Komunikacja w poradnictwie

Transkrypt

1 Komunikacja w poradnictwie KS. DR ARTUR ALEKSIEJUK

2 Z a ze ie słowa Kilka a al y h, a zkolwiek istot y h sz zegółów a te at z a ze ia słowa Słu ha ie zakłada ówie ie. Mówie ie, podo ie jak słu ha ie, jest sztuką. Słowo a z a ze ie, ho iaż ostat i i zasy tra i o o swoją pozy ję a korzyść o razu współ zes e pokole ie jest pokole ie o razu. Słowo z usza do wysiłku i telektual ego, zaś o raz wy aga go w iewielki stop iu Przekaz słow y jest podstawowy ka ałe ko u ika ji Dla efektyw ego i profesjo al ego porad i twa u iejęt ość właś iwego słu ha ia jest zagadnieniem podstawowym i zasadniczym.

3 Komunikacja Komunikacja jest procesem ukierunkowanym na przekazywa ie i for a ji i/lu wywoływa ie określo y h z ia w za howa iu a gażują y o najmniej dwa podmioty W odelu efektyw ego porozu iewa ia się iędzy ludź i występują dwie głów e zy oś i: nadawanie i przyjmowanie informacji, czyli mówienie i słu ha ie

4 Moż a wyodrę ić astępują e podstawowe ele e ty pro esu ko u ika ji: Nadawca Odbiorca I for a ja syg ał wer al y, iewer al y, za howa ie Ka ał środek do przekazywa ia i for a ji Szumy komunikacyjne W ko u ika ji iędzyoso owej każdy jest adaw ą i od ior ą

5

6 Poprawna komunikacja to komunikacja w której i te ja zosta ie od zyta a właś iwie, zyli Interpretacja = intencja

7 Komunikacja werbalna i niewerbalna Z ajo ość języka Komunikacja werbalna (wymagania) Uwrażliwie ie a iejed oz a z e rozu ie ia iektóry h pozor ie o zywisty h pojęć p. wier ość Pre yzja językowa Zasó słow i twa Dostosowa ie słow i twa do pozio u od ior y

8 Komunikacja niewerbalna (funkcje) Wzmacnianie komunikatów werbalnych Ilustrowanie komunikatów werbalnych Zastępowa ie ko u ikatów wer al y h

9 Wymiary komunikacji pozawerbalnej: Mimika - twarz Pantomimika sposó porusza ia się i gestykula ja Rela je przestrze e strefy: i ty a, prywat a, społe z a Pozawer al e aspekty owy: te r głosu, i to a ja, te po ówie ia i i e

10 Proksemika Proksemika zaj uje się przestrze ą odległoś ią iędzy ludź i, którzy w hodzą ze so ą w i terak je także w stosu kie do sie ie, przejawiają y się w ko tak ie dotykowym i wzrokowym

11 Strefy dystansu (wg Edwarda T. Halla Jr.) Sfera intymna (do 0,5 m.) Sfera osobista iędzy,5.,. Sfera społe z a iędzy,. a,. Sfera publiczna powyżej,. Najważ iejszą regułą jest za howa ie odpowied iego dysta su w zależ oś i od tego z kim, gdzie i dlaczego przebywamy

12 Pyta ia, które warto zadać 1. Czy zasta awiałeś / zasta awiałaś się kiedykolwiek jak od ierają Twój sposó przekazu inni? Nie tylko co, ale jak mówisz? 2. Na ile spój e są przekazy słow e z ty, o pokazujesz swoi iałe, głose, i iką? 3. Co sądzisz o ty, że tylko 7% przekazu jest związa e z ty, o ówisz, a pozostałe 9 % to głos oraz owa iała? wg Mehrabiana) DOKONAJMY AUTODIAGNOZY U iejęt ość:. sła a/ o a

