Zakres i założenia zasad dobrych praktyk rolniczych TUZ

Transkrypt

1 Zakres i założenia zasad dobrych praktyk rolniczych TUZ dr hab. Jerzy Barszczewski prof. nadzw. ITP w Falentach Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach Seminarium 14 grudnia 2017 r.

2 Dyrektywa azotanowa Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. OSN - Obszary wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu: - na których występują spływy do wód powierzchniowych i/lub podziemnych, które zawierają lub mogą zawierać ponad 50 mg/l azotanów -,, dyrektywa -na tych obszarach mają miejsce spływy do wód, które są eutroficzne lub mogą stać się eutroficzne, konieczne jest podjęcie działań ograniczających te negatywne zjawiska. Obszary te wzrastały zajmując od1,4do 4,5% powierzchni kraju Obecnie powierzchnia całego kraju została uznana jako OSN Prawo Wodne Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2017 r. poz. 1566)

3 Wytyczne odnośnie okresów, w których dozwolone jest nawożenie TUZ Nawożenie trwałych użytków zielonych: - nawozami naturalnymi i organicznymi stałych jest dozwolone w okresie od 1 marca do 30 listopada; - nawozami naturalnymi i organicznymi płynnymi od 1 marca do 20 listopada; - nawozami azotowymi mineralnymi od 1 marca do 30 września.

4 Zasady wyznaczania dopuszczalnych dawek mineralnych nawozów azotowych stosowanych na TUZ Dawki mineralnych nawozów azotowych do nawożenia TUZ należy wyznaczyć: - obliczając wg równania: dawka Nmin. = potrzeby pokarmowe roślin Σ N z innych źródeł x równoważnik nawozowy Potrzeby pokarmowe roślin: ilość azotu pobierana z osiągalnym w gospodarstwie plonem, tj. plon [t ha -1 ] x pobranie jednostkowe azotu [kg N/t]. W przypadku traw pobranie N na 1 tonę zielonej masy wynosi 5,1 kg. - obliczać z wykorzystaniem programu doradztwa nawozowego uwzględniającego założenia do Projektu Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przyjęcia Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych.

5 Maksymalne dawki N ze wszystkich źródeł w nawożeniu łąk (z uwzględnieniem intensywności ich użytkowania) oraz gruntów użytkowanych kośno-pastwiskowo W gospodarstwach zobowiązanych do opracowania planu nawożenia azotem nie można stosować wyższych dawek nawozów niż wynikające z planu nawożenia azotem. W pozostałych gospodarstwach nawozy azotowe na łąkach można stosować w dawkach nieprzekraczających maksymalnych dawek ze wszystkich źródeł: łąki jednokośne - 60 kg N na ha, łąki dwu kośne kg N na ha łąki trzy kośne kg N na ha łąki czterokonne- 240 kg N na ha Maksymalne roczne dawki azotu ze wszystkich źródeł w nawożeniu gruntów użytkowanych kośno-pastwiskowo wynoszą 160 kg N na ha.

6 Konieczności dokumentacji zabiegów pratotechnicznych (zabiegów na łąkach i pastwiskach) Wszystkie gospodarstwa o powierzchni powyżej 100 ha UR lub utrzymujących obsadę większą niż 60 DJP wg stanu średniorocznego zobowiązane są do prowadzenia dokumentacji zabiegów pratotechnicznych związanych z nawożeniem (tj. termin stosowania, rodzaj nawozu, zastosowana dawka w kg N ha -1, obszar/powierzchnia oraz rodzaj użytku). Dokumentację należy przechowywać przez 3 lata od dnia jej sporządzenia. Zasady utrzymania zwierząt W przypadku utrzymywania zwierząt w systemie otwartym lub na pastwisku, łączne obciążenie powierzchni nawozami naturalnymi nie może przekraczać 170 kg N ha -1 rok -1. W przypadku, gdy w systemie otwartym na skutek użytkowania przez zwierzęta, co najmniej 30 % powierzchni zostanie pozbawione zadarnienia, kwaterę taką należy odkazić i wyłączyć z użytkowania do momentu uzyskania pełnego odrostu runi.

