Dobre praktyki rolnicze ekologicznych gospodarstw województwa śląskiego

Transkrypt

1 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dobre praktyki rolnicze ekologicznych gospodarstw województwa śląskiego Lipowa 7 listopada 2017

2 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Produkcja ekologiczna jest systemem zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, powiązanym z : ochroną zasobów naturalnych, zachowaniem różnorodności biologicznej, stosowaniem dobrych praktyk rolniczych, przestrzeganiem wysokich standardów dobrostanu zwierząt, prowadzeniem przetwórstwa produktów ekologicznych z wykorzystaniem naturalnych substancji i procesów.

3 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Produkty pochodzenia ekologicznego: zawierają więcej składników odżywczych (witamin, składników mineralnych, cukrów, nienasyconych kwasów tłuszczowych, podstawowych aminokwasów) zawierają mniej niepożądanych substancji (azotanów, azotynów, pozostałości pestycydów, syntetycznych antybiotyków, regulatorów wzrostu) wykazują lepszą jakość sensoryczną i przydatność kulinarną

4 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Produkty pochodzenia ekologicznego: wykazują lepszą jakość przechowalniczą (więcej suchej masy, niższe straty podczas okresu przechowywania) pasze ekologiczne mają korzystny wpływ na zdrowotność zwierząt i jakość smakową produktów pochodzenia zwierzęcego Powyższe czynniki kompensują fakt uzyskiwania niższych plonów produkcji roślinnej i zwierzęcej.

5 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Prowadzenie gospodarstwa ekologicznego wymaga od każdego rolnika przestrzegania obowiązującego prawodawstwa; Rozporządzenia Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych, Rozporządzenia Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 roku ustanawiającym szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady (WE)nr 834/2007. Ustawy o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 (Dz. U. nr 116 z 2009r)

6 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W gospodarstwach ekologicznych zachowuje się naturalne ekosystemy 1.Uprawę malin zlokalizowano w sąsiedztwie zadrzewień, które chronią przed silnymi wiatrami, stwarzają warunki do utrzymania i rozwoju pożytecznych organizmów (owadów zapylających, naturalnych drapieżników takich jak np. chrząszcze, ptaki) 2. Stare zapomniane odmiany jabłoni, śliw i gruszy są starannie pielęgnowane by zapewnić nie tylko owoce, ale cenne źródło materiału rozmnożeniowego dla szkółkarzy. 3. Utrzymywane szerokie miedze, zadrzewienia śródpolne chronią skutecznie ekologiczne uprawy od wpływu stosowanych środków chemii rolnej z sąsiadujących upraw konwencjonalnych. 4. Rabaty z całą gamą kwitnących gatunków polskich kwiatów, nie tylko zachwycają, ale są źródłem pożytku dla pszczół i innych owadów. Gospodarstwa ekologiczne wkomponowane w naturalny krajobraz mają sprzyjające warunki do uprawy roślin i utrzymywania zwierząt gospodarskich.

7 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W gospodarstwach ekologicznych uprawia się kilka gatunków roślin, by z jednej strony była możliwość ułożenia dobrego płodozmianu i zapewnienia potrzebnej ilość paszy dla zwierząt w gospodarstwie, a z drugiej by wytwarzać szerszą gamę ekologicznych płodów rolnych. Przykład płodozmianu stosowanego w gospodarstwie z glebą klasy IVb, dla gospodarstwa gdzie produkcja roślinna przeznaczona jest na pasze objętościowe i treściwe: 1. Ziemniaki na oborniku (20 ton) 2. Jęczmień jary + wsiewka koniczyny czerwonej i białej 3. Koniczyna czerwona i biała z trawami 4. Pszenżyto ozime + gorczyca jako poplon ścierniskowy 5. Mieszanka zbożowa na oborniku 10 t Przykład płodozmianu w gospodarstwie z glebą IV b, produkcją zwierzęcą i uprawą warzyw: 1. Warzywa (ogórki, pomidory, kapusta), ziemniaki na oborniku 10 t 2. Warzywa ( cebula, por, warzywa korzeniowe ) 3. Warzywa (fasola, groch, sałata) 4. Pszenica z wsiewką koniczyny czerwonej z trawami, 5. Koniczyna z trawami

