LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY GRODZISK WIELKOPOLSKI NA LATA

Transkrypt

1 2017 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY GRODZISK WIELKOPOLSKI NA LATA "Partnerzy dla Samorządu" ul. Grottgera 16/2, Poznań, tel.: , fax: Fundacja Partnerzy dla Samorządu 0 S t r o n a

2 Spis treści I. WPROWADZENIE... 3 II. OPIS POWIĄZAŃ PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI 4 II.1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SRK)... 4 II.2. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030)... 4 II.3. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Regiony. Miasta. Obszary Wiejskie (KSRR)... 5 II.4. Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM)... 5 II.5. Narodowy Plan Rewitalizacji Założenia (NPR)... 6 II.6. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku... 6 II.7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego... 7 II.8. Strategia Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski II.9. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski... 8 II.10. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Grodzisk Wielkopolski na lata III. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE SŁUŻĄCA WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO (OZ) I OBSZARU REWITALIZACJI (OR)... 9 III.1. Ogólna charakterystyka gminy... 9 III.2. Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR)... 9 III.2.1. Wyznaczenie jednostek analitycznych (JA)... 9 III.2.2. Dobór wskaźników do analizy oraz zebranie danych III.2.3. Analiza pozyskanych danych III.3. Obszar zdegradowany (OZ) III.4. Obszar rewitalizacji (OR) III.5. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji (OR) III.5.1. Ankietyzacja interesariuszy obszaru rewitalizacji (OR) III.5.2. Spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR) III.6. Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) III.6.1. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze społecznej (sfera priorytetowa) III.6.2. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze gospodarczej III.6.3 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze środowiskowej III.6.4 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze przestrzenno-funkcjonalnej III.6.5 Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze technicznej III.6.6 Lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) IV. WIZJA STANU OBSZARU REWITALIZACJI (OR) PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI S t r o n a

3 V. CELE REWITALIZACJI ORAZ KIERUNKI DZIAŁAŃ VI. PROJEKTY/PRZEDSIĘWZIĘCIA REWITALIZACYJNE VI.1 Podstawowe projekty rewitalizacyjne VI.2. Pozostałe przedsięwzięcia rewitalizacyjne VI.3. Projekty zintegrowane VII. KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTÓW/PRZEDSIEWZIĘĆ REWITALIZACYJNYCH VII.1. Komplementarność przestrzenna VII.2. Komplementarność problemowa VII.3. Komplementarność proceduralno-instytucjonalna VII.4. Komplementarność międzyokresowa VII.5. Komplementarność źródeł finansowania VIII. INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE W ODNIESIENIU DO PROJEKTÓW/PRZEDSIĘWZIĘĆ REWITALIZACYCJNYCH IX. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO (SOOŚ) X. USPOŁECZNIENIE PROGRAMU REWITALIZACJI X.1. Diagnozowanie X.2. Programowanie X.3. Wdrażanie oraz monitorowanie programu rewitalizacji XI. SYSTEM WDRAŻANIA, MONITOROWANIA ORAZ SPOSÓB MODYFIKACJI PROGRAMU REWITALIZACJI 80 Spis tabel Spis rycin S t r o n a

4 I. WPROWADZENIE Rewitalizacja obszarów zdegradowanych to najbardziej kompleksowa odpowiedź na degradację społeczną, gospodarczą, przestrzenną, techniczną i środowiskową polskich gmin. Jest ona zagadnieniem, które przez długie lata nie było uregulowane prawnie, co było jednym z głównych przeszkód prowadzenia działań w zakresie odnowy społeczno-gospodarczej obszarów zdegradowanych. Obecnie kwestie merytoryczne związane z rewitalizacją regulują: Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji oraz Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Program rewitalizacji jest zasadniczym dokumentem służącym planowaniu i realizacji procesu rewitalizacji. Ma on charakter strategii rewitalizacji, w której dokonuje się pogłębionej diagnozy stanu obszaru rewitalizacji oraz planuje i koordynuje działania służące osiągnięciu wizji stanu obszaru po rewitalizacji. Służy również koordynacji działań rewitalizacyjnych z szeregiem innych dokumentów uchwalonych przez gminę. Gmina Grodzisk Wielkopolski otrzymała dofinansowanie pt. Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Grodzisk Wielkopolski na lata , w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna , w oparciu o umowę o udzielenie dotacji celowej zawartą z Samorządem Województwa Wielkopolskiego. Aktualizacja Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Grodzisk Wielkopolski na lata , przyjętego uchwałą nr XXXII/ 231/2013 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 12 września 2013 r. sprowadza się do opracowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata Dokument przygotowany został zgodnie z wymogami określonymi w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata oraz Zasadach programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, przyjętych przez Zarząd Województwa Wielopolskiego. Tło informacyjne oraz dotychczasowe działania rewitalizacyjne prowadzone przez gminę wskazywał obowiązujący program rewitalizacji z 2013 roku. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata kompleksowo, i w sposób zaplanowany przedstawia sposób rozwiązywania problemów występujących na obszarze rewitalizacji (OR) wyznaczonym na terenie gminy. Podstawę prawną uchwalenia programu stanowi Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. 3 S t r o n a

5 II. OPIS POWIĄZAŃ PROGRAMU REWITALIZACJI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI II.1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SRK) SRK, określając wizję rozwoju kraju do roku 2020, wskazuje, że jednym z obszarów oddziaływań są problemy związane z postępującymi procesami degradacji miast i obszarów wiejskich. W tym zakresie SRK rekomenduje podjęcie działań służących zatrzymaniu procesów marginalizacji na obszarach tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze i pobudzeniu zdolności do rozwoju dzięki kompleksowym działaniom rewitalizacyjnym. Dokument wskazuje, że procesy marginalizacji są najsilniej skoncentrowane terytorialnie na peryferyjnych obszarach wiejskich, na obszarach, które tracą dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze (dzielnice miast, obszary poprzemysłowe i inne tereny zdegradowane), obszarach przygranicznych czy o niskiej dostępności transportowej. Ograniczaniu tych procesów służyć mają spójne działania rewitalizacyjne, których efektem będzie lokalizacja nowych funkcji, ożywienie i dywersyfikacja gospodarcza i jednoczesna poprawa sytuacji społecznej. Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata , a w szczególności jego kompleksowość i spójność zaplanowanych działań rewitalizacyjnych, jest zgodny z zapisami określonymi w SRK, wskazanymi w Obszarze strategicznym III. Spójność społeczna i terytorialna, Cel III.1. Integracja społeczna, Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych oraz Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych. II.2. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) KPZK 2030 jako jeden z obszarów interwencji identyfikuje obszary z koncentracją problemów rozwojowych, tj.: obszary degradacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej, na których występują problemy związane z niskim poziomem przedsiębiorczości, bezrobociem, niską jakością infrastruktury, depopulacją oraz często występującą koncentracją patologii i ubóstwa. KPZK 2030 dedykuje tym obszarom kierunek działań: Wspomaganie spójności w specyficznych obszarach problemowych w tym: Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów zdegradowanych i miast, którego celem jest przywrócenie obszarom zdegradowanym funkcji administracyjnych, społecznych i gospodarczych oraz stworzenie warunków sprzyjających ich powtórnemu zagospodarowaniu, inwestycjom infrastrukturalnym oraz wsparciu zasobów ludzkich i przedsiębiorczości. W KPZK 2030 sformułowano także pewne wskazania dotyczące działań na poziomach regionalnym i lokalnym, dotyczące wyznaczenia w planach zagospodarowania przestrzennego województw obszary, które na poziomie lokalnym powinny zostać objęte kompleksowymi programami rewitalizacji/restrukturyzacji oraz regionalnymi programami inwestycyjnymi, wpisującymi się w strategię rozwoju danego miasta i w strategię rozwoju województwa. Realizacja w gminie Lokalnego Programu Rewitalizacji oparta została na ogólnych zasadach polityki przestrzennej przyjętych w KPZK 2030 tj. zasada zrównoważonego rozwoju, racjonalności ekonomicznej, preferencji regeneracji (odnowy) nad zajmowaniem nowych obszarów pod zabudowę, przezorności ekologicznej oraz kompetencji ekologicznej. 4 S t r o n a

