Plan wynikowy kl. 2. zakres treści nauczania w klasie drugiej (P) materiały, z których będzie korzystał na lekcji (P) za co i jak będzie oceniany (P)

Transkrypt

1 Plan wynikowy kl. 2 P poziom podstawowy PP poziom ponadpodstawowy Dział programu 1. Lekcja wprowadzająca: Co będziemy robić na lekcjach historii w klasie drugiej? Zakres rzeczowy i chronologiczny materiału historii w klasie drugiej. Charakterystyka podręcznika i zeszytu ćwiczeń. Kryteria oceniania wypowiedzi ustnych, testów pisemnych, zadań domowych oraz pracy na lekcji (praca ze źródłami, udział w dyskusji, praca w zespole, gromadzenie i wykorzystywanie informacji). zakres treści nauczania w klasie drugiej materiały, z których będzie korzystał na lekcji za co i jak będzie oceniany w jaki sposób wykorzystywać podręcznik i zeszyt ćwiczeń w pracy na lekcji i w domu w jaki sposób może uzyskać oceny z historii w jaki sposób może rozszerzać i uzupełniać wiedzę historyczną omówić ogólnie okresy historyczne poznane w klasie I wskazać najważniejsze daty i pojęcia z klasy pierwszej wskazać zakres treści nauczania w klasie drugiej posługiwać się wszystkimi elementami podręcznika odnaleźć potrzebne informacje uzupełniające w literaturze naukowej i popularnonaukowej korzystać z ćwiczeń źródłowych i zeszytu ćwiczeń 1

2 I. Europa i Polska u schyłku średniowiecza. 2. Kryzys wieków XIV XV. Niewola awiniońska papieży. Wielka Schizma Zachodnia. Herezje na Zachodzie. Osłabienie cesarstwa. Wojna stuletnia i jej skutki. Czarna śmierć. Zapowiedź nowych czasów. daty: r. (tzw. niewola awiniońska papieży), r. (epidemia dżumy), r. (sobór w Konstancji), r. (wojna stuletnia) państwa uznające papieży rzymskich oraz państwa uznające papieży awiniońskich nowe formy pobożności dostrzec cechy wspólne herezji, a także akcenty społeczne i narodowe w ich programach przedstawić przyczyny schyłku średniowiecza w XIV XV w. wymienić i wskazywać na mapie największe i najbogatsze miasta w końcu średniowiecza wskazać miasta-morskie potęgi w średniowiecznej Europie dostrzec w efektach wojny stuletniej ostateczne zwycięstwo idei państw narodowych z odpowiedniego rozdziału 3., 4. Królestwo Polskie za Kazimierza Wielkiego. A. Polityka zagraniczna Sytuacja polityczna Polski u progu rządów Kazimierza. daty: 1335 r. (zjazd w Wyszehradzie), 1343 r. (pokój w Kaliszu), 1341 r. (konflikt zbrojny z Czechami o Śląsk), 1348 r. (pokój w Namysłowie), 1364 r. (utworzenie Akademii Krakowskiej, zjazd monarchów w Krakowie) postanowienia procesów sądowych rozpatrujących spór polsko-krzyżacki określić i wskazać na mapie granice Polski na początku i na końcu panowania Kazimierza Wielkiego przedstawić działania i zasługi króla na polu polityki wewnętrznej i zagranicznej interpretować tytuł króla Kazimierza: pojęcia i terminy historyczne: niewola awiniońska, antypapież, Wielka Schizma Zachodnia, herezje, Hanza, bank, giełda, kapitał, gospodarka rynkowa,,,jesień średniowiecza waldensi, albigensi, husytyzm, taboryci, ruch biczowników przyczyny rozbicia jedności religijnej Europy i upadku powagi moralnej Kościoła objawy kryzysu politycznego jako rezultat kryzysu duchowego przyczyny i przejawy ożywienia gospodarczego i zmian społecznych pod koniec XIV w. źródła bogacenia się miast-morskich potęg pojęcia i terminy historyczne: Ruś Czerwona, unifikacja, prawo składu, przymus drogowy, żupy solne, prawo zwyczajowe, statuty, kodyfikacja prawa, starosta, monarchia stanowa, herb, chorągiew, pospolite ruszenie, Korona Królestwa Polskiego stan państwa i stosunki z sąsiadami u 2

3 Ugoda z Luksemburgami, sojusz z Węgrami. Spór z Krzyżakami. Pokój w Kaliszu i jego znaczenie. Nabytki terytorialne. B. Polityka wewnętrzna Rozwój handlu i rzemiosła. Budowa miast i zamków. Ujednolicenie prawa. Akademia Krakowska. Korona Królestwa Polskiego. 5. Unia Polski z Litwą. Rządy Ludwika Węgierskiego. Jadwiga na tronie Polski. Litwa przed unią. Unia w Krewie. Reakcja Krzyżaków. Bilans unii. oraz pokoju w Kaliszu organizację państwa Kazimierza Wielkiego postacie: Ludwika Węgierskiego, Elżbiety (jego matki), Jadwigi, Jagiełły daty: 1385 r. (unia w Krewie), 1386 r. (chrzest i ślub Jagiełły z Jadwigą) postanowienia unii w Krewie daty panowania dynastii Jagiellonów 3 progu panowania Kazimierza Wielkiego przyczyny starań króla o pokojowodyplomatyczne rozstrzyganie problemów politycznych znaczenie dla Polski zdobyczy terytorialnych na wschodzie, zachodzie i północy znaczenie ogłoszenia statutu wiślickiego i piotrkowskiego sposób pojmowania Korony Królestwa Polskiego w czasach Kazimierza Wielkiego pojęcia i terminy historyczne: przywilej generalny, bezkrólewie, poganie, unia, unia personalna, dynastia, Andegawenowie, Jagiellonowie treść i znaczenie przywileju koszyckiego wspólne zagrożenie krzyżackie przyczyny zawarcia unii ze strony Polski i Litwy powody niezadowolenia Krzyżaków z unii pan i dziedzic Pomorza interpretować określenie Kazimierza jako,,króla chłopów wskazać na mapie lokowane miasta, odczytać z mapy informacje na temat rozwoju gospodarki ocenić Kazimierza Wielkiego jako władcę i człowieka wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału zaprezentować drogę Jadwigi do korony polskiej i ślubu z Jagiełłą podać okoliczności i przyczyny zawarcia unii w Krewie analizować w oparciu o tekst źródłowy warunki, na jakich zawarto unię, określić zobowiązania Jagiełły uszeregować przyczyny unii według ważności dokonać bilansu unii dla Polski i Litwy

