Dynamiczny model AD-AS Aktywne czy pasywne zarządzanie popytem

Transkrypt

1 Dynamiczny model AD-AS Aktywne czy pasywne zarządzanie popytem Dr Michał Gradzewicz Katedra Ekonomii I KAE Makroekonomia II Wykład 11

2 Plan wykładu Co to jest krzywa zagregowanego popytu (AD) i : jak ją można wyprowadzić z modelu IS-LM? A jak nieco bardziej formalnie? Dynamiczny model AD-AS Co się dzieje po negatywnym szoku podażowym i co to jest stagflacja? Co się dzieje po pozytywnym, szoku popytowym jak gospodarka reaguje na stymulację fiskalną czy pieniężną? Co się dzieje z gospodarką, jeśli władze monetarne chcą obniżyć poziom inflacji (przeprowadzić proces dezinflacji)? Co się dzieje po wzroście produkty potencjalnego? Zarządzanie popytem czy powinno być aktywne czy pasywne? Czy sztywności nominalne to rzecz wydumana? Jakie są koszty inflacji? Czy (i jak) te nasze rysunki wykorzystuje się w praktyce? Literatura: Burda, Wypłosz (2013) Makroekonomia. Podręcznik Europejski, rozdziały 13 i 16 Model AD-AS jest dobrze opisany w Mankiw Macroeconomics, 7th Edition, Worth Publishers, Harvard University, 2010, rozdział 14 Powtórka z podstaw Mankiw, Taylor, Makroekonomia, rozdziały 11-12

3 Krzywa AD wyprowadzenie z modelu IS-LM Krzywą AS już znamy wyprowadziliśmy ja na wykładzie poświęconym krzywej Phillipsa t = E t 1 t + φ Y t ഥY t + θ t Krzywą AD można odtworzyć z modelu IS-LM, jeśli odpuścimy założenie o stałości cen Wzrost P (ceteris paribus) oznacza spadek realnej podaży pieniądza, wzrost nie tylko realnej (bo ceny rosną), ale i nominalnej stopy procentowej. Wiemy, że przesunięciu krzywej LM w lewo (będącym konsekwencją spadku realnej podaży pieniądza) towarzyszy spadek produkcji (wywołany spadkiem inwetycji) Krzywa AD jest reprezentacją obu krzywych IS i LM (modelu IS-LM) w przestrzeni (, Y) Krzywa AD jest ujemnie nachylona im wyższa inflacja, tym niższy popyt na dobra (a dostosowanie w tle zachodzi poprzez wyższą stopę procentową) i M s P nowe M P s i LM nowe AD LM B B A A M P d IS M P Y Y

4 Krzywa AD wyprowadzenie formalne (za Mankiw, Macroeconomics, Chapter 14) Równanie popytu (zależność popytu, głownie inwestycyjnego, ale i konsumpcyjnego od realnych stóp procentowych) i innych zakłóceń popytowych: Y t = ഥY t α r t ρ + ε t ഥY t - produkt potencjalny (równowaga długookresowa) r t - realna stopa procentowa ρ naturalna stopa procentowa, związana z równowagą długookresową ε t - szok popytowy (zmiany wydatków rządu, majątku GD, q-tobina, czy popytu zagranicznego) Równanie Fishera: r t = i t E t t+1 Reguła polityki pieniężnej (tutaj rozszerzona reguła Taylora) i t = t + ρ + θ t t + θ Y (Y t ഥY t ) Krzywa AD jest połączeniem tych trzech równań. Wstawiając regułę Taylora do równania Fishera, a równanie Fishera do równania popytu otrzymujemy: Y t = ഥY t α t + ρ + θ t t + θ Y (Y t ഥY t ) E t t+1 ρ + ε t Rozwiązując względem Y t (i zakładając oczekiwania adaptacyjne E t t+1 = t ): Y t = ഥY t αθ 1+αθ Y t t αθ Y ε t Otrzymujemy ujemnie nachyloną krzywą AD

