Jacek Szlachta Polityka strukturalna Unii Europejskiej w Polsce a ewaluacja. Szkoła Główna Handlowa Warszawa, 2010

Transkrypt

1 Jacek Szlachta Polityka strukturalna Unii Europejskiej w Polsce a ewaluacja Szkoła Główna Handlowa Warszawa,

2 Terminologia tej polityki Polityka strukturalna tradycyjne pojęcie dotyczące interwencji Wspólnoty, uŝywane jest od 1957 roku (Traktat Rzymski) Polityka regionalna uŝywane często zamiennie bowiem podstawowa część interwencji Wspólnoty jest zorientowana regionalnie a kryteria wyboru sfer interwencji są takŝe regionalne Polityka spójności wskazuje na podstawowy cel interwencji jakim jest zmniejszenie zróŝnicowań we Wspólnocie 2

3 Historia polityki strukturalnej Wspólnoty Polityka prowadzona na podstawie zapisów Traktatu Rzymskiego lata Polityka realizowana po reformie Delorsa na podstawie zapisów traktatu o Unii Europejskiej lata Polityka jaka została podjęta od roku 2007 (filozofia zapisów Strategii Lizbońskiej i Strategii Europa 2020 oraz Traktatu Reformującego jaki wszedł w Ŝycie 1 grudnia 2009 roku) 3

4 Zapisy Traktatu Rzymskiego Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju, poprzez redukowanie zróŝnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenia zacofania mniej uprzywilejowanych regionów 4

5 Polityka strukturalna Wspólnoty w latach (1) Pojawienie się nowych instytucji i instrumentów Europejski Fundusz Społeczny powołany w 1958 roku Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnictwa powołany w 1958 roku, w 1964 powstała Sekcja Orientacji Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego powołany w 1975 roku 5

6 Polityka strukturalna Wspólnoty w latach (2) Pojawienie się nowych instytucji Dyrekcji Generalnej XVI ds. Polityki Regionalnej od 1967 roku Cechy interwencji brak koordynacji pomiędzy poszczególnymi instrumentami Skala środków bardzo ograniczona Decydent kierunku interwencji kraj członkowski 6

7 Zapisy Traktatu o Unii Europejskiej Artykuł 130A: W celu promowania ogólnego harmonijnego rozwoju Wspólnota powinna rozwinąć akcje prowadzące do wzmocnienia swojej ekonomicznej i społecznej spójności. W szczególności Wspólnota powinna działać na rzecz redukcji zróŝnicowań między róŝnymi regionami i ograniczenia zacofania słabiej uprzywilejowanych regionów 7

8 Zmiany wynikające z Pakietu Delorsa od 1989 roku (1) Znaczne zwiększenie wielkości środków przeznaczonych na wspieranie rozwoju regionalnego z budŝetu Unii Europejskiej Zintegrowane programowanie wszystkich Funduszy Strukturalnych Wieloletnie programowanie środków przeznaczanych na politykę rozwoju regionalnego 8

9 Zmiany wynikające z Pakietu Delorsa od 1989 roku (2) Koncentracja środków na obszarach problemowych, przede wszystkim w regionach biednych, a podstawową kategorią interwencji Cele (Objectives) Kryteria, zasady i kierunki interwencji określane na poziomie Wspólnoty Precyzyjne określenie procedur programowania rozwoju społecznogospodarczego i regionalnego 9

10 Zmiany wynikające z Pakietu Delorsa od 1989 roku (3) Wprowadzenie monitoringu i ewaluacji (ex ante, mid term potem on going oraz ex post) Uzupełnienie instrumentów o Europejski Bank Inwestycyjny oraz Fundusz Spójności Nowa instytucja Komitet Regionów obok Komitetu Społeczno-Ekonomicznego 10

11 Zapisy traktatu reformującego Art. 3: Cele Unii (1) (Unia) wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność między państwami członkowskimi 11

12 Zapisy traktatu reformującego (2) Art : Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Unii rozwija ona i prowadzi działania słuŝące wzmocnieniu jej spójności, gospodarczej, społecznej i terytorialnej. W szczególności Unia zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju róŝnych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych... 12

13 Zapisy traktatu reformującego (3) Państwa Członkowskie prowadzą swoje polityki gospodarcze i koordynują je w taki sposób, aby osiągnąć takŝe cele określone w poprzednim art. Przy formułowaniu i urzeczywistnianiu polityk i działań Unii... bierze się pod uwagę te cele i przyczynia się do ich realizacji. Unia wspiera takŝe osiąganie tych celów przez działania, które podejmuje za pośrednictwem funduszy o przeznaczeniu strukturalnym, EBI oraz innych istniejących instrumentów finansowych. 13

14 Zapisy traktatu reformującego (4) Art.cd.: Co trzy lata Komisja przedstawia Parlamentowi, Radzie, Komitetowi Regionów i Komitetowi Ekonomiczno- Społecznemu sprawozdanie w sprawie postępów w urzeczywistnianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz w sprawie sposobu, w jaki róŝne środki przewidziane w tym artykule przyczyniają się do tego. 14

15 Przyczyny wspierania rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej DąŜenie do spójności w ujęciu: - gospodarczym miernikiem produkt krajowy brutto na mieszkańca według parytetu siły nabywczej - społecznym miernikiem stopa bezrobocia oraz wskaźnik zatrudnienia - terytorialnym (przestrzennym) miernikiem dostępność terytorialna za pomocą komunikacji szynowej, drogowej i lotniczej oraz syntetycznie 15

16 Ocena procesów w spójno jności (1) Raporty kohezyjne przygotowywane nie rzadziej niŝ co trzy lata (przedostatni z czerwca 2007 roku, ostatni z 21 listopada 2010 roku) Raporty na temat wdraŝania polityki spójności przygotowywane co roku poza latami powstawania raportów kohezyjnych Prace i raporty ESPON dotyczące spójności terytorialnej (przestrzennej) 16

17 Ocena procesów w spójno jności (2) Proces spójności na poziomie państw i regionów zróŝnicowane tendencje, na poziomie państw znacząca poprawa, w układzie regionów w znacznie mniejszym stopniu, wzrost w większości państw członkowskich Olbrzymi wzrost zróŝnicowań regionalnych po 1 maja 2004 roku w związku z rozszerzeniem Wspólnoty o 10 państw, a następnie po 1 stycznia 2007 o Bułgarię i Rumunię 17

18 Przekroje w jakich mierzy się poziom spójno jności Kraje kohezyjne (przed 1 maja 2004 Grecja, Irlandia, Hiszpania, Portugalia, po 1 maja 2004 roku doszło 10 nowych państw członkowskich, po 1 stycznia 2007 Bułgaria i Rumunia) na tle całej Wspólnoty Regiony typu NUTS 2 Regiony typu NUTS 3 18