4 z odpowiedniego rozdziału przedstawić przyczyny oraz przygotowania Krzyżaków i państwa polsko-litewskiego do wojny omówić przebieg wojny i jej rezultaty posługiwać się planem bitwy pod Grunwaldem, analizować siły i szanse obu stron na zwycięstwo ocenić zwycięstwo grunwaldzkie analizować na podstawie tekstu źródłowego poglądy Pawła Włodkowica przedstawione na soborze w Konstancji wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału 6. Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim. Konflikt z Krzyżakami. Wybuch wojny. Bitwa pod Grunwaldem i jej znaczenie. Oblężenie Malborka. Pierwszy pokój toruński. Spór polskokrzyżacki na soborze w Konstancji wystąpienie Pawła Włodkowica. postacie: Władysława Jagiełły, Witolda, Zawiszy Czarnego, Ulricha von Jungingena, Mikołaja Trąby, Pawła Włodkowica daty: r. (wielka wojna), 15 lipca 1410 r. (bitwa pod Grunwaldem), 1411 r. (pokój toruński), (sobór w Konstancji przebieg wojny i warunki pokoju pojęcia: sobór, prymas, herb, chorągiew, most pontonowy znaczenie zwycięstwa pod Grunwaldem dla złamania siły Zakonu nikłe osiągnięcia pokoju toruńskiego wybitność tez traktatu Pawła Włodkowica O władzy cesarza i papieża nad niewiernymi przyczyny, dla których mowa Włodkowica zrobiła wielkie wrażenie na uczestnikach soboru w Konstancji 7. Kultura polska późnego średniowiecza. Okres gotycki. Najważniejsze zabytki gotyckie w Polsce. Akademia Krakowska postacie i dokonania: Wita Stwosza, Janka z Czarnkowa, Jana Długosza, Zawiszy Czarnego przykłady budowli i rzeźb gotyckich w Polsce najważniejsze zabytki polskiej literatury średniowiecznej najsławniejszych rycerzy polskich pojęcia: witraż, ratusz, sukiennice, miniatura, kronika, turniej rycerski, kazania, psałterz, inicjał różnice między stylem romańskim i gotyckim znaczenie odnowienia i podniesienia do rangi uniwersytetu Akademii Krakowskiej oraz jej rolę w kulturze i dostrzegać religijne i świeckie elementy kultury polskiej późnego średniowiecza charakteryzować cechy budowli i rzeźb gotyckich i rozpoznawać je na ilustracjach wskazać zabytki sztuki gotyckiej w swojej miejscowości i regionie 4

5 i jej rola w kulturze polskiej. Kroniki Janka z Czarnkowa i Jana Długosza. Początki piśmiennictwa w języku polskim. Polska kultura rycerska. nauce polskiej kulturotwórczą rolę Kościoła i dworu królewskiego osiągnięcia kultury polskiej na tle kultury europejskiej wyjaśnić pochodzenie zwrotu polegać jak na Zawiszy wykonać w zeszycie ćwiczeń zadanie z odpowiedniego rozdziału 8. Ekspansja turecka. Pojawienie się Turków Osmańskich. Podboje Osmanów. Unia polskowęgierska. Bitwa pod Warną. Zdobycie Konstantynopola upadek Cesarstwa Bizantyjskiego. Organizacja państwa osmańskiego. postacie: Władysława III Warneńczyka, Murada II, Mehmeta II daty: 1440 r. (unia personalna polskowęgierska), 1444 r. (bitwa pod Warną), 1453 r. (upadek Konstantynopola) pojęcia i terminy historyczne: Osmanowie, sułtan, islam, meczet, imperium, kalif, Wysoka Porta, wielki wezyr, diwan, pasza, sipahowie, janczarzy zagrożenie, jakie dla Bizancjum oraz Europy stanowiły podboje Turków osmańskich przyczyny powodzenia podbojów tureckich w XV w. i braku reakcji Europy chrześcijańskiej przyczyny unii polsko-węgierskiej skutki klęski pod Warną dla losów Konstantynopola znaczenie upadku Konstantynopola jako zdaniem części historyków symbolicznego końca średniowiecza wyjaśnić pochodzenie przydomku Władysława III Warneńczyk wskazywać na mapie zasięg podbojów tureckich scharakteryzować zmiany, jakie nastąpiły w Konstantynopolu po zajęciu miasta przez Turków określić skutki upadku Cesarstwa Bizantyńskiego charakteryzować organizację imperium tureckiego, sytuację chrześcijan w państwie z odpowiedniego rozdziału 5

6 9. Lekcja powtórzeniowa: Jesień średniowiecza. Dziedzictwo średniowiecza. 10. Praca klasowa. II. Powstaje Nowy Świat. 11. Nowe idee: renesans i humanizm. Powrót do antyku. Człowiek w centrum Wynalezienie druku. Rola Włoch. Ośrodki kultury renesansowej. na czym polegał powrót do antyku cechy charakterystyczne myśli renesansowej i humanizmu dlaczego renesans narodził się we Włoszech ośrodki kultury renesansowej pojęcia: renesans, humanizm, mecenat, gdzie i dlaczego narodził się renesans wpływ wynalazku druku na rozpowszechnienie się myśli humanistycznej w Europie zmiany, jakie zaszły w życiu Europejczyków w okresie renesansu czym różnił się humanizm odrodzeniowy od humanizmu średniowiecznego oceniać wpływ humanizmu na myśl nowożytną odnajdywać w testach źródłowych ideały i myśli renesansowe i humanistyczne sformułować wypowiedź ustną lub pisemną na temat: Nic, co ludzkie, nie jest mi obce wyjaśnij dewizę humanizmu gromadzić informacje o wybitnych humanistach, sięgając do różnych źródeł sporządzić notę biograficzną o jednym z humanistów scharakteryzować i porównać ideał człowieka antyku, średniowiecza i renesansu z odpowiedniego rozdziału 6

7 12. Kultura renesansu. Najwięksi humaniści. Literatura renesansowa. Nauka. Najwybitniejsi artyści renesansu i ich dzieła. postacie i dokonania: Leonarda da Vinci, Rafaela Santi, Michała Anioła, Erazma z Rotterdamu, Tomasza Morusa, Miguela de Cervantesa, Williama Szekspira, Mikołaja Kopernika, Jana Keplera, Giordana Bruna, Jana Gutenberga, Albrechta Dürera rolę mecenatu rodów włoskich (zwłaszcza Medyceuszów) i Kościoła ( wielkich papieży ) cechy człowieka renesansu pojęcia: humanistyka, utopia, teoria heliocentryczna, styl renesansowy w sztuce, atlas, panaceum, rewolucja kopernikańska w jaki sposób sztuka renesansu kontynuowała sztukę antyczną na czym polegały zasady estetyki renesansowej scharakteryzować styl renesansowy w architekturze i sztuce rozpoznać na ilustracjach dzieła sztuki renesansowej analizować dzieła sztuki i budowle renesansowe sporządzić noty biograficzne najwybitniejszych twórców renesansowych wyjaśnić pochodzenie i znaczenie zwrotów donkiszoteria, walka z wiatrakami, człowiek renesansu wyjaśnić na przykładach, kogo nazywamy człowiekiem renesansu z odpowiedniego rozdziału 13. Wielkie odkrycia geograficzne. Wiedza geograficzna w średniowieczu. Przyczyny odkryć. Pierwsi odkrywcy i ich wyprawy. Odkrycie Ameryki. Droga morska do Indii. Opłynięcie świata. postacie i dokonania: Vasco da Gamy, Krzysztofa Kolumba, Amerigo Vespucciego, Ferdynanda Magellana daty: 1498 r. (odkrycie drogi morskiej do Indii), 1492 r. (odkrycie Ameryki), r. (opłynięcie świata) przyczyny podjęcia wypraw odkrywczych znaczenie odkrycia Ameryki pojęcia: karawela, karraka, kompas, astrolabium, log, cywilizacje prekolumbijskie, faktorie, rekonkwista wiedzę geograficzną średniowiecza cele, jakie przyświecały odkrywcom i podróżnikom dlaczego data odkrycia Ameryki jest jedną z symbolicznych dat początku epoki nowożytnej wyjaśnić, dlaczego odkrycia geograficzne zostały zapoczątkowane przez Hiszpanów i Portugalczyków analizować trudy i niebezpieczeństwa dalekich podróży na podstawie tekstów źródłowych uzasadnić, czy Krzysztof Kolumb jest słusznie nazywany odkrywcą Ameryki zamiast Amerigo Vespucciego wskazać na mapie przebieg podróży odkrywczych i odkryte obszary 7

