POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE ŁOBESKIM na lata

Transkrypt

1 POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W POWIECIE ŁOBESKIM na lata Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łobzie 2012 rok

2 Motto: Najłatwiej jest stanąć po stronie sprawcy nieszczęścia, bo on żąda od nas tylko bezczynności. Ofiara przeciwnie domaga się od nas, byśmy wzięli na siebie część cierpienia Judith Lewis Herman

3 SPIS TREŚCI I. PODSTAWA PRAWNA...4 II. III. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE.5 WSTĘPNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE.7 IV. ZASOBY POWIATU ŁOBESKIEGO W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE.9 V. CELE, KIERUNKI DZIAŁAŃ PROGRAMU. ADRESACI I REALIZATORZY.13 VI. ZAKŁADANE EFEKTY DZIAŁAŃ PROGRAMU ŹRÓDŁO..16 SPIS TABEL.17

4 I. PODSTAWA PRAWNA 1) Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r. 2) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz ze zm.). 3) Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147 poz ze zm.). 4) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz ze zm.). 5) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta ( Dz.U. z 2011 r., nr 209, poz. 1245).

5 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE Uznając, że przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności, a także w celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie stanowi się, co następuje... Literatura socjologiczna wprowadza wiele definicji rodziny. Wszystkie one faktycznie sprowadzają się do określenia rodziny jako małej grupy społecznej, grupy niezastąpionej, stanowiącej zalążek szerszej społeczności. Rodzina jest podstawowym elementem struktury społecznej. Rodzina jest niepowtarzalnym środowiskiem kształtującym osobowość, poglądy, styl życia, system norm i wartości. Ważną rolę w rodzinie odgrywają wzajemne relacje pomiędzy członkami rodziny, oparte na miłości i zrozumieniu. W przypadku dezorganizacji, rodzina nie jest w stanie realizować podstawowych zadań. Relacje wewnątrzrodzinne ulegają zaburzeniu, łamane są reguły, a zachowania poszczególnych członków rodziny stają się niezgodne z normami prawnymi i moralnymi oraz oczekiwaniami społecznymi. Przemoc jest zjawiskiem występującym powszechnie w naszym społeczeństwie i dotyka rodzin o różnym statusie społecznym. Przemoc doznawana w rodzinie rodzi konsekwencje niezmiernie głębokie i szkodliwe, dając o sobie znać w postaci zaburzeń emocjonalnych w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej. Przemoc w rodzinie zwana także potocznie przemocą domową, to jednorazowe, albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie działań koniecznych do ochrony zdrowia i życia, naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych (małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, osoba pozostająca we wspólnym pożyciu), a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, narażające te osoby w szczególności na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą (art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005r., nr 180, poz ze zm.). Przemoc w rodzinie to działanie: 1) intencjonalne i skierowane przeciwko innym członkom rodziny 2) naruszające prawa i dobra osobiste ofiar 3) wykorzystujące wyraźną asymetrię sił 4) powodujące ból i cierpienie Rodzaje przemocy: Przemoc fizyczna wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie, np. popychanie, obezwładnianie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką, pięścią lub przedmiotami, oblewanie wrzątkiem lub substancjami żrącymi, użycie broni. Przemoc psychiczna prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby,

6 wykorzystuje mechanizmy psychologiczne, np. wyśmiewanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, narzucanie własnych poglądów, ciągłe krytykowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi, stosowanie gróźb, szantażowanie. Przemoc seksualna wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, np. nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystycznych form współżycia, a także krytykowanie zachowań seksualnych. Przemoc ekonomiczna prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy, np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, okradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka. Zaniedbanie ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. W powiecie łobeskim przemoc w rodzinie występuje w rodzinach o różnym statusie społecznym, często łączy się z problemem nadużywania alkoholu, niskimi dochodami. Przypadki przemocy zdarzają się w domach rodzinnych, w zamkniętym kręgu osób, gdzie świadkami najczęściej są jedynie członkowie rodziny. Coraz częściej jednak ujawniane są przypadki przemocy. Prowadzone dotychczas działania informacyjne ogólnopolskie i lokalne spowodowały zmiany świadomości społecznej i z jednej strony większej gotowości ofiar przemocy do ujawniania takich spraw, a z drugiej wiążą się z większym profesjonalizmem przedstawicieli służb zobowiązanych do podejmowania interwencji i udzielania pomocy. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo większej świadomości społecznej, tylko bardzo zdeterminowane ofiary przemocy decydują się na jej przerwanie i zgłoszenie tego faktu odpowiednim organom. Oszacowanie zjawiska jest trudne, ale bardziej możliwe dzięki funkcjonującej procedurze Niebieskie Karty. Procedura Niebieskie Karty obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej tj. Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łobzie oraz Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Gminne Zespoły Interdyscyplinarne, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury Niebieskie Karty następuje przez wypełnienie formularzy przez ww. przedstawicieli instytucji w przypadku podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem w rodzinie.