6 II.3. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego Regiony. Miasta. Obszary Wiejskie (KSRR) KSRR w zakresie budowania spójności terytorialnej i przeciwdziałania marginalizacji obszarów problemowych identyfikuje cel szczegółowy: Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, adresowany do obszarów miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze, do których, w przypadku województwa wielkopolskiego, zalicza się: Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów Wlkp. i Piłę. Stwierdza również, że działania adresowane do obszarów zdegradowanych powinny być w szczególności ukierunkowane na wspieranie jakości kapitału ludzkiego, modernizację struktury gospodarczej, poprawę jakości i dostępności infrastruktury technicznej oraz modernizację i rozwój obiektów użyteczności publicznej. Działania rewitalizacyjne powinny być prowadzone na podstawie lokalnych programów rewitalizacji, które będą uwzględniać określone krajowe wytyczne i standardy. Wskazuje także m.in. na konieczność promowania projektów i inicjatyw opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym. Tym samym, opracowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata wyczerpuje pierwszy warunek, a wyodrębnione w jego ramach cele odpowiadają kierunkom wytyczonym w KSRR , w szczególności: celu Rozwijanie potencjału rozwojowego i absorpcyjnego obszarów wiejskich, Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego, 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze. II.4. Krajowa Polityka Miejska 2023 (KPM) Dokument adresowany jest w szczególności do miast i ich obszarów funkcjonalnych. Działania w obszarze rewitalizacji określone zostały w ramach celu szczegółowego: Odbudowa zdolności do rozwoju poprzez rewitalizację zdegradowanych społecznie, ekonomicznie i fizycznie obszarów miejskich. Celem polityki miejskiej w zakresie rewitalizacji wg KPM jest wypracowanie i wdrażanie skutecznych mechanizmów koordynowania i integrowania zadań i działań różnych podmiotów, w tym prywatnych, w przygotowaniu i prowadzeniu kompleksowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych. KPM określa również definicję i ogólny zakres programu rewitalizacji, wskazując, iż ma to być opracowany i uchwalony przez samorząd lokalny wieloletni program działań w sferze społecznej, gospodarczej, przestrzennej i technicznej, zmierzający do wyprowadzenia określonych obszarów ze stanu kryzysu oraz stworzenia warunków do ich dalszego rozwoju. KPM wskazuje także zadania samorządu województwa w zakresie wspomagania procesów rewitalizacyjnych i udzielania wsparcia merytorycznego realizującym je podmiotom. Niniejszy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata odpowiada tym wymaganiom formułując cele swojej interwencji w obrębie wszystkich 4 wskazanych w KRM sfer. 5 S t r o n a

7 II.5. Narodowy Plan Rewitalizacji Założenia (NPR) Z uwagi na konieczność podjęcia wielosektorowego i bardziej zintegrowanego wysiłku na rzecz wyprowadzania ze stanów kryzysowych obszarów zdegradowanych podjęto próbę wypracowania pakietu rozwiązań systemowych dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce w tym celu opracowano Założenia Narodowego Planu Rewitalizacji, w ramach którego określono podstawowe założenia NPR oraz koncepcję jego zakresu. NPR stanowić będzie szeroko rozumianą wykładnię dla prowadzenia procesów rewitalizacyjnych jako działań kompleksowych i zintegrowanych. Głównym celem NPR będzie poprawa warunków rozwoju OZ w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu służyć będzie tworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i położenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podejście do prowadzenia takich działań. W swoich założeniach, NPR promuje pełniejsze, całościowe rozumienie rewitalizacji, która wykracza poza prowadzenie przedsięwzięć związanych z modernizacją w wymiarze infrastrukturalnym. Rewitalizacja w nowym rozumieniu stanowi zespól skoordynowanych i skoncentrowanych tematycznie i terytorialnie działań prowadzonych kompleksowo; zakłada skoncentrowane wysiłki wielu podmiotów na rzecz wyprowadzenia ze stanu kryzysowego danego obszaru, obejmującego interwencję w sferach: społecznej, gospodarczej, przestrzennej oraz kulturowej. Cele i kierunki zaplanowanych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata interwencji, odpowiadają zaleceniom NPR, przez skupienie się na kapitale ludzkim (kierunek działań 1.1., 1.2., 1.3.), rozwoju przedsiębiorczości (2.1.) oraz działaniach przestrzennych, przekładających się na poprawę miejsc użyteczności publicznej i infrastruktury rekreacyjnej (4.1., 4.2.). II.6. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2020 roku W zaktualizowanej w 2012 roku Strategii wojewódzkiej jako jedną ze słabych stron województwa wskazano istnienie obszarów i miast wymagających rewitalizacji oraz dużą powierzchnię terenów zdegradowanych. Wśród zagrożeń odnotowano natomiast marginalizację obszarów i ośrodków o niższej konkurencyjności, a także grup o najniższym wykształceniu, upośledzonych pod względem społecznym, fizycznym i psychicznym, wzrost patologii społecznych, liczne grupy i środowiska zagrożone wykluczeniem. W celu przeciwdziałania procesom degradacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej, w Strategii określono działania służące wsparciu terenów wymagających restrukturyzacji, odnowy i rewitalizacji (cel operacyjny 5.4.). Działania w tym zakresie realizowane są w ujęciu terytorialnym adresowane są do obszaru problemowego Miasta i inne obszary tracące dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, który wyróżnia się na tle województwa wielkopolskiego koncentracją problemów gospodarczych o charakterze strukturalnym i niekorzystnych zmian na lokalnych rynkach zatrudnienia. Działania naprawcze koncentrują się zwłaszcza na rewitalizacji terenów poprzemysłowych, powojskowych, poeksploatacyjnych, pokomunikacyjnych i powydobywczych oraz dzielnic miast będących w zastoju. Wymaga to budowy kompleksowych programów odnowy obejmujących inwestycje w infrastrukturę techniczną i społeczną, projektów aktywizacji gospodarczej czy edukacyjnej. Lokalny Program 6 S t r o n a

8 Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata wypełnia nie tylko cel operacyjny 5.4, ale także cele: 2.5. Ograniczanie emisji substancji do atmosfery, 7.3. Promocja przedsiębiorczości i zatrudnialności i wzrost bezpieczeństwa powodziowego, 8.1. Wzmocnienie aktywności zawodowej, 8.5. Wzmacnianie włączenia społecznego, 8.9. Ochrona zasobów, standardów i jakości życia rodziny i 9.5. Budowa regionalnych systemów zabezpieczania i reagowania na zagrożenia. II.7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego przyjęty w 2010 roku jest jednym z trzech dokumentów, razem ze Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. i Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym, które wyznaczają główne kierunki rozwoju województwa. Opracowanie przedstawia podstawowe priorytety planistyczne dla kształtowania rozwoju przestrzennego Wielkopolski w takich aspektach jak: ochrona przyrody, transport i infrastruktura oraz rozwój osadnictwa. Działania wyznaczone na poziomie regionalnym są realizowane lokalnie także przez samorządy. Projekty Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski odnoszą się do ogólnych koncepcji zawartych w Planie, a w szczególności do polityki wspierania rozwoju społeczno-gospodarczego m.in. poprzez promowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz oddolnych inicjatyw, działania zmierzające do poprawy standardów życia mieszkańców oraz inwestowanie w kapitał ludzki ukierunkowane na wzrost kompetencji. Program Rewitalizacji wskazuje również na działania, które zostały uwzględnione w Planie, jako poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody, ochrona zasobów i przywracanie walorów środowiska, a także zachowanie, wzbogacenie lub odtworzenie różnorodności biologicznej i krajobrazowej. II.8. Strategia Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski Dokumentem planistycznym określającym kierunki rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski jest Strategia Rozwoju Gminy na lata Stanowi ona kompletny plan określający główne, długofalowe cele oraz wskazujący działania, które powinny być podjęte, aby te cele zostały osiągnięte. Strategia zawiera wizję Gminy, opartą na 5 podwalinach: prężnie rozwijającej się lokalnej gospodarce; bezpiecznym i spokojnym życiu w aktywnej społeczności; wysokiej estetyce zagospodarowania przestrzeni o czystym środowisku; bogatej oferty kultury, sportu i rekreacji; nowoczesnych placówkach oświatowych. W ich ramach sformułowano 3 cele strategiczne: Rozbudowa infrastruktury technicznej na terenie Gminy Rozwój infrastruktury i usług społecznych Wspieranie rozwoju gospodarczego Gminy Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata jest zbieżny z w/w dokumentem, wytyczając swoje cele w obrębie wskazanych do realizacji celów ze Strategii oraz obranej misji. 7 S t r o n a