8 wpływ odkryć geograficznych na poszerzenie wiedzy o świecie wskazać, jak zmieniła się wiedza Europejczyków i ich życie codzienne pod wpływem wielkich odkryć opisać budowę statku, na którym dokonywano podróży oceanicznych wyjaśnić, jaka była rola sponsorów w dojściu do skutku wypraw odkrywczych ocenić metody postępowania Europejczyków wobec ludności tubylczej sformułować własną opinię na temat: Czy kultury prekolumbijskie były niżej rozwinięte od kultury europejskiej i dlatego były skazane na zagładę? wskazać na mapie obszary, do których zaczęli docierać Europejczycy od XV w. scharakteryzować kultury prekolumbijskie wskazać i ocenić skutki odkryć geograficznych analizować przyczyny sukcesu podbojów terytoriów Majów, Inków, Azteków przez garstkę Europejczyków na podstawie tekstów źródłowych opisać życie Europejczyków w koloniach 14. Daleki świat. Okrywanie Azji i Afryki. Kultury prekolumbijskie. Wyprawy konkwistadorów. Imperia kolonialne. Chrystianizacja i eksploatacja Indian. Niewolnictwo. Skutki odkryć geograficznych dla Europy i obszarów kolonizowanych. postacie i dokonania: Hernana Corteza, Francisca Pisarra nazwy państw, które dokonały podbojów nowo odkrytych terenów zasięg podbojów Hiszpanii i Portugalii oraz nazwy opanowanych przez nie ziem pojęcia i terminy historyczne: tubylcy, kultura prekolumbijska, konkwista, konkwistador, kolonia, eldorado, misjonarz, Stary Świat, Nowy Świat stosunek Europejczyków do ludności tubylczej sposób organizacji podbitych terenów i jego przyczyny skutki odkryć geograficznych dla Starego i Nowego Świata 8

9 z odpowiedniego rozdziału ocenić skutki rozłamu chrześcijaństwa jako ostatecznego końca średniowiecznego uniwersalizmu porównać przyczyny szerzenia się reformacji w poszczególnych krajach wskazać na mapie kraje ogarnięte reformacją w XVI w. porównać doktryny poszczególnych odłamów chrześcijaństwa analizować na podstawie źródeł zarzuty wobec Kościoła katolickiego wysuwane przez zwolenników reformacji zredagować rozprawkę na temat: Jaki był wpływ poglądów Jana Kalwina na kształtowanie się gospodarki wolnego rynku? z odpowiedniego rozdziału 15. Reformacja. Zepsucie i demoralizacja w Kościele. Społeczne i polityczne przyczyny reformacji. Wystąpienie Lutra. Kalwinizm. Kościół anglikański Podział religijny Europy. postacie i dokonania: Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII daty: 1517 r. (wystąpienie Lutra), r. (wojna chłopska), 1534 r. (akt supremacji) przyczyny reformacji miejsca występowania ruchów reformacyjnych nazwy nowych odłamów religijnych postanowienia pokojów zawieranych po wojnach religijnych podział religijny Europy w wyniku reformacji pojęcia: reformacja, symonia, nepotyzm, odpusty, kościół narodowy, zbór, protestantyzm, tolerancja religijna, bulla, anabaptyści, wojna chłopska, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, hugenoci przyczyny szerzenia się reformacji różnice między nowymi wyznaniami a katolicyzmem wpływ reformacji na sytuację polityczną Europy skutki reformacji 16. Reforma katolicka. Kościół katolicki wobec reformacji. postacie i dokonania: św. Piusa V, św. Ignacego Loyoli, św. Franciszka Ksawerego daty: 1540 r. (zatwierdzenie zakonu jezuitów), (sobór pojęcia: sobór, herezja, jezuici, inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, katechizm, mszał, kolegia, rekolekcje, misje, reforma katolicka, kontrreformacja porównać dogmaty wiary potwierdzone przez sobór trydencki z założeniami luteranizmu, kalwinizmu i anglikanizmu scharakteryzować reformy 9

10 Sobór trydencki. Jezuici. Nowe formy duszpasterstwa. Rozwój misji. trydencki), 1555 r. (pokój w Augsburgu) czynniki, które zatrzymały reformację i dokonały odnowy w Kościele najważniejsze uchwały soboru trydenckiego sposoby działania jezuitów przyczyny wojen religijnych w Europie specyfikę zakonu i metod działania jezuitów rolę jezuitów w dokonaniu odnowy Kościoła przyczyny odbudowy autorytetu Kościoła i cofania się reformacji rolę nowych form duszpasterstwa wewnętrzne w Kościele i ocenić ich skutki wskazać rolę soboru trydenckiego w odbudowie pozycji Kościoła sporządzić notę biograficzną św. Franciszka Ksawerego największego misjonarza Kościoła katolickiego porównać warunki pokojów religijnych w Europie wskazać podobieństwa i różnice między Kościołami chrześcijańskimi wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 17. Narodziny kapitalizmu. Przemiany ekonomiczne w XVI XVII w. Nowe narzędzia i metody produkcji. Banki, giełdy, pieniądz. Nowe metody wytwórczości. Rewolucja cen. kształt gospodarki na zachodzie i wschodzie Europy w XVI XVII w. nowe narzędzia produkcji sposób, w jaki pieniądz stał się towarem nowe metody wytwórczości pojęcia: rewolucja cen, kapitalizm, ustrój gospodarki rynkowej, rynek, bank, monopol, giełda, weksel, lichwa, kredyt, akcja, spółka akcyjna, manufaktura, system nakładczy rolę giełd, banków i obrotu papierami wartościowymi w rozwoju ekonomicznym Europy dalekosiężne skutki rewolucji cen wpływ kalwinizmu na przemiany ekonomiczne w Europie scharakteryzować przemiany ekonomiczne w Europie w XVI w. wskazać rolę przemian gospodarczych w XVI XVII w. dla ukształtowania się współczesnej gospodarki omówić zasady funkcjonowania systemu nakładczego i manufakturowego podać przyczyny dualizmu ekonomicznego w Europie i jego skutki 10

11 Dualizm w rozwoju gospodarczym Europy. wskazać na mapie linię podziału Europy na dwie strefy gospodarcze analizować dynamikę zmian gospodarczych w Europie na podstawie źródeł wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 18. Kształtowanie się nowożytnego państwa. Nowe idee polityczne J. Bodin, M. Machiavelli. Centralizacja władzy. Rozbudowa armii i biurokracji. Merkantylizm. Podporządkowanie religii państwu. postacie i dokonania: Jana Bodina, Mikołaja Machiavellego, Tomasza Morusa nowożytny ideał władcy sposoby umacniania władzy i budowania potęgi nowożytnego państwa pojęcia: utopia, władza suwerenna, władza absolutna, makiawelizm, merkantylizm, armia zawodowa zmiany w ujęciu władzy i własności w teoriach nowożytnych skutki centralizacji władzy i rozbudowy biurokracji wymienić nazwiska twórców teorii państwa i scharakteryzować ich poglądy ocenić zasadę rządzenia państwem bez względu na środki wskazać przykłady funkcjonowania poznanych teorii w państwach współczesnych przedstawić portret idealnego władcy w świetle nowożytnych teorii wyjaśnić, na czym polegała utopijność wizji społeczeństwa T. Morusa na podstawie analizy źródła wyjaśnić znaczenie zwrotu makiawelizm z odpowiedniego rozdziału 11

