NARZĘDZIA NIEZBĘDNE WE WDRAŻANIU PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA OPRACOWANYCH ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI KRAJOWYCH RAM KWALIFIKACJI

Transkrypt

1 NARZĘDZIA NIEZBĘDNE WE WDRAŻANIU PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA OPRACOWANYCH ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI KRAJOWYCH RAM KWALIFIKACJI dr inż. Dorota Piotrowska dr inż. Tomasz Saryusz Wolski Eksperci bolońscy POLITECHNIKA ŁÓDZKA SEMINARIUM BOLOŃSKIE Warszawa, 22 kwietnia 2013 r. Politechnika Warszawska

2 Kwalifikacja definicja * Qualification means a formal outcome of an assessment and validation process which is obtained when a competent body determines that an individual has achieved learning outcomes to given standards; kwalifikacja kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, j, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami *THE EUROPEAN QUALIFICATIONS FRAMEWORK FOR LIFELONG LEARNING (EQF)

3 Kwalifikacja definicja * Qualification means a formal outcome of an assessment and validation procesu process weryfikacji which (względem is obtained when a competent body determines that an individual has jako achieved wynik procesu learning nauczania outcomes to given standards; Kwalifikacja widziana jest jako wynik określonego standardu) i walidacji efektów kształcenia a nie koniecznie kwalifikacja kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, j, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami *THE EUROPEAN QUALIFICATIONS FRAMEWORK FOR LIFELONG LEARNING (EQF)

4 Dwa znaczenia terminu Kwalifikacja Kwalifikacja Kwalifikacja zdefiniowana dfii przez uczelnię zgodnie z obowiązującymi zasadami i zgodnie z wymaganiami Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego Kwalifikacja nadana absolwentowi potwierdzenie, że absolwent osiągnął wszystkie efekty kształcenia zapisane dla kwalifikacji zdefiniowanej

5 DAWNIEJ Co wprowadzenie Ram Kwalifikacji zmieniło w działalności edukacyjnej uczelni? Spojrzenie przez pryzmat definicji kwalifikacji 1. Kwalifikacja była zdefiniowana na szczeblu państwowym Rozporządzenie MNiSzW wprowadzające standardy kształcenia, definiując kierunki studiów 2. Uczelnia opracowywała ł proces (program studiów), który miał ł doprowadzić studenta do osiągnięcia efektów kształcenia, zdefiniowanych poprzez treści programowe zapisane w standardzie. 3. Ze względu na zdefiniowanie kwalifikacji za pomocą treści kształcenia weryfikacja uczenia się studentów egzaminowanie, w znacznym stopniu i w znaczącej liczbie przypadków polegało na sprawdzaniu wiedzy id znajomości ś treści ś programowej

6 TERAZ Co wprowadzenie Ram Kwalifikacji zmieniło w dił działalności ś i edukacyjnej juczelni? Spojrzenie przez pryzmat definicji kwalifikacji 1. Uczelnia sama definiuje kwalifikacje przyjmując uchwałą senatu efekty kształcenia dla programu/kierunku kształcenia 2. Wydział (uczelnia) konstruuje proces kształcenia przygotowuje program studiów, który ma doprowadzić studentów do uzyskania efektów kształcenia zgodny z przyjętym wcześniej standardem danej kwalifikacji (kierunku studiów/programu kształcenia pkt.1) 3. Wydając dyplom potwierdza (waliduje), że absolwent osiągnął wszelkie efekty kształcenia zapisane dla danej kwalifikacji. W tym celuweryfikuje osiągnięcieefektów efektów kształcenia.

