PRZEDE WSZYSTKIM BĄDŹ SOBĄ!

Transkrypt

1 Dawno na szczęście! minęły czasy, kiedy osoby niepełnosprawne całe życie spędzały w domu, odcięte od możliwości nauki, pracy i aktywnego życia. Coraz więcej osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością studiuje także na naszej Uczelni. Pewnie czasami spotykasz ich na korytarzu, być może ktoś jest z Tobą w grupie. To, co nieznane, budzi w nas niepokój, dlatego czasem możesz czuć się w ich obecności niezręcznie. Ten krótki poradnik ma za zadanie rozwiać najczęstsze wątpliwości, jak zachować się wobec osób niepełnosprawnych. PRZEDE WSZYSTKIM BĄDŹ SOBĄ! Niepełnosprawni studenci to młodzi ludzie, dokładnie tacy sami jak Ty. Traktuj ich zwyczajnie, jak wszystkich kolegów nie patrz na nich tylko przez pryzmat ich niepełnosprawności! Częste jest niestety myślenie, że podstawowym zajęciem osób niepełnosprawnych jest siedzenie i użalanie się nad swoim losem. Bzdura! Osoby 1

2 niepełnosprawne żyją aktywnie, studiują, bawią się, spotykają ze znajomymi tak samo jak wszyscy inni. Czasami tylko potrzebują ze strony Nas pełnosprawnych jakiejś pomocy. Jakiej? Tu zaczynają się schody Bo często nie wiemy, w jaki sposób możemy pomóc, aby nie urazić drugiej strony. W takiej sytuacji najlepiej sprawdzi się stare przysłowie: koniec języka za przewodnika czyli PYTAJ, PYTAJ I JESZCZE RAZ PYTAJ! Osoba niepełnosprawna nie poczuje się Twoim pytaniem dotknięta wprost przeciwnie: doceni Twoje zaangażowanie i chęć pomocy i wyjaśni, jak to zrobić, aby pomoc nie okazała się niedźwiedzią przysługą. Bo próba przestawiania wózka na siłę lub prowadzenia osoby niewidomej ciągnąc ją za rękę przyniesie więcej szkody niż pożytku Ty nie musisz wiedzieć, jak pomóc osobie niepełnosprawnej, ale ona wie to doskonale pozwól, aby Ci wyjaśniła, co masz zrobić. Niektórzy studenci niepełnosprawni korzystają z pomocy asystenta jest to osoba, której zadaniem jest pomagać w pokonywaniu barier. Pamiętaj, aby w rozmowie zwracać się bezpośrednio do osoby niepełnosprawnej, a nie do asystenta czy tłumacza języka migowego. Mówienie do opiekuna zamiast do samego zainteresowanego jest wyrazem ignorancji. W razie kłopotów z komunikacją asystent lub tłumacz na pewno pomoże Wam w rozmowie. Ludzie są różni, rodzaje niepełnosprawności są różne. Inaczej pomagamy osobie na wózku, inaczej niesłyszącej czy niewidomej. Dlatego poniżej znajdziesz krótki przewodnik pomagania osobom z różnego rodzaju deficytami czy trudnościami. Pamiętaj, że z konieczności zgromadziliśmy tu tylko ogólne wskazówki, które trzeba dostosować do potrzeb konkretnej osoby. 2

3 Zachowania uniwersalne: 1. Zanim udzielisz pomocy zapytaj! 2. Bądź taktowny i tolerancyjny. 3. Nie podejmuj decyzji za innych. 4. Jeśli możesz spełnij prośbę. Skoncentruj się na osobie, a nie na jej niepełnosprawności! OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ RUCHOWĄ Najczęściej myśląc o niepełnosprawności ruchowej mamy na myśli osoby poruszające się na wózku. Ale niepełnosprawność ruchowa to nie tylko wózkowicze to także osoby, które mają kłopoty z chodzeniem, korzystają z kul, balkonika, niektórzy mają problemy z poruszaniem rękami. Rozmawiając z osobą na wózku usiądź, aby Wasze twarze znalazły się na podobnym poziomie. Jeśli nie ma takiej możliwości, postaraj się stanąć kilka kroków dalej, aby Twój rozmówca nie musiał zadzierać głowy. Wózek, kule czy balkonik osoby niepełnosprawnej to część jej prywatnej przestrzeni nie dotykaj ich bez potrzeby, nie przestawiaj wózka dopóki nie zostaniesz o to poproszony, nie wieszaj na nim swojej kurtki ani nie dawaj siedzącej na nim osobie swoich rzeczy do potrzymania na kolanach. Nikt nie lubi być traktowany jak przedmiot, który można dowolnie przestawiać Jeśli ktoś poprosi Cię o pomoc w poruszaniu na przykład wjechanie wózkiem na schody zapytaj, jak to zrobić i dokładnie 3

