Sympozjum Tematyczne OSOBOWOŚĆ

Transkrypt

1 Sympozjum Tematyczne OSOBOWOŚĆ 27 lutego 2014 roku Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Kampus przy ul. Wóycickiego, Auditorium Maximum, sale 327/321 Cykl Sympozjów Tematycznych w ramach Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Studentów i Doktorantów Młoda Psychologii

2

3 Konferencja organizowana przez Sekcję Badawczą Studentów i Doktorantów Koła Naukowego Studentów Psychologii UKSW Komitet Organizacyjny Konferencji: Marta Maćkiewicz Małgorzata Najderska Patronat: Wydawnictwo Liberi Libri

4

5 PROGRAM MŁODA PSYCHOLOGIA Sympozjum OSOBOWOŚĆ - 27 lutego 2014 roku - Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Kampus przy ul. Wóycickiego, Auditorium Maximum, sale 327 i 321 9:00 9:15 OTWARCIE SYMPOZJUM 9:15 10:45 SESJA I: WOKÓŁ MODELU WIELKIEJ PIĄTKI (s.327) Przewodniczący mgr Krzysztof Stanisławski mgr Łukasz Miciuk (Katolicki Uniwersytet Lubelski): Zaangażowanie w życie a Pięcioczynnikowy Model Osobowości badania nad sensem życia u młodych dorosłych w Polsce Mateusz Barłóg, Kornelia Chojecka, Elżbieta Szary, Paulina Chmura (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej): Cechy osobowości studentów a uzależnienie od Internetu mgr Kaja Wojciechowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski): Style poczucia humoru a ekstrawersja i introwersja ks. mgr Piotr Kierpal, ks. mgr Paweł Brudek, Sandra Botor (Uniwersytet Opolski/Katolicki Uniwersytet Lubelski): Związki między cechami osobowości w ujęciu P. Costy i R. McCrae a jakością relacji małżeńskiej w okresie wczesnej starości mgr Ewa Skimina, Ewa Topolewska (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): IPIP-BFM-20 krótki kwestionariusz do pomiaru pięciu cech osobowości w ujęciu leksykalnym mgr Marta Maćkiewicz (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Obrazkowy Pomiar Cech Osobowości Dzieci, czyli krótka historia osoby w szaliku w paski 10:45 11:45 DYSKUSJA 11:45-12:00 PRZERWA

6 12:00-14:00 SESJA II: W POSZUKIWANIU NOWEGO OPISU STRUKTURY OSOBOWOŚCI (s.327) Przewodniczący dr Jan Cieciuch prof. dr hab. Henryk Gasiul (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): O wartości podejścia cechowego do interpretacji osobowości - zalety i słabości prof. dr hab. Bogdan Zawadzki (Uniwersytet Warszawski): Krótka historia Głównego Czynnika Osobowości (GFP) w dłuższej opowieści dr Jan Cieciuch (Uniwersytet w Zurichu): Metacechy i koło, czyli inspiracje Kołowego Modelu Metacech Osobowości dr Włodzimierz Strus (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Meta-koło, czyli Kołowy Model Metacech Osobowości dr Tomasz Rowiński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Metaperspektywa, czyli teoretyczne konsekwencje Kołowego Modelu Metacech Osobowości 14:00-15:00 DYSKUSJA 15:00-16:00 PRZERWA 16:00-17:30 SESJA III: DONIESIENIA Z BADAŃ NAD OSOBOWOŚCIĄ (1) (s.327) Przewodnicząca mgr Marta Maćkiewicz Bartosz Jasiński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Testowanie kołowych modeli osobowości w programie CIRCUM mgr Krzysztof Stanisławski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Kołowy model radzenia sobie ze stresem mgr Tomasz Niemiec, prof. dr hab. Kinga Lachowicz-Tabaczek (Uniwersytet Wrocławski): Poczucie samoskuteczności jako moderator wpływu pozytywnego nastroju na wykonanie zadań poznawczych mgr Anna Karcz-Czajkowska (Uniwersytet Warszawski): Perspektywy temporalne przedsiębiorców - jak osoby samozatrudnione postrzegają czas? mgr Monika Armuła (Katolicki Uniwersytet Lubelski): Rola spójności wyborów zawodowych młodzieży i jej związek z motywacją do osiągania sukcesów Maria Flakus (Uniwersytet Śląski): Świadomość metodologiczna i jej związki ze zmiennymi osobowościowo-poznawczymi

7 16:00-17:30 SESJA IV: DONIESIENIA Z BADAŃ NAD OSOBOWOŚCIĄ (2) (s.321) Przewodnicząca mgr Małgorzata Najderska mgr Dagmara Maria Boruc (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego): Narcystyczny więzień, czyli o osobowości narcystycznej mgr Elżbieta Sanecka (Uniwersytet Śląski): Ciemna triada osobowości wśród liderów w organizacjach a satysfakcja z pracy i zaangażowanie organizacyjne odwładnych mgr Martyna Piasecka (Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania): Osobowość w perspektywie psychoneuroimmunologii. Cechy tzw. osobowości silnej immunologicznie (immune power personality) a zdrowie somatyczne ks. mgr Paweł Brudek, mgr Joanna Lenda (Katolicki Uniwersytet Lubelski): "Wiedzę możemy zdobywać od innych, ale mądrości musimy nauczyć się sami". Mądrość życiowa osób w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości. Analiza badań własnych. Aneta Kryk, Katarzyna Pawlikowska, mgr Danuta Podstawka, mgr Agnieszka Rolińska, prof. dr hab. n. o zdrowiu Marta Makara-Studzińska (Uniwersytet Medyczny w Lublinie): Czynniki osobowościowe a postawa wobec ojcostwa i macierzyństwa wśród młodzieży 17:30-17:45 DYSKUSJA (SESJA III i SESJA IV) 17:45 ZAKOŃCZENIE KONFERENCJI