13 Słu ha ie U iejęt e, właś iwe słu ha ie jest podstawą ko taktu terapeuty z ego Podstawą do rego słu ha za jest ierpliwość i uwaga jaką poświę a ówią e u Istot y ogra i ze ie jest tutaj zas, gdyż uwaga i ierpliwość rzadko kiedy ają to sa o atęże ie w dłuższy zasie Waż y ko po e te do rego słu ha ia jest ko takt wzrokowy z ówią y. Istot e jest wystrzega ie się wyko ywa ia szeregu ru hów iała p. drapa ie się po głowie, wier e ie w fotelu, odrywa ie spojrze ia od ówią ego i przygląda ie się swoi uto lu jaki ś przed ioto ędą y w pokoju, awie ie się długopise itp.) Mowa iała jest syg ałe zai teresowa ia ądź z ie ierpliwie ia lu z uże iu słu ha za, który z pew oś ią zosta ie zarejestrowa y przez ówią ego i oże stać się przeszkodą w utrzy a iu do rego ko taktu

14 Pozio y słu ha ia drugiej oso y: Ignorowanie, zyli ie słu ha ie tak aprawdę Udawanie, że się słu ha, zyli słu ha ie ez zai teresowa ia, o h esz yć uprzejmy / uprzejma Selektyw e słu ha ie, słu hasz tylko pew y h zęś i roz owy Uważ e słu ha ie, to słu ha ie sko e trowa e, uważasz a słowa wypowiedzia e przez roz ów ę ie i terpretujesz, po prostu słu hasz Aktyw e słu ha ie e paty z e, to słu ha ie połą zo e z hę ią zrozu ie ia roz ów y za iarów, potrze, sytua ji, u zuć - słu ha ie oparte a fakty z y zai teresowa iu roz ów ą.

15 Dla zego udaje y, że słu ha y? Stwarza wraże ie, że jeste zai teresowa y/a ty, o słyszę, o h ę, a y druga oso a ie lu iła Ch ę wy hwy ić sła oś i w drugiej oso ie, skupia się a egatywa h Ch ę uzyskać, wyłapać z roz owy tylko jed ą potrze ą i i for a ję, ig orują resztę Sa h ę yć wysłu ha y, wię słu ha tylko jed y u he i zeka, a y ó sa e u się wypowiedzieć Nie h ę yć przez roz ów ę odrzu o y Ch ę sprawdzić, jak roz ów a zareaguje a oją opi ie, zyli h ę go wy zuć w waż ej dla mnie sprawie

16 Nie potrafię od ówić drugiej oso ie, zyli yć asertyw y Myślę, że roz ów a ie a z yt wiele iekawego do powiedze ia Nie interesuje mnie zadanie, opinia i w ogóle rozmówca Ma ipuluję

17 Bariery komunikacyjne Bariery ko u ika yj e to leżą e w as sa y h przeszkody, które ie pozwalają a słu hać aprawdę, słu hać prawdziwie, słu hać aktyw ie Do ajważ iejszy h arier ko u ika yj y h ależą: Porównywanie - pod zas roz owy pró uję o e ić, kto jest ądrzejszy, bardziej kompetentny, kto ma lepiej Do yśla ie się Ja wie lepiej, o roz ów a h e powiedzieć, roz ów a za zy a ówić, a ja opowiada Przygotowywanie odpowiedzi - w yśla h przygotowuję odpowiedź, już się do iej przygotowuję

18 Filtrowanie - słu ha wy iór zo, sz zegól ie o ija wypowiedzi kryty z e Osądza ie od po zątku egatyw ie o e ia oso ę, wię ra zej ie zainteresuje mnie to, co ma do powiedzenia Skojarzenia - słu ha roz ów y i agle to, o ówi uru ha ia łań u h skojarzeń w ojej głowie Utożsa ia ie okolwiek powie ój roz ów a, od oszę się do swojego doświad ze ia, przerywa i za zy a swoją opowieść. Udzielanie rad - za zy a ge erować po ysły a rozwiąza ia, do re rady, awet jeśli ie jeste o to proszo y / proszo a

19 Przekonanie o swojej racji ro ię wszystko w roz owie, awet agi a pew e fakty, a y postawić a swoi zda iu Z ia a toru gdy pewie wątek roz owy jest ieko fortowy dla ie, przestawia roz owę a i y tor Zjednywanie h ę, a y ie lu ia o, h ę yć iły/ iła, wię zgadzasz się na wszystko, co mówi rozmówca

