Informatyka w wiczeniach

Transkrypt

1 Informatyka w wiczeniach Program nauczania informatyki dla gimnazjum. Wydanie nowe Boena Kwany Andrzej Szymczak Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 1 z 17

2 Spis treci 1. Informacja o programie Załoenia programu Konstrukcja programu Organizacja zaj Szczegółowe cele edukacyjne kształcenia i wychowania Szczegółowe cele kształcenia Szczegółowe cele wychowania Materiał nauczania zwizany ze szczegółowymi celami edukacyjnymi, uwzgldniajcy treci nauczania okrelone w Podstawie programowej kształcenia ogólnego Na dobry pocztek Internet i gromadzenie danych Multimedia Edytory tekstu i grafiki Arkusz kalkulacyjny Algorytmika i modelowanie Zarzdzanie informacj Procedury osigania szczegółowych celów edukacyjnych Opis osigni ucznia i propozycje metod ich oceny Omówienie załoe dydaktycznych i wychowawczych Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 2 z 17

3 1. Informacja o programie Program niniejszy jest autorsk propozycj nauczania informatyki w gimnazjum. Program jest zgodny z Podstaw programow nauczania informatyki obowizujc w gimnazjum od roku szkolnego 2009/ Załoenia programu Wikszo uczniów ma w domu komputer ze stałym dostpem do Internetu i na co dzie z niego korzysta. Z rozmów z uczniami wynika, e najczstszym sposobem wykorzystania go jest rozrywka, np. gry i nieuporzdkowane korzystanie z zasobów Internetu, a szczególnie z komunikatorów. S jednak te tacy uczniowie, którzy korzystaj z komputera przy opracowywaniu zada domowych, wykorzystuj dostpne encyklopedie multimedialne, kursy jzykowe czy wiadomoci wyszukane w Internecie. Uczniowie gimnazjum to młodzi ludzie, którzy po ukoczeniu tego etapu kształcenia stan przed wyborem dalszej drogi edukacyjnej. Wybór ten bdzie miał wpływ na wykonywany przez nich w przyszłoci zawód. W dobie globalizacji i informatyzacji społeczestwa zadaniem szkoły jest przygotowanie ucznia do korzystania z komputera w celu rozwizywania problemów oraz uzyskiwania, gromadzenia, porzdkowania i przetwarzania informacji. Kształcenie w gimnazjum powinno sprzyja rozwojowi samodzielnego mylenia oraz uczy odpowiedzialnoci za podejmowane działania zarówno w kwestii bezpiecznego korzystania z oprogramowania, jak równie wykorzystania ogólnodostpnej sieci Internet. Szczególnie na lekcjach informatyki, naley zwróci uwag na wiczenia praktyczne, które sprzyjaj samodzielnemu zdobywaniu wiedzy teoretycznej, take jej utrwalaniu i zdobywaniu nowych umiejtnoci pod kierunkiem nauczyciela. Dobór zada oraz problemów powinien zachca uczniów do samodzielnej pracy, a take rodzi potrzeb uywania narzdzi informatycznych. Wane jest te, aby uczniowie mogli na informatyce wykorzystywa wiadomoci zdobyte na innych przedmiotach i we wczeniejszych etapach edukacyjnych, a take mogli analizowa zjawiska, sytuacje, zadania i problemy z ycia codziennego Konstrukcja programu Podczas konstruowania programu przyjlimy załoenie, e naley uczniów na pocztku nauki zachci do korzystania z komputera w celu zdobywania umiejtnoci prawidłowego posługiwania si jego oprogramowaniem. Treci Podstawy programowej zostały rozwinite w nastpujcej kolejnoci: 1. Na dobry pocztek zapoznanie uczniów z podstawowymi elementami budowy i obsługi komputera, systemem operacyjnym i jego elementami oraz okrelenie, jakie umiejtnoci i wiadomoci uczniowie maj po szkole podstawowej. 2. Internet i gromadzenie danych zapoznanie uczniów z zasadami wyszukiwania informacji w Internecie, jej gromadzenia i wykorzystywania, zasadami etykiety podczas korzystania z komunikatorów oraz poczty elektronicznej. 3. Multimedia wykonywanie prezentacji multimedialnych zawierajcych tekst, grafik i dwik z wykorzystaniem własnych materiałów uczniów, informacji uzyskanych w Internecie, a take materiałów wypracowanych na innych lekcjach. 3 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 3 z 17

