie na analizowany obszar, zarówno w perspektywie regionalnych dokumentów planistycznych (przede wszystkim w Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku oraz RPO Województwa Opolskiego ), jak również wniosków płynących z diagnozy społeczno-gospodarczej. Przyjęty w Programie ZIT sposób niwelowania problemów Subregionu skupia się na wskazaniu do realizacji konkretnych projektów zintegrowanych. W dalszej części rozdziału zostanie szczegółowo zaprezentowany schemat interwencji w ramach projektów zintegrowanych. 5.3 Priorytety i działania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Przyjęte priorytety i działania Strategii ZIT wyznaczają dziedziny tematyczne, w ramach których osiągnięty zostanie cel nadrzędny oraz wynikające z niego cele rozwojowe. Na grafice poniżej zaprezentowano system powiązań w ramach Programu ZIT obejmujący obszary tematyczne, cele rozwojowe i konkretne projekty zintegrowane 41

44 Tabela 4 Koncepcja strategiczna Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata Obszar tematyczny Cel rozwojowy Projekty zintegrowane Gospodarka i rynek pracy Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego Uzbrojenie terenów inwestycyjnych Budowa zintegrowanego systemu transportowego Rozwój gospodarki społecznej Zasoby naturalne i dziedzictwo kultury Ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Góra Św. Anny - Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Czyste powietrze Rozwój infrastruktury wodnokanalizacyjnej Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Produkt turystyczny system szlaków rowerowych Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej Usługi społeczne i ochrona zdrowia Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 Aktywny senior Źródło: Opracowanie własne Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

45 6. Wymiar terytorialny wsparcia Kluczowym czynnikiem wpływający na sposób przyznawania funduszy Unii Europejskiej w okresie programowania było przyjęcie przez Radę Ministrów Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Innowatorski charakter tego dokumentu polega na zastosowaniu tzw. zintegrowanego podejścia terytorialnego do polityk publicznych. Polega ono na wykorzystywaniu potencjałów danego terytorium oraz integracji działań publicznych na tej przestrzeni. Założeniem KPZK jest to, że podobny zestaw działań powinien być kierowany do obszarów charakteryzujących się wspólnymi cechami geograficznymi, społeczno-gospodarczymi i przestrzennymi, nazwanych obszarami funkcjonalnymi. Wprowadzenie obszarów funkcjonalnych do planowania przestrzennego oznacza dla społeczności lokalnych trafniejsze zdefiniowanie i wykorzystanie potencjału rozwojowego, większą konkurencyjność, niższe koszty społeczne planowania oraz kompleksowe rozwiązywanie problemów na obszarze wykraczającym poza granice pojedynczej gminy. W tym kontekście należy podkreślić, że Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest jednym z rodzajów (podtypów) miejskiego obszaru funkcjonalnego. Miejski obszar funkcjonalny to układ osadniczy charakteryzujący się ciągłością przestrzenną. Składa się z odrębnych administracyjnie jednostek (gmin miejskich, wiejskich lub miejsko-wiejskich) i cechuje się zwartym obszarem miejskim Kędzierzyna-Koźla i Strzelec Opolskich oraz powiązaną z nimi funkcjonalnie strefą zurbanizowaną, popartą siecią rzeczywistych powiązań gospodarczych, społecznych oraz przyrodniczych. Wymiar terytorialny wsparcia wymiar wojewódzki Terytorialne aspekty rozwoju województwa opolskiego zostały określone w Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 r. Za bieguny wzrostu uznano miasto wojewódzkie oraz ośrodki subregionalne wraz z ich obszarami funkcjonalnymi. Strategia uwzględnia rozwój obszarów miejskich, a także specyficzne uwarunkowania rozwojowe obszarów wiejskich. W Strategii ośrodki subregionalne wraz z obszarami funkcjonalnymi są traktowane jako bieguny wzrostu, tj. obszary na których występuje kumulacja pozytywnych 43

46 procesów rozwojowych. W regionie funkcjonują 4 ośrodki subregionalne: Brzeg, Kędzierzyn-Koźle, Kluczbork oraz Nysa. Są to miasta, których oddziaływanie wykracza poza granice jednego powiatu, stanowiące jednostki wspomagające ośrodek wojewódzki w zaspokajaniu potrzeb mieszkańców Subregionu. Wzmocnienie wielofunkcyjnych ośrodków, kreowanie w nich korzystnych warunków do zamieszkania, zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej poprawi związki funkcjonalne z ich otoczeniem, a tym samym spójność wewnątrzterytorialną województwa opolskiego. Zwiększenie konkurencyjności miast wymaga działań na rzecz rozwoju zasobów ludzkich, kapitału społecznego, przedsiębiorczości oraz tworzenia atrakcyjnej oferty inwestycyjnej, zatem rozwój miast subregionalnych i ich obszarów funkcjonalnych wspierany będzie środkami z Unii Europejskiej. Koncentracja podejścia terytorialnego przyjętego w RPO WO na rozwoju obszarów miejskich wyraża się poprzez uwzględnienie specyfiki Aglomeracji Opolskiej, ośrodków subregionalnych i ich obszarów funkcjonalnych (w tym Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego), a także miast i dzielnic wymagających rewitalizacji. W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Opolskiego nie planuje się zastosowania instrumentu ZIT poza Aglomeracją Opolską, niemniej jednak zrównoważony rozwój pozostałych miast wspierany będzie poprzez działania dedykowane ośrodkom subregionalnym i ich obszarom funkcjonalnym, a także szeroko rozumiane działania rewitalizacyjne. W ramach RPO WO do objęcia wsparciem wytypowane zostały działania w ramach Osi Priorytetowej II Konkurencyjna gospodarka oraz Osi Priorytetowej III Gospodarka niskoemisyjna, w których wyodrębniona została alokacja na wsparcie ośrodków subregionalnych, tj. w szczególności na działania dotyczące: uzbrojenia terenów inwestycyjnych (Oś Priorytetowa II), efektywności energetycznej w budynkach publicznych (Oś Priorytetowa III), strategii niskoemisyjnych (Oś Priorytetowa III). Projekty partnerskie realizowane w RPO WO mają na celu integrację samorządów w ramach poszczególnych obszarów funkcjonalnych ośrodków subregionalnych w celu przezwyciężania problemów lub wykorzystywania potencjałów 44

47 rozwojowych danego obszaru. Przedsięwzięcia realizowane w ośrodkach subregionalnych i ich obszarach funkcjonalnych przyczyniać się będą do osiągania celów szczegółowych zaprojektowanych dla poszczególnych Priorytetów Inwestycyjnych, a system monitoringu Programu identyfikować będzie te projekty. Poniżej w tabeli przedstawiono priorytety inwestycyjne RPO WO , w których na realizację zadań wyodrębniona została alokacja na wsparcie ośrodków subregionalnych. Tabela 5 Priorytety i zakres wsparcia ośrodków subregionalnych w ramach RPO WO L.p. Priorytet inwestycyjny RPO Wymiar terytorialny 1 3a Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym również poprzez inkubatory przedsiębiorczości opolskim 2 3 4c Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu Wsparcie udzielane w zakresie przygotowania terenów inwestycyjnych na rzecz gospodarki w regionie prowadzić ma do wzmocnienia jego atrakcyjności lokalizacyjnej. Planowana interwencja jest odpowiedzią m.in. na problem słabego stanu infrastruktury technicznej, który wymieniany jest przez inwestorów zagranicznych jako główna bariera niepodejmowania inwestycji w województwie Dofinansowanie uzyskają projekty prowadzące do zwiększenia sprawności istniejących instalacji i urządzeń, a także poprawy efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej oraz budynków mieszkalnych. Warunkiem wstępnym rozpoczęcia inwestycji powinno być przeprowadzenie audytu energetycznego. Wsparcie będzie skierowane głównie na kompleksową modernizację energetyczną budynków wraz z wykorzystaniem instalacji OZE i wymianą źródeł ciepła Wsparcie otrzymają projekty wynikające z planów gospodarki niskoemisyjnej oraz programów ochrony powietrza, dotyczące w szczególności infrastruktury transportu publicznego. Będą miały na celu ograniczanie indywidualnego ruchu samochodowego w centrach miast na rzecz komunikacji publicznej, integrację funkcjonujących podsystemów transportowych, a tym samym niwelowanie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne. W rezultacie podejmowane działania przyczynią się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, redukcji gazów cieplarnianych, a tym samym na jakość życia mieszkańców Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WO

48 6.1 Zestawienie przedsięwzięć rozwojowych Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Prace przygotowawcze w ramach przedmiotowego przedsięwzięcia prowadziły do wypracowania obszarów rozwojowych, o szczególnym znaczeniu dla Subregionu. Inwestycje (zadania) skupione w poszczególnych Projektach Zintegrowanych tworzą tzw. wiązkę projektową. Cechują się zintegrowanym charakterem, co oznacza, że realizacja pełnego zakresu przewidzianych działań będzie miała znaczący wpływ na niwelowanie deficytów rozwojowych, a zasięg ich oddziaływania obejmuje cały Subregion, przyczyniając się do jego zrównoważonego rozwoju. Zestawienie projektów przygotowanych i zgłoszonych przez samorządy zostało przedstawione według poniższego schematu. Zestawienie 3 Przyjęty sposób prezentacji projektów zintegrowanych dla Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Źródło: Opracowanie własne W celu nadania przejrzystości powyższemu schematowi należy wyjaśnić, że projekt zintegrowany to zespół zadań (projektów) powiązanych ze sobą tematycznie i lokalizacyjnie, skupiających się na jednym obszarze interwencji, o charakterze 46

49 ponadlokalnym, obejmujących zwarty obszar skupiony wokół głównego ośrodka administracyjno-gospodarczego, którego realizacja przynosi szerszy efekt. W skład projektu zintegrowanego wchodzą poszczególne, pojedyncze zadania inwestycyjne. Projekt zintegrowany może być projektem partnerskim. Projekt zintegrowany jest bardziej skomplikowany i złożony, a przede wszystkim musi spełnić cel szerszy (obejmujący cele poszczególnych projektów), który zależny jest od realizacji poszczególnych projektów wchodzących w jego skład. Niepowodzenie jednego projektu składowego rzutuje na realizację całego projektu zintegrowanego. Wszystkie zamierzenia inwestycyjne, wybrane do realizacji wspólnie przez samorządy tworzące Subregion, mają charakter ściśle zintegrowany. W tym kontekście do realizacji wskazywano jedynie te przedsięwzięcia, które przyniosą efekt dla całej społeczności Subregionu, w sensie korzyści dla wszystkich jego mieszkańców, w zgodzie z zasadą zrównoważonego rozwoju całego Subregionu. Inwestycje zidentyfikowane w Programie ZIT są wspólne dla całego obszaru funkcjonalnego (wpływają bezpośrednio lub pośrednio na wszystkich partnerów obszaru) oraz przyczyniają się do rozwoju regionalnego bądź lokalnego Subregionu w krótszym lub dłuższym horyzoncie czasowym. Mają strategiczne i kluczowe znaczenie dla wszystkich uczestników Subregionu. Co do zasady wykazują się zintegrowanym charakterem, łącząc w sobie lub mając wpływ jednocześnie na kilka dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Wymiar zintegrowany projektów rozwojowych dla Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego opiera się na niwelacji kluczowych problemów potwierdzonych badaniami sondażowymi przeprowadzonymi wśród mieszkańców. W celu wykazania i uporządkowania zintegrowanego podejścia do podejmowanej interwencji samorządów Subregionu wytypowano trzy rodzaje projektów zintegrowanych. Typologia ta pozwoli na zobrazowanie zintegrowanego podejścia do problemów Subregionu poprzez realizację projektów, które mają strategiczne i kluczowe znaczenie dla wszystkich uczestników obszaru funkcjonalnego. Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego zakłada realizację następujących typów projektów zintegrowanych: TYP 1 Przedsięwzięcia punktowe skumulowane: zlokalizowane w jednym wybranym miejscu, z przewidzianym odziaływaniem na cały Subregion i wszystkich 47

50 jego mieszkańców (np. rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej lub Góra Św. Anny). Typ projektu obejmuje też działania miękkie, uzupełniające (np. rozwój gospodarki społecznej, aktywny senior), w których grupą docelową są wszyscy mieszkańcy Subregionu, TYP 2 Przedsięwzięcia punktowe rozproszone: zakłada realizację kilku przedsięwzięć o podobnym zakresie w miejscach szczególnie dotkniętych brakami inwestycyjnymi. Przyjętym warunkiem charakteru zintegrowanego jest wykazanie efektu dla wszystkich mieszkańców obszaru, dla których można wskazać wspólny wskaźnik produktu i rezultatu, i których odziaływanie obejmuje cały Subregion (np. tereny inwestycyjne, czyste powietrze, bezpieczeństwo powodziowe), TYP 3 Przedsięwzięcia liniowe: Inwestycje liniowe przebiegające przez obszar więcej niż jednej gminy (powiatu), wpływające w sposób ewidentny na cały obszar Subregionu (np. infrastruktura drogowa, ścieżki rowerowe, kanalizacja sanitarna). Warunkiem koniecznym dla realizacji tego typu projektu jest jego ponadgminny charakter (w znaczeniu terytorialnym i społecznym). Poniżej w zestawieniu przyporządkowano projekty zintegrowane do poszczególnych typów projektów zintegrowanych. 48

51 Rysunek 2 Typy projektów zintegrowanych dla Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Typ 1 - Przedsięwzięcia punktowe skumulowane Rozwój gospodarki społecznej Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi Aktywny senior Typ 2 - Przedsięwzięcia punktowe rozproszone Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych Czyste powietrze Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej Edukacja rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 Typ 3 - Przedsięwzięcia liniowe Budowa zintegrowanego systemu transportowego Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Produkt turystyczny system szlaków rowerowych Projekty zintegrowane typ 1 Źródło: Opracowanie własne W Subregionie przewidziano do realizacji 5 projektów zintegrowanych typu 1, które są projektami miękkimi (rozwój gospodarki społecznej, aktywny senior), jak i projektami punktowymi, których oddziaływanie obejmować będzie cały Subregion projekty polegające na tworzeniu centrów świadczenia usług społecznych w szerokiej skali (Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego, rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej, profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi). Projekty te charakteryzują się wzmacnianiem subregionalnych ośrodków świadczenia usług społecznych, które mają wpływ na wszystkich mieszkańców Subregionu. Interwencja polega na wzmocnieniu rozpoznawalnego w skali regionu ośrodka 49

52 religijno-turystycznego Góra Św. Anny czy szpitali powiatowych w Strzelcach Opolskich i Kędzierzynie-Koźlu. Projekty zintegrowane typ 2 Projekty tego typu charakteryzują się interwencją w miejsca o szczególnych potrzebach inwestycyjnych, których efekt odczują mieszkańcy całego Subregionu. Projekt zintegrowany: wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych, polega na uzbrojeniu terenów inwestycyjnych, najważniejszych z punktu widzenia tworzenia możliwości przyciągnięcia inwestora i tworzenia nowych miejsc pracy. Przy wyborze terenów inwestycyjnych decydował klucz możliwości inwestycyjnych (prawnych, technicznych i organizacyjnych), możliwość dojazdu oraz dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej. Projekt zintegrowany: czyste powietrze, polega na realizacji cyklu zadań inwestycyjnych obejmujących termomodernizację obiektów użyteczności publicznej na całym obszarze Subregionu. Kryterium wyboru operacji był z jednej strony brak podjętych do tej pory działań inwestycyjnych oraz spójny zakres rzeczowy (termomodernizacja wraz z wyminą źródła ciepła tzw. głęboka termomodernizacja). Projekt przyczyni się w skali Subregionu do redukcji uwalniania szkodliwych substancji do środowiska oraz wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Projekt zintegrowany: rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej polega m.in. na doposażeniu jednostek straży pożarnej w sprzęt mający spójne przeznaczenie (służący ochronie przeciwpowodziowej), meliorację, małą retencję. Uzbrojenie straży pożarnych z całego Subregionu w sprzęt o podobnym przeznaczeniu wpłynie na poprawę bezpieczeństwa wszystkich mieszkańców obszaru. Bardzo ważnym elementem tego projektu zintegrowanego jest przebudowa infrastruktury starego koryta Odry (co wpłynie na poprawę bezpieczeństwa przeciwpowodziowe gmin Cisek i Bierawa). Projekt zintegrowany: produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja, polega na podejmowaniu działań inwestycyjnych w miejscach o dużym potencjale dla rozwoju turystyki, które zgodnie z przeznaczeniem stworzą spójną ofertę dla turystyki. 50

53 Podejmowane działania inwestycyjne charakteryzują się spójnym zakresem rzeczowym. Projektowane były w celu podniesienia atrakcyjności turystycznej obszaru. Projekt zintegrowany: kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej, polega na interwencji w zakresie doposażenia obiektów kultury oraz świetlic wiejskich w całym Subregionie w miejscach, w których występują największe deficyty. Projekt zintegrowany: edukacja rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy, polega na doposażeniu ośrodków edukacyjnych w sprzęt służący wszystkim mieszkańcom (a zwłaszcza uczniom) do podnoszenia umiejętności. Projekty zintegrowane typ 3 W Subregionie przewidziano do realizacji 3 projekty zintegrowane typu 3, które polegają na realizacji inwestycji tzw. liniowych. Polegają one na modernizacji dróg powiatowych, budowie kanalizacji sanitarnej oraz tworzeniu szlaków rowerowych. Zintegrowany charakter projektów polega na ich realizacji na obszarze więcej niż jednego samorządu, ze ścisłymi powiązaniami z istniejącą infrastrukturą (w przypadku dróg w odniesieniu do Autostrady A4). Lista strategicznych projektów w formule zintegrowanej Zgodnie z przedstawionym w niniejszym dokumencie zakresem interwencji oraz założeniami rozwojowymi w ramach Programu ZIT do realizacji przewidziano projekty zintegrowane, które przedstawia poniższa tabela. Tabela 6 Oznaczenie projektów zintegrowanych w ramach Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Projekty zintegrowane w ramach Programu ZIT Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych Symbol PZ 1.1 Budowa zintegrowanego systemu transportowego PZ 1.2 Rozwój gospodarki społecznej PZ 1.3 Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego PZ 2.1 Czyste powietrze PZ 2.2 Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej PZ 2.3 Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej PZ

54 Produkt turystyczny system szlaków rowerowych PZ 2.5 Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja PZ 2.6 Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej PZ 2.7 Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej PZ 3.1 Edukacja rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy PZ 3.2 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi PZ 3.3 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 PZ 3.4 Aktywny senior PZ 3.5 Źródło: opracowanie własne Poniżej w tabelach zaprezentowano wykaz poszczególnych inwestycji w układzie projektów zintegrowanych. Zawarto w nich nazwy poszczególnych projektów wchodzących w skład projektu zintegrowanego wraz z nazwą samorządu, które daną inwestycję zgłosił do realizacji w ramach Programu ZIT. Tabela 7 Projekt zintegrowany: Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych Lp. Nazwa inwestycji Samorząd Kontynuacja uzbrojenia Pola Południowego w Kędzierzynie-Koźlu wraz z budową parkingu dla tirów z przystankiem komunikacji publicznej i remontem drogi (ul. Naftowa droga wewnętrzna). Uzbrojenie odrzańskiego portu rzecznego w Koźlu wraz remontem drogi (ul. Elewatorowa droga wewnętrzna) Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego gminy Ujazd poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych, m.in. poprzez kontynuację uzbrojenia w Strefie Aktywności Gospodarczej Olszowa, Zimna Wódka, Sieroniowice, rozbudowę ujęcia wody, odprowadzenie wód burzowych, budowę dróg Uzbrojenie terenu inwestycyjnego w Leśnicy (teren Krasowa) w zakresie: sieci elektroenergetycznej, sieci wodociągowej, sieci kanalizacyjnej, przebudowy drogi gminnej (wewnątrz terenu inwestycyjnego Krasowa Wysypisko) Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w Reńskiej Wsi poprzez budowę sieci wodociągowej i budowę kanalizacji sanitarnej oraz budowę dróg wewnętrznych wraz z kanalizacją deszczową Budowa i przebudowa dróg wraz z infrastrukturą wewnątrz terenów inwestycyjnych Strzeleckiego Obszaru Gospodarczego-Coroplast w Strzelcach Opolskich Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Ujazd Gmina Leśnica Gmina Reńska Wieś Gmina Strzelce Opolskie 52

55 6 7 8 Uzbrojenie terenów inwestycyjnych na terenie Gminie Zawadzkie poprzez budowę dróg wewnętrznych oraz budowę niezbędnej infrastruktury technicznej Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w sieć kanalizacyjną, wodociągową, teletechniczną wraz z infrastrukturą drogową i parkingiem w Jemielnicy Wykonanie niezbędnych opracowań dokumentacyjnych, koncepcyjno-studialnych i badań geotechnicznych Gmina Zawadzkie Gmina Jemielnica Gmina Kędzierzyn-Koźle Tabela 8 Projektu zintegrowany: Budowa zintegrowanego systemu transportowego Lp. 1 Nazwa inwestycji Poprawa dojazdu do autostrady A4 przebudowa drogi powiatowej nr 1435 O ul. Grunwaldzka w Kędzierzynie-Koźlu i drogi powiatowej nr 1435 O ul. Brzechwy w Kędzierzynie-Koźlu 2 Przebudowa drogi powiatowej nr 1402 O Kędzierzyn Koźle Kotlarnia 3 Przebudowa drogi nr 1411 O Gościęcin Łężce w km Przebudowa drogi 1409 O na odcinku Łężce Większyce Przebudowa drogi o znaczeniu strategicznym dla Subregionu drogi 1211 O Zwiastowice Ucieszków na odcinku Ucieszków granica powiatu Przebudowa drogi powiatowej nr 1408 O Zdzieszowice Walce na odcinku od ul. Brodek w Mechnicy do granicy powiatu Poprawa infrastruktury komunikacji publicznej przebudowa zatok autobusowych przy drogach powiatowych Przebudowa drogi powiatowej nr 1460 O na odcinku od drogi wojewódzkiej nr 421 do granicy województwa w km Przebudowa ciągu dróg powiatowych nr 1422 O Zakrzów Cisek oraz nr 1404 O Cisek Bierawa wraz z budową ścieżki rowerowej wzdłuż drogi nr 1404 O. Droga 1401 O Zdzieszowice Leśnica Zalesie Śląskie na odcinku Leśnica Zalesie Śląskie + budowa ścieżki rowerowej na odcinku Leśnica Lichynia Droga 1435 O Zalesie Śląskie Kędzierzyn-Koźle ma odcinku Zalesie Śląskie Cisowa + budowa ścieżki rowerowej wraz odwodnieniem na odcinku Zalesie Śląskie Cisowa Droga 1461 O Sieroniowice Ujazd na odcinkach przebiegających przez miejscowości Sieroniowice, Nogowczyce, Jaryszów i Ujazd Droga 1805 O Strzelce Opolskie Leśnica Kędzierzyn-Koźle na odcinku Strzelce Opolskie Dolna Samorząd Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki 53