8 Streszczenia wystąpień w Sesji I WOKÓŁ MODELU WIELKIEJ PIĄTKI Zaangażowanie w życie a Pięcioczynnikowy Model Osobowości badania nad sensem życia u młodych dorosłych w Polsce mgr Łukasz Miciuk Katolicki Uniwersytet Lubelski Według Scheiera zaangażowanie w życie (life engagement) jest dobrym wskaźnikiem sensu życia (rozumianego jako stopień, w jakim osoba angażuje się w aktywności pozytywnie przez nią wartościowane). Badanie dotyczyło związku zaangażowania w życie z cechami osobowości (w ujęciu Costy i McCrae). Postulowano pozytywne korelacje między zaangażowaniem w życie a ekstrawersją i otwartością na doświadczenia oraz negatywną korelację między zaangażowaniem w życie a neurotycznością. Przebadano 200 studentów z całej Polski w wieku lat za pomocą polskiej wersji Life Engagement Test LET (Scheier, Wrosch, Baum, Cohen, Martire i Matthews, 2006) oraz polskiej adaptacji NEO-FFI. Wyniki potwierdziły hipotezy. Dodatkowo okazało się, że zaangażowanie w życie koreluje dodatnio z sumiennością. Dyskutowane są hipotetyczne modele osobowości osób w różnym stopniu zaangażowanych w życie. Słowa kluczowe: zaangażowanie w życie, sens życia, osobowość, Pięcioczynnikowy Model Osobowości Cechy osobowości studentów a uzależnienie od Internetu Mateusz Barłóg, Kornelia Chojecka, Elżbieta Szary, Paulina Chmura Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Weryfikacji poddano 3 hipotezy: 1. Osoby o wysokim stopniu korzystania z Internetu różnią się pod względem poziomu nasilenia cech osobowości w porównaniu do osób o niskim poziomie korzystania z Internetu; 2. Kobiety różnią się od mężczyzn w zakresie zależności uzależnienia od Internetu poziom nasilenia cech osobowości; 3. Zmienne demograficzne mają wpływ na poziom uzależnienia od Internetu. Grupą badaną byli studenci w wieku lat (x= 21,88; SD=1,74). Przebadano grupę 536 studentów 352 kobiety oraz 184 mężczyzn. Miejscem badania stało się 5 dużych ośrodków akademickich: Kraków, Lublin, Szczecin, Opole i Wrocław. W badaniu wykorzystano dwie metody: test osobowości NEO-FFI w polskiej adaptacji B. Zawadzkiego, J. Strelaua, P. Szczepaniaka i M. Śliwińskiej (1998) oraz test Problematycznego Użytkowania Internetu w polskiej adaptacji R. Poprawy z 2011 roku. Różnica w poziomie ekstrawersji, ugodowości, otwartości na doświadczenie, neurotyczności, a także sumienności w poszczególnych grupach (wyróżnionych na podstawie stopnia uzależnienia od Internetu) okazała się istotna statystycznie. Osoby uzależnione od Internetu cechują się niższym poziomem ekstrawersji, ugodowości, sumienności i otwartości na doświadczenie. Ponadto grupa tych osób cechuje się najwyższym poziomem neurotyczności. Zależność ta jest identyczna w grupie kobiet i mężczyzn, jednak to mężczyźni częściej się uzależniają (42% z nich korzysta problematycznie z Internetu). Przebadani studenci kierunków medycznych cechują się najwyższym poziomem uzależnienia od Internetu w porównaniu do studentów kierunków humanistycznych i ścisłych. Różnica ta okazała się istotna statystycznie. Słowa kluczowe: uzależnienie, Internet, osobowość

9 Style poczucia humoru a ekstrawersja i introwersja Kaja Wojciechowska Katolicki Uniwersytet Lubelski Weryfikacji poddano 2 hipotezy: H1: Ekstra - i introwertycy różnią się pod względem struktury poczucia humoru, H2: Ekstrawertycy preferują humor afiliacyjny i w służbie ego. W badaniu wzięło udział 110 osób między 20 a 52 rokiem życia, w tym 55 kobiet i 55 mężczyzn. Byli to zarówno studenci jak i osoby pracujące, osoby stanu wolnego a także będące w związku małżeńskim. Aby zweryfikować postawione hipotezy zastosowano dwie metody badawcze: Kwestionariusz NEO-FFI oraz Kwestionariusz Stylów Humoru (HSQ). Ekstrawertycy i introwertycy różnią się pod względem dwóch stylów poczucia humoru: humorem w służbie ego i afiliacyjnym. Styl agresywny i masochistyczny nie różnicuje istotnie badanej grupy. W badanej grupie widoczne są istotne statystycznie różnice w występowaniu różnych stylów poczucia humoru. Otrzymane wyniki informują także o tym, iż humor w służbie ego i afiliacyjny dominuje w grupie ekstrawertyków. Dla ekstrawertyków charakterystyczny jest humor w służbie ego i afiliacyjny. Ekstrawersja koreluje z humorem w służbie ego, afiliacyjnym i masochistycznym. Oznacza to, iż wraz ze wzrostem natężenia ekstrawersji rośnie również nasilenie wyżej wymienionych stylów poczucia humoru. Słowa kluczowe: style poczucia humoru, ekstrawersja, introwersja Związki między cechami osobowości w ujęciu P. Costy i R. McCrae a jakością relacji małżeńskiej w okresie wczesnej starości ks. mgr Piotr Kierpal, Uniwersytet Opolski ks. mgr Paweł Brudek, Katolicki Uniwersytet Lubelski Sandra Botor, Uniwersytet Opolski W badaniu zweryfikowano pięć hipotez: H1: Im silniejsza tendencja do przeżywania negatywnych emocji oraz im większa podatność na stres psychologiczny, tym mniejsza będzie satysfakcja z małżeństwa. H2: Im większe zaangażowanie w kontakty interpersonalne oraz im większa zdolność do doświadczania pozytywnych emocji, tym większa będzie satysfakcja z małżeństwa. H3: Im silniejsza tendencja do pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych oraz im większa tolerancja na nowość i ciekawość poznawczą, tym większa będzie satysfakcja z małżeństwa. H4: Im większe pozytywne nastawienie do innych, tym większa będzie satysfakcja z małżeństwa. H5: Im wyższy stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji w działaniach celowych, tym większa będzie satysfakcja z małżeństwa. Celem referatu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie czy istnieje istotna współzależność między określonymi cechami osobowości partnerów a doświadczaną przez nich satysfakcją z małżeństwa. Dla realizacji tego celu przeprowadzono badania, którymi objęto 120 osób (60 małżeństw) w wieku od 60 do 75 lat. Pomiaru jakości relacji małżeńskiej dokonano za pomocą Kwestionariusza Dobranego Małżeństwa J. Rostowskiego i M. Plopy. Za pomocą Kwestionariusza Osobowości NEO-PI-R P. T. Costy i R. R. McCrae scharakteryzowano osobowość badanych osób. Zgodnie z oczekiwaniami, osobowość pozostaje w statystycznie istotnym związku z satysfakcją z małżeństwa. Uzyskane wyniki badań pozwoliły na pozytywną weryfikację dwóch z pięciu postawionych hipotez (H4 i H5). Nie potwierdziły się natomiast H1, H2 i H3. Analiza korelacyjna ujawniła m.in. słabe korelacje między globalnym zadowoleniem z małżeństwa a takimi czynnikami osobowości jak: ugodowość i sumienność. Słowa kluczowe: cechy osobowości, jakość relacji małżeńskiej, wczesna starość