4 4. Edytory tekstu i grafiki redagowanie tekstów i tworzenie rysunków za pomoc oprogramowania komputerowego oraz tworzenie rozbudowanych dokumentów zawierajcych tekst, grafik, tabele oraz wykresy. 5. Arkusz kalkulacyjny wykorzystanie arkusza do rozwizywania prostych problemów z ycia codziennego, z innych przedmiotów nauczanych w gimnazjum oraz takich zada, dziki którym aplikacja moe by przydatna w opracowywaniu i przetwarzaniu danych. 6. Algorytmika i modelowanie rozwizywanie prostych problemów za pomoc schematów blokowych i zapisywanie algorytmów w jzyku programowania oraz wyszukiwanie i tworzenie prostych modeli, symulowanie zjawisk oraz ich analiza. 7. Zarzdzanie informacj praca z baz danych Organizacja zaj Zajcia z informatyki powinny by tak zorganizowane, aby przy jednym stanowisku komputerowym pracował tylko jeden ucze lub uczennica. Podziału uczniów na grupy powinno si dokona, wykorzystujc dostpne metody badania umiejtnoci uczniów, aby utworzy zgodnie z załoeniami reformy programowej grupy uczniów o podobnym poziomie umiejtnoci. Przestrzeganie tej zasady umoliwia realizacj zada szkoły okrelonych w Podstawie programowej nauczania informatyki. Organizujc zajcia, naley zaplanowa prace domowe dla uczniów. Zadania domowe mona tak sformułowa, aby nie wymagały dostpu do komputera, a słuyły jedynie przygotowaniu i zgromadzeniu materiałów, które ucze bdzie wykorzystywał na lekcjach. Po sprawdzeniu, ilu uczniów ma komputer w domu, mona równie wprowadza zadania projektowe pozwalajce na prac w grupach i prezentacj jej wyników. Zadania naley tak przygotowywa, aby zmotywowa ucznia do poszerzania jego wiedzy i rozwijania umiejtnoci zdobytych dotychczas zarówno w trakcie nauki w szkole, jak i w rodowisku pozaszkolnym. 4 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 4 z 17

5 2. Szczegółowe cele edukacyjne kształcenia i wychowania Szczegółowe cele edukacyjne kształcenia i wychowania zostały dostosowane do podstawy programowej nauczania informatyki w gimnazjum opublikowanej w załczniku nr 4 do Rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Tre podstawy programowej mona te znale na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej Szczegółowe cele kształcenia 1. Bezpieczne posługiwanie si komputerem i jego oprogramowaniem, korzystanie z sieci komputerowej Ucze: 1) opisuje modułow budow komputera, jego podstawowe elementy i ich funkcje, jak równie budow i działanie urzdze zewntrznych; 2) posługuje si urzdzeniami multimedialnymi, na przykład do nagrywania/odtwarzania obrazu i dwiku; 3) stosuje podstawowe usługi systemu operacyjnego i programów narzdziowych do zarzdzania zasobami (plikami) i instalowania oprogramowania; 4) wyszukuje i uruchamia programy, porzdkuje i archiwizuje dane i programy; stosuje profilaktyk antywirusow; 5) samodzielnie i bezpiecznie pracuje w sieci lokalnej i globalnej; 6) korzysta z pomocy komputerowej oraz z dokumentacji urzdze komputerowych i oprogramowania. 2. Wyszukiwanie i wykorzystywanie (gromadzenie, selekcjonowanie, przetwarzanie) informacji z rónych ródeł; współtworzenie zasobów w sieci Ucze: 1) przedstawia typowe sposoby reprezentowania i przetwarzania informacji przez człowieka i komputer; 2) posługujc si odpowiednimi systemami wyszukiwania, znajduje informacje w internetowych zasobach danych, katalogach, bazach danych; 3) pobiera informacje i dokumenty z rónych ródeł, w tym internetowych, ocenia pod wzgldem treci i formy ich przydatno do wykorzystania w realizowanych zadaniach i projektach; 4) umieszcza informacje w odpowiednich serwisach internetowych. 3. Komunikowanie si za pomoc komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych Ucze: 1) zakłada konto pocztowe w portalu internetowym i konfiguruje je zgodnie ze swoimi potrzebami; 2) bierze udział w dyskusjach na forum; 3) komunikuje si za pomoc technologii informacyjnokomunikacyjnych z członkami grupy, współpracujcej nad projektem; 4) stosuje zasady netykiety w komunikacji w sieci. 4. Opracowywanie, za pomoc komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji, prezentacji multimedialnych Ucze: 1) przy uyciu edytora grafiki tworzy kompozycje z figur, fragmentów rysunków i zdj, umieszcza napisy na rysunkach, tworzy animacje, przekształca formaty plików graficznych; 2) przy uyciu edytora tekstu tworzy kilkunastostronicowe publikacje, z nagłówkiem i stopk, przypisami, grafik, tabelami, itp., formatuje tekst w kolumnach, opracowuje dokumenty tekstowe o rónym przeznaczeniu; 3) wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania zada rachunkowych z programu nauczania gimnazjum (na przykład 5 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 5 z 17

6 z matematyki lub fizyki) i z codziennego ycia (na przykład planowanie wydatków), posługuje si przy tym adresami bezwzgldnymi, wzgldnymi i mieszanymi; 4) stosuje arkusz kalkulacyjny do gromadzenia danych i przedstawiania ich w postaci graficznej, z wykorzystaniem odpowiednich typów wykresów; 5) tworzy prost baz danych w postaci jednej tabeli i wykonuje na niej podstawowe operacje bazodanowe; 6) tworzy dokumenty, zawierajce róne obiekty (na przykład tekst, grafik, tabele, wykresy i tym podobne) pobrane z rónych programów i ródeł; 7) tworzy i przedstawia prezentacj z wykorzystaniem rónych elementów multimedialnych, graficznych, tekstowych, filmowych i dwikowych własnych lub pobranych z innych ródeł; 8) tworzy prost stron internetow, zawierajc tekst, grafik, elementy aktywne, linki, korzystajc ewentualnie z odpowiedniego edytora stron, wyjania znaczenie podstawowych polece jzyka HTML. 5. Rozwizywanie problemów i podejmowanie decyzji z wykorzystaniem komputera, stosowanie podejcia algorytmicznego Ucze: 1) wyjania pojcie algorytmu, podaje odpowiednie przykłady algorytmów rozwizywania rónych problemów; 2) formułuje cisły opis prostej sytuacji problemowej, analizuje j i przedstawia rozwizanie w postaci algorytmicznej; 3) stosuje arkusz kalkulacyjny do rozwizywania prostych problemów algorytmicznych; 4) opisuje sposób znajdowania wybranego elementu w zbiorze nieuporzdkowanym i uporzdkowanym, opisuje algorytm porzdkowania zbioru elementów; 5) wykonuje wybrane algorytmy za pomoc komputera. 6. Wykorzystywanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy i umiejtnoci z rónych dziedzin Ucze: 1) wykorzystuje programy komputerowe, w tym edukacyjne, wspomagajce i wzbogacajce nauk rónych przedmiotów; 2) wykorzystuje programy komputerowe, np. arkusz kalkulacyjny, do analizy wyników eksperymentów, programy specjalnego przeznaczenia, programy edukacyjne; 3) posługuje si programami komputerowymi, słucymi do tworzenia modeli zjawisk i ich symulacji, takich jak zjawiska: fizyczne, chemiczne, biologiczne, korzysta z internetowych map; 4) przygotowuje za pomoc odpowiednich programów zestawienia danych i sprawozdania na lekcje rónych przedmiotów. 7. Wykorzystywanie komputera i technologii informacyjno-komunikacyjnych do rozwijania zainteresowa; opisywanie innych zastosowa informatyki; ocena zagroe i ogranicze, aspekty społeczne rozwoju i zastosowa informatyki Ucze: 1) opisuje wybrane zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej, z uwzgldnieniem swoich zainteresowa, oraz ich wpływ na osobisty rozwój, rynek pracy i rozwój ekonomiczny; 2) opisuje korzyci i niebezpieczestwa wynikajce z rozwoju informatyki i powszechnego dostpu do informacji, wyjania zagroenia zwizane z uzalenieniem si od komputera; 3) wymienia zagadnienia etyczne i prawne, zwizane z ochron własnoci intelektualnej i ochron danych oraz przejawy przestpczoci komputerowej. 6 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 6 z 17

7 2.2. Szczegółowe cele wychowania musi zawiera cele zmierzajce do realizacji podstawy programowej. Wanym elementem pracy z komputerem jest cel wychowawczy. W dobie szybkiego postpu ekonomicznego i przemysłowego a take rozwoju rónego rodzaju metod komunikacji oraz wykorzystywania rónych ródeł informacji naley w szczególny sposób podkreli i wskaza prawidłowe zachowania w czasie pracy z komputerem i z jego zasobami. Zachowania etyczne, zwizane z poszanowaniem własnoci materialnej i intelektualnej, a take wynikajce ze współpracy midzyludzkiej, opartej na yczliwoci, zaufaniu i wzajemnym poszanowaniu, powinny stawa si podstaw pracy uczniów. Osignicie właciwego poziomu wykształcenia wie si take z osigniciem odpowiedniego poziomu wiedzy na temat zasad moralnych i etycznych. Wpajanie prawidłowych zachowa, umacnianie ich wartoci pomoe w realizacji podstawy programowej tak samo, jak realizacja treci nauczania. Wykorzystanie rónych sposobów komunikowania si i pobierania informacji niesie ze sob wiele zagroe. Podczas pracy z uczniami powinno si wskazywa i propagowa dobre wzorce. Właciwe zachowania prawne, etyczne i moralne musz by szczególnie podkrelane i wskazywane jako podstawa ycia, a co za tym idzie pracy w społeczestwie komunikacyjnym. Naley jednoznacznie okreli regulamin pracowni. Egzekwowanie przestrzegania go pomoe uczniom stosowa wypracowane prawidłowe nawyki w innych miejscach i sytuacjach, w których bd korzystali z komputera i oprogramowania. Zbieranie informacji, segregowanie ich i dzielenie si nimi wymaga szczególnego poszanowania dla pracy innych, a take dla jzyka, jakim si operuje w czasie komunikowania si i tworzenia własnej pracy. Umiejtno pracy w grupie i pomoc innym to elementy ycia nie tylko szkolnego. Naley je zatem jak nieustannie kształtowa i pielgnowa. Poszanowanie zdania innych, ich odmiennoci kulturowych, etnicznych, jzykowych i rasowych naley wspiera nie tylko wobec uytkowników sieci komputerowych, ale take przenosi t zasad na ycie codzienne. Wspieranie prawidłowych działa uczniów, ich własnych inicjatyw, rozwijanie poczucia bezpieczestwa, pokazywanie i popularyzowanie wród nich samych takich zachowa to kolejne z celów, jakie powinny towarzyszy wychowaniu podczas nauki. Powysze zagadnienia nie wyczerpuj celów, jakie naley realizowa w procesie wychowawczym. Wykorzystujc podstawowe dokumenty szkoły, naley budowa wspólny program wychowawczy, w którym realizowane bd nie tylko elementy wskazane powyej, ale take wane dla rodowiska szkolnego i dla uczestniczcej w jego yciu jednostki. 7 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 7 z 17