7 Odpowiedzialność uczelni DAWNIEJ 1. Program studiów zawierał ł wszystkie elementy (przedmioty) zapisane w standardzie dla danego kierunku 2. Student uczestniczył i zaliczył zaliczył wszystkie elementy (przedmioty/zajęcia) kształcenia wymaganych standardem dla danego kierunku TERAZ 1. Prawidłowe zdefiniowanie kwalifikacji co to oznacza prawidłowe? 2. Zgodne z prawdą ą potwierdzenie, że absolwent osiągnął ą wszystkie efekty kształcenia zapisane dla danej kwalifikacji. 3. Zorganizowanie kształcenia tak aby maksymalnie wspomóc studentów w osiągnięciu i i efektów fkó kształcenia. ł

8 Kwalifikacje nadawane przez uczelnie b i d l i W obecnym stanie prawnym, gdy uczelnia sama definiuje kierunek studiów, dyplom wydany przez uczelnię jest kwalifikacją danej uczelni odmienną niż kwalifikacja na tak samo nazwanym kierunku innej uczelni Dyplom licencjata na kierunku.. Uniwersytetu Dyplom magistra na kierunku.. Politechniki Dyplom studiów podyplomowych PWSZ w..

9 Jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi Uczelnia ustanawiając kierunek decyduje o wartości kwalifikacji Jakość kwalifikacji nadanej Jakość kwalifikacji zdefiniowanej przez uczelnię Jakość procesu walidacji/weryfikacji efektów kształcenia Jakość procesu nauczania Jakość procesu uczenia się

10 Jak możemy wpływać na jakość Kwalifikacji zdefiniowanej dfii j? Prawo wymaga aby: 1. Efekty kształcenia dla danego programu kształcenia wypełniały efekty kształcenia dla danego obszaru, poziomu i profilu studiów; 2. Programy uwzględniały opinie interesariuszy zewnętrznych i wewnętrznych; 3. Brano pod uwagę badania opinii i losów absolwentów; Dlaczego tki takie wymagania i co to oznacza? punkt 1 powinno to zapewnić, że poziom danej kwalifikacji będzie odpowiadał odpowiednio 6 lub 7 poziomowi Polskiej i Europejskiej Ramy Kwalifikacji punkt 2 i 3 powinno to zapewnić, że kwalifikacja będzie: dostosowana do potrzeb (jakich, czyich?) aktualna dynamicznie dostosowywana do zmieniającego się otoczenia Czy badanie losów absolwentów nie daje zbytniego opóźnienia reakcji?

11 Jak możemy wpływać na jakość Kwalifikacji zdefiniowanej dfii j? Prawo wymaga aby: 1. Efekty kształcenia dla danego programu kształcenia wypełniały efekty kształcenia dla danego obszaru, poziomu i profilu studiów; 2. Programy uwzględniały opinie interesariuszy zewnętrznych i wewnętrznych; Czy to wszystko? 3. Brano pod Czy uwagę jeszcze badania inne czynniki opinii i losów mają absolwentów; wpływ na jakość kwalifikacji Dlaczego tki takie wymagania zdefiniowanej i co to oznacza? punkt 1 powinno to zapewnić, że poziom danej kwalifikacji będzie Czy wypełnienie wymagań 1,2,3 odpowiadał odpowiednio 6 lub 7 poziomowi Polskiej i Europejskiej Ramy Kwalifikacji wystarcza aby być ć najlepszym w swojej klasie punkt 2 i 3 powinno to zapewnić, że kwalifikacja będzie: dostosowana do potrzeb (jakich, czyich?) aktualna dynamicznie dostosowywana do zmieniającego się otoczenia Czy badanie losów absolwentów nie daje zbytniego opóźnienia reakcji?

12 To od uczelni zależy czy zaprojektowana kwalifikacja jest. Strzałem w dziesiątkę Strzał jest i to w dobrym kierunku ale cel nie jest trafiony

13 Kwalifikacja ponadto powinna być dobrze opisana Co to oznacza dobrze opisana Efekty kształcenia powinny odzwierciedlać jak najbardziej precyzyjnie ( niekonieczne szczegółowo) to co absolwent powinien wiedzieć, umieć ć i jakie jki kompetencje społeczne ł powinien i posiadać Efekty kształcenia ł powinny zostać ć doprecyzowane poprzez podanie kryteriów i metod ich weryfikacji lub/i poprzez podanie kompetencji rozumianych jako zdolność do wykonywania y zadania (zawodowego).

