Wspólne Polityki wykład 13, semestr 2 Polityki JRE. Dr Katarzyna Śledziewska. Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

Transkrypt

1 Wspólne Polityki wykład 13, semestr 2 Polityki JRE. Wspólne polityki w sferze przemysłu Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Polityka przemysłowa jest ściśle powiązana z ogólną polityką społeczno-gospodarczą trudność zdefiniowania na jej treść składają się również działania podejmowane w innych obszarach w ramach polityki handlowej, finansowej, regionalnej, ochrony środowiska, zdrowia, obrony narodowej, zamówień publicznych w dziedzinie badań i rozwoju, systemu oświaty, kształcenia i szkolenia zawodowego

3 Cele polityki przemysłowej wspieranie postępu naukowo-technicznego decydującego o konkurencyjności wyrobów wspólnotowych, wspieranie rozwoju tzw. przemysłów strategicznych zapewniających utrzymanie lub rozszerzenie na światowych rynkach udziału w produkcji nowych generacji wyrobów, opartych na nowoczesnych technologiach ważnych dla obronności prestiżowych z punktu widzenia pozycji międzynarodowych informatyka, biotechnologia, elektronika i telekomunikacja, badania i technologie kosmiczne, przemysł lotniczy, materiały syntetyczne, energia atomowa, restrukturyzacja przemysłów tradycyjnych wydobywczego, energetycznego, hutniczego, tekstylnego pobudzanie i restrukturyzacja przemysłu w regionach opóźnionych w rozwoju o zanikającej produkcji przemysłów "schyłkowych", o wzrastających tendencjach do strukturalnego bezrobocia, wymagających szybkiej poprawy stanu środowiska naturalnego.

4 Nadzór W 1967 r. w Komisji Europejskiej Dyrekcja Generalna ds. Polityki przemysłowej współdziałanie w polepszaniu międzynarodowej produktywności europejskiego przemysłu, utrzymywaniu wysokiego poziomu zatrudnienia na drodze swobodnego przepływu wyrobów, koordynacja narodowych polityk monitorowanie konkurencji zewnętrznej. Obecnie Dyrekcja Generalna ds. Przedsiębiorstw polityki przemysłowa, MSP, telekomunikacja

5 Podstawy prawne polityki przemysłowej UE Traktat Rzymski nie ma bezpośredniego odniesienia do polityki przemysłowej. Art. 92/1 zakaz stosowania wszelkiej pomocy państwowej wypaczającej lub grożącej wypaczeniem konkurencji poprzez faworyzowanie przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji w handlu między członkami. Traktat o EWWiS regulował politykę przemysłową w zakresie górnictwa i hutnictwa. Art. 3g dotyczy modernizacji produkcji i polepszania jakości. Traktat o Euratomie reguluje pewien zakres przemysłu nuklearnego, wskazanie konieczności przyczyniania się do rozwoju badań i szerzenia wiedzy technicznej, ułatwianie inwestycji, zaopatrywania Wspólnoty w rudy i paliwo jądrowe i zapewnienia rozległych rynków zbytu i dostęp do najlepszych środków technicznych (art. 2a, 2c, 2d, 2g).

6 Podstawy prawne polityki przemysłowej UE Bezpośrednie odniesienie JAE paragraf 1 "celem Wspólnoty jest wzmocnienie baz naukowych i technologicznych przemysłu europejskiego oraz popieranie rozwoju jego konkurencyjności międzynarodowej". Art. 130 Traktatu z Maastricht nawiązuje do paragrafu 1 JAE przyspieszenie dostosowań przemysłowych do zmian strukturalnych, wspieranie środowiska sprzyjającego inicjatywom i rozwojowi przedsiębiorczości, zwłaszcza małych i średnich firm (MSP), wspieranie współpracy między przedsiębiorstwami zachęcanie do lepszego wykorzystania potencjału przemysłowego polityk innowacyjnych, badań i rozwoju techniki.

7 Podstawy prawne polityki przemysłowej UE tytuł XV - badania i rozwój techniczny, cele i zadania wiedzy, nauki i techniki w rozwijaniu przemysłu wspólnotowego i wspierania jego konkurencyjności międzynarodowej. rola ramowych programów wieloletnich. charakter horyzontalny kosztem sektorowego. Traktat Amsterdamski znaczenie promocji innowacji i współpracy między przedsiębiorstwami.