56 Droga 1807 O Strzelce Opolskie Krasiejów na odcinku Strzelce Opolskie Rozmierka Grodzisko Budowa systemu elektronicznej karty subregionalnej (EKS) wraz z infrastrukturą towarzyszącą oraz elektronicznym systemem informacji pasażerskiej online Remont i przebudowa ul. Kozielskiej i Al. Jana Pawła II wraz z wykonaniem węzła przesiadkowego 17 Modernizacja infrastruktury przystankowej Przygotowanie portu w Koźlu do funkcji węzła w sieci korytarza transportowego Budowa obwodnicy miejscowości Kędzierzyn-Koźle w ciągu drogi krajowej nr Budowa drogi ul. Cicha w Strzelcach Opolskich 21 Budowa drogi ul. Krótka w miejscowości Szczepanek 22 Budowa drogi ul. Okrężna w miejscowości Szczepanek 23 Modernizacja oświetlenia ulicznego polegająca na wymianie energochłonnego oświetlenia ulicznego 24 Budowa ul. Pięknej w Strzelcach Opolskich 25 Budowa ul. Słonecznikowej w Strzelcach Opolskich 26 Budowa ul. Sosnowej w miejscowości Sucha 27 Budowa ul. Wrzosowej w Strzelcach Opolskich Powiat Strzelecki Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Tabela 9 Projekt zintegrowany: Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Tabela 10 Projekt zintegrowany: Czyste powietrze Gmina Leśnica Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 2 Wymiana źródła ciepła (pompy ciepła) w Publicznym Gimnazjum w Bierawie i w Przedszkolu w Bierawie Wymiana źródła ciepła (pompy ciepła) w Zespole Szkół Dwujęzycznych w Solarni Gmina Bierawa Gmina Bierawa 3 Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Starym Koźlu Gmina Bierawa 4 Termomodernizacja budynku Przedszkola w Kotlarni Gmina Bierawa 5 Termomodernizacja oraz wymiana źródła ciepła w budynku komunalnym przy ul. Szkolnej 1 w Górze Św. Anny Gmina Leśnica 54

57 6 Termomodernizacja oraz wymiana źródła ciepła budynku Przedszkola w Raszowej 7 Wymiana źródeł ciepła w domach indywidualnych 8 Termomodernizacja budynku Domu Kultury w Trawnikach Termomodernizacja budynku SP ZOZ Kędzierzyn-Koźle przy ul. 24 Kwietnia 13 Modernizacja energetyczna wraz z wymianą źródła ciepła budynków jednostek organizacyjnych Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Systemowa modernizacja i termomodernizacja wraz z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii w DPS filia Szymiszów Gmina Leśnica Gmina Pawłowiczki Gmina Pawłowiczki Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki 12 Termomodernizacja budynku PCPR w Strzelcach Opolskich Powiat Strzelecki Zakup 20 sztuk nowoczesnych, ekologicznych autobusów o niskiej emisji CO2, przebudowa płyty dworca w Strzelcach Opolskich i budowa elektronicznego systemu informacji pasażerskiej Przebudowa systemu grzewczego wraz z wymianą instalacji elektrycznej i pokrycia dachowego oraz docieplenie podłóg w CKZiU w Strzelcach Opolskich Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki 15 Termomodernizacja budynków PKS w Strzelcach Opolskich S.A. Powiat Strzelecki 16 Termomodernizacja budynku SOSW w Leśnicy Powiat Strzelecki Termomodernizacja budynku Starostwa Powiatowego w Strzelcach Opolskich wraz z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii Termomodernizacja obiektów publicznych (Zespół Szkół w Komornie) wraz z wymianą źródeł ciepła pompy ciepła Termomodernizacja budynku Przedszkola w Jaryszowie wraz z audytem energetycznym Przebudowa systemów grzewczych z wymianą źródła ciepła w budynkach publicznych: Urząd Miejski w Ujeździe wraz z audytem energetycznym Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Ujazd Gmina Ujazd 22 Termomodernizacja Hali Sportowej wraz z audytem Gmina Zawadzkie 22 Termomodernizacja Obiektów Oświatowych PSP Zawadzkie Gmina Zawadzkie 23 Termomodernizacja Budynku ZSG w Kielczy Gmina Zawadzkie 24 Termomodernizacja Budynku Ochotniczej Straży Pożarne w Kielczy Gmina Zawadzkie 25 Termomodernizacja Budynku Biurowo Socjalnego w Zawadzkiem Gmina Zawadzkie Termomodernizacja obiektów publicznych PP nr 8 i PP nr 9 w gminie Strzelce Opolskie Termomodernizacja obiektów publicznych PSP nr 2 w Strzelcach Op., PSP nr 4 w Strzelcach Op. wraz z salą gimnastyczną, PSP w Suchej wraz z salą gimnastyczną, PSP w Szymiszowie, PP nr 4, 8, 9 i 10 w Strzelcach Op. Termomodernizacja budynków /obiektów/ remiz strażackich wraz z wymianą źródeł ciepła w budynku OSP Sucha i Szymiszów Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie 55

58 29 Zapewnienie zasilania elektrycznego SK Szefa OC Gminy Przeprowadzenie audytu wybranych obiektów miejskich wraz z badaniami termowizyjnymi w celu zakwalifikowania ich do termomodernizacji Rozbudowa sieci Miejskiego Zakładu Energetyki Cieplnej w Kędzierzynie-Koźlu, według zapotrzebowania podmiotów z terenu Subregionu Wymiana i zakup taboru autobusowego 18 sztuk (projekt MZK Kędzierzyn-Koźle Sp. z o.o.) Wymiana i unifikacja oświetlenia obiektów miejskich oraz oświetlenia ulicznego na energooszczędne z zastosowaniem czujników zbliżeniowych Zidentyfikowanie i przebadanie skupisk odpadów przemysłowych na terenie KKSOF. Rekultywacja terenów zanieczyszczonych i zdegradowanych (w tym poprzemysłowych) Utworzenie systemu monitoringu powietrza na terenie Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, w tym zakup niezbędnych urządzeń monitorujących oraz systemów informatycznych (system pomiarowy, system analiz przestrzennych, system informowania, w tym monitoring pojazdów emitujących szkodliwe związki do atmosfery, przenośny system analizy gazów analizatory emisji szkodliwych przez gospodarstwa domowe) Termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 5 w Kędzierzynie-Koźlu, ul. Kościuszki 41 Termomodernizacja Zespołu Szkół Miejskich nr 1 w Kędzierzynie- Koźlu, ul. Mieszka I 4 Termomodernizacja Szkoły Podstawowej nr 11 w Kędzierzynie-Koźlu, ul. Partyzantów 30 Termomodernizacja obiektów publicznych z wymianą źródłem ciepła w następujących budynkach: Hala sportowa, GOK, Poczta - Policja w Cisku, Szkoła Podstawowa w Landzmierzu, Przedszkole w Łanach Ocieplenia dachu i ścian w świetlicach w miejscowościach: Kobylice, Landzmierz, Nieznaszyn, Podlesie, Przewóz, Roszowicki Las, Steblów Gmina Strzelce Opolskie Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Cisek Gmina Cisek 41 Gazyfikacja miejscowości Kobylice Gmina Cisek 42 Budowa fermy wiatrowej w Gminie Cisek Gmina Cisek 43 Termomodernizacja i przebudowa świetlicy wiejskiej z zapleczem LZS w Piotrówce, wraz z wymianą źródła ciepła pompa ciepła oraz wymianą dachu Gmina Jemielnica 44 Termomodernizacja i przebudowa OSP Jemielnica Gmina Jemielnica 56

59 Tabela 11 Projekt zintegrowany: Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Dziergowice Gmina Bierawa 2 Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwie Lubieszów Gmina Bierawa 3 Budowa kanalizacji sanitarnej w Lichyni Gmina Leśnica Budowa kanalizacji sanitarnej i sieci wodociągowej w Zalesiu Śląskim II etap Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Gościęcin, Urbanowice, Karchów, Mierzęcin Modernizacja uzdatniacza wody wraz z systemem oczyszczania wody w DPS Zawadzkie Budowa kanalizacji sanitarnej w Łężcach, Poborszowie, Mechnicy, Kamionce z przesyłem do oczyszczalni w Kędzierzynie-Koźlu Budowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy Zawadzkie (Zawadzkie, Kielcza) Gmina Leśnica Gmina Pawłowiczki Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Zawadzkie 9 Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Cisek Gmina Cisek 10 Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Roszowicki Las Gmina Cisek 11 Budowa kanalizacji sanitarnej dla wsi Sukowice i Steblów Gmina Cisek 12 Połączenie systemów sieci wodociągowych Gmina Cisek Dokumentacja techniczna oraz wykonanie kanalizacji sanitarnej w miejscowości Jemielnica etap Vc Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Jemielnica etap VI uzbrojenie terenów inwestycyjnych w kanalizację Gmina Jemielnica Gmina Jemielnica 15 Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Ujeździe Gmina Ujazd 16 Rozbudowa stacji uzdatniania wody w Zimnej Wódce na potrzeby zabezpieczenia SAG w wodę pitną i przeciwpożarową 17 Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Strzelcach Opolskich Gmina Ujazd Gmina Strzelce Opolskie Tabela 12 Projekt zintegrowany: Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Doposażenie OSP Dziergowice w sprzęt przeciwpowodziowy Gmina Bierawa 2 Doposażenie OSP Bierawa w sprzęt przeciwpowodziowy Gmina Bierawa 3 Udrożnienie rowów melioracyjnych na terenie Gminy Bierawa Gmina Bierawa 4 Polder Bierawa Stare Koźle Gmina Bierawa 5 Doposażenie OSP Kotlarnia w sprzęt przeciwpowodziowy Gmina Bierawa 6 Dokumentacja techniczna dla budowy wałów przeciwpowodziowych Gmina Bierawa 7 Budowa remizy strażackiej w Raszowej Gmina Leśnica 8 Zakup 2 średnich samochodów pożarniczych Gmina Leśnica 9 Mała retencja oczyszczenie rowów melioracyjnych Gmina Leśnica 57

60 10 Melioracje 11 Zakup samochodów do dwóch jednostek OSP Maciowakrze ratunkowa jednostka specjalistyczna (pojazd ciężki) oraz OSP Ucieszków (typowy pojazd bojowo-pożarniczy) 12 Doposażenie OSP urządzenia, samochody (OSP Zakrzów, Wronin) 13 Odnowa, remont rowów melioracyjnych 14 Doposażenie PSP w Kędzierzynie-Koźlu w pojazdy techniczne Modernizacja pomieszczeń na potrzeby stanowiska kierowania w PSP w Kędzierzynie -Koźlu Odtworzenie rowów melioracyjnych przy drogach powiatowych Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego: 1430 O, 1211 O, 1456 O oraz 1420 O Zabezpieczenie przeciwpowodziowe gmin Cisek i Bierawa poprzez przebudowę infrastruktury starego koryta Odry Przebudowa systemu odprowadzania wody gruntowej i deszczowej wokół budynku ZSP w Zawadzkiem Gmina Pawłowiczki Gmina Pawłowiczki Gmina Polska Cerkiew Gmina Polska Cerkiew Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki 19 Rozwój jednostki Państwowej Straży Pożarnej Strzelce Opolskie Powiat Strzelecki 20 Konserwacja i odbudowa rowów melioracyjnych Dokumentacja techniczna dla budowy wałów przeciwpowodziowych Większyce, Poborszów, Mechnica Zakup samochodów z wyposażeniem dla jednostek OSP tj. Większyce, Długomiłowice, Mechnica Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś 23 Zakup samochodów bojowych dla OSP Zawadzkie, Kielczy Gmina Zawadzkie Modernizacja, konserwacja stawu i kanału hutniczego w Zawadzkiem wraz z jazem nr 4 Zakup specjalistycznego sprzętu na potrzeby prowadzenia akcji ratowniczych w gminie Strzelce Opolskie dla OSP Kalinowice, Osiek i Rożniątów 26 Mała retencja na terenie Strzelec Opolskich 27 Remont rowu melioracyjnego A Remont potoku Grabowiec 29 Remont potoku Banatki 30 Modernizacja zbiorników Dewizowiec i Spałek w rejonie Rybaczówki Gmina Zawadzkie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie 58

61 Zakup agregatów prądotwórczych dużej mocy na potrzeby prowadzenia akcji ratowniczych Zakup samochodów bojowych (pożarniczych) dla OSP Kalinowice, Rożniątów, Osiek Bezpieczeństwo i ochrona przeciwpowodziowa na terenie Gminy Kędzierzyn-Koźle Zakup mobilnego agregatu prądotwórczego o mocy ponad 30 kw wraz z kompletnym oprzyrządowaniem na potrzeby realizacji zadań w sytuacjach kryzysowych, w tym przeciwpowodziowych Zakup 2 ciężkich samochodów pożarniczych z wyposażeniem dla OSP Sławięcice oraz OSP Kłodnica Zakup 2 km mobilnych zapór przeciwpowodziowych wraz z wyposażeniem 37 Zakup pomp Doposażenie jednostek OSP (3 agregaty pompowe dużej wydajności TECH-POMP, 3 wozy strażackie, 3 łodzie płaskodenne z silnikami spalinowymi i wyposażeniem) Modernizacja urządzeń melioracji szczegółowej i kanalizacji deszczowej na terenie gminy Budowa punktu pomiaru stanu i przepływu wody na rzece Odrze pomiędzy miejscowościami Racibórz Miedonia i Kędzierzyn-Koźle Zakup sprzętu i samochodu pożarniczego dla OSP Jemielnica (należącego do systemu ratownictwa drogowego) pojazd pełniący jednocześnie funkcję straży, karetki pogotowia Melioracje szczegółowe (odtworzenie, oczyszczenie, budowa nowych rowów wraz z infrastrukturą: zastawki, zasuwy itp.) Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Cisek Gmina Cisek Gmina Cisek Gmina Jemielnica Gmina Jemielnica 43 Zakup specjalistycznego sprzętu do prowadzenia akcji ratowniczych Gmina Ujazd 44 Zakup samochodu do pogotowia technicznego Gmina Ujazd 45 Zakup samochodu pożarniczego do OSP Ujazd Gmina Ujazd 46 Odbudowa melioracji 10,64 ha Gmina Ujazd 47 Budowa zbiornika małej retencji w Jaryszowie na potoku Jaryszówka Gmina Ujazd Tabela 13 Projekt zintegrowany: Produkt turystyczny system szlaków rowerowych Lp. Nazwa inwestycji Samorząd Budowa ścieżek i tras rowerowych tworzących logiczne powiązanie gmin powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Budowa ścieżki rowerowej po nasypie kolejowym: Chrósty, Dobrosławice, Maciowakrze, Pawłowiczki Utworzenie miejsca do obserwacji astrologicznych w sołectwie Maciowakrze Budowa ścieżek rowerowych wzdłuż drogi powiatowej 1435 O w Kędzierzynie-Koźlu Budowa ścieżki rowerowej wraz z odwodnieniem na odcinku Kalinów Wysoka (1808 O DW 409 Zdzieszowice) Gmina Bierawa Gmina Pawłowiczki Gmina Pawłowiczki Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki 59

62 6 7 Budowa ścieżki rowerowej wraz z odwodnieniem na odcinku Leśnica Raszowa (1805 Strzelce Opolskie Leśnica Kędzierzyn Koźle) Budowa ścieżki pieszo-rowerowej wraz z kanalizacją deszczową i przebudową konstrukcji jezdni na odcinku Zalesie Śląskie ul. Kościuszki (1435 O Zalesie Śląskie Cisowa) 8 Dokończenie ścieżki pieszo-rowerowej wokół akwenu Dębowa 9 Ścieżki pieszo-rowerowe na zamkniętej linii kolejowej Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś 10 System szlaków rowerowych Gmina Zawadzkie 11 Budowa ścieżek rowerowych Odcinek Strzelce Op. Park Miejski-Księży Las w ciągu szlaku rowerowego czerwonego nr 158 Budowa ścieżek rowerowych Odcinek Sucha Rozmierz w ciągu projektowanego szlaku rowerowego niebieskiego nr 168 Budowa ścieżek rowerowych Strzelce Op. Rybaczówka Dziewkowice w ciągu szlaku rowerowego zielonego nr 154 Budowa ścieżek rowerowych Odcinek Kadłub Banatki (granica z gm. Kolonowskie) Rozmierz na miejscu nieczynnej linii kolejowej Budowa ścieżek rowerowych Odcinek Rozmierka Strzelce Opolskie w ciągu drogi powiatowej 12 Budowa zintegrowanych ścieżek rowerowych Budowa ścieżki rowerowej po koronie lewostronnego obwałowania rzeki Odry od Kędzierzyna-Koźla w górę rzeki, poprzez Gminę Cisek, do granicy z woj. śląskim (i dalej np. Raciborza) Budowa ścieżki rowerowej po nieczynnym nasypie kolejowym od miasta Kędzierzyna-Koźla poprzez gminę Reńska Wieś, Gminę Cisek do Polskiej Cerekwi Gmina Strzelce Opolskie Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Cisek Gmina Cisek 15 Oznakowanie istniejących ścieżek (drogi polne i leśne) Gmina Cisek Wykonanie oświetlenia (ulicznego lub parkowego) części tras oraz miejsc postojowych Tworzenie logicznych powiązań tras rowerowych (m.in. w zakresie wizualizacji i promocji) Ścieżka rowerowa SAG Olszowa Kędzierzyn-Koźle (ścieżka od Kędzierzyna-Koźla przez Ujazd strefę aktywności gospodarczej do Strzelec Opolskich, po dawnej drodze starostrzeleckiej) powiązana z punktami turystycznymi Gmina Cisek Gmina Jemielnica Gmina Ujazd 19 Budowa punktu widokowego przy drodze starostrzelckiej Gmina Ujazd 60

63 Tabela 14 Projekt zintegrowany: Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Ścieżka edukacyjna w Starej Kuźni (park dendrologiczny) przy siedzibie Nadleśnictwa Gmina Bierawa 2 Leśna wiata edukacyjna na Stampnicy w Starej Kuźni Gmina Bierawa 3 Przystanie nad rzeką Odrą Gmina Bierawa 4 Remont kaplic i pomników na terenie Gminy Bierawa Gmina Bierawa 5 Remont kościołów i kaplic zabytkowych w miejscowościach Bierawa, Stare Koźle, Kotlarnia, Dziergowice 6 Rewitalizacja parku zbytkowego w Pawłowiczkach Park Olchowy 7 Rewitalizacja Parku w Pawłowiczkach 8 9 Ochrona i odbudowa siedlisk przyrodniczych na terenie parku przy Zespole Szkół nr 3 w Kędzierzynie-Koźlu Stworzenie Subregionalnego ośrodka rekreacji wodnej Szkwał na Odrze Gmina Bierawa Gmina Pawłowiczki Gmina Pawłowiczki Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski 10 Rewitalizacja zabytkowego parku przy DPS w Szymiszowie Powiat Strzelecki Doposażenie Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich poprzez stworzenie nowoczesnej ścieżki multimedialnej Remont budynków po byłych dworcach kolejowych w Reńskiej Wsi i Długomiłowicach 13 Rewitalizacja zabytkowego parku w Długomiłowicach Uzbrojenie i modernizacja terenów rekreacyjnych przy akwenie Dębowa Opracowanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej dla Gminy Zawadzkie Dolina Małej Panwi zagospodarowanie terenów na cele turystycznorekreacyjne modernizacja parku miejskiego Dolina Małej Panwi zagospodarowanie terenów na cele turystycznorekreacyjne Przebudowa drogi gminnej Powstańców Śl. wraz z drogą wewnętrzną do stawu hutniczego miejsce rekreacji wodnej Zagospodarowanie terenu przy zabytkowej chacie w Kielczy (utwardzenie parkingu, ustawienie obiektu socjalnego WC, ustawienie obiektów małej architektury) Dolina Małej Panwi zagospodarowanie terenów na cele turystycznorekreacyjne Przebudowa i zagospodarowanie ternu basenu leśnego oraz modernizacja kompleksu basenowego przy os. Powstańców Śl. Rozszerzenie oferty turystycznej Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego poprzez rozbudowę Centrum Rekreacji Wodnej i Sportu w Strzelcach Opolskich etap II Rewitalizacja zabytkowego parku wiejskiego w Błotnicy Strzeleckiej etap II Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś Gmina Zawadzkie Gmina Zawadzkie Gmina Zawadzkie Gmina Zawadzkie Gmina Zawadzkie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie 61

64 Rewitalizacja zabytkowego Parku Miejskiego w Strzelcach Opolskich etap V Rewitalizacja zabytkowego Parku miejskiego w Strzelcach Opolskich etap IV budowa wiat Utworzenie miejsca spotkań mieszkańców w sołectwie Ligota Górna, poprzez wybudowanie lekkiego budynku wiaty o konstrukcji drewnianej Ochrona bioróżnorodności, naturalnych siedlisk, pomników przyrody, rewitalizacja zabytkowych i cennych przyrodniczo parków miejskich, w tym sławięcickiego parku i użytków ekologicznych; Utworzenie arboretum lub ogrodu botanicznego wraz z produkcją roślin na potrzeby reintrodukcji Rewitalizacja dziedzictwa historycznego i kulturowego miasta Kędzierzyn-Koźle 27 Odra produktem turystycznym Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego 28 Restauracja terenów, zaprojektowanie, budowa i organizacja parku kulturowego związanego ze śląską Bitwą o Paliwo ; Dotyczy terenów gmin Bierawa, Kędzierzyn-Koźle, Ujazd, Leśnica Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Kędzierzyn-Koźle 29 Rewitalizacja zabytkowego parku w Miejscu Odrzańskim Gmina Cisek 30 Rewitalizacja obszaru chronionego krajobrazu Wronin-Maciowakrze Gmina Cisek 31 Rewitalizacja lasku stanowiącego siedlisko lilii złotogłów Gmina Cisek 32 Zabytkowy park w Steblowie Gmina Cisek 33 Ścieżki konne Gmina Cisek Trasy kajakowe (przystanie nad rz. Odrą), połączone ze ścieżkami rowerowymi po Wale Odrzańskim Budowa slipów (pochylni do wodowania łodzi) w każdej nadodrzańskiej miejscowości Place spotkań w centrach miejscowości (zieleń niska i wysoka, plac zabaw, siłownia, wiata, ławki grill, plac festynowy, oświetlenie parkowe) wieś Steblów i Przewóz Remont kościołów zabytkowych w miejscowościach Cisek, Kobylice, Łany, Miejsce Odrzańskie (drewniany), Przewóz (drewniany), Roszowicki Las Gmina Cisek Gmina Cisek Gmina Cisek Gmina Cisek 38 Remont kaplic i pomników Gmina Cisek 39 Ekspozycja wykopalisk archeologicznych sprzed 7 tys. lat w Dzielnicy Gmina Cisek Rewitalizacja zabytkowego kompleksu pocysterskiego w Jemielnicy w ramach zintegrowanego subregionalnego produktu turystycznego Przebudowa drzewostanów wraz z zagospodarowaniem w parku miejskim w Ujeździe Zagospodarowanie Kłodnicy i Kanału Gliwickiego na cele turystyczne (ścieżka rowerowa, przystań kajakowa) Gmina Jemielnica Gmina Ujazd Gmina Ujazd 62