7 Wstępne założenia kodeksu dobrych praktyk na TUZ

8 Ogólna charakterystyka TUZ => TUZ to szczególny rodzaj użytkowanej rolniczo przestrzeni, gdyż większość łąk i pastwisk to tzw. użytki absolutne, zlokalizowane najczęściej na terenach: o wysokim poziomie wód gruntowych (okresowy lub stały), doliny rzeczne, obniżenia terenu wśród pól ornych o znacznej konfiguracji terenu; zbocza (nachylenia, wystawy), tereny faliste, podgórskie i górskie z dużym udziałem gleb organicznych - w małym stopniu przydatne do uprawy roślin polowych => stanowią tzw. bezwzględne paszowiska, na których zwierzęta nie konkurują o pożywienie z człowiekiem, lecz przeciwnie, nieprzydatną człowiekowi pasze przetwarzają na mleko, mięso, wełnę.

9 Niewłaściwe sposoby gospodarowania i wykorzystania TUZ to: zagrożenie dla istnienia TUZ marnowanie ich potencjału produkcyjnego zagrożenie pełnienia funkcji środowiskowych

10 Przyczyny degradacji TUZ: brak nawożenia, nawożenie nie uwzględniające potrzeb, brak zabiegów pielęgnacyjnych, niewłaściwie dobrane zabiegi pielęgnacyjne, brak konserwacji urządzeń melioracyjnych, niewłaściwa gospodarka wodna (susze, nadmiary wody), oraz inne błędy w użytkowaniu. Ocenia się że około - 50% TUZ w kraju jest zdegradowanych

11 Celem nawożenia jest odżywienie uprawianej rośliny w każdej fazie jej rozwoju, w stopniu zapewniającym uzyskanie zakładanej ilości oraz pożądanej jakości plonów. Nawozy - produkty przeznaczone do dostarczania roślinom składników pokarmowych lub zwiększania żyzności gleb. Rodzaje nawozów: Naturalne: -obornik, -gnojówka, -gnojowica, Organiczne: nawozy wyprodukowane z substancji organicznej lub z mieszanin substancji organicznych, w tym komposty, także wyprodukowane przy udziale dżdżownic. Mineralne: nawozy nieorganiczne produkowane w drodze przemian chemicznych lub przerobu surowców mineralnych

12 Możliwość i zasady czasowego przechowywania obornika bezpośrednio na łąkach trwałych lub pastwiskach trwałych Możliwe jest czasowe, jednak nie dłużej niż przez 16 tygodni od dnia utworzenia każdej z pryzm, przechowywanie obornika bezpośrednio na łąkach trwałych lub pastwiskach trwałych w okresie od 1 marca do 30 listopada, przy spełnieniu łącznie następujących warunków: a) pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%, na terenie niepiaszczystym i niepodmokłym, w odległości większej niż 20 m od linii brzegu wód powierzchniowych, b) lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce zaznacza się na mapie lub szkicu działki, które przechowuje przez 3 lata, c) rolnicze wykorzystanie złożonego obornika następuje w okresie wegetacyjnym, w którym został on złożony bezpośrednio na gruntach ornych, łąkach trwałych lub pastwiskach trwałych. Datę rolniczego zastosowania obornika umieszcza się na mapce lub szkicu, d) w przypadku potrzeby ponownego złożenia obornika na pryzmie w aktualnym i kolejnym sezonie wegetacyjnym, pryzmy muszą być lokalizowane w innym miejscu.

