Dni płodne - okres, w którym moŝe dojść u kobiety do zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki.

Transkrypt

1 ANTYKONCEPCJA

2 Dni płodne - okres, w którym moŝe dojść u kobiety do zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki. Choć komórka jajowa obumiera po godzinach, okres dni płodnych wydłuŝa się ze względu na dłuŝszą (2-5 dni) Ŝywotność plemników. Podczas średniego (28 dni) cyklu miesięcznego kobiety, z owulacja na ok. 14 dni przed miesiączką, dni płodne przypadają średnio na czas pomiędzy 10 a 18 dniem cyklu.

3

4 Wskaźnik ten wyznacza się jako pomnoŝony przez 1200 (u niektórych badaczy 1300) stosunek liczby niezamierzonych poczęć do liczby badanych cykli, przy stosowaniu ustalonej metody antykoncepcji. Podaje więc liczbę zapłodnień w ciągu roku na 100 badanych kobiet (ok 1200 cykli). Im niŝszy jest wskaźnik Pearla, tym metoda jest skuteczniejsza. Bez stosowania antykoncepcji wskaźnik Pearla wynosi 60-85, co oznacza, Ŝe ze 100 kobiet nie stosujących Ŝadnej z metod antykoncepcji w ciągu roku w ciąŝę zachodzi z nich.

5 Skuteczność róŝnych metod antykoncepcyjnych wg. wskaźnika Pearl'a bez antykoncepcji kalendarzyk małŝeński metoda termiczna 4-17,3 metoda obserwacji śluzu szyjkowego (Billingsów) 0,9-12 stosunek przerywany prezerwatywa 3,9-13,8 błona dopochwowa 2,5-3,5

6 kapturek naszyjkowy 6-8 metody chemiczne dopochwowe 0,8-8 wkładka wewnątrzmaciczna 1,2-3 doustne tabletki jednofazowe 0,0-0,12 doustne tabletki dwufazowe 0,0-0,54 tabletka gestagenna 1-4 progestageny o przedłuŝonym działaniu 5-6 antykoncepcja postkoitalna 0,4-2,4

7 prezerwatywy dla męŝczyzn i kobiet pigułki i tabletki antykoncepcyjne zastrzyki zawierające hormony wkładki wewnątrzmaciczne kapturek naszyjkowy diafragma (błona dopochwowa) gąbka dopochwowa pianki, globulki, kremy, płyny plastry antykoncepcyjne

8 wstrzemięźliwość płciowa metoda termiczna metoda Billingsów kalendarzyk małŝeński stosunek przerywany

9 Mechaniczne Prezerwatywa Diafragma = błona dopochwowa Kapturek naszyjkowy Gąbka dopochwowa Prezerwatywa dla kobiet Wkładki wewnątrzmaciczne

10 Chemiczne Kremy Pianki Globulki Płyny

11 ANTYKONCEPCJA HORMONALNA I. Jednoskładnikowe II. III. Dwuskładnikowe (jedno, dwu i trójfazowe) Minipigułka ANTYKONCEPCJA CHIRURGICZNA (STERYLIZACJA) I. Powidzanie jajników II. Podwiązanie jader = wazektomia ANTYKONCEPCJA AWARYJNA

12

13 To jednoskładnikowa tabletka progestagenna. Mechanizm jej działania polega na wywołaniu zgęstnienia śluzu szyjkowego, zmniejszenia ilości i rozmiaru jej naczyń krwionośnych, co zmniejsza prawdopodobieństwo implantacji. Działanie minipigułki na śluz rozpoczyna się po około 4 godzinach od zaŝycia tabletki i trwa u niektórych kobiet tylko do 27 godzin. NaleŜy więc zaŝywać minipigułkę codziennie o tej samej porze. Tolerancja wynosi tylko 3 godziny. W przeciwieństwie do tabletki dwuskładnikowej minipigułka nie hamuje owulacji. Według róŝnych źródeł ok. 40% kobiet jajeczkuje zupełnie normalnie w czasie stosowania minipigułki, u ok. 40% dochodzi do zaburzeń tego procesu, a tylko u ok. 20% do zahamowania owulacji. Wskaźnik Pearla dla minipigułki wynosi 0,5 do 4. UzaleŜniony jest m.in. od wieku kobiety. Po 35 roku Ŝycia osiąga on wskaźnik ok. 1.