19 Co to sąs NUTS-y Nomenclature of Units for Territorial Statistics czyli Nomenklatura Jednostek Statystyki Terytorialnej Istnieje pięć poziomów klasyfikacyjnych obejmujących całe terytorium Unii Europejskiej, jednostki typu NUTS (po polsku zwane NTS) są takŝe wyznaczane w krajach kandydackich Istotne dla europejskiej polityki są poziomy NUTS 2 i NUTS 3, NUTS 4 = LAU1, NUTS 5=LAU2 19

20 Znaczenie NUTS-ów w w europejskiej polityce regionalnej Obszary problemowe są identyfikowane w tym układzie terytorialnym Dopuszczalność pomocy publicznej oceniana jest w tym układzie Dokumenty programowe są przygotowywane w tym układzie terytorialnym 20

21 Programowanie polityki strukturalnej UE w horyzoncie wieloletnim Poprzednie dotyczyły lat , , (5, 6 i 7 lat) Znaczenie takiego rozwiązania dla biednych regionów i państw Wspólnoty pewność w zakresie wieloletnich strumieni finansowych Zapisy Traktatu Reformującego, iŝ Unia programuje swoje polityki i budŝet w horyzoncie wieloletnim, nie krótszym niŝ 5 lat 21

22 Zasady działania ania Funduszy Koncentracji Strukturalnych (1) Środki są przeznaczone przede wszystkim dla obszarów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, w tym dla regionów najbiedniejszych Partnerstwa Współpraca układu europejskiego, krajowego, regionalnego i lokalnego (wertykalnie) oraz z partnerami gospodarczymi i społecznymi (horyzontalnie) 22

23 Zasady działania ania Funduszy Strukturalnych (2) Programowania Proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania odbywa się w kilku szczegółowo określonych etapach. Dokumenty: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Programy Operacyjne. Skomplikowany model, bardzo sformalizowany, określony format 3dokumentów 23

24 Zasady działania ania Funduszy Koordynacji Strukturalnych (3) Pomiędzy poszczególnymi funduszami poprzez dokumenty programowe, monitorowanie i ocenę (ewaluację) pomocy, indykatywne wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie polityk Wspólnoty Dodatkowości Środki europejskie muszą uzupełniać finansowanie krajowe, a nie mogą go zastępować 24

25 Zasady działania ania Funduszy Zgodności Strukturalnych (4) Operacje finansowane z funduszy europejskich muszą być zgodne z innymi politykami Wspólnoty i prawodawstwem Wspólnotowym 25

26 Europejski Bank Inwestycyjny jako instrument polityki strukturalnej Kierunki interwencji EBI Obszary interwencji EBI Zasady udzielania kredytów MoŜliwości udzielania miękkich kredytów Korzyści dla państw członkowskich wynikające z kredytowania projektów przez EBI MoŜliwość podejmowania działań takŝe na obszarze państw kandydackich 26

27 Efektywność polityki strukturalnej UE (1) Model HERMIN jako makroekonomiczny instrument oszacowania oddziaływania funduszy Zbudowany dla wszystkich starych i nowych państw kohezyjnych oraz Niemiec Wschodnich i Południa Włoch Model budowany jako podstawa analizy ex ante i ex post dla lat , , oraz

28 Efektywność polityki strukturalnej UE (2) Efekty koniunkturalne (krótkookresowe) i strukturalne (długookresowe) Struktura wydatków na infrastrukturę, kapitał ludzki, sektor przedsiębiorstw Skala wydatków rozwojowych i konsumpcyjnych Wpływ na produkt krajowy brutto i na poziom bezrobocia 28

29 Sposób b uwzględnienia Strategii z Lizbony i Goeteborga Oryginalna Strategia z lat 2000 i 2001 Odnowiona Strategia Lizbońska 2005 Włączenie tych działań w politykę spójności Wspólnoty zamiast polityk wewnętrznych Konsekwencje wynikające z przeorientowania polityki regionalnej UE na konkurencyjność zamiast redystrybucji 29

30 Elementy niezbędne dla zbudowania polityki spójno jności UE w latach ) BudŜet został przyjęty w grudniu 2005 roku 2) Regulacje prawne zostały przyjęte w lipcu 2006 roku 3) Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe dotyczące polityki spójności wynikające z niego dokumenty SWW z lipca 2005 roku, akceptacja listopad 2006 roku kluczowe znaczenie dla Polski jako największego beneficjenta tej polityki 30

31 Rozwiązania zania systemowe (1) Wyprowadzenie polityki rozwoju obszarów wiejskich do Wspólnej Polityki Rolnej i przesunięcie tam Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich Wyprowadzenie polityki i Europejskiego Funduszu Rybackiego do europejskiej polityki rybackiej 31

32 Rozwiązania zania systemowe (2) Nowa polityka spójności składa się z: Celu konwergencja Celu konkurencyjność regionalna i zatrudnienie Celu europejska współpraca terytorialna Likwidacja Inicjatyw Wspólnoty, ich dorobek zostanie uwzględniony w głównym nurcie nowej polityki spójności (INTERREG, URBAN, EQUAL) oraz polityki rozwoju obszarów wiejskich (LEADER) W dalszych pracach zdecydowano o uruchomieniu nowej generacji incjatyw wspólnoty: JEREMIE, JESSICA, JASPERS 32

33 Rozwiązania zania systemowe (3) Bardzo szerokie zdefiniowanie zakresu obszarów Celu konwergencja: Regiony biedne Regiony efektu statystycznego Regiony północne o niskiej gęstości zaludnienia (Szwecji i Finlandii) Regiony ultraperyferyjne (typu Reunion, Gwadelupa, Madera) Regiony wygasającej pomocy przejściowej przesunięte do Celu konkurencyjność regionalna i zatrudnienie 33

34 Rozwiązania zania systemowe (4) Zgodnie z proponowanymi zasadami finansowania w ramach poszczególnych celów * Cała Polska pozostaje obszarem Celu konwergencja (dotychczas obowiązujące kryteria na poziomie NUTS 2) * Polska uczestniczy takŝe w alokacjach Celu europejska współpraca terytorialna oraz instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa 34

35 Rozwiązania zania systemowe (5) Nowy model programowania w którym brak: Narodowego Planu Rozwoju Podstaw Wsparcia Wspólnoty Uzupełnienia Programu Operacyjnego Nowe dokumenty: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dotyczące polityki spójności Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 35

36 Rozwiązania zania systemowe (6) Nowy model programowania uwzględnia moŝliwości korekty struktury alokacji w trakcie realizacji programów rozwojowych oraz alokowanie rezerwy na działania wdraŝane z sukcesem 36