20 Błędy w słu ha iu i ko u ika ji Rozkazywa ie, akazywa ie, wydawa ie pole eń W tej kategorii łędów a y do zy ie ia z autorytete, pozy ją słu ha za. Padają wtedy takie stwierdze ia jak: Nie ów tak! ; Powi ie eś zdawać so ie z tego sprawę! ; Wróć i powiedz, że jest i przykro! Powyższe pole e ia w prakty e za ykają pro es ko u ika ji lu poważ ie go ogra i zają Są syg ałe dla roz ów y, że jego dalsze i for a je ie ają dla as z a ze ia Dla ówią ego jest to syg ał ie ezpośred i, że w ty sa y o e ie, kiedy o ówi, wie o i jak ależy zro ić. W te sposó i for uje y, że rela ja jaka za hodzi iedzy a i ie jest symetryczna

21 Ostrzeganie lub straszenie Padają wtedy takie stwierdze ia jak: Za z ij go lepiej traktować, o go stra isz ; Będziesz żałował, jeżeli ie ie posłu hasz! ; Tak postępują, ędziesz iał kłopoty ; Nawet so ie ie wyo rażasz, jakie iesz zęś ie z tego oże wy ik ąć Jest ardzo ożliwe, że z takiego ko taktu oso a odejdzie przepeł io a iepokoje, przyg ę io a i iej pew a.

22 Dawa ie rad, sugerowa ie lu dostar za ie rozwiązań Dość zęsty łąd po zatkują y h dorad ów Ko u ikat za zy a się zazwy zaj od słów: To o ja y zro ił... ; Cze u ie spró ujesz... ; Czy już pró owałeś... ; A oże gdy yś... ; Weź i... Pojawia się dyspropor ja w i terak ji po iędzy ówią y, a słu ha ze. Słu ha z jest eksperte i z aw ą, dostar za ko kret e rozwiąza ia, które roz ów a powi ie wyko ać. Wz a ia ie w roz ów y defi ytu spraw zoś i, potęgowa ie ezrad oś i Błędy tego rodzaju są także ko u ikate dla słu hają ego, że ie jest o zai teresowa y żad y i dodatkowy i i for a ja i, gdyż jest zajęty przekazywa ie rozwiąza ia, a ie słu ha ie

23 Pole izowa ie, odwoływa ie się do rozu u, pou za ie Przy ty typie łędu leży założe ie, że klie t ie w peł i kieruje się rozsądkie i logiką, wię aszy aty h iastowy zada ie jest zwrócenie mu na to uwagi Przykłady: Wszystko do rze, ale jed ak fakty są i e... ; Tak, ale... ; Prze ież a zdrowy rozsądek, to... Moralizowa ie, przypo i a ie o o owiązka h Przykłady: Powi ie eś... ; Naprawdę, to ależy ; To jest twój o owiązek jako

24 Osądza ie, krytykowa ie, iezgadza ie się, o wi ia ie W tej kategorii łędów w słu ha iu w sposó aj ardziej ezpośred i jest przekazywa a przez słu ha za i for a ja, że oś jest ieprawidłowego, aga ego w ty o słyszy lu awet o ardziej groź e, że sa ówią y te słowa jest ie w porządku Naj zęstszy i przykłada i ogą yć stwierdze ia takie, jak: To jest twoja wi a ; Nie asz ra ji ; Kła iesz ; Jesteś wyłą z ie skupio y a so ie

25 Zgadza ie się, hwale ie, potwierdza ie Zgadza ie się, hwale ie i potwierdza ie ogą yć za hętą do ówie ia, wpływać pozytyw ie a ówią ego i za hę ać go do dalszy h wypowiedzi i podję ia wysiłku z ia y Mogą jed ak, w głę szy ko tak ie jaki za hodzi po iędzy dorad a i klie te, yć z a zą ą przeszkodą Do re słu ha ie ie wy aga potwierdze ia zy po hwały a siłę Błęd e sfor ułowa ia ają zęsto astępują ą postać: Masz ałkowitą ra ję ; Ja też y tak właś ie postąpił ; Ty jesteś w porządku.

26 Zawstydza ie, oś iesza ie Przykłady aj zęś iej pojawiają się w rela ji rodzi e - dzie ko, także szefpra ow ik i są wypowiada e w o e oś i i y h Naj zęś iej ędą to takie stwierdze ia, jak: Powi ie eś się wstydzić... ; Jak ogłeś tak postąpić... ; Trze a yć ko plet y głup e, że y....

