ANALIZA BRYTYJSKIEGO RYNKU RENT HIPOTECZNYCH EQUITY RELEASE ORAZ KALKULACJA ŚWIADCZEŃ DLA POLSKICH ROZWIĄZAŃ Z WYKORZYSTANIEM RACHUNKU RENT ŻYCIOWYCH

Transkrypt

1 Batosz Lawędziak Uiwesytet Ekoomiczy w Katowicach Wydział Ekoomii Kateda Metod Statystyczo-Matematyczych w Ekoomii batoszlaw@ue.katowice.pl ANALIZA BRYTYJSKIEGO RYNKU RENT HIPOTECZNYCH EQUITY RELEASE ORAZ KALKULACJA ŚWIADCZEŃ DLA POLSKICH ROZWIĄZAŃ Z WYKORZYSTANIEM RACHUNKU RENT ŻYCIOWYCH Steszczeie: W atykule zapezetowao ozwiązaia z zakesu et hipoteczych a yku bytyjskim, któy jest w Euopie pekusoem tego typu pogamów. Doświadczeia te mogą być pzydate także w Polsce, poieważ ofetę et hipoteczych ofeują u as wyłączie iebakowe fudusze. Istote zaczeie mogą mieć wskazówki dotyczące odpowiediego adzou ad pośedikami, któych działaia mogą powadzić do występowaia egatywych kosekwecji dla klieta. W dugiej części atykułu pzepowadzoa została kalkulacja świadczeń, jakich moża się spodziewać w amach hipoteki odwotej z uwzględieiem achuku et życiowych. Słowa kluczowe: eta hipotecza, kalkulacja ety, hipoteka odwota. 1. Rys histoyczy System ety hipoteczej ozumiay jest jako uwolieie watości zgomadzoej w ieuchomości i zamiaa jej a stumień bieżących dochodów. Sposób wypłaty śodków uzależioy jest od kostukcji daego typu ety hipoteczej. Rozóżia się dwa modele: kedytowy (loa model) i spzedażowy (sale model). Piewszy system utożsamiay jest z odwócoym kedytem hipoteczym (evese motgage/lifetime motgage), w któym kliet będący właścicielem ieuchomości otzymuje kedyt pod jej zastaw. Natomiast system spzedażowy opiea się a pzeiesieiu własości (home evesio), czyli pzekazaiu paw własości do ieuchomości a podmiot tzeci, w zamia za jedoazową wypłatę lub etę

2 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych 75 dożywotią. Piewszy właściciel zachowuje jedak możliwość kozystaia z ieuchomości p. w chaakteze dożywotiej dzieżawy. Ryek et hipoteczych w Wielkiej Bytaii pod względem ilościowym i watościowym jest ajwiększy w Uii Euopejskiej 1. Piewsze ofety w Wielkiej Bytaii dostępe były już w latach 60. XX wieku. Dopieo jedak w 1972 oku astąpił pzełom za spawę ubezpieczyciela Allied Duba. Wpowadził o podukt (Home Icome Pla), któego kostukcja zapewiała abywcy dodatkowe kozyści podatkowe. Kliet za pieiądze z udzieloego kedytu hipoteczego abywał od ubezpieczyciela etę hipoteczą. Pozwalało to a zwolieia podatkowe od kwoty spłacaych odsetek, któe były potącae ze śodków dostępych z umowy kedytu. Z powodu ziesieia ulg podatkowych w 1991 oku podukt został wycofay. W latach 80. pojawiły się podukty (Home Icome), w amach, któych kliet abywał pawo do ety hipoteczej lub okeśloej iwestycji w obligacje, pzy jedoczesym otzymaiu kedytu hipoteczego, od któego spłacae były tylko odsetki o zmieej stopie pocetowej (iteest-oly motgage loa). Rozwiązaie takie było kozyste dla kedytobioców, dopóki stopy pocetowe były stabile, a cey ieuchomości osły. W latach 90. doszło jedak do sytuacji (egative equity), kiedy to watość ieuchomości ie pokywała salda zadłużeia kedytowego i wielu klietów stało się iewypłacalych. W związku z tym w latach 90. wpowadzoe zostały podukty (shae appeciatio motgages), w amach któych kliet otzymywał pod zastaw domu ieopocetoway kedyt, ezygując z ewetualych kozyści związaych z wzostem watości ieuchomości a zecz baku. Jedak w związku ze zaczym wzostem ce ieuchomości ozwiązaie to okazało się iekozyste dla pożyczkobioców, któzy musieli zwócić większą kwotę pożyczki iż piewotie im udzieloa. Na bazie tych doświadczeń wykystalizowały się a yku dwa ozwiązaia umożliwiające uzyskaie dodatkowego dochodu z watości zamożoej w ieuchomości: odwócoa hipoteka (lifetime motgage) i pzeiesieie własości (home evesio). 2. Kostukcja hipoteki odwotej W związku z asileiem się sytuacji, w któej wysokość kedytu pzewyższała watość ieuchomości (egative equity) oaz pojawiającymi się adużyciami ze stoy pośedików fiasowych yek et hipoteczych został objęty adzoem Agecji ds. Ryku Usług Fiasowych 2. W piewszej kolejości 1 2 Potwiedza to wyik opublikowaego w akietowego badaia Study o Equity Release Schemes i the UE. Fiacial Sevices Authoity, FSA.

