PODMIOTOWE KRYTERIUM KLASYFIKACJI planów odnosi

Transkrypt

1 PODMIOTOWE KRYTERIUM KLASYFIKACJI planów odnosi się do szczebla organizacji gospodarczej, dla którego opracowywany jest plan. Stosując to kryterium można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje planów: - sporządzane przez ugrupowania przedsiębiorstw, - opracowywane dla potrzeb przedsiębiorstwa, - opracowywane dla wewnętrznych jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Zazwyczaj w planach sporządzonych przez ugrupowania przedsiębiorstw następuje agregacja planów odrębnych przedsiębiorstw. Podobnie w planach przedsiębiorstwa następuje agregacja planów różnych jego jednostek organizacyjnych. Podmiotowy układ planów umożliwia więc wyznaczenie jednostek odpowiedzialnych za planowanie i wprowadzenie JK WZ UW 24 planów w życie.

2 KRYTERIUM PRZEDMIOTOWE pozwala dokonać klasyfikacji planów sporządzanych w przedsiębiorstwie ze względu na sfery działalności, których one dotyczą. Zastosowanie kryterium przedmiotowego pozwala zintegrować plany działalności przedsiębiorstwa w różnych jego sferach. Za przedmiot planu można uznać: - działalność produkcyjną, - działalność zaopatrzeniową, - działalność marketingową, - prace badawczo-rozwojowe, - działalność inwestycyjną, - sferę finansową. JK WZ UW 25

3 Zakres planowania finansowego obejmuje następujące zasadnicze problemy: - wyznaczanie najkorzystniejszego kształtowania się wielkości i struktury majątku niezbędnego dla prowadzenia działalności operacyjnej; - określanie wielkości zapotrzebowania na środki finansowe koniecznego dla realizacji programu działalności operacyjnej przedsiębiorstwa; - ustalanie kwot zapotrzebowania na środki finansowe, które mogą być pokryte własnymi kapitałami oraz kwot do pozyskania ze źródeł zewnętrznych; - skonkretyzowanie na podstawie możliwych do realizacji alternatywnych rozwiązań - najkorzystniejszych źródeł pozyskania kapitałów ze źródeł zewnętrznych (np. nowa emisja akcji w celu powiększenia kapitału udziałowego, zaciągnięcie długoterminowych lub krótkoterminowych kredytów bankowych, wynegocjowanie kredytów kupieckich od dostawców); - sformułowanie sposobów postępowania umożliwiających osiąganie najkorzystniejszych relacji między przychodami finansowymi i kosztami ich JK uzyskiwania WZ UW oraz wyznaczanie optymalnego wyniku finansowego 26 i nadwyżki finansowej (cash flow);

4 Ze względu na KRYTERIUM POLA DECYZJI, wyróżnia się rodzaje planów stosownie do zakresu zdarzeń gospodarczych kształtowanych i kontrolowanych w procesie planowania. Zgodnie z tym kryterium wyróżnia się trzy rodzaje planów: - wycinkowe - obejmujące wąski zakres zdarzeń gospodarczych; - problemowe, które obejmują większą liczbę zagadnień, ale zorientowanych na konkretny projekt, problem, czyli związanych tylko z problemem ; - kompleksowe - uwzględniające całokształt zagadnień decydujących o osiągnięciu głównego celu wraz z ich wzajemnymi powiązaniami. JK WZ UW 27

5 Stosując KRYTERIUM CHARAKTERU DECYZJI wyróżnia się trzy kategorie planów: - strategiczne, - taktyczne, - operacyjne. JK-WZ-UW 28

6 Plany strategiczne ukierunkowane są na osiągnięcie najważniejszych i najbardziej złożonych (zagregowanych) celów, określanych jako cele strategiczne, realizowanych w średnim i długim horyzoncie czasowym, często o wieloletnim cyklu realizacji. Wyznaczają one kierunki rozwoju przedsiębiorstwa i są związane z jego misją. Zmieniają trwale wielkość i strukturę zasobów JK-WZ-UW 29

