PRAWO ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ ZAGADNIENIA SYSTEMOWE 3. WYDANIE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRAWO ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ ZAGADNIENIA SYSTEMOWE 3. WYDANIE"

Transkrypt

1 PRAWO ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ ZAGADNIENIA SYSTEMOWE 3. WYDANIE Maria Magdalena Kenig-Witkowska Warszawa 2011

2 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 7 Przedmowa... 9 Rozdział I Zagadnienia wprowadzające Prawo środowiska Unii Europejskiej pojęcie i zakres obowiązywania Kształtowanie i rozwój polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Podstawy traktatowe polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Prawo do środowiska w prawie Unii Europejskiej Prawo środowiska Unii Europejskiej a przepisy Światowej Organizacji Handlu (WTO) Polityka UE w dziedzinie energetyki a polityka UE w dziedzinie środowiska Rozdział II Cele traktatowe Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Wprowadzenie Cele generalne Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Cele szczegółowe polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Cele w dziedzinie środowiska a cele niektórych innych polityk Unii Europejskiej Rozdział III Zasady traktatowe prawa środowiska Unii Europejskiej Wprowadzenie Ogólne zasady traktatowe dotyczące prawa środowiska Zasady traktatowe polityki Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Rozdział IV Źródła i akty prawa środowiska Unii Europejskiej Pojęcie źródeł i aktów prawa środowiska Unii Europejskiej Akty prawa środowiska Unii Europejskiej Umowy międzynarodowe w dziedzinie prawa środowiska Rozdział V Procedury stanowienia prawa Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska Kompetencje Unii Europejskiej i państw członkowskich do stanowienia prawa w dziedzinie środowiska Określenie podstawy prawnej aktów z dziedziny środowiska

3 3. Procedury przyjmowania aktów prawnych na podstawie art. 192 TFUE Procedury komitologiczne Procedury oparte na innych podstawach prawnych Proces prawotwórczy Rozdział VI Zagadnienia harmonizacji prawa środowiska Unii Europejskiej Wprowadzenie Zakres harmonizacji Rodzaje harmonizacji Wyłączenia Rozdział VII Wdrażanie norm prawa środowiska Unii Europejskiej do krajowych porządków prawnych państw członkowskich Wprowadzenie Transpozycja Metody, środki i formy implementacji Stosowanie i przestrzeganie norm prawa środowiska Unii Europejskiej Rola Komisji w monitorowaniu procesu implementacji prawa środowiska Rozdział VIII Odpowiedzialność za naruszenie prawa środowiska Unii Europejskiej Generalna odpowiedzialność państw za niewywiązywanie się z zobowiązań wynikających z Traktatów i środków przyjętych na ich podstawie Odpowiedzialność za szkody wyrządzone jednostce Odpowiedzialność karna za naruszenie prawa środowiska Odpowiedzialność cywilna za szkody w środowisku Podstawowa literatura

4 wykaz skrótów Akty prawne dyrektywa 75/442 dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów (Dz. Urz. WE L 194 z , s. 39 z późn. zm.) dyrektywa 79/409 dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. Urz. WE L 103 z , s. 1 z późn. zm.) dyrektywa 88/609 dyrektywa Rady 88/609/EWG z dnia 24 listopada 1988 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania (Dz. Urz. WE L 336 z , s. 1 z późn. zm.) dyrektywa 92/43 dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z , s. 7 z późn. zm.) dyrektywa 94/62 dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz. Urz. WE L 365 z , s. 10 z późn. zm.) dyrektywa 96/61 dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz. Urz. WE L 257 z , s. 26 z późn. zm.) dyrektywa 2004/35 dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (Dz. Urz. UE L 143 z , s. 56 z późn. zm.) dyrektywa 2008/99 dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne (Dz. Urz. UE L 328 z , s. 28) GATT Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu (ang. Gene ral Agreement on Tarifs and Trade, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdział 11, tom 21, s. 91) JAE Jednolity Akt Europejski (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/5 z późn. zm.) rozporządzenie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 182/2011 nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiające przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wyko- 7

5 nywania uprawnień wykonawczych przez Komisję (Dz. Urz. UE L 55 z , s. 13) TEWG Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) podpisany w Rzymie dnia 25 marca 1957 r. TFUE Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 83 z , s. 47) TUE Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 83 z , s. 13) TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skonsolidowana Dz. Urz. UE C 321 E z ) Czasopisma i publikatory Dz. Urz. WE/UE Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej (seria L ustawodawstwo, seria C informacje, dokumenty przygotowawcze i powiadomienia) PiP Państwo i Prawo Inne CEN Europejski Komitet Normalizacyjny (fr. Comité Européen de Normalisation) CENELEC Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki (fr. Comité Européen de Normalisation Electrotechnique) COREPER Komitet Stałych Przedstawicieli Państw Członkowskich (fr. Comité des représentants permanents) EEA Europejska Agencja Środowiska (ang. European Environment Agency) EFTA Europejski Obszar Gospodarczy (do 1994 r. EFTA Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, ang. European Free Trade Association) ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (obecnie TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) EWEA Europejska Wspólnota Energii Atomowej EWG Europejska Wspólnota Gospodarcza IPPC Zintegrowane Zapobieganie i Ograniczanie Zanieczyszczeń (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) ISO Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ang. International Organisation for Standardization) OECD Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organisation for Economic Co-operation and Development) PIC procedura zgody po uprzednim poinformowaniu (ang. Prior Informed Consent) UE Unia Europejska WE Wspólnota Europejska WTO Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organisation) 8

