Standardy rewizji finansowej. dr Paweł łagowski

Transkrypt

1 Standardy rewizji finansowej dr Paweł łagowski

2 Krajowe standardy rewizji finansowej Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. (Dz. U. poz. 1089). Art. 22. [Polska Izba Biegłych Rewidentów] 1. Biegli rewidenci tworzą Polską Izbę Biegłych Rewidentów. 2. Polska Izba Biegłych Rewidentów działa na podstawie przepisów ustawy oraz postanowień statutu. 3. Przynależność do Polskiej Izby Biegłych Rewidentów jest obowiązkowa i powstaje z dniem wpisu biegłego rewidenta do rejestru.

3 Krajowe standardy rewizji finansowej Art. 25. [Zadania Polskiej Izby Biegłych Rewidentów] 1. Do zadań Polskiej Izby Biegłych Rewidentów należy w szczególności: 1) reprezentowanie członków oraz ochrona ich interesów zawodowych; 2) ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu oraz zasad etyki zawodowej; 3) wykonywanie zadań w zakresie należytego wykonywania zawodu i przestrzegania zasad etyki zawodowej przez członków Polskiej Izby Biegłych Rewidentów oraz przestrzegania przepisów prawa, procedur i standardów przez firmy audytorskie, w tym: a) przeprowadzanie kontroli badań ustawowych jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego, b) prowadzenie postępowań dyscyplinarnych przeciwko biegłym rewidentom przeprowadzającym badania jednostek innych niż jednostki zainteresowania publicznego, c) nakładanie kar administracyjnych na firmy audytorskie; 4) współdziałanie w kształtowaniu zasad rachunkowości i rewizji finansowej; 5) opracowywanie materiałów szkoleniowych dla kandydatów na biegłych rewidentów. 2. Zadania, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, powierza się Polskiej Izbie Biegłych Rewidentów do realizacji w ramach nadzoru publicznego.

4 Międzynarodowe standardy badania Międzynarodowe standardy badania (MSB) tworzone są przez Radę Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług Atestacyjnych (IAASB) działająca w ramach Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC)

5 Międzynarodowe standardy badania Proces ustanawiania MSB uwzględnia szeroko rozumiany interes publiczny i troskę o zapewnienie wysokiej jakości badań sprawozdań finansowych a także spójność standardów stosowanych na całym świecie przez biegłych rewidentów.

6 Międzynarodowe standardy badania MSB podlegają okresowej ocenie, weryfikacji oraz zmianom w celu dostosowania do stale zmieniających się uwarunkowań rynkowych. Istotne zmiany, które dotyczyły większości MSB, nastąpiły w ramach Projektu Clarity, który rozpoczął się w 2004 r., i którego celem było zwiększenie przejrzystości i zrozumienia MSB (więcej informacji na ten temat można znaleźć pod adresem Projekt zakończył się w 2009 r. wydaniem 36 MSB.

7 Międzynarodowe standardy badania Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2014/56/WE zmieniająca Dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 537/2014 nakłada obowiązek by państwa członkowskie wymagały od biegłych rewidentów i firm audytorskich prowadzenia badań ustawowych zgodnie z MSB przyjętymi przez Komisję Europejską.

8 Międzynarodowe standardy badania Prawo UE upoważnia Komisję Europejską (KE) do przyjmowania MSB na poziomie europejskim bez ustalonego harmonogramu. Dyrektywa stanowi, że w międzyczasie państwa członkowskie mogą stosować krajowe standardy badania. Większość państw członkowskich dobrowolnie przyjęła MSB jako krajowe standardy badania.

9 Krajowe standardy rewizji finansowej Obecnie w Polsce obowiązują dwie grupy standardów badań: Krajowe Standardy Rewizji Finansowej (KSRF 1, KSRF 2), które stosują firmy audytorskie badające sprawozdania finansowe njzp (jednostki niebędące jednostkami zainteresowania publicznego); Krajowe Standardy Rewizji Finansowej w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badań IAASB, przyjęte uchwałą KRBR z dnia 10 lutego 2015 r. które powinny być stosowane przez firmy audytorskie badające sprawozdania finansowe JZP począwszy od okresów sprawozdawczych kończących się w dniu 31 grudnia 2016 r. i później

10 Krajowe standardy rewizji finansowej Począwszy od badania sprawozdań finansowych za okresy sprawozdawcze kończące się w dniu 31 grudnia 2017 r. wszyscy biegli rewidenci w Polsce będą zobowiązani do stosowania Krajowych Standardów Rewizji Finansowej w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania IAASB zarówno w odniesieniu do JZP, jak i njzp. Krajowe Standardy Rewizji Finansowej w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania IAASB, które obecnie obowiązują w Polsce są tymi, które IAASB uaktualnił i wydał w 2009 r. (w ramach Projektu Clarity ).

