Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników

Transkrypt

1 Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników portal informacyjno-komunikacyjny P I K Mapowanie i monitorowanie inteligentnej specjalizacji z wykorzystaniem map konwersyjnych zasady ogólne i elementy praktyczne REGIONALNE FORUM INTELIGENTNYCH SPECJALIZACJI Sandomierz, r. dr Leszek Trząski Główny Instytut Górnictwa Przedsięwzięcie realizowane w ramach projektu systemowego Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ GOSPODARKI

2 Mapowanie IS Inteligentna specjalizacja regionu powinna być zdefiniowana w trzech wzajemnie powiązanych aspektach: gospodarczym, badawczym i technologicznym Gruntowna znajomość powiązań gospodarka-technologienauka warunkuje prawidłowy wybór i ocenę obszaru specjalizacji regionu Rozpoznawanie tych powiązań jest trudne i zwykle opiera się na cząstkowej wiedzy lub intuicji ekspertów, nie jest natomiast poparte konkretną metodą ani bazą dowodową. Pożądane i możliwe jest stworzenie jednolitej dla całego kraju metody rozpoznawania powiązań gospodarkatechnologie-nauka i jednolitego języka opisu specjalizacji obejmującego te powiązania.

3 Mapowanie IS Przedstawienie IS na poziomie konkretnych kodów (PKD, NABS, pola technologiczne, kody patentowe) i precyzyjnie zakreślonych obszarów aktywności umożliwia obiektywną ocenę potencjału, efektów wdrażania polityki innowacji, a także na podejmowanie współpracy międzyregionalnej W ramach portalu PIK opracowano propozycję metody oceny powiązań gospodarka-technologie-nauka wykorzystującej tabele konwersyjne zawierające predefiniowane powiązania Proponowana metoda łączy wykorzystanie prostych algorytmów i zasobów przestrzeni PIK (kroki logiczne, predefiniowane powiązania, zestawy wskaźników) z analizami eksperckimi. Metoda została zalgorytmizowana

4 Propozycja uogólnienia metody wykorzystanie mapowania powiązań naukagospodarka-technologie i funkcji PIK w analizach związanych z inteligentną specjalizacją I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji (lub weryfikacja wcześniej wskazywanych sektorów) II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy Metoda: analiza raportów generowanych poprzez portal z wykorzystaniem algorytmów oceny : Krok I.1: Wskazanie sektorów największego wzrostu, najbardziej innowacyjnych, o największej wartości dodanej, o największym zapotrzebowaniu na wyspecjalizowane kadry Krok I.2: Określenie wskaźników lokacyjnych i analiza przesunięć Krok I.3: Analiza import-eksport Krok I.3: Decyzja ekspercka wybór sektorów PKD (np. działów) do analizy powiązań (podejście już stosowane w niektórych strategiach regionalnych) Metoda: praca na predefiniowanych sieciach powiązań ogólnych (mapach konwersyjnych) i danych statystycznych Krok II.1: Raporty generowane przez portal Krok II.2 etapowa interpretacja raportów generowanych poprzez PIK, z wykorzystaniem algorytmów oceny Krok II.3 Decyzja ekspercka: zdefiniowanie dziedzin specjalizacji III. Określenie głównych powiązań gospodarka-nauka-technologie w obrębie inteligentnej specjalizacji Metoda: praca ekspercka Krok III.1. Zdefiniowanie specjalizacji w języku gospodarki, nauki i technologii z wykorzystaniem różnych zasobów PIK (w tym bazy technologii)

5

6 I. wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji

7 Wskaźnik lokacyjny LQ Wstępne rozpoznanie wśród działów PKD istniejących lub wschodzących obszarów specjalizacji gospodarczej województwa, wykrycie lokomotyw rozwoju oraz potencjalnych klastrów E ib - zmienna w sektorze i, w obszarze badanym b w okresie t E b - zmienna we wszystkich sektorach w badanym obszarze b w okresie t E ir - zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r w okresie t E r - zmienna we wszystkich sektorach w obszarze referencyjnym r w okresie t

8 Wskaźniki lokacyjne dla działów PKD Zatrudnienie a/ zatrudnienie w danym dziale PKD w województwie b/ całość zatrudnienia w województwie c/ zatrudnienie w danym dziale PKD w kraju d/ całość zatrudnienia w kraju Analogicznie: Koncentracja podmiotów (liczba firm wg REGON) Przychód brutto ze sprzedaży przemysłowej Wartość dodana brutto