3 76 Batosz Lawędziak w 2004 oku egulacjami objęto pośedików fiasowych z yku odwócoych kedytów hipoteczych, a w 2007 oku także z yku pzeiesieia własości. Pośedicy fiasowi muszą uzyskać autoyzację Agecji oaz spełiać okeśloe zasady 3 i stadady 4, któe zapewiają szczególą ochoę kosumetom oaz gwaatują zetelą ifomację a temat świadczoych usług. Rówież w odpowiedzi a spadek zaufaia do poduktów et hipoteczych już w 1991 oku powstała ogaizacja zzeszająca pośedików ofeujących usługi a tym yku (Safe Home Icome Plas, SHIP). Pzyależość do tej ogaizacji jest płata i dobowola, ale pomimo to zzesza oa ajwiększe podmioty o 90-pocetowym udziale w yku. Mimo takiej egulacji zdazają się adużycia ie tylko ze stoy mało zaych pośedików, ale i badziej zaych. W 2009 oku bak Halifa został oskażoy o zaiżaie watości ieuchomości, co tłumaczył istiejącym kyzysem i pzyjmował do skostuowaego ideksu ce watości dużo iższe od ealych. W odwócoym kedycie hipoteczym pośedik, ajczęściej bak lub fima ubezpieczeiowa, zabezpieczając się a ieuchomości, wypłaca jej właścicielowi okeśloą kwotę jedoazowo lub w fomie ety [Lawędziak, 2008]. Spłata kedytu astępuje po ustaloym czasie lub zajściu okeśloego zdazeia, p. śmieci kedytobiocy. Wyóżia się tzy fomy odwócoego kedytu: hipoteka olowaa (oll-up motgage), hipoteka odsetkowa (iteest-oly motgage) i hipoteka o ustaloej spłacie (fied epaymet motgage) [www1]. Chaakteystykę dostępych fom odwócoego kedytu pzedstawia tabela 1. Tabela 1. Typy odwócoego kedytu hipoteczego dostępego a yku UK Foma Hipoteka olowaa (oll-up motgage) Hipoteka odsetkowa (iteest-oly motgage) Ustaloa spłata hipoteki (fied epaymet motgage) Źódło: Kowalak [2011]. Wyóżik kedytu wypłata jedoazowa (lump sum) lub w postaci miejszych kwot (dawdow motgage), wypłaty dokoywae a żądaie klieta lub zgodie z hamoogamem odsetki o zmieej lub stałej stopie pocetowej, aliczae miesięczie lub oczie odsetki stają się wymagale w pzypadku śmieci właściciela lub iego zdazeia, p. spzedaż domu, zmiaa miejsca zamieszkaia kwota kedytu wypłacaa jedoazowo (lump sum) odsetki o stałej lub zmieej stopie pocetowej w pzypadku spzedaży ieuchomości spłacay jest tylko kapitał kedyt wypłacay jedoazowo (lump sum) odsetki ie są aliczae od kwoty kedytu kwota kedytu jest z góy powiększaa o ustaloą watość i spłacaa z chwilą spzedaży ieuchomości 3 4 Motgages ad Home Fiace: Coduct of Busiess Soucebook, MCOB. High Level Stadad.