8 3. Materiał nauczania zwizany ze szczegółowymi celami edukacyjnymi, uwzgldniajcy treci nauczania okrelone w Podstawie programowej kształcenia ogólnego 3.1. Na dobry pocztek Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Regulamin pracowni i przepisy BHP podczas pracy przy komputerze Wykorzystanie komputera we współczesnym wiecie Zna regulamin pracowni i przestrzega go. Potrafi poprawnie zorganizowa swoje stanowisko pracy. Zna zagroenia, jakie niesie ze sob praca przy komputerze. Potrafi wskaza wykorzystanie komputera w yciu codziennym oraz wynikajce z tego korzyci. Rozumie zagroenia zwizane z wykorzystaniem komputera i potrafi poda sposoby przeciwdziałania im. 1.5, 1.6, , 7.1, 7.2, 7.3 System operacyjny i jego podstawowe elementy Organizacja danych zapisanych na dysku Wie, co to jest system operacyjny. Potrafi poda przykłady kilku systemów operacyjnych. Potrafi krótko scharakteryzowa poszczególne systemy operacyjne. Zna podstawowe zasady poruszania si w systemie operacyjnym. Wie, w jakich przypadkach i jak skorzysta z wybranych programów systemowych. Potrafi porusza si po strukturze folderów. Odrónia folder od pliku. Potrafi znale wybrany plik lub folder, wykorzystujc dostpne narzdzie. Potrafi dokona instalacji i deinstalacji programu. Prawo autorskie Zna podstawowe zagadnienia zwizane z ochron własnoci intelektualnej, ochron danych osobowych. Potrafi rozpozna przejawy przestpczoci komputerowej. 1.2, 1.3, 1.4, , 1.3, 1.4, , 2.4, 4.1, 4.6, 4.7, Internet i gromadzenie danych Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Podstawowe informacje Zna i potrafi rozrónia usługi w sieci. Umie okreli warunki korzystania z Internetu. 1.5, 1.6, 2.1, 3.1, Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 8 z 17

9 Zagroenia zwizane z powszechnym dostpem do Internetu Zna i rozumie zagroenia zwizane z wykorzystaniem Internetu. Potrafi samodzielnie i bezpiecznie pracowa w sieci globalnej. Przegldarki Potrafi posługiwa si rónymi przegldarkami, konfigurowa je dla własnych potrzeb. Wyszukiwarki i portale internetowe Wyszukiwanie i ocena informacji Rozrónia portale i wyszukiwarki. Zna budow portali oraz wyszukiwarek, zasady organizacji, gromadzenia i wyszukiwania informacji. Potrafi gromadzi, zapisywa informacje. Samodzielnie wyszukuje informacje w sieci za pomoc oprogramowania sieciowego i lokalnego. Potrafi oceni przydatno i wiarygodno zebranego materiału. Poczta elektroniczna Potrafi załoy konto pocztowe w portalu internetowym i skonfigurowa je. Potrafi skonfigurowa program pocztowy, dostosowujc go do własnych potrzeb. Prowadzi korespondencj elektroniczn. Netykieta Stosuje zasady netykiety w korespondencji elektronicznej i przy tworzeniu materiałów w sieci. 1.4, 1.5, 2.3, 7.1, 7.2, , 1.4, 1.5, 1.6, , 1.4, 1.5, 1.6, 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, , 1.5, 2.1, 2.2, 2.3, 6.2, 6.4, 7.1, 7.2, , 1.4, 1.5, 1.6, 2.1, 2.3, 3.1, 3.4, 7.1, 7.2, , 2.1, 2.3, 3.1, 3.2, 3.4, 7.2, Multimedia Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Prezentacja multimedialna Zna zasady tworzenia prezentacji oraz sposoby prezentowania informacji i je stosuje. Potrafi poda przykłady, w których informacje zostały przedstawione w sposób dynamiczny. Potrafi wykona prezentacj multimedialn, wykorzystujc róne oprogramowanie. Potrafi zaprojektowa i wykona prezentacj multimedialn. Tworzenie prezentacji multimedialnej Potrafi poda przykład programu do tworzenia prezentacji multimedialnych i posługiwa si nim. Potrafi zapisa prezentacj w rónej postaci. Potrafi wstawi do prezentacji dwik, film oraz hiperłcza. Prezentacja wykonanych prac Potrafi przygotowa wystpienie i zaprezentowa swoj prac na forum publicznym. 2.1, , 4.6, 4.7, , Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 9 z 17

