OBYWATEL UNII 4 SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO

Transkrypt

1 OBYWATEL UNII 4 SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO Wrocław 2013

2 Publikacja wydana przez Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct - Wrocław Wrocław 2013 Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach dotacji dla punktów informacji publicznej Sieć Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct w latach Podana informacja nie odzwierciedla opinii Unii Europejskiej. Opinie wyrażone w niniejszej publikacji są jedynie opiniami autora (autorów) i w żadnym wypadku nie stanowią oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

3 Spis treści 4 swobody rynku wewnętrznego 4 Wspólny rynek. Pytania i odpowiedzi 6 Swoboda przepływu osób 10 Swoboda przepływu osób. Pytania i odpowiedzi 12 Swoboda przepływu towarów 16 Swoboda przepływu towarów. Pytania i odpowiedzi 18 Swoboda przepływu usług 22 Swoboda przepływu usług. Pytania i odpowiedzi 24 Swoboda przepływu kapitału 28 Swoboda przepływu kapitału. Pytania i odpowiedzi 30 Źródła 32

4 Słowo wstępu Oddajemy w Państwa dłonie publikacje, która jest kompleksowym zbiorem wiedzy dla obywateli na temat 4 swobód wolnego rynku i sposobu w jaki można z nich korzystać. Publikacja została stworzona aby w sposób przystępny przedstawić Państwu kwestie związane z działaniem wspólnego rynku. Publikacja została podzielona na 5 części, a każda z nich ułożona według schematu odpowiedzi na najczęstsze pytania jakie docierały do nas od Państwa na temat wspólnego rynku. Dodatkowo nowe pojęcia które pojawiają się w publikacji są wyjaśnione na niebieskim tle. Liczymy, że Publikacja stanie się ważnym i cennym źródłem informacji dla Państwa rodzin i organizacji, a także przyczyni się do lepszego korzystania z przysługujących Państwu praw na terenie zjednoczonej Europy. Życzymy przyjemnej lektury. Zespół Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct-Wrocław

5 OBYWATEL UNII 4 SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO 3

6 4 4 SWOBODY WSPÓLNEGO RYNKU

7 WSPÓLNY RYNEK Jednolity Akt Europejski w roku 1987 dał możliwość utworzenia ryku wewnętrznego (jednolitego rynku) dzięki któremu obywatele europejscy wszystkich 28 państw członkowskich mogą cieszyć się 4 swobodami: Przepływu towaru; Przepływu usług; Przepływu kapitału; Przepływu osób. Rynek wewnętrzny został zdefiniowany w artykule 26 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej jako: obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ 4 wymienionych swobód. Głównymi założeniami rynku wewnętrznego są: ułatwienie obywatelom możliwości podejmowania pracy, studiów za granicą, dokonywania zakupów, osiedlania się w 28 krajach Unii Europejskiej, podróżowania i przemieszczania się między krajami, a także swobodny przepływ kapitału pomiędzy bankami państw członkowskich. Ważnym elementem tworzenia rynku wewnętrznego był Układ z Schengen (1985r.), który ułatwił swobodny przepływ osób poprzez likwidacje kontroli na wewnętrznych granicach Unii Europejskiej. Granica wewnętrzna Unii: Granica pomiędzy państwami członkowskimi Unii. Granica pomiędzy krajami członkowskimi a krajami nie należącymi do Unii Europejskiej nazywa się granicą zewnętrzną. 5

8 Pytania i odpowiedzi * Czy wspólny rynek jest nam potrzebny? TAK Wspólny rynek zapewnia swobodny przepływ towarów, ułatwia więc import i eksport produktów. Samochody nie oczekują w długich kolejkach na granicy, co przyśpiesza transport i obniża koszty. Dzięki możliwości sprzedaży produktów z innego kraju zwiększa się konkurencyjność i możliwości wyboru dla konsumentów. Wspólny rynek oparty jest na idei połączeniu 28 osobnych gospodarek i rynków krajów członkowskich w jeden skutecznie działający mechanizm. Dla nas konsumentów wspólny rynek oznacza, że mamy dodatkowe prawa np. z zakresu bezpieczeństwa towarów czy gwarancji. Wspólny rynek zapewnia również swobodę przepływu kapitału, czyli daje możliwość dokonywania bez przeszkód zakupów na terenie innego kraju, a także posiadania konta bankowego w innym państwie członkowskim. Dzięki wspólnemu rynkowi Ty, twoja rodzina i przyjaciele możecie podróżować szybciej, łatwiej i taniej, a także podejmować pracę (z wyjątkiem zawodów regulowanych) lub świadczyć usługi we wszystkich 28 krajach członkowskich. Zawód regulowany: To zawód, który można wykonywać po spełnieniu wymogów określonych przepisami prawnymi danego państwa członkowskiego (np. zdanie egzaminu, ukończenie wyma ganej praktyk i zawodowej, uzyskanie wpisu na listę, ukończeni e właściwego kształcenia czy szkolenia). Baza zawodów regulowanych: 6

