Zintegrowana analiza ekonomiczna gospodarki województwa podkarpackiego. Piotr Klimczak Paweł Czapliński. Rzeszów, marzec 2011r.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zintegrowana analiza ekonomiczna gospodarki województwa podkarpackiego. Piotr Klimczak Paweł Czapliński. Rzeszów, marzec 2011r."

Transkrypt

1 Zintegrowana analiza ekonomiczna gospodarki województwa podkarpackiego Piotr Klimczak Paweł Czapliński Rzeszów, marzec 2011r.

2 Spis treści Innowacyjne sektory gospodarki województwa/sektorów wysokiej szansy... 3 Identyfikacja najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów regionu (zróżnicowanie terytorialne) z określeniem głównych zakresów specjalizacji Identyfikacja czynników warunkujących poziom innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw w regionie podkarpackim Skala i umiejscowienie inwestycji w regionie podkarpackim w okresie oraz ich wpływ na konkurencyjność regionu S t r o n a Z a d a n i e w s p ó ł f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o, b u d ż e t u p a ń s t w a o r a z b u d ż e t u S a m o r z ą d u W o j e w ó d z t w a P o d k a r p a c k i e g o w r a m a c h p r o j e k t u s y s t e m o w e g o p n. W z m o c n i e n i e i n s t y t u c j o n a l n e g o s y s t e m u w d r a ż a n i a R e g i o n a l n e j S t r a t e g i i I n n o w a c j i w l a t a c h w w o j e w ó d z t w i e p o d k a r p a c k i m.

3 Innowacyjne sektory gospodarki województwa/sektory wysokiej szansy Wiekszość badań dotyczących innowacyjności na poziomie makro, mezo, czy mikroekonomicznym sprowadza się do przenalizowania danych o wielkosci nakładów na działalność badawczo rozwojową, efektów poniesionych nakladów w postaci nowych lub ulepszonych produktów, czy usprawnień procesów wytwórczych, pod uwagę badacze biorą również ilość personelu badawczego. Innowacja postrzegana jest najczęściej jako proces w którym w sposób liniowy badanie zmienia się w wynalazek przechodzący w innowację i dyfuzję nowych technologii. Model ten nie oddaje złożoności procesu innowacyjnego i kładzie zbyt duży nacisk na poziom wydatków na B+R, choć są one istotnym źródłem informacji o składzie i kierunku działań proinnowacyjnych. Model liniowy pomija także znaczną część innowacji, skupiając się jedynie na tych, które są rezultatem nowo powstałych koncepcji. 1 Tymczasem obok nowych wynalazków, będących efektem badań naukowych, funkcjonują rozwiązania znane od lat, które podlegają stałej modernizacji, a których nie obejmuje model liniowy. Alternatywny w stosunku do modelu liniowego jest model łańcuchowy Kline a i Rosenberga, który postrzega działalność innowacyjną w kategoriach interakcji między zapotrzebowaniem i szansami stwarzanymi przez rynek a bazą naukowo-techniczną i możliwościami przedsiębiorstwa. Innowacje mogą pochodzić z różnych źródeł nie tylko z sektora nauki i z różnych etapów procesu badań, rozwoju, marketingu i upowszechniania. Innowacją będą więc także udoskonalone, np. w fazie marketingu, tradycyjne produkty, co wymaga niewielkich nakładów na działalność badawczo-rozwojową. Model łańcuchowy podkreśla złożoność i niepewność wyników procesu innowacyjnego, stwarzając często konieczność powrotu do jego wcześniejszych etapów. Jednocześnie przyczynkiem do innowacji nie zawsze musi być działalność B+R. Przeciwnie nasilenie działalności badawczo-rozwojowej może być rezultatem idei wywodzących się z innych etapów procesu innowacyjnego, np. sygnałów płynących z rynku w wyniku dystrybucji danego wyrobu. 2 Takie podejście wydaje się dużo bardziej uzasadnione zwłaszcza w przypadku analiz na poziomie regionalnym i w odniesieniu do 1 E.Wojnicka, P.Klimczak, M.Wojnicka, J.Dąbkowski, (2006), Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw wysokiej technologii w Polsce do 2020 roku. PARP 2 Nauka i technika w 1997 roku, GUS, Warszawa S t r o n a Z a d a n i e w s p ó ł f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o, b u d ż e t u p a ń s t w a o r a z b u d ż e t u S a m o r z ą d u W o j e w ó d z t w a P o d k a r p a c k i e g o w r a m a c h p r o j e k t u s y s t e m o w e g o p n. W z m o c n i e n i e i n s t y t u c j o n a l n e g o s y s t e m u w d r a ż a n i a R e g i o n a l n e j S t r a t e g i i I n n o w a c j i w l a t a c h w w o j e w ó d z t w i e p o d k a r p a c k i m.

4 regionów o niskim poziomie rozwoju innowacyjnego a do takich zaliczane jest województwo podkarpackie. Tabela 1. Wskaźniki i stopień innowacyjności gospodarki Podkarpacie na tle regionów Europy i Polski Wskaźnik Wartość Pozycja wśród regionów UE Regiony dla których dostępne są dane Pozycja wśród regionów Polski Wydatki w sektorze B+R jako % PKB 0, Udział pracujących w sektorze B+R w ogólnej liczbie pracujących 0, Odsetek zatrudnionych w nauce i technologii (kadry wysoko wykwalifikowane) (HRSTO) 20, Udział pracujących w produkcji średnio i wysoko zaawansowanej technologicznie w ogólnej liczbie pracujących 6, Ilość patentów przypadających na 1 milion mieszkańców 1, Stopień innowacyjności gospodarki -1, Źródło: Analizy własne na podstawie danych EUROSTATu Ocena stopnia innowacyjności gospodarki Podkarpacia na tle regionów UE wykonana na bazie wskaźników udostępnianych przez EUROSTAT a uwzględniająca takie informacje jak (1) wydatki w sektorze B+R jako % PKB, (2) udział pracujących w sektorze B+R w ogólnej liczbie pracujących, (3) odsetk zatrudnionych w nauce i technologii (kadry wysoko wykwalifikowane) (HRSTO), (4) udział pracujących w produkcji średnio i wysoko zaawansowanej technologicznie w ogólnej liczbie pracujących oraz (5) ilości patentów przypadających na 1 milion mieszkańców. Poza wskaźnikiem czwartym wszystkie inne sytuują województwo Podkarpackie wśród 20% najsłabszych regionów Europy oraz wśród słabszej połowy polskich województw. Najbardziej zbliżone do Podkarpacia pod tym względem są Região Autónoma dos Açores (Portugalia) województwa lubuskie, podlaskie oraz region Dytiki Makedonia (Grecja). Graficzną prezentację przynależności decylowej regionów UE pod względem stopnia innowacyjności gospodarki przedstawia mapa 1.Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania. Najwięcej regionów o zbliżonej wartości do wskaźnika w województwie podkarpackiego jest w takich krajach jak Polska, Rumunia, Bułgaria, Grecja, Portugalia i Hiszpania. 4 S t r o n a Z a d a n i e w s p ó ł f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o, b u d ż e t u p a ń s t w a o r a z b u d ż e t u S a m o r z ą d u W o j e w ó d z t w a P o d k a r p a c k i e g o w r a m a c h p r o j e k t u s y s t e m o w e g o p n. W z m o c n i e n i e i n s t y t u c j o n a l n e g o s y s t e m u w d r a ż a n i a R e g i o n a l n e j S t r a t e g i i I n n o w a c j i w l a t a c h w w o j e w ó d z t w i e p o d k a r p a c k i m.

5 Mapa 1. Stopień innowacyjności gospodarki podział decylowy Regiao Autónoma dos Açores Regiao Autónoma da Madeira Canarias Réunion Guyane Guadeloupe Legenda decyl 1 decyl 2 decyl 3 decyl 4 decyl 5 decyl 6 decyl 7 decyl 8 decyl 9 decyl 10 Martinique 5 S t r o n a Z a d a n i e w s p ó ł f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o, b u d ż e t u p a ń s t w a o r a z b u d ż e t u S a m o r z ą d u W o j e w ó d z t w a P o d k a r p a c k i e g o w r a m a c h p r o j e k t u s y s t e m o w e g o p n. W z m o c n i e n i e i n s t y t u c j o n a l n e g o s y s t e m u w d r a ż a n i a R e g i o n a l n e j S t r a t e g i i I n n o w a c j i w l a t a c h w w o j e w ó d z t w i e p o d k a r p a c k i m.

6 Źródło: Analizy własne na podstawie danych EUROSTATu 6 S t r o n a Z a d a n i e w s p ó ł f i n a n s o w a n e z e ś r o d k ó w E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o, b u d ż e t u p a ń s t w a o r a z b u d ż e t u S a m o r z ą d u W o j e w ó d z t w a P o d k a r p a c k i e g o w r a m a c h p r o j e k t u s y s t e m o w e g o p n. W z m o c n i e n i e i n s t y t u c j o n a l n e g o s y s t e m u w d r a ż a n i a R e g i o n a l n e j S t r a t e g i i I n n o w a c j i w l a t a c h w w o j e w ó d z t w i e p o d k a r p a c k i m.

7 Dlatego dla potrzeb tego opracowania dokonując identyfikacji sektorów inowacyjnych w województwie podkarpackim pod uwagę wzięto nie tylko branże wysokiej i średniej techniki (potencjalnie najbardziej innowacyjne i wymagające najwięcej nakładów na działalność B+R), ale również sektory charakteryzujące się tendencją wzrostową, które wyróżnione zostały w oparciu o analizę danych dotyczących zatrudnienia, przychodów, wynagrodzeń czy rentowności. Takie podejście wydaje się bardziej zasadne w sytuacji, kiedy nie wszystkie branże zaliczane do wysokiej i średniej techniki a więc teoretycznie najbardziej innowacyjne wykazywały istotną dynamikę rozwoju w województwie podkarpackim a globalna wartość nakładów na prace B+R jest niekiedy znacznie wyższa np. w przemysłach uznawanych za tradycyjne. OECD stosując podejście dziedzinowe wyróżnia 4 typy przemysłów: wysokiej techniki, średnio wysokiej techniki, średnio niskiej techniki oraz niskiej techniki. Poszczególne typy przemysłów różnią się intensywnością działalności badawczo-rozwojowej. Przemysły wysokiej techniki mają udział wydatków na badania i rozwój w przychodach od 8% do 15%. Przemysły średnio wysokiej techniki to branże wydające od 2% do 4% swoich przychodów na B+R. Wszystkie inne przemysły to branże średnio niskiej i niskiej techniki o intensywności B+R odpowiednio od 0,6% do 1% i poniżej 0,6%. 3 Do przemysłów wysokiej techniki zalicza się produkcję statków powietrznych i kosmicznych, produkcję maszyn biurowych i komputerów, produkcję sprzętu i aparatury radiowej, telewizyjnej i komunikacyjnej, produkcję środków farmaceutycznych, chemikaliów medycznych i środków pochodzenia roślinnego, produkcję instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków. Natomiast do przemysłów średnio wysokiej techniki produkcję pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, produkcję chemikaliów, wyrobów chemicznych i włókien sztucznych, bez produkcji środków farmaceutycznych, chemikaliów medycznych i środków pochodzenia roślinnego, produkcję maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie sklasyfikowanej, produkcję maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowanej, produkcja pozostałego sprzętu transportowego (tabor kolejowy, rowery, inne). Ważną rolę w systemie innowacyjnym pełnią wiedzochłonne usługi biznesowe, wspomagające ogólną działalność gospodarczą, czy też zastosowanie wysokich technologii w przemyśle takie jak: usługi dla biznesu, doradztwo techniczne, badania i testowanie, z których część to wysoko technologiczne usługi. Usługi stanowią sektor gospodarki kreujący 3 OECD (2005) STI-Scoreboard,