8 Prace Komisji Europejskiej promowanie inwestycji niematerialnych (wiedza, badania i rozwój), rozwój współpracy przemysłowej (usuwanie barier hamujących współpracę wewnątrz UE jak i poza nią), ochrona uczciwej konkurencji wewnętrznej jak i zewnętrznej (koncentracja na wspieraniu horyzontalnym kosztem sektorowego), zmiana roli władz publicznych uproszczenie legislacji i procedur administracyjnych zwłaszcza dla MSP, właściwe wykorzystanie Funduszy strukturalnych dla wspierania rozwoju konkurencyjnych sektorów przemysłu przy uwzględnieniu sytuacji poszczególnych regionów

9 Instrumenty realizacji polityki przemysłowej finansowanie/ współfinansowanie: badań i rozwoju, kształcenia kadr i szkolenia zawodowego, rozwoju regionalnego infrastruktury, ochrony środowiska, subwencje dla podupadających przedsiębiorstw i gałęzi procedury antydumpingowe i antysubwencyjne programy rozwoju przemysłu (krajowe, restrukturyzacji gałęziowej i regionalnej przemysłu, transferu technologii), doradztwo, standardy i normy techniczne, promowanie przekształceń organizacyjnych przedsiębiorstw (prywatyzacja), zamówienia publiczne, systemy podatkowe poszczególnych krajów

10 Rozwój polityki przemysłowej Komisja Europejska "struktura przemysłowa unijnej gospodarki jako taka jest daleka od ideału, by stawić czoło procesowi globalizacji. Handel Unii Europejskiej skoncentrowany jest na technologiach średniozaawansowanych i wymagających niskiego albo średniego poziomu kwalifikacji. Unia pozostaje narażona na konkurencję producentów rozwijających się gospodarek Chin i reszty Azji". Październik 2005 KE pakiet przedsięwzięć, które mają doprowadzić do wzmocnienia przemysłu w Unii Europejskiej. celem wzrost konkurencyjności unijnego przemysłu, w którym pracuje 34 mln ludzi i który produkuje trzy czwarte unijnego eksportu. "Sprzeciwiamy się subwencjom państwowym nowa polityka przemysłowa - Strategia Lizbońska, wzrost konkurencyjności i innowacyjności przemysłu, tworzenie nowych miejsc pracy i zwiększenie wydatków na badania i rozwój poprzez przyciągnięcie inwestycji w tym zakresie Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Nowy początek strategii lizbońskiej, COM(2005) 24 Wspólne działania na rzecz wzrostu i zatrudnienia: wspólnotowy program lizboński COM(2005) 330

11 Nowa polityka przemysłowa stwarzanie odpowiednich warunków ramowych dla rozwoju i innowacyjności przedsiębiorstw w celu uczynienia z UE atrakcyjnego miejsca do inwestowania i tworzenia miejsc pracy w przemyśle rola władz publicznych - polega na działaniu jedynie gdy zawodzą pewne mechanizmy rynkowe uzasadniając interwencję rządu w celu wspierania zmian strukturalnych. Zmiany strukturalne wymagają czasem wprowadzenia środków towarzyszących w celu obniżenia społecznych kosztów instrumenty lepsze stanowienie prawa, jednolity rynek, polityka w zakresie innowacji i badań, polityki zatrudnienia społeczne

12 Udział w tworzeniu PKB, udział w wartości dodanej, Unia Europejska, 2008 rok

13 Gross value added - Industry, including Energy - At current basic prices and current exchange rates (% of all branches)

14 Udział w tworzeniu PKB, udział w wartości dodanej, kraje Unii Europejskiej, 2008 rok

15 Produkcja w krajach Unii Europejskiej, w mld USD, 2008 rok

16 Udział w tworzeniu PKB, udział w wartości dodanej, kraje Unii Europejskiej, zmiany rak

17 Zakładanie nowych przedsiębiorstw, jako % już działających, 2006 rok

18 Struktura przedsiębiorstw Unii Europejskiej, 2006 rok

19 Udział przemysłu w wartości dodanej i zatrudnieniu, UE-27, 2006 (% w wartości dodanej produkcji przemysłowej i zatrudnieniu)

20 Polityka przemysłowa a przemysł wytwórczy Przemysł wytwórczy UE - ważny 1/5 PKB UE zatrudnia około 34 mln osób w UE kluczowe znaczenie dla wykorzystania możliwości związanych z nową gospodarką opartą na wiedzy ponad 80 % wydatków na badania i rozwój w sektorze prywatnym wydaje się w przemyśle wytwórczym. nowe i innowacyjne produkty, około trzech czwartych eksportu UE. składa się w przeważającej mierze z małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). ponad 99 % przedsiębiorstw i 58 % zatrudnienia w przemyśle wytwórczym stanowią MŚP. ściśle powiązany z branżami usług, zapewniając popyt na usługi około biznesowe i będąc kluczowym źródłem zaopatrzenia sektora usług