65 43 Zagospodarowanie terenu wokół zamku w Ujeździe (ścieżka rowerowa wokół zbiornika połączona z drogą starostrzelecką, park przy zamku, plac zabaw) Gmina Ujazd 44 Opracowanie aktualizacji inwentaryzacji przyrodniczej dla gminy Ujazd Gmina Ujazd 45 Miejsce odpoczynku przy Studzionce w Ujeździe Gmina Ujazd 46 Odtworzenie stawu w Starym Ujeździe Gmina Ujazd Tabela 15 Projekt zintegrowany: Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Wyposażenie świetlic wiejskich z terenu Gminy Bierawa Gmina Bierawa 2 Remont Klubu Wiejskiego w Dolnej Gmina Leśnica 3 Remont Klubu Wiejskiego w Kadłubcu Gmina Leśnica 4 Remont Klubu Wiejskiego w Krasowej Gmina Leśnica 5 Remont Klubu Wiejskiego w Zalesiu Śląskim Gmina Leśnica Doposażenie wyremontowanego obiektu w zabytkowym budynku w Gościęcinie Doposażenie Powiatowego Centrum Kultury w Strzelcach Opolskich poprzez stworzenie nowoczesnej ścieżki multimedialnej Wyposażenie 10 świetlic wiejskich (zagospodarowanie terenu wraz z infrastrukturą) 9 Remont GOK w Reńskiej Wsi Gmina Pawłowiczki Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś 10 Doposażenie placówek kultury w nowoczesny sprzęt Gmina Zawadzkie 11 Wyposażenie świetlic wiejskich Gmina Zawadzkie 12 Remont świetlic wiejskich w miejscowościach: Błażejowice, Cisek (GOK), Dzielnica, Kobylice, Landzmierz, Łany, Miejsce Odrzańskie, Nieznaszyn, Podlesie, Przewóz, Roszowice, Roszowicki Las, Steblów Gmina Cisek 13 Remonty wraz z doposażeniem świetlic wiejskich Gmina Leśnica 14 Odbudowa zamku w Ujeździe Gmina Ujazd 15 Doposażenie 9 świetlic wiejskich Gmina Ujazd 16 Doposażenie GOK w Ujeździe Gmina Ujazd 17 Budowa świetlicy wiejskiej w m. Nogowczyce Gmina Ujazd 18 Remonty wraz z doposażeniem świetlic wiejskich Gmina Jemielnica 63

66 Tabela 16 Projekt zintegrowany: Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej Lp. Nazwa inwestycji Samorząd Modernizacja bloku operacyjnego wraz z traktem porodowym i OIOM Rozbudowa budynku Szpitala Zespolonego w Kędzierzynie-Koźlu w celu stworzenia wieloprofilowego oddziału chemioterapii Usprzętowienie SP ZOZ w Kędzierzynie-Koźlu pod kątem profilaktyki i leczenia nowotworów Zakup wyposażenia bloku operacyjnego: artroskopu, laparoskopu, histeroskopu w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Rozbudowa szpitala powiatowego o pomieszczenia poradni, salę konferencyjną i pomieszczenia socjalne Modernizacja Oddziału Chirurgii w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Zakup sprzętu na Oddział Dziecięcy i Noworodkowy w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Zakup sprzętu komputerowego do e-zdrowia w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Modernizacja Oddziału Ginekologicznego w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Budowa lądowiska SOR i budowa płyty lądowiska wraz z instalacją oświetlenia, rejestracja lądowiska w Urzędzie Lotnictwa, w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Modernizacja Oddziału Wewnętrznego w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki 12 Modernizacja OAIT w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Powiat Strzelecki Modernizacja Oddziału Ginekologiczno-Położniczego w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Modernizacja wraz z wyposażeniem Pracowni Endoskopii powiększenie pracowni wraz z wyposażeniem o m.in. gastroskopy, bronchoskop, kolonoskopy, myjnie, aparat do znieczulenia w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Modernizacja Centralnej Sterylizacji wraz z zakupem wyposażenia w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Zakup tomografu komputerowego w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Zakup wind szpitalnych w Szpitalu Powiatowym w Strzelcach Opolskich Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki 64

67 Tabela 17 Projekt zintegrowany: Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Wyposażenie pracowni tematycznych w szkołach Gmina Bierawa 2 Rozbudowa sali gimnastycznej w Dziergowicach Gmina Bierawa 3 Baza sportowa przy mniejszych szkołach boisko w Ostrożnicy Gmina Pawłowiczki 4 Baza sportowa przy mniejszych szkołach boisko w Maciowakrzu Gmina Pawłowiczki 5 Doposażenie placów zabaw przy Przedszkolach w Jakubowicach Gmina Pawłowiczki 6 Doposażenie placu zabaw przy Przedszkolu w Maciowakrzu Gmina Pawłowiczki 7 Doposażenie placów zabaw przy Przedszkolach w Trawnikach Gmina Pawłowiczki 8 Doposażenie placu zabaw przy Przedszkolu w Ostrożnicy Gmina Pawłowiczki 10 Baza sportowa przy mniejszych szkołach boisko w Ostrożnicy Gmina Pawłowiczki Remont, przebudowa i termomodernizacja obiektu Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Kędzierzynie-Koźlu Wyposażenie pracowni w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w Kędzierzynie -Koźlu Wyposażenie placówek kształcenia zawodowego w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim Stworzenie nowoczesnej bazy kształcenia obejmującego jednostki: ZSP Zawadzkie, CKZiU w Strzelcach Opolskich, SOSW Leśnica Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Strzelcach Opolskich budowa pożarniczego Centrum Szkoleniowo- Sportowego PPP w Strzelcach Opolskich stworzenie gabinetów specjalistycznych Doposażenie bazy dydaktycznej szkół i placówek oświatowych (szkoły podstawowe i gimnazja) Doposażenie bazy dydaktycznej Zespołu Szkół w Komornie w zakresie kształcenia zawodowego rolników (zakup maszyn rolniczych i budowa boiska wielofunkcyjnego) Budowa sali gimnastycznej przy gimnazjum w Zawadzkiem oraz ZSG w Żędowicach Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Powiat Strzelecki Gmina Reńska Wieś Gmina Reńska Wieś Gmina Zawadzkie 20 Doposażenie placówek oświaty Gmina Zawadzkie Wzmocnienie oferty edukacyjnej w oparciu o kompleksowe wyposażenie szkół i pracowni tematycznych Remont budynków szkół podstawowych w miejscowościach Landzmierz, Łany, Roszowicki Las Gmina Kędzierzyn- Koźle Gmina Cisek 23 Remont budynku gimnazjum w Cisku Gmina Cisek 24 Remont budynków przedszkoli w miejscowościach Kobylice i Łany Gmina Cisek 65

68 25 Budowa placów zabaw przy przedszkolach w miejscowościach: Cisek, Kobylice, Łany Gmina Cisek 26 Tworzenie sal językowych i informatycznych Gmina Cisek 27 Budowa sali sportowej przy szkole podstawowej Gmina Cisek 28 Budowa sali gimnastycznej w Jemielnicy Gmina Jemielnica 29 Budowa sali gimnastycznej w Piotrówce Gmina Jemielnica 30 Budowa boiska wielofunkcyjnego w Ujeździe oraz w Olszowej Gmina Ujazd 31 Poprawa akustyki w halach sportowych w Ujeździe i Jaryszowie Gmina Ujazd 32 Doposażenie szkół i przedszkoli w pomoce dydaktyczne i naukowe Gmina Ujazd Doposażenie boisk sportowych w szkołach w Ujeździe, Olszowej, Zimnej Wódce, Sieroniowicach Doposażenie placów zabaw przy przedszkolach w Ujeździe, Sieroniowicach, Balcarzowicach i Olszowej Utworzenie żłobka na terenie Gminy Ujazd wraz z jego wyposażeniem Budowa zaplecza szatni sportowej na boisku Strzelce Opolskie - Brzezina Przebudowa obiektu sportowego przy Publicznym Gimnazjum w Szymiszowie Dostosowanie obiektów do prawidłowej realizacji funkcji opiekuńczej oraz wychowawczej w: Publicznej Szkole Podstawowej nr 2 w Strzelcach Opolskich, Publicznej Szkole Podstawowej w Suchej, Przedszkolu Publicznym nr 5 w Strzelcach Opolskich, Przedszkolu Publicznym nr 8 w Strzelcach Opolskich, Przedszkolu Publicznym nr 9 w Strzelcach Opolskich, Przedszkolu Publicznym nr 10 w Strzelcach Opolskich Budowa boisk wielofunkcyjnych przy: Publicznej Szkole Podstawowej nr 4 w Strzelcach Opolskich, Publicznej Szkole Podstawowej w Błotnicy Strzeleckiej, Zespole Placówek Oświatowych w Kalinowicach, Publicznym Gimnazjum nr 1 w Strzelcach Opolskich, Publicznym Gimnazjum w Szymiszowie Budowa budynku sali gimnastycznej przy Publicznej Szkole Podstawowej w Dziewkowicach Przebudowa obiektu Publicznej Szkoły Podstawowej w Suchej z dostosowaniem części obiektu na potrzeby przedszkola Gmina Ujazd Gmina Ujazd Gmina Ujazd Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie 66

69 42 43 Budowa placów zabaw przy: Publicznej Szkole Podstawowej w Suchej, Publicznej Szkole Podstawowej w Szymiszowie, Przedszkolu Publicznym nr 4 w Strzelcach Opolskich wraz z oddziałem zamiejscowym w Szczepanku, Przedszkolu Publicznym nr 5 w Strzelcach Opolskich wraz z oddziałami zamiejscowymi w Rożniątowie i Szymiszowie, Przedszkolu Publicznym nr 8 w Strzelcach Opolskich wraz z oddziałem zamiejscowym w Szymiszowie, Przedszkolu Publicznym nr 9 w Strzelcach Opolskich, Przedszkolu Publicznym w Dziewkowicach, Przedszkolu Publicznym w Kadłubie, oddziale zamiejscowym Zespołu Placówek Oświatowych w Osieku Rozbudowa bazy dydaktycznej placówek oświatowych poprzez wyposażenie ich w nowoczesny sprzęt informatyczny oraz pracownie językowe 44 Program kształcenia kadr dla branży chemicznej Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie Gmina Kędzierzyn- Koźle/ Klaster Chemii Specjalistycznej Chem-Ster Tabela 18 Projekt zintegrowany: Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi Lp. Nazwa inwestycji Samorząd 1 Remont stacji Caritas w Bierawie Gmina Bierawa 2 Tworzenie mieszkań chronionych Gmina Bierawa 3 Budowa domu spokojnej starości Gmina Bierawa 4 Usługi opiekuńcze opieka w weekendy i święta Gmina Bierawa 5 Dzienny Dom Opieki dla osób starszych Przebudowa budynku dawnego internatu Zespołu Szkół Nr 3 w Kędzierzynie-Koźlu na ośrodek seniora wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu Rewitalizacja Bursy Szkolnej w Kędzierzynie-Koźlu wraz z montażem nowoczesnego źródła energii wykorzystującego odnawialne źródła energii Adaptacja budynku komunalnego na dom dziennego pobytu dla osób starszych Nowoczesny system usług społecznych w zakresie opieki senioralnej Dzienne domy pobytu dla osób starszych Profesjonalne usługi społeczne budowa/rozbudowa/modernizacja obiektów przeznaczonych na działalność związaną z opieką nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi Adaptacja budynku w Błażejowicach przejętego od Agencji Nieruchomości Rolnych Gmina Pawłowiczki Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Powiat Kędzierzyńsko- Kozielski Gmina Reńska Wieś Gmina Zawadzkie Gmina Kędzierzyn-Koźle Gmina Cisek 67

70 12 Dom dziennego pobytu dla osób starszych Gmina Jemielnica 13 Dzienny dom pobytu dla osób starszych Gmina Ujazd 14 Centrum Usług dla osób starszych Dom Dziennego Pobytu 15 Utworzenie mieszkań chronionych poprzez adaptację pozostałej części hotelowej w budynku Zajazdu Strzeleckiego Strzeleckiej Spółdzielni Socjalnej Gmina Strzelce Opolskie Gmina Strzelce Opolskie 68

71 7. Założenia inwestycji zintegrowanych w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim 7.1 Obszar ZIT 1 Gospodarka i rynek pracy Obszar ZIT 1 Gospodarka i rynek pracy Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego skupia się przede wszystkim na kwestiach związanych z subregionalną gospodarką (i rynkiem pracy) uznając ten obszar za kluczowy z perspektywy budowy przewag konkurencyjnych Subregionu oraz zaspokajania żywotnych potrzeb społeczności lokalnych. Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy samorządów skupionych w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim wymaga skoordynowanej interwencji publicznej z uwzględnieniem aspektu terytorialnego dostrzeganie słabości i wykorzystywanie przewag w skali Subregionu. Przedsięwzięcia w formule zintegrowanej, które mają być zrealizowane w ramach obszaru 1 skupiają się na trzech komplementarnych względem siebie i wyselekcjonowanych działaniach (tereny inwestycyjne, infrastruktura transportowa oraz gospodarka społeczna), których wybór do realizacji w formule zintegrowanej był podyktowany skutecznością i osiągnięciem rezultatów oddziaływujących na cały Subregion. Kluczowym założeniem strategicznym jest efektywność zaprojektowanej interwencji. Wybrane działania omawianego obszaru strategicznej interwencji mają charakter jednorodny, skupiając się na kwestiach gospodarki i rynku pracy. 69

72 Rysunek 3 Obszar ZIT 1 Gospodarka i rynek pracy Źródło: Opracowanie własne Zrównoważony rozwój obszarów funkcjonalnych oparty jest w głównej mierze o stworzenie odpowiednich warunków dla rozwoju przedsiębiorczości. Uzasadnieniem podjętych działań jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, które prowadzić będzie do zwiększenia liczb miejsc pracy, rozwoju nowoczesnej gospodarki, transferu technologii i rozwoju kooperujących z dużymi inwestorami lokalnych przedsiębiorstw. Dużym wyzwaniem cywilizacyjnym samorządów Subregionu jest zwiększające się wykluczenie społeczne i ubóstwo części mieszkańców, począwszy od osób z wyuczoną bezradnością, poprzez trwale bezrobotnych, po osoby pracujące, a jednak żyjące w biedzie, co również stanowi istotny obszar problemowy. Budujący się w Polsce sektor gospodarki społecznej stwarza duże szanse na zwiększenie zatrudnienia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. W aktywności zawodowej mieszkańców widocznym ograniczeniem jest słaba dostępność do usług opiekuńczych i wychowawczych, co niejednokrotnie uniemożliwia albo osłabia aktywność na rynku pracy. Subregion posiada korzystnie zlokalizowane i dobrze 70

73 przygotowane tereny inwestycyjne. Ponadto atrakcyjność obszaru wzmacnia relatywnie konkurencyjna chłonność rynku, tradycje przemysłowe, dostępność transportowa i bogata infrastruktura gospodarcza, a także bliskość rynków zbytu województwa śląskiego i dolnośląskiego, Niemiec, Czech oraz Słowacji. Potencjał ten aktualnie nie jest w pełni wykorzystywany. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski należy traktować jako kluczowy obszar dla budowy konkurencyjnej pozycji gospodarczej województwa opolskiego. Wyraz takiego poglądu odnaleźć można w Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 roku. W szczególności wskazuje na to ujęcie w Strategii: cel operacyjny 1.4. Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i ubóstwu: wspieranie osób dotkniętych wykluczeniem społecznym i ubóstwem w wejściu na rynek pracy; cel operacyjny 3.4. Wzmocnienie regionalnego systemu przyciągania i lokowania inwestycji (wzmacnianie oferty gospodarczej regionu poprzez przygotowanie atrakcyjnych dla inwestora terenów inwestycyjnych) oraz cel operacyjny 6.1. Rozwój powiązań transportowych (poprawa powiązań transportowych między miastami oraz obszarami funkcjonalnymi regionu). Poprawa dostępności terenów inwestycyjnych dla przedsiębiorców, wzmocnienie potencjału przedsiębiorczości (w tym gospodarki społecznej) poprzez przyciąganie nowych inwestycji oraz promocję atrakcyjności lokalizacyjnej, wyraźnie pobudzi lokalną gospodarkę, przyczyniając się do częściowej niwelacji notowanej w województwie opolskim zapaści demograficznej. Ponadto pośrednim celem jest rozpowszechnianie informacji o województwie opolskim i jego możliwościach inwestycyjnych. Wśród kluczowych efektów, które zaplanowano poprzez realizację Obszaru ZIT 1 uznać należy przede wszystkim zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej obszaru dzięki uzbrojeniu i udostępnieniu komunikacyjnemu znacznych obszarów inwestycyjnych, wzmocnienie powiązań komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście autostrady A4. Dodatkowo uznano, iż ważnym elementem obsługi inwestorów jest zapewnienie im odpowiednio przygotowanych kadr pracowników zwłaszcza poprzez szkolenia zawodowe oraz aktywizację osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (w tym bezrobotnych). 71

74 PZ 1.1 Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych W ramach działania 1.1 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych. Swym zasięgiem obejmie zadania inwestycyjne zlokalizowane na terenie Gminy Kędzierzyn-Koźle, Reńska Wieś, Ujazd, Leśnica, Strzelce Opolskie, Zawadzkie i Jemielnica. Głównym zamierzeniem rozwojowym jest zwiększenie powierzchni przygotowanych terenów inwestycyjnych. Inwestycje w ramach tego projektu zintegrowanego mogą być realizowane w ramach środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata Efekt zintegrowany polegał będzie na kompleksowym uzbrojeniu atrakcyjnych terenów inwestycyjnych w różnych miejscach Subregionu, co znacznie wzbogaci ofertę dla inwestorów (przedsiębiorstw, w tym małych i średnich), które będą zainteresowane ulokowaniem w Subregionie firmy bądź jej oddziału. Kluczowe znaczenie dla uzyskania efektu synergii jest ulokowanie inwestycji w dwóch ośrodkach miejskich Subregionu, czyli w Kędzierzynie-Koźlu i Strzelcach Opolskich. Tabela 19 Logika interwencji w zakresie działania pt. Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Główną przyczyną powzięcia decyzji o realizacji projektu jest niski poziom inwestycji gospodarczych i innowacji przedsiębiorstw na terenie województwa opolskiego i kraju. Problem ten jest powiązany z następującymi problemami szczegółowymi: słaby dostęp inwestorów do kompleksowo uzbrojonych terenów inwestycyjnych w południowej części kraju oraz inwestorów z terenu województwa opolskiego zamierzających rozwijać swoją działalność, wysoki poziom bezrobocia w kraju oraz zwiększająca się liczba absolwentów studiów wyższych, niski poziom innowacyjnych polskich produktów na rynku międzynarodowych, w tym: słaby rozwój przedsiębiorczości w obszarze B+R, innowacji, technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz słaby wzrost gospodarki opartej na wiedzy, technologii i przedsiębiorczości, niska innowacyjność polskich przedsiębiorstw, w tym niski rozwój parków technologicznych, przemysłowych i specjalnych stref ekonomicznych, niekompletna lub zbyt słaba infrastruktura techniczna terenów inwestycyjnych. Z dotychczasowych działań, podejmowanych przez partnerów projektu na rzecz pozyskania inwestorów, wynika jednoznacznie, iż potencjalni inwestorzy nie są zainteresowani obszarami, które nie posiadają mediów, a jedynie grunt. Utrudnienia czasowe i organizacyjne w realizacji 72

75 mediów wpływają na fakt, iż inwestor poszukuje innego miejsca (kraju) na utworzenie czy też rozwój istniejącego przedsiębiorstwa. Powyższe problemy rozwiązane zostaną poprzez kompleksowe uzbrojenie i zagospodarowanie terenów inwestycyjnych wraz z budową, rozbudową i modernizacją niezbędnych dróg składających się na zintegrowaną terytorialnie ofertę inwestycyjną Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego, którego obszar wynosi: 1 201,4 km 2, (12,8% województwa opolskiego), zamieszkałego przez mieszkańców (16,13% województwa opolskiego). Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Główne cele projektu w aspekcie dotyczącym zakresu rzeczowego to przede wszystkim: główny cel długofalowy: Zwiększenie atrakcyjności Polski, jako miejsca lokowania inwestycji poprzez wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w zakresie przygotowania atrakcyjnych terenów pod inwestycje, główny cel bezpośredni: Wsparcie infrastruktury służącej rozwojowi gospodarczemu. Pozostałe cele projektu obejmują: stworzenie warunków dla rozwoju działalności gospodarczej na rozpatrywanym terenie, rozwój przedsiębiorczości oraz powstanie nowych miejsc pracy na rozpatrywanym terenie, zwiększenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego rozpatrywanego terenu poprzez podniesienie jakości życia mieszkańców, wzrost dochodów mieszkańców rozpatrywanego terenu, wykorzystanie zasobów ludzkich Subregionu, poprawa dostępności do strefy o wysokim potencjale inwestycyjnym. Celem inwestycji jest także poprawa bezpieczeństwa i funkcjonalności rozpatrywanego terenu w szczególności w odniesieniu do: ładu przestrzennego w zakresie urbanistyki i architektury, walorów architektonicznych i krajobrazowych, wymagań ochrony środowiska, ograniczenia negatywnego oddziaływania obszaru na środowisko. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Realizacja projektu będzie stanowiła zachętę dla potencjalnych inwestorów do lokowania przedsiębiorstw i co najważniejsze, pozwoli dywersyfikować działalność istniejących podmiotów, zwłaszcza MSP, na rozpatrywanym terenie. Inicjatywa będzie ponadto wpisywać się w Specjalną Strefę Demograficzną Województwa Opolskiego, powstanie miejsc pracy wpłynie na zmniejszenie liczby migracji, zwłaszcza ludzi młodych. Wzmocni też jeden z dwóch na Opolszczyźnie ośrodków innowacyjności, jakim jest Kędzierzyn-Koźle. Mimo dużego potencjału charakteryzującego tereny inwestycyjne gmin powiatu strzeleckiego, tj. Gminy Leśnica, Ujazd i Strzelce Opolskie, brak zapewnienia sieci dróg o odpowiednich warunkach technicznych znacząco obniża wartość tychże terenów, uniemożliwiając tym samym ich racjonalne zagospodarowanie i wykorzystanie. Infrastruktura wokół i na terenie Strefy Aktywności Gospodarczej (SAG) wymaga dużych nakładów. W przypadku ul. Europejskiej w Ujeździe, znajdującej się wewnątrz terenów przeznaczonych pod inwestycje (wchodzi w skład układu komunikacyjnego złożonego z autostrady A4 z dwoma węzłami komunikacyjnymi:,,olszowa i,,nogowczyce, drogi krajowej Nr 88 relacji Opole Gliwice i Nr 40 relacji Kędzierzyn- Koźle Ujazd Pyskowice oraz drogi wojewódzkiej Nr 426 relacji Zawadzkie Strzelce Op. Olszowa Zalesie Śl. Kędzierzyn-Koźle) konieczne jest wydzielenie ciągów pieszych i rowerowych, dzięki którym umożliwiony zostanie dojazd do miejsc pracy w SAG osobom niezmotoryzowanym. 73