8 w państwach rozwiniętych największą część dochodu narodowego. W Unii Europejskiej ocena państw pod względem innowacyjności zawiera wskaźniki odnoszące się do wysoko technologicznych usług (np. udział zatrudnienia w wysoko technologicznych usługach) (European Innovation Scoreboard). Za usługi high-tech uznaje się tam: telekomunikację i łączność, oprogramowanie i informatykę oraz usługi badawczo-rozwojowe. Klasyfikacja usług opartych na wiedzy obejmującą 14 działów klasyfikacji, z których trzy o najwyższej intensywności B+R, a mianowicie: Poczta i telekomunikacja, Informatyka oraz Nauka zaliczono do grupy określanej mianem usług wysoko technologicznych (high tech services) Pozostałe 12 działów tzw. sektora usług określono mianem usług o mniejszej intensywności wiedzy (less knowledge-intensive service sector, w skrócie LKIS) i są to transport wodny, transport powietrzny, obsługa nieruchomości, wynajem maszyn i sprzętu bez obsługi operatorskiej oraz wypożyczanie artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego, pozostała działalność związana z prowadzeniem interesów, pośrednictwo finansowe z wyjątkiem ubezpieczeń i funduszu emerytalno-rentowego, ubezpieczenia i fundusz emerytalno-rentowy bez gwarantowanej prawnie opieki socjalnej, działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym, edukacja, ochrona zdrowia i opieka socjalna, działalność związana z rekreacją, kulturą i sportem. 4 W 2008 nakłady na działalność innowacyjną w zakresie innowacji produktowych i procesowych wyniosły w Polsce 25,4 mld zł w przemyśle i 12,6 mld zł w sektorze usług. Oznacza to wzrost nakładów w porównaniu z 2006 r., kiedy to w przemyśle wyniosły one 17,8 mld zł, a w sektorze usług 8,3 mld zł. Wydatki na działalność badawczo-rozwojową stanowiły 8,2% nakładów w przemyśle i 7,4% w sektorze usług. Udział nakładów na prace B+R różnił się znacząco w poszczególnych rodzajach działalności. W przemyśle największy udział nakładów na działalność B+R w całości nakładów na działalność innowacyjną zanotowano w działach: Produkcja pozostałego sprzętu transportowego 42,6%, Produkcja maszyn biurowych i komputerów 38,3% Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków 33,9%. W sektorze usług wysoki udział nakładów na prace B+R wystąpił w działach: Informatyka 56,3%, 4 Nauka i Technika w Polsce 2008, GUS (2010), Warszawa, 8 S t r o n a

9 Działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i ubezpieczeniami -25,7% Ubezpieczenia oraz fundusze emerytalno-rentowe, bez gwarantowanej prawnie opieki społecznej 19,4%. Największy udział w nakładach badawczo-rozwojowych przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce w 2008 roku obserwuje się w następujących działach: Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep 30,8% Produkcja wyrobów chemicznych 15,7% Produkcja maszyn i urządzeń 11,8% 5 Według dostępnych danych nakłady w sektorze przedsiębiorstw na działalność B+R wyniosły w województwie podkarpackim w 2008 roku 123 mln zł i były o 73% wyższe niż dwa lata wcześniej. Dane dla Polski pokazują w tym samym przedziale czasu wzrost nakładów na poziomie 78%, co oznacza, że dynamika wzrostu nakładów w województwie podkarpackim nie odbiega od dynamiki krajowej. W odniesieniu do województwa podkarpackiego dane w podziale na działy są mocno szczątkowe ze względu na ochronę tajemnicy statystycznej. Oznacza to, że w większości działów ilość przedsiębiorstw prowadzących działalność B+R jest bardzo niewielka. Udostępnione w statystyce publicznej nakłady sektorze przedsiębiorstw na działalność B+R wg kierunków działalności (PKD 2007) w województwie podkarpackim w 2008r. dotyczą tylko 4 działów tj. produkcja wyrobów chemicznych (bez wyrobów farmaceutycznych) 30,1 mln zł, produkcja maszyn i urządzeń 29,4 mln zł, produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 6,3 mln zł, produkcja metalowych wyrobów gotowych 1,1 mln zł. Trudno więc na podstawie powyższych danych przesądzić o poziomie innowacyjności poszczególnych sektorów i działów. Dlatego przy identyfikacji przemysłowych i usługowych branż innowacyjnych pod uwagę wzięto tendencje wzrostowe w branżach w ostatnich ośmiu latach silniejsze niż przeciętna dla regionu w odniesieniu do takich obszarów jak zatrudnienie, dynamika produkcji,,wynagrodzenia oraz branże o nadprzeciętnym wzroście przychodów ze sprzedaży, zatrudnienia czy wysokiej rentowności brutto należą zarówno do branż wysokiej techniki i średniej techniki oraz branż tradycyjnych. Spośród branż wysokiej techniki do sektorów wzrostowych należą w województwie podkarpackim: przemysł chemiczny, pojazdów mechanicznych, 5 GUS (2006) Nauka i technika w 2004 r., Warszawa, 9 S t r o n a

10 telekomunikacja, produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, przemysł maszynowy, produkcja pozostałego sprzętu transportowego (razem z lotnictwem), produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych elektronika oraz obsługa nieruchomości i firm (razem z informatyką). Oznacza to, że prawie wszystkie branże zaawansowanej i średnio zaawansowanej techniki na Podkarpaciu rozwijają się. Spośród branż zaawansowanych technologicznie najsilniejsze tendencje wzrostowe cechowały przemysł chemiczny i pojazdów mechanicznych. Jednak najsilniejsze tendencje wzrostowe obserwowane są w branżach tradycyjnych tj. przemyśle papierniczym, metalowym, wyrobów z drewna, meblarskim, transporcie lądowym, budownictwie, handlu detalicznym i hurtowym, produkcji wyrobów z metali, produkcji wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych oraz wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz i wodę. Spośród branż usługowych najsilniejsze tendencje wzrostowe cechowały handel hurtowy i komisowy oraz handel detaliczny wraz z naprawą artykułów użytku osobistego i domowego. Tabela 2. Siła tendencji wzrostowych w branżach przetwórstwa przemysłowego Branża przetwórstwa przemysłowego Suma dynamik zatrudnienia, wynagrodzeń i produkcji gdy średnia dla regionu=100 produkcja mebli; pozostała działalność produkcyjna 414,2 produkcja metali 380,5 produkcja masy włóknistej oraz papieru 375,6 produkcja wyrobów chemicznych 339,6 produkcja wyrobów z metali 229,2 produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz ze słomy i wikliny 223,2 produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 222,8 produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep 222,5 produkcja maszyn i aparatury elektrycznej 124,0 produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych 113,9 Włókiennictwo 107,1 produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich 107,0 10 S t r o n a

11 produkcja skór wyprawionych i wyrobów z nich 103,0 produkcja pozostałego sprzętu transportowego 101,3 Źródło: Metodologia obliczenia zaczerpnięta z metodologii przygotowanej w ramach projektu Funkcje Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego w systemie społeczno-gospodarczym i innowacyjnym województwa podkarpackiego IG WSIiZ, w ramach projektu ZPORR/EFS Dla identyfikacji branż najbardziej innowacyjnych w województwie podkarpackim we wrześniu 2008r. Instytut Gospodarki WSIiZ przeprowadził badania ankietowe wśród przedsiębiorstw z branż i sekcji o istotnym znaczeniu dla województwa podkarpackiego pod względem innowacyjności 6. Badanie było zaadresowane do przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną i/lub działalność badawczo-rozwojową z branż wysokiej i średnio-wysokiej techniki. Udział w badaniu wzięło blisko 800 firm. Największy odsetek firm, które wprowadziły jakiekolwiek innowacje tj. nowe produkty, technologie lub nowe metody organizacji i zarządzania czy sprzedaży/marketingu był w przetwórstwie przemysłowym, a w ramach tej sekcji w branżach przetwórstwo spożywcze, przemysł drzewno-papierniczy i metalowy 60% podmiotów z tych branż zadeklarowało, że wprowadziło w ostatnim roku innowacje. Wysoce innowacyjne były też branże wysokiej i średnio-wysokiej techniki tj. przemysł pojazdów mechanicznych i produkcja samolotów oraz przemysł maszynowy i RTV. Ponad 55% podmiotów tych branż zadeklarowało, że wprowadziło w roku przed badaniem jakieś innowacje. Spośród branż usługowych największy odsetek firm które wprowadziły jakieś ulepszenia było w pośrednictwie finansowym ponad 40%. 6 E.Wojnicka, (2010), Innowacyjność branż a lokalne bieguny wzrostu w województwie podkarpackim, (w druku) 11 S t r o n a

12 Wykres 1. Odsetek firm innowacyjnych w branżach (proc.) Odsetek firm innowacyjnych Przetwórstwo przemysłowe Przemysł spożywczy Przemysł drzewno-papierniczy Przemysł metalowy Pojazdy mechaniczne, samoloty Przemysł maszynowy i RTV Przemysł włókienniczo-odzież-skórzany Przemysł meblarski Pośrednictwo finansowe Chemia i tworzywa sztuczne Przemysł mineralny Działalność usługowa Transport Handel Hotele i restauracje Informatyka Edukacja Administracja Budownictwo Źródło: Badania ankietowe IG WSIiZ Wykres 2. Odsetek firm prowadzących prace badawczo-rozwojowe (proc.) Odsetek firm, które prowadziły prace B+R Odsetek firm, które zamierzają prowadzić prace B+R 0 Pojazdy mechaniczne, samoloty Chemia i tworzywa sztuczne Pośrednictwo finansowe Przemysł mineralny Przemysł maszynowy i RTV Administracja Przetwórstwo przemysłowe Informatyka Handel Edukacja Transport Przemysł spożywczy Przemysł drzewno-papierniczy Obsługa nieruchomości Przemysł metalowy Budownictwo Działalność usługowa Ochrona zdrowia Przemysł włókienniczo-odżieżowo-skórzany Źródło: Badania ankietowe IG WSIiZ 12 S t r o n a

13 Najwięcej firm prowadzących prace B+R w podkarpackim było w wysoko technologicznym przemyśle pojazdów samochodowych i samolotów ponad 40% podmiotów tych branż zadeklarowało, że prowadziło w roku przed badaniem prace badawczo-rozwojowe, a połowa zamierzała je prowadzić także w kolejnym roku. Ponad 30% podmiotów z przemysłu chemicznego i tworzyw sztucznych, pośrednictwa finansowego i przemysłu mineralnego także zadeklarowała, że prowadziła w roku przed badaniem prace badawczo-rozwojowe. Podobnie więcej niż co trzecia firma z tych branż planowała prowadzenie prac badawczo-rozwojowych w kolejnym roku. Blisko 30% podmiotów z przemysłu maszynowego i RTV prowadziło prace B+R, a także około 15% podmiotów z administracji i informatyki. Wyniki te są bardzo dobre średnio w przemyśle w Polsce w latach prace B+R prowadziło 9,2% firm, zaś w przetwórstwie przemysłowym z badania IG WSIiZ około 15%. 7 Około 10% podmiotów z handlu i edukacji prowadziło prace badawczo-rozwojowe i podobna liczba podmiotów w przemyśle spożywczym, drzewno-papierniczym, obsłudze nieruchomości oraz przemyśle metalowym. W ochronie zdrowia i działalności usługowej prace B+R zdarzały się sporadycznie, a w ogóle nie prowadziły prac B+R objęte badaniem podmioty z przemysłu meblarskiego, włókienniczo-odzieżowo- skórzanego oraz z hoteli i restauracji. W kolejnym roku prace badawczo-rozwojowe planowały głównie przedsiębiorstwa z przemysłu pojazdów mechanicznych i samolotów, mineralnego, chemii i tworzyw sztucznych, pośrednictwa finansowego, przemysłu maszynowego i RTV oraz z przemysłu metalowego ponad 25% podmiotów tych branż przewiduje prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. 8 Należy więc oceniać na podstawie tych badań, że branże potencjalnie najbardziej innowacyjne w woj. podkarpackim to przemysł spożywczy, metalowy, drzewno-papierniczy, pojazdy mechaniczne/samoloty, chemia i tworzywa sztuczne, pośrednictwo finansowe, przemysł mineralny, przemysł maszynowy i RTV, jak też pozostałe branże wysokiej i średnio-wysokiej techniki tj. farmaceutyki, instrumenty medyczne, precyzyjne, optyczne; przemysł elektryczny, a także produkcja pozostałego sprzętu transportowego. Stosując klasyfikację dziedzinową OECD branż wysokiej technologii w bazie firm HBI i Teleadreson zidentyfikowane zostały przedsiębiorstwa wysokotechnologiczne w województwie podkarpackim. Tabela prezentuje liczbę firmy, które na podstawie numeru EKD i opisu działalności zaliczyć można do przedsiębiorstw high-tech.. 7 E.Wojnicka, P.Klimczak (2008) Innowacyjność przedsiębiorstw przemysłowych w Polsce i regionach [w:] A.Żołnierski (red.) Innowacyjność 2008 Stan innowacyjności, projekty badawcze, metody wspierania, społeczne determinanty, PARP, Warszawa E.Wojnicka (red) Podkarpacki monitoring rynku pracy. Raport 2., IG WSIiZ, Rzeszów, S t r o n a