6 PRZEDMOWA Pozycja prawa środowiska w systemie prawa Unii Europejskiej wynika z procesu kształtowania się polityki UE w dziedzinie środowiska. Prawo środowiska Unii Europejskiej jest tą częścią systemu prawa UE, której dynamiczny rozwój nastąpił po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego i po wprowadzeniu do Traktatu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej polityki w dziedzinie środowiska naturalnego, która dała podstawy do przyjmowania aktów prawnych w tej dziedzinie. Zakres rzeczowy objęty normami prawa środowiska UE jest niezwykle szeroki i w związku z tym w doktrynie europejskiego prawa środowiska wyrażane jest przekonanie, że w zasadzie wszystkie jego elementy zostały już uregulowane. Dlatego też uważa się, że postępująca realizacja polityki Unii w tej dziedzinie ma obecnie za zadanie głównie przyczynianie się do poprawy jakości środowiska przez ustanawianie coraz wyższych standardów jego ochrony. Celem publikacji jest przedstawienie zagadnień prawa środowiska UE z perspektywy mechanizmu funkcjonowania systemu prawa UE, a więc struktury i funkcjonowania mechanizmów prawnych stanowiących jego podstawy. Dlatego też najwięcej miejsca poświęcono w niej zagadnieniom systemowym, zasadom, aktom prawnym, strukturze instytucjonalnej i mechanizmom decyzyjnym, implementacji i zasadom odpowiedzialności za naruszenie norm prawa środowiska. Rozwiązania prawne dotyczące tych zagadnień zostały ukształtowane przez dziesięciolecia praktyki funkcjonowania Wspólnot Europejskich, a później Unii Europejskiej. Publikacja, która ma charakter podręcznikowy, nie aspiruje do objęcia całości zagadnień systemowych prawa środowiska UE; ze względów pragmatycznych wybrano te z nich, które mają praktyczne znaczenie dla zrozumienia systemu powstawania i funkcjonowania tego prawa. Dlatego też publikacja nie obejmuje problematyki materialnych norm prawa środowiska, a więc zakresu rzeczowego dość często zmieniających się standardów norm prawa materialnego dotyczących poszczególnych polityk sektorowych prawa środowiska (jak na przykład dotyczących powietrza, wody, hałasu, zanieczyszczeń, ochrony przyrody itp.). Zamysł napisania podręcznika jest wynikiem doświadczeń naukowych i dydaktycznych związanych z wykładami i konwersatorium prowadzonym na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego na temat prawa środowiska Unii Europejskiej. Publikacja została pomyślana nie tylko jako pomoc dla studentów różnych kierunków studiów, którzy specjalizują się w prawie środowiska, ale również dla prawników praktyków, którzy zawodowo zajmują się prawem środowiska, i wszystkich, dla których środowisko jest ważnym dobrem chronionym przez prawo. Oddawane do rąk Czytelników III wydanie podręcznika jest wersją poprawioną i uaktualnioną z perspektywy aktualnie funkcjonującego Traktatu z Lizbony. Maria Magdalena Kenig-Witkowska Warszawa, czerwiec 2011 r. 9

7

8 Rozdział I ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE 1. Prawo środowiska Unii Europejskiej pojęcie i zakres obowiązywania Generalnie prawo środowiska Unii Europejskiej jest tą częścią systemu prawa UE, która bezpośrednio lub pośrednio reguluje obrót prawny Unii związany z materią środowiska. Chociaż określenie prawo środowiska wydaje się nie nastręczać specjalnych trudności, to przy okazji kwalifikacji norm tego prawa pojawiają się trudności związane z określeniem terminu środowisko, o czym piszą niemal wszyscy autorzy zajmujący się tym tematem 1. Trudności te potęguje fakt, że w aktach pierwotnego prawa Unii Europejskiej nie znajdujemy normatywnej definicji środowiska 2. Włączenie terminu środowisko również do treści Traktatu z Lizbony wskazuje na pewne elementy, które łączą się z pojęciem środowiska, takie jak ochrona zdrowia ludzkiego, środowisko naturalne i zasoby naturalne, grunty, planowanie przestrzenne, zasoby wodne, zaopatrzenie w energię, zwalczanie zmian klimatu. Włączenie planowania przestrzennego do elementów polityki dotyczącej środowiska oznacza, że termin środowisko w rozumieniu prawa UE nie jest ograniczony tylko do środowiska naturalnego, ale zawiera w sobie także elementy środowiska będącego wytworem człowieka. Na tle wspomnianych przepisów środowisko, o którym mówią, należy odróżnić od środowiska pracy, którego dotyczą przepisy art. 114 ust. 4 i art. 153 TFUE. To ostatnie pojęcie związane jest z warunkami środowiska w miejscu pracy i zawiera takie elementy dotyczące środowiska pracy, jak zanieczyszczenie, hałas, ryzyko wypadków itp., co uzasadnia odmienne regulacje dotyczące środowiska i środowiska pracy. Warto zauważyć, że w latach siedemdziesiątych XX w. polityka ówczesnych Wspólnot nie rozróżniała tych pojęć i niektóre dyrektywy WE pochodzące z tamtego okresu nie czynią rozróżnienia między ochroną środowiska i ochroną pracowników 3. 1 W literaturze polskiej pisze na ten temat np. E. Grabowska, Europejskie prawo środowiska, Warszawa 2001, s. 19 i n. 2 Traktat z Lizbony, Dz. Urz. UE C 83 z , s Zob. np. Pierwszy Program Działania z 1973 r., Dz. Urz. WE C 112 z , s. 1; dyrektywa Rady 96/82/ WE z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi, Dz. Urz. WE L 10 z , s

