Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z biologii

Transkrypt

1 Klasa I Ocena Ocena dopuszczająca (poziom konieczny) Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z biologii Wymagania Uczeń z pomocą nauczyciela jest w stanie sprostać wymogom koniecznym. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. określa przedmiot badań biologii jako nauki podaje przykłady dziedzin biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej wyjaśnia do czego służą atlasy i klucze wymienia cechy organizmów żywych wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji życia wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej określa czym jest odżywianie wymienia podstawowe sposoby odżywiania się organizmów określa czym jest oddychanie przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii określa czym jest rozmnażanie płciowe i bezpłciowe podaje przykłady płciowego i bezpłciowego rozmnażania organizmów wymienia miejsca występowania bakterii i wirusów wymienia miejsca występowania protestów wskazuje środowisko życia glonów podaje przykłady glonów podaje przykłady grzybów i porostów opisuje budowę grzybów rozpoznaje porosty wśród innych organizmów wyjaśnia czym jest tkanka podaje przykłady tkanek roślinnych wymienia podstawowe funkcje korzenia omawia funkcje łodygi wymienia funkcje liścia rozpoznaje elementy budowy liścia wymienia miejsca występowania mszaków podaje nazwy organów mszaków wymienia miejsca występowania paprotników rozpoznaje organy paproci rozpoznaje paprotniki wśród innych roślin wymienia miejsca występowania roślin okrytonasiennych podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozpoznaje rośliny okrytonasienne wśród innych roślin wyjaśnia czym jest tkanka wymienia podstawowe rodzaje tkanek zwierzęcych wyjaśnia co to są gąbki podaje miejsca występowania gąbek i parzydełkowców wymienia charakterystyczne cechy płazińców i nicieni rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego wyjaśnia w jaki sposób można ustrzec się przed zakażeniami pasożytniczymi tasiemcami i nicieniami rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt wymienia charakterystyczne cechy mięczaków określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców podaje nazwy elementów szkieletu kręgowców

2 charakteryzuje ryby podaje nazwy płetw ryby rozpoznaje skrzela jako narząd oddechowy określa środowisko życia płazów wymienia stadia rozwojowe żaby podaje przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych określa środowisko życia gadów podaje 4 przykłady gadów występujących w Polsce charakteryzuje ptaki rozpoznaje rodzaje piór ptaków wymienia elementy budowy jaja omawia charakterystyczne cechy ssaków rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt rozróżnia ssaki wodne i lądowe wymienia narządy zmysłów ssaków Ocena dostateczna (poziom podstawowy) Uczeń, który opanował wiadomości podstawowe i z niewielką pomocą nauczyciela potrafi rozwiązać podstawowe problemy. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. wykonuje prosty preparat mikroskopowy, na podstawie preparatów mikroskopowych stwierdza, że organizmy są zbudowane z komórek, wyjaśnia różnice między tkanką twórczą i stałą, rysuje ogólny pokrój rośliny i zaznacza organy, dzieli organizmy na samożywne i cudzożywne, wymienia substraty i produkty fotosyntezy wyjaśnia na czym polega fotosynteza omawia różne sposoby oddychania rozróżnia wymianę gazową i oddychanie wewnątrzkomórkowe rozpoznaje sposoby rozmnażania się organizmów wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie się bezpłciowe rozpoznaje pączkujące drożdże pod mikroskopem zna różnice pomiędzy rozwojem prostym a złożonym podaje charakterystyczne cechy budowy bakterii i wirusów podaje przykłady bakterii i wirusów określa znaczenie bakterii w przyrodzie i gospodarce człowieka omawia czynności życiowe poszczególnych grup protestów wymienia wspólne cechy organizmów zaliczanych do glonów omawia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka omawia czynności życiowe grzybów podaje przykłady znaczenia grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu wyjaśnia, co to jest grzybica dokonuje podziału tkanek roślinnych na twórcze i stałe opisuje funkcje wskazanych tkanek rozpoznaje modyfikacje korzeni omawia budowę zewn korzenia rozpoznaje tkanki budujące łodygę rozróżnia rodzaje łodyg rozróżnia modyfikacje liści oraz typy ulistnienia łodygi rozpoznaje mszaki wśród innych roślin omawia znaczenie mszaków w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia rolę poszczególnych organów paprotników wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków życia omawia znaczenie roślin nagonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców rozróżnia owoce pojedyncze i złożone omawia znaczenie roślin okrytonasiennych w przyrodzie i gospodarce człowieka określa najważniejsze funkcje tkanek zwierzęcych podaje rozmieszczenie tkanek zwierzęcych w organizmie