7 III. WSTĘPNE ZAŁOŻENIA SYSTEMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1. Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się bezpłatnej pomocy, w szczególności w formie: a) poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego; b) interwencji kryzysowej; c) ochrony przed dalszym krzywdzeniem; d) zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia; e) badania lekarskiego potwierdzającego zakres uszkodzeń ciała ofiary przemocy w rodzinie; f) zapewnienia osobie dotkniętej przemocą w rodzinie uzyskania samodzielnego zamieszkania. 2. Zadania Powiatu w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Do zadań własnych powiatu należy w szczególności: 1) opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 2) opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; 3) zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; 4) zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach interwencji kryzysowej. Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy w szczególności: 1) tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; 2) opracowywanie i realizacja programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. 3. Powiatowy system przeciwdziałania przemocy w rodzinie Zespół instytucji w środowisku lokalnym działających na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy, wraz z ich potencjałem kadrowym, kompetencyjnym, wiedzą i umiejętnościami, instrumentami pomocy i wsparcia, procedurami postępowania, zasobami rzeczowymi i finansowymi, wzajemnie ze sobą współpracujących w sposób skoordynowany.

8 4. Skala zjawiska przemocy w rodzinie TABELA 1. Zjawisko przemocy w rodzinie według danych wskazanych przez Komendę Powiatową Policji w Łobzie. RODZAJ PROBLEMU ROK 2010 ROK 2011 Liczba przeprowadzonych interwencji domowych dotyczących przemocy w rodzinie Liczba postępowań przygotowawczych dotyczących przemocy domowej, w której była prowadzona procedura Niebieskich Kart 0 24 Liczba sprawców przemocy Liczba sprawców przemocy pod wpływem alkoholu Źródło: Na podstawie informacji o przeprowadzonych interwencjach Komendy Powiatowej Policji w Łobzie za rok 2010 i W 2010 roku Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łobzie na terenie Powiatu Łobeskiego przeprowadziło 53 interwencje, a w 2011 roku 121 interwencji.

9 IV. ZASOBY POWIATU ŁOBESKIEGO W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Elementy lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie: a) zasoby instytucjonalne instytucje i organizacje zajmujące się problemem przemocy w rodzinie wraz z potencjałem organizacyjnym; b) zasoby ludzkie specjaliści z różnych dziedzin; c) instrumenty pomocowe i sieć wsparcia; TABELA 2: Zasoby instytucjonalne. NAZWA JEDNOSTKI ADRES Prokuratura Rejonowa w Łobzie ul. Sienkiewicza Łobez Tel Sąd Rejonowy w Łobzie ul. Niepodległości Łobez Tel Wydział Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Łobzie ul. Konopnickiej Łobez Tel Komenda Powiatowej Policji w Łobzie ul. Wojska Polskiego Łobez Tel Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łobzie ul. Bema Łobez Tel Placówka Opiekuńczo Wychowawcza, Dom Dziecka w Łobzie ul. Konopnickiej Łobez Tel

10 Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Łobzie ul. Konopnickiej Łobez Tel Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łobzie ul. Niepodległości Łobez Tel Ośrodek Pomocy Społecznej w Resku ul. Bohaterów Monte Cassino Resko Tel Ośrodek Pomocy Społecznej w Węgorzynie ul. F. Sosnowskiego Węgorzyno Tel Ośrodek Pomocy Społecznej w Dobrej ul. Rynek Dobra Tel Ośrodek Pomocy Społecznej w Radowie Małym Radowo Małe 70/ Radowo Małe Tel Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Łobzie Urząd Miejski ul. Niepodległości Łobez Tel Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Resku Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Boh. Monte Cassino Resko Tel