27 Interpretowanie, analizowanie Te typ łędów w słu ha iu występuje dość zęsto wśród po zątkują y h doradców Przeko a ie, iż dyspo ują już pew ą wiedzą psy hologi z ą upraw iają ą do szuka ia w do ierają y h treś ia h ukrytego z a ze ia oże okazać się zwodnicze i brzemienne w konsekwencjach Przykłady łęd y h sfor ułowań: Ty aprawdę to w ale tak ie yślisz... ; Czy wiesz, o tak NAPRAWDĘ jest twoi pro le e... ; Tylko starasz się wypaść źle w oi h o za h, o prze ież....

28 Pocieszanie, okazywanie sympatii, wzmacnianie Po iesze ie oże yć łęde w do ry słu ha iu, gdyż oże to irytować klie ta opowiadają ego o swoi h trud y h przeży ia h, dzielą ego się swoim problemem, zmartwieniem Okaza ie sy patii, po iesza ie oże stać się przeszkodą dla spo ta i z oś i wypowiedzi klie ta W po iesza iu w trak ie słu ha ia jest zawarty ukryty ko u ikat dla dorad y, który w te sposó daje z ać, a y klie t ie ówił wię ej a da y temat Przykłady: Nie przej uj się, ie jest aż tak źle... ; Zo a zysz, wszystko się jesz ze do rze ułoży... ; Nie artw się, zo a zysz za rok ędziesz się z tego ś iał

29 So dowa ie, przepytywa ie ie ylić z zadawa ie pytań w ogóle Zadawa ie pytań także oże ogra i zać i zakłó ać słu ha ie W podstaw stawia ia pytań w zasie słu ha ia o zywiś ie leży traf e przeko a ie dorad y, że dodatkowe pyta ia pozwolą a lepsze zrozumienie problemu, a tym samym na jego szybkie i efektywne rozwiąza ie Jed ak tak jak w poprzed iej kategorii łędów, także i tu oże dojść do ograniczenia spontanicznego rytmu wypowiedzi Stawia e pyta ia z uszają do swoistego zatrzy a ia się ówią ego, do posłuże ia się w większy stop iu u ysłe, iż e o ja i w swojej wypowiedzi

30 Czasa i pyta ia ogą yć iezwykle zawiłe, odwołują e się do z a z ie w ześ iejszy h wypowiedzi ówią ego lu też przei telektualizowa e i psychologicznie skomplikowane Przy tego rodzaju łęda h oże y wyraź ie zao serwować przesuwa ie się uwagi i z a ze ia z klie ta a oso ę dorad y Istot a jest tutaj u iejęt ość pra y iszą Najpopularniejszym i najbardziej nieterapeutycznym pytaniem, które pada przy takich okazjach brzmi: Dla zego?

31 Wy ofa ie, z ia a te atu, żartowa ie Te łędy są ardzo proste i wyraź ie przekazują od klie ta i for a ję, że dorad a ie h ę słu hać dalej Klie t dowiaduje się, że jego pro le, i to, o ówi, w isto ie rze zy ie jest waż e Dość zęsto tego rodzaju łędy spowodowa e są lękie dorad y, który zują zagroże ie wiążą e się z ty, o słyszy, pró uje przerwać pro es słu ha ia Przykłady wypowiedzi: Pogadaj y o ty i y raze ; Jeśli yślisz, że TY asz pro le to posłu haj, o ja i powie o so ie... ; Nie artw się, jutro ędzie lepiej... ; То, со ówisz, przypo i a i...