5 Co oznacza ruch po krzywej AD? Co oznacza ruch po krzywej AD? Innymi słowy dlaczego po wzroście inflacji spada zagregowany popyt w gospodarce? Narzucająca się odpowiedź analogiczna do analiz rynku w skali mikro ludzie kupują mniej bo jest drogo nie jest poprawna! To nie jest model mikroekonomiczny rynku (w modelu mikro popyt spadał, bo po wzroście cen danego dobra rosła jego cena relatywna, co oznacza jednoczesny spadek cen relatywnych innych dóbr i wzrost popytu na te inne dobra) A jak to działa: Wzrost cen (inflacji) wywołuje reakcję władz monetarnych (stabilizujących inflację poprzez np. regułę Taylora), czyli wzrost nominalnych stóp procentowych silniejszy niż wzrost stopy inflacji (przypomnij sobie warunek stabilności θ > 1) Ponieważ nominalna stopa procentowa i t przewyższa stopę inflacji (również oczekiwanej, jeśli rozpatrujemy oczekiwania adaptacyjne), z równania Fishera wynika, że rośnie też realna stopa procentowa r t, co wywołuje spadek zagregowanego popytu w gospodarce Podobne dostosowanie poprzez wzrost nominalnych stóp procentowych przewiduje też przecież model IS-LM 2 1 AD തY 2 തY 1 Y

6 Dynamiczny model AD-AS Formalnie: AD: Y t = ഥY t αθ 1 + αθ t 1 t + ε Y 1 + αθ t Y AS: t = E t 1 t + φ Y t ഥY t + θ t AD w długim okresie: r = ρ, a zatem Y = തY, co oznacza, że LAD: = Ruch po krzywej krótkookresowej AD reakcja zagregowanego popytu na zmieniającą się inflację Przesunięcie krzywej AD odzwierciedla zmiany ε t (wydatków rządu, majątku, q-tobina, popytu zagranicznego) oraz t Ruch po krzywej AS reakcja cen na zmiany ilości produkowanych dóbr w krótkim okresie, większa produkcja wymagająca większych nakładów prowadzi do wyższych kosztów krańcowych i wzrostu cen Przesunięcie krzywej AS szoki podażowe (ceny surowców, np. ropy naftowej, szoki technologiczne), zmiany oczekiwań inflacyjnych Oczekiwania: zakładamy adaptacyjny schemat oczekiwań: E t 1 t = t 1 AD തY LAS E AS LAD Przypomnienie: długookresowa krzywa AS jest pionowa, podobnie jak długookresowa krzywa Phillipsa i wyznaczona przez możliwości produkcyjne (podażowe) gospodarki Y

7 Skutki negatywnego szoku podażowego w okresie t + 1 w modelu AD-AS W reakcji na negatywny i jednookresowy szok podażowy θ t w momencie t + 1 krzywa AS t przesuwa się w lewo do AS t+1, a gospodarka z punktu długookresowej równowagi A do punktu B, przy wyższej inflacji oraz niższym poziomie produkcji. W tle działa polityka pieniężna (bo następuje ruch po krzywej AD), która w reakcji na podwyższoną inflację, podnosi stopy procentowe. Wyższa inflacja powoduje również wzrost oczekiwań inflacyjnych, zatem w kolejnym okresie (pomimo ustąpienia szoku podażowego) krzywa AS nie powraca do pozycji wyjściowej, ale znajduje się w pozycji AS t+2, a gospodarka w punkcie C. Podwyższone stopy procentowe powoli wracają do stopy naturalnej, podwyższona inflacja i oczekiwania powoli obniżają się, a obniżony produkt powoli podwyższa się w kierunku തY. Kiedy wszystkie dostosowania skończą się, gospodarka ponownie wraca do punktu wyjściowego A Opisywany scenariusz jest scenariuszem stagflacji, czyli stagnacji, której towarzyszy wysoka inflacja, tworząc dylemat dla polityki pieniężnej, która może: Walczyć z inflacją (tak, aby podwyższone oczekiwania nie utrwaliły się) silniej podnosząc stopy procentowe i pogłębiając recesję Dopuścić do wzrostu inflacji (narażając się na ryzyko wzrostu oczekiwań inflacyjnych i nie zrealizowania celu inflacyjnego przez dłuższy czas), aby zapobiec recesji Różne banki wybierają różne strategie, ale nie ma jedynie słusznej reakcji polityki pieniężnej na negatywne szoki podażowe t+1 t+2 t = AD B Y t+1 C Y t+2 LAS A Y t = തY AS t+1 AS t+2 AS t Y

8 Skutki negatywnego szoku podażowego w okresie t + 1 w modelu AD-AS st rate product nominal interest rate inflation real interest rate