13 TRWAŁE UŻYTKI ZIELONE Założenia: Nawożenie azotowe i fosforowe TUZ powinno być uzależnione od: - rodzaju gleby (gleby mineralne i gleby organiczne (hydrogeniczne); - -rodzaju stosowanego nawozu naturalnego lub organicznego; - systemu gospodarowania (system konwencjonalny, zrównoważony, ekologiczny); - poziomu gospodarowania (intensywny, półintensywny i ekstensywny); - zasobności gleb w azot i fosfor; - wysokości zakładanych plonów; - sposobu użytkowania (łąka/pastwisko);

14 Dopuszczalne poziomy nawożenia gleby mineralne system konwencjonalny Intensywność gospodarowania Pokos Intensywny Półintensywny Ekstensywny N P N P N P I 60 40* 50 30* 40 10* II III brak brak IV 50 0 brak brak brak brak roczna *Nawożenie fosforem podano przy średniej jego zasobności w glebach przy wysokiej zasobności -10 kg ha -1 ; przy niskiej zasobności +10 kg ha -1

15 Ogólne zasady nawożenia łąk na glebach hydrogenicznych (organicznych) Nawozy azotowe: -dawki nawozowe tym składnikiem są bardzo silnie zróżnicowane w zależności od rodzaju gleby i charakteru siedliska. W określaniu wysokości dawek nawozów azotowych powinno uwzględniać ocenę tempa mineralizacji masy organicznej, co ma istotny wpływ na ilość uwalnianego azotu dostępnego dla roślin (w glebach torfowomurszowych to wynosi od ok. 80 do ponad 300 kg N ha -1.) -roczną dawkę nawozów azotowych na łąkach położonych na glebach torfowych należy dzielić na 2 lub 3 części. Nawozy fosforowe: - nawożenie fosforem powinno uwzględniać zasobność gleby w ten składnik oraz spodziewany plon. - zawartość P 2 O 2 w glebach organicznych wynosi około 0,1 0,5% i jest przeciętnie o połowę mniejsza niż na glebach mineralnych.

16 Nawożenie azotowe: posuszne zmurszałe torfowe - użytki zielone położone w siedliskach posusznych na glebach średnio zmurszałych, zbudowanych z torfów olesowych, szuwarowych i turzycowiskowych o znacznym stopniu rozkładu, ulegających intensywnej mineralizacji - bez nawożenia azotem mineralnym; płytkie zmurszałe - użytki zielone położone na płytkich glebach silnie zmurszałych - dawka kg N ha -1 pod odrost ( kg N ha -1 rok -1 ); mokre torfowe - użytki zielone w siedliskach mokrych, na glebach słabo zmurszałych, wytworzonych ze słabo rozłożonych torfów mechowiskowych - stosować dawki w przedziale od 40 do 60 kg N ha -1 pod odrost (120 do 150 kg N ha -1 rok -1 ). Nawożenie fosforowe: -orientacyjne dawki na gleby organiczne ubogie w fosfor powinny wynosi kg P ha -1 rok -1 przy plonie siana łąkowego do 8 t ha -1 ; - w warunkach gleb o średniej i dużej zasobności w fosfor zaleca się dawkę kg P ha -1 rok -1.

17 Dopuszczalne poziomy nawożenia gleby hydrogeniczne (organiczne) system konwencjonalny Intensywność gospodarowania Intensywny Półintensywny Ekstensywny Pokos N P N P N P posuszne zmurszałe torfowe płytkie zmurszałe mokre torfowe posuszne, płytkie i mokre posuszne płytkie zmurszałe zmurszałe torfowe mokre torfowe posuszne, płytkie i mokre niezależnie od stopnia zmurszenia i uwilgotnienia I * * 30 20* II III brak brak roczna *Nawożenie fosforem podano przy średniej jego zasobności w glebach przy wysokiej zasobności -10 kg ha -1 ; przy niskiej zasobności +10 kg ha -1