37 Rozwiązania zania systemowe (7) Zintegrowane programowanie wszystkich trzech funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności 37

38 Rozwiązania zania systemowe (8) Wprowadzenie w pierwszych latach wobec funduszy reguły n+3, a następnie w kolejnych latach n+2 i rozciągnięcie tej reguły takŝe na Fundusz Spójności Uproszczenie poprzez wprowadzenie zasady proporcjonalności oraz alokacje na poziomie priorytetów zamiast jak dotychczas na poziomie działań 38

39 Rozwiązania zania systemowe (9) Nowe Europejskie Ugrupowania Współpracy Transgranicznej do zarządzania środkami UE przeznaczonymi na współpracę transgraniczną w ramach Celu europejska współpraca terytorialna Wprowadzenie jako zasady minimalnego poziomu współfinansowania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności 15% 39

40 Rozwiązania zania systemowe (10) MoŜliwość wstrzymania finansowania z Funduszu Spójności w przypadku utrzymywania się duŝego deficytu budŝetowego (ponad 3 % PKB) i braku działań sanacyjnych 40

41 Rozwiązania zania systemowe (11) ZałoŜenie jednofunduszowości programów operacyjnych dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego, które nie mogą być finansowane w ramach tego samego programu operacyjnego. MoŜliwość krzyŝowego finansowania do 5% (ewentualnie do 10%) Ten sam program operacyjny moŝe być jednak finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności 41

42 Rozwiązania zania systemowe (12) Nowa generacja inicjatyw wspólnoty (1) JEREMIE, jest wspólnym przedsięwzięciem KE i EBI słuŝy ułatwieniu dostępu do kapitału dla mikro małych i średnich przedsiębiorstw. Odnawialne instrumenty finansowe likwidujące luki w dostępie MSP do finansowania 42

43 Rozwiązania zania systemowe (13) Nowa generacja inicjatyw wspólnoty (2) JESSICA wspólne przedsięwzięcie KE, EBI oraz Banku Rozwoju Rady Europy mającym na celu wspieranie inwestycji słuŝących zapewnieniu zrównowaŝonego rozwoju na obszarach miejskich. Przewiduje stworzenie specjalnych funduszy których zadaniem będzie wspieranie przy pomocy instrumentów finansowych projektów realizowanych w ramach zintegrowanych planów rozwoju miejskiego 43

44 Rozwiązania zania systemowe (14) Nowa generacja inicjatyw wspólnoty (3) JASPERS wspólne przedsięwzięcie KE, EBI oraz Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju słuŝące zapewnieniu wsparcia technicznego dla nowych państw członkowskich w przygotowaniu inwestycji infrastrukturalnych w sektorze transportu i środowiska. Dotyczy spraw pomocy publicznej, środowiskowych, projektów modelowych oraz przygotowania wytycznych horyzontalnych 44

45 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (1) Przygotowywane przez Komisję Europejską i akceptowane przez Parlament Europejski Podstawa Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia przygotowywanych przez kraje członkowskie 45

46 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (2) Podtytuł polityka spójności wspierająca wzrost gospodarczy i zatrudnienie Ramy: (1) Koncentracja (2) Konwergencja (3) Regionalna konkurencyjność i zatrudnienie (4) Europejska współpraca terytorialna (5) Dobre rządzenie 46

47 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (3) Strategiczne wytyczne przeniesione ze zmodyfikowanej w kwietniu 2005 roku Strategii Lizbońskiej Wytyczna 1. (nazywana teŝ priorytetem) Poprawa atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie ich potencjału środowiskowego 47

48 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (4) Uszczegółowione wytyczne 1 (1) Rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej (2) Wzmocnienie synergii pomiędzy ochroną środowiska a wzrostem gospodarczym (3) Zajęcie się intensywnym wykorzystywaniem przez Europę odnawialnych źródeł energii 48

49 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (5) Wytyczna 2. Rozwój wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu gospodarczego 49

50 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (6) Uszczegółowione wytyczne 2. (1) wzrost i poprawa inwestycji w badania i rozwój (2) Wspieranie innowacyjności i promowanie przedsiębiorczości (3) promowanie społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich (4) poprawa dostępu do finansowania 50

51 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (7) Wytyczna 3. Większa liczba lepszych miejsc pracy 51

52 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (8) Uszczegółowione wytyczne 3. (1) zaangaŝowanie większej liczby liczby osób w aktywną działalność zawodową, utrzymanie wysokiego poziomu aktywności zawodowej oraz modernizacja systemów zabezpieczenia społecznego (2) poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy 52

53 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (9) Uszczegółowione wytyczne 3. (cd.) (3) zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i zdobywanie kwalifikacji (4) zdolności administracyjne (5) pomoc w utrzymaniu zdrowej siły roboczej 53

54 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (10) Wszystkie średniookresowe dokumenty zakładające współfinansowanie z UE muszą być odnoszone do tych kierunków wydatków Zasadniczy przełom w podejściu do spraw kształtowania jakości administracji publicznej 54

55 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (11) Definiowanie spójności jako sytuacji gdy sytuacja regionów znajdujących się w najgorszej sytuacji poprawia się w stosunku do całej Unii Europejskiej (wymiar gospodarczy, społeczny i terytorialny) 55

56 Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe (12) Podjęcie spraw terytorialnego wymiaru polityki spójności oraz określenie następujących priorytetów w tym zakresie: (1) Wkład miast w rozwój gospodarczy i tworzenie miejsc pracy (2) Wspieranie dywersyfikacji działalności gospodarczej na obszarach wiejskich (3) Współpraca przygraniczna, ponadnarodowa i międzyregionalna 56

57 Strategiczne Wytyczne Wspólnoty Rozwoju Obszarów w Wiejskich (1) Podstawa uruchamiania Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej WdraŜanie moŝe być scentralizowane lub zdecentralizowane Określono minimalne pułapy nakładów na poszczególne osie 57

58 Strategiczne Wytyczne Wspólnoty Rozwoju Obszarów w Wiejskich (2) Oś 1 Wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego minimum 10% nakładów Oś 2 Poprawa stanu środowiska i krajobrazu minimum 25% nakładów Oś 3 Podniesienie jakości Ŝycia na obszarach wiejskich i dywersyfikacja ekonomiczna obszarów wiejskich minimum 10% nakładów Oś programu LEADER - budowanie lokalnych zdolności do zatrudnienia i dywersyfikacji minimum 2,5% nakładów 58

59 Akty prawne (1) Rozporządzenie Rady nr 1083/2006 z 11 lipca 2006r. Ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności Rozporządzenie 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006r. W sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 59