10 3.4. Edytory tekstu i grafiki Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Edycja tekstu. Zasady poprawnego redagowania tekstu Potrafi wyszuka i uruchomi programy do edycji tekstu. Potrafi skorzysta z systemu pomocy. Zna podstawowe zasady edycji tekstu. Potrafi edytowa polskie znaki diakrytyczne. Potrafi porusza si po tekcie, wykorzystujc klawiatur oraz myszk. Potrafi poprawi błdy w tekcie, wykorzystujc do tego róne narzdzia. Potrafi wykona operacj kopiowania, usuwania i wklejania fragmentu tekstu. Poznane zasady potrafi wykorzysta w innych przedmiotach, posługujc si edytorem tekstu. Formatowanie tekstu i grafiki Potrafi formatowa czcionk oraz akapit wpisanego tekstu lub pobranego z innych ródeł. Potrafi formatowa wielostronicowe dokumenty. Potrafi wstawi do tekstu pobrane z rónych ródeł wykresy lub grafik, wykorzystujc połczenie plików. Potrafi odpowiednio umieci grafik w tekcie. Wie, w jaki sposób dokona formatowania wybranego obiektu. Tabele Potrafi skorzysta z odpowiednich narzdzi, aby utworzy i sformatowa tabel o dowolnej liczbie wierszy i kolumn. Umie edytowa tabel w celu jej modyfikacji. Potrafi wykona proste obliczenia z zastosowaniem formuł. Potrafi sformatowa tekst znajdujcy si w tabeli. Potrafi dokona sortowania tabeli zgodnie z przyjtymi załoeniami. Potrafi wykonywa proste bazodanowe czynnoci z danymi w tabeli. Operacja na obiektach graficznych Wie, jakie programy nazywamy edytorami grafiki. Potrafi wykona rysunek, wykorzystujc dostpne w danym programie podstawowe narzdzia malarskie. Potrafi importowa grafik do innego programu graficznego w celu jej modyfikacji. Przekształca obiekty graficzne, zdjcia i zapisuje w rónych formatach. 1.6, 2.3, , 4.6, , , 4.6, Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 10 z 17

11 3.5. Arkusz kalkulacyjny Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Budowa arkusza kalkulacyjnego. Projektowanie i tworzenie tabeli Rozwizywanie prostych zada z wykorzystaniem arkusza Potrafi poda przykłady problemów, w których rozwizaniu jest pomocny arkusz. Potrafi zaprojektowa odpowiednie tabele w arkuszu kalkulacyjnym. Zna pojcie adres komórki i potrafi si nim posługiwa. Zna sposób oznaczania kolumn i wierszy. Potrafi w komórk wpisa lub poprawi zapisane tam dane, formuły lub funkcje. Potrafi porusza si po arkuszu i zaznacza zakresy komórek lub pojedyncze komórki. Potrafi doda lub usun wiersz lub kolumn arkusza. Zna podstawowe typy danych, które mog zosta wpisane do komórek arkusza. Potrafi zastosowa właciwe formaty komórek do odpowiednich danych w nich zapisanych. Zna i rozumie zastosowanie operatorów matematycznych i prostych funkcji. Potrafi tworzy proste formuły, wykorzystujc adresowanie wzgldne i bezwzgldne. Potrafi wprowadzi funkcje do tworzonych formuł. Rozumie i potrafi zastosowa funkcje logiczne JEELI, SUMA, MAX, MIN, REDNIA. Potrafi posortowa tabel zgodnie z załoonymi warunkami. Formatowanie tabeli w arkuszu Potrafi dostosowa szeroko wiersza lub kolumny do długoci danych w zawartych w komórce. Potrafi doda obramowanie do utworzonej tabeli oraz wypełni tło komórek kolorem. Potrafi sformatowa zawarto komórki, uwzgldniajc czcionk oraz sposób wyrównania. Potrafi wykorzysta opcj formatowania warunkowego dla danej komórki. Potrafi w odpowiedni sposób skopiowa i przenie w inne miejsce zawarto pojedynczej komórki lub zakresu komórek , 5.4, Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 11 z 17