8 Dobre efekty uprawy kilku gatunków roślin sprawdzają się szczególnie w produkcji warzyw ekologicznych 1. Wysokie gatunki roślin warzywnych np. fasola, chroni zagony warzyw niskich np. ogórków przed wiatrami, nadmiernym nasłonecznieniem. 2. Starannie dobrane wzajemne sąsiedztwo roślin np. seler obok pomidorów sprzyja wzrostowi roślin, a współrzędna uprawa cebuli z marchwią ogranicza porażenie marchwi połyśnicą marchwianką. 3. Przyrządzanie wyciągów z pokrzyw, wrotyczu, łusek cebuli czy czosnku skutecznie poprawia wzrost roślin i ich odporność na choroby i szkodniki. 4. Staranne systematyczne odchwaszczanie w przypadku warzyw jest niezwykle pracochłonnym i kosztownym zabiegiem. Dwu, a nawet trzykrotne pielenie jest standardem w większości gospodarstw ekologicznych z uprawą warzyw. 5. W latach o niskiej ilości opadów, szczególnie na glebach lekkich niejednokrotnie konieczne jest nawadnianie. Gospodarstwa ekologiczne z szeroką ofertą gatunków warzyw z ekologicznym certyfikatem są najczęściej poszukiwane przez klientów żywności ekologicznej. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

9 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przykłady wzbogacania użytków rolnych w substancję organiczną. 1.Chów zwierząt gospodarskich na naturalnej ściółce (np.słomie) gwarantuje produkcję cennego nawozu naturalnego. 2. Stosowanie dobrze rozłożonego obornika, a najlepiej przekompostowanego pozwala na wprowadzenie aktywnej substancji organicznej do gleby. 3. Kompostowanie obornika i innych materiałów organicznych dostarcza aktywną biologicznie substancję organiczną do gleby, zwiększa pojemność sorpcyjną gleby i poprawia jej strukturę. 4. Uprawa roślin motylkowatych w czystym siewie lub w mieszance z trawami, dostarcza paszy dla zwierząt, a poza tym przyoranie tych roślin zapewnia dostarczenie do gleby plonotwórczego azotu oraz i innych składników pokarmowych niezbędnych do wzrostu roślin uprawnych. Wprowadzenie substancji organicznej do gleby (obornika, kompostu, roślin motylkowatych), aktywizuje procesy rozwój mikroorganizmów i jest naturalnym źródłem makro i mikroelementów.

10 Chów i hodowla zwierząt gospodarskich prowadzona jest w powiązaniu z produkcją roślinną 1. Odchów zwierząt powinien być prowadzony w gospodarstwie ekologicznym. Tylko w określonych przypadkach ujętych w prawie Wspólnotowym, młode zwierzęta z chowu konwencjonalnego są wprowadzane do gospodarstwa ekologicznego. 2. Łączna obsada zwierząt w gospodarstwie średniorocznie nie przekracza rocznego limitu 170 kg azotu na 1 hektar użytków rolnych gospodarstwa. Przekroczenie tego limitu powoduje konieczność zmniejszenia obsady zwierząt w gospodarstwie lub sprzedaży nadmiaru nawozów naturalnych. Przestrzeganie prawidłowego połączenia produkcji roślinnej ze zwierzęcą, zapewnia samowystarczalność nawozową i paszową. Stąd też w gospodarstwach ekologicznych z chowem zwierząt, podstawą planowanej struktury użytkowania użytków rolnych jest produkcja pasz, z uwzględnieniem posiadanych trwałych użytków zielonych. Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