10 IPIP-BFM-20 krótki kwestionariusz do pomiaru pięciu cech osobowości w ujęciu leksykalnym mgr Ewa Skimina, Ewa Topolewska Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Najczęściej wykorzystywane kwestionariusze do pomiaru osobowości składają się z dużej liczby itemów. W ostatnich latach dużą popularnością cieszą się jednak ich skrócone wersje. IPIP-BFM-20 jest krótką, 20-itemową formą kwestionariusza IPIP-BFM-50 (czyli 50-itemowego Big Five Markers, pochodzącego z zasobów International Personality Item Pool), którego polską adaptację wykonali Strus, Cieciuch i Rowiński (2014). Oba kwestionariusze mierzą pięć cech: ekstrawersję, ugodowość, sumienność, stabilność emocjonalną i intelekt. W konstrukcji krótkiej wersji została wykorzystana procedura Donnellana i współpracowników (2006), której celem jest maksymalizacja wewnętrznej spójności oraz wzajemnej niezależności skal. Oczekiwałyśmy satysfakcjonujących wskaźników dopasowania modelu do danych oraz satysfakcjonujących wskaźników rzetelności skal 20-itemowego kwestionariusza do pomiaru Wielkiej Piątki. Zastosowana procedura skracania narzędzia polegała na wyłonieniu na podstawie eksploracyjnej analizy czynnikowej itemów o najwyższych ładunkach czynnikowych, a zarazem najniższej sumie ładunków krzyżowych. Badania zostały przeprowadzone w łącznej grupie N = 903 osób w wieku lata (średnia wieku to 31 lat, 55% kobiet). Trafność czynnikową zweryfikowano w konfirmacyjnej analizie czynnikowej, natomiast rzetelność obliczono za pomocą współczynników alfa Cronbacha. IPIP-BFM-20 charakteryzuje się satysfakcjonującą trafnością czynnikową. Wskaźniki rzetelności wahają się od 0,65 do 0,78, co przy czterech itemach na skalę należy uznać za wynik satysfakcjonujący. Własności psychometryczne narzędzia są więc zadowalające i pozwalają na stosowanie kwestionariusza w badaniach naukowych. Słowa kluczowe: Wielka Piątka, krótka wersja kwestionariusza, osobowość, pomiar osobowości Obrazkowy Pomiar Cech Osobowości Dzieci, czyli krótka historia osoby w szaliku w paski mgr Marta Maćkiewicz Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Model Wielkiej Piątki jest powszechnie znanym i uznawanym modelem opisu osobowości w kategoriach cech (McCrae, Costa, 2005). Badania rozwojowe w modelu Wielkiej Piątki prowadzone są w trzech głównych nurtach. W pierwszym z nich podejmowane są próby badania coraz młodszych osób z użyciem narzędzi badawczych przeznaczonych dla dorosłych (De Fruyt, Mervielde, Hoekstra, Rolland, 2000; De Fruyt, De Bolle, McCrae, Terraciano, Costa, 2009). W drugim nurcie badań podejmowane są próby opisu osobowości coraz młodszych badanych poprzez analizę danych zebranych wśród nauczycieli, rodziców oraz rówieśników (Mervielde, De Fruyt, 2000). W trzecim nurcie konstruowane są samoopisowe narzędzia badawcze przeznaczonych dla dzieci oraz dorastających (Barbaranelli, Caprara, Rabasca, Pastorelli, 2003). Poszukiwanie struktury Wielkiej Piątki cech w danych samoopisowych dzieci jest szczególnie intrygującym przedsięwzięciem. Ogromnym problemem jest jednak taki sposób pomiaru, który uwzględniałby kształtujące się dopiero umiejętności czytania, koncentracji oraz inne aspekty rozwoju poznawczego. Aby sprostać temu wyzwaniu metodologicznemu skonstruowane zostało narzędzie do pomiaru Wielkiej Piątki u dzieci Obrazkowy Pomiar Cech Osobowości Dzieci (OPCO). Każdy item składa się z dwóch ilustracji przedstawiających jedną sytuację, na których główny bohater (osoba w szaliku w paski) zachowuje się w różny sposób. Na jednej z nich jest to zachowanie świadczące o wysokim nasileniu mierzonej cechy, podczas gdy na drugim o jej niskim nasileniu. Zadaniem dziecka jest wybór obrazka, na którym główny bohater zachowuje się podobnie do niego. Podczas prezentacji zostaną przedstawione prace nad OPCO, w tym wyniki badań, modyfikacje oraz dotychczasowe adaptacje językowe kwestionariusza. Właściwości psychometryczne OPCO pozwalają uznać, że jest to trafne i rzetelne narzędzie pomiaru Wielkiej Piątki w późnym dzieciństwie. Słowa kluczowe: OPCO, Wielka Piątka, późne dzieciństwo