60 Akty prawne (2) Rozporządzenie 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 lipca 2006r. W sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Rozporządzenie 1082/2006 z 5 lipca 2006r. Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej Rozporządzenie Rady 1084/2006 z 11 lipca 2006r. Ustanawiające Fundusz Spójności 60

61 Rozporządzenie dotyczące ce przepisów w ogólnych Cele (1) Cel konwergencja regiony kwalifikujące się do wsparcia z Funduszy Strukturalnych są określane na poziomie NUTS 2, kryterium produkt krajowy brutto na mieszkańca według parytetu siły nabywczej nie przekraczający 75% UE Państwami członkowskimi kwalifikującymi się do wsparcia z Funduszu Spójności są kraje o Dochodzie Narodowym Brutto na mieszkańca nie przekraczającym 90% UE 61

62 Rozporządzenie dotyczące ce przepisów w ogólnych Cele (2) Cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie - zasadniczo dla regionów nieobjętych Celem konwergencja Cel europejska współpraca terytorialna w zakresie współpracy transgranicznej regiony poziomu NUTS 3 połoŝone wzdłuŝ wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic Wspólnoty oraz wzdłuŝ granic morskich do 150 km odległości między sobą 62

63 Ramy finansowe (1) 308 mld euro w cenach z 2004 roku, indeksowane co roku o 2% Cel konwergencja mln euro czyli 81,54% mln euro czyli 70,51% fundusze strukturalne dla obszarów biednych mln euro czyli 23,22% Fundusz Spójności mln euro czyli 6,27% wsparcie przejściowe i specjalnego przeznaczenia 63

64 Ramy finansowe (2) Cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie mln euro co stanowi 15,95% Cel europejska współpraca terytorialna mln euro czyli 2,52% mln euro 73,86% współpraca transgraniczna, mln euro 20,95% współpraca transnarodowa mln euro 5,19% współpraca międzyregionalna 64

65 Monitorowanie (1) KaŜde państwo umieszcza w rocznym sprawozdaniu z realizacji krajowego programu reform sekcję poświęconą wkładowi programów operacyjnych w realizację tego programu W 2009 i 2012 kaŝde państwo członkowskie składa sprawozdanie na temat programów współfinansowanych przez fundusze zawierające: 65

66 Monitorowanie (2) A) realizację celów polityki spójności określonych w Traktacie B) realizację zadań funduszy określonych w rozporządzeniu C) realizację priorytetów wyszczególnionych w Strategicznych Wytycznych Wspólnoty i określanych w NSRO D) osiąganie celu polegającego na promowaniu konkurencyjności i tworzeniu miejsc pracy oraz osiąganiu celów zawartych w Zintegrowanych Wytycznych 66

67 Monitorowanie (3) Treść sprawozdania uwzględnia: - sytuację społeczno-gospodarczą i tendencje jej rozwoju - osiągnięcia, wyzwania i perspektywy w związku z realizacją strategii - przykłady dobrych praktyk 67

68 Programowanie (1) Programy operacyjne zawierają: A) Analizę sytuacji kwalifikowalnego obszaru lub sektora pod kątem mocnych i słabych stron oraz wybraną strategię B) uzasadnienie wybranych priorytetów C) informacje o osiach priorytetowych i ich celach określonych ilościowo D) do celów informacyjnych indykatywny podziałśrodków według kategorii 68

69 Programowanie (2) E) Plan finansowy zawierający dwie tabele, jedną określającą podział na kaŝdy rok kwoty całkowitych środków finansowych, drugą dla całego okresu programowania, dla kaŝdego programu operacyjnego i dla kaŝdej osi priorytetowej kwotę wkładu Wspólnoty i wkłady krajowe F) informacje o komplementarności ze środkami finansowanymi z EFRROW i EFR G) Przepisy wykonawcze dla programu operacyjnego: 69

70 Programowanie (3) - opis sytemu monitorowania i ewaluacji - informacje o instytucji właściwej do otrzymywania płatności z KE oraz o instytucji odpowiedzialnej za dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów - procedury uruchamiania i przepływy finansowe - elementy promocji programu operacyjnego i upowszechniania informacji na jego temat - opis uzgodnionych procedur w celu wymiany danych informatycznych - indykatywny wykaz duŝych projektów (25 mln euro środowisko i 50 mln euro inne projekty) 70

71 Skuteczność (ewaluacja i rezerwy) - 1 Ewaluacje mają na celu poprawę jakości, skuteczności i spójności pomocy funduszy oraz strategii i realizacji programów operacyjnych, w tym trwałego rozwoju Państwa członkowskie przeprowadzają ewaluację ex ante kaŝdego programu operacyjnego oddzielnie (współpraca terytorialna moŝna kilka) 71

72 Skuteczność (ewaluacja i rezerwy) - 2 Ewaluacje ex ante mają na celu optymalizację alokacji zasobów budŝetowych w ramach PO i poprawę jakości programowania. SłuŜą identyfikacji i ocenie dysproporcji, luk i potencjału rozwojowego, zakładanych celów, przewidywanych rezultatów, ujętych ilościowo wartości docelowych, spójności strategii proponowanej dla regionu, wspólnotowej wartości dodanej, zakresu w jakim uwzględniono priorytety Wspólnoty, wniosków z poprzedniego procesu programowania oraz jakości procedur wdraŝania, monitorowania, ewaluacji i zarządzania finansowego 72

73 Skuteczność (ewaluacja i rezerwy) - 3 Rezerwy - krajowa rezerwa wykonania wynosi 3% i nie później niŝ do końca 2011 KE dokonuje alokacji rezerwy na podstawie wniosku państwa członkowskiego. Opcjonalna - krajowa rezerwa interwencyjna wynosi 1% na pokrycie nieprzewidzianych kryzysów lokalnych lub sektorowych. Państwo członkowskie moŝe dokonać alokacji rezerwy na program lub w obrębie programów operacyjnych. Opcjonalna 73

74 Wkład finansowy funduszy (1) Wkład funduszy na poziomie programów operacyjnych oblicza się w odniesieniu do: A) całkowitej kwoty wydatków kwalifikowalnych, w tym wydatków publicznych i prywatnych, albo B) publicznych wydatków kwalifikowalnych Pułap wkładu Wspólnoty dla wszystkich programów i funduszy w Polsce 85% 74

75 Wkład finansowy funduszy (2) Trwałość operacji Państwa członkowskie i Komisja zapewniają, Ŝe przedsiębiorstwa które są lub zostały objęte procedurą odzyskiwania środków w następstwie przeniesienia działalności produkcyjnej w obrębie państwa członkowskiego lub do innego państwa członkowskiego nie korzystają z wkładu funduszy 75

76 Zarządzanie, monitorowanie i Instytucje kontrola Zarządzająca wyznaczona do zarządzania programem operacyjnym Certyfikująca wyznaczona do poświadczenia deklaracji wydatków i wniosków o płatność przed ich przesłaniem Komisji Audytująca odpowiedzialna za weryfikację skutecznego działania systemu zarządzania i kontroli 76

77 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji zarządzaj dzającej (1) A. Zapewnienie Ŝe operacje są wybierane do finansowania zgodnie z kryteriami programu operacyjnego i spełniają zasady wspólnotowe B. Weryfikację, Ŝe współfinansowane towary i usługi są dostarczone oraz Ŝe wydatki zostały rzeczywiście poniesione C. Zapewnienie istnienia informatycznego systemu rejestracji i przechowywania zapisów księgowych dla kaŝdej operacji oraz zapewnienia iŝ niezbędne dane są gromadzone 77

78 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji zarządzaj dzającej (2) D. Zapewnienie utrzymywania odrębnego systemu księgowego albo odpowiedniego kodu księgowego dla wszystkich transakcji E. Zapewnienie, Ŝe ewaluacje programów operacyjnych są przeprowadzane F. Ustanowienie procedur dla zapewnienia, Ŝe wszystkie dokumenty dotyczące wydatków i audytów są przechowywane G. Zapewnienia otrzymywania przez instytucję certyfikującą niezbędnych informacji 78

79 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji zarządzaj dzającej (3) H. Kierowanie pracą komitetu monitorującego I. Opracowywanie i przedkładanie Komisji rocznych i końcowych sprawozdań z realizacji J. Zapewnienie przestrzegania wymogów w zakresie informacji i promocji K. Dostarczanie Komisji informacji umoŝliwiających jej dokonanie oceny duŝych projektów 79

80 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji certyfikującej cej (1) A. Opracowanie i przedłoŝenie Komisji poświadczonych deklaracji wydatków i wniosków o płatności B. Poświadczenia, Ŝe deklaracja wydatków jest dokładna a zadeklarowane wydatki są zgodne z zasadami wspólnotowymi C. Zapewnienia do celów poświadczenia Ŝe otrzymała od instytucji zarządzającej odpowiednie informacje na temat procedur i weryfikacji prowadzonych w związku z wydatkami 80

81 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji certyfikującej cej (2) D. Uwzględnienie do celów poświadczenia wyników wszystkich audytów E. Utrzymywanie w formie elektronicznej zapisów księgowych F. Prowadzenie ewidencji kwot podlegających procedurze odzyskiwania 81

82 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji audytującej (1) A. Prowadzenie audytów w celu weryfikacji skutecznego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli B. Zapewnienie prowadzenia audytów operacji na podstawie stosownej próby w celu weryfikacji zadeklarowanych wydatków C. Przedstawianie Komisji w terminie 9 miesięcy od zatwierdzenia programu operacyjnego strategii audytu 82

83 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola funkcje instytucji audytowej (2) D. Do kaŝdego roku przedłoŝenie Komsji rocznego sprawozdania audytowego, wydawanie opinii na podstawie kontroli i audytów czy system zarządzania i kontroli funkcjonuje skutecznie, przedstawianie w stosownych przypadkach deklaracji częściowego zamknięcia zawierającej ocenę zgodności z prawem i prawidłowości danych wydatków E. Przedstawienie do roku deklaracji zamknięcia 83

84 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola Komitet Monitorujący (1) Państwo członkowskie ustanawia dla kaŝdego programu operacyjnego Komitet Monitorujący. MoŜliwe jest ustanowienie jednego Komitetu Monitorującego dla kilku programów operacyjnych Zadania: A. Analizuje i zatwierdza kryteria wyboru finansowanych operacji i zatwierdza wszelkie zmiany tych kryteriów 84

85 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola Komitet Monitorujący (2) B. Dokonuje okresowego przeglądu postępów osiągnięcia celów programu operacyjnego C. Analizuje wyniki wdraŝania, w tym osiągnięcie celów dla kaŝdej osi priorytetowej oraz ewaluacji D. Analizuje i zatwierdza roczne i końcowe sprawozdania z realizacji E. Jest informowany o treści rocznego sprawozdania audytowego 85

86 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola Komitet Monitorujący (3) F. MoŜe występować do instytucji zarządzającej z wnioskiem o przeprowadzenie wszelkiego rodzaju przeglądów lub analizy programu operacyjnego G. Analizuje i zatwierdza wszelkie wnioski o zmianę decyzji Komisji w sprawie wkładu Funduszy 86

87 Zarządzanie, monitorowanie i kontrola sprawozdania z realizacji W regulacji szczegółowo określono zakres informacyjny sprawozdań rocznych i końcowych oraz sposobu analizy rocznej programów prowadzonych przez Komisję i państwo członkowskie 87

88 Rozporządzenie dotyczące ce EFRR EFRR współfinansuje A) inwestycje produkcyjne przyczyniające się do tworzenia trwałych miejsc pracy, poprzez bezpośrednie wspieranie inwestycji, w tym zwłaszcza MSP B) inwestycje w infrastrukturę C) rozwój potencjału endogenicznego poprzez działania wspierające rozwój regionalny i lokalny D) pomoc techniczną 88

89 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (1) 1) Badania i rozwój technologiczny, innowacyjność i przedsiębiorczość, w tym zwiększanie zdolności w zakresie badań i rozwoju technologicznego, włączenie do EPB, pomoc na rzecz transferu technologii, rozwój sieci powiązań gospodarczych, partnerstwa publiczno-prywatne i klastry, wspieranie usług dla biznesu i technologii grupom MSP, stymulowanie finansowania przedsiębiorczości i innowacyjności w MSP 89

90 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (2) 2) Społeczeństwo informacyjne, w tym rozwój infrastruktury łączności elektronicznej, opracowanie zawartości, usług i aplikacji na poziomie lokalnym, poprawa bezpieczeństwa dostępności do publicznych usług on line i ich rozwój, wsparcie i usługi na rzecz MSP w procesie wdraŝania technologii informacyjnych i komunikacyjnych 90

91 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (3) 3) inicjatywy lokalne w zakresie rozwoju oraz wsparcie dla struktur świadczących usługi lokalne w tworzeniu nowych miejsc pracy (poza EFS) 91

92 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (4) 4) Środowisko w tym inwestycje związane z zaopatrzeniem w wodę oraz z gospodarką wodną i odpadami; oczyszczanie ścieków oraz jakość powietrza, zintegrowany system zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, pomoc w celu minimalizacji skutków zmian klimatu, rekultywacja środowiska, w tym skaŝonych terenów i gruntów oraz rewitalizacja terenów poprzemysłowych, propagowanie róŝnorodności biologicznej i ochrony przyrody (w tym NATURA 2000) pomoc dla MSP w zakresie środowiska 92

93 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (5) 5) zapobieganie zagroŝeniom, w tym opracowanie i wdroŝenie planów zapobiegania i stawiania czoła zagroŝeniom naturalnym i technologicznym 93

94 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (6) 6) turystyka w tym promowanie walorów przyrodniczych jako potencjału dla rozwoju zrównowaŝonej turystyki; ochrona i poprawa jakości dziedzictwa przyrodniczego, pomoc na rzecz zwiększenia podaŝy usług turystycznych poprzez wprowadzanie usług o wyŝszej wartości dodanej oraz wspieranie nowych zrównowaŝonych rodzajów turystyki 94

95 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (7) 7) inwestowanie w kulturę, w tym ochrona, promowanie i zachowanie dziedzictwa kulturowego; rozwój infrastruktury kulturalnej wspierającej rozwój, zrównowaŝoną turystykę i zwiększoną atrakcyjność regionu; oraz pomoc na rzecz zwiększenia podaŝy usług kulturalnych poprzez wprowadzenie usług o wyŝszej wartości dodanej 95

96 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (8) 8) Inwestycje transportowe, w tym poprawę sieci transeuropejskich i połączeń z siecią TEN-T; zintegrowane strategie promocji ekologicznego transportu, które przyczyniają się do poprawy dostępności i jakości usług transportu pasaŝerskiego i towarowego, z myślą o uzyskaniu bardziej zrównowaŝonego udziału róŝnych rodzajów transportu oraz promocji systemów intermodalnych i ograniczaniu oddziaływania na środowisko 96

97 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (9) 9) Inwestycje energetyczne, w tym poprawę sieci transeuropejskich, które przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa dostaw, integracji kwestii środowiska, zwiększenia efektywności energetycznej oraz rozwoju energii odnawialnej 97

98 EFRR - Cel tematyczny konwergencja (10) 10) Inwestycje w edukację, w tym kształcenie zawodowe, przyczyniające się do podwyŝszenia atrakcyjności i jakości Ŝycia 11) inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną, które przyczyniają się do rozwoju regionalnego i lokalnego oraz podwyŝszenia jakości Ŝycia 98

99 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (1) 1) Rozwój transgranicznej działalności o wymiarze gospodarczym, społecznym i środowiskowym poprzez wspólne strategie zrównowaŝonego rozwoju terytorialnego A) wspieranie przedsiębiorczości, turystyki, kultury oraz handlu transgranicznego B) wspieranie wspólnej ochrony zasobów naturalnych i kulturowych i wspólnego zarządzania nimi oraz zapobieganie zagroŝeniom naturalnym i technologicznym 99

100 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (2) C) Wspieranie powiązań pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi D) Zmniejszanie izolacji poprzez poprawę dostępu do usług i sieci transportowych, informacyjnych i komunikacyjnych, a takŝe transgranicznych systemów i urządzeń dostaw wody i energii oraz zagospodarowania odpadów 100

101 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (3) E) rozwój współpracy, zdolności oraz wspólnego wykorzystywania infrastruktury ochrony zdrowia, kultury, turystyki i edukacji 101

102 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (4) 2) Ustanowieniu i rozwoju współpracy transnarodowej, w tym między regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działań sprzyjających zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu 102

103 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (5) A) Innowacje: tworzenie i rozwój sieci naukowych i technologicznych, zwiększanie badań i rozwoju technologicznego i zdolności innowacyjnych na poziomie regionalnym B) Środowisko: gospodarka wodna, wydajność energetyczna, zapobieganie zagroŝeniom i ochrona środowiska w wymiarze transnarodowym 103

104 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (6) C) Dostępność: działania mające na celu poprawę dostępu do usług transportowych i telekomunikacyjnych oraz ich jakości D) ZrównowaŜony rozwój obszarów miejskich: wzmocnienie rozwoju policentrycznego na poziomie transnarodowym, krajowym i regionalnym 104

105 EFRR Europejska współpraca praca terytorialna (7) 3) wzmocnienie skuteczności polityki regionalnej poprzez wspieranie: A) współpracy międzyregionalnej skupiającej się na innowacyjności i gospodarce opartej na wiedzy oraz na działaniach prewencyjnych w odniesieniu do środowiska i zapobiegania zagroŝeniom B) wymiany doświadczeń w zakresie najlepszych praktyk C) działań obejmujących badania, gromadzenie danych jak równieŝ obserwację i analizę tendencji rozwojowych Wspólnoty 105

106 EFRR wydatki na mieszkalnictwo (1) Są kwalifikowalne w następujących okolicznościach A) wydatki są programowane w ramach operacji dotyczącej zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich lub osi priorytetowej dla obszarów dotkniętych lub zagroŝonych degradacją społeczną fizyczną i wykluczeniem społecznym 106

107 EFRR wydatki na mieszkalnictwo (2) B) środki przyznane na mieszkalnictwo wynoszą nie więcej niŝ 3% alokacji EFRR na dane programy operacyjne albo 2% całkowitej alokacji EFRR C) wydatki są ograniczone do budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego lub budynków stanowiących własność publiczną lub własność podmiotów o celach niezarobkowych wykorzystywanych dla gospodarstw o niskich dochodach 107

108 EFRR zrównowa wnowaŝony ony rozwój j obszarów w miejskich EFRR moŝe wspierać rozwój wspólnych, zintegrowanych i zrównowaŝonych strategii mających na celu ograniczenie koncentracji problemów gospodarczych, ekologicznych oraz społecznych na obszarach miejskich. Działania: przyspieszenie wzrostu gospodarczego, rekultywacja środowiska fizycznego, rewitalizacja obszarów poprzemysłowych, zachowanie i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, propagowanie przedsiębiorczości, rozwój lokalny i usługi na rzecz ludności 108

109 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (1) A. Zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców w celu lepszego przewidywania zmian gospodarczych i zarządzania nimi poprzez promowanie - kształcenia przez całe Ŝycie oraz inwestowania w zasoby ludzkie przez przedsiębiorstwa, zwłaszcza MSP - opracowywania i rozpowszechniania innowacyjnych i bardziej wydajnych form organizacji pracy 109

110 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (2) B. Zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnych zawodowo, zapobieganie bezrobociu, zachęcanie do aktywności w starszym wieku i dłuŝszej aktywności zawodowej oraz zwiększanie uczestnictwa w rynku pracy 110