3 omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca wymienia charakterystyczne cechy pierścienic wymienia charakterystyczne cechy budowy skorupiaków, owadów i pajęczaków wymienia części ciała ślimaków, małż i głowonogów wymienia narządy oddechowe mięczaków wskazuje małże jako organizmy produkujące perły wymienia funkcje szkieletu bezkręgowców wymienia elementy budowy układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców wymienia przystosowania ryb do życia w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb wymienia przystosowania płazów do życia w wodzie i na lądzie wyjaśnia na czym polega hibernacja omawia cykl rozwojowy żaby wymienia przystosowania gadów do życia na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów wymienia narządy zmysłów gadów wymienia przystosowania budowy ptaków do lotu wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji podaje przykłady gatunków ssaków wymienia przystosowania ssaków do różnych siedlisk wskazuje na schemacie części ciała ssaka, wymienia główne układy wewnętrzne ssaków, Ocena dobra (poziom rozszerzający) Uczeń, który przyswoił treści rozszerzające, właściwie stosuje terminologię przyrodniczą, aktywnie uczestniczy w lekcji, samodzielnie pracuje z podręcznikiem i materiałami źródłowymi. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. Uczeń; definiuje pojęcie: komórka, wykonuje rysunki na podstawie obserwacji mikroskopowych, klasyfikuje elementy komórki na żywe i martwe, porównuje budowę komórki roślinnej i zwierzęcej, omawia zasady systemu klasyfikacji biologicznej wykazuje różnorodność odżywiania się organizmów cudzożywnych określa warunki przebiegu fotosyntezy uzasadnia, że oddychanie jest procesem niezbędnym do życia charakteryzuje rodzaje rozmnażania ocenia znaczenie przemiany pokoleń charakteryzuje typy rozwoju zarodka stosuje w praktyce wiadomości dotyczące rozmnażania wegetatywnego charakteryzuje wybrane czynności życiowe bakterii wymienia choroby bakteryjne i wirusowe rysuje kształt bakterii widzianej pod mikroskopem charakteryzuje poszczególne grupy protestów wykazuje chorobotwórcze znaczenie protestów wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, do której należą przedstawiciele 3 królestw omawia wybrane czynności życiowe glonów charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się grzybów charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcję poszczególnych tkanek roślinnych wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą charakteryzuje przyrost na długość korzenia Rysuje różne systemy korzeniowe Rysuje schematycznie przekrój poprzeczny i podłużny łodygi Rozpoznaje rodzaje unerwienia liści oraz modyfikacje liści ze względu na funkcje Analizuje cykl rozwojowy mszaków Rysuje mech i podpisuje jego organy Analizuje cykl rozwojowy paproci Charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie

4 Ocena bardzo dobra (poziom dopełniający) Analizuje cykl rozwojowy sosny Rozpoznaje rodzime gatunki nagonasiennych Rozróżnia szyszki sosny, świerka, jodły i modrzewia Omawia funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych Rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje jej budowę Charakteryzuje wskazane czynności życiowe gąbek i parzydełkowców Wyjaśnia mechanizm ruchu parzydełkowców Dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu życia Charakteryzuje wybrane czynności życiowe płazińców i nicieni Charakteryzuje układ krwionośny pierścienic Charakteryzuje wybrane czynności życiowe pierścienic Wykazuje związek budowy pijawki z pasożytniczym trybem jej życia Charakteryzuje wybrane czynności życiowe: stawonogów i mięczaków Charakteryzuje poszczególne elementy budowy szkieletu kręgowców Porównuje układ krwionośny kręgowców i bezkręgowców Omawia wybrane czynności życiowe ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków Wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb Rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich specyficzne cechy Charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe Rozpoznaje przedstawicieli płazów i gadów i wskazuje ich specyficzne cechy Charakteryzuje funkcje błon płodowych Określa środowisko życia ptaka na postawie jego budowy kończyn Określa rodzaj pobieranego pokarmu przez ptaka na podstawie budowy jego dzioba Rozpoznaje przedstawicieli ptaków Charakteryzuje funkcje skóry ssaka Omawia zalety pęcherzykowatej budowy płuc Porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych Ocenia znaczenie ssaków w przyrodzie i gospodarce człowieka Uczeń, który opanował treści dopełniające. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych i nietypowych. Rozwiązuje typowe problemy z wykorzystaniem podręcznika. Potrafi samodzielnie interpretować i wnioskować zjawiska przyrodnicze. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. Objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji życia Wykorzystuje atlas do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów Omawia budowę i funkcje organelli komórkowych Analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek Ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału organizmów Uzasadnia potrzebę klasyfikowania organizmów Wykazuje różnice w pobieraniu i trawieniu pokarmów u różnych organizmów Wyjaśnia na czym polega foto i chemosynteza Wykazuje zależność między środowiskiem życia, a budową narządów wymiany gazowej Porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe Omawia znaczenie fermentacji Zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego Wykazuje związek między sposobem zapłodnienia a środowiskiem życia organizmów Ocenia znaczenie samozapłodnienia Ocenia znaczenie bakterii i wirusów Określa warunki tworzenia się przetrwalników Ocenia rolę bakterii jako symbiontów i destruentów Porównuje czynności życiowe poszczególnych grup protestów Wymienia choroby wywoływane przez protesty Rozpoznaje pod mikroskopem, rysuje i opisuje budowę pantofelka Analizuje wpływ zakwitu glonów na inne organizmy w środowisku Ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka Wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem glonów Wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i roślin Proponuje sposób badania czystości powietrza wykorzystując porosty Rozpoznaje nazwy różnych form morfologicznych porostów Wykazuje związek budowy wskazanej tkanki z jej funkcją

5 Wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę Charakteryzuje modyfikację korzeni Analizuje związek budowy zmodyfikowanych łodyg z ich funkcjami Analizuje funkcje poszczególnych elementów budowy anatomicznej liścia Rysuje różne typy ulistnienia łodygi Wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi Rozpoznaje przy pomocy atlasów 5 gatunków rodzimych paprotników Dowodzi związku budowy rośliny nagonasiennej ze środowiskiem ich życia Wykazuje związek budowy kwiatu ze sposobem zapylania Charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców, wykazując związek z ich budową Rozpoznaje 5 gatunków drzew okrytonasiennych występujących w Polsce Opisuje rodzaje tkanki nabłonkowej Charakteryzuje rolę poszczególnych składników morfotycznych krwi Wykazuje związek budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życia Wyjaśnia sposób działania parzydełka Charakteryzuje symetrię ciała płazińców Dowodzi, że pierścienice są bardziej rozwiniętymi zwierzętami niż płazińce i nicienie Projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby Dowodzi istnienia związku między środowiskiem życia a narządami wymiany gazowej Wykazuje związek budowy mięczaków ze środowiskiem ich życia Porównuje budowę układu nerwowego bezkręgowców i kręgowców Charakteryzuje wymianę gazową u ryb Porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy Wykazuje związek budowy płazów ze środowiskiem ich życia Analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie Ochrony przed utratą wody Wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem życia Charakteryzuje elementy budowy jaja Wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu Projektuje doświadczenie wykazujące wydalniczą i wydzielniczą funkcję skóry Wykazuje związek między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem życia Ocena celująca Uczeń, który opanował treści dopełniające oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania dla danej klasy. Uczeń potrafi selekcjonować i hierarchiwizować wiadomości oraz z powodzeniem bierze udział w konkursach biologicznych. Pod okiem nauczyciela prowadzi własne prace badawcze. opisuje dokładnie budowę szkieletu ssaka (wymienia kości), uzasadnia modyfikacje szkieletu kończyn, prezentuje ciekawostki związane z odżywianiem zwierząt, podaje przykłady roślin odpornych na zanieczyszczenia, proponuje sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom, wyjaśnia rolę hemoglobiny i osocza w transporcie gazów, dostrzega różnice w przemianie pokoleń roślin i zwierząt, wyjaśnia przemianę pokoleń u mchów, paproci opisuje cykle rozwojowe roślin nago - i okrytonasiennych dostrzega redukcję pokolenia gametofitu u roślin w związku z wyjściem na ląd.