12 19. Państwa europejskie w XVI w. Imperium Habsburgów. Dominacja i zmierzch Hiszpanii. Powstanie Niderlandów. Anglia elżbietańska i Francja Walezjuszów. Ekspansja turecka. Lepanto. Rywalizacja w Nowym Świecie. postacie i dokonania: Karola V, Filipa II, Wilhelma Orańskiego, Elżbiety I, Henryka IV daty: 1525 r. (bitwa pod Pawią), 1526 r. (bitwa pod Mohaczem), 1571 r. (bitwa pod Lepanto), 1588 r. (klęska Wielkiej Armady, powstanie Niderlandów), 1598 r. (edykt w Nantes) obszary rywalizacji kolonialnej i nazwy państw rywalizujących obszary objęte ekspansją turecką w XVI w. nazwy dynastii panujących w Europie w XVI w. pojęcia i terminy historyczne: hegemonia polityczna, inkwizycja, wojsko zaciężne, wojna nowożytna, Wielka Armada, hugenota, Noc św. Bartłomieja, edykt charakter zmian politycznych w Europie w XVI w. przyczyny konfliktu między Hiszpanią i Anglią przyczyny rywalizacji francuskohabsburskiej przyczyny powstania w Niderlandach określić przyczyny rywalizacji państw europejskich wskazać na mapie główne obszary rywalizacji przedstawić przebieg konfliktów i walk w ujęciu chronologicznym oraz ich wynik wymienić dynastie panujące w Europie w XVI w. i ich najważniejszych przedstawicieli wyjaśnić przyczyny rywalizacji i wojen między państwami europejskimi w XVI w. ocenić korzyści z panowania na morzu dla potęgi państwa analizować charakter wojen nowożytnych wskazywać znaczenie bitwy pod Lepanto dla zatrzymania ekspansji tureckiej z odpowiedniego rozdziału 20. Lekcja powtórzeniowa: Narodziny nowożytnej Europy. 21. Praca klasowa. 12

13 III. Monarchia Jagiellonów. 22. Konflikty stare i nowe. Wojna trzynastoletnia i drugi pokój toruński. Hołd pruski. Wojny z Moskwą. Rozejm w Jamie Zapolskim. postacie i dokonania: Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta Starego, Albrechta Hohenzollerna, Stefana Batorego daty: r. (wojna trzynastoletnia), 1466 r. (drugi pokój toruński), 1525 r. (pokój krakowski), 1582 r. (rozejm w Jamie Zapolskim) powody konfliktów z Prusami i Moskwą przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej postanowienia pokoju toruńskiego pojęcia: inkorporacja, sekularyzacja państwa, hołd pruski, lenno, wojna północna znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego dla Polski przyczyny sekularyzacji Prus przez Albrechta Hohenzollerna i jej skutki przyczyny wojen z Moskwą znaczenie posiadania Inflant dla Polski i Rosji charakteryzować przebieg wojen polsko-krzyżackich i oceniać ich wynik wskazywać na mapie obszary rywalizacji i miejsca bitew interpretować postanowienia II pokoju toruńskiego i wynik wojny trzynastoletniej na podstawie źródła rozumieć konieczność przeciwstawienia się ekspansji moskiewskiej zanalizować obraz Hołd pruski J. Matejki dostrzec w sposobie rozwiązania kwestii pruskiej powód powolnego schyłku potęgi Polski i jej upadku z odpowiedniego rozdziału podać imiona władców z dynastii Jagiellonów rządzących w krajach Europy Środkowo-Wschodniej wskazać cele polityki Jagiellonów i ocenić jej skutki wskazywać na mapie tereny 23. Jagiellonowie i Europa. Polityka dynastyczna. Rywalizacja z Habsburgami. Konflikt z Turcją. postacie i dokonania: Władysława III Warneńczyka, Władysława Jagiellończyka, Ludwika Jagiellończyka daty 1444 r. (bitwa pod Warną), 1515 r. (traktat wiedeński), 1526 r. (bitwa pod pojęcia: polityka dynastyczna, unia personalna zasady polityki dynastycznej Jagiellonów i ich skutki dla Polski przyczyny przegranej rywalizacji Jagiellonów z Habsburgami 13

14 Problemy z Tatarami. Mohaczem), 1533 r. (pokój z Turcją) konfliktów, w które byli zaangażowani Jagiellonowie z odpowiedniego rozdziału wskazywać różnice między polskim stylem renesansowym a gotyckim wskazywać najważniejsze zabytki renesansowe w Polsce i swoim regionie wskazywać budowle renesansowe w swojej miejscowości odnajdywać dzieła architektury i sztuki renesansowej na ilustracjach wskazywać przykłady obecności idei renesansowych w świecie współczesnym scharakteryzować myśl polityczną polskiego renesansu ocenić wkład Polaków w osiągnięcia cywilizacyjne Europy i świata wskazać wkład A.F. Modrzewskiego w rozwój europejskiej myśli politycznej interpretować słowa M. Reja: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają 24. Kultura renesansowej Polski. Docieranie idei renesansowych do Polski wpływy włoskie. Mecenat Kościoła i dworu królewskiego. Humaniści polscy. Rozwój literatury. Architektura i sztuka. Wkład Polaków do kultury europejskiej. Myśl polityczna polskiego renesansu. Istota polskiego renesansu. postacie i dokonania: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, humanistów polskich, Stanisława Hozjusza, Mikołaja Kopernika, Jana Zamoyskiego, Biernata z Lublina, Macieja z Miechowa, Wojciecha z Brudzewa, Jana Kochanowskiego, Mikołaja Reja, Andrzeja Frycza Modrzewskiego formy mecenatu artystycznego przykłady dzieł literatury i sztuki renesansowej oraz budowli renesansowych w Polsce pojęcia: styl zygmuntowski, krużganek, attyka, arkada, arras, system heliocentryczny charakterystyczne cechy stylu renesansowego w sztuce znaczenie wpływu włoskich wzorców dla rozwoju polskiego renesansu koncepcje państwa i prawa oraz jak polscy humaniści oceniali ustrój Rzeczypospolitej rolę Kościoła i ostatnich Jagiellonów w szerzeniu idei renesansowych podobieństwa i różnice między renesansem europejskim a polskim znaczenie piśmiennictwa w języku narodowym dla polskiej kultury polski wkład do kultury i nauki europejskiej 14

15 wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału oceniać, czy powiedzenie Polska państwem bez stosów odpowiadało ówczesnej rzeczywistości interpretować akt konfederacji warszawskiej wskazać, na czym polegała jej doniosłość, zwłaszcza wobec sytuacji w innych krajach zanalizować poglądy polskich zwolenników reformacji na podstawie tekstu źródłowego wymienić nazwiska ludzi Kościoła w dobie reformacji porównać sytuację wyznaniową w Polsce, Niemczech i Francji przytoczyć argumenty za unią brzeską i przeciw niej wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 25. Reformacja w Polsce. Nurty polskiej reformacji. Rejony występowania kierunków reformacyjnych. Wkład reformacji do kultury polskiej. Przyczyny niepowodzenia reformacji. Tolerancja religijna. Konfederacja warszawska. Prawosławie w Polsce. Żydzi i ich kultura. Unia brzeska Kościół greckokatolicki. postacie i dokonania: Mikołaja Reja, A.F. Modrzewskiego, Piotra Skargi, Jakuba Wujka, Stanisława Hozjusza daty: 1563 r. (wydanie Biblii brzeskiej), 1564 r. (sprowadzenie do Polski jezuitów), 1573 r. (konfederacja warszawska), 1596 r. (unia brzeska) nazwy i obszary występowania kierunków reformacyjnych przywódców reformacji w Polsce treść konfederacji warszawskiej narodowości i wyznania religijne w Rzeczypospolitej oraz ich rozmieszczenie pojęcia i terminy historyczne: arianie, bracia polscy, bracia czescy, konfederacja, tolerancja religijna, Biblia brzeska, kolegia, Biblia Wujka, synagoga, Kościół unicki, grekokatolicy reformację polską jako część reformacji europejskiej niebezpieczeństwa grożące krajowi i jego mieszkańcom w wyniku nietolerancji politykę władców polskich wobec innowierców wkład różnowierców w kulturę i gospodarkę Rzeczypospolitej 26. Demokracja szlachecka. Zwichnięcie równowagi stanów rozwój przywilejów daty: 1422 r. (przywilej czerwiński), 1430 r. (przywilej jedleńskokrakowski), 1493 r. (przywilej piotrkowski), 1505 r. (konstytucja nihil novi) pojęcia: szlachta, demokracja szlachecka, przywilej, sejmik ziemski, sejm walny, izba poselska, senat, poseł, konstytucja nihil novi, ruch egzekucyjny, kwarta, wojsko scharakteryzować drogę do dominacji szlachty w życiu państwa i wskazać, czyim kosztem się to dokonało opisać treść najważniejszych przywilejów szlacheckich 15