21 Polityka przemysłowa a przemysł wytwórczy Nowe technologie umiędzynarodowienie gospodarki światowej połączenia transportowe spadające koszty łączności, obniżone bariery dla handlu i inwestycji Efekt: ostrzejsza konkurencja Fakty mały udział sektorów produkcji technologii teleinformatycznych (ICT) w przemyśle UE przenoszenie miejsc pracy z UE do krajów o niskich kosztach większa międzynarodowa konkurencja w zakresie wydatków na badania i rozwój UE nie jest wystarczająco konkurencyjna jako miejsce dla badań. USA i Japonia przodują, ale również Chiny i Indie

22 Wyzwania: zapewnienie otwartego i konkurencyjnego jednolitego rynku, obejmującego konkurencję wiedza w sensie badań, innowacji i kwalifikacji lepsze stanowienie prawa zapewnienie synergii pomiędzy konkurencyjnością, polityką energetyczną i polityką ochrony środowiska zapewnienie pełnego i właściwego udziału w rynkach światowych sprzyjanie spójności społecznej i gospodarczej

23 Branże związane z produkcją żywności i naukami o życiu Branże związane z produkcją żywności i naukami o życiu produkcji żywności i napojów, wyrobów farmaceutycznych, biotechnicznych 1/5 wartości dodanej przemysłu wytwórczego Kluczowe wyzwania: potrzeba postępów w kierunku tworzenia w pełni konkurencyjnego jednolitego rynku produktów farmaceutycznych kwestie ochrony środowiska dostępu do rynku w odniesieniu do branż produkcji żywności i napojów, wyrobów farmaceutycznych i kosmetyków

24 Branże budowy maszyn i systemów teleinformatyka (ICT), produkcja urządzeń mechanicznych 1/3 wartości dodanej Wyzwania innowacja, ochrona własności intelektualnej zapewnienie wysokokwalifikowanych pracowników. lepszy dostęp do rynków międzynarodowych Branże transportu wyzwania związane z: ochroną środowiska, szczególnie wobec potrzeby zapewnienia aby ich pojazdy, samoloty i statki były bardziej ekologiczne.

25 Branże związane z modą i wzornictwem 8% wartości dodanej Wyzwania poprawa innowacyjności, ochrony własności intelektualnej i poziomu kwalifikacji uzyskanie lepszego dostępu do obecnie silnie chronionych rynków światowych

26 Branże surowców i półwyrobów 40% wartości dodanej produkcji UE Produkcja: wyrobów chemicznych, stalowych, pulpy i papieru) Branże te są w dużej mierze energochłonne główna grupa wyzwań związana jest z energią i ochroną środowiska. Prawodawstwo szczególnie dla branży wyrobów chemicznych uproszczenie prawodawstwa dla sektora budownictwa. Dostosowania strukturalne ważnym wyzwaniem dla: branży ceramicznej, poligraficznej i przemysłu stalowego.

27 Udział w tworzeniu wartości dodanej i w zatrudnieniu, przedsiębiorstwa UE (poza sektorem finansowym) z podziałem na wielkość, 2006 rok

28 Średni koszt na osobę w przemyśle, 2006, w 1000 euro na osobę

29 Produktywność pracy na osobę zatrudnioną PKB w PPS na osobę zatrudnioną, UE27=100

30 Produktywność pracy na godzinę przepracowaną PKB w PPS na osobę zatrudnioną, UE15=100

31 Wspólne Polityki wykład 13, semestr 2 Polityki JRE. Wspólna polityka ochrony środowiska Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

32 Cele polityki ochrony środowiska Zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego Ostrożne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych Promowanie na płaszczyźnie międzynarodowej środków zmierzających do rozwiązywania regionalnych lub światowych problemów środowiska naturalnego

33 Cele polityki ochrony środowiska Polityka unijna zagwarantowanie wysokiego poziomu Podstawowy element kilkuletnie programy Zidentyfikowanie ważnych problemów ekologicznych, określenie wzajemne relacje miedzy rozwojem gospodarczym a środowiskiem Nie przyniosła poprawy stanu środowiska piąty program Zapobieganie Strategia zrównoważonego rozwoju bez szkodzenia zasobom naturalnym i środowisku

34 szósty program Ograniczenie zmian klimatycznych (ustabilizowanie poziomu koncentracji gazów Ratyfikacja i wdrażanie przez kraje UE konwencji z Kioto Ochrona przyrody i różnorodności biologicznej Zdrowie i środowisko doprowadzenie do takiego stanu zanieczyszczeń powietrza, wody oraz poziomu hałasu by nie wywierał negatywnego wpływu na zdrowie człowieka Zasoby naturalne zapewnienie zrównoważonego zużycia, większa efektywność wykorzystania odnawialnych i nieodnawialnych zasobów, skuteczny system recyklingu, zintegrowana polityka produktu w celu ograniczenia odpadów