14 Preparaty jednoskładnikowe, zawierające tylko gestagen (przedstawicielem progesteron). Działanie antykoncepcyjne tych środków polega głównie na zmienianiu właściwości śluzu w szyjce macicy i utrudnianiu wnikania plemników do dróg rodnych kobiety. Hormony te hamują równieŝ owulację, ale tylko u 70% kobiet. Tabletki tego typu są mniej skuteczne od dwuskładnikowych. Jeśli jednak dojdzie do zapłodnienia, gestageny utrudniają zagnieŝdŝanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, nie dopuszczając do ciąŝy. Jednoskładnikowe środki antykoncepcyjne stosuje się ciągle, nawet w trakcie trwania krwawienia miesięcznego.

15 Zawarty w tych preparatach etynyloestradiol (pochodna naturalnego estradiolu) hamuje wydzielanie FSH uniemoŝliwiając dojrzewanie pęcherzyków Graffa i tym samym komórek jajowych. Natomiast gestageny (równieŝ obecne w tabletkach) hamują owulację (zmiana śluzu szyjki macicy).uniemoŝliwiają zapłodnienie i powstanie zarodka. Przyjmuje się codziennie, przez 21 dni, rozpoczynając od pierwszego dnia cyklu miesiączkowego (od pierwszego dnia miesiączki). Następnie robi się 7 dniową przerwę, w trakcie której powinno wystąpić krwawienie. Kolejną serię tabletek rozpoczyna się 8 dnia, od wzięcia ostatniej tabletki z poprzedniej serii. Maksymalny dopuszczalny czas opóźnienia w przyjęciu pigułki to 12 godzin. Jeśli minie ponad12 godz. spóźnienia, to zostawiamy ją w opakowaniu, a kolejną przyjmujemy o prawidłowej porze. Jednak przez najbliŝsze 7 dni musimy stosować dodatkową metodę zapobiegania niepoŝądanej ciąŝy,

16 układu krąŝenia (powikłania zatorowo-zakrzepowe, zawał mięśnia sercowego u palaczek po 35. r.ŝ., nadciśnienie tętnicze), wątroby (kamica pęcherzyka Ŝółciowego, Ŝółtaczka, pierwotny rak wątroby), rak szyjki macicy i sutka, Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nie powinny być stosowane w następujących przypadkach: podczas karmienia piersią, przy występowaniu otyłości (BMI > 30 kg/m2), przy zastawkowych wadach serca, stanach po wszczepieniu sztucznych zastawek serca, przy zaburzeniach krzepliwości, chorobach zatorowo-zakrzepowe w przeszłości lub w rodzinie, w, nowotworach estrogenozaleŝnych (rak sutka), w chorobach układowych (toczeń rumieniowaty trzewny, sklerodermia, kolagenozy), w chorobach psychicznych (zwłaszcza psychoza maniakalnodepresyjna), w chorobie Leśniowskiego-Crohna.

17 * Tabletki antykoncepcyjne naleŝy przyjmować o stałej porze. * JeŜeli przed upływem 4 godzin od połknięcia tabletki kobieta zwymiotuje, naleŝy przyjąć kolejną tabletkę. * Termin miesiączki moŝna przesunąć, przyjmując kolejne opakowania tabletek przez siedmiodniowej przerwy. * MoŜliwe jest gorsze wchłanianie hormonów z pigułki podczas stosowania niektórych antybiotyków. Dlatego tez podczas kuracji i do 7 dni od jej zakończenia powinno się stosować dodatkowe zabezpieczenie. * Skuteczność antykoncepcyjna pigułek mogą takŝe zmniejszać niektóre ziołowe leki (np. dziurawiec i preparaty przeczyszczające). * Przy zmianie tabletek na inne powinno się nie robić siedmiodniowej przerwy. * Pigułka zabezpiecza przed niepoŝądaną ciąŝą, prezerwatywa przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