11 Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Węgorzynie Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Ks. F. Sosnowskiego Węgorzyno Tel lub Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Dobrej Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Rynek Dobra Tel Gminny Zespół Interdyscyplinarny w Radowie Małym Ośrodek Pomocy Społecznej Radowo Małe 70 Tel Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Łobzie Urząd Miejski Ul. Niepodległości Łobez Tel Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Resku Urząd Miejski ul. Kościuszki Resko Tel Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Węgorzynie Urząd Miejski ul. Rynek Węgorzyno Tel Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Dobrej Urząd Miejski ul. Rynek 1

12 Dobra Tel Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Radowie Małym Zespół Szkół im. Tadeusza Kościuszki w Łobzie Urząd Gminy Radowo Małe Tel ul. Niepodległości Łobez tel Gimnazjum w Dobrej ul. Strażacka Dobra tel Szkoła Podstawowa w Dobrej ul. Mieszczańska Dobra tel Szkoła Podstawowa w Wojtaszycach Wojtaszyce Dobra tel Zespół Szkół Gimnazjalnych w Łobzie ul. Kościuszki Łobez tel Szkoła Podstawowa nr 1 w Łobzie ul. Bema Łobez tel Szkoła Podstawowa nr 2 w Łobzie ul. Spokojna Łobez

13 tel Szkoła Podstawowa w Bełcznej Bełczna Łobez tel Zespół Szkół Publicznych Radowo Małe tel , Szkoła Podstawowa w Siedlicach Siedlice Węgorzyno tel Gimnazjum w Resku ul. Prusa Resko tel Szkoła Podstawowa w Resku ul. Wojska Polskiego Resko tel Szkoła Podstawowa w Łosośnicy Łosośnica Resko tel Szkoła Podstawowa w Łabuniu Wielkim Łabuń Wielki Resko tel

14 Szkoła Podstawowa w Starogardzie Starogard Resko tel Gimnazjum w Węgrzynie ul. Kościuszki Węgorzyno tel Szkoła Podstawowa w Węgorzynie ul. Grunwaldzka Węgorzyno tel Szkoła Podstawowa w Runowie Pomorskim ul. Węgorzyńska 29 Runowo Pomorskie Węgorzyno tel Prywatne Policealne Studium Zawodowe w Łobzie ul. Armii Krajowej Łobez Tel Prywatne Technikum Zawodowe w Łobzie ul. Armii Krajowej Łobez Tel Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego w Łobzie Prywatne Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Łobzie ul. Armii Krajowej Łobez Tel ul. Armii Krajowej Łobez Tel Prywatna Zasadnicza Szkoła Zawodowa ul. Armii Krajowej Łobez Tel Uzupełniające Liceum Ogólnokształcące PROGRES ul. Niepodległości Łobez Tel Niepubliczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 1 w Radowie Wielkim Radowo Wielkie Radowo Małe Tel Niepubliczne Gimnazjum Specjalne nr 1 w Radowie Wielkim Radowo Wielkie Radowo Małe

15 Tel Ośrodek Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczy w Radowie Wielkim Radowo Wielkie Radowo Małe Tel

16 V. CELE, KIERUNKI DZIAŁAŃ PROGRAMU. ADRESACI I REALIZATORZY. Cel główny programu: Skuteczne w rodzinie przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz ochrona ofiar przemocy Cele szczegółowe: Podejmowanie działań w zakresie profilaktyki, interwencji, edukacji, koordynacji i wsparcia Działania Profilaktyczne Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie i środowisku rodziny Profilaktyka zachowań ryzykownych w środowisku lokalnym Diagnoza istniejącej infrastruktury instytucji pomagającym ofiarom przemocy w Powiecie Łobeskim Podniesienie poziomu wiedzy społeczności poprzez kampanie edukacyjne, wydanie ulotek, plakatów, informatorów oraz organizowanie warsztatów szkoleniowo edukacyjnych Pozyskiwanie funduszy na innowacyjne działania w ramach projektów konkursowych Działania Interwencyjne Budowanie lokalnego systemu działań interwencyjnych poprzez: Rozwijanie specjalistycznej pomocy Zapewnienie tymczasowego schronienia ofiarom przemocy Informowanie ofiar przemocy o ich prawach Współpracę instytucji, służb i organizacji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy

17 Działania Edukacyjne Prowadzenie akcji informacyjnych i kampanii edukacyjno - społecznych na temat występowania zjawiska przemocy w rodzinie, sposobów jej przeciwdziałania oraz możliwości uzyskania pomocy Organizowanie szkoleń i seminariów dla osób pracujących w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie Realizacja programów korekcyjno edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie Upowszechnianie Żółtych Kart dla Sprawców Przemocy Dystrybucja materiałów promocyjnych Działania wspierające i koordynujące Koordynacja i integracja działań interwencyjnych na terenie powiatu Realizacja Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Promowanie dobrych praktyk Adresaci Program skierowany jest do: - ofiar przemocy w rodzinie, - sprawców przemocy w rodzinie, - świadków przemocy w rodzinie. Realizatorzy Działania dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy powinny być prowadzone we wszystkich jednostkach na terenie powiatu, które w ramach swoich działań zajmują się ochroną czy też wsparciem rodziny i jej członków. Niezbędna jest chęć współpracy między osobami i instytucjami działającymi we wskazanym obszarze. W pracy należy stosować się do zasad: - interdyscyplinarności, zgodnie z którą wszelkie działania na rzecz pomocy rodzinie powinny być planowane i wdrażane przez specjalistów o różnych zawodach, będących przedstawicielami różnych instytucji i organizacji; kluczowa jest praca zespołowa i współpraca; - kompleksowości, z uwagi na fakt, iż przemoc jest zjawiskiem złożonym i wieloaspektowym.

18 VI. ZAKŁADANE EFEKTY DZIAŁAŃ PROGRAMU. Skuteczne zdiagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie i w środowisku rodziny Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w środowisku lokalnym Opracowanie informacji na temat instytucji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz stworzenie bazy teleadresowej Podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności osób realizujących zadania w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz osób dotkniętych przemocą Rozwój działań innowacyjnych jako skuteczne przeciwdziałanie zjawisku przemocy Zbudowanie lokalnego systemu działań poprzez specjalistyczną pomoc psychologiczną, prawną, mediacyjną Wzmocnienie systemu w zakresie zapewnienia ochrony ofiarom przemocy Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie Pogłębienie interdyscyplinarności instytucji działających na rzecz przeciwdziałania zjawisku przemocy Edukacja społeczności lokalnej na temat zjawiska przemocy Zmiana postaw osób stosujących przemoc w rodzinie Zwiększenie skuteczności działań korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie Zmotywowanie ofiar przemocy do podjęcia działań zmierzających do ochrony siebie i własnej rodziny Ograniczenie i wyeliminowanie zachowań destrukcyjnych związanych ze zjawiskiem przemocy Zapobieganie pogłębianiu się dysfunkcyjności rodzin w których występuje zjawisko przemocy Wykorzystanie dobrych praktyk w podniesieniu usług wsparcia instytucji działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie

19 ŹRÓDŁO: 1) Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przyjęty Uchwałą Nr 162/2006 Rady Ministrów z dnia 25 września 2006 r. 2) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180 poz ze zm.). 3) Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147 poz ze zm.). 4) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175 poz ze zm.). 5) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz.U. z 2011 r., nr 209, poz. 1245). 6) Procedury Postępowania Interwencyjnego w Sytuacjach Kryzysowych Związanych z Przemocą w Rodzinie Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki. 7) Informacje o przeprowadzonych interwencjach na terenie Powiatu Łobeskiego na podstawie sprawozdań z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Łobzie za rok 2010 i ) Informacje o przeprowadzonych interwencjach na podstawie danych Komendy Powiatowej Policji w Łobzie za rok 2010 i 2011.

20 SPIS TABEL: 1. Tabela 1: Zjawisko przemocy w rodzinie według danych wskazanych przez Komendę Powiatową Policji w Łobzie. 2. Tabela 2: Zasoby instytucjonalne.