32 Waru ki do rego słu ha ia Przeko a ie klie ta, że jest waż y dla tego, który go słu ha Przeko a ie klie ta, że dorad a darzy go sza u kie i respekte Słu ha ie powi o yć odzwier iedlają e, tz., że dorad a doko uje pew ej refleksji i telektual ej, zasta owie ia się ad ty, o usłyszał od klie ta Dorad a stara się zrozu ieć to, zego słu ha i swe stara ie ko u ikuje klientowi w formie stwierdzenia, a nie pytania Naj ardziej dosko ały jest ko u ikat ają y for ę przypusz ze ia, do ie a ia od oś ie tego, o słu ha z usłyszał. Dorad a za hę a do ówie ia

33 Aktyw e słu ha ie Sed e aktyw ego słu ha ia jest przede wszystki prawdziwe zainteresowanie tym co mówi nasz rozmówca Należy skupić swoją uwagę a roz ów y i spojrzeć a to o się dzieje, o da a osoba mówi, w szerszej perspektywie Ko ie z a jest otwartość, e patia i otwarty u ysł a to o słyszy y i oże y zao serwować Aktyw e słu ha ie ie występuje w sytua ji kiedy ie jesteś y za iekawie i i żywo zai teresowa i słowa i drugiej oso y

34 Waru ki aktyw ego słu ha ia Fizy z a i psy hi z a ko e tra ja a klie ie właś iwy dysta s, ko takt wzrokowy Szacunek, partnerstwo Nie ależy o e iać Nie ależy uogól iać Nie oż a pozwolić so ie a adi terpreta ję Należy stworzyć klie towi waru ki do wol ej i ieskrępowa ej wypowiedzi ie oż a sugerować a i a ipulować Upew ie ie się, zy klie t został do rze zrozu ia y klaryfika ja, parafraza, pre yzja Należy ówić od sie ie, zyli wprost o so ie, wyrażać swoje potrze y, u zu ia i propozycje

35 Okazywanie uwagi (T-O-P-O-R) T- jest przypo ie ie, y sta ąć twarzą w twarz z klie te, O - przypo i a o przyję iu otwartej postawy P - przypomina, by doradca po hylił się w stro ę klie ta O - oznacza kontakt wzrokowy (oko) R - sta owi wskazówkę dla dorad y, a y się rozluź ił

36 Te h iki aktyw ego słu ha ia Te h iki aktyw ego słu ha ia są arzędzia i, które po agają zrozu ieć pu kt widze ia drugiej stro y i wspo agają pro es porozu ie ia po iędzy rozmówcami Cele uży ia ty h te h ik jest udowa ie at osfery zaufa ia, ezpie zeństwa i otwartoś i, zyli at osfery, która sprzyja sz zerej roz owie

37 Parafraza Za hę a ie Dowartoś iowa ie Odzwier iedla ie / odzwier iedla ie u zuć Wyjaś ia ie/klaryfika ja/pre yzowa ie/ko kretyzowa ie Podsumowanie Pyta ia otwarte i za k ięte Ko u ikat Od sie ie

38 Parafrazowanie Parafraza jest powtórze ie /stresz ze ie włas y i słowa i wypowiedzi klie ta, w elu sprawdze ia zgod oś i i te ji ówią ego z od iore dorad y Rozwija w as wrażliwość a klie ta Utwierdza klie ta, że jest rozu ia y i słu ha y Podkreśla zai teresowa ie dorad y klie te Porządkuje wypowiedzi Ko e truje uwagę klie ta i dorad y Pozwala sprawdzić zgod ość od zytu ko u ikatu z i te ja adaw y Pozwala przerwać z yt długą wypowiedź

39 Zwroty charakterystyczne dla parafrazy: O ile Cię do rze zrozu iałe... Rozu ie, że A wię twierdzisz, że... A wię sądzisz, że... Ch esz powiedzieć, że... I y i słowy... Wykra za ie poza wypowiedź ie jest już parafrazą!

40 Korzyś i z parafrazowa ia: Sy patia i sza u ek klie ta syg ał, że jest słu ha y Zapo iega złoś i, łagodzi kryzysy wy isza e o je, daje zas a yśle ie Zapo iega ieporozu ie io porządkuje rozu ie ie dorad y i yśle ie klienta) Po aga zapa iętać i for a je Likwiduje lu z iejsza ariery utrud iają e uważ e słu ha ie

41 Za hę a ie Cele za hę a ia jest oś ielić, za hę ić klie ta, a y włą zył się w pro es dorad zy. W za hę a iu po o e są iewer al e syg ały oraz słow e potwierdze ia ko u ikują e o ty, że oferujesz ówią e u swój zas i uwagę Przykłady: Potakiwa ie głową Po hyle ie się w kieru ku ówią ego Uś ie ha ie się Zwroty typu: aha, tak, tak, itp... Czy asz o hotę powiedzieć oś wię ej?, I teresuje ie to, o ówisz, itp...