9 Elementów dla zdefiniowania pojęcia środowiska w prawie UE dostarczają niektóre akty prawa pochodnego, zwłaszcza dyrektywy, które na potrzeby regulowanej materii wymieniają elementy składające się na pojęcie środowiska naturalnego. Na przykład dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z , s. 40 z późn. zm.) wymienia wśród elementów środowiska naturalnego: istotę ludzką, faunę, florę, gleby, wody, powietrze, klimat i krajobraz, jak też zasoby materialne i dziedzictwo kulturalne (art. 3). Zaś dyrektywa Rady 90/313/EWG z dnia 7 czerwca 1990 r. w sprawie swobody dostępu do informacji o środowisku (Dz. Urz. WE L 158 z , s. 56 z późn. zm.) wskazuje jako elementy środowiska: wodę, powietrze, glebę, faunę, florę, ziemię i naturalne otoczenie (art. 2 lit. a). Można więc powiedzieć, że wymienione elementy potwierdzają poglądy o ogólnym charakterze definicji środowiska naturalnego, bowiem obejmują praktycznie to wszystko, co powszechnie i intuicyjnie rozumie się przez pojęcie środowiska naturalnego. W związku z tym, że fauna jest również włączana do katalogu elementów składających się na pojęcie środowiska, powstaje pytanie, czy zwierzęta hodowlane są elementem fauny w rozumieniu powołanych wyżej przepisów dyrektyw i w związku z tym objęte są również zakresem pojęcia środowisko. Sprawa wydaje się oczywista, gdy chodzi o dzikie zwierzęta, które z definicji uważa się za część środowiska naturalnego, zaś środki podejmowane w celu ich ochrony są środkami przewidzianymi przez prawo środowiska. Natomiast zaliczenie zwierząt hodowlanych do kategorii elementów środowiska mogłoby budzić już pewne wątpliwości. Doktryna europejskiego prawa środowiska generalnie podziela pogląd, że w świetle Protokołu do Traktatu z Amsterdamu (Dz. Urz. WE C 340 z , s. 110), zgodnie z którym polityki dotyczące rolnictwa, transportu, rynku wewnętrznego i badań powinny uwzględniać postulat zapewnienia właściwych warunków dla zwierząt, prawo środowiska UE odnosi się również do zwierząt hodowlanych. Zakres pojęcia środowiska zarysowany we wspomnianych wyżej traktatach i aktach prawa pochodnego rozszerzył się w miarę rozwoju polityki w dziedzinie środowiska również o elementy społeczne. Na przykład definicja zawarta w pierwszym komunikacie Komisji Europejskiej dotyczącym polityki Wspólnoty w dziedzinie ochrony środowiska (First Communication on a Community Policy for the Environment, SEC 1971/2616 final, , s. 1) wzbogaciła pojęcie środowiska, kładąc nacisk na jego komponenty społeczne. W komunikacie tym czytamy, że środowisko jest zbiorem elementów, które w złożoności swych relacji tworzą otoczenie, ośrodki i warunki życia człowieka i społeczeństwa. Podobne sformułowanie znalazło się w rezolucji Rady (EEC) nr 1872/84 z dnia 28 czerwca 1984 r. w sprawie działań Wspólnoty dotyczących środowiska (Dz. Urz. WE L 176 z , s. 1), definiującej środowisko jako kombinację elementów, których kompleksowe wzajemne stosunki tworzą ośrodki, otoczenie i warunki życia jednostki i społeczeństwa. Warto również wspomnieć o przyjętej w postaci rezolucji Rady Europejskiej w 1990 r. 4 Deklaracji w sprawie środowiska, która nie tylko wymienia elementy pojęcia środowiska, ale była też ważnym argumentem w dyskusji prowadzonej na forum UE 4 Rezolucja Rady Europejskiej z dnia 15 czerwca 1990 r., Bulletin of the European Communities 1990,

10 na temat włączenia zagadnień środowiska do katalogu Karty Praw Podstawowych UE (Dz. Urz. UE C 303 z , s. 1 z późn. zm.). Deklaracja proklamowała prawo do zdrowego i czystego środowiska, które obejmuje odpowiednią jakość powietrza, wody w rzekach, jeziorach, wód morskich i zatokowych, odpowiednią jakość żywności i wody pitnej, ochronę przed hałasem, zatruciem gleby, erozją i pustynnieniem, ochronę naturalnych siedlisk, ochronę flory i fauny, ochronę krajobrazu i innych elementów naturalnego dziedzictwa, uroków terenów mieszkalnych. Tym samym Deklaracja przyczyniła się do upowszechnienia możliwie jak najszerszego rozumienia płaszczyzny przedmiotowej tego prawa. Pojęcie środowiska, tak jak je ujmuje prawo pierwotne UE oraz akty prawa pochodnego, obejmuje zarówno środowisko naturalne, jak też środowisko będące wytworem działalności człowieka. Elementemami tego pojęcia są: człowiek, fauna, flora, gleba, woda, powietrze, klimat, krajobraz, jak też zasoby materialne i dziedzictwo kulturalne, naturalne otoczenie i zasoby naturalne, a także zasoby wodne. Pojęcie środowiska obejmuje również elementy otoczenia społecznego człowieka, dotyczące społecznych warunków życia jednostki i społeczeństwa. Prawo tak rozumianego środowiska reguluje również sprawy odpadów i zaopatrzenia w energię. Generalnie, można powiedzieć, że pojęcie środowiska ukształtowane w praktyce i doktrynie prawa UE, nawiązujące do prawnomiędzynarodowego rozumienia tego pojęcia, obejmuje również środowisko będące wynikiem działalności ludzkiej 5. Analiza różnego rodzaju dokumentów i aktów prawa UE wskazuje na kompleksowe podejście UE do pojęcia środowiska. Niemniej, warto zauważyć, że rozumienie pojęcia środo- 5 W prawie międzynarodowym nie ma normy, która generalnie definiowałaby pojęcie środowiska. Dzieje się tak zapewne dlatego, że terminu tego można by użyć dla określenia szerokiego spektrum zagadnień od biosfery po najmniejszy organizm. Wśród definicji słownikowych znajdujemy takie określenia, jak np. coś co otacza, czy bardziej rozbudowane cały kompleks czynników glebowych, klimatycznych i biologicznych, które wpływają na organizm lub ekosystem i ostatecznie decydują o ich formie i przetrwaniu, czy też całość społecznych i kulturowych uwarunkowań wpływających na życie jednostki lub wspólnoty, powłoka ziemska, w której funkcjonuje życie organiczne, otoczenie człowieka obejmujące: zewnętrzną część skorupy ziemskiej, część atmosfery (toposferę i dolne piętro stratosfery), wodę (hydrosferę morską i lądową), pokrywę glebową, szatę roślinną i świat zwierzęcy (Encyklopedia PWN, Warszawa 2003; zob. Webster s New World Dictionary, New York 1988). Albo po prostu otoczenie (zob. Concise Dictionary, Oxford 2002). Deklaracja Sztokholmska z 1972 r., definiuje środowisko człowieka, jako dające mu fizyczne utrzymanie i dostarczające możliwości intelektualnego, duchowego, moralnego i społecznego rozwoju, dodając, że obydwa aspekty środowiska, naturalne i stworzone przez człowieka, są istotne dla jego dobrobytu oraz korzystania z podstawowych praw człowieka (zob. Report of the United Nations Conference on the Human Environment 1972, doc. A/Conf. 48/14/rev. 1). Światowa Komisja ds. Środowiska i Rozwoju proponuje jeszcze węższe podejście do definicji środowiska, określając je jako to, gdzie wszyscy żyjemy (zob. World Commission on Environment and Development, Our Common Future, Oxford 1987). Niektóre akty prawa międzynarodowego są jedynie bliskie skonstruowania takiej definicji, wymieniając poszczególne elementy określające środowisko. Wprawdzie Konwencja z 1980 r. dotycząca żywych zasobów Antarktydy nie definiuje środowiska Antarktydy, ale już Konwencja z 1988 r. dotycząca korzystania z zasobów naturalnych Antarktydy definiuje szkodę w środowisku Antarktydy jako każde oddziaływanie na ożywione lub nieożywione składniki tego środowiska lub ekosystem, łącznie ze szkodą dla atmosfery lub życia w morzu lub na lądzie. Generalnie nawet traktaty dotyczące środowiska morskiego nie definiują pojęcia środowiska w stosunku do morza (jak np. Konwencja Prawa Morza), chociaż wydaje się, że powszechne rozumienia środowiska morskiego w doktrynie i praktyce obejmuje atmosferę nad morzem i morze. Konwencja wiedeńska o ochronie warstwy ozonowej (oświadczenie rządowe z dnia 25 maja 1992 r. w sprawie przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Konwencji wiedeńskiej o ochronie warstwy ozonowej, sporządzonej w Wiedniu dnia 22 marca 1985 r., Dz. U. z 1992 r. Nr 98, poz. 489) definiuje pojęcie szkodliwego wpływu na środowisko jako zmiany w fizycznym środowisku lub biocie, łącznie ze zmianami klimatu, które mają szkodliwy wpływ na ludzkie życie i zdrowie lub na ekosystemy i materiały użyteczne dla ludzkości (zob. Raport U Thanta, UN-CES-XLVII, E/4667. Szerzej na ten temat zob. K. Kocot, Prawnomiędzynarodowe zasady sozologii, Warszawa Wrocław 1977). 13