9 II.9. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski Gmina Grodzisk Wielkopolski posiada aktualne Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski, przyjęte ze zmianą Uchwałą nr XLVI/313/2014 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 28 sierpnia 2014 r. Studium jest jednym z podstawowych, obligatoryjnym dla jednostki, dokumentów planowania strategicznego, określającym politykę przestrzenną gminy, a także jest podstawą do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które nie mogą naruszać jego ustaleń. W dokumencie nie wskazano, obszarów dysfunkcyjnych, w szczególności zdegradowanych oraz wymagających rewitalizacji. Rekomenduje się dostosowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy do ustaleń Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata II.10. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata Uchwałą nr XLVIII/327/2014 Rady Miejskiej w Grodzisku Wielkopolskim z dnia 6 listopada 2014 r. została przyjęta Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata Strategia ma nakreślać kierunki polityki społecznej, jej priorytety oraz ogólne działania mające na celu połączenie programów instytucji, organizacji i administracji wokół problemów społecznych występujących lub mogących wystąpić w przyszłości na terenie gminy. Jest ona dokumentem otwartym, podlegającym ewaluacji i monitoringowi. Autorzy Strategii sformułowali misję opartą na zintegrowaniu społecznym, podnoszeniu jakości życia mieszkańców i stwarzaniu im możliwości rozwoju. Niniejszy dokument Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Grodzisk Wielkopolski jest zbieżny ze Strategią przede wszystkim w odniesieniu do celu strategicznego: Przeciwdziałanie ubóstwu, bezrobociu i bezdomności oraz zapobieganie ich skutkom. W obydwu dokumentach wskazano na konieczność prowadzenia działań na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych i dotkniętych ubóstwem. 8 S t r o n a

10 III. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH W GMINIE SŁUŻĄCA WYZNACZENIU OBSZARU ZDEGRADOWANEGO (OZ) I OBSZARU REWITALIZACJI (OR) III.1. Ogólna charakterystyka gminy Gmina Grodzisk Wielkopolski leży w zachodniej części woj. wielkopolskiego, przy drodze krajowej nr 32 Stęszew Wolsztyn, w odległości ok. 50 km od centrum Poznania. Grodzisk Wlkp. jest siedzibą władz powiatowych obejmujących gminy: Granowo, Grodzisk Wlkp., Kamieniec, Rakoniewice i Wielichowo. Z gminą Grodzisk Wlkp. sąsiadują w/w gminy wchodzące w skład powiatu grodziskiego oraz 2 gminy z powiatu nowotomyskiego: Opalenica i Nowy Tomyśl. Gmina Grodzisk Wlkp. jest gminą średniej wielkości, zajmuje obszar o powierzchni 134,5 km² (miasto 6,4 km²) w tym: grunty orne - 67,7 km², co stanowi 50,3% powierzchni gminy, sady i ogrody - 0,8 km², co stanowi 0,6% powierzchni gminy, łąki i pastwiska - 10,6 km², co stanowi 7,6% powierzchni gminy, lasy - 41,9 km², co stanowi 31,2% powierzchni gminy oraz pozostałe tereny - 13,5 km², co stanowi 13,5% powierzchni gminy. Na sieć osadniczą gminy składają się: miasto Grodzisk Wlkp. oraz 17 wsi sołeckich. Wiodące funkcje dla miasta i wsi gminy Grodzisk Wlkp., ustalone na podstawie wielkości zatrudnienia w poszczególnych działach gospodarki, to: miasto - funkcja przemysłowa oraz obsługa ludności całej gminy i powiatu, wieś - funkcja rolnicza i leśnictwo. Obecnie zarysowuje się tendencja do zmiany wiodącej funkcji we wsiach Albertowsko i Rojewo na funkcję rekreacyjną. Na koniec 2016 r. gmina Grodzisk Wlkp. liczyła mieszkańców, w tym: miasto mieszkańców, co stanowi 73% ogółu ludności gminy oraz wsie mieszkańców, co stanowi 27% ogółu ludności gminy. III.2. Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR) Metoda wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR), stanowi istotę diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie. Diagnoza, w tym wyznaczenie OZ i OR przeprowadzone zostały zgodnie z wymogami określonymi w Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata oraz Zasadach programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, przyjętych przez Zarząd Województwa Wielopolskiego. Poniżej zaprezentowano kolejne etapy wyznaczania obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR): III.2.1. Wyznaczenie jednostek analitycznych (JA) Punktem wyjścia do wyznaczenia jednostek analitycznych (JA) była analiza: studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Grodzisk Wielkopolski, w tym obrębów geodezyjnych, w ramach, których znajdują się poszczególne jednostki osadnicze, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, granic okręgów wyborczych oraz map ewidencyjnych gminy. Po szczegółowej analizie ww. dokumentów, na potrzeby diagnozy, wyznaczone zostały jednostki analityczne, które obejmują obszary zamieszkałe, wewnętrznie spójne ze względu na funkcję terenu, fizjonomię terenu (układ przestrzenny i charakter zabudowy) oraz intensywność użytkowania. Stanowią one niepodzielne obszary, zamieszkałe przez nie mniej niż 1% i nie więcej niż 10% ogółu mieszkańców gminy. Wyjątek stanowi 9 S t r o n a

11 jednostka analityczna JA1-ZOM, którą zamieszkuje nieco ponad 10% ogółu mieszkańców gminy. Ponadto osobną jednostkę analityczną wyznaczono dla Grodziskiej Strefy Przemysłowej, gdzie w jedynym budynku mieszkalnym mieszkają 24 osoby. Ostatecznie, na potrzeby diagnozy gmina podzielona została na 16jednostek analitycznych (JA)o wyodrębnionych funkcjach: zamieszkałe obszary miejskie - ZOM (11 jednostek), zamieszkałe obszary wiejskie - ZOW(4 jednostki) oraz obszar przemysłowy - P (1 jednostka) Szczegółowe dane dotyczące wyznaczonych jednostek analitycznych (JA) przedstawia Tabela 1. Tabela 1. Szczegółowe dane dotyczące wyznaczonych jednostek analitycznych (JA) JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na r. POWIERZCHNIA L.P. SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW GMINY 1. JA1-ZOM 2. JA2-ZOM 3. JA3-ZOM 4. JA4-ZOM 5. JA5-ZOM 6. JA6-ZOM 7. JA7-ZOM 8. JA8-ZOM 9. JA9-ZOM 10. JA10-ZOM 11. JA11-ZOM 12. JA12-ZOW 13. JA13-ZOW 14. JA14-ZOW 15. JA15-ZOW 16. JA16-P ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE GRODZISKA STREFA PRZEMYSŁOWA Źródło: opracowanie własne MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA , , , , , , , , , , , , , , ,90 PRZEMYSŁOWA 24 0,12 KM 2 % POWIERZCHNI GMINY 1,40 1,04 0,12 0,09 1,44 1,07 3,85 2,87 0,04 0,03 0,09 0,07 2,10 1,56 0,37 0,28 3,50 2,61 3,96 2,95 0,46 0,34 38,36 28,58 26,89 20,04 30,86 22,99 19,95 14,86 0,82 0, ,0 134,21 100,0 10 S t r o n a

12 Rycina 1 przedstawia podział gminy na jednostki analityczne (JA) Rycina 1. Podział gminy na jednostki analityczne (JA) 11 S t r o n a