18 Ogólne założenia gospodarowania w systemie zrównoważonym Zrównoważony system gospodarowania opiera się na następujących założeniach: podstawą obliczania dawek składników nawozowych jest coroczne opracowywanie planu nawozowego opartego na zasobności gleby, kontrola gospodarowania azotem metodą bilansową jest przeprowadzana w każdym roku dla TUZ i gospodarstwa, maksymalne dawki nawozu azotowego do 120 kg N ha -1 rok -1, maksymalna obsada zwierząt do 1,5 SD ha -1 głównej powierzchni paszowej (użytki zielone i grunty orne) z uprawą roślin pastewnych w plonie głównym, konieczne zachowanie na terenie gospodarstwa rolnego nie zmniejszonych powierzchni TUZ i wszystkich elementów krajobrazu tworzących ostoje dzikiej przyrody, do sumy ogólnej dawki NPK pochodzącej z nawozów naturalnych oraz organicznych (kompostów), wskazane jest uzupełnienie wymaganej przez rośliny dawki składnika (np. fosforu) po uwzględnieniu jego zbyt małej podaży z tych źródeł.

19 Nawożenie azotowe: posuszne zmurszałe torfowe - użytki zielone położone w siedliskach posusznych na glebach średnio zmurszałych, zbudowanych z torfów olesowych, szuwarowych i turzycowiskowych o znacznym stopniu rozkładu, ulegających intensywnej mineralizacji - bez nawożenia azotem mineralnym. płytkie zmurszałe - użytki zielone położone na płytkich glebach silnie zmurszałych - dawka kg N ha -1 pod odrost (75-90 kg N ha -1 rok -1 ) mokre torfowe - użytki zielone w siedliskach mokrych, na glebach słabo zmurszałych, wytworzonych ze słabo rozłożonych torfów mechowiskowych - stosować dawki w przedziale od 30 do 40 kg N ha -1 pod odrost (90 do 120 kg N ha -1 rok -1 ). Nawożenie fosforowe: orientacyjne dawki na gleby organiczne ubogie w fosfor powinny wynosić kg P ha -1 rok -1, przy plonie siana łąkowego do 6 t ha -1 i zielonki, w warunkach gleb o średniej i dużej zasobności w fosfor zaleca się dawkę kg P ha -1 rok -1.

20 Dopuszczalne poziomy nawożenia gleby mineralne i hydrogeniczne (organiczne) system zrównoważony Zoptymalizowany sposób gospodarowania Gleby mineralne Gleby hydrogeniczne Pokos N P N P posuszne zmurszałe torfowe płytkie zmurszałe mokre torfowe posuszne, płytkie i mokre I 50 30* * II III roczna *Nawożenie fosforem podano przy średniej jego zasobności w glebach przy wysokiej zasobności -10 kg ha -1 ; przy niskiej zasobności +10 kg ha -1

21 Ogólne założenia gospodarowania w systemie ekologicznym W gospodarstwach gospodarujących w systemie ekologicznym na łąkach stosuje się nawozy naturalne, którymi są: obornik, gnojówka i gnojowica - odchody pochodzące od zwierząt gospodarskich z wyjątkiem odchodów pszczół i zwierząt futerkowych oraz nawozy organiczne (komposty). Obowiązuje zakaz stosowania: nawozów sztucznych i pestycydów (przemysłowych środków produkcji rolnej), nawozów naturalnych pochodzących z gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt, Dopuszcza się do stosowania nawozy mineralne jeżeli pochodzą z naturalnych surowców np.: dolomit, kreda nawozowa, skały fosforytowe glinowo wapniowe i wapniowe, popiół drzewny, bazalt. Zmielone skały najlepiej dodawać do kompostów. Doglebowo można stosować siarczany: potasu, magnezu i wapnia pochodzenia naturalnego, fosforyty i kopalniany chlorek sodu (sól kamienna) - przewiduje się dwa poziomy intensywności produkcji: półintensywny, ekstensywny.