18

19

20 Większość (te bez zbiorniczka z hormonami) ma wyłącznie mechaniczne działanie, utrudniające ruch plemników. Dzieje się tak dlatego, Ŝe spirala powoduje jałowy (pozbawiony bakterii) odczyn zapalny. Jony miedzi dodatkowo unieruchamiają plemniki. Wkładka antykoncepcyjna zmienia takŝe śluzówkę macicy przez co uniemoŝliwia zagnieŝdŝanie się wczesnej formy zarodka w błonie śluzowej macicy. Wkładki są stosunkowo drogie, ale w przeliczeniu na okres trwałości moŝe (i na pewno) się opłaca. Większość wkładek działa skutecznie przez 5-6 lat, w zaleŝności od typu. Wady tej metody: * moŝe wydłuŝać krwawienia miesięczne - nie jest zalecana dla kobiet, które długo i intensywnie miesiączkują; * nie moŝna korzystać jeśli kobieta przechodzi infekcje dróg rodnych; * nie moŝna korzystać, gdy kobieta ma wrodzone wady macicy, np. mięśniaki; * spirala "nie lubi" stosowania tamponów.

21

22

23 Kapturek naszyjkowy ma średnicę od 2 do 5 cm. Po załoŝeniu naleŝy go usunąć w ciągu 24 godzin. Zakładania uczy lekarz podczas wizyty. Jest to niezbyt skuteczna metoda antykoncepcyjna, nie chroni równieŝ przed zakaŝeniami i chorobami przenoszonymi drogą płciową. Błony dopochwowe są wykonane z gumowej błony, która jest rozciągnięta na spręŝystym pierścieniu. Błony mają średnice od 6 do 9 cm i muszą być dopasowane przez lekarza. NaleŜy ja uŝywać tylko i wyłącznie z kremami i piankami antykoncepcyjnymi. Błona powinna pozostać w pochwie 6 do 12 godzin po stosunku.

24 Gąbka dopochwowa to jedna z mechanicznych metod antykoncepcji. Gąbki dopochwowe są płaskie okrągłe. Z jednej strony maja tasiemkę, z drugiej lekkie wgłębienie. Antykoncepcyjne gąbki dopochwowe działają podobnie jak kapturki dopochwowe, z tym Ŝe gąbka dodatkowo nasączona jest chemicznym środkiem plemnikobójczym. Jest ona bardzo prosta w uŝyciu - naleŝy ja namoczyć w wodzie, wycisnąć i włoŝyć do pochwy. Po stosunku pozostawić na 6 godzin, następnie wyjąć i wyrzucić.

25

26

27

28

29 Ma na celu zahamowanie owulacji. Wykonywany jest co 3 miesiące. Wadą tego typu antykoncepcji jest moŝliwość niekorzystnego wpływu na nastrój, masę ciała i cerę. Powrót do płodności po ostatniej iniekcji nie następuje od razu, lecz po upływie kilkunastu miesięcy. Zastrzyki antykoncepcyjne podawane są domięśniowo. Podczas stosowania tego rodzaju antykoncepcji mogą nie występować miesiączki, ani Ŝadne inne krwawienia z dróg rodnych. Mechanizm działania polega m.in. na: * zmianach w składzie śluzu w szyjce macicy, utrudniające ruch plemników, * hamowaniu procesów wzrostowych w błonie śluzowej macicy, * zmianach fizyko - chemicznych w płynach znajdujących się w jamie macicy i jajowodach.

30 Przyklejamy go raz na tydzień np. na ramieniu, pośladku, brzuchu. Plaster działa przez tydzień, a po tym czasie naleŝy go zmienić na nowy. W ciągu miesiąca trzy razy naklejamy plaster, po tym czasie w ostatnim tygodniu występuje miesiączka. Plaster stopniowo uwalnia hormony, które przez skórę wnikają do krwi.

31

32 Ta metoda polega na wszczepieniu pod skórę implantów (5-6 pręcików o wymiarach 34x2,4mm), z których uwalnia się hormon zapobiegający jajeczkowaniu i zagęszczający śluz szyjkowy w szyjce macicy. Implanty umieszcza się po wykonaniu niewielkiego nacięcia skóry na wewnętrznej stronie ramienia (nieco powyŝej stawu łokciowego). Implanty naleŝy usunąć po 5 latach od wszczepienia. Skuteczność według indeksu Pearla wynosi od 0,2 do 1,6 w pierwszym roku po wszczepieniu implantów, w latach następnych wzrasta do 3.