14 Kwalifikacja ponadto powinna być dobrze opisana Co to oznacza dobrze opisana Efekty kształcenia powinny odzwierciedlać jak najbardziej precyzyjnie ( nie konieczne szczegółowo) to co absolwent powinien wiedzieć, umieć ć i jakie jki kompetencje społeczne ł powinien i posiadać Efekty kształcenia ł powinny zostać ć doprecyzowane O tym będzie mowa w dalszej poprzez podanie części kryteriów prezentacji i metod ich weryfikacji lub/i poprzez podanie kompetencji A teraz. rozumianych jako zdolność do wykonywania y zadania (zawodowego).

15 Jak można wpływać na jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi?

16 Jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi Uczelnia ustanawiając kierunek decyduje o wartości kwalifikacji Jakość kwalifikacji nadanej Jakość kwalifikacji zdefiniowanej przez uczelnię

17 Jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi Uczelnia ustanawiając kierunek decyduje o wartości kwalifikacji Zwykle w procesie nauczania upatruje się największego wpływu na jakość nadawanych kwalifikacji Jakość kwalifikacji zdefiniowanej przez uczelnię Jakość kwalifikacji nadanej W jaki sposób możemy wspomóc uczących się w najbardziej efektywnym uczeniu się? Proces nauczania Proces uczenia się

18 Kwalifikacja definicja * Qualification means a formal outcome of an assessment and validation process which is obtained when a competent body determines that an individual has achieved learning outcomes to given standards; kwalifikacja kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, j, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami *THE EUROPEAN QUALIFICATIONS FRAMEWORK FOR LIFELONG LEARNING (EQF)

19 Kwalifikacja definicja * Qualification means a formal outcome of an assessment and validation process which is obtained when Jak a na competent jakość kwalifikacji body determines that an individual wpływa has proces achieved oceny learning i walidacji? outcomes to given standards; kwalifikacja kwalifikacja oznacza formalny wynik procesu oceny i walidacji uzyskany w sytuacji, j, w której właściwy organ stwierdza, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się zgodne z określonymi standardami *THE EUROPEAN QUALIFICATIONS FRAMEWORK FOR LIFELONG LEARNING (EQF)

20 Jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi Jakość kwalifikacji nadanej Jakość kwalifikacji zdefiniowanej przez uczelnię Jakość procesu walidacji/weryfikacji efektów kształcenia Proces nauczania Proces uczenia się

21 Jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi W jaki sposób Jakość kwalifikacji prowadzić proces kształcenia nadanej, aby maksymalnie efektywnie wspomagać studentów w procesie uczenia się ę? Czy uczenie się studentów pod j p egzamin jest błędem? ę Jakość kwalifikacji zdefiniowanej przez uczelnię Jakość procesu walidacji/weryfikacji efektów kształcenia Proces nauczania Proces uczenia się

22 2 perspektywy patrzenia na przedmiot Cele kształcenia Założone Efekty kształcenia Metody kształcenia Metody weryfikacji Metody Metody Efekty uczenia się kształcenia weryfikacji

23 Głównym motorem uczenia się ę jest weryfikacja ey acjaee efektów uczenia się, przygotowanie się do egzaminu Jeśli chcemy, aby student zdał egzamin w miejscu pracy, zdał egzamin życiowy, to musimy tak przygotować egzaminowanie w czasie studiów, aby motywować do rozwijania kompetencji, które w miejscu pracy i życiu będą podlegać egzaminowaniu. Wspomaganie studentów w ich uczeniu się powinno być ć nakierowane na efekty fkt kształcenia ł z uwzględnieniem kryteriów i metod ich weryfikacji