11 Streszczenia wystąpień w Sesji III DONIESIENIA Z BADAŃ NAD OSOBOWOŚCIĄ (1) Testowanie kołowych modeli osobowości w programie CIRCUM Bartosz Jasiński Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego We współczesnej psychologii coraz częściej wykorzystuje się modele kołowe. Idea cyrkularnej struktury odnosi się min. do zagadnień związanych z osobowością człowieka. W związku z tak wielkim zainteresowaniem wymienioną tematyką i obserwowalnym wzrostem powstających narzędzi testujących kołowe modele warto też zwrócić uwagę na istniejące programy umożliwiające interpretację wyników badań naukowych, a tym samym potwierdzanie lub odrzucanie założeń teoretycznych. Celem prezentacji jest przedstawienie jednej z proponowanych metod testowania wyników badań. CIRCUM to program stworzony przez Michaela Browna służący do Analizy Macierzy Korelacji, a tym samym umożliwiający weryfikację niestandardowych modeli opisanych w Brown & DuToit (1992). Funkcje programu CIRCUM zaprezentowane zostaną na przykładzie wyników uzyskanych podczas pilotażu polskiej adaptacji Kwestionariusza Zachowań Interpersonalnych (IBQ-C; Jasiński, 2014). W badaniu wzięło udział 137 dzieci z klas 4 6 szkół podstawowych w Polsce. Prezentacja obejmie krótki instruktarz pokazujący najważniejsze funkcje programu oraz sposób interpretowania na różnych przykładach wybranych wskaźników tj. wskazujących na prawidłowość ogólnych założeń teoretycznych: χ² - wskaźnik wiarygodności, F wskaźnik maksymalnej rozbieżności, GFI dobroć dopasowania, AGFI skorygowana dobroć dopasowania, RMSEA błąd aproksymacji, a także testujących stopień odtworzenia się struktury kołowej w przestrzeni wielowymiarowej: θ theta, ζ dzeta. Słowa kluczowe: CIRCUM, IBQ-C, RMSEA, macierz korelacji Kołowy model radzenia sobie ze stresem mgr Krzysztof Stanisławski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Proponowano różne modele radzenia sobie ze stresem (Carver, Scheier, Wintraub, 1989; Cohan, Jang, Stein, 2006; Folkman, Lazarus, 1980). Ujęte w nich style/strategie radzenia sobie często są traktowane jako wymiary, choć korelują ze sobą wzajemnie i niekiedy dość silnie (Carver, Scheier, Wintraub, 1989; Cohan, Jang, Stein, 2006). Akcentuje się istnienie dwóch rodzajów radzenia sobie: skoncentrowanego na problemie i skoncentrowanego na emocjach (Carver, Scheier, Wintraub, 1989; Folkman, Lazarus, 1980). W prezentowanym badaniu postawione zostają następujące hipotezy: 1. Style radzenia sobie ze stresem można opisać na dwuwymiarowej przestrzeni. Pierwszy wymiar ma opisywać tendencję do efektywnego analizowania problemu i do konfrontowania się z nim (styl zadaniowy pozytywny) versus tendencję do unikania konfrontacji z problemem (styl zadaniowy negatywny). Drugi wymiar ma określać efektywną regulację emocji pojawiających się w sytuacji stresu (styl emocjonalny pozytywny) versus nieefektywną regulację emocji (styl emocjonalny negatywny). 2. Style radzenia sobie ze stresem tworzą strukturę kołową.

12 Zaprezentowana zostanie pierwsza wersja narzędzia do pomiaru stylów radzenia sobie ze stresem oparta na modelu kołowym. Badanie przeprowadzono na próbie N = 335 osób. Utworzono osiem skal, które zostały rozmieszczone na planie okręgu. Oszacowano trafność wewnętrzną i rzetelność pierwszej wersji pomiaru. Eksploracyjna analiza czynnikowa i skalowanie wielowymiarowe potwierdzają postawione hipotezy. Słowa kluczowe: model kołowy, radzenie sobie ze stresem Poczucie samoskuteczności jako moderator wpływu pozytywnego nastroju na wykonanie zadań poznawczych mgr Tomasz Niemiec, prof. dr hab. Kinga Lachowicz-Tabaczek Uniwersytet Wrocławski W związku z dążeniem do utrzymania pozytywnego nastroju (Wegener, Petty, 1994) jednostki, odczuwając go, powinny preferować aktywności, w których są skuteczne, a unikać tych, które mogłyby obnażyć ich słabości. Zatem z jednej strony pozytywny nastrój powinien sprzyjać uzyskiwaniu lepszych wyników w zadaniach, w których osoby wykazują wysokie poczucie samoskuteczności, a z drugiej strony - pogarszać wykonanie zadań, w których osoby ujawniają niskie poczucie samoskuteczności. Przewidywano zatem, że poczucie samoskuteczności będzie moderatorem wpływu nastroju pozytywnego na wyniki wykonania zadań. W eksperymencie uczestniczyło 139 studentów, w wieku lat, w tym 58 mężczyzn (42%). Metodą filmową indukowano nastrój pozytywny i negatywny, a w grupie kontrolnej nie zastosowano indukcji nastroju. Mierzono poczucie samoskuteczności w zakresie czytania ze zrozumieniem. Kolejno dokonywano pomiaru nastroju celem oceny skuteczności manipulacji. Następnie mierzono wykonanie zadania czytania ze zrozumieniem. Wyniki obliczano metodą regresji hierarchicznej. Wyniki potwierdziły przewidywania i pokazały, że na poziom wykonania zadania istotny wpływ miała interakcja nastroju i poczucia samoskuteczności. Będąc w pozytywnym nastroju badani o wysokim poziomie poczucia samoskuteczności (+1SD) osiągnęli wyniki lepsze od osób będących w negatywnym lub neutralnym nastroju. Z kolei najniższe wyniki w tym samym zadaniu, w porównaniu z grupami będącymi w innych nastrojach, uzyskały osoby będące w pozytywnym nastroju i posiadające niski poziom poczucia samoskuteczności (-1SD). Potwierdza to hipotezę, że osoby w nastroju pozytywnym preferują aktywności, w ramach których są skuteczne, prawdopodobnie po to, by osiągnąć w nich sukces, który podtrzyma ich nastrój, a unikają aktywności, w których nie są skuteczne, dzięki czemu chronią się przed porażką, która mogłaby obniżyć ich nastrój. Słowa kluczowe: poczucie samoskuteczności, nastrój, wykonanie zadań poznawczych Perspektywy temporalne przedsiębiorców jak osoby samozatrudnione postrzegają czas? mgr Anna Karcz-Czajkowska Uniwersytet Warszawski Podstawą teoretyczną omawianych badań jest teoria perspektyw temporalnych Zimbardo i Boyda. Perspektywa temporalna jest w niej rozumiana jako proces przetwarzania, wartościowania i nadawania ładunku emocjonalnego trzem wymiarom czasu: przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Problem: czy istnieje związek perspektyw temporalnych z tendencją do podejmowania zachowań przedsiębiorczych? Występują różnice w zakresie badanych aspektów przedsiębiorczości