14 Tabela 3. Liczba przedsiębiorstw wysokotechnologicznych w województwie podkarpackim wg bazy HBI i TeleAdreson Grupy klasyfikacji PKD klasyfikowane jako wysoko technologiczne produkty Baz HBI (liczba przedsiębiorstw) Sprzęt lotniczy: 6 7 Komputery/maszyny biurowe 4 3 Elektronika i telekomunikacja 7 21 Farmaceutyki i chemia 8 10 Aparatura naukowo-badawcza 8 34 Maszyny elektryczne 3 10 Maszyny nieelektryczne Uzbrojenie 1 1 Źródło: Obliczenia na podstawie bazy HBI i Teleadreson Baz Teleadreson (liczba przedsiębiorstw) Na podstawie bazy HBI zidentyfikowano w województwie podkarpackim 41 firm, które zaliczono do sektora firm high-tech. Najliczniejszą grupę stanowią firmy produkujące aparaturę naukowo-badawczą, farmaceutyki i chemię oraz przedsiębiorstwa elektroniczne i telekomunikacyjne. W bazie Teleadreson zidentyfikowano 91 takich przedsiębiorstw. Najliczniejsze są przedsiębiorstwa produkujące aparaturę naukowo-badawczą (34 przedsiębiorstwa) oraz elektronikę i urządzenia telekomunikacyjne (21 podmiotów). W obu bazach wyraźna jest koncentracja wyróżnionych przedsiębiorstw w największych miastach a szczególnie w stolicy regionu. Na tle innych powiatów stosunkowo dużą liczbą przedsiębiorstw wysoko technologicznych charakteryzuje się powiat mielecki. 9 Lista OECD obejmuje dodatkowo szeroki zakres maszyn sterowanych numerycznie (obrabiarki, tokarki, skrawarki, frezarki etc), które nie są szczegółowo wyróżnione w EKD 14 S t r o n a

15 Tabela 4. Rozkład przemysłowych firm high-tech według metody dziedzinowej Sprzęt lotniczy Komputery/maszy ny biurowe Elektronika i telekomunikac ja Farmaceuty ki i chemia Aparatura naukowo-badawc za Maszyny elektryczne Maszyny nieelektrycz ne Uzbrojenie Ogółem HB I Tele Adreso n HBI Tele Adreson HB I Tele Adreson HB I Tele Adreso n HBI Tele Adreson HB I Tele Adreso n HB I Tele Adreson HB I Tele Adreso n HB I Tele Adreso n bieszczadzki brzozowski 1 1 dębicki jarosławski jasielski kolbuszowski 1 1 krośnieński 1 1 leski leżajski lubaczowski łańcucki m. Krosno m.przemyśl m. Rzeszów S t r o n a

16 m. Tarnobrzeg mielecki niżański 1 przemyski przeworski ropczycko-sędziszow ski 1 1 rzeszowski sanocki stalowowolski strzyżowski tarnobrzeski Podkarpacie Źródło: Obliczenia własne na podstawie bazy HBI i TeleAdreson 16 S t r o n a

17 Wykres 3. Liczba przedsiębiorstw Hi tech w powiatach podkarpackich wg bazy HBI i Teleadreson* HBI TeleAdreson *wykres uwzględnia tylko te powiaty w których zidentyfikowano przynajmniej jedno przedsiębiorstwo wysoko technologiczne 17 S t r o n a

18 Mapa 2. Rozłożenie działalności innowacyjnej w województwie podkarpackim Źródło: P.Klimczak, E.Wojnicka (2007) System innowacyjny Podkarpacia i perspektywy jego rozwoju pod kątem zapotrzebowania na szerokopasmowy Internet, Ekspertyza dla Podkarpackiego Biura Planowania Przestrzennego w Rzeszowie, SPP, Rzeszów 18 S t r o n a

19 Identyfikacja najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów regionu (zróżnicowanie terytorialne) z określeniem głównych zakresów specjalizacji Identyfikacja najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów w województwie podkarpackim prowadzona jest systematycznie od 2004r. przez dr Elżbietę Wojnicką z IG WSIiZ w Rzeszowie. Obszary wzrostowe, określane mianem lokalnych biegunów wzrostu, lub miejscami o dobrej koniunkturze dla rozwoju wyznaczane są na podstawie analizy uwzględniającej taki dane jak: 1. Dochód osób a) dochód na miesiąc na mieszkańca przed opodatkowaniem b) średnioroczna dynamika dochodu osób w okresie badanym 2. Dochód przybliżenie zysków brutto przedsiębiorstw a) dynamika dochodu podmiotów prawnych dwuletnia b) dochód na podmiot prawny średniorocznie w tys. zł w okresie badanym 3. Przedsiębiorczość a) dynamika liczby podmiotów w okresie badanym b) liczba podmiotów na 1000 mieszkańców w roku badania 4. Rynek pracy a) Odwrotna dynamika liczby bezrobotnych na 1000 mieszkańców w roku badania wagę. 5. Rynek pracy a) wartość wskaźnika dynamiki liczby bezrobotnych b) dynamika pracujących w okresie badanym 6. Atrakcyjność osiedleńcza a) saldo migracji: zameldowania-wymeldowania w okresie badanym w stosunku do liczby mieszkańców gminy w roku badania Dochody osób i podmiotów prawnych na poziomie lokalnym są obliczone na podstawie wpływów gmin z podatków od osób fizycznych i prawnych. Dochód przed opodatkowaniem na mieszkańca w regionach jest obliczony na podstawie wpływów urzędów gmin z tytułu podatku od osób fizycznych. Na bazie ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz ze zm.) współczynnik udziału gmin w PIT zmienia się co roku na bazie artykułu 89 tej ustawy, co zostało uwzględnione w obliczeniach.. Dla oszacowania dochodu deklarowanego przez ludność w zeznaniach 19 S t r o n a

20 podatkowych w gminach na podstawie wpływów JST z PIT obliczono więc efektywne obciążenie dochodu przed opodatkowaniem na poziomie kraju podatkiem, od którego naliczony był w poszczególnych latach udział jednostek samorządowych w PIT. Dochód ludności w gminach obliczono natomiast dzieląc wpływy gmin przez iloczyn ich udziału w PIT i stopy obciążenia dochodu podatkiem, od którego naliczany był udział JST w PIT. 10 Dochód przed opodatkowaniem przedsiębiorstw został obliczony poprzez podzielenie wpływów gmin z podatku dochodowego od przedsiębiorstw przez iloczyn udziału gmin w podatku CIT w danym roku i efektywnej stopy wpływów z tego podatku w danym roku w kraju. Dzięki wykorzystaniu efektywnej stopy podatkowej unika się zaniżenia dochodu o przysługujące ulgi. Dla oszacowania liczby podmiotów prawnych przyjęto współczynnik 50% z podmiotów REGON zarejestrowanych w gminie pomniejszonych o liczbę osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Współczynnik aktywnych podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON w województwie podkarpackim kształtuje się na poziomie ok 50% 11. Obszary intensywnego rozwoju w latach , a jednocześnie o wysokich dochodach i przedsiębiorczości to: 1) z powiatów rzeszowskiego obszaru metropolitalnego: - Rzeszów (1) oraz z powiatu rzeszowskiego Głogów Małopolski (3), Tyczyn (3), Trzebownisko (2), Krasne (2), Boguchwała (2, od ), Chmielnik (2); 12 - Żołynia (2) z powiatu łańcuckiego; - Dębica miasto i gmina wiejska oraz Pilzno (3) i Czarna (2) z powiatu dębickiego; - Ropczyce (3) z powiatu ropczycko-sędziszowskiego; 2) z pozostałych powiatów regionu: - Krosno (1) oraz Iwonicz Zdrój (3) z powiatu krośnieńskiego; - Jarosław (1) z powiatu jarosławskiego; - Jasło (1) z powiatu jasielskiego; - Leżajsk (1) z powiatu leżajskiego; - Stalowa Wola (1) i Pysznica (2) z powiatu stalowowolskiego; 10 Rolnicy indywidualni nie płacą podatku PIT, a stąd dochód osób w gminach o dużym udziale rolnictwa oszacowany według powyższej metody może być zaniżony w stosunku do rzeczywistego, jednakże dochody uzyskiwane z pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym są bardzo niskie. Według badań GUS w skali całego województwa podkarpackiego dochód rozporządzalny z pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym wyniósł w 2007 roku 25,5 zł na mieszkańca na miesiąc i stanowił zaledwie 3,4% dochodu rozporządzalnego na mieszkańca. 11 E.Wojnicka, P.Klimczak (2008) Sektor MSP w Polsce w 2006 roku profile regionów, opracowanie dla PARP, obliczenia na podstawie danych GUS 12 Numery przy gminach oznaczają (1) gmina miejska, (2) gmina wiejska, (3) gmina miejsko-wiejska 20 S t r o n a

21 - Sanok (1) i Zagórz (3) z powiatu sanockiego; - Krasiczyn (2) i Żurawica (2) z powiatu przemyskiego; - Mielec (1) z powiatu mieleckiego; - Cisna (2) z powiatu bieszczadzkiego; - Nisko (3) z powiatu niżańskiego. Żadnego bardzo silnego bieguna wzrostu nie ma więc w powiatach kolbuszowskim, strzyżowskim, przeworskim, lubaczowskim, leskim i tarnobrzeskim. Bardzo silnymi biegunami wzrostu nie są też miasta na prawach powiatu Tarnobrzeg i Przemyśl. Jako silne bieguny wzrostu tj. gminy o wyższej wartości wskaźnika syntetycznego niż średnia dla regionu zostały sklasyfikowane: 1) z powiatów rzeszowskiego obszaru metropolitalnego: - Kolbuszowa (3) z powiatu kolbuszowskiego; - Żyraków (2) z powiatu dębickiego; - Markowa (2) i Rakszawa (2) z powiatu łańcuckiego; - Ostrów (2) i Sędziszów Małopolski (3) z powiatu ropczycko-sędziszowskiego; 2) z pozostałych powiatów województwa: - Lutowiska (2) i Ustrzyki Dolne (3) z powiatu bieszczadzkiego, - Pawłosiów (2) z powiatu jarosławskiego, - Brzyska (2) z powiatu jasielskiego, - Jedlicze (3), Korczyna (2), Miejsce Piastowe (2) i Krościenko Wyżne (2) z powiatu krośnieńskiego, - Przeworsk gmina miejska i wiejska z powiatu przeworskiego, - Sanok (2), Komańcza (2), Bukowsko (2) i Besko (2) z powiatu sanockiego, - Zaleszany (2) z powiatu stalowowolskiego - Tarnobrzeg. Z powiatów rzeszowskiego obszaru metropolitarnego jedynie w strzyżowskim nie występuje żaden bardzo silny, czy silny biegun wzrostu, jednak duże oddziaływanie Rzeszowa może zmniejszyć problemy wynikające z braku prężnie rozwijającego się ośrodka w powiecie. Spośród miast na prawach powiatu jedynie Przemyśl nie znalazł się wśród bardzo silnych i silnych biegunów wzrostu. W południowo-wschodnim krańcu regionu rozwój ciągną głównie gminy turystyczne jak Krasiczyn, Ustrzyki Dolne, Cisna. Powiat, w których nie występuje żaden biegun wzrostu to poza strzyżowskim i Przemyślem jeszcze lubaczowski 21 S t r o n a