16 szlacheckich. Rola sejmików. Sejm walny. Konstytucja nihil novi. Ruch egzekucyjny. Problem stałej armii wojsko kwarciane. Trybunały. Funkcjonowanie demokracji szlacheckiej. treść przywilejów szlacheckich, okoliczności i miejsca ich nadania postulaty i osiągnięcia ruchu egzekucyjnego sposób działania sejmu kwarciane, trybunał, naród szlachecki przyczyny i skutki awansu szlachty i jej dominacji w państwie postulaty ruchu egzekucyjnego mechanizm działania demokracji szlacheckiej znaczenie konstytucji nihil novi dla ukształtowania się ustroju Rzeczypospolitej opisać pozycję w państwie pozostałych stanów omówić strukturę sejmu walnego i kompetencje jego izb scharakteryzować etapy kształtowania się sejmu walnego omówić zasady wybierania posłów omówić program ruchu egzekucyjnego i jego sukcesy porównać ustrój Polski z ustrojami innych państw europejskich z odpowiedniego rozdziału wskazać na mapie państwa europejskie czerpiące korzyści z handlu z Rzecząpospolitą scharakteryzować przyczyny ogromnej roli Gdańska w życiu gospodarczym Rzeczypospolitej wskazywać na mapie tereny upraw zbóż, główne szlaki handlowe, drogę spławu zboża i porty zbożowe wskazywać związek między koniunkturą na zboże na zachodzie Europy i rozwojem folwarków analizować eksport zboża na podstawie źródeł statystycznych 27. Kraj pełen zboża. Rola Gdańska w życiu gospodarczym Rzeczypospolitej. Rozwój folwarków. Dominacja ekonomiczna szlachty. Towary eksportowe i importowe. Wzrost bogactwa szlachty i Rzeczpospolitej. Zmiany w życiu codziennym. daty: 1466 r. (powrót Gdańska do Polski), 1520 r. (przywilej bydgoskotoruński) sposób funkcjonowania folwarku towary, które eksportowano z Polski i importowano do niej w XVI w. rolę Polski w gospodarce europejskiej w XVI w. pojęcia: folwark pańszczyźniany, spław wiślany, pańszczyzna, taksy wojewodzińskie, gospodarka folwarczno-pańszczyźniana, koniunktura, import, eksport przyczyny dominacji folwarku w gospodarce Rzeczypospolitej związek między przywilejami a pozycją gospodarczą szlachty w państwie 16

17 z odpowiedniego rozdziału zanalizować postanowienia unii lubelskiej wskazać mocne i słabe strony unii wskazać przyczyny postanowienia o elekcji viritim opisać treść artykułów henrykowskich i wskazać zagrożenia z nich wynikające wyrazić sąd na temat: Kto bardziej skorzystał na unii Polska czy Litwa? porównać ustrój Rzeczypospolitej przed unią i po unii z odpowiedniego rozdziału 28. Dynastia odchodzi, Rzeczpospolita zostaje. Od unii personalnej do realnej. Rzeczpospolita Obojga Narodów. Pierwsze wolne elekcje. Artykuły henrykowskie i pacta conventa. postacie: Zygmunta Augusta, Henryka Walezego daty: 1569 r. (unia lubelska), 1572 r. (bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta), 1573 r. (pierwsza wolna elekcja) postanowienia unii lubelskiej sposób wyboru króla poprzez elekcję viritim zalety i wady wolnych elekcji pojęcia: unia realna, elekcja viritim, interrex, pacta conventa, artykuły henrykowskie, sejm elekcyjny, rokosz, konfederacja, magnateria, latyfundium magnackie skutki unii dla szlachty polskiej, litewskiej, ruskiej zasady elekcji viritim rolę artykułów henrykowskich w kształtowaniu ustroju Rzeczypospolitej i osłabianiu władzy króla 29. Lekcja powtórzeniowa: Polska XVI w. centrum czy peryferie Europy? 30. Praca klasowa. IV. Znowu inny wiek. 31. Europejska kultura baroku. postacie i dokonania: Kartezjusza, Johna Locke a, Tomasza Hobbesa, pojęcia: barok, racjonalizm, empiryzm, karmelici, mistyka nazwać nową epokę i określić jej ramy czasowe 17

18 Charakterystyka epoki baroku Racjonalizm, empiryzm.,lewiatan T. Hobbesa. Nowe odkrycia i wynalazki. Nowe formy pobożności. Galileusza, Izaaka Newtona, Blaise a Pascala, św. Jana od Krzyża, św. Teresy z Avila, św. Wincentego a Paulo nazwę i ramy czasowe epoki prądy umysłowe epoki najważniejsze odkrycia i wynalazki XVII w. nowe formy pobożności oraz religijności nowy pogląd na świat i człowieka w epoce baroku związek między nowymi formami pobożności a zwycięstwem reformy katolickiej na czym polegała pobożność barokowa analizować koncepcję władzy absolutnej T. Hobbesa na podstawie źródła wyjaśnić sens maksymy Człowiek człowiekowi wilkiem scharakteryzować religijność barokową scharakteryzować człowieka epoki baroku z odpowiedniego rozdziału 32. Sztuka baroku. Literatura. Teatr i muzyka. Architektura sakralna i dworska. Malarstwo włoskie, hiszpańskie i niderlandzkie. postacie i dokonania: Lope de Vegi, Calderona de la Barca, Moliera, Piotra Corneille a, Jana Racine a, Jana de la Fontaine a, Klaudiusza Monteverdiego i Dominika Scarlatti, Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Giovanni Lorenzo Berniniego, Franciszka Borrominiego, Michelangela Merisi da Caravaggia, Diego Velàzqueza, Bartłomieja Murilla, Piotra Pawła Rubensa, Rembrandta van Rijn, Antoniego van Dycka najsłynniejsze dzieła artystów barokowych pojęcia: ornamentyka barokowa, rubensowskie kształty, opera, oratorium rolę mecenatu Kościoła w rozwoju sztuki barokowej charakter i specyfikę sztuki baroku różnice między religijną i świecką sztuką baroku wskazać charakterystyczne cechy sztuki baroku rozpoznawać na ilustracjach dzieła malarskie i architektoniczne w stylu barokowym opisać fasady i wnętrza świątyń barokowych interpretować obrazy barokowe wskazać budowle barokowe w swojej miejscowości i regionie z odpowiedniego rozdziału 18