6 Klasa II Ocena Ocena dopuszczająca (poziom konieczny) Ocena dostateczna (poziom podstawowy) Wymagania Uczeń z pomocą nauczyciela jest w stanie sprostać wymogom koniecznym. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń: określa funkcje szkieletu, wymienia przyczyny wad postawy ciała, nazywa narządy budujące drogi oddechowe, wymienia skutki palenia tytoniu, określa skład i rolę krwi, wskazuje krwiobiegi, położenie serca, sposoby zapobiegania chorobom układu krążenia, wymienia narządy tworzące układ pokarmowy, uzasadnia konieczność dbania o higienę jamy ustnej, wymienia sposoby zapobiegania zakażeniom pasożytniczym, wymienia narządy tworzące układ wydalniczy oraz określa ich rolę, wymienia funkcje skóry oraz wyjaśnia, na czym polega jej higiena, zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach i odmrożeniach, na schemacie pokazuje położenie gruczołów dokrewnych, wymienia funkcje układu nerwowego, narządy zmysłów, krótko charakteryzuje wady wzroku, wymienia elementy budowy układu rozrodczego kobiety i mężczyzny, wymienia objawy ciąży i objaśnia przynajmniej dwa sposoby jej zapobiegania, wymienia skutki alkoholizmu, nikotynizmu, narkomanii, Uczeń, który opanował wiadomości podstawowe i z niewielką pomocą nauczyciela potrafi rozwiązać podstawowe problemy. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. na modelu wskazuje i nazywa podstawowe kości, omawia połączenia kości, opisuje zmiany położenia klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu, określa, co jest istotą oddychania, wymienia najczęstsze choroby dróg oddechowych, określa rolę poszczególnych elementów morfotycznych krwi, odróżnia tętnicę od żyły, wymienia czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia, określa rolę w organizmie poszczególnych składników pokarmowych, podaje przynajmniej 3 zasady racjonalnego żywienia, opisuje budowę nerki, wymienia właściwości moczu ostatecznego, na schemacie wskazuje warstwy skóry, wyjaśnia, dlaczego adrenalina nazywana jest hormonem walki, podaje przykłady postępowania w przypadku cukrzycy, rysuje prosty łuk odruchowy, podaje przykład odruchu bezwarunkowego i warunkowego, wskazuje zasadnicze elementy budowy oka i ucha, charakteryzuje funkcje żeńskich i męskich narządów rozrodczych, opisuje zmiany zachodzące w okresie dojrzewania, wymienia czynniki chorobotwórcze, Ocena dobra (poziom rozszerzony) Uczeń, który przyswoił treści rozszerzające, właściwie stosuje terminologię przyrodniczą, aktywnie uczestniczy w lekcji, samodzielnie pracuje z podręcznikiem i materiałami źródłowymi. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. Uczeń klasyfikuje kości ze względu na kształt, opisuje rysunek stawu, klasyfikuje mięśnie, omawia rolę poszczególnych narządów budujących drogi oddechowe, opisuje wymianę gazową w płucach,

7 wykazuje związek budowy naczyń krwionośnych z pełnioną funkcją, opisuje pracę serca, klasyfikuje krwotoki, omawia budowę i rolę układu limfatycznego, omawia procesy zachodzące w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego, określa skutki niedoboru białek, cukrów, tłuszczów, wyjaśnia, dlaczego alkoholizm jest chorobą społeczną, wymienia funkcje poszczególnych narządów układu moczowego, wymienia objawy zapalenia pęcherza moczowego, analizuje budowę skóry właściwej, wymienia choroby i pasożyty skóry, wskazuje różnice między regulacją nerwową i hormonalną, rysuje i omawia budowę komórki nerwowej, wyjaśnia pojęcia: odruch, receptor, łuk odruchowy, nerwice, omawia budowę i rolę oka i ucha, omawia drogę komórki jajowej od momentu jej uwolnienia z jajnika, aż do zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy, wyjaśnia pojęcia: zdrowie, choroba, choroby cywilizacyjne, społeczne, Ocena bardzo dobra (poziom dopełniający) Uczeń, który opanował treści dopełniające. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych i nietypowych. Rozwiązuje typowe problemy z wykorzystaniem podręcznika. Potrafi samodzielnie interpretować i wnioskować zjawiska przyrodnicze. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. omawia budowę poszczególnych elementów szkieletu (nazywa i wskazuje kości) porównuje i uzasadnia zakres wykonywania ruchów przez poszczególne typy stawów, wyjaśnia mechanizm skurczu mięśnia, objaśnia rolę krtani jako narządu głosu, opisuje istotę wymiany gazowej wewnętrznej, porównuje wpływ na organizm palenia tytoniu i zanieczyszczeń środowiska, porównuje: leukocyty i erytrocyty, tętnice i żyły, wykazuje związek funkcjonowania układu oddechowego i krążenia, objaśnia zapis ciśnienia krwi, wyjaśnia cel szczepień ochronnych, wyjaśnia terminy: odżywianie, trawienie, ruchy perystaltyczne, mleczko pokarmowe, wyjaśnia, na czym polega niebezpieczeństwo obecności w pokarmach metali ciężkich, wyjaśnia pojęcie: przemiana materii, porównuje skład moczu pierwotnego i ostatecznego, wymienia mechanizmy obronne skóry, porównuje funkcję gruczołów zewnątrzwydzielniczych, wyjaśnia związek niewłaściwego funkcjonowania układu hormonalnego ze stanem zdrowia organizmu, objaśnia zależność między budową a funkcjami mózgu i rdzenia kręgowego, wyjaśnia, na czym polega proces widzenia i słyszenia, określa, jakie narządy powstaną z poszczególnych warstw komórek (listków zarodkowych), opisuje rozwój zarodkowy człowieka, określa, gdzie może szukać pomocy człowiek uzależniony, Ocena celująca Uczeń, który opanował treści dopełniające oraz posiada wiedzę wykraczającą poza program nauczania dla danej klasy. Uczeń potrafi selekcjonować i hierarchiwizować wiadomości oraz z powodzeniem bierze udział w konkursach biologicznych. Pod okiem nauczyciela prowadzi własne prace badawcze. uczeń opanował wiadomości i umiejętności wykraczające ponad program, bierze udział w konkursach i olimpiadach biologicznych, stosuje zdobytą wiedzę w projektowaniu i przeprowadzaniu prostych doświadczeń np. wykrywanie składników pokarmowych

8 Klasa III Ocena Ocena dopuszczająca (poziom konieczny) Ocena dostateczna (poziom podstawowy) Wymagania edukacyjne Uczeń z pomocą nauczyciela jest w stanie sprostać wymogom koniecznym. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń. wymienia 5 przykładowych ekosystemów wymienia poziomy różnorodności biologicznej\ wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów klasyfikuje swoje podobieństwo do rodziców jako cechę dziedziczną wskazuje miejsce występowania DNA w komórce wymienia nazwy zasad azotowych wylicza elementy budujące DNA i RNA podaje nazwy poszczególnych podziałów komórkowych podaje liczbę chromosomów w komórkach somatycznej i płciowej człowieka wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy wskazuje przykłady dziedziczenia cech w najbliższym otoczeniu rozpoznaje na fotografii kariogram człowieka wskazuje na kariogramie człowieka chromosomy płci wyjaśnia co to jest mutacja i wymienia ich rodzaje zna zastosowanie inżynierii genetycznej wyjaśnia co to jest klonowanie organizmów i zna jego zastosowanie określa zadania ekologii, ochrony środowiska i ochrony przyrody, rozpoznaje 2-3 gatunki roślin i zwierząt występujących w najbliższym otoczeniu, odróżnia, podając 2-3 cechy, osobniki należące do jednego gatunku, wyjaśnia pojęcia: populacja, biocenoza i ekosystem, wymienia cechy pozwalające opisać populację, opisuje 2 sposoby zwalczania szkodników, wyjaśnia, na czym polegają oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne, układa prosty łańcuch pokarmowy, na przykładzie lasu wskazuje elementy składowe ekosystemu, opisuje obieg wody w przyrodzie, wskazuje źródła zanieczyszczeń powietrza, gleby i wody, opisuje, popierając 2-3 przykładami, skutki degradacji biosfery, ocenia wpływ nielegalnych wysypisk śmieci na stan środowiska, wymienia cele i formy ochrony przyrody. Wymienia biomy Ziemi Wymienia po 2 gatunki charakterystyczne dla każdego biomu Podaje nazwy Pieter roślinności w górach Wymienia 5 nazw roślin i zwierząt chronionych w Polsce Wskazuje na mapie lokalizację dowolnego parku narodowego w Polsce Wskazuje 