24 Głównym motorem uczenia się ę jest weryfikacja ey acjaee efektów uczenia się, przygotowanie się do egzaminu Jeśli chcemy, aby student zdał egzamin w miejscu pracy, zdał egzamin życiowy, to musimy tak przygotować egzaminowanie w czasie studiów, aby motywować do rozwijania kompetencji które w miejscu pracy i życiu będą podlegać egzaminowaniu. A jkt jak to zrobić? Wspomaganie O tym studentów będzie w mowa ich uczeniu w się powinno być ć nakierowane na efekty fkt kształcenia ł z uwzględnieniem dalszej kryteriów części prezentacji i metod ich weryfikacji

25 Klucz do sukcesu 1. Świadomie zdefiniowane efekty kształcenia 2. Zdefiniowanie kryteriów weryfikacji 3. Zdefiniowanie metod weryfikacji

26 1. Świadomie zdefiniowane efekty kształcenia Przykład: Podstawy metrologii Możliwe efekty fk kształcenia: ł Po zakończeniu ń przedmiotu student potrafi: Definiować elementy procesu pomiarowego; Opisywać przebieg procesu pomiarowego; Opisywać podstawowe cechy metrologiczne prostych układów pomiarowych; Budować proste układy pomiarowe Dla postawionego zadania badawczego dokonać wyboru metody pomiaru i aparatury badawczej.

27 Świadomie zdefiniowane efekty kształcenia Jakie kompetencje w ramach mojego przedmiotu będą potrzebne temu absolwentowi

28 Klucz do sukcesu 1. Świadomie zdefiniowane efekty kształcenia 2. Zdefiniowanie kryteriów weryfikacji 3. Zdefiniowanie metod weryfikacji

29 Klucz do sukcesu 1. Świadomie zdefiniowane efekty kształcenia 2. Zdefiniowanie kryteriów weryfikacji 3. Zdefiniowanie metod weryfikacji

30 W jakiej jkolejności??? Efekty kształcenia Metody weryfikacji Kryteria weryfikacji Efekty kształcenia Kryteria weryfikacji Metody weryfikacji

31 Przykład przedmiotu Podstawy metrologii METODY WERYFIKACJI KRYTERIA WERYFIKACJI Student potrafi wymienić Wejściówki na cel ćwiczenia Dla postawionego laboratoriach laboratoryjnego i jego zadania zakres badawczego Egzamin pisemny Student definiuje dokonać ć wyboru podstawowe pojęcia metody pomiaru i Sprawozdania z związane z procesem aparatury laboratorium pomiarowym i aparaturą bd badawczej Student potrafi przeanalizować i zinterpretować uzyskane? wyniki y

32 Przykład przedmiotu Podstawy metrologii KRYTERIA WERYFIKACJI Co ja tak naprawdę chcę sprawdzić? Dla postawionego zadania Student potrafi wybrać i badawczego opisać metody pomiarowe dokonać ć wyboru Student potrafi metody pomiaru i zidentyfikować wielkości, aparatury które mają być mierzone, bd badawczej Student potrafi dobrać niezbędną aparaturę Student potrafi samodzielnie zbudować ć prosty układ pomiarowy METODY WERYFIKACJI EGZAMIN PISEMNY z teorii ale czy koniecznie?? Sprawdzian praktycznypostawienie studenta w sytuacji próby

33 Przykład przedmiotu Podstawy metrologii METODY I KRYTERIA WERYFIKACJI EGZAMIN PISEMNY +SPRAWDZIAN PRAKTYCZNY Student potrafi wybrać i opisać Dla postawionego metody pomiarowe Podręcznik do zadania Student potrafi zidentyfikować metrologii i badawczego wielkości, które mają być uczenie się ę na dokonać ć wyboru mierzone, pamięć definicji metody pomiaru i Student potrafi dobrać Przygotowanie aparatury niezbędną ę ą aparaturę ę ściąg bd badawczej Student potrafi samodzielnie Ćwiczenia zbudować prosty układ rachunkowe pomiarowy Takie przygotowanie nie wystarczy aby spełnić kryteria