13 (mierzonych Kwestionariuszem Przedsiębiorczości) pomiędzy przedsiębiorcami i nieprzedsiębiorcami (osobami, które nie prowadzą swojej działalności). Istnieją korelacje pomiędzy poszczególnymi perspektywami temporalnymi a przejawianymi aspektami przedsiębiorczości (Zimbardo, Boyd 1999). Występują różnice w zakresie dominującej perspektywy temporalnej (TP) przedsiębiorców i nieprzedsiębiorców. Występują różnice w zakresie TP i aspektów przedsiębiorczości u przedsiębiorców w różnym wieku. W badaniach wykorzystano następujące narzędzia: Inwentarz Perspektywy Temporalnej Zimbardo (ZTPI) o współczynniku rzetelności powyżej 0,7 i autorski Kwestionariusz Przedsiębiorczości (alfa Cronbacha dla każdej ze skal powyżej 0,5) badający poszczególne aspekty/przejawy przedsiębiorczości. Badanie przeprowadzono za pośrednictwem internetu. Osoby rekrutowano przy wsparciu mediów branżowych i portali społecznościowych. Grupę badaną stanowiło 519 osób w wieku lat, 123 mężczyzn i 396 kobiet. Przedsiębiorcy i osoby nieprowadzące własnej firmy (studenci) z dużych polskich miast. 1. Wykazano różnice pomiędzy przedsiębiorcami i osobami nieprowadzącymi firmy w zakresie większości skal KP. Przedsiębiorcy uzyskali wyższe wyniki niż nieprzedsiębiorcy. Wykazano korelacje dodatnie pomiędzy perspektywą przyszłościową a planowaniem, pracowitością, wytrwałością i odraczaniem gratyfikacji. Wykazano korelacje ujemne pomiędzy perspektywą przeszłościową negatywną a poczuciem sprawstwa, wiarą w siebie, wytrwałością i zarządzaniem stresem. Wykazano korelacje dodatnie pomiędzy perspektywą przeszłościową pozytywną a zdolnością uczenia się na błędach, świadomością mocnych i słabych stron, wiarą w siebie, zarządzaniem stresem i komunikatywnością. Wykazano korelacje ujemne pomiędzy perspektywą teraźniejszą fatalistyczną a planowaniem, pracowitością, poczuciem sprawstwa, wiarą w siebie, wytrwałością i odraczaniem gratyfikacji. Wykazano korelacje ujemne pomiędzy perspektywą teraźniejszą hedonistyczną a odraczaniem gratyfikacji oraz dodatnie pomiędzy TP teraźniejszą hedonistyczną a innowacyjnością i zdolnością do podejmowania ryzyka. Nie potwierdzono hipotezy o różnicach w dominującej TP przedsiębiorców i nieprzedsiębiorców (ale: różnice w zakresie TP przeszłościowej negatywnej). Uzasadnieniem może być koncepcja zrównoważonej perspektywy temporalnej Zimbardo i Boyda (2009). Nie wykazano różnic w zakresie TP oraz aspektów przedsiębiorczości między badanymi w różnym wieku. Może to wynikać z homogeniczności grupy wiekowej, co znajduje potwierdzenie zarówno w teorii Zimbardo i Boyda (1999), jak i badaniach Cz. Nosala (2004). Słowa kluczowe: postrzeganie czasu, perspektywa temporalna, przedsiębiorczość, samozatrudnienie Rola spójności wyborów zawodowych młodzieży i jej związek z motywacją do osiągania sukcesów mgr Monika Armuła Katolicki Uniwersytet Lubelski W badaniu zweryfikowano dwie hipotezy: 1.Czy istnieje różnica pod względem motywacji osiągnięć u uczniów ze zgodnymi i niezgodnymi preferencjami zawodowymi z wybranym profilem kształcenia? 2. Czy istnieje różnica pod względem motywacji osiągnięć u uczniów liceum ogólnokształcącego i technikum zawodowego? Zbadano 104 uczniów lubelskich szkół średnich: 52 uczniów liceum ogólnokształcącego i tyle samo uczniów technikum zawodowego. Badani wypełniali dwa testy: Kwestionariusz do Mierzenia Motywu Osiągnięć oraz Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji (WKP). Na podstawie zgodności zainteresowań zawodowych z przynależnością do określonego profilu klasy wyodrębniono 2 grupy badane: osoby o zgodnych i niezgodnych zainteresowaniach z profilem kształcenia. Motywacja osiągnięć zależy od zgodności zainteresowań zawodowych ze ścieżką kształcenia uczniów (F(1,100)=11,61; p=0,001; χ2=0,10). Osoby o preferencjach zawodowych zgodnych z profilem kształcenia (M=63,84; SD=7,13) cechują się wyższym poziomem motywacji osiągnięć niż uczniowie o preferencjach niezgodnych ze ścieżką kształcenia (M=58,90; SD=9,58). motywacji osiągnięć zależy także od rodzaju szkoły, do której uczęszczają uczniowie (F(1,100)=16,55; p<0,001;