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM Przekazanie kompetencji ustawodawczych UE dr Aleksandra Sołtysińska Źródła prawa i procedury prawodawcze UE 1-2 grudnia 2017 roku przyjmowanie aktów prawnych wykonanie aktów prawnych środki proceduralne

Bardziej szczegółowo

Prawo ochrony środowiska w Polsce i w Unii Europejskiej = rok akad. 2012/2013 semestr zimowy = = grupa: A 4 przedmiot podstawowy =

Prawo ochrony środowiska w Polsce i w Unii Europejskiej = rok akad. 2012/2013 semestr zimowy = = grupa: A 4 przedmiot podstawowy = Prawo ochrony środowiska w Polsce i w Unii Europejskiej = rok akad. 2012/2013 semestr zimowy = = grupa: A 4 przedmiot podstawowy = kierunek: prawo i `administracja` studia stacjonarne 45 godzin wykładów

Bardziej szczegółowo

ő 4. Zasada subsydiarności i podział kompetencji pomiędzy państwami członkowsk.mi a Wspólnotą Europejską w zakresie ochrony środowiska

ő 4. Zasada subsydiarności i podział kompetencji pomiędzy państwami członkowsk.mi a Wspólnotą Europejską w zakresie ochrony środowiska PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ Autor: ZBIGNIEW BUKOWSKI Rozdział I. Zagadnienia ogólne ői. Geneza prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej ő2. Źródła prawa ő3. Prawo pierwotne w zakresie

Bardziej szczegółowo

Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa

Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX

Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

Powiązanie z ustawodawstwem krajowym

Powiązanie z ustawodawstwem krajowym Powiązanie z ustawodawstwem krajowym Strona 2 z 8 Powiązanie z ustawodawstwem krajowym Opracowano w Instytucie Nafty i Gazu System KZR INiG-PIB/3 2 Powiązanie z ustawodawstwem krajowym Strona 3 z 8 Spis

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne. Dz. U. Nr 115, poz. 1229; 3. Ustawa z dnia

Bardziej szczegółowo

1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE

1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE 1.Pojęcie i charakter prawa podatkowego UE Prawo podatkowe UE próba definicji Prawo podatkowe UE jest przede wszystkim zbiorem przepisów będących instrumentem realizacji celów Traktatu o funkcjonowaniu

Bardziej szczegółowo

Jerzy Jendrośka Polityka energetyczna i ochrona środowiska w Unii Europejskiej:

Jerzy Jendrośka Polityka energetyczna i ochrona środowiska w Unii Europejskiej: Jerzy Jendrośka Polityka energetyczna i ochrona środowiska w Unii Europejskiej: uwarunkowania prawne Efektywność energetyczna w budownictwie i przemyśle Wrocław, 14-15 listopada 2012 Zagadnienia Prawo

Bardziej szczegółowo

System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej

System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia

Bardziej szczegółowo

DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) / z dnia r.

DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) / z dnia r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 11.10.2018 C(2018) 6549 final DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) / z dnia 11.10.2018 r. ustanawiająca wspólny format krajowych programów ograniczania zanieczyszczenia powietrza

Bardziej szczegółowo

2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57

2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII. I. Część ogólna

Spis treści. Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII. I. Część ogólna Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Ważniejsze strony internetowe... XXI Przedmowa...XXIII I. Część ogólna Rozdział I. Rozważania ogólne... 3 1. Organizacja międzynarodowa, prawo organizacji międzynarodowych

Bardziej szczegółowo

Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE)

Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE) Unia Europejska - charakterystyka (zarys treści na potrzeby ćwiczeń z zakresu KPP UE) Ogólna charakterystyka UE Charakter prawny art. 1 akapit 2 TUE Osobowość prawna art. 47 TUE, art. 216, 221, 335 TFUE

Bardziej szczegółowo

Co to jest przedsięwzięcie?