76 Tereny inwestycyjne wymagające uzbrojenia oraz skomunikowania znajdują się również na obszarach gminy Reńska Wieś, Zawadzkie, Jemielnica będących adresatami inwestorów m.in. z branży rekreacyjno-turystycznej. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Zakres rzeczowy projektu stanowi kompleksowe uzbrojenie i zagospodarowanie terenów inwestycyjnych wraz z budową, rozbudową, modernizacją infrastruktury komunikacyjnej, stanowiących logicznie powiązaną i spójną ofertę inwestycyjną Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego. Projekt realizowany będzie na terenach zlokalizowanych w pobliżu autostrady A4 i linii kolejowych, na terenach zdegradowanych, wymagających rewitalizacji, np. port rzeczny w Koźlu, będący elementem Odrzańskiej Drogi Wodnej. Dysponuje on 3 basenami portowymi, placami składowymi, byłymi obiektami magazynowymi i biurowymi, a także torami kolejowymi, nadbrzeżami i innymi obiektami charakterystycznymi (teren był przedmiotem projektu pn. Rozwój portu kozielskiego w Kędzierzynie-Koźlu prace analityczno-studialne realizowanego w ramach POIG , który pozwolił określić kierunki jego rozwoju). Projektem objęty będzie również teren byłego poligonu powojskowego zgłoszony przez Gminę Reńska Wieś. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźniki produktu: Powierzchnia wspartych (przygotowanych) terenów inwestycyjnych [ha] 2. Wskaźniki rezultatu: Liczba inwestycji zlokalizowanych na przygotowanych terenach inwestycyjnych [szt.] Źródło: opracowanie własne Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 1.1 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 1: Tworzenie warunków dla dynamicznego wzrostu gospodarczego w oparciu o dostępność atrakcyjnych terenów inwestycyjnych oraz wydajny układ komunikacyjny: Cel operacyjny 1.1 Uzbrojenie terenów inwestycyjnych. PZ 1.2 Budowa zintegrowanego systemu transportowego W ramach działania 1.2 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Budowa zintegrowanego systemu transportowego. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z usprawnieniem połączeń komunikacyjnych gmin Subregionu z siecią TEN-T (drogową, kolejową oraz lotniczą), polegające na tworzeniu niezbędnych połączeń drogowych w tym zakresie. Projekt zintegrowany obejmuje propozycję inwestycji realizowanych przez samorządy szczebla powiatowego czyli dotyczy dróg powiatowych. Kryterium doboru inwestycji polegało na objęciu interwencją kluczowych odcinków dróg powiatowych, łączących dwa duże miasta Subregionu z ościennymi gminami. Realizacja 74

77 projektu znacznie wzmocni drożność komunikacyjną, ułatwi dostęp mieszańców i turystów do głównych drogowych szlaków komunikacyjnych Subregionu. Bazując na dużym potencjale Subregionu w zakresie dostępności komunikacyjnej podniesiona zostanie znacznie atrakcyjność inwestycyjna całego Subregionu. Tabela 20 Logika interwencji w zakresie działania pt. Budowa zintegrowanego systemu transportowego Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Głównym problemem, który skłonił beneficjenta do realizacji zadań z zakresu infrastruktury drogowej jest zły stan kluczowej sieci drogowej Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, w sposób widoczny zmniejszający atrakcyjność inwestycyjną i jakość życia jego mieszkańców. Brak osi transportowej północ-południe powoduje w skali regionu radykalne utrudnienia w wykorzystaniu walorów endogenicznych Subregionu. Kędzierzyn-Koźle główny ośrodek miejski Subregionu nie posiada obwodnicy, co generuje znaczne utrudnienia w ruchu miejskim. Problemami wynikłymi z aktualnego stanu jest: zła przepustowość dróg utrudniająca płynny ruch pojazdów, niewystarczający poziom rozwoju dróg w miastach Subregionu oraz niezadowalające połączenia centrum z zapleczem, niska atrakcyjność inwestycyjna. Sieć transportowa dróg powiatowych Subregionu, choć gęsta i dobrze rozbudowana, jest mocno obciążona i zużyta. Stan techniczny infrastruktury drogowej znacznie obniża parametry eksploatacyjne. Przywrócenie potencjalnej drożności dróg wymaga licznych napraw i remontów. Dla celów optymalnego dostosowania sieci transportowej do potrzeb mieszkańców konieczne jest wykonanie kolejnego kroku, tj. modernizacji, przebudowy. Prowadzić to będzie także do poprawy bezpieczeństwa w transporcie. Powyższe problemy rozwiązane zostaną poprzez poprawę jakości dróg powiatowych, będących elementem regionalnej sieci drogowej. Szczególne znaczenie dla osiągnięcia celu ma połączenie kluczowej sieci drogowej Subregionu z drogami znajdującymi się w sieci TEN-T, drogami międzynarodowymi i krajowymi. Ważna jest również poprawa bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego oraz zwiększenie atrakcyjności terenów inwestycyjnych. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Główne cele projektu w aspekcie dotyczącym zakresu rzeczowego to przede wszystkim: ukształtowanie efektywnego i zintegrowanego systemu transportowego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, poprawa funkcjonalności i parametrów technicznych układu kluczowych elementów sieci drogowej powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego i strzeleckiego. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Interwencja publiczna ukierunkowana na wzrost dostępności transportowej Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego ma kluczowe znaczenie w kontekście zwiększania atrakcyjności inwestycyjnej oraz rozwoju społeczno-gospodarczego stanowiącego podstawowy cel samorządów skupionych w Subregionie. Jednocześnie usprawnienia w zakresie połączeń drogowych wpłyną na wzrost jakości życia mieszkańców oraz atrakcyjność osiedleńczą Subregionu. Realizacja przedsięwzięcia w formule zintegrowanej wynika z konieczności rozbudowy wewnątrzregionalnej infrastruktury komunikacyjnej w ramach Subregionu, stanowiącej połączenia z siecią TEN-T, skomunikowanie ważnych ośrodków życia gospodarczego z siecią 75

78 TEN-T (utrudniony dostęp m.in. do terenów inwestycyjnych). Samorządy szczebla powiatowego, podejmują szereg działań mających na celu włącznie obszaru do paneuropejskiego systemu komunikacyjnego. Przebiegający przez woj. opolskie III paneuropejski korytarz transportowy Berlin Wrocław Katowice Lwów Kijów, Autostrada A4, przebieg projektowanej drogi ekspresowej Bytom Poznań oraz rozwijana działalność portów lotniczych w Katowicach i Wrocławiu wskazują na duży postęp w tym zakresie, który bezpośrednio wpłynie na poprawę atrakcyjności inwestycyjnej obszaru. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Z punktu widzenia mieszkańców ważne jest, by mogli łatwo, szybko i bezpiecznie przemieszczać się na terenie Subregionu i województwa, by mieć łatwy dostęp do miejsc pracy, edukacji, usług czy wypoczynku. Dobre powiązania komunikacyjne, w tym rozwój transportu publicznego, zwiększą możliwość dostosowania do wymagań rynku pracy oraz mogą ograniczyć niekorzystne zjawiska trwałych migracji poprzez zapewnienie sprawnego, codziennego dojazdu do miejsca pracy. Mogą przyczynić się również do wzbogacenia dostępnego na terenie województwa potencjału ludzkiego dzięki możliwości łatwego dojazdu do pracy osób spoza Subregionu. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Całkowita długość nowych dróg [km] - Całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych dróg [km] 2. Wskaźnik rezultatu: - Wskaźnik międzygałęziowej dostępności transportowej (UP) [miara syntetyczna] Źródło: Opracowanie własne W ramach przedsięwzięcia zintegrowanego można wskazać kilka typów projektów przedsięwzięć inwestycyjnych samorządów powiatowych Subregionu, których realizacja przyczyni się do integracji systemu transportu i poprawy jego jakości w skali Subregionu: Przebudowa dróg powiatowych (odcinki: Zakrzów Cisek, Cisek Bierawa, Gościęcin Łężce, Łężce Większyce, Ucieszków Zwiastowice, Leśnica Zalesie Śląskie, Zalesie Śląskie Cisowa, Sieroniowice Ujazd, Strzelce Opolskie Dolna, Strzelce Opolskie Rozmierka Grodzisko), Poprawa możliwości dojazdu do Autostrady A4 (przebudowa dróg ul. Grunwaldzka i ul. Brzechwy w Kędzierzynie-Koźlu), Budowa ścieżek rowerowych (wzdłuż drogi 1404 O, na odcinku Leśnica Lichynia, Zalesie Śląskie Cisowa), Przebudowa zatok autobusowych przy drogach powiatowych na terenie Kędzierzyna-Koźla. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 1.2 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: 76

79 Cel strategiczny 1: Tworzenie warunków dla dynamicznego wzrostu gospodarczego w oparciu o dostępność atrakcyjnych terenów inwestycyjnych oraz wydajny układ komunikacyjny: Cel operacyjny 1.2 Budowa zintegrowanego systemu transportowego. PZ 1.3 Rozwój gospodarki społecznej W ramach projektu zintegrowanego 1.3 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Rozwój gospodarki społecznej. Swym zasięgiem obejmie cały obszar Subregionu ze szczególnym uwzględnieniem głównych miast: Kędzierzyna-Koźla i Strzelec Opolskich ośrodków miejskich o znaczeniu ponadlokalnym. Przedsiębiorczość społeczna to tylko jeden ze sposobów prowadzenia działalności gospodarczej, która łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne. Bywa ona określana również jako gospodarka społeczna, a także ekonomia społeczna. Podejmowanie działań z zakresu wsparcia gospodarki społecznej to jeden z warunków sprzyjających poprawie sytuacji w zakresie stabilizacji rynku zatrudnienia, co wpłynie na przezwyciężenie problemów demograficznych diagnozowanych w Subregionie. Wsparte lub utworzone podmioty ekonomii społecznej kierować będą swoją ofertę do mieszkańców całego Subregionu, przyczyniając się do jego wewnętrznej integracji. Zaleca się wyodrębnienie ośrodków specjalizujących się w ekonomii społecznej ze wskazaniem na Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie, które to stanowić będą centra wsparcia ekonomii społecznej i rozwoju przedsiębiorstw społecznych. Tabela 21 Logika interwencji w zakresie działania pt. Rozwój gospodarki społecznej Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Niewystarczająco rozbudowana sieć podmiotów gospodarki społecznej jest problemem rozwojowym Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Kluczową barierą rozpatrywaną również z punktu widzenia problemów demograficznych jest brak odpowiedniej liczby miejsc pracy dla osób starszych i niepełnosprawnych. Region opolski zmaga się z brakiem właściwego systemu finansowania podmiotów ekonomii społecznej, wsparcia tego sektora. Rozwój przedsiębiorstw społecznych w Subregionie znacząco ograniczają problemy finansowe samorządów i organizacji pozarządowych. Niezbędne jest więc wsparcie inwestycyjne, które wzmocni funkcjonujące podmioty, umożliwiając im również dalszy rozwój, np. poprzez uruchomienie nowych usług. 77

80 Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Głównym celem przedsięwzięcia jest poprawa możliwości zatrudnienia dla osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim. Tworzenie konkurencyjnego i stabilnego rynku pracy dla wszystkich grup społecznych warunkuje zrównoważony rozwój obszaru oraz zahamowanie negatywnych tendencji demograficznych. Celem ogólnym jest poprawa warunków dla rozwoju spółdzielczości socjalnej, a także promocja i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w Subregionie. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego zakłada, że ekonomia społeczna stanowić ma ważny element polityk publicznych, przyczyniający się do wzrostu zatrudnienia, spójności społecznej oraz rozwoju kapitału społecznego. Podając za Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej to właśnie podmioty ekonomii społecznej odgrywają coraz większą rolę w walce z wykluczeniem społecznym. Ich znaczny potencjał, do dostarczania usług publicznych pomoże zaspokoić ważne potrzeby społeczności lokalnych głównie w zakresie usług rehabilitacyjno-opiekuńczych. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Bezpośrednim efektem zintegrowanej interwencji w obszarze gospodarki społecznej będzie wzrost liczby miejsc pracy w utworzonych przedsiębiorstwach społecznych. Subregion stanie się miejscem tworzącym efektywne rozwiązania w zakresie wspierania przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego Wskaźnik produktu: Liczba miejsc pracy utworzonych w przedsiębiorstwach społecznych [szt.] Źródło: Opracowanie własne Samorządy Subregionu wytypowały do realizacji inwestycje skupiające się na ściśle określonych dziedzinach (formach), takich jak: wsparcie dla utworzenia instytucji ekonomii społecznej, tworzenie miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej, wsparcie dla osób wykluczonych/ zagrożonych wykluczeniem społecznym za pośrednictwem podmiotów ekonomii społecznej. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 1.3 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 2: Dywersyfikacja struktury gospodarczej Subregionu przy wykorzystaniu unikatowego potencjału zasobów lokalnych dziedzictwa przyrody i kultury: Cel operacyjny 2.4 Rozwój gospodarki społecznej. 78

81 7.2 Obszar ZIT 2 Zasoby naturalne i środowisko historyczne Obszar ZIT 2 Zasoby naturalne i środowisko historyczne Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego grupuje zintegrowane przedsięwzięcia, od których rozwoju zależy postrzeganie obszaru jako atrakcyjnego zarówno dla mieszkańców, jak i turystów. Dziedzictwo przyrodnicze Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego to jeden z najbardziej istotnych potencjałów rozwojowych, z jego symbolem Górą Św. Anny. Konieczne jest podjęcie działań na rzecz wykorzystania tego dziedzictwa dla rozwoju turystyki (w domyśle przedsiębiorczości) oraz ochrony przed zanieczyszczeniem powietrza i wody. Analiza społeczno-gospodarcza Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego wskazała, że zasoby naturalno-kulturowe, choć znaczące, nie są postrzegane przez mieszkańców, jako lokomotywa rozwoju Subregionu. Największą potrzebą mieszańców jest poprawa warunków na rynku pracy. To od samorządów Subregionu i ich aktywności inwestycyjnej zależy możliwość przekłucia potencjałów obszaru na rzecz dynamicznego wzrostu branż gospodarki związanej z turystyką, przyrodą i dziedzictwem kulturowym. Warunkiem koniecznym dla zapewnienia wysokiej jakości warunków życia mieszkańców (w tym atrakcyjności osiedleńczej) jest nastawienie na inwestycje z zakresu bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska naturalnego (głównie powietrza i wody). W tym zakresie Subregion pojmowany jest jako całość wspólne dziedzictwo historyczne, związane ze zbiorowym zamieszkaniem przez autochtonów i ludność napływową, tworzące spójny klimat historyczno-kulturowy, stanowi doskonałe wyjście dla podejmowania aktywności na rzecz mieszkańców. 79

82 Rysunek 4 Obszar ZIT 2 Zasoby naturalne i środowisko historyczne Źródło: Opracowanie własne Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski posiada znaczące atuty związane z bardzo dobrą dostępnością komunikacyjną oraz marką wśród turystów. Obszar pełen jest atrakcji 80

83 turystycznych, które przy odpowiedniej interwencji i promocji są w stanie przyciągać turystów. W miastach obszaru wiele jest zabytków kultury materialnej: techniki, hydrotechniki oraz ważne zabytki przemysłu i gospodarki. Na obszarach wiejskich Subregionu znajdują się liczne zabytkowe świątynie czy zabytki rzemiosła. Teren ten pełen jest obiektów o dużym znaczeniu historycznym. Szczególne miejsce zajmuje tu Góra św. Anny, która jest jednym z bardziej rozpoznawalnych miejsc w województwie opolskim. Wspólne działania w zakresie zagospodarowania obszaru Góry Św. Anny przyczynią się do zdobycia przewagi konkurencyjnej w obszarze turystyki. W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego należy zwrócić uwagę na zagadnienie czystości powietrza oraz infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, która kształtowana jest przez różnorodne czynniki. Głównym problemem wszystkich samorządów Subregionu w zakresie zanieczyszczenia powietrza jest ponadnormatywny poziom pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu. Przyczyną zanieczyszczeń powietrza są w pierwszej kolejności źródła przemysłowe które na obszarze Subregionu mają szczególne znaczenie w Kędzierzynie-Koźlu (jego największym ośrodku przemysłowym). W tym zakresie duży wpływ ma obecność zakładów wielkoobszarowych o podwyższonej intensywności emisji (m.in. Grupy Azoty Zakładów Azotowych Kędzierzyn S.A., Elektrowni Blachownia), jak i innych, drobniejszych jednostek. Poziom wyposażenia obszaru w system wodno-kanalizacyjny jest bardzo zróżnicowany. Skumulowana interwencja publiczna w zakresie poprawy jakości środowiska przyczyni się do podniesienia atrakcyjności osiedleńczej i inwestycyjnej obszaru. Z punktu widzenia bezpieczeństwa publicznego Subregionu największe zagrożenie powodziowe stwarza rzeka Odra, Mała Panew i Kłodnica oraz układ mniejszych cieków. Na odcinku Odry powyżej Kędzierzyna-Koźla, gdzie koryto rzeki jest wąskie, zarośnięte drzewami i krzakami, dochodzi do podpiętrzenia wód, a co za tym idzie zalewania m.in. terenów gminy Reńska Wieś i Cisek. W gminie Bierawa brakuje wału przeciwpowodziowego, co jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa mieszkańców. W tym obszarze samorządy wchodzące w skład Subregionu wskazują na konieczność wspólnych, uzupełniających się działań inwestycyjnych. Zespołowa 81

84 interwencja w tym obszarze przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa na terenie całego Subregionu, podnosząc znacznie jego atrakcyjność. Negatywny czynnik rozwojowy, jakim jest regres w transporcie kolejowym (na rzecz samochodowego) i związany z nim demontaż torów kolejowych, staje się czynnikiem sprzyjającym rozwojowi turystyki rowerowej. Stwarza to szansę na utworzenie nowych szlaków rowerowych, których zaleta polega na braku kontaktu z ruchem samochodowym. Dla Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego inwestycje w infrastrukturę turystyki przyczynią się do podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej obszaru. Przykładem takiego projektu jest ścieżka rowerowa po zamkniętej linii kolejowej na trasie Reńska Wieś, Cisek, Polska Cerekiew, Pawłowiczki. Ścieżki rowerowe są również elementem realizowania ważnych z punktu widzenia jakości życia tzw. strategii niskoemisyjnych, które promują zastępowanie środków transportu (z samochodów na rowery). Realizacja celu strategicznego polega na tworzeniu tras rowerowych obejmujących cały obszar Subregionu, tworząc spójny system, w dodatku połączony z ościennymi powiatami (w tym z województwa śląskiego). Jednocześnie w ramach realizacji projektu zintegrowanego, zarówno mieszkańcy, jak i turyści, uzyskają znaczący produkt turystyczny o charakterze subregionalnym. PZ 2.1 Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego W ramach projektu zintegrowanego 2.1 Programu ZIT zostanie zrealizowany projekt zintegrowany pt. Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne (różnych podmiotów, instytucji) związane z podniesieniem atrakcyjności turystycznej konkretnego obszaru, o dużym znaczeniu dla tożsamości mieszkańców w zakresie dostosowania do zwiększającej się dynamicznie liczby turystów. Projekt zintegrowany obejmuje działania inwestycyjne w zakresie dostosowania obiektów Góry Św. Anny do rosnącego ruchu turystycznego, umacniając pozycję głównego ośrodka turystycznego obejmującego cały Subregion. Podejmowane w ramach projektu zintegrowanego działania inwestycyjne powinny uwzględniać przebiegającą przez Górę Św. Anny Drogę Świętego Jakuba. 82

85 Tabela 22 Logika interwencji projektu zintegrowanego Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Aktualnie Góra Św. Anny, mimo wypracowanej marki centrum turystyczno-pielgrzymkowego, nie jest dostosowana do rosnącego ruchu turystycznego i pielgrzymkowego. Przede wszystkim w złym stanie jest jej infrastruktura drogowa i parkingowa (brak miejsc parkingowych). W dobrej kondycji jest infrastruktura tzw. sakralna, ale już otoczenie tych obiektów jest złej jakości. Na szczególną uwagę zasługuje całkowity brak dostosowania obszaru dla osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózkach inwalidzkich. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem głównym zintegrowanego przedsięwzięcia jest wzrost atrakcyjności turystycznej Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego do celów szczegółowych przedsięwzięcia należy: zwiększenie oferty rekreacyjnej i jej większe zróżnicowanie w Subregionie, a zwłaszcza organizacja dodatkowych przedsięwzięć dla turystów, poprawa warunków do uczestnictwa w przedsięwzięciach podejmowanych na tym obszarze (zwłaszcza dla osób niepełnosprawnych), zwiększenie liczby imprez kulturalno-rozrywkowych i sportowych organizowanych w Subregionie, rozwój regionalnych produktów turystycznych, wzrost konkurencyjności turystycznej Subregionu, zwiększenie przychodów przedsiębiorców w Subregionie, w szczególności z branży turystycznej. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Góra Św. Anny jest jednym z bardziej rozpoznawalnych miejsc w województwie opolskim. Obszar ten wyróżniają zabytkowe zespoły, w tym uznane przez Prezydenta RP za Pomniki Historii. Zintegrowane inwestycje w ten obszar podniosą znacznie walory użytkowe, krajobrazowe i kulturowo-przyrodnicze. Przyczyni się to do znacznego wzrostu potencjału dla rozwoju funkcji turystycznej, rekreacyjnej i pielgrzymkowej. Obiektywnym wskaźnikiem wzrostu atrakcyjności Góry Św. Anny będzie wzrost liczby turystów w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim. Uzasadnieniem planowanego działania jest założenie, że istotnym elementem budowania atrakcyjności turystycznej Subregionu jest stworzenie odpowiedniej infrastruktury, rozwój oferty produktów turystycznych oraz wykorzystanie efektu synergii w ramach kilku projektów infrastrukturalnych zrealizowanych w jednym miejscu. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Projekt przyczyni się do pełnego wykorzystania potencjału Góry Św. Anny dla rozwoju na jego terenie produktów turystycznych. Subregion zyska w pełni wyposażoną, funkcjonalną przestrzeń dla turystów i mieszkańców. Celem horyzontalnym projektu jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Subregionu, poprzez inwestycje w infrastrukturę okołoturystyczną, na obszarach o szczególnych uwarunkowaniach i potencjale do rozwoju turystyki. Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej rozumiany jest następująco: realizacja cyklu inwestycji w miejscu o ściśle turystycznym charakterze, tworzącym markę województwa opolskiego z zakresie turystyki, z bardzo dobrze rozwiniętą bazą turystyczną, rozwój ważnego elementu atrakcyjności inwestycyjnej regionu, jakim jest tzw. strefa after work czyli zagospodarowanie czasu po pracy dla pracowników potencjalnego inwestora, 83

