Nie tylko edukacja finansowa Dylematy konsumenta usług finansowych. Ewa Wierzbicka SGH w Warszawie, Instytut Zarzadzania Wartością

Transkrypt

1 Nie tylko edukacja finansowa Dylematy konsumenta usług finansowych Ewa Wierzbicka SGH w Warszawie, Instytut Zarzadzania Wartością

2 Proces finansyzacji gospodarki a ryzyko konsumenta Finansyzacja ma wpływ nie tylko na instytucje państwa, na przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe, ale także na konsumentów. Rozwój i upowszechnienie edukacji finansowej służy bezpieczeństwu ekonomicznemu konsumentów, Edukacja finansowa jest jednym z warunków zwiększenia siły konsumenta w relacjach z instytucjami finansowymi, Czy w okresie finansyzacji, w ciągle zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, w gąszczu innowacyjnych produktów finansowych oferowanych konsumentowi przez instytucje pośrednictwa finansowego, może on dokonywać racjonalnych wyborów i zaspokajać swoje potrzeby?

3 Filary bezpieczeństwa ekonomicznego konsumentów 1. Edukacja finansowa, 2. Transparentność, przejrzystość produktów finansowych, 3. Ochrona konsumenta przez instytucje specjalnie do tego powołane - Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Rzecznik Finansowy i inne, 4. Działania organizacji konsumenckich - Federacja Konsumentów, - Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, - Polskie Towarzystwo Ekonomiki Gospodarstwa Domowego.

4 Różne metody i narzędzia edukacji finansowej dla różnych pokoleń Pokolenie Baby boomers ( urodzeni w latach ), czerpią wiedze o finansach głównie z telewizji, radia i ulotek, tylko 9 % ankietowanych wykorzystuje swoją wiedze o finansach nabytą w okresie kształcenia, Pokolenie X ( urodzeni ), strony internetowe są głównym źródłem wiedzy o finansach, z wiedzy zdobytej w okresie kształcenia korzysta 9% ankietowanych, Pokolenie Y ( urodzeni ) Internet główne źródło wiedzy finansowej, z wiadomości zdobytych w okresie kształcenia korzysta 18% ankietowanych, Pokolenie Z ( urodzeni ), źródło wiedzy: rodzina, znajomi i przyjaciele, 35% ankietowanych z tego pokolenia korzysta z wiedzy zdobytej w okresie kształcenia, Przedstawiciele wszystkich generacji najwięcej problemów mają ze zrozumieniem umów zawieranych z instytucjami pośrednictwa finansowego, Chcą przede wszystkim pogłębiać wiedzę z zakresu oszczędzania i inwestowania.

5 Edukacja finansowa Brak wiedzy ekonomiczno finansowej jest jednym z czynników wykluczenia społecznego, (nadal w 2016r. 17 % dorosłych Polaków nie miało konta bankowego). dotychczasowe działania na rzecz edukacji finansowej, podejmowane od rozpoczęcia okresu transformacji systemowej w Polsce, należy uznać za niewystarczające w świetle wymagań stawianych przez UE, m. in. z powodu braku standardów określających minimum wiedzy ekonomiczno - finansowej, braku szerokich programów społecznych edukacji finansowej, a także zaniku w telewizji publicznej realizacji funkcji edukacyjnej,

6 Instytucje i organizacje ochrony konsumenta klienta instytucji finansowych

7 Ocena NIK za okres Niedostateczna aktywność sadów polubownych, 60 % wzorców umów stosowanych przez podmioty sektora finansowego zawierało postanowienia niezgodne z przepisami prawa lub naruszające interesy konsumentów, Ograniczona funkcjonalność rejestru klauzul abuzywnych, Kary nałożone na podmioty rynku finansowego były mało dotkliwe, Niezbędne jest zacieśnienie współpracy między instytucjami ochrony konsumenta Istotna dla konsumenta jest ustawa z 5 sierpnia 2015r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym Ustawa wprowadziła pojęcie reklamacji Zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy z 17 kwietnia 2016r o ochronie konkurencji i konsumentów np. instytucja tajemniczego klienta.