9 Pytania i odpowiedzi *Jak działa wspólny rynek? Wspólny rynek to obszar, w którym promuje się mobilność, konkurencyjność i innowacyjność. Obywatele na jego obszarze mogą swobodnie przekraczać granice, podejmować pracę dzięki uznawalności kwalifikacji zawodowych. Osoba wyjeżdżająca za granicę po zgłoszeniu swojego pobytu traktowana jest jak obywatel kraju w którym przebywa. Oznacza to zakaz dyskryminacji i stosowania innych środków, które mają podobny efekt. Każdy obywatel Unii Europejskiej może swobodnie uczyć się, podróżować i dokonywać zakupów na terenie innego kraju członkowskiego. Dzięki ochronie konsumenckiej, strefie Schengen i odpowiednim instytucjom jako cudzoziemiec masz takie same prawa jak obywatele kraju w którym przebywasz, dodatkowo zyskujesz opiekę zdrowotną, dzięki karcie EKUZ. Przedsiębiorcy mogą importować i eksportować swoje towary, dzięki ciągłej poprawie funkcjonowania rynku w tym: uznawalności towarów, podatków czy wspieraniu modernizowania i innowacyjności przedsiębiorstw. Wspólnym rynkiem podobnie jak gospodarkami krajowymi, żądzą podobne mechanizmy i prawa. Unia Europejska podejmuje kroki by stał się on ujednoliconym i otwartym dla obywateli obszarem. EKUZ Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego jest dokumentem uprawniającym do rzeczowych świadczeń zdrowotnych w trakcie tymczasowego pobytu w innym państwie członkowskim UE/EFTA. Więcej informacji: 7

10 Pytania i odpowiedzi * Jak wspierane są MŚP? Małe i średnie przedsiębiorstwa są kluczowym elementem dla działania i prawidłowego funkcjonowania wspólnego rynku. 4 swobody zapewniają nie tylko handlowanie towarami bez przeszkód, ale także ułatwiają dokonywanie płatności i zapewniają swobodę świadczenia usług. Oznacza to, że dany przedsiębiorca nie musi znajdować się na terytorium państwa członkowskiego by świadczyć na jego terenie usługi. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez wiele lat chronił wspólny rynek wydając wyroki chroniące od dyskryminacji, nieuczciwych ceł i podatków. Wykładnia Trybunału pozwoliła na swobodny przepływ towarów i usług chroniąc konsumentów i wspierając transgraniczną działalność małych i średnich przedsiębiorstw. Unia Europejska wspiera nie tylko odpowiednim prawem, lecz także poprzez różnego rodzaju sieci, organizacje i instytucje. Jedną z nich jest: Enterprise Europe Network, która działa od 1 stycznia 2008 r. Sieć oferuje małym i średnim przedsiębiorstwom kompleksowe usługi, które mają im pomóc w pełni rozwinąć ich potencjał i zdolności innowacyjne. Sieć Enterprise Europe Network jest także pośrednikiem umożliwiającym instytucjom Unii Europejskiej pełniejszą orientację w potrzebach małych i średnich przedsiębiorstw. Otrzymują one informacje i dostęp do zindywidualizowanych usług, dostosowanych do ich potrzeb. Sieć EEN na Dolnym Śląsku: Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej. Więcej informacji: 8

11 Pytania i odpowiedzi * Kto pomaga rozwiązywać problemy związane ze wspólnym Rynkiem? Jeżeli masz jakiekolwiek problemy związane z działaniem rynku wewnętrznego możesz skontaktować się z biurem SOLVIT. Jest to bezpłatny system, który pośredniczy w rozwiązywaniu problemów. SOLVIT pomaga w sytuacjach transgranicznych sporów z administracją publiczną lub gdy zostały naruszone prawa UE z zakresu rynku wewnętrznego. Większość problemów jakie rozwiązuje SOLVIT dotyczy np.: zezwolenia na pobyt, prawa do głosowania, kwalifikacji zawodowych, prawa jazdy, dostępu do edukacji, dostępu do rynku usług lub produktów. SOLVIT podejmuje również mediacje, gdy jedną ze stron sporu jest administracja np.: w sytuacji, gdy zaistnieje problem z wprowadzeniem produktu do obrotu na terenie Unii Europejskiej lub z otrzymaniem zwrotu podatku VAT. SOLVIT nie rozpatruje sporów pomiędzy przedsiębiorcami, przedsiębiorstwem a konsumentem ani skarg przeciwko instytucjom unijnym, nie jest to również serwis informacyjny udzielający porad prawnych. Czas przewidziany na rozwiązanie sprawy wynosi około 10 tygodni. Centrum SOLVIT Ministerstwo Gospodarki Departament Spraw Europejskich Plac Trzech Krzyży 3/ Warszawa telefon: , Fax: solvit@mg.gov.pl 9