22 Dopuszczalne poziomy nawożenia gleby mineralne i hydrogeniczne (organiczne) system ekologiczny (półintensywny) Uwagi: - obornik lub kompost stosować jesienią lub wiosną; - konieczna analiza chemiczna nawozów naturalnych; W ekologicznym - ekstensywnym poziomie gospodarowania jedno lub dwukośnym, nawożenie na odpowiednio niższym poziomie. uzupełnić do 30 kg ha -1 na podst. analizy chemicznej uzupełnić do 30 kg ha -1 na podst. analizy chemicznej Warianty nawożenia Pokosy obornik lub kompost I II III P kg ha -1 gnojowica P kg ha -1 gnojówka P kg ha -1 I 25 t ha m 3 ha m 3 ha II m 3 ha m 3 ha III roczna 25 t ha m 3 ha m 3 ha

23 Płynne nawozy naturalne należy stosować przestrzegając zasad ochrony środowiska, m. in.: -rozlewać podczas pochmurnej i bezwietrznej pogody, aby zmniejszyć straty azotu (amoniaku sięgające do 50%); - rozcieńczać wodą w stosunku 1:0,5 lub polać woda po nawożeniu co zapobiega poparzeniom roślin i zmniejsza straty azotu; - nie pokrywać runi, co zwykle następuje w nawożeniu gnojowicą; -zachować minimum 3 tygodnie przerwy między nawożeniem a koszeniem łąk, - najlepiej stosować doglebowe ich wprowadzanie, - w dwóch dawkach po ok. 20 tys. l ha -1.

24 Odpowiedni poziom produkcji, na łąkach i pastwiskach tak jak na gruntach ornych uwarunkowany jest nawożeniem uwzględniającym potrzeby pokarmowe roślin oraz zasobność gleb. Na TUZ konieczna jest okresowa (co 4-5 lat) analiza chemiczna gleby w zakresie jej ph oraz zasobności głównie w makroskładniki. Zalecane poziomy ph KCl gleb pod użytkami zielonymi Rodzaj gleby Trawy Trawy + motylkowate Gleby mineralne Gleby organiczne 5,5 6,0 4,5 5,0 6,0-6,5 5,5 Poprawę odczynu gleby uzyskuje się poprzez wapnowanie, które poprawia również jej strukturę i żyzność oraz skład botaniczny na skutek większego udziału roślin bobowatych.

25 Optymalne dawki nawozu wapniowego na trwałe użytki zielone na glebach mineralnych wyrażone w tonach CaO ha -1 [Sapek, 1992]. C % CaO, t ha -1 ph KCl <4,5 4,6-5,0 5,1-5,5 5,6-6,0 <1,25 1,00 0,50 0,25-1,26-2,5 1,50 1,00 0,50 0,25 2,6-5,0 2,00 1,50 1,00 0,50 5,1-10,0* 3,00 2, * gleby organiczno-mineralne; przy ph powyżej 5,0 nie należy ich wapnować

26 Wskazany procentowy (%) udział poszczególnych grup roślin w zależności od sposobu użytkowania Sposób użytkowania Trawy wysokie Trawy niskie i średnie Rośliny bobowate Łąkowy Pastwiskowy Zmienny (kośnopastwiskowy) do ok. 25 Wzrost udziału roślin bobowatych, niezależnie od systemu i sposobu gospodarowania na TUZ pozwala na znaczne zmniejszenie nawożenia azotem: - 1% bobowatych w runi wiąże około 3 kg azotu. W użytkowaniu łąkowym: koniczyna łąkowa, koniczyna białoróżowa, komonica zwyczajna. W użytkowaniu pastwiskowym: koniczyna biała z niewielkim, ok.5% udziałem koniczyny łąkowej.

27 Intensywność użytkowania pastwisk a nawożenie azotem Użytkowanie Sposób wypasu Częstotliwość użytkowania Nawożenie N* [kg ha -1 ] Intensywne Półintensywne Kwaterowy, dawkowany Kwaterowy, dawkowany 5-7 rotacji Ok rotacji Ok. 120 Ekstensywne Strzeżony, wolny wolny Ok. 60/bez nawożenia * Bez uwzględniania N w pozostawianych odchodach