7 PLANOWANIE STRATEGICZNE OBEJMUJE - strategię rozwoju, przywództwa i promocji firmy na rynku; -koncepcję rozwoju sprzedaży produktów, sieci dystrybucji, serwisu itd.; -- koncepcję rozwoju wytwarzania wyrobów i usług; -plany długookresowych operacji kapitałowych i finansowych. Plany strategiczne zakreślają ogólne ramy dla zasadniczych decyzji przedsiębiorstwa. ę W szczególności, ś w planach strategicznych następuje określenie: -celów przedsiębiorstwa w zakresie trwałych zmian jego potencjału biznesowego (rynkowego, wytwórczego, społecznego i in.) - zmian celów wynikających z konieczności przystosowania się do zmian otoczenia zewnętrznego, - zasobów niezbędnych do osiągnięcia założonych celów, - sposobów pozyskania i wykorzystania zasobów. JK-WZ-UW 30

8 Planowanie taktyczne jest narzędziem realizacji planów strategicznych oraz celów i zadań taktycznych. Odnosi się ono zazwyczaj do średniego okresu zarządzania i obejmuje w szczególności: - planowanie zasobów materiałowych (środki obrotowe), - planowanie zasobów produkcyjnych (środki pracy), - plany sterowania jakością, - plany utrzymania sprawności urządzeń, sieci i instalacji produkcyjnych, - średniookresowe planowanie finansowe. W planach o charakterze taktycznym następuje określenie celów pośrednich w stosunku do sformułowanych w planie strategicznym. W planach taktycznych następują także ustalenia zasad rozdziału zasobów niezbędnych do realizacji bieżących zadań oraz zasad efektywnego wykorzystania przydzielonych zasobów. JK-WZ-UW 31

9 Plany operacyjne są ukierunkowane na realizację planów taktycznych i określonych zadań operacyjnych. Powstają w bezpośrednim związku z działaniami wykonawczymi, określając sposoby i środki działania. Plany operacyjne spełniają funkcję wykonawczą w stosunku do strategicznych. Określają konkretne zadania i działania niezbędne do ich wykonania w ściśle ustalonych okresach. Ponadto w planach operacyjnych następuje określenie warunków, które muszą być spełnione przy realizacji poszczególnych zadań. Plany operacyjne ukierunkowują więc bieżące działania przedsiębiorstwa podporządkowane realizacji celów strategicznych, zapewnieniu jego przetrwania i rozwoju. JK-WZ-UW 32

10 JK WZ UW 33

11 - strategiczne planowanie ma na celu zdobycie i utrzymanie potencjału zysków na rynku, natomiast planowanie operacyjne obejmuje procesy optymalizacyjne i wykorzystanie istniejącego w dyspozycji przedsiębiorstwa potencjału do generowania zysku; - za planowanie strategiczne odpowiada kierownictwo przedsiębiorstwa, za operacyjne zaś kierownictwo niższych szczebli; -plany strategiczne są bardziej ogólne, obejmujące całościowo sprawy firmy, a jednocześnie subiektywne i zależne od systemów wartości i zapatrywań menedżerów, są mniej pewne i obarczone trudnym do oszacowania ryzykiem, -natomiast plany operacyjne zawierają zazwyczaj więcej detali, dotyczą raczej stosunków w przedsiębiorstwie niż w jego otoczeniu oraz mają bardziej dyrektywny charakter; - planowanie taktyczne stanowi formę pośrednią między planowaniem strategicznym i operacyjnym. JK-WZ-UW 34

12 Z określonymi powyżej obszarami wiąże się zagadnienie horyzontu planowania. Przyjmuje się, że plany operacyjne, jako plany krótkookresowe, powinny w zasadzie ograniczyć się do jednego roku, natomiast plany strategiczne powinny wykraczać poza pięć lat. Horyzont planów zależy między innymi od specyfiki branży, produktu i dynamiki zmian w danej dziedzinie produkcji. Jest on w szczególności uzależniony od: - charakteru czynników określających przedmiot planowania (stopień złożoności przedmiotu planowania, przypadkowość i determinacja, mierzalność tendencji rozwojowej itp.); - dostępności długoterminowych danych szacunkowych, możliwości prognozowania przyszłości i pozyskiwania weryfikowalnych informacji w granicach uzasadnionych ekonomicznie; - zasięgu czasowego skutecznego rozporządzania dostępnymi środkami, JK-WZ-UW 35