11 Krajowe standardy rewizji finansowej MSB przyjmowane są w Polsce z uwzględnieniem przepisów polskiego prawa. Firmy audytorskie, które do badań sprawozdań finansowych stosują MSB, stosują je w wersji przyjętej uchwałami KRBR i zatwierdzonej przez KNA. Zmiany MSB, które nastąpiły po 2009 r., nie zostały jeszcze przyjęte przez KRBR i są w trakcie procesu tłumaczenia zgodnego z procedurami IFAC. Zmienione MSB będą obowiązkowe do stosowania zgodnie z polskimi przepisami prawa dopiero po przyjęciu przez KRBR i zatwierdzeniu przez KNA.

12 Krajowe standardy rewizji finansowej 44 KSRF Liczą od kilkunastu do kilkudziesięciu stron

13 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Celem badania jest zwiększenie stopnia zaufania zamierzonych użytkowników do sprawozdań finansowych. Osiąga się to dzięki wyrażeniu przez biegłego rewidenta opinii o tym, czy sprawozdania finansowe zostały, we wszystkich istotnych aspektach, sporządzone zgodnie z mającymi zastosowanie ramowymi założeniami sprawozdawczości finansowej.

14 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Podstawą do wyrażenia opinii przez biegłego rewidenta jest wymóg taki zawierają MSB uzyskanie przez biegłego rewidenta wystarczającej pewności, czy sprawozdania finansowe jako całość nie zawierają istotnego zniekształcenia niezależnie od tego, czy zostało ono spowodowane błędem czy oszustwem. wystarczająca pewność w odniesieniu do badania sprawozdań finansowych, wysoki ale nie absolutny poziom pewności;

15 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Ryzyko badania A32. Ryzyko badania jest funkcją ryzyka istotnego zniekształcenia i ryzyka przeoczenia. Ocena ryzyka opiera się na procedurach badania służących uzyskaniu informacji niezbędnych do tego celu i dowodach uzyskanych podczas badania. Ocena ryzyka jest raczej sprawą zawodowego osądu aniżeli dokładnego pomiaru.

16 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Ryzyko badania A32. Ryzyko badania jest funkcją ryzyka istotnego zniekształcenia i ryzyka przeoczenia. Ocena ryzyka opiera się na procedurach badania służących uzyskaniu informacji niezbędnych do tego celu i dowodach uzyskanych podczas badania. Ocena ryzyka jest raczej sprawą zawodowego osądu aniżeli dokładnego pomiaru.

17 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Ryzyko istotnego zniekształcenia A34. Ryzyko istotnego zniekształcenia może zachodzić na dwóch poziomach: sprawozdania finansowego oraz stwierdzeń dotyczących grup transakcji, sald i ujawnień informacji.

18 KSRF 200 Ogólne cele niezależnego biegłego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z międzynarodowymi standardami badania Nieuniknione ograniczenia badania A45. Od biegłego rewidenta nie można oczekiwać, ani nie jest on w stanie zmniejszyć ryzyka do zera i dlatego nie może on uzyskać absolutnej pewności, że sprawozdania finansowe nie zawierają istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem.

19 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Celem biegłego rewidenta jest identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia, niezależnie od tego, czy powstało ono na skutek oszustwa lub błędu na poziomie sprawozdania finansowego, czy stwierdzeń, dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia, w tym kontroli wewnętrznej jednostki, co stanowi podstawę do zaprojektowania i wdrożenia reakcji na ocenione ryzyka istotnego zniekształcenia.

20 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Biegły rewident przeprowadza procedury oceny ryzyka, aby uzyskać podstawę do identyfikacji i oceny ryzyk istotnego zniekształcenia na poziomie sprawozdania finansowego oraz na poziomie stwierdzeń. Procedury oceny ryzyka same w sobie nie zapewniają jednak wystarczających odpowiednich dowodów badania, na których podstawie można oprzeć opinię z badania (zob. par. A1-A5).