4 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych 77 Dugim wspomiaym modelem (equity elease) jest pzeiesieie własości (home evesio). Zasadiczą óżicą w stosuku do pzytoczoego wcześiej odwócoego kedytu hipoteczego jest zmiaa właściciela ieuchomości waz z podpisaiem umowy. Ie óżice pomiędzy poduktami pzedstawia tabela 2. Tabela 2. Podstawowe óżice pomiędzy odwócoym kedytem hipoteczym a pzeiesieiem własości ieuchomości Poziom ieuchomości podlegający zamiaie w stumień pieięży Foma wypłaty śodków Płatości klieta Możliwości dotyczące spzedaży ieuchomości w takcie obowiązywaia umowy Źódło: [www2]. Cecha Odwócoy kedyt hipoteczy Pzeiesieie własości Spzedaż Na końcu umowy Na początku umowy ieuchomości Właściciel Kedytobioca Podmiot tzeci ieuchomości Stoa poosząca yzyko związae ze zmiaą cey ieuchomości Wzost watości jest zyskiem dla klieta, yzyko spadku dotyczy klieta i pośedika Kozyści i staty po stoie pośedika, jeśli tasakcja dotyczyła części ieuchomości yzyko spadku watości dotyczy także klieta Obowiązek utzymaia Kedytobioca Podmiot tzeci, ale istieje możliwość pzeiesieia a klieta > 100% Najczęściej 100% Jedoazowa lub według ustaloego hamoogamu Odsetki spłacae a bieżąco lub doliczae do kwoty kedytu Dopuszczala zamiaa ieuchomości za zgodą kedytodawcy lub po spłacie zobowiązaia Jedoazowa, zdyskotowaa watość ieuchomości 35-60% lub cykliczie Najczęściej bak obowiązku spłat Dopuszczala po spłacie watości ieuchomości Z puktu widzeia kedytobiocy waże są jeszcze koszty związae z podpisaiem umowy a wybay typ tasakcji, do któych zaliczyć ależy opłaty za [www3]: ozpatzeie wiosku (completio, aagemet o applicatio fees), koszt GBP, w zależości od pożyczkodawcy częściowo zwacaa po uuchomieiu kedytu, wyceę ieuchomości (valuatio fees), dla ieuchomości watej 10 tys. GBP koszt wycey GBP, czasami efudowaa pzez pośedika, obsługę pawą (solicitos fees), egocjoway koszt GBP, ubezpieczeie ieuchomości (isuace), oczie GBP, pośedictwo dla podmiotu aażującego tasakcję, koszt powizji 0,5-1,5% watości umowy.

5 78 Batosz Lawędziak 3. Ryek et hipoteczych w Polsce Doświadczeia bytyjskie mogą być wielce pomoce dla kajów, w tym oczywiście Polski, dopieo ozwijających yek et hipoteczych (equity elease). Obecie yek te jest jedym z ajlepiej ozwiiętych a świecie, a w Euopie domiuje, pod względem ilościowym, jak i ozwiązań pawych oaz istytucjoalych. Szczególie istote mogą być wskazówki dotyczące odpowiediego adzou ad pośedikami, któych działaia mogą powadzić do występowaia egatywych kosekwecji dla klieta. Aspekt te wydaje się mieć duże zaczeie dla yku polskiego, gdzie właśie ofetę et hipoteczych ofeują wyłączie iebakowe fudusze. Opieają oe swoją działalość a pzepisach ogólych, ie ustawowych, co może powadzić do wystąpieia sytuacji, jaka miała miejsce w latach 80. XX wieku w Wielkiej Bytaii. Obecie w Polsce dostępy jest podukt, któy mieści się w kategoii et hipoteczych (equity elease). Polega o a pzeiesieiu pawa do ieuchomości a osoby tzecie (w tym pzypadku fudusz hipoteczy) i jedoczesym ustaowieiu a zecz zbywcy pawa dożywotiego zamieszkiwaia w ieuchomości [Lawędziak, 2010]. Rozwiązaie to fukcjouje a bazie pzepisów kodeksu cywilego, w szczególości pzepisów o ecie lub tzw. dożywociu. Miistestwo Fiasów w założeiach do ustawy o odwócoym kedycie hipoteczym okeśla te model jako spzedażowy. Jak dotąd istieją tylko założeia do ustawy o odwócoym kedycie hipoteczym, któe zostały w tabeli 3 pzytoczoe i poówae z pzepisami kodeksu cywilego, a podstawie któego działają obecie pywate fimy/fudusze. Tabela 3. Poówaie główych założeń do ustawy o odwócoym kedycie hipoteczym i pzepisach kodeksu cywilego Kategoia Reta dożywotia Odwócoa hipoteka Podmiot ofeujący baki, w pzyszłości także spółki pywate fudusze ubezpieczyciele hipotecze Osadzeie pawe pzepisy szczegółowe Ustawa pzepisy ogóle kodeksu o odwócoym kedycie cywilego hipoteczym Kształt umowy ujedolicoy w amach ustawy dowoly, zależie od spółki Właściciel ieuchomości po podpisaiu umowy kedytobioca do końca życia Wiek beeficjeta bez ogaiczeń miimaly 65 lat Status beeficjeta do końca życia właściciel ieuchomości ieuchomość objęta umową Miejsce stałego pobytu z pzewami ie dłuższymi beeficjeta iż ok ieokeśloe od chwili podpisaia umowy fudusz hipoteczy użytkowik z pawem do zamieszkaia

6 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych 79 cd. tabeli Możliwość ezygacji z usługi bez dodatkowych kosztów Okeśleie okesu wypłat świadczeia Gwaacja pzedtemiowej spłaty z zachowaiem pawa do ieuchomości Rekapitalizacja kwoty świadczeia Pokycie kosztów ubezpieczeia ieuchomości Wycea ieuchomości objętej umową Opodatkowaie wypłacoych kwot Udział beeficjeta w zyskach w takcie twaia umowy Wypłata iewykozystaej kwoty spadkobiecom Umożliwieie spadkobiecom spłaty zobowiązaia po śmieci kedytobiocy z pzekazaiem pawa do ieuchomości Możliwość wyajęcia ieuchomości objętej umową Możliwość wypowiedzeia umowy pzez kedytodawcę 30 di od podpisaia umowy koiecze obligatoyjie z mocy ustawy możliwa pzez beeficjeta pzez iezależego zeczozawcę bez podatku zagwaatoway gwaatowaa ustawą gwaatowae ustawą bak zależie od spółki do 3 di po podpisaiu umowy bak możliwości ie ma takiej możliwości bak pzez spółkę pzez spółkę istieje bak możliwości ie ma możliwości bak możliwości istieje w szczególych sytuacjach okeśloych ustawą istieje bez zabezpieczeń Wymagalość oszczeia 12 miesięcy po śmieci kedytobiocy po podpisaiu umowy Wskaźik LtV 80 do 50 Spzedaie ieuchomości z beeficjetem ie ma takiej możliwości możliwe w amach pawa Gwaacje w pzypadku a zasadach ogólych, bez ogłoszeia upadłości pzez gwaatowae ustawą szczegółowych zabezpieczeń istytucję fiasującą Źódło: Założeia do pojektu ustawy o odwócoym kedycie hipoteczym z dia Bak ustawowych egulacji w tym zakesie spawia, że istiejące fimy ofeują idywiduale umowy, któe z założeia w większym stopiu będą choić iteesy ich, a ie kosumeta, co może powadzić do adużyć (zaiżaie wycey ieuchomości czy wysokie opocetowaie) i w kosekwecji do spadku zaufaia, a więc i zaiteesowaia hipoteką wsteczą w Polsce. Nie wiadomo też, jak adzą sobie fudusze hipotecze, poieważ ie są zobowiązae do publikowaia wyików. Bakowcy ostożie wyażają się o pespektywach tego yku.

7 80 Batosz Lawędziak Jedak populaość ozwiązań z zakesu et hipoteczych ośie z jedej stoy z powodu potzeby dostępu osób staszych do fiasowaia, z dugiej stoy w związku ze zmiaami społeczo-ekoomiczymi, szczególie pocesem stazeia się społeczeństw. Zmiay demogaficze dotykają większość kajów, w związku z tym usakcjoowaie tego zagadieia jest ówież w kęgu zaiteesowań ządów, któe dążą do zapewieia stabilości i odpowiediej ochoy kosumeta, ale także umożliwieia osobom staszym pozyskaia dodatkowych źódeł fiasowaia pzy spodziewaym obiżeiu emeytu. 4. Kalkulacja świadczeń w hipotece wsteczej z wykozystaiem achuku et życiowych Kocepcję hipoteki odwotej moża taktować też jako dobowolą fomę oszczędzaia a emeytuę w amach fukcjoowaia tzeciego filau. Na podstawie achuku et życiowych podjęta zostaie póba wyliczeia wysokości świadczeń możliwych do uzyskaia z hipoteki wsteczej. Wycea ta pozwoli a okeśleie, a ile dodatkowe śodki są w staie wespzeć osoby będące a emeytuze 5 i czy ich wysokość może wpłyąć a polską metalość związaą z posiadaiem ieuchomości jako ajwyższego doba, aktywa 6. W celu kalkulacji hipoteki wsteczej okeślmy astępujące paamety: oczą stopę pocetową i, czas t, pawdopodobieństwo, że osoba w wieku pzeżyje t lat p, oczą stopę płatości okeśloą w jedostkach pieiężych t R, wiek oaz czyik dyskotujący v = 1. Do obliczeia aktualej watości 1 + i płatości pzyjmiemy zasadę watości oczekiwaej. Dla puli płatości ciągłych R wyzaczymy obecą watość dla okesowej -letiej ety zgodie ze wzoem [Bowes i i., 1986]: a dla ety beztemiowej według wzou: t Ra = R v t pdt, (1) : Ra 0 0 t = R v t pdt. (2) 5 6 Stopa zastąpieia w okesie emeytalym może wyieść około 50% śediej płacy. Moża zastosować ie iekowecjoale fomy wycey, p. opisae w Hadaś-Dyduch [2013b].

8 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych 81 Dla postoty obliczeń pzyjmuje się, że stopa płatości R, stopa pocetowa oaz pawdopodobieństwa pzeżycia są stałe. Z paktyczego puktu widzeia do obliczeia ety życiowej wykozystuje się wzoy w postaci dysketej. Utzymując dotychczasowe ozaczeia i koygując odpowiedio R jako oczą atę płatości z góy w j.p., a k p jako pawdopodobieństwo pzeżycia k lat osoby w wieku, bieżącą watość -letiej ety życiowej o płatościach R co oku z góy zapiszemy astępująco: k N N + Ra& = R v k p = R. (3) : k = 1 D Natomiast odpowiedio obecą i zakumulowaą watość beztemiowej ety życiowej o cooczych płatościach R z góy opisują wzoy: k N R a& = R v k p = R, (4) D k = 1 N N + & s = R, (5) D+ R : gdzie symbole komutacyje są ozumiae jako: = D + t t= 1 + = + t t 1 D = v l. N, N D Wpowadzamy koleje potzebe ozaczeia dla: ykowej watości ieuchomości W, pzeciętego dalszego twaia życia dla osób powyżej 65. oku życia e, okesu, gdzie e. Zgodie z waukami hipoteki wsteczej bak wypłaca kwotę kedytu ówą połowie ówowatości ieuchomości 0,5W, zatem możemy odpowiedio zapisać dla wypłat etowych wzoy: 1) dla ety okesowej Ra& = 0, 5W :, 2) dla beztemiowej ety dożywotiej R' a = 0, 5W. Z zapisów tych wyika, że eta beztemiowa może być wypłacaa dłużej iż okesowa R>R. Z pzekształceia wauków 1) i 2) odpowiedie wysokości płatości są ówe:,