13 Charakterystyka wyznaczonych jednostek analitycznych (JA): JA1-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:11 Listopada,15 Sierpnia, 15 Lipca, 27 Grudnia, Aleja 18 - Latków, Atletyczna, Grodziskich Kosynierów, Hokejowa, Kajakowa, Kusocińskiego, Łyżwiarska, Malinowskiego, Narciarska, Nowaczyka, Olimpijska, Piłkarska, Powstańców Chocieszyńskich, Słowiańska, Spokojna, Sportowa, Tenisowa, Wioślarska, Zbożowa oraz Żeglarska. Na terenie jednostki znajdują się domy jednorodzinne budowane w latach 70 tych i 80 tych poprzedniego wieku oraz nowe osiedle domków jednorodzinnych, budowane na przestrzeni ostatnich lat. W obrębie jednostki mieści się największy zakład pracy w Grodzisku Wielkopolskim - Groclin spółka akcyjna - lider w produkcji poszyć samochodowych, wiązek kablowych oraz szaf sterowniczych, stadion piłkarski z zapleczem hotelowo- medycznym oraz budynek Ośrodka Pomocy Społecznej. JA2-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą ulice: Chopina oraz Szkolna. Na terenie jednostki znajdują się 14bloków wielorodzinnych wchodzących w skład Spółdzielni Mieszkaniowej w Grodzisku Wielkopolskim. Osiedle posiada własną kotłownię gazową. Bloki mieszkalne zostały wybudowane w latach Ich stan techniczny jest dobry. W skład jednostki wchodzi Przedszkole Gminne im. Krasnala Hałabały oraz Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Polskich Olimpijczyków. JA3-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: 1 Maja, Działkowa, Jałowcowa, Kilińskiego, Kwiatowa, Nowe Osiedle, Nowy Świat, Robotnicza, Sienkiewicza, Sosnowa, Strzelecka, Świerkowa, Waryńskiego oraz Wierzbowa. Na terenie jednostki znajdują się głownie bloki oraz domy wielorodzinne o stanie technicznym wymagającym interwencji oraz zwarta zabudowa domów jednorodzinnych z lat XX wieku. Na obszarze znajduje się także targowisko miejskie i ogródki działkowe. JA4-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: Błotna, Bukowska, Cmentarna, część Europejskiej, Leśna, Mikołajczyka, Młyńska, Nowotomyska, Rolna, Słocińska, Szubianki, Wesoła, Winna, Wspólna oraz Zdrojowa. Obszar posiada dominującą jednorodzinną zabudowę mieszkaniową. Na niektórych ulicach mieszczą się domy wielorodzinne oraz kamienice prywatne wymagające remontu. W obszarze mieszczą się także pawilony handlowo usługowe, zabytkowy budynek Poczty Polskiej, apteka, banki i przychodnie lekarskie, a przy ulicy Mikołajczyka dwa duże zakłady pracy. W rejonie ulicy Winnej prężnie rozwija się budownictwo wielorodzinne typu developerskiego. JA5-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzi Os. Wojska Polskiego To obszar 16 u bloków Spółdzielni Mieszkaniowej w Grodzisku Wielkopolskim, wybudowanych w latach Teren posiada własną kotłownię gazową. Bloki posiadają cztery kondygnacje, bez windy. Są sukcesywnie modernizowane, z naciskiem na termomodernizację. Budynki mieszczą się w 12 S t r o n a

14 otoczeniu dobrze utrzymanej zieleni, z wkomponowanymi w przestrzeń parkingami i pawilonami handlowo usługowymi. JA6-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzi Os. Wojska Polskiego od nr 17 do końca. Obszar kolejnych 39 budynków mieszkalnych, z czego znaczną część stanowią bloki wielorodzinne. Ich budowa przypada na lata Oprócz bloków mieszczą się tu domy jednorodzinne, w ścisłej zabudowie. Ta część osiedla posiada kilka kotłowni gazowych. Na obszarze występują także pawilony handlowo usługowe, centrum medyczne, kościół parafialny i przedszkola prywatne. JA7-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: Aleja Magnoliowa, Czereśniowa, część Europejskiej, Głogowska Graniczna, Jabłoniowa, Kąkolewska, Morelowa, Orzechowa, Słoneczna, Śliwkowa, Wiatrakowa oraz Wiśniowa. Obszar w przeważającej większości zabudowany domami jednorodzinnymi, pobudowanymi w latach 80 tych i 90 tych XX wieku. W Alei Magnoliowej pobudowano dwa budynki wielorodzinne typu developerskiego. Przy ul. Kąkolewskiej mieści się zakład pracy specjalizujący się w stolarce okiennej i drzwiowej. JA8-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: Drzymały, Łamana, Łąkowa, Majkowskich, Słomińskiego, Słowackiego oraz Zbąszyńska. Obszar w przeważającej większości zabudowany jest domami jednorodzinnymi z lat 80 tych i 90 tych XX wieku. Na obszarze znajdują się także prywatne gabinety lekarskie i pawilony handlowe. JA9-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice: Dolna, część Europejskiej, Gnińska, Górna, Kobylnicka, Końcowa, Ławy, Mokra, Nowa, Osiedle Piaski, Piaskowa, Prosta, Składowa, Strumykowa, Środkowa, Wielichowska, Wypoczynkowa oraz Zielonogórska. Obszar składający się w większości z przyłączonych do miasta obszarów wiejskich. Dominuje zabudowa jednorodzinna, są także 3 bloki wielorodzinne należące do Spółdzielni Mieszkaniowej w Ptaszkowie. Na terenie obszaru znajduje się Szkoła Podstawowa nr 4 oraz kompleks hotelowy z salami fitness i basenem. JA10-ZOM - jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:27 Stycznia, Bernarda, Boczna, część Europejskiej, Gołębia, Kasztanowa, Kraszewskiego, Kościańska, Kościelna, Krzywa, Księdza Tuszyńskiego, Mickiewicza, Ogrodowa, Poznańska, Przykop, Rakoniewicka, Ratuszowa, Sadowa, Stary Rynek oraz Staszica. Obszar grodziskiej starówki, z centralnie położonym starym rynkiem. Zabudowa stara, w większości kamienice, wymagające renowacji. Na terenie obszaru znajduje się dawny park krajobrazowy z połowy XIX wieku, obecnie funkcjonujący jako park miejski. Park rozciąga się wokół zabytkowego dworu. Jego osią jest zachowana częściowo aleja grabowa będąca pozostałością wcześniejszego założenia barokowego z 2 poł. XVIII w. W parku znajduje się duży staw o pow. 1,36 ha. przez który przepływa Letnica. Rosną tutaj głównie graby, klony, lipy i olsze, ale także dęby i cisy w tym ok. 20 okazów o pomnikowych rozmiarach. Na zachodnim 13 S t r o n a

15 krańcu parku zachowała się barokowa rzeźba żołnierza rzymskiego sprzed 1775 r. z herbem Łodzia i Pilawa. Park jest wpisany do rejestru zabytków miasta Grodziska Wielkopolskiego. W budynku dworu mieści się siedziba Muzealnej Izby Tradycji Ziemi Grodziskiej. JA11-ZOM jednostka obejmuje swoim zasięgiem część miasta Grodzisk Wlkp., w skład, której wchodzą następujące ulice:3 Maja, Garbary, Kolejowa, Kręta, Krótka, Mossego, Parkowa, Plac Powstańców Wielkopolskich, Plac Świętej Anny, Polna, Półwiejska, Przemysłowa, Szeroka, Wawrzyniaka, Więzienna, Zielona, Żwirki I Wigury, Żwirowa oraz Żydowska. Kolejny obszar starego miasta. Zabudowa zwarta, składająca się w większości z kamienic i budynków wielorodzinnych. Część z nich wymaga renowacji, większość znajduje się pod opieką wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obszar, w którym znajduje się szereg instytucji państwowych i samorządowych (Sąd Rejonowy, Starostwo Powiatowe, szkoły gimnazjalne i ponadgimnazjalne), kościoły i placówki handlowe. Znajduje się tutaj także obszar ok m² z budynkami po browarze grodziskim. Budynki te stanowią własność prywatną. JA12-ZOW jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Albertowsko, Czarna Wieś, Kąkolewo oraz Rojewo. Teren jednostki składający się głównie z zabudowy jednorodzinnej oraz gospodarstw indywidualnych. Występują tutaj także pojedyncze bloki popegeerowskie. JA13-ZOW jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Borzysław, Lulin, Ptaszkowo, Snowidowo oraz Woźniki. Teren jednostki składający się głównie z zabudowy jednorodzinnej oraz gospodarstw indywidualnych. Występują tutaj także pojedyncze bloki popegeerowskie. We wsi Ptaszkowo znajduje się nowoczesny budynek Wiejskiego Centrum Kultury i Sportu, który został oddany do użytku w 2008 roku oraz budynek Zespołu Szkół im. Jana Pawła II, które dzięki wsparciu z EFRR w ramach WRPO, w roku 2017 przejdzie kompleksową modernizację energetyczną. We wsi Snowidowo od 2009 roku działa druga w Polsce Odazotownia Gazu Ziemnego. JA14-ZOW jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Biała Wieś, Chrustowo, Kobylniki, Młyniewo, Lasówki, Sworzyce oraz Zdrój. Teren jednostki składający się głównie z zabudowy jednorodzinnej oraz gospodarstw indywidualnych. W Białej Wsi znajdują się: ubojnia żywca wieprzowego oraz ferma norek. Od czerwca 2014 we wsi działa klub Diamond - najnowocześniejszy tego typu obiekt w zachodniej Wielkopolsce. We wsi Lasówki znajduje się wydzielone z terenu leśnego założenie parkowe (12,20 ha) z ponad 100-letnim drzewostanem, w tym kilkoma pomnikowymi drzewami. Uchwałą Rady Miasta i Gminy z dnia 5 listopada 1991 obszar ten uznano za chroniony. W jego obrębie zachowała się eklektyczna willa, a właściwie dworek myśliwski z lat ok zbudowany dla Heidrów. Dalej na zachód położona jest duża szkółka leśna.w Zdroju znajdował się najstarszy dom wiejski w Wielkopolsce, pochodzący z 1607 roku, a w czerwcu 1990 roku przeniesiony do skansenu w Dziekanowicach. Tu 13 września 1857 roku urodził się Michał Drzymała. Fakt ten upamiętnia kamień z tablicą metalową, położony niedaleko gospodarstwa, w którym Drzymała przyszedł na świat. We wsi ma siedzibę Grodziska Fabryka Wyposażenia Wagonów Growag, znajduje się tu także kompleks rekreacyjno-sportowy z nowoczesną strzelnicą i wigwamem. W Zdroju działa od 15 marca 2007 roku Ludowy Klub Piłkarski Inter Zdrój. 14 S t r o n a