22 i leski, a także tarnobrzeski. Dla powiatu tarnobrzeskiego Tarnobrzeg jako silny biegun wzrostu może stanowić siłę napędową, szczególnie w zakresie problemów na rynku pracy. 13 Branżowe bieguny wzrostu spełniające jedno z powyższych kryteriów tj. branża wzrostowa w kraju i/lub w regionie, wysoka lub średnio wysoka technika. Branża o wysokiej innowacyjności w regionie to: produkcja wyrobów chemicznych, produkcja pojazdów samochodowych, informatyka, produkcja pozostałego sprzętu transportowego (razem z samolotami), wynajem maszyn i urządzeń; produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, sprzęt RTV; produkcja maszyn i urządzeń oraz produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych; produkcja instrumentów medycznych, optycznych i precyzyjnych. Ponadto produkcja mebli, przemysł drzewno-papierniczy, przemysł mineralny, przemysł metalowy i wyrobów z metalu, a także przemysł spożywczy. Skupiska tych branż tj. istotne specjalizacje dr Elżbieta Wojnicka z IG WSIiZ w Rzeszowie wyznacza na bazie współczynnika lokalizacji LQ odzwierciedlającego relatywny stopień koncentracji zatrudnienia w danej branży w danym powiecie. Wskaźnik ten obliczany jest jako relacja udziału zatrudnienia w danej branży w powiecie do udziału danej branży w zatrudnieniu w kraju/województwie. Ten sam wskaźnik można zastosować dla innych zmiennych jak liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON. 14 LQ=1 oznacza, że powiat posiada taki sam udział zatrudnienia w danej branży jak gospodarka narodowa. Wskaźnik LQ większy niż 1,25 jest zazwyczaj uznawany za świadczący o regionalnej specjalizacji w danym sektorze. Współczynniki LQ dla branż innowacyjnych i wzrostowych w powiatach podkarpackich o wartościach powyżej 1,25. LQ>1,25 dla pracujących danej branży w powiecie na tle zatrudnienia w kraju oznacza, że udział branży w zatrudnieniu w powiecie jest o ponad 25% większy niż udział zatrudnienia w danej branży w liczbie pracujących w Polsce na poziomie działów Polskiej Klasyfikacji Działalności 2004 według stanu na koniec 2007 roku. Jak widać z tabeli najwięcej skupisk branż innowacyjnych i wzrostowych po 8 występuje w powiecie mieleckim. W Rzeszowie razem z powiatem rzeszowskim jest ich także 8, w Przemyślu razem z powiatem przemyskim 6, podobnie jak w Krośnie razem z powiatem krośnieńskim. Po 5 skupisk jest w powiatach stalowowolskim 13 E.Wojnicka (2009) Lokalne bieguny wzrostu w województwie podkarpackim od wejścia do Unii Europejskiej [w:] E.Wojnicka (red) Podkarpacki monitoring rynku pracy. Raport 5., IG WSIiZ, Rzeszów, LQ = (Eij/Ej)/(Ein/En), gdzie Eij zatrudnienie w przemyśle (można również wykorzystać inne kategorie ekonomiczne np. wartość dodaną, dochody, liczbę firm) i w regionie j, Ej całkowite zatrudnienie w regionie j, Ein krajowe zatrudnienie w przemyśle i, En całkowite zatrudnienie w kraju.; Brodzicki T., Szultka S. (2002) Koncepcja klastrów a konkurencyjność przedsiębiorstw, Organizacja i Kierowanie Nr 4/2002 za DTI (2001) Business Clusters in the UK, UK 22 S t r o n a

23 i ropczycko-sędziszowskim, po 4 w łańcuckim, kolbuszowskim, leżajskim i sanockim. Po 3 w dębickim, jarosławskim i jasielskim, zaś w pozostałych powiatach po 2 skupiska innowacyjnych i wzrostowych branż. 23 S t r o n a

24 Tabela 5. Współczynniki LQ>1,25 dla branż innowacyjnych i wzrostowych w powiatach według liczby pracujących w grudniu 2007 r. biesz czad zki brzo zows ki dębi cki jarosł awski jasiels ki kolbu szows ki kroś nień ski leżajsk i produkcja artykułów spożywczych i napojów Ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka 5,45 3,80 ni 1,70 3,17 1,94 2,22 2,04 3,55 1,62 1,96 7,81 2,64 (oprócz mebli), artykułów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania produkcja wyrobów chemicznych Ni ni 2,30 ni ni ni ni 5,32 ni ni ni ni ni produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw Ni ni 5,85 ni 2,03 ni ni ni ni ni 1,40 ni ni sztucznych produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych Ni ni ni 1,93 1,98 2,54 ni ni ni ni ni ni ni pozostałych produkcja metali Ni ni ni ni ni ni Ni ni ni ni ni 10,04 ni produkcja metalowych wyrobów gotowych, Ni ni ni ni ni ni Ni 1,44 ni 3,76 1,87 ni ni z wyjątkiem maszyn i urządzeń produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie Ni ni ni ni ni ni Ni ni ni ni ni ni ni sklasyfikowana produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie Ni 1,63 ni ni ni ni Ni ni ni ni 2,49 ni 1,36 indziej nie sklasyfikowana produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, Ni ni ni ni ni ni Ni ni ni ni 5,20 ni ni telewizyjnych i telekomunikacyjnych produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych Ni ni ni ni ni ni Ni 1,88 ni ni ni ni ni i optycznych, zegarów i zegarków produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep Ni ni ni ni ni ni Ni ni ni ni 7,07 ni ni i naczep produkcja pozostałego sprzętu transportowego Ni ni 1,38 ni ni ni Ni ni ni ni 3,92 ni ni produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie Ni ni ni ni ni 1,98 1,76 ni 2,33 1,98 2,24 ni ni indziej nie sklasyfikowana wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz 2,73 ni ni 2,09 ni 2,14 Ni ni ni 1,33 ni ni ni wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego informatyka Ni ni ni ni ni ni Ni ni ni ni ni ni ni liczba skupisk branż Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS i US Rzeszów, ni nie istotna koncentracja lubac zows ki łańcu cki mielec ki niżań ski prze mysk i 24 S t r o n a

25 Tabela 6. Współczynniki LQ>1,25 dla branż innowacyjnych i wzrostowych w powiatach według liczby pracujących w grudniu 2007 r. przew orski ropczy cko-sę dziszo wski rzeszo wski sanoc ki stalow owolsk i produkcja artykułów spożywczych i napojów ni 1,28 ni ni ni Ni ni ni ni ni Ni ni produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (oprócz mebli), artykułów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania 1,74 3,46 1,84 3,60 1,26 2,38 1,37 7,07 ni 1,43 Ni ni produkcja wyrobów chemicznych ni 3,04 ni ni ni Ni ni ni ni ni Ni 2,64 produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw 1,68 ni 1,57 6,22 ni Ni ni ni ni ni Ni ni sztucznych produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych ni 2,29 1,91 ni ni Ni 1,73 ni 13,59 ni Ni ni pozostałych produkcja metali ni ni ni ni 7,40 Ni ni ni ni ni 1,36 ni produkcja metalowych wyrobów gotowych, ni ni ni ni 2,95 1,90 ni ni ni ni Ni ni z wyjątkiem maszyn i urządzeń produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie ni ni ni ni 3,21 ni 2,64 ni 1,31 ni Ni ni sklasyfikowana produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie ni ni ni ni ni ni ni ni ni 1,36 Ni ni indziej nie sklasyfikowana produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni Ni ni telewizyjnych i telekomunikacyjnych produkcja instrumentów medycznych, ni ni ni ni ni ni ni ni ni 3,17 Ni ni precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep ni 3,20 ni 3,93 1,73 ni 9,73 ni ni ni Ni ni i naczep produkcja pozostałego sprzętu transportowego 10,39 ni ni ni ni ni ni ni 1,52 ni 4,17 ni produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie 1,48 ni 2,04 ni ni ni ni ni 3,82 ni Ni ni indziej nie sklasyfikowana wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz 1,30 ni ni 1,28 ni ni ni 2,72 ni 1,84 1,40 4,64 wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego Informatyka ni ni ni ni ni ni ni ni ni ni 3,40 ni liczba skupisk branż Źródło: Obliczenia na podstawie danych GUS i US Rzeszów, ni nie istotna koncentracja Strzy żows ki tarno brzes ki leski m.kro sno m.prz emyśl m.rz eszów m.ta rnobr zeg 25 S t r o n a

26 Identyfikacja czynników warunkujących poziom innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw w regionie podkarpackim Pojęcie innowacyjności jest jednym z często używanych terminów ekonomicznych. O innowacyjności mówi się w kontekście przedsiębiorstw, branż, regionów czy też krajów. Szerokie spektrum zastosowań tego terminu powoduje, iż trudno jednoznacznie i dokładnie zdefiniować to pojęcie w ujęciu całościowym. Zwykle innowacyjność utożsamia się ze zdolnościami i zachowaniami podmiotów charakteryzowanego systemu (np. regionu). Ponadto innowacyjność wydaje się być elementem znacznie szerszego pojęcia jakim jest konkurencyjność. Ta zaś z perspektywy mikroekonomicznej, na poziomie przedsiębiorstwa opiera się na zdolnościach firmy do nieprzerwanego dostarczania produktów spełniających wymagania klientów pod względem ceny i jakości 15. O ile łatwo wyjaśnić na czym polega konkurencyjność firmy, o tyle zdefiniowanie konkurencyjności całego kraju, czy też regionu jest już problematyczne, a tworzenie analogii pomiędzy konkurencyjnością na poziomie kraju, regionu a konkurencyjnością przedsiębiorstwa jest wręcz błędne 16. W przypadku firmy niekonkurencyjny przedsiębiorca bankrutując opuszcza rynek, co w skali państwa, bądź regionu nie może rzecz jasna mieć miejsca. Podobnie wzrost udziału w rynku może się odbywać tylko i wyłącznie kosztem innych przedsiębiorstw, podczas gdy konkurowanie na szczeblu krajowym, czy regionalnym nie jest grą o sumie zerowej. Wspólną cechą szeregu definicji konkurencyjności w skali makro jest osiągnięcie sukcesu gospodarczego mierzonego rosnącymi standardami życia oraz poziomem realnych dochodów w warunkach otwartego rynku. Konkurencyjność jest zatem postrzegana niejako przez pryzmat wskaźników wynikowych. Niemniej jednak, w przypadku analizy konkurencyjności istotną kwestią jest również zidentyfikowanie czynników, tłumaczących co leży u jej podstaw. Dlatego 15 Ronald L. Martin, 2003, A Study on the Factors of Regional competitiveness: Report for the EU Commission, Cambridge Econometrics, University of Cambridge. 16 Takie opinie można znaleźć w pracach m. in.: Anny Hildebrandt (2002), Konkurencyjność Próby zdefiniowania zjawiska, Wspólnoty Europejskie nr 3, Warszawa i wcześniejszej publikacji Paula Krugmana (1994), Competitiveness: A Dangerous Obsession, Foreign Affairs, Vol. 73(2). 26 S t r o n a