33 Pigułka po" - zawierający bardzo duŝą dawkę hormonów (estrogen, progestagen lub estrogen połączony z progestagenem), który przyjmuje się po stosunku Środek jest skuteczny w 90-95% przypadków, jeśli zostanie przyjęty w ciągu 72 godzin od zdarzenia. W Polsce środek sprzedawany jest na receptę. Do obrotu dopuszczone W Polsce środek sprzedawany jest na receptę. Do obrotu dopuszczone są Postinor Duo i Escapelle (preparaty progestagenowe).

34 Hormonalną terapię zastępczą najlepiej rozpocząć juŝ w okresie przed menopauzalnym, gdy występuje niedobór progesteronu. Cykle stają się wtedy nieregularne, skrócone do dni lub wydłuŝone ponad 30 dni. Zmienia się charakter krwawień miesięcznych, które stają się obfite, ze skrzepami i przedłuŝone ponad 5 dni. Na kilka dni przed miesiączką pojawiają się plamienia. Dzieje się tak, gdyŝ stopniowo wraz z wiekiem wzrasta liczba cykli bezowulacyjnych, które przewaŝają na kilka lat przed menopauzą. Brak tworzenia ciałka Ŝółtego powoduje niedobór progesteronu. Stałe oddziaływanie estrogenów doprowadza więc do patologicznych rozrostów błony śluzowej macicy i powstawania torbieli czynnościowych Jajników. Hormonalna terapia zastępcza działa hamująco na osteoporozę. Dzieje się tak dlatego, Ŝe w osteoblastach, czyli komórkach tworzących kości, znajdują się receptory dla estrogenów, które pobudzają aktywność tych kościotwórczych komórek.

35 1. Podczas pierwszego stosunku a) nie moŝna zajść w ciąŝę, więc niepotrzebne są Ŝadne zabezpieczenia. b) moŝna zajść w ciąŝę tak samo, jak w przypadku wszystkich następnych. c) bezpieczeństwo zaleŝy od pozycji seksualnych. 2. Stosunek przerywany w przypadku chłopaka z duŝym doświadczeniem a) świadczy o jego refleksie i odpowiedzialności. b) daje gwarancję bezpieczeństwa. c) nie jest skutecznym sposobem na uniknięcie ciąŝy.

36 3. Najskuteczniejsza metoda zapobiegania ciąŝy to: a) pigułki antykoncepcyjne. b) kalendarzyk małŝeński. c) prezerwatywa. 4. Do środków antykoncepcyjnych wydawanych wyłącznie na receptę naleŝą: a) globulki, pianki, kremy i Ŝele plemnikobójcze. b) prezerwatywy. c) tabletki hormonalne.

37 5. Jeśli podczas seksu nie zastosowaliście Ŝadnej metody antykoncepcyjnej albo jeśli metoda zawiodła, dziewczyna powinna przede wszystkim: a) intensywnie skakać przez co najmniej pół godziny. b) pójść jak najszybciej do lekarza i prosić o receptę na pigułki antykoncepcyjne. c) umyć się dokładnie pod prysznicem. 6. Antykoncepcja po stosunku to: a) nielegalne w Polsce pigułki poronne b) Ŝel plemnikobójczy c) tabletki stosowane do 72 godzin po stosunku.

38 Prawidłowe odpowiedzi: 1b, 2c, 3a, 4c, 5b, 6c 0-3 prawidłowych odpowiedzi Daj sobie na razie spokój w temacie pierwszego razu. A jeśli masz go juŝ za sobą, lepiej nie próbuj więcej, dopóki nie będziesz kumać podstawowych faktów. Inaczej moŝesz wpaść w niezłe tarapaty. 4-5 prawidłowych odpowiedzi Powinieneś (powinnaś) jeszcze sporo poczytać o skutkach seksu. Kojarzysz juŝ trochę, ale to za mało, Ŝeby pakować się na głęboką wodę. 6 prawidłowych odpowiedzi Z taką znajomością tematu nie zginiesz a przynajmniej nie grozi ci wpadka. Kiedy podejmiesz juŝ decyzję o starcie, zawsze pamiętaj o przełoŝeniu teorii na praktykę.

39

40