16 JA15-ZOW jednostka obejmuje swoim zasięgiem wsie: Grąblewo, Kurowo oraz Słocin. Teren jednostki składający się głównie z zabudowy jednorodzinnej, gospodarstw indywidualnych oraz pojedynczych bloków popegeerowskich. Na terenie wsi Słocin znajduje się szkoła podstawowa, ucząca dzieci w klasach 1-3, oddział przedszkolny, remiza strażacka wraz z świetlicą wiejską oraz zakład produkujący meble. JA16-P - Grodziska Strefa Przemysłowa. Obszar obejmuje swoim zasięgiem ulice: Fabryczną, Towarową, Spedycyjną, Gorzelnianą oraz Magazynową, na którym zlokalizowane są przedsiębiorstwa z branży między innymi przetwórstwa spożywczego, chłodni oraz stolarki PCV. W strefie funkcjonuje także gorzelnia, gdzie produkowany jest surowy spirytus zbożowy według tradycyjnych receptur. Na ulicy Gorzelnianej znajduje się jeden budynek zamieszkały przez 4 rodziny. Obszar GSP to teren o powierzchni 35 ha położony przy drodze nr 32 Poznań - Zielona Góra oraz przy obwodnicy miasta. III.2.2. Dobór wskaźników do analizy oraz zebranie danych Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych obejmuje analizę wszystkich sfer, tj. sfery społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej dla całego obszaru gminy oraz pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji. Aby określić występowanie oraz intensywność poszczególnych negatywnych zjawisk w wyznaczonych wcześniej jednostkach analitycznych (JA), należy zastosować odpowiedni dobór wskaźników do analizy. Zasady programowania i wsparcia rewitalizacji w ramach WRPO 2014+, wskazują przykłady negatywnych zjawisk społecznych i współwystępujących negatywnych zjawisk w sferach: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej wraz z ich wyszczególnieniem stanowiącym rekomendowane wskaźniki niezbędne do przeprowadzenia kompleksowej diagnozy gminy. Na potrzeby opracowania niniejszego dokumentu skorzystano z rekomendowanych wskaźników do analizy oraz utworzona została lista jednostek i instytucji, do których zwrócono się z prośbą o przekazanie danych, z uwzględnieniem podziału na wyznaczone wcześniej jednostki analityczne (JA). Szczegółowe dane dotyczące wybranych wskaźników do analizy oraz źródła danych przedstawia Tabela 2. Tabela 2.Dane dotyczące wybranych wskaźników do analizy oraz źródła danych SFERA SPOŁECZNA L.p. Zjawisko Wskaźnik do analizy Źródło danych 1. Bezrobocie Liczba osób bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Grodzisku Wlkp. 2. Ośrodek Pomocy Liczba osób pobierających zasiłki (pomoc Społecznej finansowa i rzeczowa) Ubóstwo w Grodzisku Wlkp. 3. Liczba osób pobierających zasiłki stałe Ośrodek Pomocy 15 S t r o n a

17 4. Przestępczość Liczba przestępstw stwierdzonych Niska aktywność społeczna Niski poziom edukacji Niski poziom przedsiębiorczości Zagrożenie dla środowiska Niewystarczająca infrastruktura techniczna Niewystarczająca infrastruktura społeczna Niski poziom obsługi komunikacyjnej Zdegradowane technicznie obiekty budowlane Źródło: opracowanie własne Frekwencja w wyborach Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły SFERA GOSPODARCZA Liczba podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców SFERA ŚRODOWISKOWA Liczba gospodarstw domowych z nierozwiązanym problemem odprowadzania ścieków bytowych SFERA PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNA Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania Dostępność obiektów sportowych (hal lub boisk lub basenów itp.) do 1 km od miejsca zamieszkania Dostępność przystanku komunikacji publicznej (PKP lub PKS lub komunikacja miejska) do 1 km od miejsca zamieszkania SFERA TECHNICZNA Liczba obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym Społecznej w Grodzisku Wlkp. Komenda Powiatowa Policji w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. CEIDG, KRS GPK sp. z o.o. w Grodzisku Wlkp. GPK sp. z o.o. w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. Urząd Miejski w Grodzisku Wlkp. 16 S t r o n a

18 III.2.3. Analiza pozyskanych danych Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , skalę negatywnych zjawisk określają wybrane do analizy wskaźniki opisujące powyższe sfery, które wskazują na niski poziom rozwoju wybranego do analizy obszaru lub dokumentują silną dynamikę spadku poziomu rozwoju obszaru, w odniesieniu do wartości odpowiednich wskaźników dla poziomu całej gminy (wartości referencyjne). W oparciu o powyższą zasadę dokonana została analiza pozyskanych danych na potrzeby wyznaczenia obszaru zdegradowanego (OZ). Poniżej przedstawiono szczegółowy opis przeprowadzonej analizy w poszczególnych sferach. Sfera społeczna Wartości wskaźników przedstawiających: liczbę osób bezrobotnych, liczbę osób pobierających zasiłki w formie pomocy finansowej i rzeczowej, liczbę osób pobierających zasiłki stałe, liczbę przestępstw stwierdzonych oraz liczbę uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły, dotyczą 2016 roku. Wartość wskaźnika: frekwencja w wyborach, dotyczy wyborów prezydenckich i parlamentarnych, które odbyły się w 2015 roku. Na podstawie pozyskanych danych ilościowych, obliczono skalę występowania danego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (wartość wskaźnika dla jednostki) oraz skalę występowania danego zjawiska kryzysowego dla obszaru całej gminy (wartość wskaźnika dla gminy), stanowiącą wartość referencyjną. Jeżeli skala zjawiska kryzysowego (wartość wskaźnika) w danej jednostce analitycznej przekraczała lub była niższa (tylko w przypadku frekwencji wyborczej) od wartości referencyjnej uznawano, że wskaźnik ma wartość kryzysową. Ostatecznie, ze względu na szczególne i wyjątkowe znaczenie kwestii społecznych w procesie rewitalizacji, za obszary kryzysowe w sferze społecznej uznane zostały te jednostki analityczne, które charakteryzowały się przynajmniej trzema wskaźnikami o wartościach kryzysowych, spośród sześciu wybranych do analizy. Wskazuje to na swoistą i uzasadnioną wrażliwość, jaką kierowano się podczas diagnozowania zjawisk kryzysowych w tej sferze. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej to: JA4-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOM, JA14-ZOW oraz JA15-ZOW. Szczegółowe dane dotyczące wartości referencyjnych oraz wartości kryzysowych wskaźników wybranych do analizy przedstawia Tabela S t r o n a