35 Ewolucja problemów i wyzwań środowiskowych

36 Prawo ochrony środowiska w UE regulacje w prawie pierwotnym (traktatowym) i wtórnym. Geneza ochrony środowiska w UE - sięga lat 70-tych Pierwsze regulacje traktatowe pojawiły się w Jednolitym Akcie Europejskim (1986 r.). Prawo wtórne dyrektywy, rozporządzenia decyzje umowy międzynarodowe orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zawierające interpretację powyższych aktów prawnych.

37 Regulacje Obejmują przepisy w zakresie Gospodarki wodnej Gospodarki leśnej Zanieczyszczeń przemysłowych Ochrony gatunków Postępowania z chemikaliami Bezpieczeństwa nuklearnego Ochrony przed promieniowaniem radioaktywnym itd

38 Instrumenty Przepisy prawa wtórnego Zachęty Bodźce ekonomiczne i fiskalne Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska Kary ekologiczne Opłaty produktowe i depozytowe Mechanizm wspierania finansowego Systemy monitorowania jakości środowiska oraz gromadzenia danych statystycznych

39 Instrumenty prawne Dyrektywa IPPC (Integrated Polution Protection and Control) Przewiduje utworzenie zintegrowanego systemu zapobiegania zanieczyszczeniom Określa procedury i warunki uzyskiwania zintegrowanych pozwoleń ekologicznych ba instalację urządzeń przemysłowych Regulacje ramowe Dotyczą standardów jakości Wód (jakość wody pitnej) Zagospodarowania odpadów Hałasu (maksymalny poziom emisji prze maszyny i urządzenia budowlane) Substancji niebezpiecznych (zbliżanie przepisów w sprawie oznakowania, klasyfikacji i opakowania tych substancji

40 Instrumenty ekonomiczne i fiskalne Kary i opłaty Wspólnotowe zasady pomocy w ochronie środowiska Bezpośrednie lub pośrednie subwencje Wydatki z funduszy strukturalnych Funduszu Spójności Kredyty Europejskiego Banku Inwestycyjnego Wydatki na program LIFE, od 1992 LIFE-Przyroda wspieranie przedsięwzięć mających na celu konserwację i podtrzymanie naturalnego otoczenia, dzikiej fauny i flory Life-Środowisko wspieranie przedsięwzięć zmierzających do wdrożenia prawa wspólnotowego dotyczącego środowiska naturalnego w krajach członkowskich Life-Kraje Trzecie wspieranie przedsięwzięć promujących proces systematycznego rozwoju w krajach trzecich oraz udzielanie rządom i organizacjom pozarzadąwym pomocy

41 Instrumenty horyzontalne Działania informacyjne Przeglądu ekologiczne Systemy oznakowania Upowszechnianie informacji Europejska Agencja Ochrony Środowiska Unijny system zarządzania środowiskiem EMAS Eco Management and Audit Scheme Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 tworzenie map obszarów chronionych ze względu na szczególne walory fauny i flory W Polsce: 124 obszary specjalnej ochrony ptaków 364 propozycje specjalnych obszarów ochrony siedlisk

42 Najważniejsze przeszłe i prognozowane oddziaływanie i skutki zmian klimatu dla głównych obszarów biogeograficznych w Europie

43 Występowanie powodzi w Europie w latach

44 Poważne susze w Europie w latach

45 Postęp w zakresie realizacji celów środowiskowych i powiązane trendy na przestrzeni ostatnich 10 lat

46 Emisje gazów cieplarnianych w przeliczeniu na tony równoważne CO2 na mieszkańca według krajów w 2008 r.

47 Krajowe emisje gazów cieplarnianych wue-15 iue-27 w latach

48 Emisje gazów cieplarnianych wue-27 według sektorów w2008 r. i zmiany w latach

49 Postęp w zakresie realizacji celów środowiskowych i powiązane trendy na przestrzeni ostatnich 10 lat

50 Ptaki pospolite Europy wskaźnik populacji

51 Postęp w zakresie realizacji celów środowiskowych i powiązane trendy na przestrzeni ostatnich 10 lat

52 Postęp w zakresie realizacji celów środowiskowych i powiązane trendy na przestrzeni ostatnich 10 lat

53 Przybliżone rozmieszczenie obszarów rolniczych o wysokiej wartości przyrodniczej wue-27

54 Odsetek miejskich obszarów zielonych w największych miastach