9 Skutki pozytywnego szoku popytowego w okresach t + 1 oraz t + 2 W reakcji na pozytywny szok popytowy w momencie t + 1 krzywa AD t przesuwa się w prawo do AD t+1, a gospodarka z punktu długookresowej równowagi A do punktu B, przy wyższym poziomie produkcji, ale również wyższej inflacji. W tle działa polityka pieniężna, która w reakcji na podwyższoną inflację, podnosi stopy procentowe (powyżej wzrostu inflacji, podnosząc również stopy realne, co częściowo zmniejsza skutki szoku popytowego). LAS AD t+1,t+2 AS t,t+3 AS t,t+2 AS t,t+1 W okresie t + 2 krzywa AD pozostaje w nowym położeniu, ale w t + 1 wzrosła inflacja, co powoduje wzrost oczekiwań inflacyjnych, pchający krzywą AS do położenia AS t+2. W nowym punkcie równowagi krótkookresowej C produkcja jest nieco niższa (ale wciąż powyżej poziomu potencjalnego തY), ale inflacja jeszcze wyższa niż w punkcie B t = AD t,t+3 D A C B W kolejnym okresie t + 3 krzywa AD powraca do punktu wyjściowego, ale wzrost inflacji w t + 2 i oczekiwań powoduje dalsze przesunięcie krzywej AS do położenia AS t,t+3. W nowym punkcie równowagi krótkookresowej D poziom produkcji spada poniżej potencjału, a inflacja, choć wciąż podwyższona, jest niższa niż w C. W kolejnych okresach krzywa AS powoli wraca do pozycji początkowej, inflacja wciąż pozostaje podwyższona, ale w coraz mniejszym stopniu, a produkcja powoli odbudowuje się, wracając do poziomu potencjalnego തY. Kiedy wszystkie dostosowania skończą się, gospodarka ponownie wraca do punktu wyjściowego A Y t = തY Wracając do negatywnego szoku podażowego w ramach walki ze stagflacją istnieje jeszcze jedna opcja wzrost wydatków rządowych (dodatni szok popytowy), która przyspiesza wyjście z recesji, ale kosztem jeszcze wyższej inflacji Y

10 Skutki pozytywnego szoku popytowego w okresach t + 1 oraz t + 2 st rate product nominal interest rate inflation real interest rate

11 Skutki trwałego obniżenia celu inflacyjnego Trwałe obniżenie celu inflacyjnego od okresu t + 1 powoduje trwałe przesunięcie się krzywej AD (bo dotyczy reguły Taylora) w lewo. Aby obniżyć cel bank centralny podnosi stopy procentowe, co powoduje spadek inflacji do t+1 oraz spadek produkcji do Y t+1, a gospodarka przesuwa się z punktu A do B Obniżenie inflacji w t + 1 powoduje spadek oczekiwań inflacyjnych, które w okresie t + 2 przesuwają krzywą AS w dół do AS t+2, co dalej obniża inflację, ale powoduje powolną odbudowę produkcji z głębokiego spadku w okresie t + 1 (przesunięcie krzywej AS działa jak pozytywny szok podażowy). Gospodarka przesuwa się do punktu C. W kolejnych okresach coraz niższa inflacja przekłada się na obniżenie oczekiwań inflacyjnych, co dalej obniża krzywą AS, aż do pozycji AS final, przy której produkcja wraca do poziomu naturalnego തY, a inflacja do poziomu nowego celu inflacyjnego nowe. Nawet permanentna zmiana celu polityki pieniężnej nie może w długim okresie zmienić poziomu produktu potencjalnego długookresowa neutralność pieniądza. t = t+1 t+2 nowe = nowe B Y t+1 C Y t+2 LAS A D Y t = തY AS t,t+1 AS t+2 AS final AD t AD t+1,final Y

12 Skutki trwałego obniżenia celu inflacyjnego (z 2% do 1%) st rate product nominal interest rate inflation real interest rate