34 Główną siłą napędową osiągania przez studentaefektówefektów uczeniasię jest przygotowywanie się do egzaminów i innych form weryfikacji efektów kształcenia Dzięki jasnemu pokazaniu wymagań ń sprawdzających student ma jasność, jakich efektów uczenia się od niego oczekuje Egzamin nie może polegać na zaskakiwaniu studenta

35 Najtrudniejszy jest dobór metod weryfikacji do zapisanych efektów kształcenia Student analizuje Test wyboru? Egzamin pisemny Egzamin ustny?? Case study Projekt problemowy (problem otwarty)

36 Metody weryfikacji Skala trudności i czasochłonności Wiedza (faktograficzna) Umiejętności praktyczne Umiejętności kognitywne analiza, ocena, synteza case study Kompetencje społeczne Postawy egzamin pisemny lub ustny, test, udział w dyskusji, prezentacja,eseje Pokaz umiejętności praktycznych, raport z badań, projekt, symulacja case study, złożone zadanie, zadanie zawodowe, portfolia Dyskucje, warsztaty, symulacje, obserwacje bezpośrednie i wzajemne Obserwacja, dyskusja ŁATWE TRUDNE

37 Różnorodność metod weryfikacji wszystko zależy odkreatywności nauczyciela akademickiego Studia przypadku i otwarte problemy Eseje Portfolia Sesje posterowe Debaty studenckie Studia przypadku i otwarte problemy Symulowane wywiady Kwetsionariusze Modyfikowne pytania do eseju I wiele innych metod

38 Od czego będzie zależała jakość kwalifikacji nadanej absolwentowi??? R E K R U T A C J A PROCES KSZTAŁCENIA WERYFIKACJA i WALIDACJA CZĘŚCIOWA CZĘŚCIOWA NA MODUŁACH EGZAMIN DYPLOMOWY WALIDACJA KOŃCOWA OSTATECZNE POTWIERDZENIE, ŻE STUDENT OSIĄGNĄŁ OKREŚLONY ZBIÓR EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NADANIE KWALIFIKACJI

39 Co jeszcze może zrobić nauczyciel akademicki, aby wesprzeć ć uczenie się studenta i osiąganie i założonych efektów kształcenia?

40 Ocena jako narzędzie doskonalenia procesu nauczania i uczenia się Ocena formująca Ocena formująca służy bezpośrednio procesowi kształcenia, jest również narzędziem które pomaga dobierać prowadzącemu przedmiot, odpowiednio dla specyfiki zespołu uczącego się, narzędzia i efektywnie poprowadzić proces kształcenia w ramach danego przedmiotu. PRZYKŁAD: krótki sprawdzian w którym studenci sami się oceniają na podstawie dyskusji z nauczycielem na temat prawidłowych i błędnych odpowiedzi/rozwiązań Ocena podsumowująca Ma miejsce zazwyczaj na końcu procesu kształcenia ( przedmiotu/modułu) i służy tylko ocenie tego jakie efekty kształcenia student osiągnął i w jakim stopniu. Ocena podsumowująca może nie sprawdzać wszystkich zdefiniowanych efektów kształcenia, ale ich dowolną próbkę.

41 Praca nauczyciela ze studentami kilka podstawowych pytań Czy metody prowadzenia zajęćsą dobrzedobrane dobrane do charakteru efektów kształcenia? Czy treści ś programowe są dostosowane do kryteriów weryfikacji efektów kształcenia? Jakie efekty kształcenia stwarzają studentom największą ę ą trudność? tud Analiza aprzyczyn y trudności. tud Czy studenci potrafią się uczyć? Jak można studentom pomóc nauczyć się uczyć?..

42 Praca nauczyciela ze studentami kilka podstawowych pytań Czy metody prowadzenia zajęćsą dobrzedobrane dobrane do charakteru efektów kształcenia? Czy treści ś programowe są dostosowane do kryteriów weryfikacji efektów kształcenia?. Jakie efekty kształcenia Wszelkie stwarzają zmiany studentom w ramach największą ę ą trudność? tud tych Analiza elementów aprzyczyn y nie trudności. tud Czy studenci potrafią wymagają się uczyć? ani zgody Jak można senatu, studentom pomóc ani nauczyć żadnego się innego uczyć? organu. Leżą one całkowicie w gestii.. nauczyciela!