9 Wskaźnik lokacyjny - ujęcie statyczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim LQ =1,25 Sekcja B dział 05 - wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) Sekcja B dział 09 - działalność usługowa wspomagająca górnictwo Sekcja C dział 15 - produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych Sekcja C dział 19 - wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej Sekcja C dział 21 - produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych Sekcja C dział 24 - produkcja metali Sekcja C dział 26 - produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych Sekcja C dział 27 - produkcja urządzeń elektrycznych Sekcja C dział 28 - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana Sekcja C dział 29 - produkcja pojazdów samochodowych, przyczep Sekcja C dział 32 - pozostała produkcja wyrobów Sekcja E dział 38 - działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców Sekcja E dział 39 - działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami Sekcja F dział 42 - roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej Sekcja F dział 43 - roboty budowlane specjalistyczne Sekcja G dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi Sekcja I dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem Sekcja J dział 58 - działalność wydawnicza Sekcja J dział 61 - telekomunikacja Sekcja J dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem Sekcja J dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja Q dział 86 - opieka zdrowotna Sekcja Q dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem Sekcja S dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego

10 Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Wskaźnik lokalizacji ze zmienną w postaci liczby podmiotów gęstości podmiotów oraz jego dynamika w województwie śląskim w latach 2009 i dane krajowe jako obszar referencyjny) Sekcja. Dział PKD 2007 LQ 2012 Dynamika Sekcja B dział 05 4,59-0,16 Sekcja B dział 09 2,26 0,16 Sekcja C dział 15 1,53-0,06 Sekcja C dział 19 1,66-0,13 Sekcja C dział 21 0,90 0,42 Sekcja C dział 24 1,90-0,09 Sekcja C dział 26 1,15 0,06 Sekcja C dział 27 1,47-0,03 Sekcja C dział 28 1,40 0,03 Sekcja C dział 29 1,29-0,01 Sekcja C dział 32 1,14 0,02 Sekcja E dział 38 1,29-0,05 Sekcja E dział 39 1,98 0,17 Sekcja F dział 42 1,32-0,07 Sekcja G dział 46 1,08-0,01 Sekcja I dział 56 1,21-0,04 Sekcja J dział 58 0,83 0,04 Sekcja J dział 61 1,17 0,00 Sekcja J dział 62 0,92 0,00 Sekcja J dział 63 0,88 0,20 Sekcja Q dział 86 0,96 0,03 Sekcja Q dział 87 0,85 0,06 Sekcja S dział 95 1,06-0,02

11 Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne

12 Wskaźnik lokacyjny - ujęcie dynamiczne Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim II Sekcja C dział 21 produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych I Sekcja J dział 63 działalność usługowa w zakresie informacji Sekcja E dział 39 działalność związana z rekultywacją Sekcja B dział 09 działalność usługowa wspomagająca górnictwo IV Sekcja C dział 24 produkcja metali Sekcja C dział 19 wytwarzanie i przetwarzanie koksu III Sekcja B dział 05 wydobywanie węgla kamie

13 Analiza przesunięć udziałów Analiza przesunięć udziałów (shift-share) jest narzędziem ekonomicznym umożliwiającym weryfikację regionalnych specjalizacji. Analiza poprzez trzy składowe: potencjał badanego obszaru na tle rozwoju obszaru referencyjnego (PO) struktury przedsiębiorstw, które funkcjonują na badanym obszarze (SP) konkurencyjności obszaru podlegającego badaniu (KO) Formuły w analizie przesunięć udziałów: gdzie: E r - zmienna w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, E ir - zmienna w sektorze i, w obszarze referencyjnym r, w danym okresie t, E ib - zmienna w sektorze i, w badanym obszarze b, w danym okresie t. Oznaczenie subskryptów i superskryptów: r obszar referencyjny, ir sekcja i w obszarze referencyj-nym, i b sekcja i w obszarze badanym.