86 realizacja projektu wpisuje się w politykę zrównoważonego rozwoju województwa opolskiego, polegającą na budowaniu w regionie ośrodków wzrostu w zakresie rozwoju turystyki. Poprzez efekt synergii łączący efekty kilku poprzednich inwestycji, Subregion i jego mieszkańcy będą mogli skorzystać z profesjonalnego i wielofunkcyjnego ośrodka turystycznego. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba obiektów poddanych działaniom inwestycyjnym [szt.] - Całkowita długość przebudowanych lub zmodernizowanych dróg [km] - Całkowita długość utworzonych ścieżek rowerowych [km] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba turystów / pielgrzymów odwiedzających Górę Św. Anny [osoby] Źródło: opracowanie własne W ramach przedmiotowego projektu zintegrowanego zakłada się, że w jego realizację zaangażowane będą następujące podmioty: Powiat Strzelecki (w zakresie dróg powiatowych i Pomnika Czynu Powstańczego), Klasztor Zakonu Braci Mniejszych (Klasztor na Górze Św. Anny), Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny (Bazylika Św. Anny), Gmina Leśnica (Centrum Edukacji Ekologicznej, drogi gminne), Województwo Opolskie Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych w Pokrzywnej (Park Geo-Kam, Amfiteatr), Lasy Państwowe Nadleśnictwo Strzelce Opolskie, Muzeum Śląska Opolskiego (Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny), Skarb Państwa (Pomnik Czynu Powstańczego, Amfiteatr). Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.1 odpowiada za realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 2: Dywersyfikacja struktury gospodarczej Subregionu przy wykorzystaniu unikatowego potencjału zasobów lokalnych dziedzictwa przyrody i kultury: Cel operacyjny 2.1 Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa PZ 2.2 Czyste powietrze Kulturowo-Przyrodniczego. W ramach projektu zintegrowanego 2.2 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Czyste powietrze. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z ograniczaniem niskiej emisji oraz wzrostem wykorzystania odnawialnych źródeł 84

87 energii. Zintegrowana interwencja przyczyni się do znacznej poprawy jakości powietrza, a w przypadku realizacji zadań polegających na redukcji zanieczyszczeń w budynkach prywatnych, znacznie wzrośnie jakość i komfort życia mieszkańców. Efekt zintegrowany projektów zgrupowanych w tym obszarze polegał będzie na zaspokojeniu najbardziej pilnych potrzeb z zakresu termomodernizacji budynków publicznych w każdej gminie i powiecie Subregionu, co w skali całego obszaru przełoży się na obniżenie liczby zanieczyszczeń emitowanych do środowiska. Istotnym elementem tego projektu zintegrowanego jest planowany zakup taboru komunikacji publicznej, co niewątpliwie wpłynie na poprawę jakości powietrza (tabor niskoemisyjny) oraz redukcję hałasu w ruchu miejskim. Niezwykle ważnym jest położenie nacisku na rozwój obiektów wytwórczych energii, w tym OZE i sieci przesyłowych. Modernizacja istniejących źródeł wytwórczych oraz urządzeń sieciowych, m.in. w zakresie dostosowania ich do przyjęcia dodatkowej mocy z obiektów OZE przyczyni się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Subregionu. Tabela 23 Logika interwencji projektu zintegrowanego w zakresie działania pt. Czyste powietrze Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Województwo opolskie (a zwłaszcza Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski) pod względem emisji zanieczyszczeń należy do grupy regionów o znacznej skali obciążenia środowiska. Głównym problemem Subregionu w zakresie zanieczyszczenia powietrza jest ponadnormatywny poziom pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu. Stan taboru w miastach Subregionu obsługiwanych przez komunikację miejską nie jest adekwatny do potrzeb. Brak zintegrowanego systemu komunikacji zbiorowej i wyeksploatowany, nieekologiczny tabor przyczyniają się do znacznego wzrostu zanieczyszczeń komunikacyjnych. Duża liczba budynków użyteczności publicznej nie jest zmodernizowana energetycznie. Powoduje to zarówno wzrost zanieczyszczenia powietrza, jak i zwiększenie kosztów utrzymania obiektów. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem przedsięwzięcia jest poprawa jakości powietrza w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim poprzez inwestycje w ekologiczny transport publiczny, działania dotyczące przebudowy infrastruktury miejskiej wyprowadzającej z centrów miast indywidualny ruch samochodowy, integrację funkcjonowania poszczególnych podsystemów transportowych czy inne inwestycje wynikające z planów gospodarki niskoemisyjnej oraz programów ochrony powietrza. Ponadto celem tym objęte są inwestycje z zakresu tworzenia dróg, tras, szlaków i ścieżek rowerowych, biegowych, kajakowych i konnych promujących zdrowy tryb życia oraz transport ekologiczny, nastawiony na ograniczenie niskiej emisji oraz rezygnację z transportu samochodowego, połączonych z istniejącymi i planowanymi trasami o podobnym charakterze. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Emisje benzenu na terenie Subregionu, a zwłaszcza miasta Kędzierzyn-Koźle należy powiązać zarówno z działalnością zakładów przemysłowych jak również z emisją pochodzącą z komunikacji 85

88 i w mniejszym stopniu z sektora komunalno-bytowego. Konieczna jest interwencja w celu poprawy jakości powietrza atmosferycznego. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Realizacja inwestycji powinna przyczynić się do minimalizacji emisji zanieczyszczeń do atmosfery (w szczególności CO 2), zmniejszenia hałasu ulicznego i zatłoczenia motoryzacyjnego w miastach oraz zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystania OZE. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Długość wybudowanej sieci ciepłowniczej [km] - Liczba wymienionych źródeł ciepła/wymienników [szt.] - Liczba obiektów objętych termomodernizacją [szt.] - Liczba utworzonych systemów monitorowania stanu środowiska [szt.] - Liczba nowych jednostek transportu komunikacji zbiorowej [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Zmniejszenie emisji do atmosfery pyłów [ton/rok] - Średnia liczba osób korzystających dziennie z nowych jednostek transportu zbiorowego [osoby] Źródło: opracowanie własne Samorządy Subregionu, w celu uzyskania efektu subregionalnego wytypowały do realizacji następujące typy działań: Termomodernizacje budynków publicznych (w tym głęboka termomodernizacja), Wymiany źródła ciepła (pompy ciepła) w budynkach użyteczności publicznej, Zakup nowoczesnych, ekologicznych autobusów o niskiej emisji CO2, Wykonanie audytów energetycznych dla budynków użyteczności publicznej oraz Zintegrowanego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, Inwestycje z zakresu tworzenia dróg, tras, szlaków i ścieżek rowerowych, Wymianę oświetlenia ulicznego. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.2 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 3: Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców poprzez efektywną gospodarkę energetyczną, ochronę gleb, powietrza i środowiska: Cel operacyjny 3.3 Czyste powietrze. PZ 2.3 Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej W ramach projektu zintegrowanego 2.3 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Będzie ono obejmowało swoim zakresem wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne 86

89 (zwłaszcza na obszarach wiejskich) związane z budową kanalizacji sanitarnej. Zamierzenie, jakim jest budowa kanalizacji sanitarnej w Subregionie, skierowane jest do samorządów, które posiadają najniższy stopień skanalizowania. Ponadto interwencją objęte będą obszary kilku gmin (które bezpośrednio sąsiadują ze sobą). W ten sposób uzyskany zostanie efekt ekologiczny, mający znaczenie w skali całego Subregionu. Tabela 24 Logika interwencji projektu zintegrowanego pn. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Stopień skanalizowania poszczególnych sołectw w gminach wiejskich Subregionu Kędzierzyńsko -Kozielskiego jest bardzo zróżnicowany. Mimo, że coraz więcej gmin jest już zupełnie skanalizowanych, 1/3 obszaru funkcjonalnego wymaga jeszcze podjęcia inwestycji w tym zakresie (zwłaszcza obszary wiejskie). Podstawowym problemem istniejącego systemu kanalizacji sanitarnej jest brak odpowiedniego stopnia skanalizowania. W związku z niedostatecznym poziomem wyposażenia w infrastrukturę kanalizacyjną, w dalszym ciągu do kluczowych problemów Subregionu zaliczyć należy wysoki stopień zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Głównym celem przedsięwzięcia jest zwiększenie udziału mieszkańców Subregionu objętych systemem kanalizacji sanitarnej (zwłaszcza w Gminie Cisek). Do celów szczegółowych należy: poprawa stanu środowiska naturalnego Subregionu poprzez wstrzymanie emisji ścieków do przyrody, poprawa czystości rzeki Odry poprzez odprowadzenie wyższej jakości oczyszczonych ścieków, stworzenie korzystnych warunków bytowania, a także rozwój ruchu turystycznego, podniesienie komfortu życia mieszkańców poprzez wybudowanie nowoczesnej infrastruktury sanitarnej, wdrożenie prawa wspólnotowego w zakresie infrastruktury ochrony środowiska celem zapewnienia zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Subregionu, rozwój małych i średnich przedsiębiorstw produkcyjno-usługowych. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Projekt odpowiada na istniejące zapotrzebowanie wyrażające się przede wszystkim niedostateczną długością sieci kanalizacyjnej na obszarach wiejskich Subregionu. Dlatego też wiele gospodarstw korzysta ze zbiorników bezodpływowych. Odprowadzanie do nich ścieków wiąże się ze znacznymi negatywnymi konsekwencjami dla środowiska naturalnego. Podstawowym problemem istniejącego systemu kanalizacji sanitarnej aglomeracji jest brak odpowiedniego stopnia skanalizowania. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej pozwoli na wyeliminowanie użytkowania zbiorników bezodpływowych. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Głównym efektem realizacji projektu zintegrowanego jest zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej oraz turystycznej Subregionu poprzez poprawę stanu środowiska naturalnego uzyskaną dzięki rozwojowi infrastruktury technicznej. 87

90 Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Długość wybudowanej kanalizacji sanitarnej [km] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba osób przyłączonych do systemu kanalizacji sanitarnej [osoba] Źródło: opracowanie własne W ramach wspólnych, subregionalnych projektów wskazuje się budowę kanalizacji sanitarnej w następujących gminach: Cisek, Pawłowiczki, Polska Cerekiew, Kędzierzyn- Koźle, Bierawa, Reńska Wieś, Jemielnica, Leśnica, Ujazd, Zawadzkie. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.3 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 3: Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców poprzez efektywną gospodarkę energetyczną, ochronę gleb, powietrza i środowiska: Cel operacyjny 3.1 Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. PZ 2.4 Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej W ramach projektu zintegrowanego 2.4 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z poprawą bezpieczeństwa publicznego, a zwłaszcza przeciwpowodziowego w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim. Przedsięwzięcie to wywołuje znaczący efekt zintegrowany, ze względu na fakt, że wsparcie zostanie udzielone dla każdej gminy Subregionu. Ponadto wsparcie polegało będzie na zakupie niezbędnego sprzętu do niwelowania strat powodziowych oraz wypadkowych na całym obszarze. Samorządy Subregionu wspólnie zdecydowały o wsparciu w skali całego Subregionu jednostek straży pożarnej (zarówno państwowej, jak i ochotniczej). Doposażenie straży pożarnych w nowoczesny sprzęt przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa publicznego w skali całego Subregionu. 88

91 Tabela 25 Logika interwencji projektu pt. Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Województwo opolskie jest jednym z pięciu województw Polski najbardziej narażonych na wystąpienie powodzi. Charakterystyczne dla Subregionu są zagrożenia takie jak cyklicznie występujące zalewy powodziowe w dorzeczu Odry i jej dopływów. Konieczna jest większa profesjonalizacja jednostek straży pożarnej poprzez zastąpienie nowymi ich przestarzałych wozów gaśniczych, a przede wszystkim ich doposażenie w specjalistyczny sprzęt ratowniczy. Coraz częstsze występowanie klęsk żywiołowych i katastrof na terenie Subregionu wywołuje liczne konsekwencje, w tym finansowe, zarówno dla mieszkańców, jak i służb ratowniczych. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Głównym celem projektu zintegrowanego jest zwiększenie ochrony ludności i mienia przed skutkami zagrożeń naturalnych, w szczególności powodziowych. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego W ciągu ostatnich pięciu lat ( ) liczba działań interwencyjnych podejmowanych przez jednostki podległe Komendom Powiatowym Państwowej Straży Pożarnej, jak również Ochotnicze Straże Pożarne, na terenie Subregionu malała poza rokiem 2010, kiedy to w akcję ratowniczą oraz usuwanie skutków powodzi zaangażowane były wszystkie jednostki. Występujące sytuacje kryzysowe pokazują jak bardzo potrzebne są w Subregionie inwestycje w system ochrony przeciwpowodziowej, w tym zakup sprzętu dla działalności OSP. Potrzeby w tym zakresie nie zostały jeszcze w pełni zaspokojone. Kluczowym wyzwaniem w tej dziedzinie jest poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowe gmin Cisek i Bierawa poprzez przebudowę infrastruktury starego koryta Odry. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego W wyniku realizacji projektu zintegrowanego nastąpi znaczna poprawa stanu bezpieczeństwa mieszkańców poprzez podniesienie skuteczności reagowania w sytuacji wystąpienia zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba jednostek służb ratowniczych doposażonych w sprzęt do prowadzenia akcji ratowniczych i usuwania skutków katastrof [szt.] - Liczba obiektów infrastruktury przeciwpowodziowej [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba ludności korzystającej ze środków ochrony przeciwpowodziowej [tys.] Źródło: opracowanie własne Samorządy Subregionu, w celu uzyskania efektu subregionalnego w zakresie bezpieczeństwa wytypowały do realizacji następujące typy działań: doposażenie jednostek straży pożarnej (zarówno państwowej, jak i ochotniczej) w nowoczesny sprzęt (głownie samochody gaśnicze i pompy), odnowa, odmulenie, remont rowów melioracyjnych, zabezpieczenie przeciwpowodziowe dla gmin Cisek i Bierawa, poprzez przebudowę infrastruktury starego koryta Odry. 89

92 Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.4 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 4: Wzrost poziomu bezpieczeństwa publicznego na obszarze Subregionu w odniesieniu do zagrożeń naturalnych i cywilizacyjnych, zapewnienie zintegrowanego systemu zarządzania kryzysowego: Cel operacyjny 4.1 Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej. PZ 2.5 Produkt turystyczny system szlaków rowerowych W ramach projektu zintegrowanego 2.5 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Produkt turystyczny system szlaków rowerowych. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane ze strategiami niskoemisyjnymi czyli tworzenie alternatywnych sposobów przemieszczania się mieszkańców (w tym wypadku szlaki rowerowe). Z jednej strony zintegrowany charakter przedsięwzięcia polega na tworzeniu tras rowerowych (oraz szlaków jeździeckich, pieszych, kajakowych), obejmujących cały obszar Subregionu, z drugiej tworzy spójny system, w dodatku połączony z ościennymi powiatami (w tym z województwa śląskiego). Jednocześnie w ramach realizacji projektu zintegrowanego, zarówno mieszkańcy, jak i turyści, uzyskają znaczący produkt turystyczny o charakterze Subregionalnym. Tabela 26 Logika interwencji w zakresie działania pt. Produkt turystyczny system szlaków rowerowych Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Badania sondażowe dotyczące jakości życia mieszkańców Subregionu pokazały, że do czynników najczęściej ocenianych przez nich negatywnie (prócz tych związanych z rynkiem pracy) należy infrastruktura techniczna, taka jak mieszkania, ścieżki rowerowe, drogi, chodniki i oświetlenie. Niska ocena tych elementów przekłada się na niski komfort zamieszkania i niską atrakcyjność inwestycyjną. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem głównym przedsięwzięcia jest rozwój zrównoważonego transportu miejskiego czy ścieżek rowerowych, co realizuje cel horyzontalny, jakim jest integracja systemu transportu zbiorowego oraz podnoszenie jakości infrastruktury aktywnych form turystyki infrastruktury umożliwiającej czynne uprawianie sportu. 90

93 Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Na terenie Subregionu zlokalizowany jest nasyp po likwidowanej kolei z przeznaczeniem na cele turystyczne (ścieżka rowerowa Kędzierzyn-Koźle Polska Cerekiew). Realizacja tego projektu będzie miała charakter symboliczny dla wzmocnienia integralności Subregionu w dziedzinie turystyki. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego W wyniku realizacji projektu zintegrowanego nastąpi znaczna poprawa jakości infrastruktury turystycznej Subregionu. Projekt wpłynie na tworzenie i rozwój regionalnych produktów turystycznych oraz wzrost rozpoznawalności regionalnej oferty turystycznej. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Długość wybudowanych ciągów pieszo-rowerowych [km] - Liczba utworzonych miejsc aktywnego wypoczynku [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba turystów korzystających z nowych produktów turystycznych [osoby] Źródło: opracowanie własne Kluczowym projektem z tego zakresu jest budowa ścieżki rowerowej po zamkniętej linii kolejowej na trasie Reńska Wieś, Cisek, Polska Cerekiew, Pawłowiczki. Ponadto przewidziano do realizacji następujące inwestycje, mające przyczynić się do poprawy jakości i atrakcyjności szlaków rowerowych i terenów do nich przyległych: Ścieżka rowerowa po koronie lewostronnego obwałowania rzeki Odry od Kędzierzyna-Koźla w górę rzeki, poprzez Gminę Cisek do granicy z woj. śląskim, Oznakowanie i integracja systemów tras rowerowych oraz szlaków jeździeckich, pieszych, kajakowych i innych, Tworzenie miejsc do obserwacji astrologicznych (np. w sołectwie Maciowakrze), Zagospodarowanie obiektów pokolejowych (dworców) na cele turystyczne. Ścieżki rowerowe są również elementem realizowania ważnych z punktu widzenia jakości życia tzw. strategii niskoemisyjnych, stymulujących zastępowanie środków transportu (z samochodów na rowery). Przykładem tego typu działania jest Ścieżka rowerowa SAG Olszowa Kędzierzyn-Koźle. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.5 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: 91

94 Cel strategiczny 2: Dywersyfikacja struktury gospodarczej Subregionu przy wykorzystaniu unikatowego potencjału zasobów lokalnych dziedzictwa przyrody i kultury: Cel operacyjny 2.2 Produkt turystyczny system szlaków rowerowych. PZ 2.6 Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja W ramach projektu zintegrowanego 2.6 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z wykorzystaniem dziedzictwa przyrodniczego dla rozwoju lokalnego. Samorządy Subregionu wytypowały do realizacji inwestycje z jednej strony skupiające się na ściśle określonych dziedzinach (formach), takich jak: mała infrastruktura turystyczna, obiekty zabytkowe oraz parki i założenia parkowopałacowe. Z drugiej stanowiące uzupełniającą się całość w kontekście ruchu turystycznego w Subregionie. Tabela 27 Logika interwencji w zakresie działania pt. Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Potencjał Subregionu w zakresie możliwości świadczenia usług na bazie dziedzictwa historii, przyrody i rekreacji jest znaczny, ale niewykorzystany. Brak środków finansowych na realizację inwestycji. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Dziedzictwo kulturowe jest znaczącym czynnikiem rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego. Za wizytówkę Subregionu uznaje się kompleksy architektury sakralnej i świeckiej oraz zespoły zamkowe i pałacowo-parkowe. Konieczne jest podejmowanie skoordynowanych działań w zakresie propagowania i zachowania wielokulturowego dziedzictwa materialnego i niematerialnego obszaru. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Mocną stroną Subregionu jest ukształtowana kultura współpracy samorządów z innymi podmiotami (np. Lasami Państwowymi) w zakresie zagospodarowywania i udostępniania terenów przyrodniczych dla mieszkańców i turystów. Realizacja projektu zintegrowanego wpłynie na znaczący wzrost wykorzystania środowiska naturalnego do celów rozwojowych. Realizacja projektu zintegrowanego wpływać będzie na wzrost atrakcyjności obiektów zabytkowych, historycznych i produktów turystycznych. Ważnym aspektem w wymiarze subregionalnym jest zwiększenie atrakcyjności oferty kulturowej obszaru. 92

95 Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Powierzchnia obszarów przyrodniczych wspartych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony [km 2 ] - Liczba nowych obiektów infrastruktury aktywnego wypoczynku [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba turystów korzystających z nowych produktów turystycznych [osoby] - Liczba przedsięwzięć organizowanych w nowych obiektach [szt.] Źródło: opracowanie własne Samorządy Subregionu wytypowały następujące typy projektów: Budowa małej infrastruktury turystycznej (tzw. leśne wiaty, przystanie nad rzeką Odrą), Zagospodarowanie terenów na cele turystyczno-rekreacyjne (np. Dolina Małej Panwi), Remonty obiektów zabytkowych (zabytkowe kaplice i pomniki, kościoły), Rewitalizacja zabytkowych parków, założeń parkowo-pałacowych, ochrona i odbudowa siedlisk przyrodniczych, Opracowania specjalistyczne (np. aktualizacja inwentaryzacji przyrodniczej dla Gminy Zawadzkie). Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.6 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 2: Dywersyfikacja struktury gospodarczej Subregionu przy wykorzystaniu unikatowego potencjału zasobów lokalnych dziedzictwa przyrody i kultury: Cel operacyjny 2.3 Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja. PZ 2.7 Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej W ramach projektu zintegrowanego 2.7 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z infrastrukturą kultury (zwłaszcza w małych ośrodkach wiejskich). Zintegrowany charakter przedsięwzięcia polega na wyodrębnieniu przez samorządy Subregionu miejsc, w których brakuje lub niewłaściwie 93

96 działają świetlice wiejskie i poprzez ich doposażenie obszar Subregionu będzie wyposażony w silne ośrodki skupienia lokalnego o charakterze sołeckim. Ważne miejsce w programie inwestycyjnym w tym projekcie mają również domy kultury, których doposażenie w skali całego Subregionu spowoduje podniesienie jakości świadczonych usług społecznych w dziedzinie kultury. Tabela 28 Logika interwencji projektu zintegrowanego w zakresie działania Kultura Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest ważnym ośrodkiem turystycznym w woj. opolskim. Walory środowiska przyrodniczego i kulturowego, bliskość trzech międzynarodowych lotnisk oraz atrakcyjność gospodarcza i inwestycyjna tworzą możliwość rozwoju turystyki rekreacyjnowypoczynkowej, przemysłowej, kulturowej, pielgrzymkowej i biznesowej. Potencjał ten nie jest w pełni wykorzystywany. Brakuje bazy, a inwestycje w infrastrukturę nie są wystarczające. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem głównym przedsięwzięcia jest wzrost znaczenia kultury, jako czynnika rozwoju społecznogospodarczego w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Tożsamość regionalna jest ważnym elementem na drodze do poprawy zdolności adaptacyjnych mieszkańców do zmian społecznych i gospodarczych. Pielęgnowanie istniejącego dziedzictwa kulturowego, tradycji, historii, osiągnięć kulturalnych, lokalnych obyczajów oraz języka pozwoli na wzmocnienie poczucia identyfikacji ludzi z miejscem zamieszkania, co w skali Subregionu przełoży się na większe związanie z Subregionem. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Przedsięwzięcie przyczyni się do wzrostu aktywności kulturalnej mieszkańców (m.in. wyrażonej rosnącą liczbą zespołów artystycznych). Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba obiektów przystosowanych dla działalności społeczno-kulturalnej [szt.] - Liczba utworzonych/zmodernizowanych sal dydaktycznych [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba osób korzystających z obiektów społeczno-kulturalnych [osoby] - Liczba przedsięwzięć organizowanych w nowych obiektach [szt.] Źródło: opracowanie własne Przewidziane typy projektów, które przyczynią się do wyrównania szans edukacyjnych mieszkańców Subregionu przedstawiają się następująco: Wyposażenie świetlic wiejskich, Doposażenie placówek kultury w nowoczesny sprzęt, Zagospodarowanie terenów przy zabytkowych obiektach, Doposażenie placówek oświaty szkół i przedszkoli. 94