11 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Produkcja pasz pokrywa potrzeby bytowe zwierząt 1. Bogata ruń łąkowa pastwisk, zapewnia potrzebną ilość paszy w okresie od wiosny do późnej jesieni. Rolnicy stosują wypas kwaterowy i naprzemienne użytkowanie łąk. Po wypasie danej kwatery lub łąki usuwają niedojady. Po odroście runi kontynuują wypas. W gospodarstwach sprawdza się praktyka obsady zwierząt 1 DJP/ha TUZ. 2. W gospodarstwach przywiązuje się dużą rolę do produkcji paszy objętościowej, po to by zapewnić żywienie zwierząt przez cały rok. Zbiory siana, sianokiszonki, a w okresie letnim zielonka z wypasu zapewniają, co najmniej 60 % udział suchej masy dziennej dawki pokarmowej. 3. Jakość pasz jest jednym z warunków utrzymania zdrowotności zwierząt. Stądteż zebrane ziarno zbóż jest dosuszane i dopiero potem przechowywane w czystych pomieszczeniach magazynowych. Ilość zebranej paszy jest starannieodnotowywana, podobnie jak jej bieżące zużycie. Prowadzona ewidencja pozwala kontrolować wystarczalność pasz z własnego gospodarstwa. Gdy w gospodarstwie pojawi się obawa braku własnej paszy ekologicznej, rolnik musi zaopatrzyć się w paszę z innego gospodarstwa ekologicznego. Jednostki certyfikujące kontrolując gospodarstwa sprawdzają wystarczalność pasz, warunki przechowywania oraz prowadzoną przez rolnika ewidencję zużycia. W przypadku zakupu pasz z innego gospodarstwa, sprawdzają dowody potwierdzające ich pochodzenie ekologiczne np. kopię certyfikaty gospodarstwa, w którym zakupiono paszę.

12 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Warunki utrzymania zwierząt zapewniają naturalny rozwój bez niepotrzebnych sytuacji stresowych 1.Budynki inwentarskie w gospodarstwach ekologicznych zapewniają odpowiednią powierzchnię stanowisk, zależnie od gatunku zwierząt np. 6 m2/1 krowę. W budynkach jest stały dostęp świtała, okna są czyste, ściany kilkakrotnie odświeżane (bielone). Na stanowiskach stosuje się naturalną ściółkę ( słomę, gorszej jakości siano). Podłogi są lite, a obornik sukcesywnie wybierany spod zwierząt. W budynkach inwentarskich zwierzęta mają dostęp do wody i lizawek. W pomieszczeniach inwentarskich nie może być nadmiaru wilgoci i szkodliwych gazów (amoniaku, siarkowodoru i dwutlenku węgla). Budynki inwentarskie muszą mieć dobrze funkcjonującą wentylacje. 2. Całoroczne wybiegi i stały dostęp do pastwisk w okresie wiosenno-letnim to podstawowy standard ekologicznych gospodarstw z produkcją zwierzęcą. W wyborze miejsca na wypas bierze się pod uwagę występowanie zadrzewień, zakrzaczeń, by były schronieniem dla zwierząt przed wiatrem, nadmiernym słońcem lub deszczem. Na pastwiskach nie może też braknąć wody. Najczęściej rolnicy urządzają na pastwiskach stanowiska wodopojowe, które zapewniają swobodny dostęp zwierząt do wody. Warunki dobrostanu są skrupulatnie kontrolowane przez jednostki certyfikujące. Nie spełnianie wymogów dobrostanu zwierząt może nawet dyskwalifikować produkty pochodzenia zwierzęcego ze statusu ekologicznego. Każdy brak w standardach dobrostanu zwierząt jednostka certyfikująca nakazuje usunąć.

13 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W gospodarstwach ekologicznych stosownie są tylko środków ochrony i nawozy, które są dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym. 1. Rolnicy prowadzący gospodarstwa ekologiczne sięgają po dopuszczone w rolnictwie ekologicznym środki ochrony roślin, tylko wtedy gdy stopień porażenia roślin przez patogeny lub szkodniki zagraża w znacznym stopniu plonowaniu roślin. Najczęstszą przyczyną porażenia są warunki pogodowe występujące w czasie przygotowania pola pod zasiewy i potem w okresie wegetacji. Jedną z przyczyn może być wrażliwość odmian na choroby lub szkodniki oraz brak w otoczeniu upraw aktywności naturalnych wrogów szkodników i chorób, takich jak owady, ptaki, grzyby, bakterie czy wirusy. 2. W gospodarstwach ekologicznych rolnicy skupiają się więc na działaniach profilaktycznych, starannie układają płodozmian by przez odpowiednie zmianowanie roślin przerywać cykle rozwojowe szkodników i chorób. Stosują nawożenie naturalne by zwiększać właściwości sorpcyjne gleby i tworzyć warunki do dobrego rozwoju sytemu korzeniowego roślin, dobierają starannie termin siewu roślin. Ograniczają zachwaszczenie bronując np. zasiewy zbóż, obredlając ziemniaki. 3. W praktyce ekologicznej, szczególnie w uprawie warzyw rolnicy sporządzają preparaty z surowców roślinnych. Mają one działania wzmacniające i profilaktyczne. Ich widoczna skuteczność w dużej mierze zależy jednak od terminu i systematyczności stosowania. Jednostki certyfikujące sprawdzają zasadności zastosowania środków ochrony roślin i nawozów, ich pochodzenie i dowody zakupu. Rolnicy chcąc zastosować dopuszczone w rolnictwie ekologicznym środki ochrony roślin i nawozy, korzystają z informacji zawartej na i/lub