27 też w dyskusjach o konkurencyjności często używanymi pojęciami są: pozycja konkurencyjna oraz zdolność konkurencyjna. Pozycja konkurencyjna, tj. konkurencyjność wynikowa regionu odnosi się do udziału gospodarki danego regionu w wymianie międzynarodowej. Zmiana pozycji konkurencyjnej ma miejsce wtedy, gdy zmianie ulega poziom i warunki udziału danego kraju, regionu w wymianie międzynarodowej. Wskaźnikami poprawy pozycji konkurencyjnej są m.in.: - wzrost udziału w handlu i/lub poprawa struktury eksportu regionu; - zwiększenie obecności firm z udziałem kapitału zagranicznego w regionie co może świadczyć o wzroście atrakcyjności inwestycyjnej. Zdolność konkurencyjna inaczej konkurencyjność czynnikowa odzwierciedla długofalową zdolność gospodarki do sprostania konkurencyjności międzynarodowej 17. Jest ona pochodną czynników takich jak: - wielkość i struktura czynników produkcji; - efektywność ich wykorzystania; - system społeczno-gospodarczy, polityka ekonomiczna czy uwarunkowania międzynarodowe. Takie postrzeganie konkurencyjności stało się podstawą do identyfikacji podstawowych czynników warunkujących konkurencyjność regionalną w regionie podkarpackim (tab. 7). Tabela 7. Czynniki warunkujące konkurencyjność regionalną dla regionu podkarpackiego Czynniki warunkujące Wskaźniki Źródła informacji konkurencyjność Konkurencyjność wynikowa PRB per capita BDR GUS Udział eksportu w produkcji sprzedanej przemysłu Izba Celna w Warszawie Egzogeniczność Kapitał zagraniczny per capita Publikacja GUS: Działalność gospodarcza podmiotów z kapitałem zagranicznym oraz BDR GUS Konkurencyjność czynnikowa Nakłady inwestycyjne na pracującego (w tys. zł) BDR GUS Wydajność Liczba linii produkcyjnych automatycznych i sterowanych komputerem na 1000 pracujących BDR GUS 17 Bieńkowski W., 1995, Reganomika i jej wpływ na konkurencyjność gospodarki amerykańskiej, PWN, Warszawa. 27 S t r o n a

28 Innowacyjność Samodzielność Kapitał ludzki Infrastruktura w przemyśle Wartość dodana brutto na pracującego w zł Nakłady na B+R w relacji do PRB (w %) Liczba udzielonych patentów na 100 tys. mieszkańców Udział przedsiębiorstw przemysłowych, które wprowadziły innowacje w liczbie przedsiębiorstw przemysłowych (w %) Udział pracujących w sektorze prywatnym w liczbie pracujących w gospodarce narodowej (w %) Zatrudnieni wg jednostek lokalnych do liczby zatrudnionych wg siedziby przedsiębiorstwa (w %) Udział dochodów własnych w dochodach ogółem jednostek samorządu terytorialnego (w %) Wskaźnik wykorzystania wolnych miejsc pracy (w %) Liczba studentów na 10 tys. mieszkańców Liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON na 10 tys. Mieszkańców Udział pracujących w pośrednictwie finansowym oraz obsłudze nieruchomości, wynajmie i usługach związanych z prowadzeniem działalności w liczbie pracujących ogółem (w %) Źródło: Opracowanie własne na podstawie IBnGR Wskaźnik natychmiastowych potrzeb remontowych dróg krajowych (w %) Wydatki majątkowe inwestycyjne jednostek samorządu terytorialnego na mieszkańca w województwach BDR GUS BDR GUS BDR (GUS) oraz publikacja: Nauka i technika GUS publikacja: Nauka i technika GUS BDR GUS Publikacja: Podmioty gospodarcze według rodzajów i miejsc prowadzenia działalności GUS BDR GUS Publikacja: Popyt na pracę GUS BDR GUS BDR GUS BDR GUS Raport o stanie technicznym nawierzchni asfaltowych i betonowych sieci dróg krajowych GDDKiA BDR GUS W kontekście celu opracowania, spośród wymienionych powyżej czynników na szczególną uwagę zasługuje innowacyjność, która jest silnie skorelowana ze zdolnością do konkurowania na zagranicznych rynkach zbytu. Ponadto, zaobserwowano, iż wysoka innowacyjność związana 28 S t r o n a

29 średnia dla 16 województw = 0,00 z dużymi nakładami na działalność badawczo-rozwojową jest związana z szybkim tempem rozwoju gospodarczego. Wykres 4. Ocena innowacyjności województwa podkarpackiego na tle pozostałych województw 2,5 2 1,5 1 0,5 0-0,5-1 -1,5 Źródło: Raport o konkurencyjności województwa pomorskiego, Gdańsk, 2008 Warto jednak podkreślić, że w szerszej perspektywie czasowej udział województwa mazowieckiego w ogólnej wartości nakładów na działalność innowacyjną zwłaszcza w przemyśle systematycznie malał. Spadał także udział województwa kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Rósł natomiast znacząco udział województwa śląskiego i łódzkiego. W latach w województwie podkarpackim (podobnie jak w województwie małopolskim) zanotowano początkowo wzrost, a następnie spadek do wartości bazowej, a zatem względną stabilność nakładów na działalność innowacyjną. 29 S t r o n a

30 Tabela 8. Nakłady na działalność innowacyjną w przedsiębiorstwach przemysłowych według województw w latach (ceny bieżące) Wyszczególnienie w mln w mln w mln w % w % zł zł zł w % Polska 14669,9 100, ,1 100, ,9 100,0 Dolnośląskie 1153,2 7,9 1117,9 6,8 1451,8 7,2 Kujawsko-pomorskie 834,7 5,7 864,3 5,2 957,8 4,7 Lubelskie 528,3 3,6 533,0 3,2 481,0 2,4 Lubuskie 130,4 0,9 227,4 1,4 198,6 1,0 Łódzkie 351,6 2,4 426,1 2,6 1889,9 9,3 Małopolskie 869,4 5,9 1247,5 7,5 1188,1 5,9 Mazowieckie 3679,2 25,1 3678,2 22,2 4061,8 20,1 Opolskie 279,5 1,9 285,7 1,7 369,2 1,8 Podkarpackie 678,0 4,6 817,7 4,9 905,1 4,5 Podlaskie 304,5 2,1 425,1 2,6 230,7 1,1 Pomorskie 788,9 5,4 901,8 5,4 692,8 3,4 Śląskie 2542,3 17,3 3569,2 21,6 5401,4 26,7 Świętokrzyskie 422,8 2,9 281,7 1,7 309,8 1,5 Warmińsko-mazurskie 257,9 1,8 275,8 1,7 352,6 1,7 Wielkopolskie 1476,4 10,1 1602,8 9,7 1488,9 7,4 Zachodniopomorskie 372,9 2,5 303,9 1,8 243,5 1,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Odsetek firm przemysłowych prowadzących działalność innowacyjną w latach w poszczególnych regionach Polski różnił się dosyć istotnie (wyk. 3). Udział firm innowacyjnych był najwyższy w województwie mazowieckim (25%), pomorskim (25%) oraz dolnośląskim (24%). Najniższy natomiast zanotowano w województwie lubuskim (14%), łódzkim (15%) i zachodniopomorskim (17%). W stosunku do poprzedniego okresu w większości województw odsetek firm innowacyjnych obniżył się, podobnie jak ten odsetek dla całego kraju. Jedynie w województwie mazowieckim, małopolskim i kujawsko-pomorskim w latach odsetek firm innowacyjnych był wyższy niż w okresie W analizowanym okresie wyraźny spadek odnotowały regiony o najwyższym udziale firm innowacyjnych w latach , czyli województwo podkarpackie i opolskie. Wyraźne spadki zanotowały także województwa śląskie, pomorskie i podlaskie. W efekcie powyższego na czoło pod względem odsetka firm innowacyjnych wysunęło się województwo mazowieckie. W przypadku województwa podkarpackiego należy podkreślić, że uzyskany wynik (23%) jest o 2 p.p. wyższy od średniej krajowej, a jednocześnie zaledwie o 2 p. p. niższy od liderów tego 30 S t r o n a

31 zestawienia tj. Mazowsza i Pomorza. Dlatego rzeczywista lokata województwa podkarpackiego, uwzględniajaca dystans klasyfikacyjny to trzecia. Niestety odsetek firm innowacyjnych w Polsce, jest znacznie niższy od średniej dla Unii Europejskiej, a w przypadku wybranych państw bloku, takich jak np. Niemcy sięga zaledwie 1/3. Wykres 5. Odsetek firm innowacyjnych w województwie podkarpackim na tle pozostałcyh województw oraz UE-27 w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie Eurostat Statistics Database Jak wynika z danych PARP, polskie firmy wdrażają częściej innowacje procesowe, czyli usprawnienia sposobu wytwarzania wyrobów niż nowe produkty. Na 6,9 tys. firm innowacyjnych o liczbie pracujących powyżej 9 osób 80% wprowadziło nowe lub istotnie ulepszone procesy, a 73% z nich nowe lub istotnie ulepszone produkty. Pokrywa się to z dominacją nakładów inwestycyjnych w budżecie innowacyjnym. Przewaga przedsiębiorstw wdrażających innowacje procesowe ma miejsce we wszystkich grupach przedsiębiorstw według wielkości. Co godne podkreślenia, największy odsetek innowacji produktowych wdrożyły duże firmy z województw: podlaskiego i podkarpackiego (odpowiednio 90% i 85%). Natomiast w ogólnej liczbie przedsiębiorstw poddanych badaniu w województwie podkarpackim 79% z nich wprowadziło 31 S t r o n a lubuskie łódzkie zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie świętokrzyskie POLSKA kujawsko-pomorskie śląskie małopolskie lubelskie podkarpackie opolskie podlaskie dolnośląskie pomorskie mazowieckie UE w %

32 w latach nowe lub ulepszone produkty, w tym 46% produkty nowe na rynku. Uzyskane wyniki plasują województwo podkarpackie powyżej średniej krajowej. Nieznacznie mniejszy (74%) jest odsetek przedsiębiorstw Podkarpacia, które w latach wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone procesy, wśród których na uwagę zasługują nowe metody wytwarzania. Znacznie słabiej (poniżej średniej krajowej) wypada innowacyjność procesowa dotycząca logistyki i dystrybucji oraz metody wsparcia w firmie. Można zatem założyć, że innowacyjność procesowa Podkarpacia opiera się głównie na nowych metodach wytwarzania. Tabela 9. Odsetek firm, które wdrożyły innowacje w województwie podkarpackim w latach Odsetek przedsiębiorstw, które Przedsiębiorstwa w latach wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone Wyszczególnienie produkty Procesy Które złożyły sprawozdanie Liczba innowacyjnych % innowacyjnych ogółem ogółem w tym metody wytwarzania Polska % 73% 80% 62% Podkarpackie % 79% 74% 64% Źródło: Innowacyjność 2010, PARP 2010 Należy dodać, że im większe przedsiębiorstwa, tym bardziej były one skłonne do wdrażania nowych metod wytwarzania produktów, nowych metod z zakresu logistyki i dystrybucji oraz nowych metod wspierających procesy w przedsiębiorstwie. Jedynym wyjątkiem były małe przedsiębiorstwa,które chętniej wdrażały nowe metody logistyki i dystrybucji niż średnie firmy. Wyraźnie bardziej skłonne do wdrażania nowych metod wytwarzania wyrobów oraz metod logistyki i dystrybucji były firmy Przetwórstwa przemysłowego i Górnictwa niż Wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Przedsiębiorstwa tej ostatniej sekcji chętniej natomiast niż pozostałe firmy przemysłowe wdrażały nowe metody wspierające procesy w przedsiębiorstwie. Odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych pokazuje, jaki jest udział innowatorów w ogólnej liczbie firm. Wskaźnik ten nie prezentuje jednak rzeczywistych rozmiarów działalności innowacyjnej przedsiębiorstw. Dlatego za najważniejszy wskaźnik poziomu innowacyjności gospodarki uznaje się nakłady na działalność innowacyjną. Według danych Eurostatu w 2008 r. przeciętne nakłady na działalność innowacyjną polskich przedsiębiorstw prowadzących działalność innowacyjną o liczbie pracujących powyżej 9 osób 32 S t r o n a

33 wyniosły 809 tys. euro i stanowiły 11 najwyższy wynik w grupie państw członkowskich UE i wybranych innych krajów. Poddane analizie zjawisko w Polsce wykazuje znaczne zróznicowanie regionalne. W regionach największe nakłady na innowacje w przeciętnej firmie inwestującej w innowacje zanotowano w województwie łódzkim (8,2 mln zł) i mazowieckim (6,5 mln zł). Województwo podkarpackie znalazło się w grupie województw o najniższych nakładach tego rodzaju. Warto przy tym podkreślić, że znacznie wyższe nakłady na innowacje na jedną firmę zanotowano w grupie przedsiębiorstw publicznych, a znacznie mniejsze w firmach prywatnych. Był to wynik znacznie większych nakładów na innowacje dużych firm publicznych niż prywatnych. W małych i średnich przedsiębiorstwach wynik był odwrotny nieznacznie większe nakłady poniosły firmy prywatne niż publiczne. Struktura nakładów na innowacje w poszczególnych regionach różni się między województwami. W przypadku województwa podkarpackiego, znaczna część budżetu firm przeznaczana jest na innowacje (14%). Podobna sytuacja występuje tylko w województwie śląskim. 33 S t r o n a