21 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Procedury oceny ryzyka obejmują: (a) zapytania do kierownika jednostki, odpowiednich osób w funkcji audytu wewnętrznego (jeżeli funkcja taka istnieje) oraz innych osób w jednostce, które mogą według osądu biegłego rewidenta posiadać informacje, które prawdopodobnie pomogą w identyfikacji ryzyk istotnego zniekształcenia z powodu oszustwa lub błędu (zob. par. A6- A13), (b) procedury analityczne (zob. par. A14-A17), (c) obserwacje i inspekcje (zob. par. A18).

22 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Biegły rewident osiąga zrozumienie: (a) odpowiednich czynników branżowych, regulacyjnych i innych czynników zewnętrznych, w tym mających zastosowanie ramowych założeń sprawozdawczości finansowej (zob. par. A24-A29); (b) charakterystyki jednostki, w tym: (i) jej działalności, (ii) jej struktury właścicielskiej i nadzoru, (iii) rodzajów inwestycji, które jednostka dokonuje i planuje dokonać, w tym inwestycji w jednostkach specjalnego przeznaczenia oraz (iv) struktury jednostki i sposobu jej finansowania, aby zrozumieć grupy transakcji, sald i ujawnień informacji, oczekiwanych w sprawozdaniach finansowych (zob. par. A30- A34);

23 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Biegły rewident osiąga zrozumienie: (c) dokonanego przez jednostkę doboru i sposobu zastosowania polityk rachunkowości, w tym przyczyn ich zmian; biegły rewident ocenia, czy polityki rachunkowości jednostki są odpowiednie do prowadzonej przez nią działalności oraz zgodne z mającymi zastosowanie ramowymi założeniami sprawozdawczości finansowej i politykami rachunkowości stosowanymi w odpowiedniej branży (zob. par. A35); (d) celów i strategii jednostki oraz tych związanych z nimi ryzyk działalności gospodarczej, które mogą skutkować ryzykami istotnego zniekształcenia (zob. par. A36-A42); (e) sposobu pomiaru i przeglądu finansowych wyników działalności jednostki (zob. par. A43-A48).

24 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia Przykłady zagadnień, które biegły rewident może rozważać, osiągając zrozumienie celów, strategii i powiązanych z nimi ryzyk gospodarczych jednostki, które mogą skutkować ryzykiem istotnego zniekształcenia sprawozdań finansowych, obejmują: rozwój branży (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z tym, że jednostka nie posiada pracowników lub doświadczenia, aby zmierzyć się ze zmianami branżowymi), nowe produkty i usługi (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z tym, że wzrosły zobowiązania z tytułu produktu),

25 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia rozszerzenie działalności gospodarczej (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z tym, że popyt nie został poprawnie oszacowany), nowe wymogi księgowe (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może np. wiązać się z niepełnym lub nieodpowiednim wdrożeniem, lub ze zwiększonymi kosztami), wymogi regulacyjne (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z tym, że wzrosło ryzyko prawne), aktualne i przyszłe wymogi finansowe (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z utratą finansowania ze względu na niemożność spełnienia wymogów przez jednostkę),

26 KSRF 315 Identyfikacja i ocena ryzyk istotnego zniekształcenia dzięki zrozumieniu jednostki i jej otoczenia stosowanie technologii informacyjnych (IT) (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z tym, że systemy i procesy nie są kompatybilne), skutki wdrażania strategii, szczególnie wszelkie skutki prowadzące do nowych wymogów księgowych (potencjalne powiązane ryzyko gospodarcze może wiązać się np. z niekompletnym lub niewłaściwym wdrożeniem).

27 KSRF 320 Istotność przy planowaniu i przeprowadzaniu badania Wyznaczenie przez biegłego rewidenta istotności jest kwestią jego zawodowego osądu i zależy od postrzegania przez niego potrzeb użytkowników sprawozdań finansowych w zakresie informacji finansowych.

