POLSKA MODERNIZACJA T-72 [ANALIZA]

Transkrypt

1 aut. Marek Dąbrowski POLSKA MODERNIZACJA T-72 [ANALIZA] Polska Grupa Zbrojeniowa wraz z wchodzącymi w jej skład Zakładami Mechanicznymi Bumar-Łabędy S.A. oraz innymi zależnymi i współpracującymi podmiotami w kraju, we współpracy z partnerami zagranicznymi opracowała pakiet modernizacyjny dla czołgów T-72M1 i PT-91 Twardy. Został on przygotowany głównie z myślą o spełnieniu zapotrzebowania Ministerstwa Obrony Narodowej. PGZ i jej spółki mają też potencjał do modernizacji czołgów tego typu w innych państwach na świecie. W ramach Strategicznego Przeglądu Obronnego Ministerstwo Obrony Narodowej zdecydowało o włączeniu modernizacji czołgów T-72M1 do programu modernizacji technicznej Sił Zbrojnych. Ma to umożliwić utrzymanie potencjału jednostek pancernych do czasu, aż zostanie wdrożony czołg nowej generacji, przewidziany do opracowania w ramach współpracy przemysłowej. W 2017 roku Inspektorat Uzbrojenia poinformował o rozpoczęciu fazy analityczno-koncepcyjnej w sprawie modernizacji czołgów T-72M1. Wśród podmiotów, które zgłosiły się do analizy rynku znajduje się Polska Grupa Zbrojeniowa, jak i trzy należące do niej spółki: ZM Bumar-Łabędy S.A., poznańskie Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne, jak i OBRUM Gliwice. Na razie zakres modernizacji nie został jednoznacznie, publicznie określony. Wiadomo jednak, że MON będzie dążył do płytkiej, kosztowo-efektywnej modernizacji czołgów, raczej bez zmiany uzbrojenia głównego czy wieży. Odpowiedzią na zapotrzebowanie w tym zakresie był czołg PT-91M2 prezentowany na ubiegłorocznym MSPO w Kielcach przez Bumar-Łabędy i PGZ. Pojazd ten miał stanowić odpowiedź na zapotrzebowanie zgłaszane przez resort na ograniczoną modernizację T-72. Obok niego demonstrowany był też PT-17, będący propozycją głębszej modernizacji czołgu głównie z myślą o rynkach eksportowych.

2 Fot. Paweł K. Malicki W zakresie podniesienia możliwości ogniowych w wariancie PT-91M2 zaproponowano wymianę 125 mm armaty 2A26M/2A46 na jej nowszy model 2A46MS produkcji słowackiej. Potencjalnie możliwe jest wzięcie pod uwagę innej armaty (ukraińskiej KBA3), a w wariantach głębokiej modernizacji proponowano wymianę całej wieży na opracowaną na Ukrainie konstrukcję z uzbrojeniem w postaci 120 mm gładkolufowej armaty KBM-2 (o długości lufy 50 kalibrów). 125 mm armata 2A46MS, której parametry wydają się dopasowane do modernizacji T-72M1/PT-91, ma długość lufy 48 kalibrów. W wyniku zmian w położeniu czopów czy oporopowrotnika, charakteryzuje się czterokrotnie lepszym skupieniem od obecnych, starszych rozwiązań. Nowa technologia jej wytwarzania przyczyniła się też do zwiększenia żywotności przy strzelaniu pociskami podkalibrowymi. Z kolei KBA-3 opracowana na bazie 2A46M/M-1/M-4 ma zdaniem ukraińskich konstruktorów charakterystyki balistyczne zbliżone do rosyjskiej armaty 2A46M-5 ze zmodernizowanego czołgu T-72B3 i jest przystosowana do wystrzeliwania ppk (np. Kombat). Wprowadzeniu nowej armaty równolegle towarzyszyć ma wymiana wieńcowego łożyska oporowego wieży na bezluzowe. Możliwe jest też dokonanie modernizacji karuzelowego automatycznego systemu zasilania w amunicję AZ (do wersji oznaczonej jako AZ-1 ze zmienionym, cyfrowym układem sterowania i informacją o dostępnych typach pocisków) czy zmiana rozmieszczenia amunicji drugiego rzutu w czołgu. To ostatnie ma ograniczyć ryzyko jej detonacji w przypadku trafienia lub najazdu na minę. W ramach proponowanej modernizacji układ stabilizacji z napędami hydraulicznymi 2E28M może zostać wymieniony na elektromechaniczny z cyfrowym sterowaniem typu EPS-72/91 Albatros. Może on zostać również tylko zmodyfikowany, poprzez wymianę części elementów oraz wprowadzenie cyfrowego bloku sterowania, jednak korzystniejsze jest zastosowanie nowego systemu. Jako