19 Tabela 3. Dane dotyczące wartości referencyjnych oraz wartości kryzysowych wskaźników wybranych do analizy L.p Opis wskaźnika do analizy Odsetek osób bezrobotnych w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej w 2016 r. Odsetek osób pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej Odsetek osób pobierających zasiłki stałe w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej Frekwencja w wyborach w danej jednostce analitycznej Odsetek uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby uczniów zamieszkujących daną jednostkę analityczną Źródło: opracowanie własne Wartość referencyjna wskaźnika do analizy Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych w 2016 r. Odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r. Liczba osób pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) w 2016 r. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) w 2016 r. Liczba osób pobierających zasiłki stałe w 2016 r ,5 % Wartość kryzysowa" wskaźnika do analizy Wartość powyżej 2,5 % ,0 % 83 Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki stałe w 2016 r 0,4 % Liczba przestępstw stwierdzonych na terenie miasta w 2016 r. Odsetek przestępstw stwierdzonych w odniesieniu do liczby mieszkańców gminy 432 2,24 % Wartość powyżej 3,0 % Wartość powyżej 0,4 % Wartość powyżej 2,24 % Frekwencja w wyborach w gminie 49,6 % Wartość poniżej 49,6 % Liczba uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły w 2016 r. Odsetek wszystkich uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym nieukończenie szkoły w 2016 r. 19 1,0% Wartość powyżej 1,0 %. 18 S t r o n a

20 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-Z0M JA6-ZOM JA7-ZOM JA8-Z0M JA9-ZOM JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOW JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P Tabela 4 prezentuje wartości wskaźników wybranych do analizy w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 4.Wartości wskaźników wybranych do analizy w sferze społecznej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Lp. Nazwa jednostki analitycznej (JA) Wskaźnik Odsetek osób bezrobotnych w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej w 2016 r.- (%) Odsetek osób pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Odsetek osób pobierających zasiłki stałe w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby mieszkańców danej jednostki analitycznej - (%) Frekwencja w wyborach w danej jednostce analitycznej (%) Odsetek uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do 2,0 2,4 2,1 2,8 1,6 2,1 2,1 2,1 1,8 3,3 3,1 3,5 2,7 3,2 2,6 0 1,2 1,2 2,5 3,2 1,2 1,8 2,8 1,8 3,2 3,6 5,0 5,2 3,0 5,0 4,2 0. 0,1 0,2 0,5 0,6 0,2 0,1 0,4 0,2 0,4 0,8 0,9 1,2 0,3 0,5 0,3 0 1,9 0,8 4,1 1,9 1,1 0,9 1,1 2,6 4,3 5,9 2,9 1,2 1,5 2,0 0,7 12,5 56,95 56,95 52,88 52,88 57,80 57,80 54,90 54,90 44,89 49,15 49,15 41,41 42,31 38,46 38,46 44,89 0,4 0,0 1,0 0,0 0,0 1,6 1,5 0,8 0,0 1,7 3,1 0,0 2,7 2,3 0, S t r o n a

21 klasy wyższej, w tym 6. nieukończenie szkoły w 2016 r. w danej jednostce analitycznej w stosunku do liczby uczniów zamieszkujących daną jednostkę analityczną - (%) Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze społecznej Źródło: opracowanie własne 20 S t r o n a

22 Rycina 2 przedstawia odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r. Rycina 2. Odsetek osób bezrobotnych w stosunku do liczby mieszkańców gminy w 2016 r. 21 S t r o n a

23 Rycina 3 przedstawia odsetekmieszkańców gminy pobierających zasiłki w 2016 r. Rycina 3. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki w 2016 r. 22 S t r o n a

24 Rycina 4 przedstawia odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki stałe w 2016 r. Rycina 4. Odsetek mieszkańców gminy pobierających zasiłki stałe w 2016 r. 23 S t r o n a

25 Rycina 5 przedstawia odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r. Rycina 5. Odsetek przestępstw stwierdzonych w 2016 r. 24 S t r o n a

26 Rycina 6 przedstawia frekwencję w wyborach w gminie w 2015 r. Rycina 6. Frekwencja w wyborach w gminie w 2015 r. 25 S t r o n a

27 Rycina 7 przedstawia odsetek uczniów bez promocji do klasy wyższej w 2016 r. Rycina 7. Odsetek uczniów bez promocji do klasy wyższej w 2016 r. 26 S t r o n a

28 Rycina 8 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej. Rycina 8. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze społecznej. 27 S t r o n a

29 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-Z0M JA6-ZOM JA7-ZOM JA8-Z0M JA9-ZOM JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOW JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P Sfera gospodarcza Dla określenia skali negatywnych zjawisk w sferze gospodarczej wybrano wskaźnik obrazujący liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców. Źródłem pozyskania danych była Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) oraz Krajowy Rejestr Sądowy (KRS). Dane pochodzą ze stycznia 2017 roku. Na podstawie pozyskanych danych, w pierwszej kolejności obliczono liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców w gminie, stanowiącą wartość referencyjną, która wynosi 8,00. W dalszej kolejności określono liczbę podmiotów gospodarczych przypadających na 100 mieszkańców w poszczególnych jednostkach analitycznych. W przypadku, gdy poziom ten w danej jednostce analitycznej był niższy od wartości referencyjnej uznawano ją za obszar kryzysowy w sferze gospodarczej. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej to: JA2-ZOM, JA3-ZOM, JA5-ZOM, JA6-ZOM, JA8-ZOM, JA9-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW orazja15-zow. Tabela 5 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 5. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze gospodarczej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Nazwa jednostki analitycznej (JA) Lp. Wskaźnik 1. Liczba podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze gospodarczej Źródło: opracowanie własne 9,3 3,7 7,1 9,4 5,8 6,1 10,5 7,6 6,5 12,3 18,8 4,5 5,7 6,3 4,0 41,6 28 S t r o n a

30 Rycina 9 przedstawia liczbę podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców (styczeń 2017r.) Rycina 9. Liczba podmiotów gospodarczych na 100 mieszkańców (styczeń 2017 r.) 29 S t r o n a

31 Rycina 10 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej. Rycina 10. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze gospodarczej. 30 S t r o n a

32 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-Z0M JA6-ZOM JA7-ZOM JA8-Z0M JA9-ZOM JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOW JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P Sfera środowiskowa Wartości wskaźnika przedstawiającego liczbę gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych (brak podłączenia do zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej lub brak przydomowej oczyszczalni ścieków lub brak ekologicznego zbiornika bezodpływowego ścieków), dotyczą 2016 roku. Na podstawie pozyskanych danych ilościowych, obliczono skalę występowania tego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (wartość wskaźnika dla jednostki) oraz skalę występowania zjawiska kryzysowego dla obszaru całej gminy (wartość wskaźnika dla gminy), stanowiącą wartość referencyjną, która wynosi 18,8 %. Jeżeli skala zjawiska kryzysowego (wartość wskaźnika) w danej jednostce analitycznej przekraczała wartość referencyjną uznawano, że wskaźnik ma wartość kryzysową. Ostatecznie, za obszary kryzysowe w sferze środowiskowej uznane zostały te jednostki analityczne, które charakteryzowały się wskaźnikiem o wartości kryzysowej. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej to: JA4-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW, JA15-ZOW oraz JA16-P. Tabela 6 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 6. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze środowiskowej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Nazwa jednostki analitycznej (JA) Lp. Wskaźnik Odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem 1. odprowadzania ścieków bytowych w danej jednostce analitycznej w stosunku do łącznej liczby gospodarstw domowych danej jednostki analitycznej w 2016 r. - (%) Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze środowiskowej Źródło: opracowanie własne 6,0 0,0 10,8 20,9 0,0 0,2 10,3 0,3 16,5 8,5 1,1 92,1 40,3 78,7 27,6 100,0 31 S t r o n a

33 Rycina 11 przedstawia odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych w 2016 r. Rycina 11. Odsetek gospodarstw domowych z nierozwiązanym docelowo problemem odprowadzania ścieków bytowych w 2016 r. 32 S t r o n a

34 Rycina 12 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej. Rycina 12. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze środowiskowej. 33 S t r o n a