28 KSRF 320 Istotność przy planowaniu i przeprowadzaniu badania Wyznaczenie przez biegłego rewidenta istotności jest kwestią jego zawodowego osądu i zależy od postrzegania przez niego potrzeb użytkowników sprawozdań finansowych w zakresie informacji finansowych. Tyrańska M., Wybrane metody audytu sprawozdań finansowych, Journal of Modern Management Process, 1(1)/2016 journalmmp.com

29 Procedura badania sprawozdania finansowego

30 Badanie wstępne poznanie stosowanych metod rachunkowości; poznanie zasad kontroli wewnętrznej Testy zgodności (compliance tests); badanie operacji, które w całości lub w istotnym zakresie zostały zakończone do dnia badania wstępnego badania wiarygodności (substantive tests)

31 Testy zgodności Testy zgodności w audycie określają, czy organizacja przestrzega własnych zasad i procedur w danym obszarze. Audytor przeprowadza testy zgodności, aby mieć pewność, że materiał dowodowy poddawany przeglądowi w ramach audytu jest ważny. Jeśli test zgodności wykaże, że zasady i procedury działają prawidłowo, kontroler może zmniejszyć ilość analitycznych procedur przeglądu i walidacji, które w przeciwnym razie byłyby użyte. Czynności powszechnie stosowane w teście zgodności to: Pytanie pracowników o ich obowiązki; Obserwowanie pracowników podczas wykonywania ich obowiązków; Przegląd dokumentacji, aby sprawdzić, czy procedury zostały zastosowane.

32 Badanie merytoryczne Badanie merytoryczne to procedura kontrolna, która bada sprawozdania finansowe i dokumentację pomocniczą, aby sprawdzić, czy zawierają błędy. Testy te są potrzebne jako dowód na poparcie twierdzenia, że dokumentacja finansowa podmiotu jest kompletna, ważna i dokładna. Istnieje wiele testów merytorycznych, z których może korzystać audytor. Poniższa lista jest próbkowaniem dostępnych testów: Wnieś o potwierdzenia bankowe, aby przetestować saldo środków pieniężnych; Skontaktuj się z klientem, aby potwierdzić, że salda należności są prawidłowe; Obserwuj liczbę inwentaryzacji fizycznych na koniec okresu; Potwierdź ważność obliczeń wyceny zapasów; Potwierdź u ekspertów, że wartości godziwe przypisane do aktywów uzyskanych w wyniku połączenia jednostek są uzasadnione;

33 Badanie merytoryczne Fizycznie dopasuj środki trwałe do rekordów środków trwałych Skontaktuj się z dostawcami, aby potwierdzić, że salda należności są prawidłowe Skontaktuj się z kredytodawcami, aby potwierdzić, że salda pożyczek są prawidłowe Weryfikacja protokołów z posiedzeń dyrektorów w celu weryfikacji istnienia zatwierdzonych dywidend

34 Badanie merytoryczne Jak wskazano w przykładach, testowanie bezpośrednie może obejmować potwierdzenie sald na rachunkach ze stronami trzecimi (np. Potwierdzenie należności), ponowne obliczenia dokonane przez klienta (takie jak wycena zapasów) i obserwowanie przeprowadzanych transakcji (takich jak inwentaryzacja). Jeśli testy bezpośrednie ujawnią błędy lub zniekształcenia, mogą być wymagane dodatkowe badania kontrolne. Ponadto podsumowanie znalezionych błędów znajduje się w liście do zarządu udostępnianym komitetowi ds. Audytu klienta. Testy merytoryczne mogą być również przeprowadzane przez personel audytu wewnętrznego firmy. Takie postępowanie może zapewnić, że wewnętrzne systemy zapisu działają zgodnie z planem. Jeśli nie, systemy można poprawić, aby wyeliminować problemy, zapewniając w ten sposób czystszy audyt, gdy audytorzy zewnętrzni przeprowadzą testy na koniec roku. Wewnętrzne badania bezpośrednie mogą odbywać się przez cały rok.

35 Studium przypadku PKN ORLEN SA

36 Wycena rozchodu zapasów ART. 34 ust. 4 1) według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen (kosztów) danego składnika aktywów; 2) przyjmując, że rozchód składnika aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najwcześniej nabyła (wytworzyła); 3) przyjmując, że rozchód składników aktywów wycenia się kolejno po cenach (kosztach) tych składników aktywów, które jednostka najpóźniej nabyła (wytworzyła); 4) w drodze szczegółowej identyfikacji rzeczywistych cen (kosztów) tych składników aktywów, które dotyczą ściśle określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia.