Prof. PK, dr hab. inż. Janusz Mikuła

Transkrypt

1 Stan przygotowania projektów spalarniowych w Polsce - luty 2012 r. Prof. PK, dr hab. inż. Janusz Mikuła

2 Doświadczenia z poprzedniej perspektywy Inwestycje wspierane środkami Funduszu Spójności to duże inwestycje infrastrukturalne charakteryzujące się dużą złożonością zarówno pod względem technicznym, jak i prawnym. Skala i charakter tych inwestycji determinuje ich cykl realizacji, dla którego typowa jest długa faza przygotowawcza i wydatkowanie środków przesunięte na końcowe lata realizacji projektów.

3 Lista indykatywna POiŚ Indykatywny wykaz indywidualnych projektów dużych dla PO Infrastruktura i Środowisko: Oś priorytetowa II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi lista projektów podstawowych: Ilość projektów na pierwszej liście podstawowej 52 projekty Koszt całkowity tych projektów ,37 mln euro Maksymalne dofinansowanie ,49 mln euro

4 Lista indykatywna POiŚ Po zmianie listy w styczniu 2008 roku na liście pozostało 15 projektów: 5 z tzw. zamrażarki i 8 tzw. spalarniowych i 2 przygotowane do złożenia w KE. Mimo że większość projektów spalarniowych nie była przygotowana do realizacji, to ze względu na ich znaczenie w zakresie realizacji przez Polskę zobowiązań nałożonych Traktatem Akcesyjnym, utrzymano je na liście projektów indywidualnych. Przeprowadzona w styczniu 2009 r. aktualizacja listy projektów przyniosła trzy kolejne projekty spalarniowe olsztyński, bydgosko-toruński i koszaliński.

5 Zalecenia dla projektów spalarniowych Tak więc w Polsce planowanych do realizacji było12 zakładów termicznej utylizacji odpadów. W związku z tym, że były to bardzo trudne do realizacji projekty, tak z punkt technicznego jak i przede wszystkim społecznego, wymagały one przemyślanych i konsekwentnych działań w fazie ich przygotowywania. Dla projektów tych na początku 2007 roku opracowano specjalną ścieżkę postępowania dającą gwarancje, że podejmowane decyzje o lokalizacji tych przedsięwzięć są optymalne i zapadają z pełnym udziałem społecznym oraz w zgodzie z dyrektywą 85/337/EWG.

6 Problemy z OOŚ W lutym 2008 r. Komisja Europejska poinformowała, że nie będzie akceptować w nowej perspektywie projektów przygotowywanych w oparciu o niezgodne z dyrektywami dotyczącymi ochrony środowiska prawodawstwo polskie. Komisja zażądała w trybie pilnym dostosowania prawa polskiego do wymogów dyrektywy o ocenach oddziaływania na środowisko, dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej.

7 Problemy z OOŚ Zostały wydane Wytyczne MRR w tym zakresie. Wytyczne uzyskały akceptację Komisji Europejskiej i były w praktyce stosowane przez inwestorów (beneficjentów) do momentu wyjścia w życie nowej ustawy regulującej system ocen oddziaływania na środowisko. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej z czerwca 2008 roku, przed zatwierdzeniem projektu należało zakończyć procedurę oceny oddziaływania na środowisko dla projektu (uzyskać decyzję środowiskową oraz wszystkie pozwolenia na budowę). W MRR opracowano i zaproponowano KE zasady postępowania dla projektów realizowanych w formule projektuj i wybuduj oraz w formule wybuduj.

8 Problemy z OOŚ W przypadku projektów realizowanych w formule projektuj i wybuduj beneficjent do wniosku o dofinansowanie załączyć musi jedynie decyzję środowiskową, nie są wymagane żadne decyzje o pozwoleniu na budowę. W przypadku projektów realizowanych w formule wybuduj należy do wniosku o dofinansowanie dołączyć decyzję środowiskową oraz pierwsze pozwolenie na budowę (z wielu wymaganych). Pozwolenia budowlane na dalsze etapy projektu będą wydawane sukcesywnie już po podpisaniu umowy o dofinansowanie.

9 Project pipeline i JASPERS Oprócz opóźnień wynikających z późnego przygotowania projektów w trakcie wdrażania POIiŚ poważnym problemem była jakość przygotowywanych studiów wykonalności i wniosków o dofinansowanie. Aby ograniczyć te problemy w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna wdrożono inicjatywę project pipeline, której celem było wsparcie przygotowania i realizacji projektów indywidualnych poprzez weryfikację dokumentacji dla projektów indywidualnych oraz doradztwo w przygotowaniu ww. dokumentacji. Podobne działania prowadzone były także w ramach inicjatywy JASPERS.