4 stosuj się do wskazówek. Nieumiejętnie udzielona pomoc może skończyć się wywrotką. Nigdy nie zajmuj miejsc parkingowych oznaczonych kopertą dla Ciebie przejście kilku metrów więcej to żaden kłopot, dla osoby mającej trudności w poruszaniu to czasem wyprawa. Niektóre osoby niepełnosprawne ruchowo mogą mieć niewyraźną mowę jeśli nie zrozumiesz za pierwszym razem tego, co mówi Twój rozmówca nie przytakuj w ciemno ale poproś o powtórzenie. Twoja prośba na pewno nie zostanie odebrana jako złośliwość, ale jako chęć dokładnego zrozumienia. Bądź uważny, zwracaj uwagę, czy osoba niepełnosprawna nie potrzebuje pomocy, ale nie narzucaj się z nią. Jeśli widzisz, że ma z czymś problem, zapytaj, czy możesz jej jakoś pomóc i przyjmij ewentualną odmowę. Osobom niepełnosprawnym bardzo zależy na samodzielności i chociaż wiedzą, że Ty zrobiłbyś coś szybciej czy dokładniej, chcą radzić sobie samemu wszędzie tam, gdzie to możliwe. OSOBY NIESŁYSZĄCE I NIEDOSŁYSZĄCE Osoby niesłyszące nie odbierają żadnych dźwięków. Komunikują się za pomocą języka migowego, piszą na kartkach, wspomagają się czytaniem z ust. Osoby niedosłyszące korzystają z aparatów słuchowych aby skutecznie wykorzystywać swój ograniczony słuch. Najczęściej komunikują się w języku polskim, chociaż ich mowa bywa niewyraźna. 4

5 Rozmawiając z osobą niedosłyszącą, dbaj o to, aby Twoja twarz była dla niej dobrze widoczna nie zasłaniaj ust, nie odwracaj się tyłem, nie stawaj plecami do źródła światła. Czytanie z ruchu warg jest bardzo trudne, bo większość dźwięków powstaje wewnątrz jamy ustnej, ale patrzenie na usta pomaga w zrozumieniu mowy. Zanim zaczniesz mówić do osoby niesłyszącej, upewnij się, że na Ciebie patrzy możesz zamachać ręką, dotknąć ją lekko w ramię albo zamrugać światłem Jeśli osoba niedosłysząca nie zrozumie któregoś zdania z Twojej wypowiedzi, spróbuj powiedzieć to samo innymi słowami. Jeśli Ty czegoś nie zrozumiesz nie bój się prosić o powtórzenie. Mów wyraźnie, ale nie staraj się szczególnie artykułować to tylko utrudnia zrozumienie. Staraj się mówić głośno, ale nie krzycz. Jeśli chcesz, możesz mówić troszkę wolniej niż zazwyczaj. Jeśli rozmawiacie w grupie, a wśród Was znajduje się osoba niedosłysząca, stańcie w kręgu i dawajcie znać, kto w danym momencie zaczyna mówić (np. machaniem ręki). Czasami może trzeba będzie streścić osobie niedosłyszącej przebieg rozmowy. Jeśli jest taka możliwość, staraj się rozmawiać z osobami niedosłyszącymi czy niesłyszącymi w cichych pomieszczeniach dodatkowe dźwięki w tle skutecznie zagłuszają główny komunikat. Jeśli osoba niesłysząca korzysta z pomocy tłumacza, w rozmowie patrz bezpośrednio na nią i mów do niej! (no, chyba, że masz coś do powiedzenia samemu tłumaczowi ) Używaj krótkich, prostych zdań, staraj się unikać slangu i gwary. 5