111 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (3) B. Cd. modernizacji i wzmacniania instytucji rynku pracy - wdraŝania czynnych i zapobiegawczych działań zapewniających wczesne rozpoznawanie potrzeb w ramach indywidualnych planów działania i zindywidualizowanego wsparcia - uwzględniania działań tworzących równe moŝliwości dla kobiet i męŝczyzn na rynku pracy - działań mających na celu zwiększanie udziału migrantów w zatrudnienia i wzmacnianie ich integracji społecznej 111

112 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (4) C. Zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich integracji oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy poprzez wspieranie - metod integracji z rynkiem pracy oraz ponownego wejścia osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji - akceptacji róŝnorodności w miejscu pracy i zwalczanie dyskryminacji w dostępie do rynku pracy i rozwoju kariery 112

113 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (5) D. Wzmacnianie kapitału ludzkiego poprzez wspieranie - opracowywania i wprowadzania reform systemów edukacji i szkoleń oraz szkoleń dla rynku pracy oraz podnoszenia kwalifikacji personelu szkoleniowego - tworzenia sieci obejmujących instytucje szkolnictwa wyŝszego, centra badawczotechnologiczne oraz przedsiębiorstwa 113

114 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (6) E. Wspieranie partnerstwa, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci obejmujących partnerów społecznych i organizacje pozarządowe na poziomie transnarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym w celu mobilizacji na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji na rynku pracy 114

115 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (7) F. Zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki poprzez wspieranie: - realizacji reform systemów edukacji i szkoleń - większego uczestnictwa w edukacji i szkoleniach przez całe Ŝycie - rozwoju potencjału ludzkiego w dziedzinie badań i innowacji, przede wszystkim poprzez studia podyplomowe i szkolenia pracowników naukowych 115

116 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (8) G. Wzmacnianie zdolności instytucjonalnej i skuteczności administracji publicznej oraz słuŝb publicznych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym oraz partnerów społecznych i organizacji pozarządowych w celu przeprowadzenia reform, lepszych uregulowań prawnych i dobrego zarządzania w dziedzinie gospodarki, zatrudnienia, edukacji, spraw społecznych, środowiska i sądownictwa poprzez wspieranie: 116

117 Europejski Fundusz Społeczny priorytety (9) G. cd. mechanizmów pozwalających na lepsze opracowanie, monitorowanie oraz ocenę dobrej polityki i programów, - budowania zdolności w zakresie realizacji polityk i programów w poszczególnych dziedzinach 117

118 Fundusz Spójno jności kierunki finansowania A) transeuropejskie sieci transportowe B) środowisko, w ramach priorytetów wspólnotowej polityki ochrony środowiska. Fundusz moŝe takŝe udzielić wsparcia w dziedzinach związanych ze zrównowaŝonym rozwojem, które mają korzyści w wymiarze środowiskowym, efektywności energetycznej i energii odnawialnej, a w sektorze transportowym, kolei, transportu rzecznego i morskiego, intermodalnych systemów transportowych, zarządzania ruchem drogowym, morskim i lotniczym, ekologicznego transportu miejskiego i transportu publicznego 118

119 Fundusz Spójno jności warunki dostępno pności A) Jeśli Rada podjęła decyzję o istnieniu nadmiernego deficytu w państwie członkowskim B) stwierdziła, Ŝe państwo członkowskie nie podjęło skutecznego działania w odpowiedzi na zalecenie Rady C) MoŜe podjąć decyzję o wstrzymaniu całości lub części zobowiązań wobec danego państwa członkowskiego, ze skutkiem od 1 stycznia następującego roku 119

120 Fundusz Spójno jności warunki dostępno pności Uchylenie zasady 50%-50%. 120

121 Europejskie ugrupowanie współpracy pracy terytorialnej Charakter (EUWT) Celem EUWT jest ułatwianie i upowszechnianie współpracy terytorialnej między jej członkami w celu wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej EUWT ma osobowość prawną W kaŝdym z państw członkowskich EUWT posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych 121

122 Instrument Sąsiedztwa S i Partnerstwa (ISiP) UE - Misja Sfinansowanie wspólnych programów przybliŝających do siebie regiony Państw Członkowskich i krajów partnerskich posiadających wspólną granicę Dzięki temu moŝliwe rozwijanie obszaru dobrobytu i bliskiej współpracy Promowanie zintegrowanego rozwoju regionalnego pomiędzy regionami przygranicznymi 122

123 Uczestnicy ISiP po stronie 17 krajów, państw partnerskich - 10 strefy Morza Śródziemnego - 7 państw Europy Wschodniej, w tym Białoruś, Rosja, Ukraina 123

124 Środki na lata Alokacje w ramach tego instrumentu mln euro (w cenach z 2004 roku) Alokacje w ramach funduszy strukturalnych dla współpracujących państw członkowskich Współfinansowanie państw ISiP 124

125 BudŜet (1) Konsekwencje sposobu liczenia pułapu 4% PKB nie tylko wobec nowej polityki spójności ale z polityką rozwoju obszarów wiejskich i polityką rybacką co oznacza faktyczne ograniczenie pułapu środków przeznaczanych na nową politykę spójności do wartości 3,4-3,5% PKB kraju beneficjenta 125

126 BudŜet na lata (2) W grudniu 2005 ustalono alokacje na rzecz Polski w latach , które wyniosą w ramach nowej polityki spójności mln euro (w cenach 2004 roku) mln euro w cenach bueŝących. W tym Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 31088,1 mln euro ( mln euro w cenach bieŝących) Europejski Fundusz Społeczny 8929,9 mln euro (9 707 mln euro w cenach bieŝących) Fundusz Spójności mln euro ( mln euro w cenach bieŝących) Rezerwa wykonania 1331 mln euro EFRR i EFS w cenach bieŝących 126

127 BudŜet (3) Struktura alokacji dla Polski w ramach nowej polityki spójności: 52% Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 15% Europejski Fundusz Społeczny 33% Fundusz Spójności 127

128 BudŜet (4) Uzupełniające alokacje dla Polski (w cenach 2004r.) Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich mln euro (z czego 6,2 mld euro dawna sekcja orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej) mln euro w cenach bieŝących Europejski Fundusz Rybacki 660,7 mln euro (734 mln euro w cenach bieŝących) Alokacja wyrównawcza blisko 700mln euro 128

129 BudŜet (5) Rezerwy Rezerwa na pokrycie nadzwyczajnych strat i nieprzewidzialnych wydatków 1% alokacji funduszy strukturalnych (opcjonalna Polska nie tworzyła) Rezerwa wykonania 3% alokacji funduszy strukturalnych, czyli 2% całej alokacji 129