10 Wątpliwości w zakresie kwalifikacji wsparcia W 2008 roku pojawiły się poważne wątpliwości, dotyczące prawnej kwalifikacji wsparcia udzielanego w ramach finansowania projektów samorządowych w gospodarce odpadami (działanie 2.1 PO IiŚ, odpowiednie działania RPO). Bez rozstrzygnięcia tej kwestii niemożliwe było rozpoczęcie procesu wydatkowania środków przeznaczonych na samorządowe projekty odpadowe. W tej sytuacji kierownictwa trzech resortów: Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego powołały Grupę roboczą ds. zmian przepisów z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi.

11 Wątpliwości w zakresie kwalifikacji wsparcia Zadaniem Grupy roboczej było przygotowanie założeń nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Opracowane prze Grupę założenia poddano konsultacją społecznym, uzgodnieniom w Komisji Trójstronnej oraz uzgodnieniom międzyresortowym, które zakończono 9 stycznia 2009 roku. Po wielu kłopotach założenia zostały zaakceptowane przez Radę Ministrów. Na podstawie tych założeń Minister Środowiska przygotował zmiany do ustawy o porządku i czystości w gminie, która w 2011 roku została uchwalona przez parlament.

12 Nowego systemu gospodarowania odpadami Przygotowana reforma systemu gospodarowania odpadami komunalnymi to rewolucja w tej branży. Rozwiązania te wymuszą: zorganizowanie gospodarki odpadami komunalnymi w systemach regionalnych, zapewnią zainteresowanie inwestorów prywatnych i publicznych dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi w tej branży, przyczynią się do wzrostu efektywności ekonomicznej dla istniejących i projektowanych instalacji przetwarzania i utylizacji odpadów, istotnie ograniczą deponowanie odpadów komunalnych na składowiskach, wprowadzą nowy system opłat.

13 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Kraków projekt ten nie posiada prawomocnej decyzji środowiskowej, jest ona zaskarżona do WSA. 28 listopada odbyła się rozprawa przed WSA w Krakowie dotycząca zaskarżenia decyzji środowiskowej przez Komitet Protestacyjny w Mogile. Sąd odroczył rozstrzygnięcie sprawy i wezwał KHK do uzupełnienia dokumentacji. Na ostatnim posiedzeniu WSA (w lutym 2012 r.) odroczyła rozprawę z powodu zgłoszenia się jako strona w postępowaniu o wydanie decyzji środowiskowej spadkobiercy osoby która podobno była właścicielem działki będącej fragmentem drogi dojazdowej do działki na której ma być zbudowana spalarnia. WSA skierował sprawę do NSA z zapytaniem czy osoba ta jest stroną w postępowaniu.

14 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Projekt krakowski jest jedynym projektem, który praktycznie ma akceptację Brukseli a błędy wskazywane przez Brukselę w dokumentacji wniosku aplikacyjnego (na bieżąco zresztą korygowane) są rezultatem błędów w wytycznych MRR. W projekcie krakowskim dokonano otwarcia ofert w przetargu dwustopniowym. Trzy oferty z czterech mieszczą się w założonym w POIiŚ budżecie. Kuriozalną sprawą w projekcie krakowskim jest brak pomocy ze strony Ministerstwa Środowiska, słyszy się wręcz o namowach aby odstąpić od realizacji tego projektu z POIiŚ i realizować go w innej formule.

15 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Bydgoszcz decyzja środowiskowa jest prawomocna i żadne obecne zmiany w środowisku wywołane przez samą przyrodę nie są żadną podstawą do wzruszenia tej decyzji. Nadto proces oceny oddziaływania na środowisko kończy się dopiero na etapie wydania pozwolenia na budowę i ewentualne zmiany środowiskowe będą rozpatrywane na etapie raportu z OOŚ dla decyzji o pozwoleniu na budowę. W przetargu jednostopniowym nie zapadło jeszcze rozstrzygnięcie, oddalono natomiast jedną ofertę włoską. W projekcie ty mamy do czynienia z bardzo dużym przekroczeniem budżetu ze względu na zapisy w siws przerzucające praktycznie wszystkie ryzyka na wykonawcę.

16 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Szczecin decyzja środowiskowa jest prawomocna. Podobnie jak w Bydgoszczy w przetargu nieograniczonym jednostopniowym nie zapadło jeszcze rozstrzygnięcie i także jak poprzednio mamy do czynienia z bardzo dużym przekroczeniem budżetu ze względu na zapisy w siws przerzucające praktycznie wszystkie ryzyka na wykonawcę. Konin decyzja środowiskowa jest prawomocna. W przetargu jednostopniowym przedłużono składanie ofert do połowy kwietnia.