97 Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 2.7 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 5: Wzmacnianie kapitału społecznego i ludzkiego Subregionu na rzecz konkurencyjnej gospodarki na bazie uzupełniających się specjalizacji w ramach zintegrowanego systemu edukacyjnego: Cel operacyjny 5.1 Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej. 7.3 Obszar ZIT 3 Usługi społeczne i ochrona zdrowia Obszar ZIT 3 Usługi społeczne i ochrona zdrowia Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego skupia się przede wszystkim na poprawie jakości świadczonych usług społecznych w wymiarze subregionalnym w kluczowych dziedzinach z punktu widzenia jakości życia mieszkańców. Dotyczy to publicznej opieki zdrowotnej, edukacji dostosowanej do potrzeb rynku pracy oraz zabezpieczenia dla osób starszych oraz matek chcących wrócić na rynek pracy (po przerwie związanej z urodzeniem dziecka). Decyzją samorządów tworzących Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski są to kwestie, które powinny być rozwiązywane na szczeblu szerszym niż lokalny. Wobec malejącej liczby mieszkańców, problemów na rynku pracy, społecznego sceptycyzmu w kwestii zabezpieczeń społecznych obszar ten wydaje się ważny z punktu widzenia niwelowania problemów demograficznych. Podejmowanie działań na rzecz koncentracji ośrodków świadczenia usług społecznych i zdobywania specjalizacji przez poszczególne pomioty powinno uwzględniać strukturę geograficzną i administracyjną Subregionu, z dwoma najważniejszymi ośrodkami miejskimi Kędzierzynem-Koźlem i Strzelcami Opolskimi. Podział specjalizacji w branżach edukacyjnej oraz opieki zdrowotnej pomiędzy Kędzierzynem-Koźlem a Strzelcami Opolskimi wpłynie pozytywnie na koszty funkcjonowania placówek publicznych oraz liczbę potencjalnych użytkowników, a w głównej mierze jakości i wszechstronności świadczonych usług. Fundamentalne wyzwanie rozwojowe Subregionu, jakim jest poprawa wskaźników demograficznych (w tym przypadku ciągły wzrost liczby osób starszych), znajduje odpowiedź w zakresie wsparcia seniorów, ze szczególnym uwzględnieniem ich aktywizacji na rynku pracy. Opolszczyzna również zmaga się z problemem osób starszych, 95

98 opuszczonych, zagrożonych wykluczeniem społecznym. W tym zakresie przewiduje się próbę znalezienia optymalnego w skali Subregionu rozwiązania dotyczącego rozlokowania obiektów świadczących pomoc dla osób starszych (zarówno dziennych, jak i całodobowych). Podjęcie przedsięwzięć rozwojowych w tym zakresie jest kluczowe z punktu widzenia dalszego rozwoju gospodarczego i społecznego. Rysunek 5 Obszar ZIT 3 usługi społeczne i ochrona zdrowia Źródło: Opracowanie własne Znaczne zrozumienie samorządowców Subregionu (zwłaszcza szczebla powiatowego), dla konieczności podejmowania decyzji o tworzeniu wspólnej oferty publicznych usług 96

99 medycznych, jest o tyle ważne, że inwestycje w placówki szpitalne w Kędzierzynie-Koźlu i Strzelcach Opolskich są bardzo kosztowne, a trwałość zakupionego sprzętu jest krótka. Dlatego wspólne podejmowanie decyzji o zakupach sprzętu i inwestycjach przyczyni się do stworzenia subregionalnej oferty w dziedzinie opieki szpitalnej. Jednym z kluczowych wyzwań w kontekście migracji i bezrobocia jest funkcjonowanie systemu oświaty dostosowanego do rynku pracy. Szkolnictwo zawodowe (techniczne) jest szansą na zapewnienie lepszych warunków do znalezienia pracy przez absolwentów. Bardzo dobra oferta w zakresie kształcenie ustawicznego będzie rozwijana, przez dwa główne ośrodki: Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie. PZ 3.1 Rozwój subregionalnego sytemu opieki zdrowotnej W ramach projektu zintegrowanego 3.1 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje dwa subregionalne ośrodki świadczenia usług publicznych w zakresie zdrowia Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie. Projekt polega na skoordynowanej interwencji publicznej związanej z doposażeniem oraz pracami inwestycyjnymi w placówkach szpitalnych w Strzelcach Opolskich i Kędzierzynie-Koźlu. Zaletą wspólnego przygotowania programów wsparcia dla powiatowych placówek szpitalnych, jest podział specjalizacji leczniczych w tych ośrodkach. Przy zapewnieniu skutecznej komunikacji pomiędzy placówkami szpitalnymi, dotyczącej świadczonych usług oraz spójnej oferty dla mieszkańców, wspólne działanie spowoduje wzrost efektywności służby zdrowia zarówno w wymiarze ekonomicznym (brak konieczności utrzymywania dwóch tych samych oddziałów szpitalnych w Kędzierzynie- Koźlu i Strzelcach Opolskich), jak i medycznym zakup profesjonalnego sprzętu bez jego dublowania w dwóch placówkach medycznych. 97

100 Tabela 29 Logika interwencji projektu zintegrowanego w zakresie Rozwoju subregionalnego systemu opieki zdrowotnej Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Niedoinwestowanie i zły stan infrastruktury zdrowotnej. Jakość i dostępność infrastruktury lecznictwa zamkniętego w Subregionie pozostaje niewystarczająca w stosunku do występujących potrzeb. Konieczna jest zarówno odnowa placówek, jak i lepsze wyposażenie ich w aparaturę i urządzenia diagnostyczne oraz służące terapii, ochronie życia i zdrowia pacjentów. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Głównym celem rozwojowym szpitalnictwa w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim jest poprawa dostępności i jakości usług medycznych o znaczeniu subregionalnym w związku z możliwością obsługi większej liczby pacjentów w krótszym czasie. Wsparcie lecznictwa zamkniętego w Subregionie wzmocni dostosowanie obiektów szpitalnych w Subregionie do wymogów i regulacji krajowych, a wyposażenie ich w odpowiedni sprzęt przyczyni się do unowocześnienia obiektów i zwiększenia ich wartości użytkowych. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Uzasadnieniem podjętego działania jest przekonanie, że stan zdrowia mieszkańców to istotny wyznacznik jakości życia w Subregionie, wpływający również bezpośrednio na wartość zasobów ludzkich, w tym na wydajność pracy. Szczególne znaczenie dla osiągnięcia celu mają działania zmierzające do poprawy stanu infrastruktury lecznictwa zamkniętego, modernizacji i doposażenia w sprzęt medyczny oraz inne niezbędne wyposażenie. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Dla Szpitala w Kędzierzynie-Koźlu jest to dalsza restrukturyzacja i usprawnienie funkcjonowania, uruchomienie stacjonarnego hospicjum, utworzenie stacjonarnego zakładu opiekuńczoleczniczego, modernizacja bloku operacyjnego, stworzenie wieloprofilowego oddziału chemioterapii, zakup nowoczesnego sprzętu medycznego, głównie pod kątem profilaktyki i leczenia nowotworów. Dla Szpitala w Strzelcach Opolskich w szczególności będzie to dalszy rozwój opieki perinatalnej, rozwój obszaru ratownictwa medycznego, opieki nad pacjentem w podeszłym wieku oraz otwarcie dodatkowych poradni, takich jak poradnia metaboliczna, endokrynologiczna i kompleksowa opieka diabetologiczna. W zakresie potrzeb inwestycyjnych konieczna jest budowa lądowiska i kompleksowa modernizacja obiektu wraz z wyposażeniem oddziałów szpitalnych: modernizacja Centralnej Sterylizacji, oddziałów: Ginekologiczno-Położniczego, Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wewnętrznego, Chirurgii, Pracowni Endoskopii, zakup wind szpitalnych, budowa sali konferencyjnej i szatni. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba przebudowanych/wyremontowanych instytucji ochrony zdrowia [szt.] - Liczba zakupionego sprzętu medycznego [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba pacjentów korzystających z infrastruktury ochrony zdrowia objętej projektem [osoby/rok] - Liczba porad, zabiegów, operacji przeprowadzonych w pomieszczeniach objętych projektem [szt./rok] Źródło: opracowanie własne 98

101 Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 3.1 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 6: Budowa zintegrowanego systemu wyspecjalizowanych usług publicznych w obszarach zabezpieczenia społecznego, opieki senioralnej, ochrony zdrowia: Cel operacyjny 6.1 Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej. PZ 3.2 Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy W ramach projektu zintegrowanego 3.2 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z infrastrukturą edukacji w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim. Poprzez realizację tego projektu mieszkańcy uzyskają dostęp do wysokiej jakości edukacji. Wykonanie tych inwestycji w skali Subregionu przyczyni się do wzmocnienia powiązania edukacji z rynkiem pracy, co z kolei pomoże w niwelowaniu przyczyn występującej depopulacji. Skoordynowana polityka edukacyjna, oparta o dostęp do profesjonalnych zasobów szkół, pozwoli na kształtowanie wysokiej jakości oferty dla dzieci i młodzieży. Tabela 30 Logika interwencji projektu: Rozwój zaplecza oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Niska jakość i braki wyposażenia obiektów dydaktycznych i sportowych, niedostatecznie zagospodarowane otoczenie obiektów publicznych. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem działania jest wzrost dostępności i poprawa warunków kształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym. Cel ten będzie realizowany poprzez: wzrost dostępności i poprawę warunków kształcenia, wzrost dostępności i poprawę warunków kształcenia ustawicznego, wzrost dostępności przyszkolnej infrastruktury sportowej. 99

102 Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Zmiany zachodzące na rynku pracy wymuszają dostosowanie metod nauczania na wszystkich szczeblach do nowych warunków. Rozwój najbardziej poszukiwanych kwalifikacji wymaga istnienia kompleksowego systemu edukacyjnego, w tym kształcenia ustawicznego, umożliwiającego podnoszenie posiadanych umiejętności oraz reorientację zawodową. Niezbędne są inwestycje zmierzające do powiązania edukacji ze sferą gospodarczą (zwłaszcza w przemyśle chemicznym). Działania te przyczynią się niewątpliwie do pozytywnych zmian na rynku pracy i zaowocują w przyszłości rozwojem gospodarczym regionu oraz wzmocnią jego atrakcyjność jako miejsca lokowania inwestycji. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Obecny rynek pracy wymaga stałego podnoszenia i uzupełniania kwalifikacji. Niskie kwalifikacje albo ich brak są jedną z przyczyn utrzymywania się długotrwałego bezrobocia. Konieczne jest zatem wzmocnienie systemu przekwalifikowań zawodowych przede wszystkim poprzez poprawę infrastruktury na potrzeby kształcenia osób dorosłych, a także odpowiednie wyposażenie tych placówek. Inwestycje w infrastrukturę edukacyjną na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym mają kluczowe znaczenie dla poprawy szans edukacyjnych i rozwoju systemu edukacji na poziomie lokalnym, w kontekście wyrównywania szans pomiędzy dziećmi i młodzieżą z terenów wiejskich i miejskich. Pomimo znaczącej liczby placówek oświatowych wyraźne są dysproporcje w zakresie wyposażenia w pracownie, laboratoria, niezbędny sprzęt, pomoce naukowe oraz przyszkolną infrastrukturę sportową. Proponowane wskaźniki pomiary efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba przebudowanych/wyremontowanych budynków szkolnych [szt.] - Liczba szkół i placówek systemu oświaty, które w ramach programu trwale wzmocniły ofertę edukacyjną w oparciu o zdiagnozowane, indywidualne potrzeby [szt.] - Liczba wybudowanych przebudowanych/wyremontowanych otwartych obiektów sportowych [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba osób korzystających z infrastruktury objętej wsparciem [osoby] Źródło: opracowanie własne Zintegrowany charakter projektu polega na wytypowaniu w skali Subregionu potrzeb, które skupiają się w następujących obszarach: Przyszkolna infrastruktura sportowa, Wyposażenie szkolnych pracowni tematycznych, Wzmocnienie powiatowych ośrodków kształcenia, np. poprzez budowę pożarniczego Centrum Szkoleniowo-Sportowego w Strzelcach Opolskich. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 3.2 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 5: Wzmacnianie kapitału społecznego i ludzkiego Subregionu na rzecz konkurencyjnej gospodarki na bazie uzupełniających się specjalizacji w ramach zintegrowanego systemu edukacyjnego: 100

103 Cel operacyjny 5.2 Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb. PZ 3.3 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi W ramach projektu zintegrowanego 3.3 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z infrastrukturą w zakresie opieki nad osobami starszymi. Potrzeba wsparcia osób starszych jest wyzwaniem cywilizacyjnym współczesnej Polski. W zgodnej opinii samorządowców Subregionu zadanie to może być realizowane jedynie wspólnie, przy uwzględnieniu całego obszaru, jak i zapewnieniu oferty stosownej do zapotrzebowania. Z uwagi na fakt, że usługi opieki nad osobami starszymi mogą być świadczone zarówno przez sektor prywatny, jak i publiczny, konieczne jest przygotowanie subregionalnego planu/programu wsparcia seniorów, który wskazywałby realne zapotrzebowanie na tego typu usługi i wskazywałby konkretne lokalizacje, i rozwiązania stosowne do możliwości poszczególnych samorządów. Tabela 31 Logika interwencji projektu w zakresie Profesjonalnych usług społ. opieki nad osobami starszymi Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Podczas przeprowadzonych w ramach projektu wizyt studyjnych w każdym samorządzie wchodzącym w skład Subregionu zdiagnozowano, że do istotnych problemów społecznych należy rosnąca liczba osób starszych, mieszkających samotnie, którzy często nie mogą liczyć na wsparcie swoich rodzin. Wiąże się z tym ściśle zjawisko emigracji młodych ludzi i brak zainteresowania wśród emigrantów rodzinami pozostającymi w subregionie. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem ogólnym jest poprawa dostępności do obiektów świadczących usługi opiekuńcze, zapewniające osobom starszym godne warunki do życia, np. w formie nowoczesnych placówek, takich jak: domy dziennego pobytu lub mieszkania wspomagane. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Rosnąca liczba osób starszych na obszarze Subregionu staje się wyzwaniem cywilizacyjnym. Uzasadnioną potrzebą jest budowa/tworzenie obiektów służących osobom starszym. Optymalnym rozwiązaniem jest tworzenie specjalnych miejsc, stref przeznaczonych wyłącznie dla osób starszych (np. mieszkania chronione). 101

104 Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Efektem wsparcia będzie większa liczba budynków, wyposażanych obiektów służących opiece nad osobami starszymi, w tym niepełnosprawnymi (np. mieszkania wspomagane, dzienne domy pomocy, miejsca opieki całodobowej). Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego 1. Wskaźnik produktu: - Liczba obiektów przystosowanych dla opieki senioralnej [szt.] 2. Wskaźnik rezultatu: - Liczba osób korzystających z infrastruktury objętej wsparciem [osoby] Źródło: opracowanie własne Proponowane typy projektów do realizacji w wymiarze subregionalnym przedstawiają się następująco: Remonty stacji Caritas, Tworzenie mieszkań chronionych, Budowa domów spokojnej starości, Dzienne domy opieki dla osób starszych. Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 3.3 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 6: Budowa zintegrowanego systemu wyspecjalizowanych usług publicznych w obszarach zabezpieczenia społecznego, opieki senioralnej, ochrony zdrowia: Cel operacyjny 6.2 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi. PZ 3.4 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 W ramach projektu zintegrowanego 3.4 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z opieką nad osobami do lat 3. Wobec spadku liczby urodzeń kluczowe jest podjęcie działań na rzecz zapewnienia usług w tym zakresie. Dostęp do żłobków warunkuje poprawę dostępu do rynku pracy dla rodziców, co znacznie zwiększy jakość życia. Zintegrowany charakter polegać będzie na tworzeniu obiektów opieki nad dziećmi do lat 3 z uwzględnieniem zapotrzebowania w skali całego Subregionu. 102

105 Tabela 32 Logika interwencji projektu w zakresie Profesjonalnych usług społ. opieki nad dziećmi do lat 3 Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) Bardzo słaby dostęp do żłobków (brak placówek w większości gmin, niewystarczająca liczba miejsc w żłobkach). Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem przedsięwzięcia jest upowszechnianie rozwiązań na rzecz efektywnego godzenia życia zawodowego i rodzinnego oraz wspierania powrotu kobiet na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego W kontekście występującej na obszarze Subregionu depopulacji konieczne jest podjęcie działań na rzecz wspierania rodzin, a zwłaszcza matek w powrocie na rynek pracy po przerwie spowodowanej urodzeniem dziecka. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Efektem przedsięwzięcia będzie wdrażanie i upowszechnianie rozwiązań służących godzeniu życia zawodowego i rodzinnego oraz wspierających powrót do pracy po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci, poprzez wsparcie tworzenia i funkcjonowania żłobków i klubów dziecięcych jak również usług świadczonych przez dziennego opiekuna. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego Wskaźnik rezultatu: - Liczba rodziców korzystających ze wsparcia w opiece nad dzieckiem do lat 3 [osoby] Źródło: opracowanie własne Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 3.4 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: Cel strategiczny 6: Budowa zintegrowanego systemu wyspecjalizowanych usług publicznych w obszarach zabezpieczenia społecznego, opieki senioralnej, ochrony zdrowia: Cel operacyjny 6.3 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3. PZ 3.5 Aktywny senior W ramach projektu zintegrowanego 3.5 Programu ZIT zostanie zrealizowane przedsięwzięcie zintegrowane pt. Aktywny senior. Przedmiotowe przedsięwzięcie swoim zakresem obejmuje wyodrębnione i skoordynowane interwencje publiczne związane z opieką nad osobami starszymi. Utrzymywanie aktywności osób starszych (społecznej i zawodowej) wpływa pozytywnie na jakość kapitału społecznego. Samorządy Subregionu świadome są wagi działań polegających na włączeniu osób starszych w życie społeczne, a zwłaszcza zawodowe. Wysoka migracja osób młodych, podyktowana czynnikami 103

106 ekonomicznymi, powoduje luki na rynku pracy, w podaży pracowników. Planowane projekty aktywizujące seniorów na rynku pracy w Subregionie spowodują wzrost liczby osób pracujących, poprawią warunki dla aktywności osób starszych. Zintegrowane przedsięwzięcia z tego zakresu będą polegać na wszechstronnej aktywizacji osób starszych w dziedzinie edukacyjnej, społecznej i kulturalnej. Tabela 33 Logika interwencji projektu zintegrowanego w zakresie Aktywny senior Istniejące problemy, przyczyny realizacji przedsięwzięcia zintegrowanego (opis sytuacji problemowej) W kontekście depopulacji w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim konieczne jest podejmowanie działań na rzecz wzmocnienia aktywności edukacyjnej, społecznej i kulturalnej osób starszych. Konieczne są działania na rzecz rozwoju usług społecznych, bezpośrednio i pośrednio związanych ze zdrowiem, takich jak: sport, turystyka, rekreacja. Wzmocnienia wymagają również działania na rzecz profilaktyki zdrowia oraz profilaktyki społecznej. Cel przedsięwzięcia zintegrowanego. Cel ogólny / cele szczegółowe Celem przedsięwzięcia jest wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym seniorów, poprawa jakości i poziomu życia osób starszych dla godnego starzenia się poprzez aktywność społeczną i zawodową. Uzasadnienie przedsięwzięcia zintegrowanego Potrzeba utrzymania aktywności osób starszych, aktywnego włączenia ich w nurt życia społecznego i gospodarczego. Przeciwdziałanie marginalizacji osób starszych. Efekty przedsięwzięcia zintegrowanego Planowane interwencje będą wspierać aktywne starzenie się oraz tworzenie warunków sprzyjających samodzielnemu, niezależnemu i satysfakcjonującemu życiu nawet przy pewnych ograniczeniach funkcjonalnych, co wprost wpisuje się w cel polityki senioralnej w Polsce. Potrzebę kształcenia ustawicznego reguluje rynek pracy, dlatego też głównym działaniem jest wsparcie kształcenia osób dorosłych, które z własnej inicjatywy zainteresowane są zdobyciem bądź podwyższeniem swoich umiejętności właśnie w odniesieniu do rozwijającej się gospodarki regionu. Odpowiednie wyposażenie mieszkańców województwa opolskiego w szeroką wiedzę powinno umożliwić im funkcjonowanie na nieprzewidywalnym rynku pracy. Realizowane będą działania z zakresu aktywnej integracji, w tym dotyczące aktywizacji zawodowej i przedsięwzięcia z obszaru integracji edukacyjnej, zdrowotnej, a także społecznej, zmierzające do eliminowania barier na jakie narażone są te osoby. Będą wśród nich inicjatywy pozwalające między innymi na zdobycie nowych kwalifikacji, w tym przekwalifikowanie lub uzupełnienie wykształcenia, w celu ułatwienia podjęcia zatrudnienia. Proponowane wskaźniki pomiaru efektywności projektu zintegrowanego - Liczba opracowanych i wdrożonych w ramach programu modeli zwiększających dostęp do usług zdrowotnych i społecznych [szt.] - Liczba osób, które skorzystały z podstawowych usług społecznych i zdrowotnych w programie [osoba] Źródło: opracowanie własne Zakres działań w ramach Projektu Zintegrowanego 3.5 odpowiada na realizację zapisów Strategii Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do roku 2020: 104

107 Cel strategiczny 6: Budowa zintegrowanego systemu wyspecjalizowanych usług publicznych w obszarach zabezpieczenia społecznego, opieki senioralnej, ochrony zdrowia: Cel operacyjny 6.4 Aktywny senior. 7.4 Rekomendacje w zakresie przygotowania projektów w formule zintegrowanej Po wytypowaniu szczegółowego zakresu zadań do realizacji i opisie logiki interwencji dla każdego z Projektów Zintegrowanych uzyskujemy pełny zarys podjętej interwencji samorządów tworzących Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski. Jest on z jednej strony odpowiedzią na realne problemy zidentyfikowane w Diagnozie społeczno-gospodarczej Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, z drugiej skonstruowany jest w sposób zapewniający akceptowalność interwencji na poziomie samorządów lokalnych oraz wykonalność prawną, administracyjną i finansową. W związku z faktem, że Program ZIT zdefiniował konkretne zadania do realizacji, kolejnym krokiem powinno być przystąpienie do etapu przygotowawczego Programu, który polega na opracowaniu dokumentacji technicznej, koncepcyjnej, przygotowaniu pozwoleń na budowę. Tabela poniżej zawiera rekomendacje w zakresie prac przygotowawczych dla każdego Projektu Zintegrowanego. Część z tych zadań (wybranych po konsultacjach z samorządami tworzącymi Subregion) będzie realizowana i finansowana ze środków projektu pt. Zintegrowane podejście terytorialne szansą rozwoju Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego. Projekt ten jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej przyznanych w ramach Konkursu dotacji na działania wspierające jednostki samorządu terytorialnego w zakresie planowania miejskich obszarów funkcjonalnych, ogłoszonego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 105