Co to jest przedsięwzięcie? Wprowadzenie do systemu ocen oddziaływania na środowisko Krzysztof Mielniczuk r. Co to jest przedsięwzięcie? Rozumie się przez to zamierzenie budowlane lub inną ingerencję w środowisko polegającą na przekształceniu

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Aleksandrów Kujawski. ABRYS Technika Sp. z o.o.

Bibliografia. Akty prawne. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Aleksandrów Kujawski. ABRYS Technika Sp. z o.o. Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań,

Bardziej szczegółowo

Spis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego

Spis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp. CZĘŚĆ PIERWSZA Zagadnienia ogólne prawa ochrony środowiska

Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp. CZĘŚĆ PIERWSZA Zagadnienia ogólne prawa ochrony środowiska Spis treści Wykaz skrótów Wstęp CZĘŚĆ PIERWSZA Zagadnienia ogólne prawa ochrony środowiska ROZDZIAŁ I. Ogólna charakterystyka podstaw prawnych ochrony środowiska w Polsce ROZDZIAŁ II. Zasady ogólne prawa

Bardziej szczegółowo

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011

Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011 Recenzenci: prof. dr hab. Władysław Czapliński prof. dr hab. Piotr Hofmański Redakcja i korekta: Grażyna Polkowska-Nowak Projekt okładki: Marta Kurczewska Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa

Bardziej szczegółowo

RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE

RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE RAMY PRAWNE MORSKIEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO W POLSCE Katarzyna Krzywda Zastępca Dyrektora Kierująca Pracami Departamentu Transportu Morskiego i Bezpieczeństwa Żeglugi Warszawa, 18 listopada 2014 r.

Bardziej szczegółowo

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.

Bardziej szczegółowo

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rybno Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

UMOWY MIĘDZYNARODOWE

UMOWY MIĘDZYNARODOWE 2.12.2011 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 319/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) UMOWY MIĘDZYNARODOWE DECYZJA RADY z dnia 28 listopada 2011 r. dotycząca stanowiska, jakie Unia Europejska

Bardziej szczegółowo

wyrok, w którym orzekł, że Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 31 ust. 3 lit. b) tej dyrektywy.

wyrok, w którym orzekł, że Rzeczypospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 31 ust. 3 lit. b) tej dyrektywy. UZASADNIENIE Projekt ustawy o zmianie ustawy o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw dokonuje nowelizacji obowiązującej obecnie ustawy z dnia 22 czerwca

Bardziej szczegółowo

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne

Unit 3-03/ Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Unit 3-03/09.11.2016 Kompetencje Unii. Zasady strukturalne Fragmenty z podręcznika: Zasady działania UE: pkt 73-74 Zasada przyznania kompetencji (kompetencje wyłączne i dzielone; kompetencje wyraźnie i

Bardziej szczegółowo

Prawo ochrony środowiska

Prawo ochrony środowiska Prawo ochrony środowiska TEKSTY USTAW Zamów książkę w księgarni internetowej WYDANIE 7 Stan prawny na 18 sierpnia 2015 r. Wydawca Małgorzata Stańczak Redaktor prowadzący Kinga Zając Łamanie Faktoria Wyrazu

Bardziej szczegółowo

DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI

DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI C 171/2 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 18.5.2018 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI z dnia 17 maja 2018 r. w sprawie finansowania programu prac na rok 2018 dotyczącego szkoleń w zakresie bezpieczeństwa

Bardziej szczegółowo

2010/06 Struktura Dziennika Urzędowego - Dostosowanie w związku z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Dziennik Urzędowy seria L

2010/06 Struktura Dziennika Urzędowego - Dostosowanie w związku z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Dziennik Urzędowy seria L 200/06 Struktura Dziennika Urzędowego - Dostosowanie w związku z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Dziennik Urzędowy seria L L I Akty ustawodawcze a) rozporządzenia b) dyrektywy c) decyzje d) budżety

Bardziej szczegółowo

A7-0277/129/REV

A7-0277/129/REV 3.10.2013 A7-0277/129/REV Poprawka 129/REV Cristina Gutiérrez-Cortines w imieniu grupy PPE Sprawozdanie A7-0277/2013 Andrea Zanoni Zmiana dyrektywy 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez

Bardziej szczegółowo

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0176/288. Poprawka 288 Patrick Le Hyaric, Younous Omarjee w imieniu grupy GUE/NGL

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0176/288. Poprawka 288 Patrick Le Hyaric, Younous Omarjee w imieniu grupy GUE/NGL 27.3.2019 A8-0176/288 288 Patrick Le Hyaric, Younous Omarjee Motyw 2 (2) Jako że Unia jest jedną ze światowych potęg morskich i piątym pod względem wielkości producentem produktów rybołówstwa na świecie,

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 3.3.2010 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 1360/2009, którą złożył J.M.C.R. (Hiszpania) w imieniu Asociacío per l'estudi de la natura d'anoia, w sprawie

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do prawodawstwa UE. dla fraktywistów.

Wprowadzenie do prawodawstwa UE. dla fraktywistów. Wprowadzenie do prawodawstwa UE dla fraktywistów www.greens-efa.eu Obecnie brak w UE całościowego uregulowania problematyki wydobycia niekonwencjonalnych paliw kopalnych (NPK), takich jak gaz łupkowy,

Bardziej szczegółowo

Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)

Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej. 2. Rada Europy charakter prawny, statutowe cele

Bardziej szczegółowo

Prof. zw. dr hab. M.M. Kenig-Witkowska, WPiA, UW Globalny Pakt na rzecz środowiska cele i architektura

Prof. zw. dr hab. M.M. Kenig-Witkowska, WPiA, UW Globalny Pakt na rzecz środowiska cele i architektura Prof. zw. dr hab. M.M. Kenig-Witkowska, WPiA, UW Globalny Pakt na rzecz środowiska cele i architektura Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Jak powstawał projekt Paktu 3. Konstrukcja Paktu 4. Mechanizm

Bardziej szczegółowo

PROGRAM EKOLOGICZNEJ ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ W KLASACH I-III GIMNAZJUM PUBLICZNEGO W GŁUSZYCY

PROGRAM EKOLOGICZNEJ ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ W KLASACH I-III GIMNAZJUM PUBLICZNEGO W GŁUSZYCY Danuta Rozmarynowska Gimnazjum Publiczne w Głuszycy PROGRAM EKOLOGICZNEJ ŚCIEŻKI EDUKACYJNEJ W KLASACH I-III GIMNAZJUM PUBLICZNEGO W GŁUSZYCY I. Wyjątki z rozporządzeń MENiS w sprawie programów nauczania.