28 Orientacyjne dopuszczalne dawki nawozów naturalnych na pastwiska w zależności od obsady zwierząt (wypas dzienny godz.) System gospodar owania Obsada zwierząt DJP ha -1 Ilość azotu w odchodach kg ha -1 Rodzaj nawozu Dopuszczalna ilość azotu zastosowanego w nawozie Zalecana ilość nawozu do jednorazowego zastosowania w ciągu roku (jesienią lub wczesną wiosną, t, m 3 ha -1 Zrówno ważony 1,5 45 kompost obornikowy lub gnojowica bydlęca lub gnojówka ,0 60 kompost obornikowy lub gnojowica bydlęca lub gnojówka Konwen cjonalny 2,5 75 3,0 90 kompost obornikowy lub gnojowica bydlęca lub gnojówka kompost obornikowy lub gnojowica bydlęca lub gnojówka ,5 105 kompost obornikowy lub gnojowica bydlęca lub gnojówka

29 Utrzymywanie optymalnego uwilgotnienia gleb użytków zielonych zapobiega mineralizacji substancji organicznej, zwiększa plony zielonej masy i siana oraz ogranicza przesiąk i odpływ składników mineralnych do wód gruntowych i wód powierzchniowych. Poziom ten powinien mieścić się w przedziale wartości optymalnych ze względów produkcyjnych i ze względu na potrzebę ochrony gleb. Zalecana głębokość położenia zwierciadła wody gruntowej (zwg) ze względu na potrzeby wodne roślin i zahamowanie ubytków masy organicznej w glebach torfowomurszowych [Jurczuk 2004] Kompleks wilgotnościowoglebowy Zalecana głębokość zwg (cm) ze względu na: Potrzeby wodne roślin Zahamowanie ubytków masy organicznej Posuszny - C Okresowo posuszny - BC Wilgotny - B Objaśnienia: kompleks C obejmuje gleby torfowo-murszowe płytkie i średnio głębokie oraz gleby mineralno-murszowe, murszowate i czarne ziemie; kompleks BC obejmuje gleby średnio i słabo zmurszałe na nieco płytszych torfach średnio rozłożonych; kompleks B obejmuje gleby słabo zmurszałe na glebach torfowych słabo rozłożonych;.

30 Metody zmniejszania zagrożenia jakości wód w użytkowaniu pastwiskowym Stosowanie rotacyjnego systemu wypasu zwierząt (kwaterowy, z dawkowaniem paszy). System ten sprzyja dobremu wykorzystaniu składników nawozowych, a przez to ogranicza ich straty. Odgradzanie cieków od pastwisk, aby zwierzęta nie piły bezpośrednio z nich wody i nie zanieczyszczały jej przy tym odchodami; Stosowanie ruchomych poideł na pastwiskach, w celu nie dopuszczania do dużego nagromadzenia odchodów na małej powierzchni pastwiska, a przez to zmniejszenia niebezpieczeństwa przenikania zawartych w nich składników nawozowych do wód. Częste przemieszczanie ruchomych poideł, optymalnie co 2 dni.

31 Zabiegi pielęgnacyjne na pastwiskach Pastwiska na glebach hydrogenicznych, o optymalnym obciążeniu (1,5 SD oraz powyżej) nie wymagają wałowania. Wiosenne rozgarnianie kretowisk. Utrzymanie i konserwacja dróg dopędowych. Naprawa i konserwacja urządzeń pastwiskowych, w tym ogrodzeń. Koszenie niedojadów oraz rozgarnianie łajniaków (jedno- lub dwukrotnie w sezonie).