14 Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim Sekcja. Dział PKD 2007 Potencjał obszaru PO Struktura przedsiębiorstw SP Konkurencyjność obszaru KO Przesunięcie całkowite PC Sekcja B dział 05 - wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) 5,35-5,26 2,92 3 Sekcja B dział 09 - działalność usługowa wspomagająca górnictwo 10,01 41,62 31,37 83 Sekcja C dział 15 - produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych 224,60-606,41 12, Sekcja C dział 19 - wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 99,65 35,07 124, Sekcja C dział 21 - produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych 28,66 32,00 38,34 99 Sekcja C dział 24 - produkcja metali 132,22-109,53 66,31 89 Sekcja C dział 26 - produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych 432,73 82,56 266, Sekcja C dział 27 - produkcja urządzeń elektrycznych 43,27 101,61 52, Sekcja C dział 28 - produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 38,23 45,54-28,78 55 Sekcja C dział 29 - produkcja pojazdów samochodowych, przyczep 78,33 35,14 28, Sekcja C dział 32 - pozostała produkcja wyrobów 124,45 56,41 99, Sekcja E dział 38 - działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowców 14,73 30,33-9,06 36 Sekcja E dział 39 - działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami 64,40 160,37-77, Sekcja F dział 42 - roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej 949,87-292,97-264, Sekcja G dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi 1019,00 778,95 14, Sekcja I dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem 94,37 40,31 87, Sekcja J dział 58 - działalność wydawnicza 806,09-266,71-479,37 60 Sekcja J dział 61 - telekomunikacja 5,72-6,20-0,52-1 Sekcja J dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem 60,80 187,23 6, Sekcja J dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji 265, ,33-66, Sekcja Q dział 86 - opieka zdrowotna 776, ,28-96, Sekcja Q dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem 1103, ,62 319, Sekcja S dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego 614, ,88-343,

15 Analiza przesunięć udziałów Przykład: Zmienna 2: koncentracja podmiotów w województwie śląskim

16

17 wstępne wskazanie sektorów gospodarki mogących składać się na dziedzinę specjalizacji analiza import/eksport

18 analiza import/eksport

19 II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

20

21 Przedmiot połączeń Instytucja Tabela publikowana w wersji polskiej? PKD NABS 2007 (międzynarodowa nomenklatura programów i budżetów naukowych Komisja Europejska [1] Klasyfikacja patentowa IPC PKD2007 WIPO (raport 14, styczeń 2014) Klucze powiązań PKD 2004 PKD 2007 i PKD 2007 PKD 2004 Klasyfikacja patentowa IPC pola tematyczne zielonych technologii (7 tablic) Unia Europejska, EUROSTAT WIPO (konwencja UNFCCC) [3]. Klasyfikacja patentowa IPC 35 pól technologicznych WIPO [4] nie Klasyfikacja patentowa IPC ICT OECD [5] nie Zastosowania ICT w gospodarce PKD 2007 OECD [6] nie Klasyfikacja usług wg wiedzochłonności PKD 2007 EUROSTAT, OECD [7] tak Klasyfikacja przetwórstwa przemysłowego - pod względem intensywności B+R PKD 2007 EUROSTAT, OECD [8] Klasyfikacja patentowa IPC pola technologiczne KET (6 tablic) UE KETs Observatory [9] nie Patenty KET wdrażane PKD 2007 Zgłoszenia patentowe KET PKD (zgłaszających) UE KETs Observatory [10] UE KETs Observatory [11] Usługi KIA i KIABI OECD, Eurostat tak Przemysły wschodzące (potencjalne specjalizacje horyzontalne) PKD 2007 (7 tablic) Komisja Europejska [12] nie nie tak nie tak nie nie nie

22 Mapowanie powiązań nauka-gospodarka-technologie: Obecny stan zasobów tabel powiązań: 16 tematów dwustronnych powiązań w sferze naukigospodarki-technologii, 34 szczegółowe tablice powiązań wszystkie tablice: format arkuszy kody + opisy (komentarze) zdefiniowane powiązania między tablicami z pozycji PKD PKD podstawowe poziomy grupowania: kody 4-cyfrowe, kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe (całość klasyfikacji) Patenty: podstawowe poziom grupowania: do kodów 4 znaków (prawie 650 podklas), kody 3-cyfrowe, kody 2-cyfrowe

23 II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

24 II. Sformułowanie hipotezy specjalizacji poprzez określenie głównych powiązań wytypowanego sektora PKD z dziedzinami B+R i technologiami, przepływów międzygałęziowych oraz ocenę w kategoriach gospodarki wiedzy

25 Razem: rozpatrywanych 9 powiązań, z czego 1 silne

26 Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników Przedsięwzięcie jest współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, FUNDUSZE EUROPEJSKIE - DLA ROZWOJU INNOWACYJNEJ GOSPODARKI

27

28

29 Wynik ćwiczenia: wskazanie kolejnych sektorów PKD oraz powiązanych z nimi obszarów B+R i technologii zasługujących na analizę w aspekcie inteligentnej specjalizacji regionu.

30

31 Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe Biura Przedsięwzięcia Główny Instytut Górnictwa Plac Gwarków Katowice tel , fax euszok@gig.eu