35 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-ZOM JA6-Z0M JA7-ZOM JA8-ZOM JA9-Z0M JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOM JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P Sfera przestrzenno funkcjonalna Według Wytycznych Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , negatywne zjawiska w sferze przestrzenno funkcjonalnej dotyczą m.in. niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną oraz niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej. Dla zobrazowania powyższych zjawisk dobrane zostały odpowiednie wskaźniki, które pozwoliły na ocenę skali kryzysu. Należą do nich: dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej, dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania, dostępność obiektów sportowych (hal lub boisk lub basenów itp.) do 1 km od miejsca zamieszkania oraz dostępność przystanku komunikacji publicznej (PKP lub PKS lub komunikacja miejska) do 1 km od miejsca zamieszkania. W oparciu o powyższe wskaźniki dokonano oceny dostępności infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Jeżeli przedszkola, obiekty sportowe lub przystanki komunikacji publicznej nie były dostępne w granicach badanej jednostki, a znajdowały się w sąsiedniej jednostce analitycznej i odległość do nich nie przekraczała odpowiednio 0,5 km i 1 km to uznawano, że dostępność została zachowana (dane dotyczą 2016 r.). Ostatecznie, ze względu na pozytywny obraz gminy w tej sferze, zaobszary kryzysowe w sferze przestrzenno funkcjonalnej uznane zostały te jednostki analityczne, w których dostępność nie została zachowana wprzynajmniej dwóch dziedzinach,spośród czterech wybranych do analizy. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno funkcjonalnej to: JA3-ZOM, JA7-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOW oraz JA16-P. Tabela 7 prezentuje dostępność infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w sferze przestrzenno funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 7. Dostępność infrastruktury technicznej, społecznej oraz komunikacyjnej w sferze przestrzenno funkcjonalnej w poszczególnych jednostkach analitycznych Nazwa jednostki analitycznej (JA) Lp Wskaźnik Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania Dostępność obiektów sportowych (hal lub boisk lub basenów itp.) do 1 km od miejsca zamieszkania Dostępność przystanku komunikacji publicznej (PKP lub T T N N T T T T T T T N N N T T T T N T T T N T N T T N N N T N T T T T T T T T T T T T T T N T T T T T T T N T T N T T T T T N 34 S t r o n a

36 PKS lub komunikacja miejska) do 1 km od miejscazamieszkania Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze przestrzenno - funkcjonalnej Źródło: opracowanie własne 35 S t r o n a

37 Rycina 13 przedstawia dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej. Rycina 13. Dostępność zbiorczej sieci kanalizacji sanitarnej. 36 S t r o n a

38 Rycina 14 przedstawia dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania. Rycina 14. Dostępność przedszkola do 0,5 km od miejsca zamieszkania. 37 S t r o n a

39 Rycina 15 przedstawia dostępność obiektów sportowych do 1 km od miejsca zamieszkania. Rycina 15. Dostępność obiektów sportowych do 1 km od miejsca zamieszkania. 38 S t r o n a

40 Rycina 16 przedstawia dostępność przystanku komunikacji publicznej do 1 km od miejsca zamieszkania. Rycina 16. Dostępność przystanku komunikacji publicznej do 1 km od miejsca zamieszkania. 39 S t r o n a

41 Rycina 17 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno - funkcjonalnej. Rycina 17. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze przestrzenno funkcjonalnej. 40 S t r o n a

42 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-Z0M JA6-ZOM JA7-ZOM JA8-Z0M JA9-ZOM JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOW JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P Sfera techniczna Sfera techniczna dotyczy w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym. Dla zobrazowania powyższego zjawiska wybrany został wskaźnik: liczba obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym. Na podstawie pozyskanych danych, w pierwszej kolejności obliczono odsetek liczby obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym w odniesieniu do łącznej liczby obiektów budowlanych w gminie, stanowiący wartość referencyjną, która wynosi 2,1 %. W dalszej kolejności określono skalę występowania tego zjawiska kryzysowego w poszczególnych jednostkach analitycznych (dane dotyczą 2016 r.). W przypadku, gdy skala zjawiska w danej jednostce analitycznej przekraczała wartość referencyjną uznawano ją za obszar kryzysowy w sferze technicznej. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej to: JA3-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW oraz JA16-P. Tabela 8 prezentuje wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach analitycznych. Tabela 8. Wartości wskaźnika wybranego do analizy w sferze technicznej w poszczególnych jednostkach analitycznych Nazwa jednostki analitycznej (JA) Lp. Wskaźnik Odsetek liczby obiektów budowlanych, 1. w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym w złym stanie technicznym - (%) Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako kryzysowa w sferze technicznej Źródło: opracowanie własne 1,7 0,0 2,4 1,4 0,0 0,0 1,2 0,0 3,3 6,5 2,7 2,9 2,8 1,4 2, S t r o n a

43 Rycina 18 przedstawia odsetek obiektów budowlanych w złym stanie technicznym. Rycina 18. Odsetek obiektów budowlanych w złym stanie technicznym. 42 S t r o n a

44 Rycina 19 przedstawia jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej. Rycina 19. Jednostki analityczne oznaczone jako kryzysowe w sferze technicznej. 43 S t r o n a

45 JA1-ZOM JA2-ZOM JA3-ZOM JA4-ZOM JA5-Z0M JA6-ZOM JA7-ZOM JA8-Z0M JA9-ZOM JA10-ZOM JA11-ZOM JA12-ZOW JA13-ZOW JA14-ZOW JA15-ZOW JA16-P III.3. Obszar zdegradowany (OZ) Sposób wyznaczania obszaru zdegradowanego (OZ) określają Wytyczne Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata Zgodnie z Wytycznymi, delimitacja obszaru zdegradowanego jest ściśle powiązana z pojęciem stanu kryzysowego. Rewitalizacja stanowi bowiem proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych w sposób kompleksowy. Obszar będący wstanie kryzysowym natomiast charakteryzuje się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych, współwystępujących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z następujących sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej. Identyfikacja stanu kryzysowego pozwala określić obszar zdegradowany (OZ). Na podstawie przeprowadzonej analizy pozyskanych danych, wyznaczono obszar zdegradowany (OZ) w gminie Grodzisk Wielkopolski, który obejmuje następujące zamieszkałe jednostki analityczne (JA): JA4-ZOM, JA9-ZOM, JA10-ZOM, JA11-ZOM, JA12-ZOW, JA13-ZOW, JA14-ZOWoraz JA15-ZOW.Wskazane jednostki charakteryzują się koncentracją negatywnych zjawisk społecznych przy jednoczesnym występowaniu negatywnych zjawisk w co najmniej jednej z pozostałych, analizowanych sfer. Szczegółowe dane dotyczące występowania negatywnych zjawisk w analizowanych sferach przedstawia Tabela 9. Tabela 9. Szczegółowe dane dotyczące występowania negatywnych zjawisk w analizowanych sferach Nazwa jednostki analitycznej (JA) Lp. Obszary kryzysowe OBSZARY 1. KRYZYSOWE W SFERZE SPOŁECZNEJ OBSZARY 2. KRYZYSOWE W SFERZE GOSPODARCZEJ OBSZARY 3. KRYZYSOWE W SFERZE ŚRODOWISKOWEJ OBSZARY KRYZYSOWE 4. W SFERZE PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNEJ OBSZARY 5. KRYZYSOWE W SFERZE TECHNICZNEJ Jednostka analityczna (JA) oznaczona jako obszar zdegradowany (OZ) Źródło: opracowanie własne 44 S t r o n a

46 Szczegółowe dane dotyczące zamieszkałych jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru zdegradowanego (OZ) przedstawia Tabela 10. Tabela 10. Szczegółowe dane dotyczące zamieszkałych jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru zdegradowanego (OZ) JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na r. POWIERZCHNIA L.P. SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW GMINY 1. JA4-ZOM ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE 2. JA9-ZOM ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE 3. JA10-ZOM ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE 4. JA11-ZOM ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE 5. JA12-ZOW ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE 6. JA13-ZOW ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE 7. JA14-ZOW ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE 8. JA15-ZOW ZAMIESZKAŁE OBSZARY WIEJSKIE Źródło: opracowanie własne MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA WIELOROZINNA MIESZKANIOWA WIIELORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA MIESZKANIOWA JEDNORODZINNA KM 2 % POWIERZCHNI GMINY ,07 3,85 2, ,18 3,50 2, ,84 3,96 2, ,01 0,46 0, ,85 38,36 28, ,69 26,89 20, ,13 30,86 22, ,90 19,95 14, ,66 127,83 95,51 45 S t r o n a