3 miejsca na Ziemi szczególnie cenne pod względem różnorodności biologicznej Wylicza skutki kwaśnych opadów Wymienia źródła zanieczyszczenia wód słodkich Wylicza klasy czystości wód Podaje metody oczyszczania ścieków Wymienia funkcje gleby Rozpoznaje surowce wtórne Określa czas biodegradacji wskazanego produktu Uczeń, który opanował wiadomości podstawowe i z niewielką pomocą nauczyciela potrafi rozwiązać podstawowe problemy. Prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń Omawia wskazany czynnik kształtujący różnorodność biologiczną Wyjaśnia różnice pomiędzy 2 poziomami różnorodności biologicznej Definiuje pojęcie genetyka Rozpoznaje cechy dziedziczne i niedziedziczne Określa materiał genetyczny jako element zawierający informacje na temat cech dziedzicznych organizmu Wymienia funkcje białek w organizmie Określa rolę DNA

9 Ocena dobra ( poziom rozszerzający) Rozpoznaje model DNA i RNA Omawia budowę nukleotydu Wyjaśnia pojęcia kod genetyczny, gen, kodon, chromosomy homologiczne Wyjaśnia znaczenie mitozy i mejozy Wyjaśnia pojęcie czysta linia Zapisuje za pomocą liter homozygotę i heterozygotę pod względem jednego genu Wykonuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia 1 genu Wyjaśnia zasadę dziedziczenia płci Podaje przykłady chorób dziedzicznych sprzężonych z płcią Określa chromosomy X i Y Charakteryzuje wybrane choroby genetyczne Wyjaśnia co to są organizmy transgeniczne Wyjaśnia, na czym polega terapia genowa Identyfikuje rozmnażanie bezpłciowe jako klonowanie poprawnie interpretuje pojęcia: ekologia, ochrona środowiska i ochrona przyrody, rozpoznaje po 4-5 gatunków roślin, zwierząt i grzybów występujących w najbliższej okolicy, charakteryzuje czynniki środowiska, definiuje pojęcia populacja i gatunek wyjaśnia pojęcia: rozrodczość, śmiertelność i struktura wiekowa, opisuje na konkretnych przykładach drapieżnictwo, pasożytnictwo, konkurencję i mutualizm, opisuje strukturę wybranego ekosystemu lądowego i wodnego, odczytuje dane z piramid wieku wymienia przykłady pasożytnictwa i drapieżnictwa definiuje na przykładach biotop i biocenozę wybranego ekosystemu rozpoznaje sukcesję pierwotną i wtórną wyjaśnia przyczyny istnienia łańcuchów pokarmowych wskazuje różnice między producentami a konsumentami wskazuje, że materia krąży w ekosystemie a energia przepływa przez ekosystem podaje nazwę biomu, do którego należą ekosystemy w Polsce wskazuje na mapie świata podany biom wyjaśnia termin różnorodność biologiczna uzasadnia konieczność zachowania bioróżnorodności definiuje pojęcie zrównoważony rozwój wylicza parki narodowe w Polsce wymienia gatunki roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem klasyfikuje zanieczyszczenia zatruwające atmosferę, objaśnia przyczyny i skutki rozrzedzenia ozonowego i efektu cieplarnianego, wskazuje po 2-3 sposoby zmniejszania zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby, uzasadnia konieczność podejmowania międzynarodowych działań na rzecz ochrony środowiska, podaje różnice między ochroną częściową a ścisłą, charakteryzuje metody oczyszczania ścieków omawia próchnicę jako ważny element gleby wyjaśnia pojęcie recykling rozpoznaje oznaczenia produktów przyjaznych środowisku podaje przykłady gatunków chronionych w najbliższej okolicy. Uczeń, który przyswoił treści rozszerzające, właściwie stosuje terminologię przyrodniczą, aktywnie uczestniczy w lekcji, samodzielnie pracuje z podręcznikiem i materiałami źródłowymi. Prowadzi zeszyt przedmiotowy i zeszyt ćwiczeń Uczeń; charakteryzuje i porównuje poziomy różnorodności biologicznej rozpoznaje charakterystyczne organizmy wskazanego ekosystemu omawia różnice miedzy cechami gatunkowymi a indywidualnymi oraz podaje ich przykłady wyjaśnia, z czego wynika podobieństwo organizmów potomnych do rodzicielskich w wypadku rozmnażania płciowego i bezpłciowego wymienia źródła cech dziedzicznych i niedziedzicznych wyjaśnia na czym polega komplementarność zasad wykazuje uniwersalność kodu genetycznego omawia biosyntezę białek wykazuje różnice między mitozą i mejozą ocenia znaczenie prac Mendla dla rozwoju genetyki