34 Wykres 6. Nakłady na działalność innowacyjną na jedno przedsiębiorstwo w województwie podkarpackim na tle pozostałych województw (w tys. zł) w 2008 r. warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie opolskie wielkopolskie małopolskie podkarpackie świętokrzyskie lubuskie podlaskie dolnośląskie lubelskie średnia krajowa pomorskie śląskie kujawsko-pomorskie mazowieckie łódzkie Źródło: Innowacyjność 2010, PARP Wykres 7. Struktura nakładów na innowacje w województwie podkarpackim w 2008 r. 2% 14% 1% 3% 5% 0% działalność badawczorozwojowa zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych zakup oprogramowania szkolenie personelu 75% marketing nakłady inwestycyjne inne Źródło: Innowacyjność 2010, PARP S t r o n a

Przedsiębiorczość w świetle statystyki publicznej perspektywa regionalna

Przedsiębiorczość w świetle statystyki publicznej perspektywa regionalna Urząd Statystyczny w Rzeszowie Przedsiębiorczość w świetle statystyki publicznej perspektywa regionalna dr Marek Cierpiał-Wolan Dyrektor Urzędu Statystycznego w Rzeszowie 112 zachodniopomorskie 131 lubuskie

Bardziej szczegółowo

BUDŻETY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

BUDŻETY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ` URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 tel.: 17 85 35 210, 17 85 35 219; fax: 17 85 35 157 www.stat.gov.pl/rzesz; e-mail: SekretariatUSRze@stat.gov.pl Opracowania

Bardziej szczegółowo

Tabela 1. Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego zarejestrowanych w województwie łódzkim (wg REGON) w VIII r.

Tabela 1. Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego zarejestrowanych w województwie łódzkim (wg REGON) w VIII r. Projekt Rola bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kształtowaniu aktualnego i przyszłego profilu gospodarczego województwa łódzkiego współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego

Bardziej szczegółowo

RAPORT ROZWÓJ STRUKTUR KLASTROWYCH W POLSCE WSCHODNIEJ

RAPORT ROZWÓJ STRUKTUR KLASTROWYCH W POLSCE WSCHODNIEJ MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO RAPORT ROZWÓJ STRUKTUR KLASTROWYCH W POLSCE WSCHODNIEJ ZAŁĄCZNIKI WARSZAWA Grudzień 2007 i regionalnej. Województwo lubelskie (według

Bardziej szczegółowo

1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1.

1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Spis treści 1. Analiza wskaźnikowa... 3 1.1. Wskaźniki szczegółowe... 3 1.2. Wskaźniki syntetyczne... 53 1.2.1. Zastosowana metodologia rangowania obiektów wielocechowych... 53 1.2.2. Potencjał innowacyjny

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe branż w podregionach i regionie

Wyniki finansowe branż w podregionach i regionie Wyniki finansowe branż w podregionach i regionie Dr Elżbieta Wojnicka Uniwersytet Gdaoski/Instytut Gospodarki WSIiZ Przedsięwzięcie środków Unii Europejskiej współfinansowane w ramach ze środków Europejskiego

Bardziej szczegółowo

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R. Warszawa, 2009.10.16 DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PRZEDSIĘBIORSTW O LICZBIE PRACUJĄCYCH DO 9 OSÓB W 2008 R. W Polsce w 2008 r. prowadziło działalność 1780 tys. przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób

Bardziej szczegółowo

1. PRODUKCJA PRZEMYSŁOWA W PODMIOTACH O LICZBIE PRACUJĄCYCH POWYŻEJ 9 OSÓB...2

1. PRODUKCJA PRZEMYSŁOWA W PODMIOTACH O LICZBIE PRACUJĄCYCH POWYŻEJ 9 OSÓB...2 OPOLSKI SYSTEM INFORMACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ OPOLSKI SYSTEM INFORMACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ WWW.OSISG.OPOLSKIE.PL WWW.OSISG.OPOLSKIE.PL Analiza określająca aktualną sytuację społeczno-gospodarczą

Bardziej szczegółowo

Wyniki uczniów według powiatów w województwie podkarpackim

Wyniki uczniów według powiatów w województwie podkarpackim Wyniki według powiatów w województwie podkarpackim Powiat W procentach według ów w powiatach bieszczadzki 13 285 26,2 65,6 4,2 7,0 11,9 19,6 21,1 16,8 8,1 6,0 5,3 brzozowski 39 900 27,4 68,5 2,2 4,2 12,3

Bardziej szczegółowo

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r.

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 03.10.2016 r. Opracowanie sygnalne Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r. W 2015 r. działalność gospodarczą w Polsce prowadziło

Bardziej szczegółowo

3.5. Stan sektora MSP w regionach

3.5. Stan sektora MSP w regionach wartość wyniosła 57,4 tys. na podmiot. W Transporcie przeciętna wartość eksportu w średnich firmach wyniosła 49 tys. euro na podmiot, natomiast wartość importu 53 tys. euro. W Pośrednictwie finansowym

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r.

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, październik 2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2012 r. Wprowadzenie Niniejsza informacja

Bardziej szczegółowo

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PODMIOTÓW Z KAPITAŁEM ZAGRANICZNYM 1 W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2013 R.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA PODMIOTÓW Z KAPITAŁEM ZAGRANICZNYM 1 W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W 2013 R. URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU ul. Wojska Polskiego 27/29, 60 624 Poznań Opracowania sygnalne Data opracowania: luty 2015 Kontakt: e mail: SekretariatUSPOZ@stat.gov.pl tel. 61 27 98 200, fax 61 27 98 100

Bardziej szczegółowo

Łódzki rynek pracy na tle dużych miast w Polsce. Eugeniusz Kwiatkowski Uniwersytet Łódzki

Łódzki rynek pracy na tle dużych miast w Polsce. Eugeniusz Kwiatkowski Uniwersytet Łódzki Łódzki rynek pracy na tle dużych miast w Polsce Eugeniusz Kwiatkowski Uniwersytet Łódzki 1 Cele: uchwycenie tendencji zmian na rynku pracy w Łodzi na tle innych dużych miast w Polsce 2 Struktura: 1. Wstęp

Bardziej szczegółowo

GMINY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

GMINY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO GMINY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Sprawdzian końcowy w szkołach podstawowych'2007 Procent uczniów, którzy uzyskali wynik pomiędzy staninem najwyższym a kolejnymi niższymi włącznie Gmina S9 S9 S8 S9 S7 S9

Bardziej szczegółowo

LISTA WSKAŹNIKÓW OGÓLNYCH I ICH DEKOMPOZYCJA

LISTA WSKAŹNIKÓW OGÓLNYCH I ICH DEKOMPOZYCJA Pole C Gospodarstwo, kapitał, kreatywność, technologie LISTA WSKAŹNIKÓW OGÓLNYCH I ICH DEKOMPOZYCJA przygotowana przez Warszawa, 25 lipca 2005 r. Wstęp Niniejszy dokument prezentuje listę wskaźników ogólnych

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 19 RYNEK PRACY A ROZWÓJ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE (Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYKŁADU WOJ. MAŁOPOLSKIEGO)

ROZDZIAŁ 19 RYNEK PRACY A ROZWÓJ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE (Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYKŁADU WOJ. MAŁOPOLSKIEGO) Dagmara K. Zuzek ROZDZIAŁ 19 RYNEK PRACY A ROZWÓJ MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE (Z UWZGLĘDNIENIEM PRZYKŁADU WOJ. MAŁOPOLSKIEGO) Wstęp Funkcjonowanie każdej gospodarki rynkowej oparte jest

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy i Warunków Życia POPYT NA PRACĘ W I PÓŁROCZU 2008 ROKU

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy i Warunków Życia POPYT NA PRACĘ W I PÓŁROCZU 2008 ROKU GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy i Warunków Życia MONITORING RYNKU PRACY POPYT NA PRACĘ W I PÓŁROCZU 2008 ROKU Uwagi ogólne Od 2007 roku badanie popytu na pracę ma charakter reprezentacyjny

Bardziej szczegółowo

Liczba dzieci sześcioletnich, które rozpoczną naukę w klasie I szkoły podstawowej od 1 września 2012r.

Liczba dzieci sześcioletnich, które rozpoczną naukę w klasie I szkoły podstawowej od 1 września 2012r. Liczba dzieci sześcioletnich, które rozpoczną naukę w klasie I szkoły podstawowej od września 22r. Powiat bieszczadzki Czarna - gmina wiejska 22 Lutowiska - gmina wiejska Ustrzyki Dolne - gmina miejsko-wiejska

Bardziej szczegółowo

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Rzeszów, 16 kwietnia 2015

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Rzeszów, 16 kwietnia 2015 Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców Rzeszów, 16 kwietnia 2015 Piąty raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm innowacje tematem specjalnym 6 910

Bardziej szczegółowo

Tabela 34. Wyniki egzaminu gimnazjalnego 2006 w województwie podkarpackim według

Tabela 34. Wyniki egzaminu gimnazjalnego 2006 w województwie podkarpackim według Tabela 34. Wyniki egzaminu gimnazjalnego 2006 w województwie podkarpackim według bieszczadzki 1801 Czarna 180103 36 33,97 8 93 22,72 5 47 56,69 6 73 bieszczadzki 1801 Lutowiska 180105 40 33,70 8 90 23,88

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI SYTUACJA I POŁOWA 2017 ŁÓDŹ GRUDZIEŃ 2017 SPIS TREŚCI LUDNOŚĆ WYNAGRODZENIA RYNEK PRACY - ZATRUDNIENIE RYNEK PRACY - BEZROBOCIE PRZEMYSŁ BUDOWNICTWO BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ

Bardziej szczegółowo

Beneficjenci Mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa działające dłużej niż 6 miesięcy

Beneficjenci Mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa działające dłużej niż 6 miesięcy Dotacja dla drukarń w podkarpackim start: 29.08.2013 29.08.2013 - Zarząd Województwa Podkarpackiego ogłosił nabór wniosków o dofinansowanie w ramach działania 1.1 Wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości

Bardziej szczegółowo

ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA REGIONÓW

ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA REGIONÓW Instytut Przedsiębiorstwa Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoła Główna Handlowa ATRAKCYJNOŚĆ INWESTYCYJNA REGIONÓW 2011 WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE Prof. Dr hab. Hanna Godlewska-Majkowska Dr Patrycjusz

Bardziej szczegółowo

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /273

Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn /273 Instytut Keralla Research Raport sygnalny Sygn. 14.09.2016/273 2016 1.1. Sektor przemysłowy 2015 najważniejsze fakty Jak wynika z danych GUS, produkcja sprzedana w przemyśle w porównaniu do 2014 roku była

Bardziej szczegółowo

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2013 r. Główne wnioski

Działalność badawcza i rozwojowa w Polsce w 2013 r. Główne wnioski GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Szczecinie Warszawa, listopad 2014 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Główne wnioski Wartość nakładów wewnętrznych 1 ogółem na działalność badawczo-rozwojową

Bardziej szczegółowo

Wyniki uczniów z egzaminu ósmoklasisty w 2019 roku w powiatach i gminach województwa podkarpackiego

Wyniki uczniów z egzaminu ósmoklasisty w 2019 roku w powiatach i gminach województwa podkarpackiego Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie i uczniów z egzaminu ósmoklasisty w 2019 roku w powiatach i ch województwa podkarpackiego Prezentowane wyniki zostały obliczone z uwzględnieniem wyłącznie arkusza

Bardziej szczegółowo

Biblioteki publiczne w woj. podkarpackim - 2015 r. 79%

Biblioteki publiczne w woj. podkarpackim - 2015 r. 79% WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. Podkarpacki Serwis Biblioteczny. Komputerowe Systemy Biblioteczne stan na 31.12.2015 r. W województwie podkarpackim w 160 gminach działa 161 bibliotek (w Lubaczowie 2 biblioteki).