3 uzbrojenie dodatkowe można zamontować na wieży opracowany przez ZM Tarnów S.A. ZSMU-1276 oraz zespoły wyrzutni 81 mm granatów dymnych systemu 902A/W (dla granatów GM-81 i GAK-81 produkcji ZMD S.A. i Niewiadów S.A.). W celu zwiększenia możliwości ogniowych i polepszenia świadomości sytuacyjnej załogi proponuje się zastosowanie systemu kierowania ogniem (SKO) SAVAN-15, czy noktowizora dowódcy TKN-3Z i peryskopu noktowizyjnego kierowcy PNK-72 Radomka. Czołg może też otrzymać telewizyjnotermowizyjny dzienno-nocny System Obserwacji Dookólnej (SOD) z PCO. Przedstawiciele przemysłu brali też pod uwagę inne SKO dostosowane do rodziny T-72M1, w postaci Compact Fire Control System (C-FSC) od tureckiego Aselsana, izraelskiego Knight od Elbit Systems (brak jakichkolwiek zmian w wieży) czy TURMS-T z celownikiem LOTHAR od włoskiego koncernu Leonardo. Fot. archiwum 34 BKPanc. Jeszcze inną opcją jest polska kamera termowizyjna III generacji KLW-1 Asteria pracująca w zakresie długości fali 8 12 µm i zbudowana w oparciu o chłodzony fotowoltaiczny detektor matrycowy MCT (HgCdTe) o rozdzielczości 640x512 pikseli. Na razie zastępuje ona obecnie używaną w czołgach PT-91 Twardy kamerę EI-Op TES będącą elementem systemu kierowania ogniem Drawa-T. Opracowany Zestaw Modyfikacyjny Kamery Termowizyjnej (ZMKT) nie wymaga żadnych skomplikowanych prac modyfikacyjnych i z powodzeniem może być dokonany samodzielnie przez pododdziały remontowe w jednostkach wojskowych, w czołgach Twardy. Jak na razie do SZ RP trafiło już kilkadziesiąt takich zestawów, przeznaczonych dla czołgów PT-91. Bardzo istotnym elementem modernizacji czołgów T-72M1 i PT-91 jest opracowanie dla nich nowej generacji amunicji przeciwpancernej. Prace rozwojowe w tym kierunku są już prowadzone, z wykorzystaniem wcześniejszych wysiłków zakładów Mesko i Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia.

4 Obecnie zdecydowana większość zapasów amunicji podkalibrowej 125 mm w wyposażeniu Wojska Polskiego to pociski starego wzoru sowieckiego, odbiegające parametrami nawet od amunicji używanych w ZSRS w latach 80. ubiegłego wieku. W zasadzie bez wprowadzenia nowej amunicji trudno mówić o przyroście, czy nawet utrzymaniu zdolności czołgów T-72M1/PT-91. Oprócz tego pakiet modernizacji może obejmować instalację dodatkowych środków łączności i przekazywania danych. W ich skład mogą wejść cyfrowe radiostacje VHF i HF pracujące w standardzie IP oraz nowe środki łączności wewnętrznej, dostosowane do pracy w sieci z uwierzytelnieniem dostępu. Inne proponowane elementy to system nawigacji lądowej i/lub odbiornik systemu nawigacji satelitarnej (np. Honeyewll TALIN 3000 lub inny). Jeżeli chodzi o ochronę wnętrza, w zależności od wybranego wariantu modernizacji można zastosować osłony reaktywne, kompozytowe lub kombinowane. W wariancie PT-91M2 to przede wszystkim nowy pancerz reaktywny (zmodyfikowana Erawa I/II tzw. III generacji) zamontowany na przednich i bocznych powierzchniach kadłuba i wieży (łącznie 273 szt.). Czołg może też otrzymać osłony prętowe (lub siatkowe) z ich tyłu i boków. W wypadku głębszej modernizacji istnieje też możliwość zamontowania pancerza kompozytowego czy nawet ukraińskiego ASOP Zasłon, ale to wiązałoby się ze wzrostem kosztów całego programu. Wzmocnieniem ochrony czołgu PT-91M jest też system ostrzegania przed opromieniowaniem wiązką laserową typu Obra-3. Dla kierowcy proponuje się montaż nowego siedziska podwieszonego do stropu. Elementem pakietu modernizacyjnego jest też opcjonalne wzmocnienie przedniej części dna kadłuba. Możliwe jest również zainstalowanie systemu przeciwpożarowego i przeciwwybuchowego Deugra z czynnikiem gaśniczym DeuGen-N, obejmującego przedział napędowy, załogi i komorę przeznaczoną dla APU. W opcji jest też dodanie zestawu kamuflażu mobilnego, przeciwradiolokacyjnego oraz maskującego w podczerwieni Berberys od Lubawa S.A. W ramach podniesienia mobilności wozu proponuje się zastosowanie silnika S-12U, będącego rozwinięciem standardowego W-46-6 o mocy 574 kw/780 KM. Pakiet modernizacyjny tej jednostki napędowej obejmuje wzmocnione koszulki cylindrów, nowe zawory wydechowe, tuleje, zmiany w pompie wtryskowej i filtrze powietrza (przeróbka na 108 cyklonów) oraz wymianę podgrzewacza rozruchowego (modele firm Webasto lub Ebersparcher). Zmodernizowany silnik ma moc 625.5kW/850KM przy 2000 obr./min. Zapewnia w rezultacie moc jednostkową 13.5 kw/t i moment obrotowy 3400 Nm przy obr./min. Wraz z tą modyfikacją wzmocnieniu uległy by również przekładnie boczne (do wersji Cx). Taki zakres zmian wymagał będzie przeprowadzenia remontu skrzyni pośredniej i planetarnych skrzyń biegów. W układzie jezdnym proponuje się dokonanie wzmocnienia zawieszenia wozu poprzez montaż wzmocnionych wałków skrętnych (kompensacja wzrostu masy i poprawa stabilności pojazdu) oraz amortyzatorów/zderzaków elastomerowych. Zmianie uległby też sam kąt zamocowania drążków skrętnych. Gliwicki ośrodek pancerny proponował również, w innych pakietach modernizacji T-72 zastosowanie power-packa z silnikiem S-1000R i automatyczną przekładnią Renk ESM 350M lub ukraińskiej jednostki napędowej w postaci silnika 6TD-2. Modernizację napędu czołgu T-72 proponowały wcześniej również należące do PGZ Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne z Poznania. Wiadomo, że spółka ta przygotowała dwa warianty modyfikacji silnika: do standardu S625 (o mocy 625 kw/850 KM), oraz do standardu S736 (736 kw/1000 KM).