Bardziej szczegółowo

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. DZIAŁAŃ W DZIEDZINIE KLIMATU

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. DZIAŁAŃ W DZIEDZINIE KLIMATU KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. DZIAŁAŃ W DZIEDZINIE KLIMATU Bruksela, 19 grudnia 2018 r. Rev1 ZAWIADOMIENIE DLA ZAINTERESOWANYCH STRON WYSTĄPIENIE ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA A UNIJNY SYSTEM HANDLU

Bardziej szczegółowo

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 10. Dane źródłowe - Informacja o stanie środowiska w roku 2014 i działalności kontrolnej Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w powiecie poznańskim ziemskim w roku 2014, WIOŚ, Poznań,

Bardziej szczegółowo

Ochrona glebowej materii. prawnych i polityki rolnej UE

Ochrona glebowej materii. prawnych i polityki rolnej UE Ochrona glebowej materii prawnych i polityki rolnej UE Janusz Hermann Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Klauzule ochrony glebowej materii organicznej w prawie i na tle zapobiegania degradacji,

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.9.2017 r. C(2017) 5467 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 4.9.2017 r. ustanawiające naukowe kryteria określania właściwości zaburzających funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Prawo ochrony środowiska w drogownictwie stan obecny i kierunki zmian

Prawo ochrony środowiska w drogownictwie stan obecny i kierunki zmian LVI TECHNICZNE DNI DROGOWE 13-15 listopada 2013 r. Centrum Konferencyjne Falenty, Raszyn k. Warszawy Prawo ochrony środowiska w drogownictwie stan obecny i kierunki zmian Karolina Rak Departament Środowiska

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu

ROZDZIAŁ 2: Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska Powiatu Program ochrony środowiska Powiat Strzelce Opolskie Spis treści str. 1 SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 1: Wstęp. Informacje ogólne. 1.1. Cel opracowania programu.... 3 1.2. Metodyka opracowania... 4 1.3. Informacje

Bardziej szczegółowo

1. Grupa Robocza ds. Zdrowia Publicznego omówiła i uzgodniła treść projektu konkluzji Rady.

1. Grupa Robocza ds. Zdrowia Publicznego omówiła i uzgodniła treść projektu konkluzji Rady. Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 grudnia 2015 r. (OR. en) 14391/1/15 REV 1 SAN 389 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Rada Posiedzenie Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz podstawowych skrótów Słowo wstępne i podziękowania Uwagi wprowadzające... 19

Spis treści. Wykaz podstawowych skrótów Słowo wstępne i podziękowania Uwagi wprowadzające... 19 Wykaz podstawowych skrótów... 15 Słowo wstępne i podziękowania... 17 Uwagi wprowadzające... 19 Rozdział I Wspólnotowe regulacje prawne z zakresu urzędowej kontroli żywności... 23 1. Podstawy prawne wspólnotowych

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Prawna 16.6.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW (52/2011) Przedmiot: Uzasadniona opinia Kortezów Generalnych Hiszpanii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU REGIONÓW KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 25.10.2016 r. COM(2016) 710 final ANNEX 4 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO ORAZ KOMITETU

Bardziej szczegółowo

DYREKTYWA RADY. z dnia 23 grudnia 1991 r.

DYREKTYWA RADY. z dnia 23 grudnia 1991 r. DYREKTYWA RADY z dnia 23 grudnia 1991 r. normalizująca i racjonalizująca sprawozdania w sprawie wykonywania niektórych dyrektyw odnoszących się do środowiska (91/692/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzględniając

Bardziej szczegółowo

Prawo w ochronie środowiska

Prawo w ochronie środowiska Prawo w ochronie środowiska Małgorzata Stępniewska stepniew@amu.edu.pl Zakład Geografii Kompleksowej, pokój 301 Ewolucja polskiego systemu prawnego w ochronie środowiska Ustawa względem zakazu łapania,

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2013 COM(2013) 307 final 2013/0159 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stosowania regulaminu nr 41 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.4.2016 r. COM(2016) 183 final 2016/0094 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jakie należy przyjąć w imieniu Unii Europejskiej w odniesieniu do międzynarodowego

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów Czasopisma i inne publikatory... 7 Źródła prawa... 7 Inne skróty... 9

Spis treści. Wykaz skrótów Czasopisma i inne publikatory... 7 Źródła prawa... 7 Inne skróty... 9 Spis treści Wykaz skrótów Czasopisma i inne publikatory.......................................... 7 Źródła prawa........................................................ 7 Inne skróty..........................................................