Bardziej szczegółowo

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W III KWARTALE 2014 R. (zgodnie z ESA 2010) NAKŁADY INWESTYCYJNE W OKRESIE I IX 2014 R.

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W III KWARTALE 2014 R. (zgodnie z ESA 2010) NAKŁADY INWESTYCYJNE W OKRESIE I IX 2014 R. PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W III KWARTALE 2014 R. (zgodnie z ESA 2010) NAKŁADY INWESTYCYJNE W OKRESIE I IX 2014 R. BADANIE AKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ LUDNOŚCI (BAEL) W III KWARTALE 2014 R. 28 listopada 2014 r.

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI I POŁOWA 2016 R. Łódź listopad 2016 SPIS TREŚCI Ludność Wynagrodzenia Rynek pracy - zatrudnienie Rynek pracy - bezrobocie Przemysł Budownictwo Budownictwo mieszkaniowe

Bardziej szczegółowo

Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim

Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim Dochody i wydatki sektora finansów publicznych w województwie podkarpackim Rzeszów, Październik 2013 I. DOCHODY 1 A: Podsektor centralny 1) obecnie województwo przekazuje dochód do sektora finansów publicznych

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność województwa kujawskopomorskiego

Innowacyjność województwa kujawskopomorskiego Innowacyjność województwa kujawskopomorskiego w 2015 r. Wiesława Gierańczyk, p.o. dyrektora, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy 21.06.2018r., Toruń 1 Efekt współpracy: Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy Wydziału

Bardziej szczegółowo

ROMAN FEDAK Urząd Statystyczny w Zielonej Górze STATYSTYCZNY OBRAZ REGIONU I POGRANICZA POLSKO - NIEMIECKIEGO

ROMAN FEDAK Urząd Statystyczny w Zielonej Górze STATYSTYCZNY OBRAZ REGIONU I POGRANICZA POLSKO - NIEMIECKIEGO ROMAN FEDAK Urząd Statystyczny w Zielonej Górze STATYSTYCZNY OBRAZ REGIONU I POGRANICZA POLSKO - NIEMIECKIEGO KONFERENCJA: Lubuskie Forum Gospodarcze Łagów 24-25 września 2010 r. Opracowanie: Lubuski Ośrodek

Bardziej szczegółowo

Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego we wrześniu 2003 roku

Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego we wrześniu 2003 roku Urząd Marszałkowski Województw a Opolskiego Departament Rozwoju Regionalnego Referat Badań i Analiz Strategicznych Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego we wrześniu 2003 roku

Bardziej szczegółowo

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Fundusze unijne. a zróżnicowanie regionalne kraju. Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej Fundusze unijne a zróżnicowanie regionalne kraju Warszawa, 27 marca 2008 r. 1 Proces konwergencji w wybranych krajach UE (zmiany w stosunku do średniego PKB

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przemysłu Urząd Statystyczny w Szczecinie. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2008

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przemysłu Urząd Statystyczny w Szczecinie. Działalność innowacyjna przedsiębiorstw w latach 2006-2008 Materiał na konferencję prasową w dniu 23 września 2009r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przemysłu Urząd Statystyczny w Szczecinie Notatka Informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Działalność innowacyjna przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 Opracowania sygnalne URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 tel.: 17 85 35 210, 17 85 35 219; fax: 17 85 35 157 www.stat.gov.pl/rzesz; e-mail: SekretariatUSRze@stat.gov.pl

Bardziej szczegółowo

AKTYWNA GMINA PODKARPACIA ZŁOTA SETKA GMIN 2016 r.

AKTYWNA GMINA PODKARPACIA ZŁOTA SETKA GMIN 2016 r. AKTYWNA GMINA PODKARPACIA ZŁOTA SETKA GMIN 2016 r. Opracowanie rankingu: Krzysztof Kaszuba + zespół Polskie Towarzystwo Ekonomiczne w Rzeszowie / Małopolski Instytut Gospodarczy w Rzeszowie Rzeszów, 14.12.2017

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku

Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku Załącznik nr II f do Sprawozdania okresowego z realizacji RPO WSL w I półroczu 2012 roku Analiza wdrażania działań powierzonych IP2 RPO WSL w podziale na sekcje PKD Niniejsza analiza dotyczy charakterystyki

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LUTYM 2012 ROKU

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LUTYM 2012 ROKU INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LUTYM 2012 ROKU Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec lutego 2012 roku na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

Raport o sytuacji finansowej przedsiębiorstw w województwie mazowieckim w 2015 r.

Raport o sytuacji finansowej przedsiębiorstw w województwie mazowieckim w 2015 r. Raport o sytuacji finansowej przedsiębiorstw w województwie mazowieckim w 2015 r. Opracowanie: Zespół Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy Najważniejsze obserwacje W 2015 r.: Przychody z całokształtu

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce.

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce. MAZOWIECKI RYNEK PRACY GRUDZIEŃ 2013 R. GUS poinformował, że w grudniu stopa bezrobocia rejestrowanego na Mazowszu utrzymała się na poziomie sprzed miesiąca (11,0%). W skali kraju w stosunku do listopada

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI. I POŁOWA 2018 r.

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI. I POŁOWA 2018 r. SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI I POŁOWA 2018 r. SPIS TREŚCI 1 LUDNOŚĆ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 WYNAGRODZENIA RYNEK PRACY - ZATRUDNIENIE RYNEK PRACY - BEZROBOCIE PRZEMYSŁ BUDOWNICTWO BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LIPCU 2011 r.

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LIPCU 2011 r. INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W LIPCU 2011 r. Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec lipca 2011 r. na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych było

Bardziej szczegółowo

Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016

Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016 Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016 Dr Aleksandra Borowicz Stanisław Szultka Marcin Wandałowski Warszawa, 15 grudnia 2016 r. Porządek prezentacji Atrakcyjność inwestycyjna co

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. Podkarpacki Serwis Biblioteczny. Komputerowe Systemy Biblioteczne stan na 31.12.2013 r.

WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. Podkarpacki Serwis Biblioteczny. Komputerowe Systemy Biblioteczne stan na 31.12.2013 r. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. Podkarpacki Serwis Biblioteczny. Komputerowe Systemy Biblioteczne stan na 31.12.2013 r. W 2013 r. w województwie podkarpackim działało 679 bibliotek publicznych wraz z filiami.

Bardziej szczegółowo

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r.

Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej. Andrzej Regulski 28 września 2015 r. Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007-2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej Andrzej Regulski 28 września 2015 r. moduł 1 moduł 2 moduł 3 Analiza zmian społecznogospodarczych

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT O SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ POWIATÓW WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO za styczeń 2017 r.

KOMUNIKAT O SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ POWIATÓW WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO za styczeń 2017 r. Urząd Statystyczny w Rzeszowie Podkarpacki Ośrodek Badań Regionalnych Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego Regionalne Obserwatorium Terytorialne KOMUNIKAT O SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ POWIATÓW

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2014 IV KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 42,4% ludności w wieku 15 lat i więcej co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym. W województwie

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY LUTY 2014 R.

MAZOWIECKI RYNEK PRACY LUTY 2014 R. MAZOWIECKI RYNEK PRACY LUTY 2014 R. Na koniec lutego 2014 r. stopa bezrobocia na Mazowszu pozostała na poziomie sprzed miesiąca (11,4%). Jak wynika z informacji publikowanych przez GUS, przeciętne zatrudnienie

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC GRUDNIA 2009 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC GRUDNIA 2009 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC GRUDNIA 2009 ROKU 1. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC GRUDNIA 2009 ROKU. Liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK 1. SUBREGIONY A BRANŻA BADANYCH FIRM W %

ZAŁĄCZNIK 1. SUBREGIONY A BRANŻA BADANYCH FIRM W % 158 Analiza potrzeb innowacyjnnych przedsiębiorstw w województwie podlaskim ZAŁĄCZNIK 1. SUBREGIONY A BRANŻA BADANYCH FIRM W % Działy PKD 15 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Centralny Nazwa branży Ogółem

Bardziej szczegółowo

RAPORT O STANIE SEKTORA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE. Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw

RAPORT O STANIE SEKTORA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE. Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw RAPORT O STANIE SEKTORA MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW W POLSCE Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw Warszawa, 2011 Spis treści Województwo dolnośląskie...3 Województwo kujawsko-pomorskie...6

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI 2015 R. Łódź lipiec 2016 SPIS TREŚCI Ludność Wynagrodzenia Rynek pracy - zatrudnienie Rynek pracy - bezrobocie Przemysł Budownictwo Budownictwo mieszkaniowe Podmioty

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10

URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 ` tel.: 17 85 35 210, 17 85 35 219; faks: 17 85 35 157 http://rzeszow.stat.gov.pl; e-mail: SekretariatUSrze@stat.gov.pl Opracowania

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI ŁÓDŹ MAJ 2017

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI ŁÓDŹ MAJ 2017 W ŁODZI 2016 ŁÓDŹ MAJ 2017 SPIS TREŚCI LUDNOŚĆ WYNAGRODZENIA RYNEK PRACY - ZATRUDNIENIE RYNEK PRACY - BEZROBOCIE PRZEMYSŁ BUDOWNICTWO BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ HANDEL BEZPIECZEŃSTWO

Bardziej szczegółowo

Podkarpacki rynek pracy w liczbach maj 2016 r.

Podkarpacki rynek pracy w liczbach maj 2016 r. Podkarpacki rynek pracy w liczbach Stopa bezrobocia w kraju 9,1% Stopa bezrobocia w województwie podkarpackim 12,1% lp. województwo stopa bezrobocia 1. warmińsko-mazurskie 15,0 2. kujawsko-pomorskie 12,7

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2009 r.

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2009 r. INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2009 r. Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec sierpnia 2009 na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Urząd Statystyczny w Katowicach Notatka informacyjna PRODUKT KRAJOWY BRUTTO RACHUNKI REGIONALNE W 2008 R. 1 PRODUKT KRAJOWY BRUTTO W 2008 roku wartość wytworzonego produktu krajowego

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2016 II KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,4% ludności w wieku 15 lat i więcej. W województwie mazowieckim populacja pracujących wyniosła

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2010 r.

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2010 r. INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W SIERPNIU 2010 r. Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec sierpnia 2010 roku na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r.

Sytuacja zawodowa osób z wyższym wykształceniem w Polsce i w krajach Unii Europejskiej w 2012 r. 1 Urz d Statystyczny w Gda sku W Polsce w 2012 r. udział osób w wieku 30-34 lata posiadających wykształcenie wyższe w ogólnej liczbie ludności w tym wieku (aktywni zawodowo + bierni zawodowo) wyniósł 39,1%

Bardziej szczegółowo

Analiza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski. Kraków, 9 marca 2012 r.

Analiza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski. Kraków, 9 marca 2012 r. Analiza strategiczna SWOT innowacyjności gospodarki Małopolski Kraków, 9 marca 2012 r. Etap diagnostyczny Diagnoza pogłębiona (załącznik do RSI WM 2012-2020) Synteza diagnozy część 2 dokumentu RSI Analiza

Bardziej szczegółowo

Podkarpacki rynek pracy w liczbach czerwiec 2016 r.

Podkarpacki rynek pracy w liczbach czerwiec 2016 r. Podkarpacki rynek pracy w liczbach Stopa bezrobocia w kraju 8,8% Stopa bezrobocia w województwie podkarpackim 11,7% lp. województwo stopa bezrobocia 1. warmińsko-mazurskie 14,3 2. kujawsko-pomorskie 12,2

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY LISTOPAD 2013 R.

MAZOWIECKI RYNEK PRACY LISTOPAD 2013 R. MAZOWIECKI RYNEK PRACY LISTOPAD 2013 R. Po raz pierwszy od ośmiu miesięcy nastąpił wzrost stopy bezrobocia zarówno w Polsce, jak i na Mazowszu. Bardziej optymistyczna informacja dotyczy zatrudnienia w

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE. Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE. Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Innowacyjność Mazowsza na tle innych regionów w Polsce i UE Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Cele wystąpienia - udzielenie odpowiedzi na pytania: Jak

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce.