12 10 SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB

13 SWBODA PRZEPŁYWU OSÓB Jest to jedna z 4 swobód z której najczęściej korzystają obywatele Unii Europejskiej. Składa się ona z dwóch aspektów: pierwszy to swoboda przepływu pracowników oznacza, że obywatele otrzymują możliwość poszukiwania pracy, a także podjęcia jej w innym kraju członkowskim. Dodatkowo otrzymujemy szereg uprawnień takich jak np. zabezpieczenia społeczne, które także obejmują członków naszej rodziny. Drugi aspekt to swoboda przemieszczania się i pobytu na terytorium innego państwa. Korzystanie z tego prawa zostało ułatwione poprzez wprowadzenie Strefy Schengen. Prawo wjazdu do innego państwa odbywa się bez żadnych wiz czy środków równoważnych do nich. Swoboda przepływu osób oprócz regulacji traktatowych jest uregulowana także poprzez Dyrektywę 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Osoba korzystająca ze swobody przemieszczania się powinna jednak wiedzieć, że obowiązują ją pewne zasady, których powinna przestrzegać jak np. zgłoszenie pobytu. Istnieje też możliwość, że władze danego państwa odmówią nam prawa wjazdu. Ograniczenie prawa wjazdu Ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne i zdrowie publiczne może zostać ograniczony wjazd niektórych osób na teren innego państwa członkowskiego. Taki zakaz musi być oparty na realnym zagrożeniu i przyczyną takiego zakazu nie mogą być tylko względy gospodarcze. 11

14 Pytania i odpowiedzi * Gdzie powinienem/powinnam płacić podatki? Opodatkowanie Twoich dochodów nie jest normowane prawem europejskim, a jedynie umowami dwustronnymi krajów. Twój podatek może zależeć od miejsca w którym pracujesz lub w którym mieszkasz. Informacje o tym jak wygląda system podatkowy w Twoim przypadku możesz uzyskać w Europejskich Służbach Zatrudnienia EURES lub urzędzie skarbowym. Uniknięcie podwójnego opodatkowania zależy zawsze od indywidualnego przypadku nie ma reguł, które normują sytuacje mogące pojawić się w przypadku pracy w innym kraju europejskim. Twój status zależy od takich elementów jak: długość pobytu, rodzaj pracy, miejsce zamieszkania. Na stronie: europa.eu/youreurope/citizens/work/abroad/taxes/contactslist_en.htm#popup-contact-points znajdziesz informacje dotyczące opodatkowania w wybranych krajach nie tylko Unii Europejskiej. EURES: Europejskie Służby Zatrudnienia dostarczają informacji i porad w zakresie rekrutacji w innych krajach europejskich. Na stronie znajdziesz oferty pracy i porady dotyczące życia za granicą, będziesz mógł zamieścić swoje europejskie CV. Portal oferuje 12

15 Pytania i odpowiedzi * Który kraj wypłaca mi emeryturę? Jeżeli pracowałeś/łaś w innym kraju europejskim możesz nabyć prawo do emerytury wypłacanej z innego państwa. Procedura zależy od Twojego miejsca zamieszkania w chwili gdy nabywasz prawo do emerytury. 1. Podanie o emeryturę składa się kraju, w którym mieszkasz chyba, że nigdy w nim nie pracowałeś. Odpowiedni zakład ubezpieczeń społecznych jest odpowiedzialny za wyliczenie Twojego świadczenia w oparciu o składki z innych państw. 2. Jeżeli mieszkasz w kraju w którym nigdy nie pracowałeś wtedy wniosek musi zostać złożony w państwie, w którym znajdowało się twoje ostatnie miejsce pracy. Zanim osiągniesz wiek emerytalny, powinien zostać przesłany Ci odpowiedni formularz przez kraj w którym mieszkasz lub w którym ostatnio pracowałeś. Wiek emerytalny jest różny w krajach europejskich dlatego możesz otrzymać w różnym czasie prawo do otrzymywania tego świadczenia, jeżeli pracowałeś w kilku państwach europejskich. Pamiętaj jednak, że gdy otrzymasz emeryturę z innego państwa wcześniej może to wpłynąć na wysokość Twojego wynagrodzenia w kraju w którym aktualnie pracujesz. Wysokość otrzymywanych świadczeń liczona jest w oparciu o przepisy krajowe i korygowana przez okres w którym rzeczywiście obejmowało Cię ubezpieczenie. W razie problemów zawsze możesz skontaktować się z właściwym urzędem ubezpieczenia społecznego w kraju w którym mieszkasz lub ostatnio pracowałeś. 13