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.3.2016 r. COM(2016) 133 final 2016/0073 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stanowiska, jakie ma zostać zajęte w imieniu Unii Europejskiej w Komisji Mieszanej ustanowionej

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 3.3.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 1674/2009, którą złożył Radosław Ślusarczyk (Polska) w imieniu organizacji środowiskowej Stowarzyszenie Pracownia

Bardziej szczegółowo

Aspekt prawny energetyki odnawialnej i energetyki jądrowej

Aspekt prawny energetyki odnawialnej i energetyki jądrowej Aspekt prawny energetyki odnawialnej i energetyki jądrowej dr Leszek Karski UKSW/NFOŚiGW Warszawa 2008 r. Transformacja gospodarki na niskoemisyjną Powiązanie polityki środowiskowej z polityką energetyczną

Bardziej szczegółowo

Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą do art. 290 i 291

Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą do art. 290 i 291 11.4.2019 A8-0020/ 001-584 POPRAWKI 001-584 Poprawki złożyła Komisja Prawna Sprawozdanie József Szájer A8-0020/2018 Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe prawo środowiska

Międzynarodowe prawo środowiska Międzynarodowe prawo środowiska Międzynarodowe prawo środowiska wybór i wprowadzenie Maria M. Kenig-Witkowska przepisy z wprowadzeniem Warszawa 2009 Wydawca: Anna Hara Redaktor prowadzący: Anna Hara Sk³ad,

Bardziej szczegółowo

Wspólny wniosek DECYZJA RADY

Wspólny wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Bruksela, dnia 28.11.2016 r. JOIN(2016) 51 final 2016/0367 (NLE) Wspólny wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia

Bardziej szczegółowo

Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą

Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą Różnorodność biologiczna w konwencjach międzynarodowych, dyrektywach UE oraz polityce ekologicznej państwa ANNA KALINOWSKA Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem

Bardziej szczegółowo

Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT

Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT Adam Bartosiewicz Oficyna a Wolters Kluwer business Warszawa 2009 Wykaz skrótów 13 Akty prawne 13 Organy 14 Publikatory 14 Uwagi wprowadzające

Bardziej szczegółowo

OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSCE

OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSCE Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz środków budżetu państwa przy wsparciu Euroregionu Nysa OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSCE (aktualny

Bardziej szczegółowo

DEPARTAMENT PLANOWANIA I ZASOBÓW WODNYCH. Derogacje, czyli odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych z tytułu art. 4.7 Ramowej Dyrektywy Wodnej

DEPARTAMENT PLANOWANIA I ZASOBÓW WODNYCH. Derogacje, czyli odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych z tytułu art. 4.7 Ramowej Dyrektywy Wodnej DEPARTAMENT PLANOWANIA I ZASOBÓW WODNYCH Derogacje, czyli odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych z tytułu art. 4.7 Ramowej Dyrektywy Wodnej Nadrzędny dokument określający wymogi i standardy w dziedzinie

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe)

Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe) załącznik nr 6 Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia - (studia podyplomowe) Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia Nazwa w języku angielskim Język wykładowy Ustrój polityczno-prawny w Polsce i UE Legal

Bardziej szczegółowo

Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków

Raport 3 Koncepcja zmian w unijnej polityce energetycznoklimatycznej oraz proponowane kierunki jej modyfikacji wraz z uzasadnieniem i oceną skutków Projekt: Opracowanie analiz, materiałów merytorycznych i koncepcji działań mających na celu poprawę warunków rozwoju elektroenergetyki polskiej w tym także poprzez modyfikację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013 WydziałPrawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych

Bardziej szczegółowo

Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)

Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II

Bardziej szczegółowo

Ograniczanie rozproszonej emisji CO2 w prawodawstwie międzynarodowym, unijnym oraz polskim

Ograniczanie rozproszonej emisji CO2 w prawodawstwie międzynarodowym, unijnym oraz polskim Ograniczanie rozproszonej emisji CO w prawodawstwie międzynarodowym, unijnym oraz polskim Dr hab. Zbigniew Bukowski, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Kierownik Katedry Prawa Administracyjnego

Bardziej szczegółowo

Wspólny wniosek DECYZJA RADY

Wspólny wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII DO SPRAW ZAGRANICZNYCH I POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA Bruksela, dnia 23.11.2016 r. JOIN(2016) 56 final 2016/0373 (NLE) Wspólny wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia,

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 czerwca 2018 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 czerwca 2018 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 czerwca 2018 r. (OR. en) 9422/18 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: ENV 356 JUR 248 DEVGEN 79 RELEX 473 ONU 43 DECYZJA RADY wzywająca Komisję do przedłożenia

Bardziej szczegółowo

ZASADA POMOCNICZOŚCI

ZASADA POMOCNICZOŚCI ZASADA POMOCNICZOŚCI W ramach kompetencji niewyłącznych Unii zapisana w Traktacie o Unii Europejskiej zasada pomocniczości określa okoliczności, w jakich Unia ma pierwszeństwo działania w stosunku do państw

Bardziej szczegółowo

UWARUNKOWANIA PRAWNE REMEDIACJI GLEB W POLSCE

UWARUNKOWANIA PRAWNE REMEDIACJI GLEB W POLSCE UWARUNKOWANIA PRAWNE REMEDIACJI GLEB W POLSCE Joanna Kwapisz Główny specjalista Tel. 22 57 92 274 Departament Gospodarki Odpadami Obowiązujące Ochrona powierzchni regulacje ziemi prawne Poziom UE: Dyrektywa

Bardziej szczegółowo

Spis treœci. Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa... XXVII

Spis treœci. Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Przedmowa... XXVII Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XXI Przedmowa... XXVII Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne... 1 1. Pojêcie instytucji europejskich w szerokim i w¹skim znaczeniu... 1 2. Informacje ogólne o organizacjach

Bardziej szczegółowo

1. Komisja, obradując w trybie art. 6 ust 3 ustawy 1 rozpatrzyła i postanowiła nie zgłaszać uwag do:

1. Komisja, obradując w trybie art. 6 ust 3 ustawy 1 rozpatrzyła i postanowiła nie zgłaszać uwag do: Zapis ustaleń dotyczący projektów aktów prawnych (COM(2001) 018końcowy, (COM(2001) 201końcowy, (COM(2002) 457końcowy, (COM(2002) 773końcowy, (COM(2003) 78końcowy, (COM(2003) 289końcowy, (COM(2003) 370końcowy,

Bardziej szczegółowo

KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094

KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094 KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu TR.SIS408 Ochrona środowiska w transporcie Wersja przedmiotu 2013/14 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

Witam serdecznie na cyklu wykładów z podstaw prawa ustrojowego UE.