47 Rycina 20 przedstawia Wielkopolski. wyznaczony obszar zredagowany (OZ)w gminie Grodzisk Rycina 20. Wyznaczony obszar zredagowany (OZ) w gminie Grodzisk Wielkopolski 46 S t r o n a

48 III.4. Obszar rewitalizacji (OR) Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , w ramach obszaru zdegradowanego (OZ), na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzić rewitalizację, biorąc pod uwagę także szczególną koncentrację negatywnych zjawisk, wyznacza się obszar rewitalizacji (OR). Obszar rewitalizacji (OR) nie może obejmować terenów większych niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez więcej niż 30% mieszkańców gminy. Może on stanowić część lub całość obszaru zdegradowanego (OZ). Dla obszaru rewitalizacji (OR)sporządza się program rewitalizacji. Kierując się powyższymi zapisami Wytycznych oraz w wyniku przeprowadzonej diagnozy wyznaczono obszar rewitalizacji (OR) w gminie Grodzisk Wielkopolski, który obejmuje następujące jednostki analityczne (JA): JA10-ZOM oraz JA11-ZOM. Wyznaczony obszar, o łącznej powierzchni 4,4 km 2, stanowi3,3 % powierzchni gminy i jest zamieszkiwany przez osób, co stanowi12,9 % ogółu mieszkańców gminy. Uzasadnieniem dla wskazania jednostek analitycznych: JA10-ZOM oraz JA11-ZOM jako wymagających rewitalizacji jest fakt, że obszary te w sposób znaczący cechują się wysokim stopniem degradacji w sferach: społecznej i technicznej w porównaniu do innych obszarów gminy oraz stanowią fragmenty jej terytorium mające istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gminy Grodzisk Wielkopolski. Formalnie, istotność tych obszarów dla rozwoju gminy wynika z zapisów Strategii Rozwoju Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata W dokumencie tym, założone cele, programy oraz projekty wskazują na potrzebę prowadzenia komplementarnych działań, w tym potrzebę rewitalizacji, w szczególności na obszarach dysfunkcyjnych, pokrywających się terytorialnie z wyznaczonymi jednostkami analitycznymi JA10-ZOM oraz JA11-ZOM, stanowiącymi wyznaczony obszar rewitalizacji (OR)w gminie. Szczegółowe dane dotyczące jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) przedstawia Tabela 11. Tabela 11. Szczegółowe dane dotyczące jednostek analitycznych (JA) wchodzących w skład wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) JEDNOSTKI ANALITYCZNE (JA) LICZBA MIESZKAŃCÓW stan na r. POWIERZCHNIA L.P. SYMBOL OPIS JEDNOSTKI FUNKCJA DOMINUJĄCA LICZBA % MIESZKAŃCÓW GMINY 3. JA10-ZOM 4. JA11-ZOM ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE ZAMIESZKAŁE OBSZARY MIEJSKIE Źródło: opracowanie własne MIESZKANIOWA WIELORODZINNA MIESZKANIOWA WIELORODZINNA KM 2 % POWIERZCHNI GMINY ,84 3,96 2, ,01 0,46 0, ,85 4,42 3,29 47 S t r o n a

49 Rycina 21 przedstawia wyznaczony obszar rewitalizacji (OR) w gminie Grodzisk Wielkopolski. Rycina 21. Wyznaczony obszar rewitalizacji (OR)w gminie Grodzisk Wielkopolski 48 S t r o n a

50 III.5. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji (OR) Zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata , diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych obejmuje także pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji. Po przeprowadzanych konsultacjach społecznych opracowanej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie oraz wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR), szczegółowo opisanych w Rozdziale X. Uspołecznienie programu rewitalizacji, przeprowadzono pogłębioną diagnozę obszaru rewitalizacji (OR), która miała na celu poznanie przyczyn powstawania negatywnych zjawisk oraz skutków jakie wywołują, a także analizę lokalnych potencjałów wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR). Do badań wykorzystano narzędzia będące jednocześnie dojrzałymi formami partycypacji społecznej, tj. ankietyzację interesariuszy obszaru rewitalizacji (OR) oraz spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR). III.5.1.Ankietyzacja interesariuszy obszaru rewitalizacji (OR) W ankietyzacji uczestniczyli interesariusze z obszaru rewitalizacji (OR), tj. mieszkańcy, przedstawiciele podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, przedstawiciele organizacji pozarządowych, przedstawiciele klubów sportowych, przedstawiciele władzy publicznej, a także pracownicy Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Badanie ankietowe odnosiło się do poszczególnych sfer, tj. społecznej (traktowanej w sposób priorytetowy), gospodarczej, technicznej, środowiskowej oraz przestrzenno-funkcjonalnej. Pytania miały na celu poznanie przyczyn negatywnych zjawisk w poszczególnych sferach, skutków jakie wywołują, a także określenie lokalnych potencjałów wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR) w gminie. Wnioski wynikające z ankietyzacji przedstawiono w punkcie III.6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR). III.5.2. Spacer studyjny po wyznaczonym obszarze rewitalizacji (OR) W spacerze studyjnym wraz z konsultantami Fundacji uczestniczyli przedstawiciele władzy publicznej (urzędnicy gminni), a także przedstawiciele mieszkańców obszaru rewitalizacji. Uczestnicy wizytowali wszystkie ulice, wchodzące w skład obszaru. Głównym celem wizji lokalnej było uzyskanie pełniejszej wiedzy, dotyczącej sfery technicznej wyznaczonego obszaru dysfunkcyjnego, w tym układu komunikacyjnego, stanu dróg, chodników i oświetlenia, stanu budynków mieszkalnych i obiektów budowlanych, lokali użytkowych oraz zagospodarowania miejsc publicznych. Na miejscu zastanawiano się także nad przyczynami i skutkami, jakie wywołuje degradacja techniczna obiektów i przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizacji. Wnioski wynikające z odbytego spaceru studyjnego przedstawiono w punkcie III.6 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR). 49 S t r o n a

51 Fot.1. Budynek dworca kolejowegoul. Kolejowa Fot.2. Budynek dworca kolejowego ul. Kolejowa Fot.3. Urząd Miejski ul. Stary Rynek Fot.4. Urząd Miejski ul. Stary Rynek Fot.5.Park Miejski w Grodzisku Wlkp. ul. 27 Stycznia Fot.6. Park Miejski w Grodzisku Wlkp. ul. 27 Stycznia 50 S t r o n a

52 Fot.7. Kompleks basenów w Grodzisku Wlkp. ul. Zbąszyńska Fot.8.Kompleks basenów w Grodzisku Wlkp. ul. Zbąszyńska III.6. Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych oraz lokalne potencjały obszaru rewitalizacji (OR) Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych określone zostały na podstawie sporządzonej diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych w gminie służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego (OZ) i obszaru rewitalizacji (OR), w tym w szczególności w oparciu o wnioski wynikające z pogłębionej diagnozy obszaru rewitalizacji (OR). Poniżej zaprezentowano charakter potrzeb rewitalizacyjnych w poszczególnych sferach oraz lokalne potencjały wyznaczonego obszaru rewitalizacji (OR). III.6.1. Charakter potrzeb rewitalizacyjnych w sferze społecznej (sfera priorytetowa) Zmniejszenie bezrobocia (przyczyna zjawiska: niski poziom edukacji, brak ofert pracy, brak przygotowania zawodowego, niechęć pracodawców do zatrudniania niedoświadczonych pracowników, skutek: wysoki odsetek osób pozostających bez pracy) ograniczenie ubóstwa (przyczyna zjawiska: uzależnienia, choroba, brak pracy, niepełnosprawność, niskie emerytury i renty, niechęć do podejmowania pracy skutek: wysoki odsetek osób pobierających zasiłki (pomoc finansowa i rzeczowa) oraz zasiłki stałe) eliminacja przestępstw oraz aktów wandalizmu (przyczyna zjawisk: brak pieniędzy, bezrobocie, spożywanie alkoholu, wpływ otoczenia, brak monitoringu, skutek: wysoki odsetek przestępstw stwierdzonych, pojawiające się akty wandalizmu, kradzieże i włamania) poprawa poziomu edukacji (przyczyna: brak świadomości oraz odpowiedniej opieki rodziców, skutek: wysoki odsetek uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych bez promocji do klasy wyższej, w tym niekończących szkoły) 51 S t r o n a