108 Tabela 34 Rekomendacje w zakresie prac przygotowawczych projektów zintegrowanych rekomendowanych do realizacji w ramach Programu ZIT Projekty zintegrowane w ramach Programu ZIT Wzmocnienie potencjału inwestycyjnego Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego poprzez uzbrojenie terenów inwestycyjnych Budowa zintegrowanego systemu transportowego Rozwój gospodarki społecznej Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Czyste powietrze Rozwój infrastruktury wodnokanalizacyjnej Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Produkt turystyczny system szlaków rowerowych Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej Edukacja rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi Zakres koniecznych prac przygotowawczych Opracowanie dokumentacji technicznej, uzbrojenia terenów inwestycyjnych Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego. Uzyskanie pozwoleń na budowę Wykonanie dokumentacji technicznej dla inwestycji drogowych Opracowanie koncepcji rozwoju gospodarki społecznej w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim Opracowanie Koncepcji funkcjonalno-użytkowej dla Centrum Pielgrzymkowo-Rekreacyjno-Turystycznego Góra Św. Anny Opracowanie Zintegrowanego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Wykonanie projektów technicznych dla zadań inwestycyjnych i uzyskanie pozwoleń na budowę Wykonanie koncepcji rozwoju systemu bezpieczeństwa wraz z opracowaniem specyfikacji zakupu sprzętu dla straży pożarnych Opracowanie koncepcji budowy zintegrowanej sieci ścieżek i tras rowerowych Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego Opracowanie dokumentacji technicznej i uzyskanie pozwoleń na budowę Opracowanie dokumentacji technicznej i uzyskanie pozwoleń na budowę Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim poprzez kompleksową modernizację dwóch szpitali powiatowych wraz z ich wyposażeniem Opracowanie dokumentacji technicznej i uzyskanie pozwoleń na budowę Wykonanie koncepcji wsparcia dla osób starszych w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim 106

109 Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 Aktywny senior Monitorowanie dostępności środków finansowych na rozwój bazy dla opieki nad dziećmi do lat 3 Monitorowanie dostępności środków finansowych na rozwój wsparcia osób po 60 roku życia Źródło: Opracowanie własne 107

110 8. Zasady i tryb wyboru projektów przewidzianych do realizacji w formule zintegrowanej 8.1 Opis podstawowych procedur zarządzania Programem ZIT Procedura przygotowania i zatwierdzania Programu ZIT Formalnie rzecz ujmując Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest partnerstwem międzygminnym. Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski jest tzw. obszarem funkcjonalnym, który obejmuje 13 samorządów: Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski i Powiat Strzelecki, a także miasta i gminy: Bierawa, Cisek, Jemielnica, Kędzierzyn-Koźle, Leśnica, Pawłowiczki, Polska Cerekiew, Reńska Wieś, Strzelce Opolskie, Ujazd i Zawadzkie. Samorządy stanowiące Subregion dnia 5 czerwca 2013 roku zawarły Porozumienie o współpracy partnerskiej gmin i powiatów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Celami porozumienia są: wzmocnienie funkcji miejskich oraz rozbudowa powiązań funkcjonalnych między Kędzierzynem-Koźlem a jego otoczeniem dla równomiernego i zrównoważonego rozwoju Województwa Opolskiego, wypracowanie spójnego modelu planowania przestrzennego angażującego podmioty wewnątrz Subregionu, przygotowanie wspólnych projektów rozwojowych, wspieranie działań służących rozwiązaniu problemów demograficznych, występujących na terenie Subregionu oraz przeciwdziałanie zjawiskom bezrobocia, wdrożenie założeń dotyczących planowania na obszarach funkcjonalnych wynikających z regulacji prawnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz wytycznych Unii Europejskiej, wzmocnienie współpracy gmin miejskich i wiejskich, koniecznej dla realizacji wspólnych działań na rzecz rozwoju Subregionu, wsparcie społeczności w kreowaniu rozwoju Subregionu, rozwój współpracy z otoczeniem Subregionu, rozwój współpracy na linii nauka-biznes-administracja. 108

111 Liderem porozumienia jest Gmina Kędzierzyn-Koźle. Czas trwania partnerstwa nie jest ograniczony. Lider Partnerstwa reprezentuje Partnerstwo na zewnątrz. Wszelkie pisma i inne materiały sygnowane przez Partnerstwo wystawiane są przez Lidera. Lider organizuje bieżącą pracę Partnerstwa, wyznacza w porozumieniu z Partnerami terminy zebrań, monitoruje przebieg prac grup roboczych opracowujących konkretne projekty i działania Proces decyzyjny partnerstwa międzygminnego Subregionu Decyzje dotyczące Partnerstwa podejmowane są przez Zgromadzenie, w skład którego wchodzą statutowi przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego tworzących Partnerstwo lub w ich zastępstwie osoby posiadające stosowne pisemne upoważnienie. Zgromadzenie podejmuje decyzje w formie uchwały, w drodze głosowania jawnego, przy czym każdy Parter ma jeden głos. W zależności od charakteru sprawy stosowane są następujące sposoby głosowania: w wypadku działań wywołujących skutki finansowe udział w głosowaniu biorą tylko te gminy i powiaty, które finansują dany projekt. Uchwałę podejmuje się przy 100% poparciu gmin zaangażowanych, w wypadku pozostałych działań w głosowaniu biorą udział wszystkie gminy i powiaty tworzące Partnerstwo. Uchwała jest ważna, jeśli za jej podjęciem głosowało co najmniej 70% uprawnionych Procedura przygotowania i zatwierdzania kryteriów wyboru operacji przedsięwzięć zintegrowanych Szczegółowy zakres udziału poszczególnych Partnerów zaangażowanych w realizację konkretnych działań (projektów) zostaje każdorazowo określony w momencie rozpoczęcia działania. Decyzje co do sposobu podejmowania konkretnych działań podejmują Partnerzy skupieni w grupie roboczej realizującej zadanie. Koszty wspólne działalności Partnerstwa (w tym koszty działań promocyjnych, prac studialnych, analiz wykonywanych przez podmioty zewnętrzne itp.) ponoszone są solidarnie przez Partnerów, przy uwzględnieniu ich indywidualnych możliwości budżetowych i spodziewanych efektów wdrożeniowych Alternatywne formy zarządzania Programem ZIT Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego ma charakter ściśle operacyjny. Co do istoty jego realizacja sprowadza się do wykonania zapisanych zadań zgrupowanych 109

112 w poszczególnych Projektach Zintegrowanych. Realizacja zadań inwestycyjnych przez więcej niż jeden samorząd (a w przypadku Subregionu jest ich 13) wymaga zwiększonych środków na organizację procesu inwestycyjnego (od pomysłu do realizacji). Wobec tego rekomenduje się zastosowanie dwóch alternatywnych form organizacyjnych dla realizowania wspólnych zamierzeń inwestycyjnych: powołanie wspólnego subregionalnego stowarzyszenia, którego członkiem będzie każdy samorząd Subregionu, oraz organizacja biura stowarzyszenia, które zatrudniało będzie pracowników. Stowarzyszenie w ramach swoich zadań będzie reprezentować i bronić interesów Subregionu w zewnętrznych kontaktach, w szczególności w ramach współpracy z innymi krajowymi i zagranicznymi organizacjami i instytucjami. Celem stowarzyszenia będzie poszukiwanie nowych możliwości rozwoju gospodarczego i zatrudnienia mieszkańców, poprzez działania zmierzające do poprawy infrastruktury technicznej i inicjatywy służące przyciągnięciu inwestorów. Koszty administracyjne biura oraz zatrudnionych pracowników pokrywane będą przez członków Subregionu (np. w proporcji odpowiadającej liczbie mieszkańców); wybór zewnętrznego operatora, który koordynował będzie proces inwestycyjny dla wspólnych projektów subregionalnych. Koszty pracy operatora uzależnione będą od podejmowanych zadań i przedsięwzięć i pokrywane będą przez samorządy Subregionu Tworzenie podprojektów zintegrowanych Sposób opracowywania Programu ZIT zakładał wspólną pracę warsztatową samorządów tworzących Subregion i finalnie wybór (poprzez głosowanie) rodzajów Projektów Zintegrowanych. Do każdego z wyłonionych Projektów Zintegrowanych samorządy zgłaszały zadania (inwestycje, projekty). W toku prac polegających na kompletowaniu zadań nie ograniczano ich liczby (prócz Projektów Zintegrowanych, które otrzymują dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w procedurze pozakonkursowej). Głównymi kryteriami włączenia poszczególnych zadań do Programu ZIT była zgodność z celami rozwojowymi Programu oraz fakt, że poprzez podobieństwo zakresów rzeczowych ich pozytywne oddziaływanie obejmuje cały obszar funkcjonalny (wpływając bezpośrednio 110

113 lub pośrednio na rozwój społeczno-gospodarczy wszystkich partnerów obszaru), przyczyniając się jednocześnie do zrównoważonego rozwoju Subregionu. Z uwagi na znaczną liczbę zadań zgłoszonych przez samorządy w Projektach Zintegrowanych istnieje ryzyko niezrealizowania wszystkich w okresie do 2020 roku. W tym celu, dla podniesienia stopnia wykonalności zapisów Programu ZIT konieczne jest zastosowanie elastycznego podejścia w zakresie doboru zadań inwestycyjnych do wspólnej realizacji. Z uwagi na fakt, że możliwości realizacji zadań w Projektach Zintegrowanych zależą od dostępności środków finansowych (głównie z Unii Europejskiej), stopnia przygotowania projektu, uwarunkowań prawnych i organizacyjnych (dokumentacja techniczna, wymagane pozwolenia, finansowanie itp.) proponuje się wprowadzenie sposobności grupowania zadań w tzw. podprojekty zintegrowane. To grupowanie polega na możliwości realizacji przez samorządy Subregionu części zadań zapisanych w Projektach Zintegrowanych. Podprojekt zintegrowany grupował będzie zadania, które z jednej strony wykazują pełną gotowość do realizacji w danym okresie, jak i mają możliwość uzyskania dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Przyjęcie w realizacji Programu ZIT formuły podprojektów zintegrowanych przyczyni się do: zwiększenia elastyczności w realizacji poszczególnych zadań zapisanych w Programie ZIT, tym samym realizacji większej ich liczby, zwiększenia możliwości pozyskania środków zewnętrznych na rekomendowane zadania (np. poprzez premiowanie projektów partnerskich, wykorzystanie większej liczby programów operacyjnych do sfinansowania zadań), zacieśniania współpracy między samorządami Subregionu poprzez realizację większej liczby partnerskich przedsięwzięć. Rekomendowaną formą organizacyjną dla wyłaniania podprojektów zintegrowanych jest inicjatywa podejmowana przez Pełnomocnika ds. wdrażania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Pełnomocnik rekomenduje utworzenie podprojektu zintegrowanego podczas Zgromadzenia członków Subregionu. Po uzyskaniu zgody wszystkich członków Subregionu, podprojekt zintegrowany będzie przekazywany do realizacji. 111

114 8.1.6 Szczególne uwarunkowania w rozwoju Subregionu: relacje miasto wieś Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski tworzą powiaty, gminy miejskie, miejsko-wiejskie oraz wiejskie. Szczególnym uwarunkowaniem z punktu widzenia planowania rozwoju Subregionu jest współpraca samorządów o różnym charakterze, potencjale finansowym, organizacyjnym; z dwoma największymi miastami obszaru: Kędzierzynem-Koźlem i Strzelcami Opolskimi. W ramach planowania rozwoju Subregionu, którego przestrzeń charakteryzuje się zróżnicowaną strukturą administracyjną, geograficzną, gospodarczą i urbanistyczną, należy w sposób szczególny położyć nacisk na całościowe podejście do rozwiązywania problemów ekonomicznych, społecznych, środowiskowych i przestrzennych. Problemy te wywołane są przez kwestie demograficzne i procesy metropolizacji oraz towarzyszące mu procesy suburbanizacji i kontrurbanizacji w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych. Brak wypracowanej subregionalnej koncepcji kształtowania relacji pomiędzy obszarami zurbanizowanymi i terenami wiejskimi (miasto-wieś) prowadzić może do pogłębiania się nierównowagi procesów rozwoju (obszary zurbanizowane rozwijają się kosztem otoczenia wiejskiego). Wobec tego problemu samorządy tworzące Subregion podjęły działania osłonowe, których główną ideą jest zrównoważony rozwój obszaru na bazie zidentyfikowanych potencjałów oraz realnych potrzeb społeczności lokalnych. Należą do nich z jednej strony zapisy porozumienia o utworzeniu Subregionu, które tworzą platformę współpracy i wspólnego podejmowania decyzji (w oparciu o zasadę jeden samorząd, jeden głos ), z drugiej tryb i forma prac na Programem ZIT, pozwalające na otwarte zgłaszanie propozycji rozwojowych. Głównym celem podpisanego przez samorządy Subregionu Porozumienia o współpracy partnerskiej gmin i powiatów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest wzmocnienie funkcji miejskich oraz rozbudowa powiązań funkcjonalnych między Kędzierzynem-Koźlem a jego otoczeniem. Tym samym samorządy Subregionu przyjmują naczelną zasadę, że relacje miasto-wieś w ramach współpracy subregionalnej należy rozpatrywać nie w kategorii podporządkowania obszarów wiejskich procesom rozwoju ośrodków zurbanizowanych, lecz na zasadach równorzędnego partnerstwa. Praktyczne partnerstwo powinno materializować się poprzez kooperację i koordynację działań wszystkich 112

115 partnerów porozumienia subregionalnego. Dla prawidłowego funkcjonowania Subregionu w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju (z uwzględnieniem równości szans rozwojowych samorządów) przyjęto następujące zasady współpracy: równości i niezależności partnerów, dobrowolnego uczestnictwa w partnerstwie, uwzględniania zróżnicowania warunków administracyjnych, wspólnej odpowiedzialności i wspólnych korzyści. Samorządy wchodzące w skład Subregionu zapewniły stosowanie ww. zasad. Partnerzy (gminy wiejskie i miejskie, powiaty) są podmiotami niezależnymi. Zawarte partnerstwo ma charakter otwarty, a decyzje dotyczące partnerstwa podejmowane są przez Zgromadzenie, w skład którego wchodzą statutowi przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego tworzących Subregion. Zgromadzenie podejmuje decyzje w formie uchwały, w drodze głosowania jawnego, przy czym każdy partner ma jeden głos (niezależnie od rodzaju i liczby mieszkańców). Partnerzy zbierają się na posiedzeniach plenarnych co najmniej raz na kwartał celem przedyskutowania bieżących spraw i realizacji działań w ramach Partnerstwa. Posiedzenia plenarne odbywają się cyklicznie u każdego z Partnerów. Konieczność położenia szczególnego nacisku na budowanie relacji miasto-wieś w Subregionie, czyli planowania rozwoju z uwzględnieniem wszystkich samorządów obszaru, wynika ze zdiagnozowanych czynników i tendencji rozwojowych. Dotyczą one głównie demografii, migracji mieszkańców oraz rynku pracy. W tym kontekście należy podkreślić następujące relacje miasto-wieś, które wymagają refleksji w procesie planowania rozwoju Subregionu: relacja mieszkanie praca; relacje te charakteryzuje przede wszystkim migracja mieszkańców miast Subregionu na obszary wiejskie (przy zachowaniu miejsca pracy w mieście) oraz rosnąca zależność mieszkańców obszarów wiejskich od rynku pracy dwóch największych miast Subregionu; relacje związane z dominacją Kędzierzyna-Koźla i Strzelec Opolskich, jako głównych ośrodków świadczenia usług publicznych (edukacja, opieka zdrowotna, komunikacja publiczna), 113

116 relacje obszary wiejskie jako tereny konsumpcji dla mieszkańców miasta. Obszary wiejskie pełnią ważną funkcję zapewniania mieszkańcom miasta możliwości zaspokajania ich potrzeb rekreacyjnych. Szczególne podejście do budowania prawidłowych relacji miasto-wieś w Subregionie Kędzierzyńsko-Kozielskim zostało uwzględnione w trakcie prac nad opracowaniem Programu ZIT, a dokładniej Projektów Zintegrowanych. W ramach Projektów Zintegrowanych wskazywano inwestycje (zadania) uwzględniające specyfikę potencjałów i deficytów, odrębnie dla terenów miejskich i wiejskich oraz postawiono na harmonijny rozwój społeczno-gospodarczy Subregionu. Samorządy Subregionu świadome są przezwyciężenia szeregu problemów i nieprawidłowości, które mogą wystąpić w planowaniu rozwoju dla tak rozległego obszaru, z dwoma dużymi miastami: Kędzierzynem-Koźlem oraz Strzelcami Opolskimi. Z tego powodu dla wzmocnienia procesu budowania zrównoważonego rozwoju (z uwzględnieniem relacji miasto-wieś) postuluje się przyjęcie następujących zadań: stała współpraca pomiędzy lokalnymi władzami w przyciąganiu inwestorów, wykluczająca dublowanie się inwestycji, zwłaszcza w zakresie infrastruktury, inicjowanie współpracy pomiędzy organizacjami gospodarczymi, np. pomiędzy deweloperami zainwestowania miejskiego i przedsiębiorcami związanymi z rolnictwem, całościowe traktowanie Subregionu w kontekście założeń zrównoważonego rozwoju, położenie szczególnego nacisku na właściwe wykorzystanie zasobów miejscowych na obszarach wiejskich. Dodatkowo, dla zbudowania trwałego rozwoju całego Subregionu, dwa największe jego ośrodki miejskie (Kędzierzyn-Koźle i Strzelce Opolskie) powinny dążyć do uzyskania efektu synergii w procesach rozwojowych realizowanych indywidualnie. W związku z tym powinny postrzegać się jako partnerzy, a nie konkurenci, gdyż ich sytuacja strategiczna, wynikająca z położenia w przestrzeni kraju, jest bardzo podobna. Konkurowanie na tak małym obszarze o te same zasoby, obniża zdolność całego obszaru do konkurowania z silniejszymi ośrodkami oraz nie pozwala na pełne wykorzystanie różnorodności potencjału i efektów 114

117 synergii. Efekt synergii rozwoju opartego na współdziałaniu Kędzierzyna-Koźla i Strzelec Opolskich pozwoli wykorzystać także potencjał innych gmin. Warunkiem koniecznym do umacniania warunków dla zrównoważonego rozwoju Subregionu, uwzględniającego interesy wszystkich samorządów, jest tworzenie trwałych relacji instytucjonalno-organizacyjnych w jego strukturze. W sposób szczególny rekomenduje się podjęcie następujących działań w tym zakresie: stworzenie płaszczyzny wymiany informacji między samorządami (newsletter, lista mailingowa, cykliczne spotkania formalne i nieformalne), stworzenie mechanizmów dotyczących planowania i organizacji (angażowanie wszystkich członków Subregionu w procesy decyzyjne), stworzenie wspólnej bazy informacji (strona internetowa, katalogi itp.) Zasady i plan współpracy na linii organizacje pozarządowe, nauka, biznes, administracja Założeniem horyzontalnym Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest położenie szczególnego nacisku na zachowanie prawidłowych relacji między instytucjami i organizacjami Subregionu. Istotnym elementem tego porozumienia jest utrzymanie i rozwijanie więzi społeczności lokalnych z całym obszarem (Subregionem). Samorządy wchodzące w skład Subregionu zawierając dnia 5 czerwca 2013 roku Porozumienie o współpracy partnerskiej gmin i powiatów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego zobowiązały się do rozwoju współpracy na linii nauka-biznes-administracja. Porozumienie wskazuje, że w działaniach prowadzonych przez Partnerów uczestniczyć mogą przedstawiciele innych podmiotów publicznych, instytucji, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców itp. Zapis ten otwiera praktyczną możliwość podejmowania szerokiej współpracy tych podmiotów w zakresie rozwoju Subregionu. Budowanie w ramach Subregionu relacji międzysektorowych poprzez włączanie w procesy rozwojowe przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych i jednostek naukowych, przyczyni się do zwiększenia możliwości rozwojowych obszaru. Warto uwzględnić, że w procesie przygotowania Programu ZIT podmioty te zostały włączone w proces konsultacji społecznych, co niewątpliwie przełożyło się na poprawę jakości opracowania. 115

118 W zakresie wdrożenia spójnego modelu planowania przestrzennego, angażującego podmioty wewnątrz Subregionu, rekomenduje się budowanie modelu wymiany doświadczeń i transferu wiedzy. W tym zakresie zaleca się podejmowanie następujących działań: organizowanie wspólnych seminariów i warsztatów, dotyczących zwłaszcza innowacji w zakresie rozwoju lokalnego i regionalnego, opracowanie i upublicznienie procedury zawierania partnerstw projektowych, obejmujących jasne kryteria wyboru partnerów, stała współpraca z ośrodkami tworzenia i promocji innowacyjnych rozwiązań (B+R), NGO, opracowanie i wdrożenie procedury tworzenia wspólnych zespołów eksperckich/grup roboczych do opracowywania i realizacji konkretnych Projektów, prowadzenie działań analitycznych, monitoringu podstawowych danych demograficznych oraz ekonomicznych dla Subregionu. Ponadto Subregion powinien podjąć szczególne środki dla budowania swojego wizerunku w kontekście działań rozwojowych. Bardzo ważne jest podejmowanie działań na rzecz wspólnej reprezentacji obszaru na zewnątrz, do których należy budowanie wspólnej oferty (np. inwestycyjnej, turystycznej), wspólna promocja i marketing oraz wykreowanie marki Subregionu, jako obszaru konkurencyjnego względem innych uczestników. 8.2 Instrumenty finansowe Koncentracja podejścia terytorialnego przyjętego w RPO WO na rozwoju obszarów miejskich wyraża się poprzez uwzględnienie specyfiki Aglomeracji Opolskiej, ośrodków subregionalnych i ich obszarów funkcjonalnych, a także miast i dzielnic wymagających rewitalizacji. Ośrodki subregionalne wraz z obszarami funkcjonalnymi są traktowane jako bieguny wzrostu, tj. obszary na których występuje kumulacja pozytywnych procesów rozwojowych. W regionie funkcjonują 4 ośrodki subregionalne: Brzeg, Kędzierzyn-Koźle, Kluczbork oraz Nysa. Są to miasta, których oddziaływanie wykracza poza granice jednego powiatu, stanowiące jednostki wspomagające ośrodek wojewódzki w zaspokajaniu potrzeb mieszkańców Subregionu. Wzmocnienie wielofunkcyjnych ośrodków, kreowanie w nich 116