12 Tworzenie i formatowanie wykresów Zna pojcie seria danych i potrafi je zastosowa. Potrafi wybra najlepszy typ wykresu dla zaprezentowania odpowiednich danych. Potrafi na podstawie właciwie zaprojektowanej tabeli wykona wykres. Potrafi dokona modyfikacji utworzonego wykresu. Potrafi poprawnie opisa utworzony wykres. Potrafi utworzy wykres w innym arkuszu tego samego skoroszytu. 4.4, 4.6 Projekt ulotki łczenie elementów arkusza kalkulacyjnego z edytorem tekstu Zna róne sposoby łczenia elementów arkusza kalkulacyjnego z dokumentem tekstowym. Potrafi wklei do dokumentu tekstowego tabel lub wykres wykonany za pomoc arkusza. 4.6, Algorytmika i modelowanie Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Pojcie algorytmu oraz jego zastosowanie do opisu problemów z rónych dziedzin ycia. Sposoby przedstawiania algorytmów Przełoenie algorytmu na procedury wybranego jzyka programowania Symulacje zjawisk z wykorzystaniem komputera Potrafi wyjani pojcie algorytmu. Potrafi poda przykłady problemów, do rozwizania których nie mona zastosowa pojcia algorytmu. Zna sposoby przedstawienia algorytmu. Potrafi przedstawi rozwizanie prostego problemu, wykorzystujc schemat blokowy. Zna podstawowe procedury wybranego jzyka programowania. Potrafi zapisa w wybranym jzyku programowania prosty algorytm oraz sprawdzi działanie napisanego programu. Potrafi znale i poprawi proste błdy w napisanym przez siebie programie. Potrafi wyszuka i wykorzysta odpowiednie oprogramowanie do nauki innych przedmiotów. Potrafi uzasadni sensowno wykorzystania symulacji komputerowych. Potrafi wykorzystywa znane programy do opisywania modeli i symulacji oraz zjawisk fizycznych, chemicznych. 5.1, , 6.1, Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 12 z 17

13 3.7. Zarzdzanie informacj Materiał nauczania Osignicia ucznia Treci kształcenia Podstawy programowej Wyszukiwanie i gromadzenie danych Korzystanie z internetowych i lokalnych zbiorów informacji Projekt strony WWW zbioru informacji Wykonanie własnej strony internetowej w XHTML Potrafi wyszuka i zgromadzi informacje potrzebne do przygotowania konkretnego projektu. Potrafi pozyska informacje z internetowych i lokalnych baz danych, takich jak rozkłady komunikacji, encyklopedie, leksykony, mapy internetowe. Potrafi opracowa projekt własnej strony WWW, uwzgldni w nim zebrane materiały, przygotowa elementy graficzne i okreli ródła zgromadzonych materiałów. Potrafi zastosowa do stworzenia kompletnej strony szablon XHTML. Zna podstawowe polecenia jzyka XHTML. 1.3, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2, 2.3, , 1.4, 1.5, 1.6, 2.1, 2.2, 2.3, 6.1, 6.2, 6.3, 7.1, 7.2, , 1.5, 1.6, 2.1, 2.3, 4.1, 4.2, 4.6, 4.8, 7.1, 7.2, , 1.4, 1.5, 1.6, 2.1, 2.4, 3.4, 4.2, 4.6, 4.8, 6.1, Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 13 z 17

14 4. Procedury osigania szczegółowych celów edukacyjnych Nauczyciel, organizujc proces kształcenia, realizuje zawarte w programie nauczania treci kształcenia połczone z okrelonymi celami nauczania. Nauczanie informatyki na poziomie gimnazjum ma za zadanie przygotowa uczniów do ycia w społeczestwie informacyjnym oraz zainteresowa ich wykorzystaniem komputera do rozwizywania napotkanych problemów, oraz zgodnie z prawem wykorzystywa narzdzia informatyki do gromadzenia, przetwarzani i publikowania informacji. To, czy cele nauczania zostan zrealizowane, zaley w duej mierze od metod uywanych przez nauczyciela na lekcjach, od sposobu organizacji zaj i wzajemnych relacji nauczyciel ucze. Nauczyciel moe zorganizowa tak proces kształcenia, aby ucze był stron aktywn, chtnie biorc udział w procesie uczenia si. Rola nauczyciela na zajciach powinna sprowadzi si do roli przewodnika, organizatora zaj, osoby słucej pomoc w trudnych sytuacjach. Samodzielne rozwizywanie problemów, przy wsparciu nauczyciela przyniesie uczniom wiksze zadowolenie. Taki sposób zdobywania wiadomoci i umiejtnoci jest znacznie trwalszy ni przyswajanie narzuconej wiedzy. Prowadzc w ten sposób zajcia, nauczyciel powinien pamita o tym, e: musi by dobrze przygotowany do zaj pod wzgldem merytorycznym i dydaktycznym, wiczenia, które maj wykona uczniowie, rozwizujc dany problem, powinny by dobrane w taki sposób, aby prowadziły do zdobywania odpowiednich wiadomoci i umiejtnoci, dobór problemu powinien by taki, aby kady ucze miał moliwo przynajmniej czciowego jego rozwizania, uczniowie powinni pracowa z podrcznikiem i innymi ródłami informacji, np. z pomoc elektroniczn dołczon do oprogramowania lub encyklopediami multimedialnymi. Do realizacji programu naley dobiera róne formy prowadzenia zaj, aby lekcje nie stały si monotonne. Dobór form zaj powinien w duej mierze zalee od celów, które nauczyciel chce zrealizowa. Uczniowie mog realizowa prace samodzielnie, w zespołach dwuosobowych lub wikszych grupach. Naley w sposób szczególny promowa prac w grupach, tak aby wspólne działania łczyły uczestników rozwizywania zadania, wpływały na budowanie organizacji wewntrznej grupy i uczyły prawidłowej komunikacji midzyludzkiej. Praca w grupach jest atrakcyjna dla uczniów, jednak niesie ze sob pewnie niebezpieczestwa. Moe si zdarzy, e trudno okreli faktyczny wkład pracy poszczególnych członków grupy. Bywaj uczniowie, którzy uchylaj si od wykonywania jakichkolwiek zada, liczc na prac pozostałych członków grupy. Mona zapobiega takim sytuacjom, sprawdzajc na bieco stopie wykonania prac, a take zobowizujc grupy do wybrania osoby odpowiedzialnej za cało prac. Mała liczebno grupy, np. trzy osoby, równie daje moliwo lepszej obserwacji pracy poszczególnych członków grupy. Dobierajc uczniów w grupy, moemy zastosowa dwie strategie. Ucze zdolny moe pracowa z uczniem słabszym lub dobieramy uczniów o podobnych umiejtnociach i wiadomociach. W przypadku pracy zespołu ucze zdolny + ucze słaby istnieje niebezpieczestwo wykonania całej pracy przez ucznia zdolnego i zniechcenia ucznia słabego. W takim przypadku moemy wskaza ucznia zdolniejszego i przygotowa go do roli nauczyciela w stosunku do ucznia słabszego. Jednak do takiej sytuacji nie naley zbyt czsto doprowadza, bo moe si zdarzy, e ucze zdolniejszy straci motywacj do poszerzania swoich wiadomoci i umiejtnoci. 14 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 14 z 17