17 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Białystok zaskarżona decyzja środowiskowa. W przetargu dwustopniowym po pierwszym przeglądzie wyłoniono finałową piątką. Poznań decyzja środowiskowa prawomocna r. wszczęte postępowanie w trybie dialogu konkurencyjnego w zakresie wyboru partnera prywatnego r. opublikowanie krótkiej listy 5 (z 11) podmiotów zaproszonych do negocjacji. Nadal otwartym pozostaje pytanie czy da się pogodzić środki kapitału prywatnego ze środkami POIiŚ.

18 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Gdańsk instalacja o wydajności 250 tys. Mg na paliwo RDF. Decyzja środowiskowa prawomocna. Projekt będzie realizowany w formule PPP. Łódź instalacja o wydajności 250 tys. Mg. Prawomocna decyzja środowiskowa. Projekt będzie realizowany w formule koncesji. Warszawa projekt obejmuje instalację o wydajności 90 tys. Mg obok istniejącej instalacji oraz na działce obok 2 instalacje o wydajności 130 tys. Mg każda.

19 Stan przygotowania projektów z listy indykatywnej Koszalin - Projekt podzielony na fazę przygotowawczą i inwestycyjną. Miasto podjęło decyzję o zmianie lokalizacji inwestycji, w związku z powyższym projekt nie posiada decyzji środowiskowej. GZM projekt posiada dość nieokreślony statut, możliwe że będzie on realizowany w kolejnej perspektywie o ile dojdzie do porozumienia w ramach GZM.

20 Inne projekty spalarniowe Województwo małopolskie jest absolutny liderem w Polsce jeżeli chodzi o ilość przygotowywanych projektów spalarniowych. W projekcie wojewódzkiego planu gospodarki odpadami wpisano 5 instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Oprócz projektu krakowskiego znajdują się tam: Oświęcim - instalacja o wydajności 150 tys. Mg. Prawomocna decyzja środowiskowa. Projekt realizowany w całości ze środków prywatnych firmy Synthos Dwory. Bardzo ciekawy projekt zakładający wykorzystanie całości wyprodukowanej energii cieplnej w procesach produkcyjnych zakładów chemicznych oraz wykorzystanie części wyprodukowanej energii elektrycznej na własne potrzeby oraz sprzedaż nadwyżek do sieci.

21 Inne projekty spalarniowe Gorlice instalacja o wydajności 62 tys. Mg w tym 31 tys. Mg RDF. Zaskarżona decyzja środowiskowa. Chrzanów instalacja o wydajności 150 tys. Mg. Zaskarżona decyzja środowiskowa. Tarnów instalacja o wydajności 100 Mg. Obecnie jeszcze bez wydanej decyzji środowiskowej. W województwie podkarpackim przygotowywany jest jeden projekt: Mielec instalacja o wydajności 60 Mg RDF projektowana dla ciepłowni miejskiej. Projekt posiada prawomocną decyzję środowiskową.

22 Co przed nami Mamy luty 2012 roku a żadna z planowanych, w ramach POIiŚ, inwestycja spalarniowa nie uzyskała pozwolenia na budowę, a co najważniejsze, dla żadnej z nich nie wykonano jeszcze raportu z oceny oddziaływania na środowisko na etapie pozwolenia na budowę i nie rozpoczęto procedowania z udziałem społecznym. Raport ten, podobnie jak na etapie decyzji środowiskowej, będzie podlegał wyłożeniu, a społeczeństwo będzie miało prawo składania uwag i wniosków. Strony w postępowaniu oraz organizacje ekologiczne będą się mogły odwoływać od decyzji o pozwoleniu na budowę.

23 Moim zdaniem Moim zdaniem dwa projekty krakowski i poznański mają szanse być zrealizowane w zaplanowanych formułach z wykorzystaniem środków z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Nawet gdyby założyć, że ze względu na opóźnienia w wydawaniu prawomocnej decyzji pozwolenie na budowę oba projekty nie uzyskałyby dofinansowania z POIiŚ to i tak zostaną zrealizowane. Sytuacja finansowa Krakowskiego Holdingu Komunalnego jest na tyle komfortowa, że KHK może samodzielnie zrealizować ten projekt w oparciu o pożyczkę z NFOŚiGW oraz kredyt komercyjny. Również Poznań wsparty pożyczką z NFOŚiGW z udziałem partnera prywatnego ma możliwości zrealizowania projektu.

24 Moim zdaniem Pozostałe projekty z listy indykatywnej realizowane w formule samorządowej, bez wsparcia środkami unijnymi nie mają większych szans na realizację. Z tych też względów już dzisiaj powinny one rozważać optymalną ze względów finansowych i organizacyjnych formułę ich realizacji zakładając brak dofinansowania z POIiŚ w obecnej perspektywie (nie przekreślając jednak możliwości dofinansowania projektu ze środków unijnych w kolejnej perspektywie ale w formule ppp).

25 Dziękuję za uwagę