5 W WZM S.A. znajduje się Centrum Zespołów Napędowych, które ma być odpowiedzialne za wsparcie eksploatacji, modernizację i produkcję zespołów napędowych pojazdów mechanicznych wszystkich klas, znajdujących się na wyposażeniu Sił Zbrojnych RP. Prace w zakresie wsparcia eksploatacji systemów napędowych (silników i układów przeniesienia mocy) są w Poznaniu realizowane m.in. dla czołgów Leopard 2 wszystkich wersji. Fot. 15BZ.WP.MIL.PL. Z kolei PT-91M2 może dodatkowo otrzymać nowe gąsienice z nakładkami gumowymi i dostosowanymi do nich wieńcami kół napędowych, układ kierowniczy z wolantem, nową tablicę kontrolną kierowcy (z dodatkowym pulpitem wynośnym), kamerę cofania KDN-1 Nyks czy wybrany wariant agregatu prądotwórczego (APU) np. z alternatorem o mocy 4.2 kw zblokowanym z układem klimatyzacji z kompresorem o mocy 7 kw. Dodatkowo proponowane jest zastosowanie nowej instalacji elektrycznej podwozia i wieży wykonanej w technologii Raychem, nowego obrotowego urządzenia stykowego, cyfrowych bloków sterowania, zasilania i rozruchu, kosza na wyposażenie umieszczonego z tyłu wieży, oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego czołgu czy klimatyzacji przedziału załogi. Przygotowując pakiet modernizacyjny nawiązano współpracę z partnerami zagranicznymi (m.in. Rheinmetall, UkrOboronProm, ZTS-ŠPECIĂL, Czechoslovak Group, Renk, Safran Electronics, Aselsan, Elbit, Leonardo, Webasto, Ebersparcher czy Kidde) oferującymi elementy czy całe zespoły mogące wejść w jego skład. Na przestrzeni kilku ostatnich lat zaprezentowano kilka wariantów modernizacji tych czołgów. W pewnym stopniu wykorzystywały one rozwiązania, które były już wcześniej przetestowane. Ich opracowanie związane jest również z analizą wykorzystania czołgów w bieżących konfliktach

6 zbrojnych na całym świecie. Oprócz omawianego wcześniej PT-91M2 były to m.in. takie demonstratory wozu jak PT-91Ex, PT-91IP, PT-72U, PT-91U, czy jego głęboka modernizacja w postaci PT-16/17. W zasadzie w każdym omawianym przypadku proponowane obecnie rozwiązania szły w kierunku poprawy i wzrostu możliwości ogniowych czołgu, jego manewrowości taktycznej, poziomu zapewnianej osłony, komfortu pracy załogi oraz warunków eksploatacji tych maszyn. O zakresie przeprowadzonych zmian decydować mogą uwarunkowania taktyczne, ale też i ekonomiczne takiego procesu i warunków dalszej eksploatacji.