13 Wg horyzontu czasowego w praktyce stosuje się podział planów na: - plany długookresowe sporządzane na okresy wieloletnie, w których formułuje się działania rozwojowe przedsiębiorstwa, sposoby powiększenia jego majątku, drogi utrwalenia pozycji na rynku i uzyskania przewagi konkurencyjnej itp.; - plany średniookresowe zestawiane na okresy kilkuletnie, będące uzupełnieniami planów długookresowych, w których uwzględnia się zmiany zachodzące w otoczeniu przedsiębiorstwa; - plany krótkookresowe sporządzane na okresy roczne, miesięczne i krótsze, w których uwzględnia się bieżące zadania operacyjne stojące przed przedsiębiorstwem JK-WZ-UW 36

14 Plany można także klasyfikować ze względu na STOPIEŃ STANDARYZACJI PROCEDUR PLANISTYCZNYCH. Przedsiębiorstwo realizując poszczególne etapy prac planistycznych, może wykorzystywać procedury: - STANDARDOWE (rutynowe), - PRECEDENSOWE (nowe). Dla większości realizowanych prac planistycznych mają zastosowanie procedury standardowe, czyli takie, które powtarzają się z okresu na okres; firma z roku na rok nie dokonuje radykalnej zmiany swojej struktury działalności, a to wpływa na sposób jej planowania. Jeżeli taka powtarzalność procedur planistycznych występuje w dłuższym okresie, można wówczas to określić jako postępowanie rutynowe. JK-WZ-UW 37

15 Procedury precedensowe (incydentalne) mają zastosowanie do nowych projektów i procesów po raz pierwszy realizowanych w przedsiębiorstwie. Nie można skutecznie i efektywnie realizować jakościowo nowych zadań i projektów przy pomocy wcześniej stosowanych procedur planistycznych. Taka sytuacja wymaga opracowania unikalnych (jednostkowych) procedur planistycznych. Owe PRECEDENSOWE PROCEDURY SĄ NIEMAL ZAWSZE WYKORZYSTYWANE PRZY TWORZENIU BIZNES PLANU. JK-WZ-UW 38

16 ISTOTA I ROLA BIZNES PLANU W PRZEDSIĘBIORSTWIE Biznes plan stanowi swoistą trajektorię ( tor ruchu zmiany położenia firmy w czasie) postępowania przedsiębiorstwa. JEST TO DŁUGOFALOWY ORAZ KOMPLEKSOWY PLAN JEDNOSTKI lub PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO (PROJEKTU) BIZNES PLAN WSKAZUJE: aktualny stan firmy, zamierzenia: główny kierunek i cel działania (przesłanki zmian, oczekiwania), sposób dotarcia do tego celu - metody postępowania, opłacalność (korzystność) osiąganych celów ryzyko realizacji zamierzeń. JK WZ UW 45

17 BIZNES PLAN MA DWA PODSTAWOWE ZADANIA zewnętrzne: pozyskać partnera skłonnego do udziału w finansowaniu przedsięwzięcia, wewnętrzne: ukazać kierownictwu firmy, czy przedsiębiorcy skalę zadań, słabe i mocne strony oraz szanse i zagrożenia, balansując dwa kryteria: efektywność i ryzyko. JK WZ UW 46

18 Biznes plan jest kompleksową i długofalową projekcją działalności gospodarczej przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia inwestycyjnego. Projekcja ta jest podejmowana w związku z planowanymi zmianami, powodującymi długookresowe skutki dla przedsiębiorstwa. Ma ona charakter wielowymiarowy poprzez ukazanie aspektów marketingowych, zasobowych, organizacyjnych oraz finansowych. Do podstawowych celów biznes planu należy określenie skutków realizowanego przedsięwzięcia według kryteriów: efektywności, wypłacalności oraz stopnia ryzyka. JK WZ UW 47