Witam serdecznie na cyklu wykładów z podstaw prawa ustrojowego UE. EUROPEISTYCZNE PODYPLOMOWE STUDIA UNIWERSYTECKIE CENTRUM EUROPEJSKIE UNIWERSYTET WARSZAWSKI EDYCJA XX 2009/2010 DR PATRYCJA DĄBROWSKA WYKŁAD PODSTAWY PRAWA USTROJOWEGO (INSTYTUCJONALNEGO) UNII EUROPEJSKIEJ

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.3.2018 r. C(2018) 1392 final ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) / z dnia 8.3.2018 r. ustanawiające wspólne metody oceny bezpieczeństwa w odniesieniu do wymogów dotyczących

Bardziej szczegółowo

Warunki działalności i rozwoju

Warunki działalności i rozwoju Warunki działalności i rozwoju Polityka Państwa Zasoby ludzkie Aspekty ekonomiczne Regulacje Prawne Usługi Telekomunikacyjne Rozwiązania techniczne POPYT (użytkownicy telekomunikacji) PODAŻ (sieci telekomunikacyjne)

Bardziej szczegółowo

PODSUMOWANIE STRATEGICZNEJ OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU PN. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA GORZOWA WLKP.

PODSUMOWANIE STRATEGICZNEJ OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU PN. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA GORZOWA WLKP. PODSUMOWANIE STRATEGICZNEJ OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTU PN. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA MIASTA GORZOWA WLKP. SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 3 2. RAMOWY PRZEBIEG STRATEGICZNEJ OCENY ODDZIAŁYWANIA

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW KOMISJA EUROPEJSKA Strasburg, dnia 27.10.2015 r. COM(2015) 610 final ANNEX 4 ZAŁĄCZNIK KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.11.2014 r. COM(2014) 714 final 2014/0338 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca niektóre akty prawne w dziedzinie współpracy policyjnej i

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Str. Nb. Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII

Spis treści. Str. Nb. Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII Rozdział I. Wprowadzenie... 1 1 1. Pojęcie prawa europejskiego i prawa Unii Europejskiej... 1 1 2. Proces integracji państw europejskich po II wojnie

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.1.2015 r. COM(2015) 20 final 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR L 44/2 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 18.2.2011 ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 143/2011 z dnia 17 lutego 2011 r. zmieniające załącznik XIV do rozporządzenia 1907/2006 Parlamentu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 213/20 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 22.8.2018 OSTATECZNE PRZYJĘCIE (UE, Euratom) 2018/1141 budżetu korygującego nr 3 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2018 PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO,

Bardziej szczegółowo

12513/17 ADD 1 1 DPG

12513/17 ADD 1 1 DPG Rada Unii Europejskiej Bruksela, 3 października 2017 r. (OR. en) 12513/17 ADD 1 PV/CONS 49 PROJEKT PROTOKOŁU Dotyczy: 3560. posiedzenie Rady Unii Europejskiej (do Spraw Ogólnych), które odbyło się w Brukseli

Bardziej szczegółowo

KONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ

KONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) L 85 I/11 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/494 z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie niektórych aspektów bezpieczeństwa lotniczego w odniesieniu do wystąpienia Zjednoczonego Królestwa

Bardziej szczegółowo

Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki

Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa

Bardziej szczegółowo

Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą do art. 290 i 291 TFUE część II

Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą do art. 290 i 291 TFUE część II 16.4.2019 A8-0190/ 001-488 POPRAWKI 001-488 Poprawki złożyła Komisja Prawna Sprawozdanie József Szájer A8-0190/2019 Dostosowanie niektórych aktów prawnych przewidujących stosowanie procedury regulacyjnej

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.

Bardziej szczegółowo

Zmiany normalizacyjne w obszarze bezpieczeństwa przeciwwybuchowego. mgr inż. Wojciech Kwiatkowski

Zmiany normalizacyjne w obszarze bezpieczeństwa przeciwwybuchowego. mgr inż. Wojciech Kwiatkowski Zmiany normalizacyjne w obszarze bezpieczeństwa przeciwwybuchowego mgr inż. Wojciech Kwiatkowski 1 Polski Komitet Normalizacyjny 1994- Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) - Ustawa o normalizacji z dnia

Bardziej szczegółowo

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 338 ust. 1,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 338 ust. 1, L 311/20 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 17.11.2016 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2016/1954 z dnia 26 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1365/2006 w sprawie

Bardziej szczegółowo

Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych

Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania

Bardziej szczegółowo

WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA

WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA WÓJT GMINY ŁAZISKA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŁAZISKA (2004-2015) Łaziska 2004 Autorzy opracowania: dr Witold Wołoszyn mgr Tomasz Furtak Ważniejsze skróty użyte w tekście ARiMR - Agencja Restrukturyzacji

Bardziej szczegółowo

PARLAMENT EUROPEJSKI

PARLAMENT EUROPEJSKI PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 2009 Skonsolidowany tekst legislacyjny 26.4.2007 EP-PE_TC1-COD(2006)0127 ***I STANOWISKO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 26 kwietnia 2007 r. w celu

Bardziej szczegółowo

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r.

OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r. OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 27 listopada 2017 r. w przedmiocie projektu ustawy o europejskiej partii politycznej i europejskiej fundacji politycznej (nr z wykazu prac legislacyjnych: UC93)

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 września 2019 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 września 2019 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 września 2019 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2019/0190(NLE) 12115/19 WTO 229 WNIOSEK Od: Data otrzymania: 11 września 2019 r. Do: Nr dok. Kom.:

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY

Zalecenie DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 3.5.2017 r. COM(2017) 218 final Zalecenie DECYZJA RADY upoważniająca Komisję do rozpoczęcia negocjacji dotyczących umowy ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 3.3.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 0301/2008, którą złożyła Rosa Maria Fernandez Jiménez (Hiszpania), w imieniu Plataforma para la defensa del

Bardziej szczegółowo

DECYZJA DELEGOWANA KOMISJI (UE) / z dnia r.

DECYZJA DELEGOWANA KOMISJI (UE) / z dnia r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 25.1.2018 C(2018) 287 final DECYZJA DELEGOWANA KOMISJI (UE) / z dnia 25.1.2018 r. dotycząca mającego zastosowanie systemu do celów oceny i weryfikacji stałości właściwości

Bardziej szczegółowo