16 Pytania i odpowiedzi * Jak uzyskuje się świadczenia rodzinne? Świadczenia rodzinne obejmują różne pakiety usług, zasiłków i ulg w krajach europejskich. Niekiedy są one uzależnione od liczby dzieci pozostających na utrzymaniu rodziców. Niestety nie ma jednolitego systemu, który określa wysokość świadczeń dla rodzin, ponieważ są to wewnętrzne przepisy krajów europejskich. Jednak jeżeli członkowie Twojej rodziny mieszkają w innym kraju niż Ty jesteś ubezpieczony to mogą przysługiwać Ci świadczenia z więcej niż jednego państwa. Należy pamiętać, że nie można otrzymywać tego samego świadczenia dwukrotnie, czyli jeżeli z jednego kraju otrzymujemy już np. zasiłek na dziecko to nie możemy pobierać identycznego zasiłku w innym państwie. Sytuacja Twoja, Twojego współmałżonka, dzieci, ich miejsce zamieszkania i pracy są bardzo ważne przy ustalania wysokości świadczeń i kraju, który ma je wypłacić. Państwo odpowiedzialne za Twoje zabezpieczenie nie zawsze będzie tym, które wypłaci świadczenie na dzieci. W przypadku gdy Twój współmałżonek również pracuje pod uwagę będzie brane jego miejsce pracy. Świadczenia rodzinne obejmują dzieci przysposobione, a także należą się w sytuacji rozwodu małżonków. Ponieważ świadczenia są różne w krajach europejskich może okazać się, że kwota jaką otrzymujesz z jednego państwa jest niższa niż ta która przysługiwałaby Ci w drugim państwie, które jako drugie odpowiedzialne jest za wypłatę świadczeń. Drugie państwo jest odpowiedzialne za wypłacenie Ci różnicy pomiędzy tymi świadczeniami. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy masz nabyte prawa do świadczeń w dwóch krajach. 14

17 Pytania i odpowiedzi * Jak uzyskuje się świadczenia rodzinne? Zasady przyznawania świadczeń opierają się na pierwszeństwie, które normują obowiązki kraju w którym pracujesz i kraju w którym mieszkają Twoje dzieci i współmałżonek. Należy pamiętać, że samo miejsce zamieszkania nie stanowi podstawy do wypłacania świadczeń. Krajem odpowiedzialnym jako pierwszym za świadczenia jest państwo w którym świadczenia wynikają z Twojego zatrudnienia, czyli kraj w którym pracujesz, nawet jeśli mieszkasz w innym. 1. Jeżeli pracujesz w dwóch krajach to państwo odpowiedzialne za świadczenia jest to, w którym mieszkają Twoje dzieci, tylko wtedy gdy pracuje tam jedno z rodziców w przeciwnym wypadku będzie to kraj, w którym wypłaca się najwyższe świadczenia. 2. Inaczej jest z emeryturą i rentą, jeżeli jest ona wypłacana z więcej niż jednego kraju to za udzielanie świadczenia odpowiedzialny jest kraj, w którym mieszkają Twoje dzieci, jeśli to państwo wypłaca rentę lub emeryturę. W innym wypadku jest to kraj, w którym byłeś ubezpieczony lub mieszkałeś najdłużej. Przydatne informacje znajdziesz na stronach: 1. index_pl.htm - Ogólne informacje o świadczeniach rodzinnych ageid=977 -Najczęściej zadawane pytania dotyczące świadczeń rodzinnych Zbiór praw przysługujących ci w różnych krajach. 15

18 16 SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW

19 SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW Początkowo swobodny przepływ towarów stanowił element unii celnej, która jest jednym z etapów integracji gospodarczej, gdzie następuje zniesienie ceł i barier w handlu wewnątrz ugrupowania, i następuje ustanowienie Wspólnej Taryfy Celnej wobec państw trzecich. Sedno swobodnego przepływu towarów stanowią zakazy: zakaz ceł i opłat równoważnych w przywozie i wywozie, zakaz ograniczeń ilościowych i środków równoważnych w przywozie i wywozie oraz zakaz opodatkowania dyskryminującego i protekcjonistycznego. Nie ma traktatowej definicji towaru. Została ona ustalona w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości już w 1968 roku w sprawie dzieł sztuki. Trybunał orzekł, że towar to produkt mający wartość wymierną w pieniądzu i mogący jako taki stanowić przedmiot wymiany handlowej. W indywidualnych przypadkach Trybunał rozstrzyga o kwalifikacji danego produktu jako towaru zgodnie z prawem Unii Europejskiej. Swoboda przepływu towarów obejmuje dwa rodzaje towarów. Towary wspólnotowe pochodzące z państw Unii Europejskiej, a także towary z państw trzecich znajdujące się w swobodnym obrocie w państwach członkowskich. Zakaz protekcjonizmu Protekcjonizm to polityka polegająca na ochronie handlu krajowego przed produktami zagranicznymi. Np. poprzez cła, różnego rodzaju koncesje, zakazy. Unia Europejska zakazuje tych praktyk jako niezgodnych z zasadami wspólnego rynku. 17