15 Zgodnie z reform programow i now podstaw programow istnieje moliwo tworzenia grup zaawansowanych. W ten sposób mona efektywnie zindywidualizowa proces nauczania. Planujc tworzenie grupy zaawansowanej, trzeba w pierwszej kolejnoci moliwie szybko pozna zespół uczniowski. Jedynym ze sposobów umoliwiajcych szybkie poznanie zespołu uczniowskiego jest przygotowanie szeregu zada i okrelenie sztywnych ram czasowych, w których te zadania powinny zosta wykonane. W ten sposób stwarzamy moliwo pracy zarówno uczniom zdolnym, jak i słabym. Ucze zdolny samodzielnie i w krótszym czasie wykona zaproponowane zadania. Natomiast ucze słabszy bdzie mógł w wikszym stopniu skorzysta z pomocy nauczyciela. Zadania dla uczniów słabszych naley tak dobiera, aby były stosowne do ich wiadomoci, moliwoci percepcji i nie przerastały w znacznym stopniu ich moliwoci. Podczas realizacji procesu kształcenia naley pamita o przygotowywaniu si uczniów do zaj szkolnych. Zadawanie zada domowych polegajcych na przemyleniu problemu lub zgromadzeniu materiałów pozwala na znaczn oszczdno czasu na lekcjach oraz uczy właciwego planowania działa. Naley sprawdza wykonanie zadania domowego starajc si przy omawianiu zwraca uwag na błdy w rozumowani, błdy merytoryczne, a take po uzasadnieniu wskazywa dobre rozwizanie, prawidłowe przygotowanie materiałów itp. 15 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 15 z 17

16 5. Opis osigni ucznia i propozycje metod ich oceny Zanim zaczniemy ocenia ucznia, naley zapozna go z kryteriami oceniania. Ucze musi mie pełn wiadomo tego, co bdzie przedmiotem oceny. Naley odej od oceniania intuicyjnego, które ma na celu ogóln ocen wiedzy i umiejtnoci ucznia. Takie ocenianie nie daje moliwoci podania uczniowi konkretnych kryteriów, co powoduje, e ucze nie jest w stanie zorientowa si, jakie umiejtnoci i wiadomoci opanował. Taka sytuacja nie zachca go do dalszej pracy. W przypadku zaj z informatyki naley ocenia umiejtno powizania wiadomoci praktycznych z wiedz teoretyczn. Naley tak formułowa zadania, aby ucze musiał wykaza si wiedz i odpowiednimi umiejtnociami z zakresu przedmiotów poznawanych równolegle na jego etapie edukacyjnym, a take podpiera si przykładami znanymi z ycia codziennego lub poznanymi w szkole we wczeniejszych etapach. Wanym elementem wpływajcym na ocen ucznia powinna by obserwacja jego pracy na lekcjach. Naley premiowa ocenami czstkowymi jego zaangaowanie w wykonanie zadania, pomysły na rozwizanie problemu oraz aktywno na lekcjach. Moemy równie sprawdza wiedz ucznia za pomoc testów, badajc na przykład znajomo poj informatycznych. Zadajc prace domowe, trzeba zwróci uwag na to, aby wszyscy uczniowie mogli sprosta zadaniu, a take mieli moliwo ich wykonania. Oceniajc prace dodatkowe, wykonane przez uczniów poza godzinami zaj, naley pamita o tym, e nie jestemy w stanie zweryfikowa autentycznoci pliku, który został przez ucznia przedstawiony (tzn. stopnia samodzielnoci jego pracy). Wobec tego naley sprawdzi, czy ucze posiada odpowiedni wiedz, która umoliwiła mu wykonanie tej pracy. Oceniajc jakiekolwiek wysiłki ucznia, nie wolno zapomina o tym, e ocena powinna motywowa ucznia do dalszej pracy i wzmaga w nim ch samodzielnego zdobywania wiedzy i umiejtnoci. 16 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 16 z 17