14 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Gospodarstwa ekologiczne województwa śląskiego występują najczęściej o udzielenie pozwolenia na: zastosowanie konwencjonalnego materiału siewnego, nasion lub wegetatywnego materiału nasadzeniowego (sadzonek, krzewów, drzewek ) do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Do Wojewódzkiej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych składają wnioski na: wprowadzenie do gospodarstwa w celu odnowienia stada, nieekologicznych samic w ilości określonej przez rozporządzenie Komisji Europejskiej wprowadzenie do ekologicznego gospodarstwa nieekologicznego drobiu użycie zwierząt nieekologicznych w celu odnowienia lub odbudowy stada w związku z zaistniałymi okolicznościami katastroficznymi użycie nieekologicznych pasz w związku z zaistniałymi okolicznościami katastroficznymi.

15 Rekompensatą za ewentualne niższe plony i czas oczekiwania na wyższą cenę ekologicznych produktów jest wsparcie finansowe w działaniu Rolnictwo ekologiczne PROW Wysokość wsparcia uzależniona jest od statusu użytków rolnych. W okresie konwersji (przestawiania) wsparcie jest wyższe, a w okresie po konwersji nie co niższe. 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji 966 zł/ha 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji zł/ha 3. Uprawy zielarskie w okresie konwersji 1325 zł/ha 4. Podstawowe uprawy sadownicze i uprawy jagodowe w okresie konwersji 1882 zł/ha 5. Ekstensywne uprawy sadownicze w okresie konwersji 790 zł/ha 6. Uprawy paszowe w okresie konwersji 787 zł/ha 7. Trwałe użytki zielone w okresie konwersji 428 zł/ha 8. Uprawy rolnicze po okresie konwersji 792 zł/ha 9. Uprawy warzywnicze po okresie konwersji 1310 zł/ha 10. Uprawy zielarskie po okresie konwersji 1325 zł/ha 11. Podstawowe uprawy sadownicze i uprawy jagodowe po okresie konwersji 1501 zł/ha 12. Ekstensywne uprawy sadownicze po okresie konwersji 660 zł/ha 13. Uprawy paszowe po okresie konwersji 559 zł/ha 14. Trwałe użytki zielone po okresie konwersji 428 zł/ha Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

16 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Gospodarstwa różnymi sprawdzonymi kanałami dystrybucji, docierają do klientów żywności ekologicznej Doskonale sprawdzają się stoiska na terenie gospodarstwa. Klienci mogą zobaczyć w jakich warunkach wytwarzane są ekologiczne płody rolne i nawiązać z gospodarstwem stały kontakt kupnasprzedaży.

17 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Gospodarstwa różnymi sprawdzonymi kanałami dystrybucji, docierają do klientów żywności ekologicznej Targi, kiermasze, festyny są dobrą formą promocji gospodarstwa ekologicznego. Klienci najczęściej poznają ofertę ekologiczną gospodarstw, a rolnik poznaję oczekiwania klienta.

18 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Eko-produkty w opakowaniach detalicznych są znakowane unijnym logo z podaniem numeru jednostki certyfikującej np. PL-EKO-06 i wskazaniem miejsca pochodzenia surowca np. rolnictwo UE lub rolnictwo Polska. PL-EKO-06 Rolnictwo UE