Tabela nr 1. Stopa bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych miesiącach w 2012 i 2013 r. na Mazowszu i w Polsce. MAZOWIECKI RYNEK PRACY STYCZEŃ 2014 R. W pierwszym miesiącu 2014 r. Mazowsze było jednym z trzech województw, w którym odnotowano wzrost stopy bezrobocia w skali roku. W ujęciu miesiąc do miesiąca zwiększenie

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2015 II KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2015 II KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY II KWARTAŁ 2015 II KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 43,4% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza pogorszenie sytuacji w ujęciu rocznym o 0,5

Bardziej szczegółowo

ANALIZA DANYCH ZASTANYCH

ANALIZA DANYCH ZASTANYCH ANALIZA DANYCH ZASTANYCH OMÓWIENIE BADAŃ I WYNIKÓW PREZENTACJA W RAMACH PROJEKTU BADANIA DLA ROZWOJU MAZOWSZA WARSZAWA, 24 września 2013 r. AUTOR: DR WIESŁAW KĄKOL Człowiek najlepsza inwestycja Projekt

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2011 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2011 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2011 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC GRUDNIA 2011 ROKU. Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W SZCZECINIE

URZĄD STATYSTYCZNY W SZCZECINIE URZĄD STATYSTYCZNY W SZCZECINIE Opracowania sygnalne Szczecin, styczeń 2010 r. DZIAŁALNOŚĆ INNOWACYJNA PRZEDSIĘBIORSTW W LATACH 2006-2008 W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM Wyniki badania działalności innowacyjnej

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY IV KWARTAŁ 2015 IV KWARTAŁ 2015 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 41,9% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza poprawę sytuacji w ujęciu rocznym o 0,5 p. proc.

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2016 I KWARTAŁ 2016 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Na Mazowszu nie pracowało 44,3% ludności w wieku 15 lat i więcej, co oznacza pogorszenie sytuacji w ujęciu rocznym o 1,1 p.

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W KWIETNIU 2010 r.

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W KWIETNIU 2010 r. INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W KWIETNIU r. Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec kwietnia roku na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych było

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2011 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2011 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2011 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC MARCA 2011 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC 2006 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC 2006 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC 2006 ROKU 1. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, W GRUDNIU 2006 ROKU. Liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw łódzkich wynosiła

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI 2017 R.

SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI 2017 R. SYTUACJA SPOŁECZNO EKONOMICZNA W ŁODZI 2017 R. SPIS TREŚCI 1.LUDNOŚĆ 2. WYNAGRODZENIA 3. RYNEK PRACY - ZATRUDNIENIE 4. RYNEK PRACY - BEZROBOCIE 5. PRZEMYSŁ 6. BUDOWNICTWO 7. BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE 8.

Bardziej szczegółowo

114,6. Statystyka Warszawy Nr 5/2018. Dynamika produkcji budowlano-montażowej INFORMACJE SYGNALNE r.

114,6. Statystyka Warszawy Nr 5/2018. Dynamika produkcji budowlano-montażowej INFORMACJE SYGNALNE r. INFORMACJE SYGNALNE Statystyka Warszawy Nr 5/2018 28.06.2018 r. 114,6 Dynamika produkcji budowlano-montażowej r/r W maju 2018 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw było o 2,6% wyższe w

Bardziej szczegółowo

Oś Priorytetowa 6 RYNEK PRACY Działanie 6.3 Samozatrudnienie i przedsiębiorczość Poddziałanie Samozatrudnienie i przedsiębiorczość

Oś Priorytetowa 6 RYNEK PRACY Działanie 6.3 Samozatrudnienie i przedsiębiorczość Poddziałanie Samozatrudnienie i przedsiębiorczość Załącznik nr 3 do Regulaminu Rekrutacji Sekcje PKD przyporządkowane do branż zidentyfikowanych jako branże o największym potencjale rozwojowym i/lub branż strategicznych dla regionu (w ramach smart specialisation).

Bardziej szczegółowo

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy MONITORING RYNKU PRACY

GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy MONITORING RYNKU PRACY Materiały na konferencję prasową w dniu 21 grudnia 2012 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Pracy MONITORING RYNKU PRACY POPYT NA PRACĘ W III KWARTALE 2012 ROKU PODSTAWOWE WYNIKI BADANIA III kwartał

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W GRUDNIU 2008 r.

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W GRUDNIU 2008 r. INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W GRUDNIU 2008 r. Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec grudnia 2008 r. na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE

MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE MAZOWIECKI RYNEK PRACY I KWARTAŁ 2014 I KWARTAŁ 2014 NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE Sytuacja na mazowieckim rynku pracy wyróżnia się pozytywnie na tle kraju. Kobiety rzadziej uczestniczą w rynku pracy niż mężczyźni

Bardziej szczegółowo

Wykaz dot. branż wysokiego wzrostu w Małopolsce (numery PKD) Sekcja Dział Grupa 10 PRODUKCJA ARTYKUŁOW SPOŻYWCZYCH

Wykaz dot. branż wysokiego wzrostu w Małopolsce (numery PKD) Sekcja Dział Grupa 10 PRODUKCJA ARTYKUŁOW SPOŻYWCZYCH Załącznik nr 1 do Koncepcji PSF dla RPO WM Wykaz dot. branż wysokiego wzrostu w Małopolsce (numery PKD) Sekcja Dział Grupa 10 PRODUKCJA ARTYKUŁOW SPOŻYWCZYCH C PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 13 PRODUKCJA TEKSTYLNYCH

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM WE WRZEŚNIU 2009

INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM WE WRZEŚNIU 2009 INFORMACJA O STANIE I STRUKTURZE BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM WE WRZEŚNIU 2009 Liczba bezrobotnych Według stanu na koniec września 2009 na terenie województwa podkarpackiego zarejestrowanych

Bardziej szczegółowo

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców Katowice, 21 września 2015 Piąty raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm innowacje tematem specjalnym 6 910

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC WRZEŚNIA 2009 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC WRZEŚNIA 2009 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA KONIEC WRZEŚNIA 2009 ROKU 1. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC WRZEŚNIA 2009 ROKU. Liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

Raport upadłości polskich firm D&B Poland / II kwartał 2011 roku

Raport upadłości polskich firm D&B Poland / II kwartał 2011 roku Raport upadłości polskich firm D&B Poland / II kwartał roku W pierwszych sześciu miesiącach roku sądy gospodarcze ogłosiły upadłość 307 polskich przedsiębiorstw. Tym samym blisko 12 tys. Polaków straciło

Bardziej szczegółowo

Sytuacja społeczno-ekonomiczna w Łodzi

Sytuacja społeczno-ekonomiczna w Łodzi Departament Prezydenta Urząd Miasta Łodzi Biuro Strategii Miasta Sytuacja społeczno-ekonomiczna w Łodzi 2013 rok Łódź MAJ 2014 Spis Treści 1. ŁÓDŹ NA TLE WOJEWÓDZTWA... 3 2. RYNEK PRACY... 5 3. WYNAGRODZENIA...

Bardziej szczegółowo

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Wrocław, 19 marca 2015

Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców. Wrocław, 19 marca 2015 Raport o sytuacji mikro i małych firm poprawa nastrojów polskich przedsiębiorców Wrocław, 19 marca 2015 Piąty raport Banku Pekao SA o sytuacji mikro i małych firm innowacje tematem specjalnym 6 910 wywiadów

Bardziej szczegółowo

Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw

Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw Melania Nieć, Maja Wasilewska, Joanna Orłowska Rozdział 8. Profile regionalne małych i średnich przedsiębiorstw Struktura podmiotowa Województwo dolnośląskie W 2012 r. w systemie REGON w województwie dolnośląskim

Bardziej szczegółowo

Województwo podkarpackie - propozycja podziału dotacji w 2010 roku

Województwo podkarpackie - propozycja podziału dotacji w 2010 roku Województwo podkarpackie - propozycja podziału dotacji w 2010 roku Lp. Nazwa Kwota Miejscowość Powiat Instytucji dotacji 1 2 3 4 5 Czarna Bieszczadzki 2 000 1 Lutowiska Bieszczadzki 2 000 2 Powiatowa i

Bardziej szczegółowo

OGÓŁEM ,8% Kobiety ,5% Mężczyźni ,9%

OGÓŁEM ,8% Kobiety ,5% Mężczyźni ,9% Tablica 1. STAN I STRUKTURA BEZROBOCIA STAN W KOŃCU OKRESU WYSZCZEGÓLNIENIE 31.XII.2010 31.XII.2011 Wzrost/spadek w % w 2011 r. 31.12.2010=100 OGÓŁEM 142 263 146 208 3 945 102,8% z tego: osoby poprzednio

Bardziej szczegółowo

Przekazujemy Państwu efekt pierwszego etapu prac nad Programem Rozwoju Miasta Łomża dotyczącego gospodarki.

Przekazujemy Państwu efekt pierwszego etapu prac nad Programem Rozwoju Miasta Łomża dotyczącego gospodarki. Przekazujemy Państwu efekt pierwszego etapu prac nad Programem Rozwoju Miasta Łomża dotyczącego gospodarki. Efektem pierwszego etapu prac na Programem Rozwoju Miasta Łomża było powstanie analizy SWOT i

Bardziej szczegółowo

Biblioteki publiczne w woj. podkarpackim r. 84% Wyk. 1. Stan komputeryzacji bibliotek publicznych na Podkarpaciu. Stan na r.

Biblioteki publiczne w woj. podkarpackim r. 84% Wyk. 1. Stan komputeryzacji bibliotek publicznych na Podkarpaciu. Stan na r. WOJEWÓDZTWO PODKARPACKIE. Podkarpacki Serwis Biblioteczny. Komputerowe Systemy Biblioteczne stan na 31.12.2016 r. W województwie podkarpackim w 160 gminach działa 161 bibliotek (w Lubaczowie 2 biblioteki).

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność branż a lokalne bieguny wzrostu w województwie podkarpackim

Innowacyjność branż a lokalne bieguny wzrostu w województwie podkarpackim Barometr Regionalny Nr 1(27) 2012 Innowacyjność branż a lokalne bieguny wzrostu w województwie podkarpackim Elżbieta Wojnicka-Sycz Uniwersytet Gdański, Polska Streszczenie Artykuł przedstawia najbardziej

Bardziej szczegółowo

Dochody ogółem (w tys. zł) LICZBA PUNKTÓW

Dochody ogółem (w tys. zł) LICZBA PUNKTÓW Gmina typ gminy LICZBA PUNKTÓW Dochody ogółem (w tys. zł) 1 Krosno Gmina miejska 202 3 6 3 11 35 22 26 1 5 90 2 Rzeszów Gmina miejska 206 1 5 1 3 24 19 20 2 3 128 3 Tarnobrzeg Gmina miejska 226 4 4 4 16

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2012 ROKU

CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2012 ROKU CHARAKTERYSTYKA ŁÓDZKIEGO RYNKU PRACY NA DZIEŃ 31 MARCA 2012 ROKU I. SYTUACJA WŚRÓD PRACUJĄCYCH W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW W ŁODZI, NA KONIEC MARCA 2012 ROKU Liczba ogółem pracujących w sektorze przedsiębiorstw

Bardziej szczegółowo

Zmiany w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w okresie światowego kryzysu ekonomicznego

Zmiany w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w okresie światowego kryzysu ekonomicznego Barometr Regionalny Nr 4(26) 2011 Zmiany w działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w województwie kujawsko-pomorskim w okresie światowego kryzysu ekonomicznego Maria Kola-Bezka Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Bardziej szczegółowo

Główne tezy wystąpienia

Główne tezy wystąpienia Rozwój gospodarczy a rozwój miast Grzegorz Ślusarz UNIWERSYTET RZESZOWSKI 2 Rozwój społeczno-gospodarczy jest złożonym procesem, który w dobie globalizacji coraz silniej jest determinowanyczynnikami zewnętrznym.

Bardziej szczegółowo

URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 012 415 60 11 Internet: http://www.stat.gov.pl/krak Informacja sygnalna - Nr 15 Data opracowania

Bardziej szczegółowo