17 6. Omówienie załoe dydaktycznych i wychowawczych Wiedza ogólna powinna by wspierana przez narzdzia pracy, takie jak oprogramowanie i komputer. Na zajciach edukacyjnych z informatyki przy tworzeniu zada i wykorzystywaniu oprogramowania trzeba mie wiadomo koniecznoci oparcia ich w realnym wiecie. Tylko w ten sposób, szukajc analogii, znanych przypadków czy znanych ju zasad lub zdobytych konkretnych umiejtnoci, mona łatwiej wspiera edukacj. Opierajc si na zdobytej wiedzy, czy te rozwizujc problemy z innych przedmiotów, naley szuka najprostszych, najbardziej przejrzystych i najskuteczniejszych metod dochodzenia do oczekiwanych rezultatów. Przekonanie, e narzdzia informatyczne dziki swojej konstrukcji ułatwiaj osignicie celu, rozwizanie zadania, powinno dawa uczniowi wiadomo moliwoci, na które moe take w przyszłoci liczy, korzystajc z technologii informacyjnych. Samo rozwizanie zadania nie powinno i nie moe ogranicza si do nauki obsługi oprogramowania czy sprztu informatycznego. Wyjanianie zasad i ukazywanie innych moliwoci daje szerszy obraz zagadnie, które ucze powinien pozna. Ma on jednoczenie przez poznawanie realnych rozwiza i korzystanie z realnych narzdzi kształtowa swoj wyobrani, opierajc si na wskazywanych przez nauczyciela innych moliwociach obecnie uywanego programu czy sprztu. Postp technologiczny, oprogramowania uytkowego czy systemów operacyjnych nie pozwala na zawanie wiedzy ucznia jedynie do okrelonych funkcji narzdzia, które włanie obsługuje. W okresie gimnazjum nastpuje proces dokonywania wyboru dalszej drogi nauki. W tym czasie zapada decyzja o wyborze pierwszej szkoły, a co za tym idzie, take rozwijania planów długoterminowych. Profilowanie jest procesem wspierajcym ucznia w dokonywaniu wyboru własnej drogi edukacji. Najwaniejszymi aspektami profilowania w gimnazjum jest rozpoznanie mocnych i słabych stron ucznia oraz pomoc w wyborze profilu kształcenia w szkole ponadgimnazjalnej. Teraz jest włanie czas na dokonywanie wyborów. Jest to okazja do tego, by ucze, poznajc dzisiaj informatyk, widział jej dalszy rozwój, a w nim własny pomysł na ycie. W tym czasie moe zapa decyzja o zwizaniu si z informatyk take w szkole ponadgimnazjalnej. Pomoc w wyborze moe nastpi ju w pierwszej klasie, kiedy ucze trafia na zajcia z informatyki i poznaje inne ni znane mu do tej pory moliwoci wykorzystania komputera. Szkoła podstawowa daje podbudow wiadomoci. Przez stopniowe stawianie trudniejszych zada, pokazywanie analogii rozwiza, modelowanie sytuacji, opracowywanie wyników i budowanie wniosków mona rozwija ch poznawania oraz ciekawo i wykorzysta to do zwizania ucznia z przedmiotem. Podwiadomie ucze korzysta z narzdzi informatycznych w rozwizywaniu codziennych problemów. Ma teraz szans rozwizywa zadania z innych przedmiotów. Poznajc narzdzia informatyczne i ich zastosowanie, moe zacz bardziej wiadomie korzysta z zasobów Internetu, gromadzi i opracowywa dane, a take w efekcie publikowa swoje opracowania. Nauczyciel ma w gimnazjum szczególne zadania: obserwowa prac ucznia i osigane przez niego efekty pod ktem predyspozycji do nauki przedmiotu, pomóc uczniowi w okreleniu mocnych i słabych stron, rozwija indywidualne uzdolnienia i zainteresowania uczniowskie. Dziki systematycznej kontroli efektów nauczania i rytmicznemu ocenianiu ma moliwo wyrobienia w uczniach nawyku pracy skutecznej i systematycznej. 17 Informatyka w wiczeniach Boena Kwany, Andrzej Szymczak, Maciej Wiłun Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN strona 17 z 17