130 BudŜet (6) Skala finansowania w Polsce w latach ,7 mld euro, w tym dotycząca dotychczasowej polityki spójności 66,4 mld euro w porównaniu z okresem mld euro 12,8 mld euro (w cenach 2004 roku) Transfery w latach stanowiły 2,1-2,2% naszego średniorocznego PKB Transfery w latach stanowią około 3,8-3,9% naszego średniorocznego PKB 130

131 Architektura całości ci działań Zintegrowane Wytyczne wzrostu gospodarczego i i zatrudnienia na lata Polityka Spójności Community Strategic Guidelines Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) Rada Europejska Komisja Europejska Wspólna Polityka Rolna EU Strategic Guidelines for Rural Development Policy?? Strategiczne Wytyczne UE dla Polityki Rozwoju Obszarów Wiejskich Wspólna Polityka Rybacka Strategic Guidelines for the Sustainable Development of the Fisheries Sector and Coastal Fishing Areas Strategiczne Wytyczne dla ZrównowaŜonego Rozwoju Sektora Rybołówstwa i i NadbrzeŜnych Obszarów Rybackich National Reform Programme Krajowy Program Reform państwa członkowskie National Strategic National Rural Reference Development Framework Strategy Narodowe Narodowa Strategia Strategiczne Ramy Rozwoju Obszarów Odniesienia Wiejskich National Strategic Plan Narodowy Plan Strategiczny 131 dla Rybołówstwa

132 Dokumenty wymagane przez UE (1) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia a następnie wynikające z tego dokumentu programy operacyjne Narodowa Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich i PO Rozwój Obszarów Wiejskich Narodowa Strategia Rybołówstwa ZrównowaŜony Rozwój Sektorów Rybołówstwa i NadbrzeŜnych Obszarów Rybackich i odpowiedni PO Krajowy Program Reform 132

133 Średniookresowe dokumenty rozwojowe w Polsce (1) RM funkcjonująca w latach rolę taką przypisywała Strategii Rozwoju Kraju na lata (horyzont czasowy n+2), której załoŝenia przyjęto w styczniu 2006, projekt w czerwcu 2006, a dokument strategii w listopadzie

134 Średniookresowe dokumenty rozwojowe w Polsce (2) Podstawy prawne Ustawa o Narodowym Planie Rozwoju z 2004 roku, Rząd we wrześniu 2006 roku skierował do Sejmu projekt ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, została podpisana przez Prezydenta w grudniu, weszła w Ŝycie 25 grudnia 2006 roku, została ponownie uchwalona przez Sejm w lipcu 2007 roku, znowelizowana jesienią 2008 roku 134

135 Struktura finansowania działań rozwojowych w latach (1) Ok. 50% środki unijne Ok. 10% środki polskie będące obligatoryjnym współfinansowaniem Ok. 10% środki prywatne będące obligatoryjnym współfinansowaniem gdy sektor ten jest beneficjentem Ok. 30% środki polskie finansujące własne programy i przedsięwzięcia rozwojowe 135

136 Struktura finansowania działań rozwojowych w latach (2) Około 70% finansowania działań rozwojowych w latach będzie przechodziło przez Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Jaki wniosek jeśli jakiś podmiot zamierza finansować swoje przedsięwzięcia rozwojowe ze środków publicznych musi znaleźć drogę do funduszy europejskich 136

137 Czy to się uda wymiar unijny (1) Regulacji prawnych zawierają załoŝenie jednofunduszowości programów operacyjnych. Oznacza to niemoŝność finansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach jednego programu operacyjnego w tym takŝe regionalnego. Software i hardware daleko od siebie 137

138 Czy to się uda wymiar unijny (2) ZałoŜenie przesunięcia Europejskiego Funduszu Rozwoju Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich do Wspólnej Polityki Rolnej. Jest w Polsce wdraŝany w sposób scentralizowany. Efektem mogą być dwie polityki: ogólna i dotycząca obszarów zurbanizowanych oraz obszarów wiejskich 138

139 Czy to się uda wymiar unijny (3) Model polityki regionalnej dostosowany do sytuacji starych państw członkowskich. Strategia Lizbońska jako jedyna podstawa nowej polityki regionalnej UE. Nieuchronny znaczący wzrost zróŝnicowań międzyregionalnych i wewnątrz regionów. Wytyczne w SWW przeniesione z odnowionej Strategii Lizbońskiej adresują sprawy sektorowo a nie regionalnie 139

140 Czy to się uda wymiar unijny (4) Potrzeba eliminowania nieprawidłowości jakie wystąpiły w trakcie wdraŝania funduszy Przeregulowanie, wybieranie projektów na podstawie przesłanek politycznych, preferowanie wydatków konsumpcyjnych, dylemat bezpieczeństwo versus szybkość wdraŝania, wypieranie inwestycji sektora prywatnego środkami UE, finansowanie niezrestrukturyzowanych sektorów gospodarki 140

141 Czy to się uda wymiar polski (1) Znaczenie cykli politycznych na poziomie krajowym i regionalnym (nieciągłość prac, nowe instytucje) Konieczność wdraŝania zmian instytucjonalnych i wyeliminowania nie funkcjonalności systemu terytorialnego - słuŝba cywilna w samorządach - rozwiązania antykorupcyjne 141

142 Czy to się uda wymiar polski (2) - relacje wojewoda-samorząd wojewódzki - upolitycznienie poziomu lokalnego - słabości powiatów - brak wykorzystania poziomu metropolitarnego - syndrom pasywnych gmin 142

143 Czy to się uda wymiar polski (3) Niezbędne zmiany w sferze finansów publicznych - wieloletnie programowanie działań rozwojowych - przesunięcie środków rozwojowych z centrum na poziom samorządów województw - uwolnienie większej niŝ dotąd części środków budŝetowych na działania rozwojowe - prefinansowanie z polskich środków publicznych funduszy europejskich zamiast refundowania poniesionych wydatków - ryzyko kursowe (euro) 143

144 Finansowanie NSRO (1) Finansowanie (w cenach bieŝących) mln euro środki UE 11,9 mld euro krajowe środki publiczne 6,4 mld euro zaangazowanie podmiotów prywatnych W sumie około 85,6 mld euro w cenach bieŝących 144

145 Finansowanie NSRO środki UE (2) Cel konwergencja * Na poziomie regionalnym wdraŝane 33,8% (16 RPO 24,9% i regionalny segment EFS 8,9%) * Na poziomie centralnym wdraŝane 64,2% - sektorowe programy operacyjne w tym sektorowy segment EFS 60,0%, PO Polski Wschodniej 3,4%, Pomocy Technicznej 0,8% * Rezerwy 2,0% rezerwa wykonania 145