119 korzystnych warunków do zamieszkania, zatrudnienia oraz prowadzenia działalności gospodarczej, poprawi ich związki funkcjonalne z otoczeniem, a tym samym spójność wewnątrzterytorialną województwa opolskiego. 8.3 Plan finansowy ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego Zwiększenie konkurencyjności miast województwa opolskiego wymaga działań na rzecz rozwoju zasobów ludzkich, kapitału społecznego, przedsiębiorczości oraz tworzenia atrakcyjnej oferty inwestycyjnej. Z tego względu rozwój miast subregionalnych i ich obszarów funkcjonalnych wspierany będzie środkami z Unii Europejskiej. Do objęcia wsparciem wytypowane zostały działania w ramach Osi Priorytetowej II Konkurencyjna gospodarka oraz Osi priorytetowej III Gospodarka niskoemisyjna RPO WO, w których wyodrębniona została alokacja na wsparcie ośrodków subregionalnych, tj. w szczególności na działania dotyczące: uzbrojenia terenów inwestycyjnych (OP II, priorytet inwestycyjny 3a), efektywności energetycznej w budynkach publicznych (OP III, priorytet inwestycyjny 4c), strategii niskoemisyjnych (OP III, priorytet inwestycyjny 4e). Szczegółowe zestawienie środków finansowych przeznaczonych na działania inwestycyjne w ośrodkach subregionalnych przedstawia poniższa tabela. Tabela 35 Matryca logiczna wsparcia subregionów w podziale na priorytety inwestycyjne Fundusz Oś priorytetowa RPO WO Cel tematyczny RPO WO Priorytet inwestycyjny EFRR II 3 3a EFRR III 4 4c 4e Razem Źródło: RPO WO Inną formą preferowania w RPO WO przedsięwzięć w ośrodkach subregionalnych i ich obszarach funkcjonalnych będzie stosowanie kryteriów wyboru projektów promujących partnerskie inwestycje w obszarach takich jak: gospodarka wodno-ściekowa, 117

120 gospodarka odpadami, ekonomia społeczna, wsparcie edukacji przedszkolnej i kształcenia ogólnego, włączenie społeczne, wydłużanie aktywności zawodowej. Projekty partnerskie mają na celu integrację gmin w ramach poszczególnych obszarów funkcjonalnych ośrodków subregionalnych w celu przezwyciężania problemów lub wykorzystywania potencjałów rozwojowych danego obszaru funkcjonalnego. Biorąc pod uwagę fakt, że Program ZIT wskazuje projekty zintegrowane, czyli kilka zadań z jednej dziedziny zgłoszonych przez różne samorządy, potencjalnym zewnętrznym źródłem finansowym będą inne programy operacyjne wdrażane na poziomie krajowym. Premia punktowa za projekty partnerskie, realizujące wspólny cel, obejmujący większy obszar, jest często stosowaną formą zachęt w konkursach organizowanych przez instytucje publiczne oraz podmioty prywatne (np. stowarzyszenia, fundacje). Zgodnie z zapisami Umowy Partnerstwa, przyjętej przez Radę Ministrów dnia 21 maja 2014 r., w przypadku realizacji ZIT w miastach regionalnych, subregionalnych, obszarach powiązanych z nimi funkcjonalnie oraz na innych obszarach, finansowanie pochodzić będzie ze środków z alokacji RPO, o ile Instytucja Zarządzająca RPO podejmie decyzję o realizacji ZIT na tych obszarach i przeznaczy dodatkowe środki w ramach dostępnej alokacji RPO (fakultatywnie). W województwie opolskim nie przewidziano takich środków. Kontrakt Terytorialny dla Województwa Opolskiego Kontrakt Terytorialny dla Województw Opolskiego został podpisany dnia 14 listopada 2014 roku. Przedmiotem Kontraktu jest określenie celów i przedsięwzięć priorytetowych o istotnym znaczeniu dla rozwoju kraju oraz Województwa Opolskiego. Kontrakt obowiązuje w latach Źródłami finansowania Kontraktu są w szczególności: środki przeznaczone na realizację właściwych programów operacyjnych na lata (służących realizacji Umowy Partnerstwa w zakresie polityki spójności), budżet państwa, budżet Województwa, budżety innych jednostek samorządu terytorialnego, środki pozostałych jednostek sektora finansów publicznych, środki państwowych funduszy celowych i inne środki publiczne. 118

121 W Kontrakcie wytypowano do dofinansowania w drodze pozakonkursowej dwa projekty, które zostały zapisane w Programie ZIT tzw. przedsięwzięcia priorytetowe. Są to dwa projekty zintegrowane: Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo-Przyrodniczego; Budowa Zintegrowanego Systemu Transportowego (Budowa obwodnicy Kędzierzyna-Koźla i Ujazdu). Tabela 36 Projekty wytypowane do sfinansowania w ramach procedury pozakonkursowej Projekt zintegrowany Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Budowa Zintegrowanego Systemu Transportowego Nazwa projektu z Kontraktu Terytorialnego Wielokulturowy Śląsk Miejsce Emocji Historycznych Budowa obwodnicy miejscowości Kędzierzyn- Koźle w ciągu drogi krajowej Nr 40 Kwota [Euro] Proponowane źródła finansowania PO IŚ * - Projekt będzie finansowany przez GDDKiA w ramach dostępnych środków * Finansowanie ze środków właściwego programu operacyjnego na lata uzależnione jest od wyników negocjacji z KE. Zakres i szczegóły realizacji do uzgodnienia z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego Źródło: opracowanie własne Wymienione wyżej projekty zakwalifikowane są do realizacji jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. W Kontrakcie zapisano, że miasto Kędzierzyn-Koźle (lub właściwe podmioty z tego miasta) mogą ubiegać się o wsparcie projektów w obszarze niskoemisyjnego transportu publicznego w procedurze konkursowej w ramach właściwego krajowego programu operacyjnego na lata , służącego realizacji Umowy Partnerstwa w zakresie polityki spójności, pod warunkiem dostępności środków finansowych w ramach tego źródła. Strona samorządowa (Marszałek Województwa Opolskiego) wesprze miasto Kędzierzyn-Koźle poprzez dofinansowanie realizacji projektów tego miasta lub właściwych podmiotów z tego miasta, wybranych w konkursach w ramach RPO lub poprzez instrumenty terytorialne w RPO, na zasadach realizacji RPO. 119

122 8.4 Zgodność działań z dokumentami programującymi fundusze europejskie Poniżej w tabelach zaprezentowano zgodność poszczególnych działań rozwojowych z priorytetami inwestycyjnymi Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego oraz priorytetami inwestycyjnymi z Umowy Partnerstwa. Ponadto tabele zawierają informacje o możliwości pozyskania finansowania na wspólne wiązki projektowe z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, w ramach następujących programów: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIŚ), Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego (RPO), Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój (POWER). Zestawienia poniżej wskazują na duże możliwości pozyskania środków finansowych na realizację zapisanych w Programie ZIT Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego zadań inwestycyjnych, co jak często podkreślali przedstawiciele samorządów tworzących Subregion, jest fundamentalnym warunkiem wykonania zapisanych inwestycji. 120

123 Tabela 37 Możliwość sfinansowania projektów zintegrowanych obszar tematyczny ZIT 1 Obszar tematyczny ZIT 1: Gospodarka i rynek pracy Cel rozwojowy 1: Wzrost konkurencyjności gospodarki Subregionu oparty na wartości kapitału społecznego Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Uzbrojenie terenów inwestycyjnych Budowa zintegrowanego systemu transportowego Rozwój gospodarki społecznej 3a Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych firm, w tym również poprzez inkubatory przedsiębiorczości 7b Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi 8i Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników 9i Aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie 9v Wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej w przedsiębiorstwach społecznych oraz ekonomii społecznej i solidarnej w celu ułatwiania dostępu do zatrudnienia - Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 7b. (EFRR) Zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi Priorytet 9i.(EFS) aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności Priorytet 9v. (EFS) wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych POIŚ, RPO Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych POWER, RPO Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

124 Tabela 38 Możliwość sfinansowania projektów zintegrowanych obszar tematyczny ZIT 2 Obszar tematyczny ZIT 2: Zasoby naturalne i dziedzictwo kultury Cel rozwojowy 2: Ochrona i poprawa jakości środowiska w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Działania ZIT Góra Św. Anny Opolskie Centrum Dziedzictwa Kulturowo- Przyrodniczego Czyste powietrze Priorytet inwestycyjny RPO WO c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu 4c Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 6c (EFRR) Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Priorytet 6iii, 6d (FS/EFRR) Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę Priorytet 4i, 4a (FS/EFRR) wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych Priorytet 4iii, 4c (FS/EFRR) wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym Priorytet 4e, 4v (FS/EFRR) Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu Priorytet 4 g, 4vi (EFRR/FS) Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe POIŚ, RPO POIŚ, RPO Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

125 Obszar tematyczny ZIT 2: Zasoby naturalne i dziedzictwo kultury Cel rozwojowy 2: Ochrona i poprawa jakości środowiska w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Rozwój systemu bezpieczeństwa, ratownictwa i ochrony przeciwpowodziowej Produkt turystyczny system szlaków rowerowych 6b Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie 5b Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu Priorytet 5 ii, 5b (FS/EFRR) Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń, przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy i rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych POIŚ, RPO - POIŚ, RPO Priorytet 6iv, 6e (FS/EFRR) Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast, rekultywację i dekontaminację terenów poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza oraz propagowanie działań służących zmniejszaniu hałasu POIŚ, RPO Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

126 Obszar tematyczny ZIT 2: Zasoby naturalne i dziedzictwo kultury Cel rozwojowy 2: Ochrona i poprawa jakości środowiska w oparciu o efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kultury i przyrody Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Produkt turystyczny dziedzictwo historii, przyrody, rekreacja Kultura wyrównywanie szans w dostępie do oferty kulturalnej 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego 6d Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Tabela 39 Możliwość sfinansowania projektów zintegrowanych obszar tematyczny ZIT 3 Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 6c (EFRR) Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Priorytet 6iii, 6d (FS/EFRR) Ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program Natura 2000 i zieloną infrastrukturę Priorytet 6c (EFRR) Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Obszar tematyczny ZIT 3: Usługi społeczne i ochrona zdrowia Cel rozwojowy 3 Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Rozwój subregionalnego systemu opieki zdrowotnej 9iv Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 9a (EFRR) Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych POIŚ, RPO POIŚ, RPO Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych POIŚ, RPO Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

127 Obszar tematyczny ZIT 3: Usługi społeczne i ochrona zdrowia Cel rozwojowy 3 Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Rozwój zaplecza nowoczesnej oświaty dopasowanej do potrzeb rynku pracy 10iv Lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowanie programów nauczania oraz tworzenie i rozwój systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami 10iii Wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji 9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie społeczności lokalnych 10a Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 10a (EFRR) Inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej Priorytet 10iv (EFS) lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowania programów nauczania oraz tworzenia i rozwoju systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych RPO, POWER Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata

128 Obszar tematyczny ZIT 3: Usługi społeczne i ochrona zdrowia Cel rozwojowy 3 Wzmocnienie integracji społecznej na bazie nowoczesnych usług społecznych i zdrowotnych Działania ZIT Priorytet inwestycyjny RPO WO Profesjonalne usługi społeczne opieka nad osobami starszymi Profesjonalne usługi społeczne opieka nad dziećmi do lat 3 9iv Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym 9iv Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym Aktywny senior 8vi Aktywne i zdrowe starzenie się Priorytet inwestycyjny z Umowy Partnerstwa Priorytet 9iv (EFS) Ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym Priorytet 9a (EFRR) inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną, które przyczyniają się do rozwoju krajowego, regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia społecznego poprzez lepszy dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczności lokalnych Priorytet 9iv (EFS) ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym Priorytet 8iv (EFS) równouprawnienie płci prywatnego Priorytet 8vi (EFS) aktywne i zdrowe starzenie się Możliwości sfinansowania z programów operacyjnych POWER, RPO POWER, RPO POWER, RPO Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata oraz godzenie życia zawodowego i 126

129 Program Operacyjny Infrastruktury i Środowisko Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata jest zgodny z następującymi priorytetami inwestycyjnymi POIiŚ : 4c Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym (termomodernizacja, przebudowa systemów grzewczych, instalacje OZE), 6b Inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych, określonych przez państwa członkowskie (kanalizacja sanitarna), 4e Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu (zakup taboru komunikacji publicznej), 6c Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego (inwestycje w turystykę, podniesienie jakości oraz estetyki miejskich przestrzeni publicznych), 9a Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną (infrastruktura ratownictwa medycznego). Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój Program ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata jest zgodny z następującymi priorytetami inwestycyjnymi POWER : 8vi Równość mężczyzn i kobiet we wszystkich dziedzinach, w tym dostęp do zatrudnienia, rozwój kariery, godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie równości wynagrodzeń za taką samą pracę (opieka nad dziećmi do lat 3), 8iv Aktywne i zdrowe starzenie się (przedłużenie zdrowszego życia zawodowego poprzez opracowanie działań na rzecz promowania zdrowego stylu życia oraz zajęcie się kwestią czynników ryzyka związanych ze zdrowiem), 127

130 9i Aktywne włączenie, w tym z myślą o promowaniu równych szans oraz aktywnego uczestnictwa i zwiększaniu szans na zatrudnienie (stymulowanie aktywności zawodowej), 9v Wspieranie przedsiębiorczości społecznej i integracji zawodowej (aktywny senior). Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Projekty zaproponowane w Programie ZIT wpisują się w działanie PROW nr M07 Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich, w ramach którego można zrealizować następujące typy projektów: operacje dotyczące zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych, budowa lub modernizacja dróg lokalnych, ochrona zabytków i budownictwa tradycyjnego, inwestycje w obiekty pełniące funkcje kulturalne, kształtowanie przestrzeni publicznej, inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów. Działanie PROW M19 Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER (RLKS rozwój lokalny kierowany przez społeczność), w ramach którego wspierane będą operacje mające na celu: wzmocnienie kapitału społecznego, w tym z wykorzystaniem rozwiązań innowacyjnych i wspieranie partycypacji społeczności lokalnej w realizacji Lokalnych Strategii Rozwoju, zakładanie działalności gospodarczej i rozwój przedsiębiorczości, podnoszenie kompetencji osób w powiązaniu z rozwojem przedsiębiorczości lub dywersyfikacją źródeł dochodów, czy też podejmowaniem zatrudnienia, w szczególności rolników i osób długotrwale pozostających bez pracy, zachowanie dziedzictwa lokalnego, 128

131 rozwój ogólnodostępnej i niekomercyjnej infrastruktury: turystycznej, rekreacyjnej, kulturalnej oraz technicznej, w tym drogowej i z zakresu gospodarki wodnościekowej. 129

132 9. System Wdrażania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko- Kozielskiego 9.1 Projektowany system wdrażania zarządzanie Programem ZIT Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski powstał w wyniku inicjatywy władz jednostek samorządu terytorialnego, wchodzących w skład Subregionu. Gotowość do realizacji wspólnych działań w formule zintegrowanej wyraża Porozumienie o współpracy partnerskiej gmin i powiatów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego (zawarte w dniu 5 czerwca 2013 roku przez samorządy skupione w Subregionie). Liderem porozumienia jest Gmina Kędzierzyn-Koźle. Głównymi celami współpracy jednostek wchodzących w skład Subregionu w kontekście wdrażania Programu ZIT są: wzmocnienie funkcji miejskich oraz rozbudowa powiązań funkcjonalnych między Kędzierzynem-Koźlem a jego otoczeniem dla równomiernego i zrównoważonego rozwoju Województwa Opolskiego, wypracowanie spójnego modelu planowania przestrzennego angażującego podmioty wewnątrz Subregionu, przygotowanie wspólnych projektów rozwojowych. Głównym założeniem wynikającym z zapisów Programu jest realizacja wspólnych projektów partnerskich na rzecz swoich członków. Wdrażanie Programu ZIT uzależnione będzie od aktualnych i przyszłych uwarunkowań organizacyjnych oraz finansowych jednostek samorządowych wchodzących w skład Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. System zarządzania Programem opiera się w wymiarze ogólnym na trzech głównych elementach: formułowanie Programu ZIT, wdrażanie Programu ZIT, monitoring rezultatów i warunków wdrażania Programu ZIT. Poniższy rysunek przedstawia zależności pomiędzy głównymi wymiarami zarządzania Programem ZIT. 130

133 Zestawienie 4 Poziomy zarzadzania Programem ZIT Formułowanie Programu ZIT (diagnoza, zdefiniowanie celów i zadań) Wdrażanie Strategii (system zarządzania, przygotowanie i realizacja projektów zintegrowanych) Monitoring i ewaluacja (systematyczna ocena efektywności działań podejmowanych w ramach Programu) Źródło: Opracowanie własne System wdrażania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego obejmuje szereg procesów, które wymagają zaangażowania różnych instytucji i struktur organizacyjnych. Biorąc pod uwagę uwarunkowania prawne funkcjonowania podmiotu zrzeszającego samorządy, odpowiedzialnymi za wdrażanie Programu ZIT są: samorządy poszczególnych członków Subregionu (gminy wiejskie, miejsko-wiejskie, gminy miejskie, powiaty), jednostki budżetowe podległe samorządom poszczególnych członków Subregionu. Partnerzy koordynujący realizację Programu (zwłaszcza Lider Porozumienia) są także zobowiązani do działań na rzecz zaangażowania przedstawicieli innych sektorów do uczestnictwa w poszczególnych projektach zintegrowanych, takich jak: podmioty gospodarcze, organizacje pozarządowe, instytucje otoczenia biznesu oraz szkoły wyższe, inne, sąsiadujące z Subregionem jednostki samorządu terytorialnego. Zakres proponowanych celów rozwojowych Programu ZIT, przyjętych do realizacji w ramach Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego jest zróżnicowany i obejmuje 131

134 realizowane w formule partnerskiej projekty inwestycyjne oraz nieinwestycyjne. Znaczącym bonusem przy wspólnej realizacji projektów są premie punktowe przyznawane przez instytucje zarządzające i organizujące konkursy na dofinansowanie poszczególnych wiązek projektowych składających się z kilku zadań. W celu prawidłowego wdrażania Programu ZIT ustanowiony zostanie Pełnomocnik ds. wdrażania Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, którego rolą będzie zarządzanie i nadzór nad wdrażaniem Programu w wymiarze operacyjnym. Pełnomocnikiem będzie Lider Porozumienia Gmina Kędzierzyn-Koźle. Pełnomocnik wraz z ustanowionym Zespołem ds. Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego złożonym ze specjalistów zatrudnionych w jednostkach wchodzących w skład Subregionu (w zakresach odnoszących się do poszczególnych branż) opracowywał będzie Roczny Plan Realizacji Programu ZIT, który podlegał będzie akceptacji i przekazaniu do realizacji. Roczny Plan Realizacji Programu ZIT zawierał będzie szczegółową listę zadań przeznaczonych do realizacji w danym roku wraz z partnerami (uczestnikami projektu), kwotami oraz źródłami finansowania. Plan zadań podlegał będzie rocznej aktualizacji. Ponadto Pełnomocnik ds. wdrażania Programu: zapewnia, aby każdy członek Subregionu posiadał aktualną wersję Programu ZIT oraz Roczny Plan Realizacji Programu ZIT, gromadzi dokumentację związaną z Programem, prowadzi monitoring realizacji Programu, współorganizuje dwa razy w roku spotkania Zespołu ds. Rozwoju Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego, a po każdym ze spotkań opracowuje informacje o stopniu realizacji Programu (który następnie szeroko upowszechnia), utrzymuje stały kontakt z osobami wyznaczonymi przez samorządy członkami Subregionu do wdrażania ustaleń programowych na poziomie samorządu. Pełnomocnik jest odpowiedzialny za proces wdrażania Programu ZIT, który prowadzony będzie na następujących poziomach: merytorycznym sporządzanie Rocznego Planu Realizacji Programu, wdrożenie projektów, kontrola aktualności zapisów Programu oraz propozycje aktualizacji jego zapisów, 132

135 organizacyjnym wyznaczenie osób w poszczególnych samorządach odpowiedzialnych za realizację zapisów Programu, społecznym właściwe upowszechnianie Programu (umieszczanie na stronach www, skrócone informacje umieszczane w gazetach lokalnych i tablicach ogłoszeniowych w urzędach, wyłożenie dokumentu w urzędach). Kluczowym elementem wdrażania ustaleń Programu ZIT jest możliwość zabezpieczenia finansowania przyjętych do realizacji projektów. Podmioty zarządzające i realizujące zadania programowe powinny dołożyć wszelkich starań, aby zapisy Programu ZIT Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego na lata były uwzględniane w innych dokumentach strategicznych na poziomie samorządu. 9.2 Rekomendowane modele realizacji projektów zintegrowanych Subregion Kędzierzyńsko-Kozielski tworzy 13 jednostek samorządu terytorialnego o ugruntowanej formule prawnej oraz możliwościach finansowych, prawnych i kadrowych do realizacji zadań własnych (w tym inwestycyjnych). Do mocnych stron samorządów w kontekście wspólnej realizacji inwestycji wynikających z Programu ZIT należą: zasoby kadrowe oraz doświadczenie w przeprowadzaniu zadań inwestycyjnych, struktura zarządzania, utrwalony ład prawny i organizacyjny z jasnym podziałem obowiązków pomiędzy poszczególnymi wydziałami (jednostkami) gwarantujący skuteczność zarządzania, struktura organizacyjna gminnych, miejskich i powiatowych urzędów, zapewniająca sprawność decyzyjną, doświadczenie samorządów w realizacji projektów współfinasowanych ze środków zewnętrznych, a zwłaszcza z Unii Europejskiej, doświadczenie we wspólnej realizacji projektów samorządów Subregionu. Biorąc pod uwagę różny stopień przygotowania projektów stanowiących Program ZIT oraz możliwości pozyskiwania środków finansowych na wspólne działania, zakłada się następujące możliwości prawno-organizacyjne realizacji inwestycji zapisanych w Programie ZIT: 133

136 indywidualna realizacja projektów przez poszczególne samorządy, które zgłosiły zadanie, z własnych środków, w rezultacie realizacji kilku z nich da efekt zintegrowany, realizacja wiązki projektów (kilku zadań), wspólnie, w ramach wspólnie złożonego wniosku i pozyskania zewnętrznego finansowania przez wszystkie lub wybrane samorządy Subregionu. W przypadku wspólnej realizacji wiązki projektów system wdrażania Programu ZIT opierał się będzie na uregulowaniach zawartych w Porozumieniu o Współpracy Partnerskiej Gmin i Powiatów Subregionu Kędzierzyńsko-Kozielskiego. Kluczowy w tym wypadku jest zapis paragrafu 10. Porozumienia, który mówi, że szczegółowy zakres udziału poszczególnych Partnerów zaangażowanych w realizację konkretnych działań (projektów) zostanie każdorazowo określony w momencie rozpoczęcia działania. Zatem to partnerzy, którzy zamierzają realizować projekt tworzą grupy robocze, w ramach których podejmowana jest decyzja o sposobie realizacji przedsięwzięcia. Przyjęcie takiej formy współpracy posiada niewątpliwie wiele zalet przede wszystkim zawiera duży stopień elastyczności i możliwości dostosowania do wymagań stawianych przez instytucję, która organizuje dany konkurs. Bardzo istotny jest zapis Porozumienia, który mówi, że koszty wspólne działalności Partnerstwa (w tym koszty działań promocyjnych, prac studialnych, analiz wykonywanych przez podmioty zewnętrzne itp.) ponoszone będą solidarnie przez Partnerów. Zestawienie 5 System wdrażania projektów ZIT w Subregionie Źródło: Opracowanie własne 134