42 Dowartoś iowa ie Cele stosowa ia dowartoś iowa ia jest wz o ie ie i do e ie ie starań, działań, i te ji, deklara ji klie ta tak, a y podkreślić jego waż ość i wartość (np. Dziękuję Ci za to, że się ze ą dzielisz tą sytuacją ) Dowartoś iowa ie służy: Buduje at osferę zaufa ia, ży zliwoś i, otwartoś i i ezpie zeństwa Wz a ia po zu ie part erstwa i współpra y Pozwala do e ić i podkreślić osiąg ię ia, suk esy, postępy stro Wz a ia stro ę sła szą Podkreśla postęp w pro esie doradztwa

43 Odzwierciedlenie Upew ia klie ta, że jest słu ha y przez dorad ę Formy: Wydaje i się, że jak y ; Wygląda a to, że ; Wyo raża so ie, że, Ma takie przypusz ze ie fa tazję, że ; To tro hę tak jak yś ie wiedział a, o ędzie dalej Odzwier iedle ie ie powi o yć adużywa e i ie każda wypowiedź ówią ego wy aga potwierdze ia Odzwier iedle ie aj zęś iej powi o doty zyć jakiegoś ałoś iowego wątku zy te atu porusza ego przez potrze ują ego po o y w zasie sesji porady Jest o o iezwykle użyte z e w od iesie iu do określe ia zy azwa ia e o ji, jakie w da ej hwili przeżywa klie t

44 Odzwier iedle ia peł ią waż ą fu k ję w pro esie słu ha ia, po ieważ są jed o ześ ie ko u ikate od dorad y o jego zai teresowa iu i aktyw y u zest i ze iu w pro esie porady oraz pozwalają a pre yzję w określa iu problemu danej osoby czy stanu jej emocji U iejęt ość for ułowa ia i posługiwa ia się odzwierciedleniami przychodzi z upływe zasu i li z ą od ywa y h sesji Odzwier iedle ie wywołuje u klie ta ezpośred ią reak ję, która zostaje aty h iast wysła a" do dorad y, powiada iają go jak da e odzwier iedle ie zostało przyjęte Dlatego, jako natychmiastowa informacja zwrotna, ma ona niezwykle istotne z a ze ie dla ałego pro esu doradztwa i ko taktu w trak ie trwa ia sesji

45 Po pojawie iu się odzwier iedle ia dorad a otrzy uje syg ał, zy jego stwierdze ie yło traf e i zostało właś iwie przyjęte przez ówią ego lu też, czy przeciwnie yło łęd e i za urzyło, a ie ułatwiło pro es słu ha ia O zywiś ie ie ist ieją ałkowi ie pew e syg ały ówią e o traf y lu łęd y przyję iu przez ówią ego użytego odzwier iedle ia p. il ze ie wywoła e odzwier iedle ie oże świad zyć zarów o o ty, że yło o o właś iwe i akurat e, ale także o ty że yło łęd e Odzwier iedle ie peł i fu k je pre yzują ą wypowiedzi klie ta i jest także syg ałe, że dorad a zaa gażowa y jest w słu ha ie, a ty sa y zy i te pro es jesz ze ardziej prawidłowy i właś iwy

46 Sz zegól y rodzaje odzwier iedle ia oże yć etafora lu przysłowie Używa ie etafor zy przysłów jako odzwier iedleń w zasie słu ha ia opiera się a o zywisty założe iu, że są o e w jaki ś stop iu z a e klie towi oraz zosta ą przez iego z łatwoś ią zrozu ia e Często jest tak, że w sposó krótki i lapidar y, świet ie i z wdziękie oddają o e se s i treść tego, o klie t stara się opisać i powiedzieć Korzysta ie z i h powi o ra zej ieć iejs e w pra y z oso ą którą w iarę do rze poz aliś y i li z a od yty h z ią sesji jest z a z a Nieu iejęt e korzysta ie z etafor i przysłów za iast pozytyw ie wpływać a pro es słu ha ia oże go także utrud iać lu za urzać kiedy?