19 33. Wojny religijne i podział polityczny Europy. Obszary ścierania się katolicyzmu i protestantyzmu. Dwa obozy religijne w Niemczech. Wybuch wojny. Udział Szwecji i Francji w wojnie. Pokój westfalski. Skutki wojny trzydziestoletniej. postacie i dokonania: Albrechta Wallensteina, Gustawa Adolfa daty: 1618 r. (wybuch wojny trzydziestoletniej), 1620 r. (bitwa pod Białą Górą), 1632 r. (bitwa pod Lützen), 1648 r. (pokój westfalski) państwa uczestniczące w konflikcie zmiany terytorialne, jakie zaszły w wyniku wojen pojęcia i terminy historyczne: Unia Protestancka, Liga Katolicka, wojna trzydziestoletnia, defenestracja praska, pokój religijny,,,wojna żywi wojnę, lisowczycy przyczyny wybuchu wojny trzydziestoletniej, to, że wybuchła właśnie w Niemczech zmiany polityczne w Europie w wyniku wojen religijnych kto skorzystał, a kto stracił na skutek pokoju westfalskiego wskazać na mapie rejony konfliktów, miejsca bitew, zmiany terytorialne ułożyć wydarzenia wojny trzydziestoletniej w porządku chronologicznym wskazywać na mapie państwa uczestniczące w wojnie i miejsca bitew wskazać przyczyny i następstwa wojny trzydziestoletniej wskazać, co zmienił pokój westfalski w sprawach religijnych w porównaniu z pokojem augsburskim wymienić rody i dynastie panujące w Europie w XVII w. z odpowiedniego rozdziału 34., 35. Absolutyzm i parlamentaryzm w XVII w. A. Rola kardynała J.A. Richelieu w budowie absolutyzmu we Francji. Król Ludwik XIV ideał absolutnego postacie i dokonania: kardynała Richelieu, Ludwika XIV, Karola I, Oliviera Cromwella, Wilhelma Orańskiego, Iwana III Srogiego, Iwana IV Groźnego daty: r. (rządy kardynała Richelieu), 1640 r. (wybuch rewolucji w Anglii), 1688 r. (sławetna rewolucja), 1689 r. (ustawa o prawach) twórców absolutyzmu francuskiego pojęcia: absolutyzm, etykieta dworska, merkantylizm, purytanie, armia nowego typu, lord protektor, torysi, wigowie, sławetna rewolucja, ustawa o prawach, monarchia parlamentarna, zbieranie ziem ruskich, samodzierżawie, trzeci Rzym, opricznina, wielka smuta podstawy państwa absolutnego cele gospodarki merkantylnej 19 interpretować powiedzenie państwo to ja jako dewizę absolutyzmu wyjaśnić zasady awansu na dworze króla Ludwika XIV opisać ceremoniał dworski w świetle testamentu politycznego kardynała Richelieu określić zasady, którymi kierował się w polityce, jak rozumiał dobro, potęgę Francji i rację stanu

20 władcy. Etykieta na dworze władcy absolutnego. Merkantylizm. Rozbudowa armii. B. Sytuacja społeczna w Anglii w XVII w. Konflikt między królem a parlamentem. Wybuch rewolucji. Egzekucja króla. Rządy Cromwella.,,Sławetna rewolucja. Samodzierżawie w Rosji. Ustrój Rzeczpospolitej na tle innych państw. zmiany ustroju Anglii w wyniku rewolucji obszary, które chciała opanować Rosja zagrożenie państw sąsiednich ze strony Moskwy nazwy izb w parlamencie angielskim zasady funkcjonowania monarchii parlamentarnej cele polityczne władców Wielkiego Księstwa Moskiewskiego zanalizować etapy przeobrażeń ustrojowych w Anglii opisać zasady funkcjonowania monarchii konstytucyjnej scharakteryzować porządek rewolucyjny (terror) wskazać cechy monarchii parlamentarnej na podstawie tekstu źródłowego (ustawa z 1689 r.) wskazać różnice między samodzierżawiem a władzą monarchów absolutnych określić przyczyny izolacji Moskwy od centrów gospodarki i kultury europejskiej z odpowiedniego rozdziału 36. Lekcja powtórzeniowa: Wiek XVII wiekiem przemian, wojen i rewolucji. 37. Praca klasowa. 20

21 V. Sarmackie,,przedmurze chrześcijaństwa 38. Sarmacka Rzeczpospolita. Szlachcic Sarmata. Ideologia sarmatyzmu. Mozaika narodowości i kultur. Azyl dla Żydów. Promieniowanie polskich wzorów. elementy ideologii,,złotej wolności dobre i złe strony sarmatyzmu tolerancję wobec innych wyznań i narodowości pojęcia: sarmatyzm, złota wolność, absolutum dominium, przedmurze chrześcijaństwa, konserwatyzm, Rzeczpospolita Obojga Narodów zwrot gente Ruthenus, natione Polonus i jego uwarunkowania charakteryzować ideologię sarmatyzmu i,,złotą wolność wymienić cechy idealnego rycerzasarmaty dostrzec wpływ sarmatyzmu na współczesną obyczajowość polską rozumieć bogactwo wielonarodowości i wielowyznaniowości Rzeczypospolitej i pokojowego współżycia w ramach jednego państwa, zwłaszcza na tle konfliktów politycznych i religijnych ówczesnej Europy wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału interpretować testament hetmana Stanisława Żółkiewskiego i list Jakuba Sobieskiego do synów w Paryżu jako źródła mentalności sarmackiej opracować mapę zabytków barokowych w swoim regionie 39. Kultura Rzeczypospolitej. Obyczajowość. Stroje. Budownictwo. Malarstwo. postacie i dokonania: Jana III Sobieskiego, Tomasza Dolabelli, M.K. Sarbiewskiego, Wespazjana Kochowskiego, Wacława Potockiego, J.A. Morsztyna, J.Ch. Paska najważniejsze dzieła sztuki barokowej w Polsce i regionie pojęcia i terminy historyczne: sarmatyzm, portret sarmacki, portret trumienny, ksenofobia, kalwaria, Gorzkie Żale, pielgrzymki, kontusz, żupan, karabela osiągnięcia polskiego życia kulturalnego w XVII w. 21

22 Rzeźba. Literatura. Religijność. nowe formy pobożności związek sarmatyzmu z literaturą i sztuką XVII w. przemiany polskiego katolicyzmu w XVII w. wymienić najwspanialsze zabytki architektury barokowej w Polsce i regionie wskazać specyfikę polskiej pobożności barokowej wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 40. Królowie ze Szwecji. Dynastia Wazów na tronie polskim. Wojny ze Szwecją. Dymitriady. Rozejm w Dywilinie. Próby reform. Wzrost potęgi magnaterii. pojęcia i dokonania: Zygmunta III, Władysława IV, Jana Kazimierza, J.K. Chodkiewicza, Stanisława Koniecpolskiego, Stanisława Żółkiewskiego daty: 1605 r. (bitwa pod Kircholmem), 1635 r.(rozejm w Sztumskiej Wsi), 1610 r. (bitwa pod Kłuszynem), 1619 r. (rozejm w Dywilinie) zmiany terytorialne, które nastąpiły wskutek wojen pierwszej połowy XVII w. pojęcia: husaria, dymitriada, rokosz, elekcja vivente rege, latyfundia, królewięta, gołota, magnateria, oligarchia magnacka przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją i Rosją przyczyny niepowodzenia prób reform ustroju państwa skutki wzrostu potęgi magnaterii ocenić politykę dynastyczną Zygmunta III Wazy scharakteryzować przemiany ustrojowe w Rzeczypospolitej XVII w. wskazywać na mapie obszary objęte wojnami i miejsca głównych bitew ocenić wkład polskich hetmanów w zwycięstwa oręża polskiego wskazać rolę husarii w wojsku polskim i odnoszonych zwycięstwach wskazać przyczyny zamiany demokracji szlacheckiej na oligarchię magnacką wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 22