14 χ2=0,14). Większą motywacją do osiągnięć odznaczają się uczniowie szkół ogólnokształcących (M=64,35; SD=8,02) niż uczniowie technikum (M=58,67; SD=8,48). Analiza wariancji z klasyfikacją podwójną potwierdziła istnienie związku interakcyjnego pomiędzy zgodnością preferencji z profilem klasy a rodzajem szkoły pod względem motywacji osiągnięć (F(1,100)=10,02; p=0,002; χ2=0,09). Analiza efektów prostych uwidoczniła istotną różnicę średnich w grupie osób o niespójnych preferencjach zawodowych z profilem kształcenia (I-J=10,743; p<0,001). Okazuje się, iż podobnie wysokie są średnie motywacji osiągnięć wśród uczniów zarówno liceum jak i technikum, jeśli ich zainteresowania są zgodne z wybraną drogą edukacji. Natomiast w przypadku, gdy zainteresowania uczniów są niezgodne ze ścieżką kształcenia, motywacja osiągnięć uczniów technikum jest istotnie niższa niż w grupie licealistów, a także znacznie niższa w porównaniu z osobami o zgodnych preferencjach. W przypadku licealistów poziom motywacji osiągnięć różni się tylko nieznacznie w zależności od zgodności zainteresowań. Słowa kluczowe: zainteresowania zawodowe, motywacja osiągnięć Świadomość metodologiczna i jej związki ze zmiennymi osobowościowo-poznawczymi Maria Flakus Uniwersytet Śląski W badaniach podjęto się sprawdzenia czy istnieją związki między świadomością metodologiczną i zmiennymi osobowościowo-poznawczymi. Wstępnie założono, że poszczególne wymiary osobowości, jak również określone w koncepcji Czesława Nosala typu umysłu mogą wchodzić w związki ze świadomością metodologiczną (ŚM) psychologa. Oczekiwany związek neurotyczności z poziomem ŚM miał mieć charakter ujemny. Jeśli chodzi o otwartość na doświadczenia zakładano dodatnią korelację z poziomem ŚM. Dodatkowo założono, że ugodowość będzie ujemnie korelować z poziomem ŚM, a sumienność dodatnio. Założono także, że istnieje związek miedzy preferowanym sposobem odbioru informacji a świadomością metodologiczną - zakładano dodatni związek percepcji i poziomu świadomości metodologicznej. W związku z tym oczekiwano ujemnego związku intuicji i poziomu ŚM. Dodatkowo założono, że istnieje związek między preferowanym sposobem podejmowania decyzji a świadomością metodologiczną, przy czym myślenie dodatnio korelować będzie z poziomem ŚM, a uczucia ujemnie. Przebadano ogółem 66 osób - 32 studentów psychologii ostatnich lat i 34 psychologów (pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, klinicystów, pracowników OIK). Świadomość metodologiczną zbadano za pomocą autorskiego narzędzia, składającego się z dwóch sytuacji badawczych przedstawiających fikcyjne badanie naukowe. Osoby badane miały za zadanie ocenić wykonanie poszczególnych elementów badania. Wyszczególnione zmienne osobowościowe mierzono za pomocą kwestionariusza NEO-FFI. Bateria testów zawierała też test do badania typu umysłu STU (autorstwa Czesława Nosala). Wyodrębniono jeden osobowościowy korelat świadomości metodologicznej otwartość na doświadczenia. Korelacja była istotna statystycznie w dwóch grupach - w grupie ogólnej i grupie psychologów. Potwierdzałoby to zakładaną na wstępie hipotezę o pozytywnym związku otwartości na doświadczenia i świadomości metodologicznej. Wykazano także istnienie dwóch istotnych korelacji w obrębie zmiennych poznawczych. Wyniki wskazały, że osoby określające siebie jako obserwatorzy cechujący się wysoko rozwiniętymi percepcją i myśleniem, w sytuacji oceny procedury badawczej pod kątem poprawności metodologicznej częściej popełniały błędy niż reszta osób badanych. Oznaczałoby to, że związek pomiędzy poziomem świadomości metodologicznej a percepcją i myśleniem rzeczywiście zachodzi. Relacja ta przebiega jednak w odmiennym kierunku niż zakładały wstępne hipotezy badawcze. Słowa kluczowe: świadomość metodologiczna, typ umysłu, osobowość, Wielka Piątka