47 Odzwierciedlenie trafne i nietrafne Za howa ie ówią ego: Nie przerywa wypowiedzi Odzwierciedlenie trafne Potwierdza odzwier iedle ie lu je odrzu a, uś iśla i koryguje Traf ość potwierdza i ika, ekspresja twarzy lu i e za howa ie niewerbalnie lub parawerbalne Po hwała dorad y za traf ość po zy io ej uwagi rawo, dokład ie, właś ie tak

48 Odzwierciedlenie nietrafne Za howa ie ówią ego: Przerywa wypowiedź lu z ie ia te at Przyj uje postawę wy ofują ą zaprze za te u, o powiedział w ześ iej Niewer al e za howa ia świad zą e o wy ofa iu Długa przerwa, il ze ie po usłysze iu odzwier iedle ia

49 Odzwier iedla ie u zuć Odzwier iedle ie u zuć oz a za wyraże ie u zuć i e o ji klie ta, poprzez przekaza ie i h słowa i przez dorad ę. Cele odzwier iedle ia jest zrozumienie stanu emocjonalnego klienta Cze u służy odzwier iedla ie? Nazywa i ujawnia emocje, uczucia U ożliwia klie towi właś iwą o e ę swoi h u zuć i e o ji Daje poczucie zrozumienia Po aga zapa ować ad e o ja i i u zu ia i

50 Wyjaś ia ie klaryfika ja Wyjaś ia ie klaryfika ja to pre yzowa ie, ko kretyzowa ie oraz porządkowa ie waż y h kwestii, pro le ów za po o ą odpowied i h pytań. Cele zastosowa ia tej te h iki oże yć ustale ie ajważ iejszy h te atów w procesie doradczym, diagnoza sytuacji czy diagnoza problemu Klaryfikacja zęsto peł i rolę podsu owa ia Klaryfikacja za zy a się od słów: Czy to z a zy, że... ; Jeśli do rze ię zrozu iała to...

51 Cze u służy klaryfika ja: Pozwala zrozu ieć pro le i jego przy zy y Rozpoz ać ajważ iejsze kwestie U ożliwia zdo y ie dodatkowy h da y h Pozwala sprawdzić zy do rze zrozu ieliś y i te ję klie ta Pozwala zweryfikować rozu ie ie dorad y z i te ją klie ta Pozwala określić ewe tual e roz ież oś i Porządkuje przekaza e i for a je

52 Podsumowanie Podsu owa ie to ze ra ie i stresz ze ie ajważ iejszy h kwestii, i for a ji, yśli i u zuć, które się pojawiły pod zas roz owy dorad zej Cze u służy podsu owa ie? Ze ra ie i preze ta je ajważ iejszy h kwestii sesji dorad zej U ożliwia wy iąga iu w iosków U ożliwia skupie ie uwagi a isto ie pro le u U ożliwia ukaza ie postępów w pro esie dorad zy U ożliwia korygowa ie ieś isłoś i U ożliwia do k ię ie określo ego etapu /sesji dorad zej

53 Pyta ia otwarte i za k ięte Pytanie otwarte za zy ają się od słów: JAK, JAKA, JAKIE, CO, KTO, KIEDY, GDZIE. Dają o e klie towi ieogra i zo ą dowol ość odpowiedzi, a także ko tekstu, w jaki opowiada. Takie pyta ia sprzyjają kli atowi otwartoś i, zaufa ia i ezpie zeństwa a po ad wszystko dostar zają wię ej i for a ji o / od klie ta Pyta ia za k ięte to taki rodzaj pytań, a które oż a odpowiedzieć jedy ie TAK lub NIE. Często za zy ają się od słowa: CZY Pyta ia sugerują e to pyta ia zawierają e w so ie o zekiwa ą odpowiedź

54 Ko u ikat od sie ie ko u ikat typu JA Ko u ikaty od sie ie typu JA ak e tują klie ta, jego sta e o ji, sytua ji lu za howań Pozwalają a wyraża ie sie ie, ale także w rela ji z i ą oso ą, pozytyw e lu negatywne Opisują, o się dzieje ze klie te, gdy Składają się z dwó h ele e tów: opisu wydarzeń i faktów oraz opisu reakcji nadawcy Naj zęś iej za zy ają się od Czuję się lub Czuję, że

55 Powodzenia w komunikacji