10 interpretuje krzyżówki genetyczne używając określeń homozygota, heterozygota, cecha dominujaca, cecha recesywna wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią uzasadnia, że mutacje są podstawowym czynnikiem zmienności organizmów charakteryzuje mutację genową powodującą anemię sierpowatą wskazuje przyczyny wybranych chorób genetycznych omawia sposoby tworzenia organizmów o nowych cechach wyjaśnia zastosowanie terapii genowej w leczeniu chorób genetycznych poprawnie operuje pojęciami: gatunek, nisza ekologiczna, siedlisko, środowisko, na podstawie krzywej tolerancji ekologicznej wskazuje organizmy należące do eurybiontów i stenobiontów, wyjaśnia związek między czynnikami ograniczającymi a zasięgiem występowania wskazanych organizmów, charakteryzuje czynniki wpływające na strukturę wiekową populacji, wykazuje związek między gradacją szkodników a wprowadzeniem monokultur rolnych i ;leśnych, porównuje oddziaływania antagonistyczne i nieantagonistyczne, przewiduje skutki zniszczenia jednego z ogniw łańcucha pokarmowego, analizuje schemat przepływu energii przez ekosystem i obiegu materii w ekosystemie, określa wpływ migracji na zagęszczenie i liczebność populacji ocenia wpływ hierarchi na życie w stadzie charakteryzuje przystosowania organizmów do pasożytniczego trybu życia charakteryzuje relację międzygatunkową między roślina motylkową a bakteriami brodawkowymi analizuje zależność między biotopem a biocenozą charakteryzuje rolę poszczególnych ogniw łańcucha pokarmowego wyjaśnia na czy polega produkcja pierwotna i wtórna w ekosystemie charakteryzuje biocenozę wskazanego biomu charakteryzuje pietra roślinności w górach omawia przyczyny wymierania gatunków charakteryzuje bierna i czynną ochronę przyrody ocenia znaczenie ogrodów botanicznych i zoologicznych wyjaśnia role parków narodowych w ochronie przyrody określa funkcje niższych rangą obiektów Ochrony przyrody, takich jak: park krajobrazowy, obszar chronionego krajobrazu, wyjaśnia przyczyny zanikania różnorodności biologicznej na świecie klasyfikuje zanieczyszczenia atmosfery na naturalne i antropogeniczne wykazuje wpływ spalania surowców naturalnych na stan atmosfery wyjaśnia role bioindykatorów w ocenie czystości powietrza charakteryzuje związek Rolnictwa z zanieczyszczeniem wód słodkich określa sposób wykorzystania wody w zależności od jej klasy czystości opisuje metody oczyszczania wód uzasadnia, że gleba ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemu charakteryzuje proces powstawania próchnicy omawia czynniki degradujące glebę ocenia znaczenie wykorzystania surowców wtórnych uzasadnia konieczność rezygnacji z toreb foliowych na rzecz opakowań wielokrotnego użytku charakteryzuje zagrożenia powodowane przez smog, energetykę jądrową i odpady, Ocena bardzo dobra (poziom dopełniający) Uczeń, który opanował treści dopełniające. Stosuje wiadomości w sytuacjach typowych i nietypowych. Rozwiązuje typowe problemy z wykorzystaniem podręcznika. Potrafi samodzielnie interpretować i wnioskować zjawiska przyrodnicze. Analizuje wpływ różnych czynników na kształtowanie się różnorodności biologicznej Wykazuje przystosowania organizmów do warunków siedliskowych omawianych ekosystemów Dowodzi, że cechy organizmów kształtują się dzięki materiałowi genetycznemu oraz są wynikiem wpływu środowiska Ilustruje regułę komplementarności zasad azotowych Odczytuje z zapisu nici RNA informację o kolejności aminokwasów budujących białko, korzystając z tabeli kodu genetycznego Interpretuje schemat literowego zapisu kodonu i budowy nici kwasu nukleinowego Wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej Omawia prawo czystości gamet