15 Streszczenia wystąpień w Sesji IV DONIESIENIA Z BADAŃ NAD OSOBOWOŚCIĄ (2) Narcystyczny więzień, czyli o osobowości narcystycznej Dagmara Maria Boruc Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Podczas badania weryfikowano następujące hipotezy: 1. Poziom narcyzmu u osób skazanych recydywistów jest wyższy w porównaniu z poziomem narcyzmu osadzonych młodocianych i pierwszy raz osadzonych. 2. Poziom ogólnej cechy narcyzmu jest wyższy w grupie recydywy w porównaniu do pozostałych grup skazanych. 3. Poziom poszczególnych wymiarów narcyzmu będzie wyższy u skazanych recydywistów w porównaniu do młodocianych i pierwszy raz osadzonych. Badaniem objęto grupę skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w zakładach karnych na terenie Polski. Porównano grupę skazanych recydywistów z pozostałymi grupami skazanych pierwszy raz osadzonych oraz młodocianych. Badania zostały prowadzone po uprzednim wyrażeniu zgody wszystkich dyrektorów oraz wychowawców jednostek penitencjarnych na terenie Polski, tj.: Zakład Karny Włocławek, Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów, Zakład Karny Rzeszów, Zakład Karny Płock, Zakład Karny Tarnów. Do przeprowadzenia badania wykorzystano Kwestionariusz Narcyzmu NARPI (autor: R. Baskin; C.S. Hall; w adaptacji polskiej: Szymkiewicz, K. Drat- Ruszczak). Narzędzie to stworzono w celu określenia natężenia cechy jaką jest narcyzm. Respondenci mogą uzyskać od 40 do 170 punktów. Składa się z 4 skal oraz ogólnego wskaźnika narcyzmu Dodatkowo zamieszczono ankietę z pytaniami odnośnie: płci, wieku, wykształcenia, skazany: recydywa/ pierwszy raz/ młodociani. Stwierdzono występowanie różnic w poziomie cech narcystycznych pomiędzy skazanymirecydywistami odbywającymi karę pozbawienia wolności a pozostałymi grupami skazanych, to jest: skazanymi pierwszy raz osadzonymi oraz skazanymi młodocianymi. Zauważono wyższy wskaźnik we wszystkich wymiarach analizowanej cechy, tj.: narcyzmie aktywnym, narcyzmie biernym, narcyzmie zależnym i narcyzmie niezależnym u skazanych recydywistów w porównaniu do skazanych młodocianych i pierwszy raz osadzonych. Skazani recydywiści uzyskali wyższe wyniki w odniesieniu do pozostałych grup osadzonych. Występują różnice w ogólnym poziomie cech narcystycznych w grupie skazanych recydywistów odbywających karę pozbawienia wolności w porównaniu do pozostałych grup młodocianych i pierwszy raz osadzonych. Słowa kluczowe: narcyzm, skazany, osobowość, zaburzenia osobowości Ciemna triada osobowości wśród liderów w organizacjach a satysfakcja z pracy i zaangażowanie organizacyjne podwładnych mgr Elżbieta Sanecka Uniwersytet Śląski w Katowicach Tematyka referowanych badań koncentrowała się na poszukiwaniu związku między spostrzeganymi cechami osobowości przełożonych, wchodzącymi w skład konstruktu ciemnej triady (makiawelizem, subklinicznym narcyzmem oraz subkliniczną psychopatią), a zaangażowaniem organizacyjnym oraz satysfakcją z pracy podwładnych (ogólną i cząstkową, odnoszącą się do relacji z kierownikiem). W rezultacie postawiono dwa zasadnicze cele badawcze. Pierwszy z nich sprowadzał się do ustalenia, czy zachodzi związek między poziomem percypowanego makiawelizmu,

16 subklinicznego narcyzmu i subklinicznej psychopatii zarządzającego a postawami wobec pracy przyjmowanymi przez pracownika. Natomiast jako drugi cel badawczy przyjęto określenie czy obecność w organizacji kierownika z ciemną osobowością sprzyja obniżeniu poziomu ogólnej satysfakcji podwładnych z wykonywanej pracy (w aspekcie poznawczym i emocjonalnym) oraz zadowolenia z relacji z przełożonym. Analiza wyników badań przeprowadzonych na grupie 153 osób pozwoliła na potwierdzenie większości przyjętych hipotez badawczych. Najsilniejsze zależności odnotowano między postrzeganym makiawelizmem i subkliniczną psychopatią przełożonego (oraz jej dwoma wymiarami podłością oraz rozhamowaniem) a poznawczym i emocjonalnym aspektem satysfakcji podwładnego z pracy, a także zgłaszanym przez niego poziomem zadowolenia z kontaktów z kierownikiem. Ponadto, w oparciu o wyniki przeprowadzonej analizy skupień, wyodrębniono cztery typy przełożonych,różniących się w zakresie poziomu postrzeganego makiawelizmu, subklinicznego narcyzmu oraz subklinicznej psychopatii oraz ich wymiarów: etycznych przywódców, charyzmatycznych liderów, manipulatorów oraz destrukcyjnych kierowników. Dalsza analiza wykazała, że pracownicy podlegający poszczególnym typom przełożonych różnią się pod względem zadowolenia z kontaktów z nimi oraz satysfakcji z pracy w aspekcie poznawczym i emocjonalnym. Słowa kluczowe: "ciemna triada" osobowości, psychopatia subkliniczna, zaangażowanie organizacyjne, satysfakcja z pracy Osobowość w perspektywie psychoneuroimmunologii. Cechy tzw. osobowości silnej immunologicznie (immune power personality) a zdrowie somatyczne mgr Martyna Piasecka Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie Przedmiotem wystąpienia będzie ustalenie i analiza zależności między cechami osobowości silnej immunologicznie a stanem zdrowia w perspektywie psychoneuroimmunologii. W badaniach poruszono problem związku osobowości i zdrowia. Nadrzędnym celem badań stanowiących podstawę niniejszego wystąpienia było empiryczne zweryfikowanie koncepcji osobowości silnej immunologicznie (immune power personality) H. Drehera dotyczącej zależności pomiędzy siedmioma cechami silnymi immunologicznie (immune power traits) a zdrowiem somatycznym (szczególnie odpornością fizjologiczną). Badaniem objęto takie cechy jak: czynnik ACE (ACE Factor), zdolność do zwierzeń (capacity to confide), siła charakteru (hardiness), asertywność (assertiveness), zaufanie afiliacyjne (affiliative trust), zdrowe pomaganie (healthy helping) oraz złożoność Ja (self-complexity). Kolejne cele sprowadzały się do ustalenia związku między wyróżnionymi cechami osobowości a zachowaniami zdrowotnymi i zdrowiem psychosomatycznym. Brak narzędzi weryfikujących powyższy konstrukt zdecydował o podjęciu próby konstrukcji odpowiedniej metody. Na potrzeby badań skonstruowano Kwestionariusz Osobowości Silnej Immunologicznie (KOSI) (Janowski, Piasecka, 2013) stanowiący próbę operacjonalizacji koncepcji Drehera oraz Ankietę Stanu Zdrowia do pomiaru zdrowia somatycznego. Do badań włączono także Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ) i Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia GHQ-28. Badaniami empirycznymi objęto w sumie 459 osób, z których 358 stanowiły osoby z populacji ogólnej (grupa niekliniczna), a 101 osób pacjenci Podstawowej Opieki Zdrowotnej (grupa kliniczna). Uzyskane wyniki wstępnie potwierdziły związek wyższego nasilenia cech silnych immunologicznie z lepszymi wskaźnikami zdrowia somatycznego, a także z zachowaniami prozdrowotnymi i lepszym zdrowiem psychosomatycznym. Analiza wyników ukazała też istotną rolę wieku i płci w rozpatrywanych zależnościach. Zaprezentowane wyniki stanowią zaczątek polskich, empirycznych badań nad koncepcją H. Drehera. Słowa kluczowe: cechy silne immunologicznie, Kwestionariusz Osobowości Silnej Immunologicznie, osobowość silna immunologicznie, psychologia zdrowia, psychoneuroimmunologia (PNI), zdrowie

