Laboratorium posiada Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością

Transkrypt

1

2 Cielęta PROFIL BIEGUNKOWY Badanie objęte profilem PROFIL ODDECHOWY 1. próbka kału (jelita) 1. Wymaz z tchawicy, wycinki a. badanie na obecność antygenu a. badanie na obecność antygenu - rotawirusa - PI-3 - koronawirusa - BRSV - Cryptosporidium - adenowirus - E.coli K-99 b. badanie bakteriologiczne w tym: b. badanie bakteriologiczne - Pasteurella mlt - E.coli, Salmonella, Clostridium, Campylobacter - Pasteurella haemolytica (Manheimia) c. badanie obecność toksyn Cl. perfringens - Histophilus somnus d. badanie parazytologiczne - inne (dysbakterioza) Badania uzupełniające 2. badanie krwi (surowicy) 2. Badanie krwi (surowicy) a. obecność przeciwciał obecność przeciwciał - rotawirusa - PI-3 - koronawirusa - BRSV b. badania biochemiczne - adenowirusa c. zawartość IgG (siarowe) - IBR 3. badanie siary - BVD - zawartość IgG - Mycoplasma bovis 4. badanie na obecność mikotoksyn 3. Krew, wycinki, wymaz, mleko - surowce, pasza, surowica - obecność materiału genetycznego 5. BVD antygen, przeciwciała metoda PCR. (krew, surowica, tkanka ucha) (IBR, BVD, BRSV)

3 Biegunki u cieląt są główną przyczyną strat a także upadków przed 6 miesiącem życia. W Belgii z powodu biegunek pada 5-10% cieląt przed 1 msc życia!!. W 40% badanych próbek kału stwierdza się Cryptosporidium, w 30 % rotawirus, w 10% coronawirus. E.coli K99 stwierdzane jest w Belgii rzadziej ale wynika to z masowych szczepień. Maksimum zachorowań obserwuje się głównie w miesiącach zimowych oraz wczesnych wiosennych. W USA choruje więcej niż 70 % cieląt!! i są stada gdzie śmiertelność dochodzi do 50%. Sytuacja w Polsce nie jest do końca rozpoznana. Obserwacje własne wskazują, że problem biegunek w Polsce jest bardzo powszechny, przynoszący dotkliwe straty. Istnieją stada gdzie konieczne jest dokupowanie jałówek do remontu stada z powodu masowych upadków cieląt. Z badań własnych wynika, że mamy do czynienia z wszystkimi rodzajami patogenów (w tym Giardia). Typowa w Polsce jest obecność co najmniej dwóch patogenów jednocześnie w tym samym stadzie. Tylko badanie laboratoryjne mogą przynieść prawidłowe rozpoznanie a zatem i skuteczne działanie lecznicze czy zapobiegawcze. Ponieważ ostatnio na naszym rynku pojawiły się nowe preparaty lecznicze oraz szczepionki prawidłowa diagnoza jest kluczem ich skuteczności. Najczęściej spotykane patogeny u cieląt z biegunkami: Rodzaj czynnika zakaźnego Materiał do badań Uwagi E.coli K99 (F5) Kał Cryptosporidium parvum Kał Coronavirus Kał

4 Rotavirus Kał Giardia Kał Eimeria kał -z typowaniem gatunkowym BVD/MD antygen Krew BVD/MD - przeciwciała surowica C. perfringens Jelita, kał - badanie bakteriologiczne - wykrywanie toksyn!! oprócz powyższych ważna jest analiza biochemiczna (mikro-makroelementy, metabolity, enzymy), ocena poziomu witamin w surowicy (A, D 3, E), analiza paszy (białko, energia, mikotoksyny itp.), analiza parazytologiczna, ocena wody pitnej oraz ocena siary (przyjmowana ilość, czas podania, jakość w tym przede wszystkim ilość immunoglobulin). W ocenie przyczyn biegunek u cieląt, lekarz weterynarii, stara się brać pod uwagę szereg czynników, które w warunkach analizowanej fermy mogą grać rolę pierwszoplanową. W pierwszej kolejności należy zapoznać się dokładnie z warunkami zootechnicznymi fermy, często bowiem tam właśnie znajdujemy źródło schorzenia:. Czynniki niezakaźne 1. trudne porody (dystocja). 2. zły status zdrowotny matek. 3. nadmierne spożycie mleka!! (zwykle wskutek zbyt długich przerw w karmieniu) nadmiar ulega fermentacji biegunki. 4. warunki środowiskowe (zwłaszcza temperatura, czystość, wilgotność) 5. woda (żelazo, mangan, azotyny itp.) 6. żywienie (w tym dostęp do siary, jej jakość, pasze, toksyny, mikotoksyny) niedobory mikro-makroelementów niezbilansowanie energii, białka niedobory witamin nie tylko u cieląt ale nade wszystko u krów 7. stres 8. zarządzanie stadem. Czynniki te są dość trudne do kontroli, jednak obniżają oporność cieląt stwarzając predyspozycje do większego ryzyka zachorowań. Nadto takie stado wymaga potem dodatkowej opieki i uwagi w celu zmniejszenia strat z powodu nie tylko biegunek. Poniżej lista najczęściej branych pod uwagę czynników zakaźnych i zaraźliwych: Czynniki zakaźne: choroby bakteryjne 1. Paratuberkuloza (choroba Johnego) 2. Yersinioza (Yersinia enterocolitica) 3. Salmonelloza (Salmonella dublin) 4. Campylobacter jejuni 5. E.coli K99 (F5) 6. beztlenowce (C. perfringens) choroby wirusowe