11 Przewiduje cechy osobników potomnych na podstawie prawa czystości gamet Planuje krzyżówki genetyczne dotyczące dziedziczenia określonych cech i przewiduje genotyp i fenotyp potomstwa Wykonuje krzyżówkę genetyczną dotyczącą dziedziczenia choroby genetycznej sprzężonej z płcią, np. hemofilii Dowodzi znaczenia mutacji w przystosowaniu organizmów do zmieniającego się środowiska Ocenia znaczenie badań prenatalnych dla człowieka Ocenia wpływ organizmów modyfikowanych genetycznie na środowisko Przewiduje skutki klonowania organizmów Wskazuje zależność między cechami środowiska a występującymi w nim organizmami Omawia różnice między ekologią a ochroną środowiska i ochroną przyrody Interpretuje wykres zakresu tolerancji danego gatunku Uzasadnia, że konkurencja jest czynnikiem doboru naturalnego Oblicza zagęszczenie populacji, mając dane dotyczące liczebności i zajmowanej przez nią powierzchni Przewiduje losy populacji na podstawie jej struktury wiekowej Analizuje warunki występowania antagonistycznych zależności międzygatunkowych Analizuje warunki występowania dodatnich relacji między organizmami różnych gatunków Ocenia znaczenie bakterii azotowych występujących w glebie Wyjaśnia znaczenie mikoryzy Charakteryzuje przebieg sukcesji pierwotnej i wtórnej Wykazuje zależność między piętrami lasu a występującym tam mikroklimatem Wyjaśnia, na czym polega równowaga biologiczna Przewiduje skutki wyginięcia określonego ogniwa w łańcuchu pokarmowych Omawia schemat obiegu pierwiastków w ekosystemie Wykazuje związek między czynnikami geograficznymi a występowaniem określonych biomów Przewiduje skutki osuszania obszarów podmokłych Analizuje wpływ łowiectwa na zachowanie różnorodności biologicznej Wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój Wyjaśnia znaczenie otulin wokół parków narodowych Klasyfikuje parki narodowe według wieku lub wielkości Uzasadnia konieczność globalnej Ochrony przyrody Ocenia znaczenie projektu Natura 2000 Planuje badanie stanu powietrza za pomocą skali porostowej Analizuje czynniki wpływające na stan czystości powietrza Przewiduje skutki globalnego ocieplenia Ocenia znaczenie regulacji rzek Wyjaśnia wpływ zakwitów na stan wód w Polsce Wykazuje związek między zanieczyszczeniem powietrza a zanieczyszczeniem wód gruntowych Dowodzi, że wypalanie łąk i pól jest szkodliwe dla gleby Planuje sposoby rekultywacji zdegradowanych gleb Prezentuje postawę świadomego konsumenta definiuje pojęcia: gatunek, siedlisko, środowisko i nisza ekologiczna, charakteryzuje zależności między czynnikami środowiska a organizmami, na podstawie wykresów przedstawiających zakresy tolerancji określa wymagania wskazanych gatunków, interpretuje krzywą przeżywania, na podstawie analizy krzywej przeżywania przewiduje dalszy rozwój populacji, wykorzystując informacje dotyczące sieci pokarmowej, udowadnia, że stosowanie chemicznych środków ochrony roślin zagraża wielu innym gatunkom, w tym człowiekowi, opisuje wyniki poszczególnych typów oddziaływań między populacjami, wyjaśnia, dlaczego mówimy o zależności między przepływem energii a obiegiem materii w ekosystemie, udowadnia, że lokalne zagrożenia atmosfery mogą stanowić problem globalny, analizuje związek między zanieczyszczeniem gleby a eutrofizacji zbiorników wodnych, opisuje skutki nieodpowiedniego składowania odpadów, charakteryzuje działania na rzecz ochrony środowiska podejmowane w Polsce, klasyfikuje rezerwaty przyrody, rozpoznaje wybrane gatunki chronionych roślin, zwierząt i grzybów.

12 Ocena celująca bierze udział z powodzeniem w konkursach biologicznych i ekologicznych, stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów np.: podaje i omawia przykłady praktycznego zastosowania wiedzy dotyczącej czynników ograniczających rozmieszczenie organizmów, proponuje budowę elektrowni wykorzystującej alternatywne źródła energii, analizuje skutki eksplozji demograficznej, planuje kampanię informującą o stanie przyrody w najbliższej okolicy. Wykonuje port folio wykazujące podobieństwo cech dziadków i rodziców do swoich cech zewnętrznych Planuje i wykonuje model DNA i RNA Planuje i wykonuje model podziału komórki ocenia etyczny aspekt klonowania komórek macierzystych