23 41., 42. Rzeczpospolita w ogniu walk. A. Konflikt z Turcją. Problem kozacki. Powstanie Chmielnickiego. Rada perejasławska. Wojna polskorosyjska. Rozejm w Andruszowie. B. Najazd Karola Gustawa na Rzeczpospolitą. Kapitulacja pod Ujściem. Poddanie Szwedom Litwy. Obrona Jasnej Góry. Pokój w Oliwie. Utrata Prus Książęcych. Atak turecki. Pokój w Buczaczu. postacie i dokonania: Bohdana Chmielnickiego, Jana Karola Chodkiewicza, Karola Gustawa, Janusza Radziwiłła, o. Augustyna Kordeckiego, Fryderyka Wilhelma daty: 1621 r. (bitwa pod Chocimiem), 1648 r. (powstanie Chmielnickiego), 1651 r. (bitwa pod Beresteczkiem), 1654 r. (rada w Perejasławiu), 1667 r. (rozejm w Andruszowie), 1686 r. (traktat Grzymułtowskiego), (potop szwedzki), 1660 r. (pokój w Oliwie), 1657 r. (traktaty welawskobydgoskie), 12 IX 1683 r. (odsiecz Wiednia) przyczyny konfliktu z Kozakami warunki pokoju w Oliwie i rozejmu w Andruszowie pojęcia i terminy historyczne: Kozacy, Kresy Wschodnie, rejestr kozacki, Sicz Zaporoska, potop szwedzki, wojna partyzancka, śluby lwowskie, abdykacja, odsiecz Wiednia, jasyr, janczar, wezyr, haracz, przedmurze chrześcijaństwa przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego, przebieg konfliktu o Ukrainę znaczenie wojen i strat terytorialnych dla upadku potęgi Rzeczypospolitej postawy dowódców, króla, szlachty i magnatów kresowych wobec problemu kozackiego bieżące i dalekosiężne skutki traktatów welawsko-bydgoskich znaczenie odsieczy Wiednia dla losów Europy wskazać przyczyny konfliktów polsko-kozackich na podstawie wiadomości historycznych, literatury (,,Trylogia ) i filmu charakteryzować wpływ konfliktów polsko-kozackich na współczesne stosunki polsko-ukraińskie wskazywać na mapie rejony konfliktów i miejsca bitew ocenić skutki powstania Chmielnickiego omówić przyczyny i skutki,,potopu ocenić postawy i reakcje Polaków w różnych stadiach,,potopu ocenić Jana Sobieskiego jako władcę, polityka i wodza ocenić rezultaty wojen ze Szwecją, Rosją i Turcją w 2. połowie XVII w. wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 23

24 Inwazja turecka na Europę. Odsiecz Wiednia. 43. Na drodze do upadku. Skutki wojen. Liberum veto. Sasi na tronie polskim. Wojna północna. Upadek kultury i obyczajów. Programy reform S. Leszczyńskiego i S. Konarskiego. Collegium Nobilium. Biblioteka Załuskich. postacie i dokonania: Władysława Sicińskiego, Augusta II Mocnego, Augusta III, Stanisława Konarskiego, Stanisława Leszczyńskiego daty: 1652 r. (pierwsze zerwanie sejmu), (wojna północna), 1740 r. (założenie Collegium Nobilium), (O skutecznym rad sposobie) skutki wojen XVII w. postulaty reform pojęcia i terminy historyczne: liberum veto, Collegium Nobilium, Szkoła Rycerska, biblioteka publiczna, medal Sapere Auso wpływ wojen XVII w. na kryzys polityczny, gospodarczy, społeczny, moralny i kulturalny Rzeczypospolitej w 1. połowie XVIII w. konsekwencje unii polsko-saskiej objawy kryzysu Rzeczypospolitej wyjaśnić zwroty: Polska nierządem stoi, Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa charakteryzować zmiany, jakie zaszły w ustroju i praktyce politycznej Rzeczypospolitej w XVIII w. wskazać związek liberum veto i wolnej elekcji ze słabością państwa ocenić poglądy i działalność Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz szanse realizacji ich postulatów wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 44. Lekcja powtórzeniowa: Polska w XVII XVIII w. na tle wydarzeń europejskich. 45. Praca klasowa. 24

25 VI.,,Wiek świateł. 46. Osiągnięcia kulturalne epoki oświecenia. Odkrycia i wynalazki. Rozwój nauki. Podróże. Rokoko, klasycyzm. Literatura. Muzyka. 47. Przewrót umysłowy. Nowy światopogląd. Encyklopedia. Wolter, Monteskiusz, Rousseau. Akademie, salony, loże. postacie i dokonania: A. Celsiusa, L. Eulera, E. Halleya, W. Herschela, Linneusza, J.L. de Buffona, B. Franklina, K. de Coulomba, A. Volty, J. Priestleya, A. Lavoisiera, braci Montgolfier, J. Cooka, J.L. Davida, J. Swifta, D. Defoe, A. Vivaldiego, J. Haydna, W.A. Mozarta daty: 1752 r. (odkrycie piorunochronu), 1774 r. (odkrycie tlenu), 1783 r. (pierwszy lot balonem) kierunki w sztuce XVIII w. postacie i dokonania: Woltera, D. Diderota, J. Le Rond d Alemberta, J.J. Rousseau, Monteskiusza daty: 1717 r. (powstanie pierwszej loży masońskiej), 1751 r. (początek wydawania Encyklopedii) sposoby rozpowszechniania idei oświeceniowych pojęcia: nauki ścisłe, rokoko, klasycyzm, neoklasycyzm, oświecenie,,,wiek świateł na czym polegał ideał piękna w sztuce klasycystycznej związek odkryć i wynalazków z postępem cywilizacyjnym epoki pojęcia: Encyklopedia, Encyklopedyści, światopogląd, deizm, ateizm, ideologia, prawa naturalne, umowa społeczna, trójpodział władz, akademia, salon literacki, loża masońska, masoneria wpływ Woltera na myśl oświeceniową i jego autorytet 25 opisać cechy charakterystyczne rokoka i klasycyzmu rozpoznać na ilustracjach dzieła sztuki rokokowej rozpoznać na ilustracjach dzieła architektury klasycystycznej wyjaśnić, na czym polegały nawiązania do antyku w sztuce klasycystycznej rozpoznać wybitne dzieła muzyczne XVIII w. charakteryzować dzieła literackie epoki oświecenia i ich cechy wskazać przyczyny i skutki postępu cywilizacyjnego i naukowego wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału oceniać rolę Encyklopedii jako pomnika myśli oświeceniowej analizować myśl społeczną oświecenia na podstawie źródeł scharakteryzować rolę masonerii w podważaniu dawnego porządku politycznego i społecznego oraz szerzeniu nowych haseł

26 Rozwój i rola prasy. rolę prasy rolę stowarzyszeń filozoficznych, lóż masońskich i salonów literackich w szerzeniu idei oświeceniowych skutki przewrotu umysłowego dla polityki, moralności, obyczajów, życia codziennego przedstawiać idee oświecenia, które przetrwały do naszych czasów wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 48. Społeczeństwo i gospodarka. Eksplozja demograficzna. Cywilizacja miejska. Rewolucja przemysłowa w Anglii. Rewolucja agrarna. Fizjokratyzm. Liberalizm ekonomiczny. postacie i dokonania: R. Arkwrighta, E. Cartwrighta, A. Darby. J. Watta, F. Quesnay a, A. Smitha daty: 1735 r. (zastosowanie koksu do wytopu żelaza), 1775 r. (zastosowanie maszyny parowej), 1785 r. (mechaniczny warsztat tkacki) zastosowanie wynalazków epoki oświecenia pojęcia: eksplozja demograficzna, cywilizacja miejska, burżuazja, fabryka, rewolucja przemysłowa, rewolucja agrarna, fizjokratyzm, liberalizm ekonomiczny, ekonomia wpływ postępu naukowo-technicznego na przemiany w gospodarce i życiu codziennym związek między eksplozją demograficzną a rozwojem cywilizacji oświecenia przyczyny, dla których rewolucja przemysłowa zaczęła się w Anglii wyjaśnić, w jaki sposób warunki naturalne Anglii przyczyniły się do rewolucji przemysłowej w tym kraju analizować zjawisko eksplozji demograficznej w XVIII w. na podstawie danych statystycznych wymienić wynalazki techniczne, które wpłynęły na zmianę sposobu produkcji przedstawić wpływ postępu naukowo-technicznego na przemiany w gospodarce i życiu codziennym wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 49. Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. postacie i dokonania: J. Waszyngtona, T. Jeffersona, T. Kościuszki, K. Pułaskiego pojęcia i terminy historyczne: konstytucja, bostońskie picie herbaty, rewolucja amerykańska, Deklaracja Niepodległości, prezydent, Kongres, 26 podać czas i miejsce wydarzeń związanych z walką o niepodległość Stanów Zjednoczonych i analizować ich przebieg na mapie