32 Zabiegi pielęgnacyjne na łąkach Konserwacja lub naprawa urządzeń melioracyjnych. Regulacja poziomów wody gruntowej. Wałowanie - jest zabiegiem koniecznym na wszystkich glebach torfowomurszowych użytkowanych łąkowo, zwłaszcza na słabo rozłożonych torfach, które najsilniej ulegają pęcznieniu. Dzięki wałowaniu dociskana jest wierzchnia warstwa gruntu, co zwiększa podsiąk kapilarny wody ograniczając proces murszenia. Optymalny termin wałowania: po obniżeniu się poziomu wody gruntowej (około połowy kwietnia lub po I pokosie). Włókowanie ma na celu utrzymanie powierzchni w odpowiednim stanie (usunięcie nierówności, kęp i zagłębień, rozgarnięcie kretowisk). Optymalny termin: przed ruszeniem wegetacji lub w początkowej fazie. Koszenie w optymalnych terminach zgodnie z dynamiką wzrostu runi. Koszenie na odpowiedniej wysokości (5-8 cm). Ocena zawartości suchej masy w zbieranej zielonce do zakiszania.

33 Faza rozwoju Sucha masa (g kg -1 zielonki) Białko ogólne (g kg -1 s.m.) Włókno surowe (g kg -1 s.m.) Kłoszenie Kwitnienie Po kwitnieniu Źródło: opracowanie własne Zawartość niektórych składników w zielonce z traw w zależności od fazy ich rozwoju Wpływ stopnia podsuszenia zielonki na ilości wycieków kiszonkowych zanieczyszczających gleby Zawartość suchej masy w zakiszanym surowcu (%) Masa 1 m 3 kiszonki (kg) Ilość wydzielanego soku w l/m 3 kiszonki ŹRÓDŁO: opracowanie własne

34 Ocena stanu łąk i pastwisk oraz prace eksploatacyjne Przegląd stanu i konserwacja urządzeń melioracyjnych Ocena i regulacja wiosennych poziomów wody gruntowej przed rozpoczęciem prac oraz wypasem Ocena zadarnienia użytków Ocena składu gatunkowego runi Wykonanie okresowej poprawy stanu łąk i pastwisk

35 Metody poprawy stanu TUZ Nawożenie w połączeniu z racjonalnym użytkowaniem polega na zastosowaniu uderzeniowej dawki NPK na poziomie ok. 300 kg ha -1, w tym azotu 170 kg i 40 kg fosforu (jest to powolny proces poprawy). Podsiew zdegradowanych zbiorowisk. Pełna uprawa tj. całkowite zniszczenie starej darni poprzez jej przeoranie i ponowny obsiew: - w warunkach niewielkiego udziału wartościowych traw i motylkowatych w runi, - przy dużym udziale w runi turzyc i sitów lub groźnych chwastów łąkowych (kłączowe, trujące lub śmiałek darniowy), - lub znacznej deniwelacji terenu.

36 Zalety i wady renowacji metodą podsiewu Zalety podsiewów - znacznie niższe koszty w stosunku do metody całkowitego niszczenia starej darni i ponownego obsiewu, - możliwość uzyskania korzystnego składu gatunkowego runi o dużej różnorodności florystycznej, - utrzymanie w runi pewnej ilości wartościowych gatunków przystosowanych do istniejących warunków siedliskowych, - ograniczenie mineralizacji oraz erozji gleb Wady podsiewów - ograniczone wschody w warunkach wystąpienia okresów posusznych po wykonanych podsiewach, - zawodność podsiewów w warunkach dużego udziału w darni roślin dwuliściennych mogących zdominować podsianą ruń OPTYMALNE TERMINY RENOWACJI TUZ NA GLEBACH MINERALNYCH: Wiosna- w terminie siewu zbóż jarych lub później w warunkach gleb nadmiernie wilgotnych Lato- druga połowa (trzecia dekada sierpnia do połowy września)

37 Renowacja TUZ na glebach torfowo murszowych: Ze względu na ochronę przed nadmierną mineralizacją i uwalnianiem azotanów z gleb torfowo-murszowych, w nawiązaniu do zakazu ich przeorywania, w renowacji TUZ na tych glebach zaleca się stosowanie agregatu pasmowo-frezującego do podsiewu bezpośredniego. Urządzenia innego typu są mało skuteczne w renowacji TUZ na tych glebach. Najlepszym terminem ich renowacji jest okres wiosenny.

38

39

40 40

41 Dziękuję za uwagę