Zasady ubezpieczeń społecznych: Zasady te formuje ustawa systemowa, czyli ustawa z 14 paż r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Transkrypt

1 Polityka Społeczna i system ubezpieczeń społecznych dr Perdeus Zabezpieczenie społeczne jest to całokształt urządzeń i świadczeń publicznych zabezpieczających obywateli przed skutkami zdarzeń które mogą pozbawić ich niezbędnych świadczeń utrzymania.realizowana jest przy pomocy 3 metod : - ubezpieczeniowa - zaopatrzeniowa - opiekuńcza Metoda ubezpieczeniowa Aktualnie obowiązujący system ubezpieczeń składa się z : 1. ubezpieczenie zdrowotne 2. ubezpieczenie emerytalne 3. ubezpieczenie rentowe 4. ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa 5. ubezpieczenie z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych. Zasady ubezpieczeń społecznych: Zasady te formuje ustawa systemowa, czyli ustawa z 14 paż r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zasada 1. Zasada równego traktowania ubezpieczonych. Dotyczy: a) warunków obieńcia systemem ubezpieczeń społecznych. b) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne. c) obliczania wysokości świadczeń. d) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń. Zasada 2. Zasada gwarantowania przez państwo wypłaty świadczeń. - W sytuacji gdyby z jakich kolwiek powodów któremu kolwiek z rodzajów bezp.. zabrakło funduszy na wypłatę świadczeń, brak ten zostanie uzupełniony z budżetu państwa. Zasada 3. Zasada obowiązkowości świadczenia. - Nakłada na każdego pozostającego w stosunku pracy, obowiązek nawiązania stosunku ubezpieczenia : emerytalnego, rentowego, chorobowego i zdrowotnego, a na pracodawców obowiązek bezp. wypadkowego. Zasada 4. Zasada wzajemności świadczeń. - W myśl tej zasady dopiero spełnienie świadczenia ze strony ubezpieczonego 9 opłacenia składki ) powoduje powstanie prawa do określonych świadczeń. Finansowanie ubezpieczenia społecznego. 1. Repartycyjny. 2. Kapitałowy. Składki na cele ubezpieczeniowe.

2 Składka- to cena gwarancji ubezpieczeniowej na wypadek zajścia określonego ryzyka ubezpieczającego. Ubezpieczenie emerytalne 19,52% ( płacą płatnik składek i ubezpieczony 50/50 ) Ubezpieczenie rentowe 6,50 % ( płatnik składek 5%, ubezpieczony 1,50%) Obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które są; 1.pracownikami z wyłączeniem prokuratorów, 2.osobami wykonującymi pracę nakładczą, 3.członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, 4.osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osobami z nimi współpracującymi, 5.osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi, 6.posłami i senatorami pobierającymi uposażenie, 7.osobami pobierającymi stypendium sportowe, 8.pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, 9.osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, 10.osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych lub pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy lub inny podmiot, 11.duchownymi, 12.żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową, 13.osobami odbywającymi służbę zastępczą, 14.funkcjonariuszami Służby Celnej, 15.osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, 16.osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami obierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy, 17.osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia Dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym mogą być objęte osoby, które 1.są małżonkami pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą, 2.z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, 3.są obywatelami polskimi wykonującymi pracę za granicą w podmiotach zagranicznych oraz są obywatelami polskim wykonującymi pracę w podmiotach zagranicznych na terytorium

3 Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstwa, 4.są studentami oraz uczestnikami studiów doktoranckich, jeżeli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu, 5.są alumnami seminariów duchownych, nowicjuszami, postulantami i juniorystami do ukończenia 25 roku życia, 6.odbywają na podstawie nieodpłatnych umów cywilnoprawnych staż adaptacyjny wnioskodawcom-obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego lub działalności regulowanej - w rozumieniu odpowiednio przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych lub przepisów o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania niektórych działalności, 7.kontynuujące ubezpieczenie na wniosek po ustaniu obowiązkowych ubezpieczeń. Podstawa wymiaru składek- Podstawe może stanowić. 1. Faktyczny przychód w rozumieniu ustawy od osób fizycznych. 2. Przychód w kwocie zadeklarowanej przez ubezpieczonego. 3. Kwota ustalona w ustawie. Mechanizmy prawne ułatwiające zapłatę składki: Jeżeli nie zachowanie terminu płatności składek wynikało by ze względów gospodarczych lub innych ważnych przyczyn, organ rentowy na wniosek dłużnika może: a) odroczyć termin płatności b) rozłożyć składkę na raty Dopuszczalny jest także mechanizm umorzenia składek, może być uruchomiony tylko w sytuacji całkowitej nieściągalności. Skutki nieterminowego opłacania składek. 1. Odsetki za zwłokę ( opłata za korzystanie z cudzych pieniędzy) 2. Dodatkowa opłata nawet do 100% nieopłaconych składek. 3. opłata dodatkowa za przekazanie błędnych dokumentów zgłoszeniowych, rozliczeniowych lub płatniczych; 4. odpowiedzialność za wykroczenie kara grzywny; 5. odpowiedzialność karna; 6. zabezpieczenie majątku płatnika; 7. wszczęcie postępowania egzekucyjnego; 8. złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, 9. orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej; 10. wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych; 11. wykluczenie wykonawcy z postępowania o uzyskanie zamówienia publicznego. Odpowiedzialność karna płatnika składek.

4 Ubezpieczenie chorobowe 2,45% ( płaci ubezpieczony) Ubezpieczenie chorobowe Zgodnie z art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają następujące osoby: pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają, na swój wniosek, następujące osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi: wykonujące pracę nakładczą, wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, duchowni, sprawujące opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej (nianie). Ubezpieczenie wypadkowe od 0,67% do 3,86% ( płaci płatnik składek ) Ubezpieczenie wypadkowe Zgodnie z art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu: bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, osoby wykonujące pracę nakładczą, żołnierze niezawodowi pełniący czynną służbę, osoby przebywające na urlopach wychowawczych, osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, osoby pobierające świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia, osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem. Fundusz Emerytalno-Pomostowy ( pracodawca 1,50 %) Zasady rozliczania i opłacania składki -

5 Obowiązek opłacania składek dotyczy pracownika urodzonego po 31 grudnia 1948 r. i powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac. Składki FEP nie opłaca się za przedsiębiorcę lub zleceniobiorcę. Zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. Stopa składki na FEP wynosi 1,5 % podstawy wymiaru, którą stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. W przypadku, gdy pracownik nie podlega ubezpieczeniu lub składka nie występuje (zbieg składek), wówczas również składki na FEP nie trzeba opłacać. Składka na FEP jest finansowana w całości przez płatnika składek, nie pochodzi więc z wynagrodzenia brutto pracownika, natomiast pracodawca ma prawo rozliczyć ją w kosztach podatkowych i finansować ze środków operacyjnych jednostki. Składkę na FEP płatnik składek rozlicza w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Deklaracja musi wskazywać kod prac wykonywanych w warunkach zmuszających do zapłaty składki FEP, czyli pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze. Za pracę w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Zbieg tytułów obowiązku bezp.. społecznego ma zastosowanie tylko do ubezpieczonego. - tytuł bezwzględny ( stosunek pracy, członkowstwo w kółkach rolniczych, pobieranie świadczenia szkoleniowego i socjalnego, służba celna) - tytuły ogólne ( wszelkie pozostałe tytuły) a) świadczenia finansowane przez budżet państwa b) pozostałe 1. Jeżeli zbiegają się tytuły bezwzględne obowiązek dotyczy każdego z nich. 2. W razie zbiegu tytułu bezwzględnego z tytułem ogólnym, obowiązkiem ubezpieczenia objety jest tytuł bezwzględny. 3. W razie zbiegu tylko tytułów ogólnych, obowiązuje reguła pierwszy w czasie. 4. Jeżeli 1 ze zbiegających się tytułów ogólnych, jest tytułem powodującym obowiązek opłacania składki z budżetu państwa, obowiązek ubezpieczenia dotyczy 2 tytułu. Rodzaje świadczeń pieniężnych : 1. Zasiłek chorobowy 2. Świadczenie rehabilitacyjne 3. Zasiłek wyrównawczy 4. Zasiłek macierzyński 5. Zasiłek opiekuńczy

6 I.1. Niezdolność do pracy z powodu choroby ( uzależnienia ) 2. Niemożność wykonywania pracy z powodu poddania się badaniom dla kandydatów na dawce ( komórek, organów ) 3. Wydanie decyzji na podstawie przepisów zwalczania chorób zakaźnych u ludzi. II. Okres wyczekiwania. Ubezpieczony nabiera prawo do zasiłku chorobowego : a) po upływie 30 dni nie przerwalnego ubezpieczenia chorobowego jeżeli podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo. b) po upływie 90 dni nie przerwalnego ubezpieczenia chorobowego jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie Od pierwszego dnia chorobowego, prawo do zasiłku przysługuje : - absolwentom szkół wyższym ( jeżeli przystąpili do tego ubezpieczenia, upoważnia ich do tego posiadania dyplomu) - jeżeli niezdolność do pracy nastąpiła w drodze wypadku z pracy do domu lub z domu do pracy. - ubezpieczeni obowiązkowo którzy maja wcześniejszy co najmniej 10 letni okres ubezpieczenia chorobowego - posłowie i senatorowie ( którzy przystąpili do niego w ciągu 90 dni od nieukończenia kadencji ) Okres wypłaty zasiłku i jego wysokość : Wypłaca się go przez okres niezdolności do pracy, albo sprawowania opieki nad dzieckiem niedużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy spowodowana była gruźlicą albo powstała w okresie ciąży nie dłużej niż 270 dni ( zasiłek 80 % podstawy wymiaru ). Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dni. Niezdolność do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracowników którzy ukończyli 50 rok życia wynosi 80 % wymiaru. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% jeżeli niezdolność do pracy : a) przypada w okresie ciąży b) powstała w drodze do pracy lub z pracy c) albo w skutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim dla dawców komórek tkanek lub organów Kiedy zasiłek chorobowy nie przysługuje : a) gdy ubezpieczony w czasie nie zdolności do pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia b) w czasie urlopu bezpłatnego c) w czasie urlopu wychowawczego d) w czasie odbywania kary pozbawienia wolności e) za pierwsze 5 dni niezdolności do pracy spowodowane nadużyciem alkoholu f) nie przysługuje gdy niezdolność do pracy powstała w wyniku przestępstwa przez ubezpieczonego g) samouszkodzenie w warunkach pracowniczych

7 h) gdy zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane Okoliczności powodujące utratę prawa do zasiłku : 1. Wykonywanie w czasie niezdolności do pracy, pracy zarobkowej. 2. Wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia. Świadczenie Rehabilitacyjne : Przysługuje ubezpieczonemu, którzy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nie zdolny do pracy, a dalsza rehabilitacja rokuje powrotem do pracy.(decyduje o tym lekarz orzecznik zakładów społecznych) Okres pobierania świadczenia : Świadczenie przysługuje przez czas niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy nie dłużej niż 12 miesięcy. Wysokość świadczenia 90 % podstawy za pierwsze 3 miesiące : Gdy przypada w okresie ciąży lub przy wypadku w pracy 100% podstawy wymiaru. Kiedy świadczenie nie przysługuje : - osobie uprawnionej do emerytury i renty - osobie pobierającej zasiłek i świadczenie emerytalne - osobie uprawnionej do urlopu dla poratowania zdrowia i urlopu macierzyńskiego - do zasiłku rehabilitacyjnego maja zastosowanie przepisy o zasiłku chorobowym, wyłączające prawo do zasiłku, w razie niezdolności do pracy spowodowane przestępstwem, oraz przepisy określające przesłanki do utraty świadczenia. Zasiłek wyrównawczy : Przysługuje ubezpieczonemu, będącemu pracownikiem ze zmniejszoną zdolnością do pracy, wykonującemu prace: a) w zakładowych lub miedzy zakładowych ośrodkach rehabilitacji zawodowej. b) u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, przystosowanym do niego. c) Jeżeli jego wynagrodzenie jest niższe niż w okresie przed rehabilitacja.podstawa wypłaty świadczeń jest orzeczenie lekarza Kub wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. Maksymalny okres wypłaty zasiłku 24 miesiące. Komu zasiłek nie przysługuje : - ubezpieczonemu uprawnionemu do emerytury lub renty tytułu niezdolności do pracy - nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego Zasiłek macierzyński: Przysługuje ubezpieczonej która: a) urodziła dziecko b) przyjęła na wychowanie dziecko do 7 roku życia lub 10 w razie odroczenia obowiązku szkolnego i wystąpiła do Sądu opiekuńczego w sprawie przysposobienia dziecka. c) Przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej dziecko do 7 lat lub 10 w razie odroczenia obowiązku szkolnego.