20 Pytania i odpowiedzi * Czym są reguły pochodzenia towaru i czego dotyczą? Towar wyprodukowany w krajach Unii Europejskiej otrzymuje szereg dodatkowych profitów takich jak: brak ceł i możliwość swobodnego krążenia po całej Wspólnocie. Reguły pochodzenia towaru mają na celu ustalenie, określenie pochodzenia towaru, wyznaczają kryteria, które dany produkt musi spełnić by stać się towarem unijnym. Reguły pochodzenia towaru wymienione są w unijnym kodeksie celnym. Przypomnijmy, że swoboda przepływu towarów obejmuje towary pochodzące z państwa członkowskich oraz towary z państw trzecich znajdujące się w swobodnym obrocie. Swobodny obrót towarów odbywa się po wpłaceniu opłaty celnej za ten produkt w jednym z państw członkowskich. Towar może zostać uznany za wspólnotowy jeżeli do jego wyprodukowania użyto minimum 50% części pochodzących z Unii Europejskiej. Ponadto czynności takie jak: pakowanie, sortowanie, suszenie według tzw. Rozporządzenia śrubokrętowego Świadectwa pochodzenia: EUR. 1 - świadectwo pochodzenia na formularzu A wystawiane jest w przypadku, gdy może ono stanowić dokumentację dowodową wymaganą do celów preferencji taryfowych ATR - świadectwo potwierdzające preferencyjne pochodzenie towaru w handlu między Wspólnota Europejską a Turcją zwykłe świadectwo pochodzenia - potwierdza pochodzenie towaru, nie daje prawa do obniżonych stawek celnych 18

21 Pytania i odpowiedzi * Czy przepływ towarów można ograniczać? Swoboda przepływu towarów może zostać ograniczona w pewnych wyjątkowych sytuacjach. Przede wszystkim zostaną poddane tym restrykcjom towary, które naruszają moralność publiczną, porządek publiczny i zagrażają bezpieczeństwu publicznemu. Dodatkowo ograniczeniami zostaną objęte te produkty, które mogą powodować zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego oraz takie, które naruszają ochronę zwierząt i roślin. Ponadto wszelkie towary, które zostaną uznane za szkodliwe dla ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej lub własności przemysłowej, handlowej i intelektualnej. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż nabycie wewnątrz wspólnotowych towarów będących wyrobami akcyzowymi w Polsce wiąże się co do zasady z obowiązkiem zapłacenia podatku akcyzowego, zgodnie z obowiązującymi w naszym kraju przepisami. Przewodnik stosowania postanowień traktatowych regulujących swobodny przepływ towarów: docs/art34-36/new_guide_pl.pdf Przeszkody w swobodnym przepływie towarów: Aby usprawnić przepływ towarów powstała sieć Punktów Kontaktowych, które przekazują informacje o jakichkolwiek problemach, które mogą utrudnić funkcjonowanie wspólnego rynku: +przedsiebiorczosci/instrumenty+rynku+wewnetrznego/ Ostrzeganie+przed+blokadami 19

22 Pytania i odpowiedzi * Jakie są zakazy dotyczące swobody przepływu towarów? Zakres swobody przepływu towarów obejmuje liczne zakazy mające przeciwdziałać dyskryminacji na rynku wewnętrznym. Jednym z nich jest zakaz nakładania ceł i opłat o skutku równoważnym. Obejmuje to wszystkie opłaty nakładane na towary ze względu na ich przywóz z zagranicy lub wywóz za granicę na terenie Unii Europejskiej. Zakaz nakładania opłat o skutku równoważnym do ceł został doprecyzowany przez Trybunał Sprawiedliwości, to wszelkiego rodzaju opłaty nakładane jednostronnie przez państwa członkowskie na produkty wspólnotowe w związku z przekroczeniem przez nie granicy na podstawie innej niż taryfa celna. Zakaz dyskryminacji i protekcjonizmu państwowego obejmuje zakaz wprowadzania opodatkowania dyskryminacyjnego względem towarów pochodzących z zagranicy. Opodatkowanie to stanowią środki pieniężne, które w zróżnicowany sposób muszą ponosić producenci towarów podobnych z rozróżnieniem na produkty krajowe i zagraniczne. Występuje również opodatkowanie protekcjonistyczne przepisy prawne chroniące towary krajowe, powodujące obciążenia dodatkowymi opłatami towary zagraniczne. Zakaz stosowania protekcjonizmu został uregulowany w artykule 100 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który stanowi, że żadne państwo nie może nakładać na towary innych państw członkowskich bezpośrednio lub pośrednio podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju, wyższych od tych, które płacą producenci krajowi. Następnie zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i opłat o podobnym skutku. Zakazane ograniczenia ilościowe obejmują wszelkie środki podejmowane przez państwa członkowskie, które zakazywałyby całkowicie lub częściowo przywozu, przewozu lub wwozu towaru.tu, rodzaj pracy, miejsce zamieszkania. 20