17 "Wiedzę możemy zdobywać od innych, ale mądrości musimy nauczyć się sami". Mądrość życiowa osób w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości. Analiza badań własnych. ks. mgr Paweł Brudek, mgr Joanna Lenda Katolicki Uniwersytet Lubelski Celem referatu jest analiza osobowości osób w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości w aspekcie mądrości oraz ukazanie tej właściwości ludzkiej psychiki jako istotnego elementu wspierającego rozwój człowieka. Dla realizacji tego celu przeprowadzono badania, którymi objęto 475 osób w wieku od 20 do 80 lat. Pomiaru mądrości dokonano za pomocą Trzywymiarowej Skali Mądrości M. Ardelt (2003) w polskiej adaptacji S. Steuden i P. Brudka (2013). Badania miały charakter eksploracyjny. Dokonując choćby pobieżnej analizy literatury przedmiotu dotyczącej problematyki starzenia się i starości, jak również potocznych opinii odnoszących się do ludzi w podeszłym wieku, z łatwością można dojść do przekonania, że ostatni etap życia człowieka najczęściej kojarzony jest z mądrością (Steuden, 2011a; Straś-Romanowska, 2011; Pietrasiński, 2001; Baltes, 1993; Sternberg, 1986). Istnieją także badania, których wyniki zdają się potwierdzać to przekonanie (Steuden, Brudek, 2013; Ardelt, 2010, 2011; Tornstam, 2005; Olejnik, Niemczyński, 1993; Adams, 1991; Clayton, Birren, 1980). Jednocześnie wielu autorów podkreśla, że wiek osoby, choć stanowi istotny warunek dla ujawnienia się mądrości, to jednak nie jest to warunek wystarczający (Oleś, 2012; Steuden, 2011b, 2012). Rodzi się zatem pytanie, co przyczynia się do kształtowania i wzrostu mądrości, skoro sam czynnik czasu nie daje gwarancji jej ujawnienia się. Wyniki analizy wariancji ANOVA oraz testu porównań wielokrotnych Tukey a dla 3D-WS ze względu na wiek wykazały, że badane grupy różnią się między sobą w zakresie poznawczego i afektywnego wymiaru mądrości. Nie stwierdzono natomiast istotnych statystycznie różnic w ramach czynnika refleksyjnego oraz na poziomie wyniku ogólnego 3D-WS. Słowa kluczowe: mądrość, wczesna dorosłość, średnia dorosłość, późna dorosłość Czynniki osobowościowe a postawa wobec ojcostwa i macierzyństwa wśród młodzieży Aneta Kryk, Katarzyna Pawlikowska, mgr Danuta Podstawka, mgr Agnieszka Rolińska, prof. dr hab. n. o zdrowiu Marta Makara-Studzińska Uniwersytet Medyczny w Lublinie Celem prezentowanej pracy było określenie relacji pomiędzy wybranymi czynnikami związanymi z osobowością człowieka a niezwykle istotnymi zmianami demograficznymi, które obserwujemy w ostatnich latach w naszym kraju, a dokładnie dotyczącymi stale i intensywnie pogłębiającego się spadku urodzeń. Według danych GUS przyrost naturalny w Polsce w roku 2012 roku wyniósł zaledwie 0,01 proc. (a zatem na każde 100 tys. mieszkańców przybyła zaledwie jedna osoba). Tymczasem jeszcze w 2010 r. przyrost wynosił 0,08 proc. Co więcej według prognoz od 2015 roku w naszym kraju więcej ludzi będzie umierało niż rodziło się, a w 2035 r. spadek populacji obejmie 200 tysięcy osób. Postanowiono przyjrzeć się tym zmianom społecznym z perspektywy analizy postawy wobec ojcostwa i macierzyństwa oraz osobowości współczesnego młodego pokolenia, którego opisane powyżej tendencje dotyczą. Celem badania było określenie czy istnieje zależność pomiędzy niektórymi zmiennymi osobowości mogącymi zdaniem badaczy wpływać w istotny sposób na jakość zawierania relacji intymnych i seksualnych z ludźmi oraz przejawianie postawy opiekuńczej wobec innych a ustosunkowaniem się do kwestii macierzyństwa i ojcostwa. Badaniem objęto wybraną próbę osób młodych, zarówno mężczyzn jak i kobiet, w wieku reprodukcyjnym. Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Impulsywności (IVE) H. Eysenck, S. Eysenck oraz ankietę własnej konstrukcji. Uzyskano istotne różnice pomiędzy zmiennymi osobowościowymi takimi jak: impulsywność, skłonność do zachowań ryzykownych i empatia a przejawianą postawą wobec własnego macierzyństwa i ojcostwa, postrzeganiem rodziców w kategoriach autorytetów oraz płcią. Słowa kluczowe: osobowość, postawy społeczne, macierzyństwo, ojcostwo