9 82 Batosz Lawędziak R R 0,5W a&& =, : 0,5W a&& '=. W szczególości ozpatzmy możliwe sceaiusze kształtowaia się watości ykowej ieuchomości W po upływie lat. 1. Watość ieuchomości ie ulega zmiaie waz z upływem lat, czyli mamy do czyieia ze stabilizacją ce ieuchomości oaz bakiem iflacji, co moża zapisać w postaci ieówości: & : & 0,5W Rs < W. Różica między stoami ieówości wypłacaa jest pzez bak pzejmujący ieuchomość a zecz zbywcy lub spadkobiecy ieuchomości. Umowa jest ozliczoa. 2. W ciągu lat astępuje cooczy wzost watości ieuchomości o i, co zapiszemy: ( i) Rs W 0,5W 1+ & >. : Różica w tym pzypadku ozacza statę dla baku, któą zbywca lub spadkobieca powiie zwócić. 3. W sytuacji, gdy watość ieuchomości maleje z oku a ok w ciągu lat o i, możliwe są dwa pzypadki: a) óżicę powiie zwócić zbywca ieuchomości b) óżicę powiie zwócić bak W v Rs & > : & 0,5 W, W v Rs & < : & 0,5 W. Oczywiście możliwy jest jeszcze pzypadek uwzględiający wahaia ce ieuchomości, mamy wtedy do czyieia z yzykiem ykowym, któe w jedakowy sposób dotyczy każdej ze sto umowy hipoteki odwócoej.

10 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych Wycea ety hipoteczej dla uwaukowań polskich Typowym ozwiązaiem stosowaym w pzypadku hipoteki wsteczej jest jedak eta dożywotia. Po wyceie ieuchomości okeśloa kwota (ajczęściej 50% watości ykowej) jest pzezaczaa a wypłatę ety. Jak wspomiao wcześiej, watość ety jest wypłacaa tak długo, jak żyje kliet, pzy czym im okes te jest dłuższy, tym bak wypłaca większą kwotę. Im czas twaia życia jest kótszy, tym podukt jest badziej opłacaly dla baku. Wysokość aty płacoej a zecz zbywcy ieuchomości obliczamy zgodie ze wzoem: W R = & = W D. (6) a & N Na podstawie powyższego wzou, tablic twaia życia z 2010 oku i pzyjmując i = 0,03 oaz watość mieszkaia 0,5W = PLN, wyliczoo wysokość miesięczych et dla kobiet i mężczyz w wybaym wieku tabela 4. Tabela 4. Wysokość miesięczych et dla wybaej gupy wiekowej wg płci Wiek [lata] Wysokość świadczeia Kobiety Mężczyźi [PLN] D N D N K M , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,44 Źódło: Obliczeia włase a podstawie daych GUS. Z pzepowadzoych obliczeń wyika, że wysokość uzyskiwaych świadczeń jest tym wyższa, w im staszym wieku jest kliet. Watość ety uzależioa jest także od płci; ze względu a kótszy okes życia mężczyz ich świadczeie jest wyższe. Należy podkeślić, że w pzypadku gospodaki ykowej paamety achuku ekoomiczego mają chaakte losowy, ale część z ich powia zostać uegulowaa pawie, p. obowiązek wycey ieuchomości, watość pocetowa wycey podlegająca wyliczeiu świadczeń czy tabela opłat i kosztów oaz techicza stopa pocetowa, któe są koiecze do kalkulacji ety.