19 GŁÓWNE ELEMENTY BIZNES PLANU 1. STRESZCZENIE KIEROWNICZE -sytuacja aktualna -cele bieżące i długookresowe -potrzeby finansowe -przyszłe korzyści 2. PRZEDSIĘBIORSTWO 3. PRODUKT 4. RYNEK 5. PRODUKCJA -opis, zalety -konkurencyjność -rozwój -zdolność produkcyjna -plan produkcji -koszty -jakość produkcji, serwis -cele i działalność -branża, miejsce firmy -zasoby, kredyty -dostawcy, odbiorcy -mocne i słabe strony -popyt, klienci -konkurenci -reklama, promocja -warunki sprzedaży 6. KADRA -kadra menedżerska -kadra wykonawcza, załoga -systemy motywacyjne 7. FINANSE -rachunek zysków, bilans -przepływy pieniężne -ocena finansowa -ocena ryzyka JK WZ UW 48

20 1.CELE I ZAKRES cel przygotowania biznes planu rozmiary niezbędnych środków finansowych i ich przeznaczenie krótka charakterystyka produktu oraz rynków zbytu - korzyści dla nabywcy zdolność kierownictwa firmy do zarządzania projektem okres i sposób spłaty ew. pożyczki. 2. HISTORIA FIRMY dotychczasowe działanie firmy osiągnięcia kierownictwa i właścicieli status materialny firmy, sposoby zabezpieczenia kredytu. 3. PRODUKT opis produktu - głównie z punktu widzenia rodzaju potrzeby, jaką ma zaspokajać korzyści produktu dla nabywcy-konsumenta (cena, jakość, ale i ew. niedoskonałości) rynkowy cykl życia produktu oszacowanie jaka będzie reakcja konkurencji (- czy produkt jest chroniony prawnie) JK WZ UW 49 określenie planu rozwoju skali produkcji określenie zyskowności produktu

21 4. RYNEK, KLIENCI, MARKETING rynki zbytu i ich przyszły rozwój precyzyjne określenie luki (niszy) rynkowej, którą zamierza się zapełnić produktem charakterystyka konsumentów (przesłanki chęci kupowania produktu) charakterystyka konkurencji omówienie segmentu rynku do działania polityka posprzedażna firmy (serwis, gwarancje itp. ) metody reklamy i promocji sposoby i kanały dystrybucji określenie kosztów marketingowych. 5. KADRY I ZARZĄDZANIE charakterystyka kluczowych menedżerów (wykształcenie, doświadczenie) komunikacja: właściciel - menedżerowie polityka płac w firmie struktura i wielkość zatrudnienia polityka naboru i szkolenia kadr JK WZ UW 50

22 6. PROCES PRODUKCYJNY kolejne fazy procesu produkcyjnego (schematycznie) opis produkcyjnych środków trwałych (urządzenia, budynki itd.) planowane sposoby rozwoju zdolności produkcyjnej procedury kontroli jakości wytwarzanego produktu metody przechodzenia od prototypów do produktu finalnego 7. FINANSE I OCENA EFEKTYWNOŚCI zbudować projekcję rachunku zysków, ew. bilansu i przepływów pieniężnych przedstawienie uzasadnienia przyjmowania określonych wielkości w planach finansowych zbadanie progu rentowności firmy i jego wrażliwości analiza projektu metodami dyskontowymi 8. FORMA PRAWNA projekt wyboru odpowiedniej formy prawnej z punktu widz. sprawności i skuteczności realizacji celów JK WZ UW 51

23 9. CZYNNIKI RYZYKA, SZANSE, ZAGROŻENIA analiza strategiczna SWOT 10. HARMONOGRAMY przedstawienie czynności i zamierzeń na osi czasu - głównie chodzi o: rozwój zdolności produkcyjnej, sprzedaży, kształtowania się kosztów, zysków, inwestycji i spłaty długu ZAŁĄCZNIKI dokładne wyniki badania rynku szczegółowe rozwiązania procesu produkcyjnego schematy organizacyjne rachunki zysków i strat bilanse tablice przepływów pieniężnych JK WZ UW 52

24 CECHY BIZNES PLANU INCYDENTALNOŚĆ KOMPLEKSOWOŚĆ DŁUGOFALOWOŚĆ WZGLĘDNA SYNTETYCZNOŚĆ NISKI STOPIEŃ OBLIGATORYJNOŚCI ELASTYCZNOŚĆ WARIANTOWOŚĆ AKTYWNY CHARAKTER BIZNES PLANU CZYTELNOŚĆ JK WZ UW 58