23 Pytania i odpowiedzi Regulacja dotycząca opłat o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych została wypracowana przez Trybunał Sprawiedliwości w orzecznictwie. Według definicji podanej przez Trybunał opłata o podobnym skutku to każda regulacja handlowa państwa członkowskiego, która pośrednio lub bezpośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie przeszkadza w handlu między państwami członkowskimi. Ujęcie to zostało zmodyfikowane gdy Trybunał ustanowił zasadę wzajemnego uznania oraz zasadę wymogów imperatywnych. Zgodnie z nimi państwo może ograniczać swobodę przepływu towarów o ile środek wprowadzający to ograniczenie jest uzasadniony ważnym interesem społecznym np. ochrona konsumenta lub ochrona środowiska. Uznawanie towarów Zasada wzajemnego uznania zapewnia swobodny przepływ towarów bez konieczności dostosowywania prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich. Warunkiem działania zasady w stosunku do towaru jest jego legalne wyprodukowanie w jednym z państw członkowskich, nawet jeśli przepisy techniczne lub jakościowe różnią się w poszczególnych państwach. 21

24 22 SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG

25 SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG Sektor usług w Unii Europejskiej bardzo prężnie się rozwija. Jest największym sektorem naszych gospodarek i odpowiada na 70% PKB, a także dostarcza wiele miejsc pracy. Jednakże swoboda przepływu usług napotyka wciąż na wiele barier. Podstawą prawną swobody świadczenia usług są artykuły TFUE oraz dyrektywa usługowa z 2006 roku. Zgodnie z definicją zawartą w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art.57) usługa to świadczenie wykonywane zwykle za wynagrodzeniem, w zakresie w jakim nie jest objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób. Ta definicja nie jest precyzyjna, ukazuje charakter subsydiarny swobody, żeby precyzyjniej określić charakter usług trzeba wyodrębnić ich zasadnicze elementy. Po pierwsze usługa jest to świadczenie wykonywane odpłatnie. Po drugie ma charakter transgraniczny. Usługodawca i usługobiorca muszą być z różnych państw. Istnieją cztery możliwości handlu usługami. Zostały one wskazane już w GATT Układzie ogólnym w sprawie handlu usługami, który obejmował regulacje w skali międzynarodowej w ramach WTO. Czynna swoboda przepływu usług gdzie usługodawca przekracza granicę swojegokraju w celu wykonania usługi. Następnie, bierna swobodą przepływu usług, gdzie usługobiorca przekracza granicę swojego państwa w celu przyjęcia usługi. Może również pojawić się sytuacja gdy sama usługa przekracza granicę np. usługi korespondencyjne. Ostatni wariat to usługodawca i usługobiorca spotykają się w celu wykonania świadczenia w państwie trzecim. Po trzecie, usługa ma charakter czasowy, jej wykonanie zajmuje z góry ustalony czas. Świadczenie usług nie może tym samym mieć charakteru stałego. Po czwarte, nie podlega przepisom dotyczącym innych swobód tzn. ma znaczenie subsydiarne w stosunku do nich. 23

26 Pytania i odpowiedzi * Kto może korzystać ze swobody świadczenia usług? Podmiotami uprawnionymi do korzystania ze swobody przepływu usług są osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa. Gdy usługowca jest osobą fizyczną musi być obywatelem Unii Europejskiej, w przypadku gdy jest podmiotem gospodarczym musi być przedsiębiorstwem unijnym. Przedsiębiorstwo unijne utworzone jest zgodnie z prawem jednego z państw członkowskich i ma siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo na obszarze Unii Europejskiej. Tymczasem usługobiorca, gdy jest osobą fizyczną nie musi być obywatelem Unii Europejskiej, a przedsiębiorca będący odbiorcą świadczenia ma obowiązek jedynie działać legalnie w jednym z państw członkowskich. Więcej informacji na temat wsparcia przedsiębiorstw w Unii Europejskiej można przeczytać na stronie: Sieć Enterprise Europe Network Prowadzi punkt kompleksowej obsługi, który oferuje pomoc europejskim firmom. Udziela on przedsiębiorstwom w UE informacji i porad między innymi w dziedzinie: działalności transgranicznej, innowacji i technologii, dostępu do źródeł f inansowani a i progr amów współpracy. 24