5 7. BVD/MD (choroba błon śluzowych) 8. Coronawirus 9. Rotawirus choroby pasożytnicze 10. Cryptosporidioza (Cryptosporidium parvum) 11. Giardia 12. Kokcydioza 13. Nicienie Ważne jest, aby w postępowaniu diagnostycznym nie poprzestawać na zdiagnozowaniu wybranego jednego patogenu. Zwykle dość trudno ustalić w sposób jednoznaczny przyczynę biegunek cieląt, zwłaszcza na podstawie analizy jednokierunkowej. Wiele doniesień wskazuje, że biegunki cieląt to efekt synergistycznego współdziałania szeregu czynników. Toteż lekarz i hodowca powinni decydować się na analizy całościowe (profil biegunkowy). Rotawirus, Coronawirus razem najczęstsza przyczyna wirusowych biegunek cieląt. Oba wirusy maja podobny mechanizm działania polegający na uszkodzeniu komórek biorących udział w trawieniu i wchłanianiu mleka. Zmiany te wycofują się po powrocie do zdrowia, jednak nie w pełni i zwykle cielęta nie rozwijają się w tempie rówieśników. Zwykle bezpośrednią przyczyną zejścia jest olbrzymia utarta płynów i elektrolitów prowadząca do odwodnienia i kwasicy (ph ciała zmienia się w kierunku kwaśnym). Szczepienie krów prowadzi do zaopatrzenia cieląt w przeciwciała co zabezpiecza przed zachorowaniem i prowadzi do zminimalizowania start. Warunkiem jest pobranie przez cielęta co najmniej 2 litrów siary w ciągu pierwszych 6 godzin życia. E.coli K-99 bakteria będąca przyczyna biegunek cieląt. Schorzenie zwykle tyczy cieląt w pierwszych dniach po urodzeniu. Bakterie E. coli K-99 nie wnikają do komórek i nie zabijają w sposób bezpośredni. Namnażając się w świetle przewodu pokarmowego wytwarzają toksynę uszkadzającą enterocyty co prowadzi do utraty płynów i elektrolitów. Bezpośrednią przyczyna zejścia są zwykle inne czynniki, które wikłają proces. Inne serotypy E.coli mogą także brać udział w schorzeniach cieląt. Są one zdolne do penetracji wszystkich tkanek i rozprzestrzeniania się w organizmie. Ważne jest różnicowanie K-99 od innych E.coli bowiem leczenie jednej formy jest nieefektywne dla drugiej. Cryptosporidium kolejny patogen wywołujący biegunki cieląt. Oporny na szereg środków dezynfekcyjnych, wysuszenie czy mrożenie. Cykl zaczyna się po pobraniu oocyst wraz z kałem, wodą czy innymi wektorami. Wnikając do komórek uszkadza enterocyty powodując osłabienie zdolności trawiennych i absorbowania składników pokarmowych. Rzadko jest bezpośrednią przyczyna padnięć. Jednak w połączeniu z czynnikami środowiskowymi lub innymi zakaźnymi może być przyczyną bardzo poważnych strat. Nie leczone lub leczone niewłaściwie, cielęta tracą płyny, elektrolity co prowadzi do niezbalansowania ph i w następstwie do ciężkich następstw. Objawy pojawiają się zwykle 7-21 dnia życia. kokcydioza przebieg schorzenia zależy od liczby pobranych sporulowanych oocyst. Głównym problemem kokcydiozy jest to, że objawy pojawiają się dopiero po zakończeniu cyklu życiowego. W tym czasie przewód pokarmowy ulega poważnej destrukcji. Leczenie jest efek-

6 tywne zwykle tylko we wczesnej fazie zakażenia, istotne zatem jest rozpoznanie epizootyczne stada. UWAGA: Cryptosporidium jest zakaźne dla ludzi!!! (objawy jak opisano powyżej). Salmonella podobnie jak E.coli może prowadzić do infekcji przewodu pokarmowego jak i całego organizmu. Klinicznie trudno odróżnić poszczególne formy biegunek. Ich cechą wspólną we wczesnych czy średnich stanach jest suchość śluzówek, utrata elastyczności skóry, zapadanie się oczu, temperatura obwodowych części ciała (uszy, kończyny, ogon) jest zwykle niższa od reszty ciała. Im większe odwodnienie i utrata elektrolitów tym cięższe objawy. Większość cieląt staje się słaba, niezdolna do wstania, niezdolna do ssania, temperatura ciała spada poniżej normy śpiączka śmierć.

7

8