43 Nowe efekty kształcenia nowe formy pracy nauczyciela ze studentami Why Do We Still Lecture? Joseph T. DiPiro, PharmD American Journal of Pharmaceutical Education 2009 Kształcenie na bazie problemu Problem Based Learning Kształcenie na bazie projektu Project Organised Problem Based Learning Prowadzenie projektów grupowych Team projects Kształcenie, zajęcia prowadzone w warunkach wykonywania zadań zawodowych Praktyki efekty kształcenia uzyskiwane w wyniku praktyk

44 Krajowa Rama Kwalifikacji i elastyczne modele studiów

45 Walidacja i weryfikacja Weryfikacja sprawdzenie, czy zostały spełnione wyspecyfikowane wymagania. Walidacja potwierdzenie, poprzez przedstawienie dowodu obiektywnego, że zostały spełnione wymagania dotyczące konkretnego, zamierzonego użycia lub zastosowania.

46 Weryfikacja i walidacja efektów kształcenia Weryfikacja Sprawdzenie czy efekty kształcenia zostały osiągnięte. Walidacja* proces, w wyniku którego uczący się otrzymuje od upoważnionej instytucji formalny dokumentstwierdzający, że osiągnął określony zestaw efektów uczenia się. W przypadku,,gdy zestaw ten wpisany yjest do krajowego rejestru kwalifikacji, wydany dokument oznacza, że osoba ta jest posiadaczem danej kwalifikacji. *wg słownika zaaprobowanego przez Komitet Sterujący ds. KRK w lipcu 2011 r., i w sierpniu tego samego roku także przez Międzyresortowy Zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji.

47 R E K R U T A C J A Standardowy model programu studiów kwalifikacja uzyskana na drodze kształcenia formalnego PROCES KSZTAŁCENIA WERYFIKACJA i WALIDACJA CZĘŚCIOWA CZĘŚCIOWA NA MODUŁACH EGZAMIN DYPLOMOWY WALIDACJA KOŃCOWA OSTATECZNE POTWIERDZENIE, ŻE STUDENT OSIĄGNĄŁ OKREŚLONY ZBIÓR EFEKTÓW KSZTAŁCENIA NADANIE KWALIFIKACJI

48 Model niestandardowy Identyfikacja i uznanie części efektów uczenia się zdobytych na dordze nieformalnej i pozaformalnej PROCES KSZTAŁCENIA Niekoniecznie taka sama weryfikacja jak w kształceniu formalnym KWALIFIKACJA PEŁNA

49 Wnioski końcowe Kwalifikacja (dyplom) jest nadawana/y nie dlatego, że dany student uczestniczył w procesie kształcenia, ale dlatego, że osiągnął wszystkie, założone dla danej kwalifikacji efekty kształcenia, dlatego należy położyć ć szczególny nacisk na kryteria i metody weryfikacji. Metodykształcenia i formy pracy ze studentami powinny być odpowiednio dobrane do efektów kształcenia wymaga to rozwoju kompetencji dydaktycznych kadry i innego rozliczania pracy dydaktycznej. Wdrożenie Ram Kwalifikacji otworzyło nowe możliwości elastycznego studiowania i dochodzenia różnymi drogami do kwalifikacji pełnych i cząstkowych jest to jedno z głównych narzędzi efektywnego wdrażania strategii LLL.

50 W uzupełnieniu.. dwa cytaty z Communication fromthe Commision. Rethinking Education: Investing in skills for better socio economic outcomes COM(2012) Chociaż wiele państw członkowskich zreformowało programy nauczania, modernizacja oceny (assessment) celem wspierania i uczenia się pozostaje wyzwaniem i wymagają podjęcia zdecydowanych działań w celu.i wymagają podjęcia zdecydowanych działań w celu wspierania nowego podejścia do nauczania i uczenia się

51 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