27 Pytania i odpowiedzi * Jakie są ograniczenia i wyłączenia swobody świadczenia usług? Zgodnie z postanowieniami Traktatu dotyczącymi swobody świadczenia usług korzystanie z niej nie może być ograniczone ze względu na narodowość usługodawcy. Ponadto zakazana jest dyskryminacja powodująca traktowanie usługodawcy jak podmiotu działającego w obrębie swobody przedsiębiorczości. W stosunku do swobody świadczenia usług stosuje się również zasadę wzajemnego uznania. Zasadę, zgodnie, z którą zapewniony jest swobodny przepływ usług między państwami członkowskimi bez konieczności harmonizowania reguł prawnych nawet jeżeli istnieją różne przepisy techniczne i jakościowe. Oczywiście, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, można ograniczać swobodę świadczenia usług powołując się na interes powszechny. Dodatkowo wyłączenie ze swobody może nastąpić na skutek prowadzenia usługi związanej z wykonywaniem władzy publicznej oraz z działalnością mogącą zakłócać klauzule porządku publicznego (w tym również publicznego bezpieczeństwa i zdrowia). Wyłączenie Wyłączenia ze swobody świadczenia usług dotyczą dwóch sektorów. Jest to sektor transportu, który reguluje osobny tytuł Traktatu. Drugim sektorem są usługi bankowe i ubezpieczeniowe związane z przepływem kapitału i płatności, więc realizowane z godnie z liberalizacją przepływu kapitału. 25

28 Pytania i odpowiedzi * Jak ją odróżnić od innych swobód? W związku z tym, że swoboda przepływu usług ma znaczenie subsydiarne w stosunku do pozostałych swobód pojawiają się liczne trudności z ich rozróżnieniem. Problemy ukazują się, gdy błędnie utożsamiamy swobodę świadczenia usług ze swobodą przedsiębiorczości, przepływem pracowników czy towarów. Przede wszystkim należy odgraniczyć tę swobodę od swobody przedsiębiorczości. Wiele podmiotów gospodarczych licząc na to, że uniknie wymogów związanych ze swobodą przedsiębiorczości powołuje się na swobodę przepływu usług. Wątpliwości w tej kwestii rozwiał Trybunał Sprawiedliwości w swoim orzecznictwie wydając trzy zasady. Po pierwsze, swobodę świadczenia usług cechuje czasowość, natomiast swoboda przedsiębiorczości ma charakter stały. Po drugie podmiot nie może korzystać z tych oby dwóch swobód jednocześnie. Po trzecie, wykonania usługi nie można uzależnić od przestrzegania wszelkich przesłanek swobody przedsiębiorczości, ponieważ istnienie swobody przepływu usług straciłoby sens. Państwo członkowskie nie jest uprawnione, aby wymagać od osoby świadczącej usługi spełnienia tych samych warunków, co w przypadku zakładania działalności gospodarczej. ETS przyznał przy tym, że przy stosowaniu przepisów krajowych państwa członkowskie winny uznać wiedzę i kwalifikacje nabyte przez daną osobę w innym państwie członkowskim. Konieczne jest więc uwzględnienie równoważności dyplomów i w razie potrzeby, przeprowadzenie porównania wiedzy i kwalifikacji wymaganych przez przepisy krajowe i daną osobę. 26

29 Pytania i odpowiedzi Duże znaczenie ma także odgraniczenie swobody przepływu usług od przepływu pracowników. Szczególnie gdy mówimy o pracownikach delegowanych, ponieważ status pracowników najemnych jest jednoznaczny. Pracownicy delegowani to osoby pracujące w przedsiębiorstwie, które wykonuje swoje usługi na terenie innych państw członkowskich. W celu wyjaśnienia tej kwestii została wydana Dyrektywa 96/71. Daje ona prawo usługodawcy przemieszczania się na terytorium rynku wewnętrznego wraz z pracownikami w celu wykonania świadczenia. Usługodawca jednak musi spełnić warunki prawa pracy państwa, w którym usługa jest wykonywana. Następne odgraniczenie od swobody przepływu towarów. Dylematy pojawiają się gdyż trudno jest odróżnić towar od usługi. Generalnie towar jest przedmiotem materialnym, a usługa niematerialnym. Doprecyzował to Trybunał Sprawiedliwości orzekając: gdy towar jest ważną częścią usługi należy stosować przepisy dotyczące swobody świadczenia usługi. 27