6 Osobie niedosłyszącej trudno jest jednocześnie nadążać za tokiem wykładu i notować, dlatego może poprosić Cię o pożyczenie notatek nie wynika to z jej lenistwa! OSOBY NIEWIDOME, NIEDOWIDZĄCE Prowadząc osobę niewidomą nie łap jej za rękę ani nie popychaj przed sobą pozwól jej chwycić się za ramię powyżej łokcia i idź minimalnie przed nią, przechodź pierwszy przez drzwi i pierwszy wchodź na krawężnik czy schody. Idąc z taką osobą, opisuj jej dokładnie wszystkie przeszkody krawężniki, słupki, nisko wiszące gałęzie. Jeśli chcesz ostrzec ją przed jakimś zagrożeniem, nie wystarczy samo uważaj musisz konkretnie powiedzieć, na co ma uważać i jak się zachować. Wchodząc do pomieszczenia, w którym jest osoba niewidoma, przedstaw się, nawet, jeśli nieźle się znacie w naszym życiu pojawia się tylu ludzi, że ciężko zapamiętać ich tylko po brzmieniu głosu. Jeśli musisz już iść i zostawić osobę niewidomą w jakimś miejscu, powiedz jej o tym, aby nie okazało się, że mówi w próżnię. Podprowadź ją do ściany albo innego konkretnego miejsca i wyjaśnij, gdzie są drzwi. Jeśli chcesz przywitać się z osobą niewidomą podając jej dłoń, powiedz jej o tym i poczekaj, aż wyciągnie rękę nie próbuj samemu łapać bez ostrzeżenia za rękę! 6

7 Nie bój się używać słów: widziałeś, zobacz itp. Osoby niewidome też w naturalny sposób używają tych słów na pewno nikogo w ten sposób nie urazisz. OSOBY Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI To specyficzny rodzaj niepełnosprawności nie daje zewnętrznych oznak, a osoba z trudnościami natury psychicznej często robi wszystko, aby ukryć swoje problemy przed otoczeniem obawiając się napiętnowania i dyskryminacji. Nie oszukujmy się zaburzenia psychiczne w potocznym rozumieniu kojarzą się bardzo negatywnie, a przecież nikt nie chce nosić etykietki wariata. Dlatego możesz przez długi czas nie wiedzieć, że w Twoim otoczeniu znajdują się osoby z zaburzeniami psychicznymi. Może się jednak zdarzyć, że dostrzeżesz nietypowe zachowania albo zmianę w sposobie bycia Twojego kolegi czy koleżanki. Co wtedy zrobić? Zachowuj się naturalnie, staraj się traktować tę osobę tak, jak dotychczas, wykazując przy tym nieco więcej tolerancji i cierpliwości dla dziwnych zachowań. Często choroby psychiczne kojarzą się nam z agresją i nieprzewidywalnością zachowań tak naprawdę takie problemy to rzadkość a osoby dotknięte zaburzeniami psychicznymi naprawdę nie są niebezpieczne! Nie rozmawiaj o zauważonym przez Ciebie problemie z każdym na roku szczera troska może szybko zmienić się w zwykłe plotkowanie. Jeśli uważasz, że problem staje się poważny, możesz opowiedzieć o sytuacji psychologowi w Biurze Osób Niepełnosprawnych lub w Biurze Wsparcia Studenta. 7

8 Może się zdarzyć, że Twój kolega będzie miał problem z ogarnięciem materiału, rozplanowaniem pracy czy zapanowaniem nad terminami. Bądź cierpliwy, nawet jeśli kolejny raz będziesz odpowiadać na te same pytania czy tłumaczyć co trzeba przygotować na najbliższe zajęcia. Pomóż, na ile to możliwe nie chodzi o to, aby wykonywać pracę za kogoś, ale aby ułatwić mu choć trochę zmaganie się z codziennością. Niektóre osoby niepełnosprawne korzystają z pomocy psa asystującego albo psa przewodnika. Takie psiaki zazwyczaj są bardzo sympatyczne i aż się proszą, by potarmosić je za uszami. Pamiętaj jednak, że taki pies zastępuje ręce albo oczy, więc powinien maksymalnie koncentrować się na zadaniu nie rozpraszaj go, nie wołaj po imieniu, nie głaszcz. Jeśli idziesz z osobą niepełnosprawną, idź po przeciwnej stronie niż pies pozwól mu spokojnie wykonywać swoją pracę. Na zakończenie jeszcze jedna uwaga kontakt z osobami niepełnosprawnymi to nie ciężka praca, wymagająca niesamowitych umiejętności. Traktuj osoby niepełnosprawne tak, jak sam chciałbyś być traktowany, a jeśli nie wiesz, jak się zachować, to pamiętaj, że podstawą jest zwykła ludzka życzliwość i empatia. To niewiele ale może wiele zdziałać. 8

9 Opracowanie na podstawie: Judy Cohen, Praktyczny poradnik savoir vivre wobec osób niepełnosprawnych, tłumaczenie na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, adaptacja: Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych; Warszawa,