8 Podstawowe grupy podmiotów finansowych, pod nadzorem i poza nadzorem

9 Misseling osłabia zaufanie do systemu finansowego Nieczysta sprzedaż, stosowanie nieetycznych praktyk sprzedażowych, wątpliwych pod względem prawnym, klauzule abuzywne w umowach Konsument często świadomie wprowadzany w błąd, nie informowany o ryzyku, niepełne informacje tzw. małym drukiem, Nieprawidłowości w ramach bancassurance, zwłaszcza w ubezpieczeniach grupowych na cudzy rachunek, pozwy zbiorowe przeciw bankom i ubezpieczycielom, Misselling pogarsza reputację wielu instytucji finansowych, celem nadrzędnym dbałość o interes klienta, prowadzenie działalności w dobrej wierze, transparentność, rzetelne informacje o produktach, w ubezpieczeniach inwestycyjnych Karta Produktu

10 Big Data a ochrona konsumenta Big Data oznacza rewolucyjny przełom w dziedzinie technologii gromadzenia i analizy zbiorów informacji o bardzo dużej objętości, ale również zmienności i różnorodności. Informacje te tworzące zbiory danych napływają z m.in. nowoczesnych urządzeń, czujników, aplikacji internetowych, mediów społecznościowych itp., Badania wskazują, że liczba danych do 2020 r. wzrośnie o 40% zeta bajtów, co oznacza 50 krotny wzrost od początku 2010 r., a przy tym ponieważ dane napływają bardzo szybko i strumieniowo, wymagają dodatkowej mocy do ich analizy dla potrzeb biznesu w czasie rzeczywistym, Na podstawie różnych zagregowanych danych możliwość tworzenia profilu zachowań klienta, poznania potrzeb, preferencji, oczekiwań i następnie indywidualizacja oferty produktowej, Dopiero wejdzie w życie w styczniu 2018 roku nowelizacja ustawy o ochronie danych osobowych uwzględniająca Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego 2016/679 RODO

11 Fin- Techy konkurują skutecznie z bankami Łączą usługi finansowe i cyfrowe, w tym przetwarzanie i wykorzystywanie dużych baz danych Big Data, dynamicznie wkroczyły w sektor finansowy, Obejmują nowe formy płatności mobilnych, wirtualne waluty (bitcoin), zaawansowaną bankowość transakcyjną i relacyjną B2C i B2B, a także innowacje w dziedzinie funduszy inwestycyjnych oraz zarządzania danymi i bazami danych, Fin-Techy skutecznie konkurują z bankami oferują alternatywne sposoby dostępu do różnych usług, W Polsce i w wielu innych krajach nie podlegają regulacjom nadzoru finansowego i dlatego mogą świadczyć taniej usługi płatnicze, W Polsce 17% banków współpracuje z Fin- Techami na świecie aż 31 %, Upowszechnienie technologii cloud computing, technologii BlockChain, Rozwój Internetu rzeczy( Interner of Things), powstawanie nowych inteligentnych urządzeń, inteligentna lodówka będzie realizowała płatności za zakupy zamówione na jej panelu sterującym przez właściciela.

12 Priorytetowe obszary współpracy banków z Fin-Techami ( % wskazań) Raport z badań PwC fintech Survey 2017 Obszary współpracy Świat Polska Analiza dużych zbiorów danych 74% 64% Cyberbezpieczeństwo 32% 45% Aplikacje mobilne 51% 41% Roboryzacja procesów usługowych 30% 45%

13 Asymetria informacji Asymetria pozycji konsumenta wobec instytucji pośrednictwa finansowego, ograniczoność dostępu do informacji, asymetria w zakresie siły kapitału, wiedzy i dostępu do informacji, jest potęgowana asymetrią dostępu do nowych technologii i możliwości ich wykorzystywania, Klienci opierają swoje zaufanie do podmiotów pośrednictwa finansowego na własnych doświadczeniach, a wsparciem dla nich są oceny dokonywane przez profesjonalne instytucje nadzorcze i ochrony konsumenta, Pozyskiwanie i i udostępnianie danych o konsumencie, zagrożeniem dla autonomii i wolnej woli konsumenta, Rośnie znaczenie edukacji zarówno ekonomiczno finansowej i prawnej, jak i edukacji technologicznej.

14 Dziękuję a uwagę ewierz1@ sgh.waw.pl