30 28 SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU

31 SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Początkowo swoboda przepływu kapitału podlegała wielu ograniczeniom. Liberalizacja postępowała jedynie w wybranych dziedzinach. Na mocy Traktatów Rzymskich państwa członkowskie Unii Europejskiej zostały co prawda zobowiązane do usunięcia ograniczeń w przepływie kapitału między sobą, ale zrobić to musiały jedynie w zakresie niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Na mocy dwóch dyrektyw kapitałowych (Dyrektywa 60/921 z 1960 roku i Dyrektywa 63/21 z 1963 roku) zliberalizowano przepływ kapitału, na przykład w odniesieniu do inwestycji bezpośrednich, operacji giełdowych czy inwestycji w nieruchomości. Przyczyną trudności z przepływem kapitału była niechęć ze strony państw członkowskich do zrzeczenia się instrumentu kontroli oraz brak harmonizacji polityki gospodarczej i pieniężnej na jednolitym rynku europejskim. P o g ł ę b i e n i e liberalizacji stało się niezbędne, gdy zaczęto tworzyć na terenie Wspólnoty Unię Gospodarczo Walutową. Obecnie swoboda przepływu kapitału jest regulowana przez artykuły Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Pełna liberalizacja swobody kapitału nastąpiła w 1994 roku. 29

32 Pytania i odpowiedzi * Czym się różni swoboda przepływu kapitału od swobody przepływu płatności? Postanowienia traktatowe stanowią wspólnie dla swobody przepływu kapitału i płatności. Rozróżnienie tych dwóch działów było istotniejsze przed wprowadzeniem pełnej liberalizacji. Rozgraniczenie zostało określone przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który stwierdził w swoim orzecznictwie, że płacąc za wykonanie jakiejś usługi np. lekarskiej mamy do czynienia ze swobodą przepływu płatności - nie kapitału. Swobody przepływ kapitału to operacja jednostronna, która obejmuje przeniesienie środków majątkowych do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej w celu inwestycyjnym. Natomiast swobodny przepływ płatności to operacja wielostronna, wzajemna dotycząca wykonywania świadczeń i związana z funkcjonowaniem innych swobód: towarów, usług, pracowników itd.. To znaczy, że gdy zamierzamy dokonać jakiejś inwestycji na terenie rynku wewnętrznego mamy do czynienia ze swobodą przepływu kapitału, a gdy chcemy zapłacić za świadczenia wykonane transgranicznie obejmuje nas swoboda przepływu płatności. Celem swobody przepływu kapitału jest wyeliminowanie ograniczeń w przepływie kapitału między państwami członkowskimi oraz w stosunku do państw trzecich. Cele swobody i inne przepisy z nią związane zawarte są w artykułach Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, które są jej podstawą prawną. 30

33 Pytania i odpowiedzi *Jakie są ograniczenia swobody przepływu kapitału? W odniesieniu od swobody przepływu kapitału działa zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo. To znaczy, że obywatele Unii Europejskiej muszą być traktowani identycznie bez względu na kraj członkowski, w którym się znajdują. Państwo nie może faworyzować swoich obywateli. Ponadto istnieje względny zakaz ograniczeń, tzn. że generalnie zakazane są ograniczenia, jednakże w konkretnych przypadkach istnieją od tej zasady wyłączenia i wyjątki. Istnieje katalog uzasadnionych włączeń i ograniczeń, w którym znajdują się przede wszystkim ograniczenia w stosunkach z państwami trzecimi. Możliwe jest utrzymanie ograniczeń, które istniały do wejścia w życie Traktatu z Maastricht, wprowadzenie ograniczeń koniecznych do uniknięcia trudności w funkcjonowaniu Unii Gospodarczo-Walutowej, a także ograniczeń wynikających z sankcji i z umów międzynarodowych obowiązujących między Unią Europejską, a państwami trzecimi. Dodatkowo państwa członkowskie zgodnie z Traktatem mogą stosować ograniczenia swobody kapitału w ramach ich prawa podatkowego. Można również uzasadniać ograniczenie swobody przepływu kapitału wymogami imperatywnymi, czyli państwa członkowskie kierując się interesem powszechnym np. ochroną konsumenta, uczciwością obrotu kapitału mogą ograniczać ową swobodę. 31

34 Publikacja została opracowana w oparciu o źródła: Europejskiej_55-74.pdf eur-lex.europa.eu/pl/legis/ /chap06.htm material%20ke.pdf goods/docs/art34-36/new_guide_pl.pdf market_for_goods/free_movement_goods_general_framework/ index_pl.htm html?ftuid=ftu_3.1.6.html 32

35 EUROPE DIRECT WROCŁAW Ul. Legnicka 65, Wrocław Znajdziesz nas na Facebooku, Twitterze i YouTube Poniedziałek: Wtorek: Środa: Mail: europedirect-wroclaw@europedirect-wroclaw.pl Tele : GG : www: europedirect-wroclaw.pl 33

36