11 84 Batosz Lawędziak Podsumowaie Podukt fiasowy, jakim jest hipoteka odwócoa, ma szasę zyskać a populaości w Polsce dodatkowo po wpowadzeiu ustawy o hipotece wsteczej, a podstawie któej swoją ofetę będę mogły pzygotować baki. Obeca sytuacja pawa umożliwia ofeowaie tego typu poduktu tylko podmiotem iebakowym, któych ie zawsze uczciwe działaia mogą powadzić do zahamowaia ozwoju tej owej fomy oszczędzaia w amach III filau [Hadaś-Dyduch, 2013a]. Liteatua Bowes N.L., Gebe H.U., Hickma J.C., Joes D.A., Nesbitt C.J. (1986), Actuaial mathematics, The Society of Actuaies. Hadaś-Dyduch M. (2013a), Współczese fomy gospodaowaia kapitałem wobec ekoomiczych zjawisk kyzysowych, [w:] B. Kos (ed.), Tasfomacja współczesej gospodaki jako pzedmiot badań ekoomiczych, Studia Ekoomicze, Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uiwesytetu Ekoomiczego w Katowicach 136, Uiwesytet Ekoomiczy w Katowicach, Katowice. Hadaś-Dyduch M. (2013b), Wykozystaie metod aalizy falkowej do miezeia efektywości polisy iwestycyjej, [w:] Wiadomości Ubezpieczeiowe. Nauka dla Paktyki, 1. Kowalak T. (2011), Rozwiązaia w zakesie fukcjoowaia yków et hipoteczych a pzykładzie Wielkiej Bytaii, Zeszyty Naukowe UE w Pozaiu 202. Kasodomska J. (2008), Zaządzaie yzykiem opeacyjym w bakach, PWE, Waszawa. Lawędziak B. (2010), Obligacje dożywalościowe jako foma zabezpieczeia hipoteki odwotej. Pogozowaie w zaządzaiu fimą, P. Dittma, E. Szabela- Pasiebińska (ed.), Pace Naukowe Uiwesytetu Ekoomiczego we Wocławiu 103, Wocław. Lawędziak B. (2008), Nowe fomy iwestycji geeowae w opaciu o sekuytyzację, Uiwesytet Szczeciński Studia i Pace Wydziału Nauk Ekoomiczych i Zaządzaia 10, Iwestowaie a yku kapitałowym, Szczeci. Półtoak B. (2008), Sekuytyzacja kedytu hipoteczego. Na podstawie działalości baków hipoteczych, CeDeWu, Waszawa. Szkutik W., Woly-Domiiak A., Balceowicz-Szkutik M., Lawędziak B. (2009), Ryzyko zobowiązań i działań w iwestycjach kapitałowych i ubezpieczeiowych. Aspekt modelowaia i ocey sekuytyzacji yzyka, Pace Naukowe Uiwesytetu Ekoomiczego w Katowicach, Katowice. Założeia do pojektu ustawy o odwócoym kedycie hipoteczym z dia

12 Aaliza bytyjskiego yku et hipoteczych 85 Źódła iteetowe [www1] Cosume Fiacial Educatio Body (2010), Raisig Moey fom You Home, e/$file/equity+release.pdf. [www2] Office fo Natioal Statistic (2008), Sale ad et back a maket study, [www3] The Coucil of Motgage Ledes (2011), Costs of eteig ito a equity elease scheme, ANALYSIS OF THE BRITISH MARKET FOR ANNUITIES EQUITY RELEASE MORTGAGE AND CALCULATION OF BENEFITS FOR POLISH SOLUTIONS USING LIFE ANNUITIES ACCOUNT Summay: This pape pesets solutios fo motgage auities i the UK maket. These epeieces ca be useful also i Polad. May be impotat guidelies fo adequate supevisio of itemediaies whose activities may lead to the occuece of egative cosequeces fo the cliet. I the secod pat of the aticle was pefomed calculatio of beefits, which ca be epected i the cotet of a evese motgage icludig the accout of life auities. Keywods: equity elease, auity calcultaio, evese motgage.