8 w razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nia dziecka, zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka lub innemu najbliższemu członkowi rodziny, jeżeli przerwał zatrudnienie lub działalność zarobkową.zasiłek macierzyński wypłacany jest przez okres sprawowania opieki nad dzieckiem. Wysokość zasiłku 100% wymiaru zasiłku, w okresie urlopu rodzicielskiego co do zasady, zasiłek przysługuje w wysokości 60 % wymiaru zasiłku. Zasiłek Opiekuńczy Przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad: I. dzieckiem do lat 8, w przypadku: a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły. b) w przypadku choroby niani z którą rodzice maja umowę. c) porodu lub choroby małżonka stale sprawującego opiekę nad dzieckiem, jeśli uniemożliwiają one opiekę. d) przebywają w szpitalu. II. Chorym dzieckiem do lat 14. III. Innym chorym członkiem rodziny. Zasiłek wypłacany jest przez okres zwolnienia od wykonywania pracy nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem i przez okres 14 dni w razie sprawowania opieki nad innym członkiem rodziny.( zasiłek się nie kumuluje ). Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje: Jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogącym zapewnić opiekę danej osobie. Nie dotyczy to sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do 2 lat. Ubezpieczony traci to prawo w okolicznościach które uzasadniają utratę prawa do zasiłku. Podstawą wypłaty świadczenia jest :Zaświadczenie lekarskie, dostarczone w terminie 7 dni, każdy dzień zwłoki powoduje obniżenie zasiłku 0 25%. Dane z zaświadczeń lekarskich literowe. Kody na zaświadczeniach /zwolnieniach lekarskich: A:ponad 60 dni (jedna choroba) B:ciąża C:po alkoholu D: gruźlica E: inna choroba C i D wpisuje się wyłącznie jeśli pacjent wyrazi zgodę lub wolę Zaświadczenie wystawia się w 3 egzeplarzach: 1 oryginał- dla zusu 1wsza kopia dla ubezpieczonego 2ga kopia dla wystawiającego

9 Przeterminowanie prawa do zasiłku : po upływie 3 lat przedawnia się roszczenie z tytułu pracy Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu za który przysługuje. Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, choroby zawodowej ustawa z dnia o ubez. społ. z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Uzupełnienie rozporządzenie rady ministrów zał. 1 z dnia w sprawie ustaleń okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy: zał 1( wykaz chorób zawodowych) zał 2 (ustalenie przyczyn ) Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnetrzną powodująca uraz lub śmierć które nastąpiło w związku z pracą: a) w związku lub podczas wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia b)podczas lub w związku z wykonywaniem zwykłych czynności lub poleceń przełożonych c)w czasie pozostawania o dyspozycji pracodawcy w drodzemiedzy siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania racy na rzecz pracodawcy. Wypadek w drodze do pracy i z pracy do domu reguluje się ustawą o rentach i emeryturach. Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy: na równi z wypadkiem przy pracy w zakresie uprawnienia traktuje się wypadek któremu pracownik uległ: a) w czasie podróży służbowej chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych zadań. b) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony c)przy wykonywaniu zadań zleconych przez zakładowe związki pracy działające przy pracodawcy Rodzaje wypadków przy pracy: -wypadek śmiertelny za taki uważa się wypadek w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. -wypadek ciężki w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała albo całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwale istotne zniekształcenie ciała Pojęcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy (emerytury i renty z funduszu ubezpieczeń) Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zew. które nastąpiło w drodze lub z miejsca pracy lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentownego jeżeli droga ta była najkrótsza. Pojęcie choroby zawodowej- za chorobę zawodową uważa się chorobę która powstała w związku z wykonywaniem pracy zawodowej albo warunków w których był wykonywana.za chorobę zawodową może być uznana tylko ta choroba która objęta jest wykazem chorób zawodowych. Pojęcie choroby parazawodowej -nie objęta wykazem ale uznana za chorobę zawodową. Choroby uznane za parazawodowe przez sąd są uprawnione do odszkodowania.

10 Rodzaje świadczeń pieniężnych z tytułu wypadku: -świadczenie rzeczowe -zasiłek chorobowy 100% - świadczenie rehabilitacyjne 100% (po wyczerpaniu zasiłku) -zasiłek wyrównawczy -jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu -jednorazowe odszkodowanie z tytulu smierci ubezpieczonego lun rencisty -renta z tytulu niezdolności do pracy -renta rodzinna -dodatek do renty -pielegnacyjny dodatek -pokrycie kosztów leczenia (powyższe świadczenia przysługują od organu rentownego ZUS) Poniże świadczenia które moga być wypłacone od pracodawcy: odszkodowanie za rzeczy pracownika uszkodzone lub utracone w wypadku przy pracy. Okoliczności wyłączające prawo do świadczeń powypadkowych: Swiadczenie z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje ubezpieczonemu gdy: -wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczongo przepisów o ochronie zycia lub zdrowia spowodowanych przez niego umyślnie lub w skutek niedbalstwa - gdy ubezpieczony będąc pod wpływem środków odurzających (alkohol, narkotyki, leki psychotropowe) przyczyni się w znacznym stopniu do wypadku (jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie ze ubezpieczony przebywam pod wpływem środków odurzających płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badania alby to ustalić, ubezpieczony jest zobowiązany poddać się badaniom,odmowa poddania się badaniom albo inne zachowanie uniemożliwiające jego odbycie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń chyba że ubezpieczony udowodni ze miały miejsce przyczyny które uniemożliwiły poddanie sie badaniom.