27 Osadnictwo europejskie w Ameryce Północnej. Kolonie angielskie i ich status. Bunt przeciw metropolii. Deklaracja Niepodległości. Wojna o niepodległość. Konstytucja Stanów Zjednoczonych trójpodział władz. Udział Polaków w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Kolonizacja Zachodu. daty: 1607 r. (założenie osady Jamestown), 1773 r. (,,bostońskie picie herbaty ), 1774 r. (kongres w Filadelfii), 4 VII 1776 r. (Deklaracja Niepodległości), 1788 r. (zatwierdzenie konstytucji) czas i miejsca walk oraz innych wydarzeń rewolucji amerykańskiej główne hasła Deklaracji Niepodległości zasady ustroju politycznego Stanów Zjednoczonych udział Polaków w walce o wolność Stanów Zjednoczonych republika federacyjna, Sąd Najwyższy, liberalizm przyczyny wystąpienia kolonii angielskich przeciw Anglii dlaczego walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych nazywa się rewolucją zasady ustroju nowego państwa omówić zasady konstytucji Stanów Zjednoczonych, określić kompetencje organów władzy wskazać prawa obywatelskie zawarte w Konstytucji i ich związek z ideami oświeceniowymi narysować schemat ustroju Stanów Zjednoczonych wskazać zasadę trójpodziału władz w konstytucji Stanów Zjednoczonych sporządzić noty biograficzne twórców Stanów Zjednoczonych wskazać przyczyny zwycięstwa mieszkańców kolonii w walce z Wielką Brytanią wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału 50. Lekcja powtórzeniowa: Przemiany w gospodarce, kulturze i polityce XVIII w. 51. Praca klasowa. 27

28 VII. Schyłek Pierwszej Rzeczypospolitej. 52. Rzeczpospolita wśród wrogich sąsiadów. Absolutyzm oświecony. Reformy w Prusach, Rosji i Austrii. Spiski przeciw Rzeczypospolitej. Traktat trzech czarnych orłów. postacie i dokonania: Piotra I Wielkiego, Katarzyny II, Fryderyka II, Józefa II daty: 1732 r. (traktat trzech czarnych orłów ) reformy władców państw ościennych przykłady ingerencji państw sąsiednich w sprawy Polski nazwy dynastii panujących w Rosji, Prusach i Austrii postacie i dokonania: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Kazimierza Pułaskiego, Tadeusza Rejtana daty: 1764 r. (sejm konwokacyjny, ostatnia elekcja), (konfederacja barska), 1772 r. (pierwszy rozbiór) okoliczności wyboru ostatniego króla Polski próby ratowania państwa i ich efekty cele konfederacji barskiej ziemie utracone przez Polskę po pojęcia: absolutyzm oświecony, Duma Bojarska, europeizacja, militaryzm, józefinizm, traktat,,trzech czarnych orłów związek reform w państwach absolutyzmu oświeconego ze wzrostem ich potęgi i znaczenia zagrożenia dla Rzeczypospolitej wynikające z rosnącej potęgi sąsiadów porównać sytuację polityczną Rzeczypospolitej i państw sąsiednich ocenić znaczenie reform Piotra I, Fryderyka II, Józefa II i ich wpływ na wzrost potęgi państwa wyjaśnić, dlaczego Rzeczpospolita powinna się była czuć zagrożona ze strony państw sąsiednich z odpowiedniego rozdziału 53. Ostatnia elekcja i pierwszy rozbiór. Elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego. Prawa kardynalne. Konfederacja,,w obronie wiary i wolności. Pierwszy rozbiór Polski. Sejm rozbiorowy. pojęcia: dysydenci, prawa kardynalne, sejm konwokacyjny, familia, Komisja Dobrego Porządku, rozbiór państwa, konfederacja barska reformy dokonane na sejmie konwokacyjnym skutki konfederacji barskiej wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania rozbioru Polski przyczyny I rozbioru uzasadnić różne oceny konfederacji barskiej scharakteryzować uwarunkowania, w jakich działał król ocenić reakcję społeczeństwa i elit przywódczych Rzeczypospolitej na pierwszy rozbiór (np. na podstawie obrazu J. Matejki Rejtan) wskazać na mapie ziemie utracone przez Polskę na rzecz każdego z państw wskazać wpływ konfederacji barskiej na próby odzyskania 28

29 54. Król, który chciał dobrze. Szkoła Rycerska i jej znaczenie. Komisja Edukacji Narodowej i Towarzystwo dla Ksiąg Elementarnych. Obiady czwartkowe. Rozwój literatury, architektury i malarstwa. Zmiany w obyczajowości. Przemiany gospodarcze. pierwszym rozbiorze postacie i dokonania: Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Krasickiego, Adama Naruszewicza, Wojciecha Bogusławskiego, Marcella Bacciarellego, Bernarda Belotta zwanego Canalettem, Jana Piotra Norblina, Antoniego Tyzenhauza, Piotra Fergusona Teppera główne hasła reform doby stanisławowskiej reformę edukacji zmiany w modzie i życiu codziennym formy ożywienia gospodarczego pojęcia i terminy historyczne: czasy stanisławowskie, Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, Towarzystwo dla Ksiąg Elementarnych, obiady czwartkowe, teatr Na Wodzie, mecenat, oczynszowanie chłopów, Kompania Czarnomorska wkład króla w rozwój oświaty i kultury polskiej, jego zasługi na tym polu zmiany w życiu codziennym w Polsce doby oświecenia wpływ i zasięg oświecenia w Polsce (oświecenie w miastach, sarmatyzm na prowincji) wolności w czasach zaborów z odpowiedniego rozdziału analizować skutki reform oświeceniowych i oceniać warunki, w jakich się dokonywały rozpoznawać na ilustracjach przykłady dzieł klasycyzmu polskiego interpretować obrazy malarzy doby stanisławowskiej scharakteryzować specyfikę polskiego oświecenia w porównaniu z oświeceniem we Francji narysować schemat szkolnictwa w Rzeczypospolitej wprowadzony przez Komisję Edukacji Narodowej wskazywać na mapie sieć szkół KEN z odpowiedniego rozdziału 55. Sejm Wielki. Zmiana sytuacji politycznej. Programy reform.,,czarna procesja włączenie się mieszczan do naprawy państwa. postacie i dokonania: Stanisława Małachowskiego, Stanisława Staszica, Hugona Kołłątaja, Jana Dekerta daty: (Sejm Wielki), 1789 r. ( czarna procesja ), 1791 r. (prawo o miastach), 3 V 1791 r. (uchwalenie konstytucji) pojęcia i terminy historyczne: Sejm Wielki, Kuźnica Kołłątajowska, czarna procesja, sejm skonfederowany, sejm gotowy, monarchia konstytucyjna, Straż Praw przyczyny, dla których sejm obradował pod laską konfederacji 29 porównywać programy stronnictw politycznych i sposoby ich realizacji analizować tekst Konstytucji 3 maja narysować schemat władzy w przyszłej polskiej monarchii konstytucyjnej