13 Skutki wzrostu poziomu produktu potencjalnego തY Gospodarka rośnie w czasie, m.in. ze względu na akumulacje kapitału, wzrost populacji, czy przewidywalny postęp technologiczny (por. model wzrostu Solowa). Jak to wygląda w modelu AD AS? AD: Y t = ഥY t αθ 1 + αθ t 1 t + ε Y 1 + αθ t Y AD t LAS t AD t+1 LAS t+1 AS t AS: t = E t 1 t + φ Y t ഥY t + θ t Jeśli തY przesuwa się w prawo, to ma to wpływ zarówno na krzywą AD (przesuwa ja w prawo), jak i krzywą AS (również przesuwa ja w prawo). Przesunięcie krzywej AD związane jest z dodatnim efektem majątkowym stojącym za wzrostem produktu potencjalnego, a przesunięcie krzywej AS związane jest z większą zdolnością produkcyjną firm Krzywe te przesuwają się dokładnie o tyle (por. równania), że w nowym punkcie równowagi B (który gospodarka osiąga już na kolejnym okresie) zmienia się odpowiednio poziom തY, a inflacja pozostaje na niezmienionym poziomie t = A Y t = തY B Y t+1 = തY nowy AS t+1 Y

14 Zarządzanie popytem spojrzenie neoklasyczne Neoklasycy kładą duży nacisk na rolę pieniądza i zjawisk pieniężnych, wątpiąc jednocześnie w przydatność polityki fiskalnej do stabilizacji gospodarki w cyklu koniunkturalnym Neoklasycy uważają, że gospodarki przez większą część czasu przebywają blisko stanu równowagi, np. A Wyobraźmy sobie trwały dodatni szok polityki fiskalnej przesunięcie krzywej AD do pozycji AD. Gospodarka z początkowego punktu równowagi A przechodzi do B, przy wyższym produkcji, ale i inflacji, co prowadzi do wyższych oczekiwań inflacyjnych i przesuwa w górę krzywą AS do pozycji AS Ostatecznie gospodarka trwale osiada w punkcie C, czyli wpływ polityki fiskalnej zostaje ostatecznie zneutralizowany trwałym wyższym poziomem inflacji - prowadzi ona jedynie do krótkotrwałego wyższego produktu, a jej ceną jest wysoka inflacja Dodatkowo, neoklasycy przyjmują, że dostosowanie krzywej AS jest bardzo szybkie, czyli okres podwyższonego produktu jest krótki, a gospodarka bardzo szybko wraca na LAS. Wniosek: polityka gospodarcza powinna być raczej pasywna. Czy krzywa AS przesuwa się szybko? Zależy to od: charakteru oczekiwań przy oczekiwaniach adaptacyjnych wolno, przy racjonalnie sięgających w przód (antycypacyjnych) szybko ale nawet przy oczekiwaniach racjonalnych 1) niełatwo się zmienia podpisane wcześniej długookresowe kontrakty nominalne, 2) szybkość ruchu AS zależy od wrażliwości rzeczywistej inflacji na oczekiwania, czyli sztywności nominalnych A D 0 LAS C AD AS B AS AD Y തY W konsekwencji (wg neoklasyków), jeśli polityką zarzadzania popytem jedynie na krótko odchylamy gospodarkę od LAS, to najlepszym rozwiązaniem jest wybór punktu z LAS cechującym się niską inflacją (bo to generuje koszty społeczne) i doprowadzenie tam gospodarki, jak również zwiększenie możliwości produkcyjnych gospodarki przesunięcia LAS (czyli zwiększenie തY), co oznacza stosowanie polityk podażowych

15 Zarządzanie popytem podejście neokeynesowskie Neokeynesiści uważają, że gospodarka dużo częściej znajduje się poniżej potencjału (o czym świadczy np. trwale występujące bezrobocie), a ruchy krzywej AS są długotrwałe (bo oczekiwania są mocno adaptacyjne, a sztywności nominalne silne, przez co ceny dostosowują się wolno do zmieniających się warunków otoczenia) Zatem, według neokeynesistów gospodarki zazwyczaj rezydują w punktach takich, jak A (a nie w wyjściowym C), w których produkcja jest niższa niż potencjalna (po brakuje popytu w gospodarce), co oznacza jednocześnie (i z definicji), że inflacja jest obniżona w stosunku do inflacji podstawowej (z punktu B). Obniżona inflacja powinna, zgodnie z naszym modelem, wywołać przesunięcie krzywej AS w dół, aż do punktu C, i faktycznie je wywołuje, ale jest to proces długotrwały i towarzyszą mu długie okresy nieefektywności podwyższonego bezrobocia i niepełnego wykorzystania mocy wytwórczych. Można proces powrotu do równowagi przyspieszyć stosując aktywną politykę gospodarczą (pieniężną lub fiskalną), przesuwając krzywą AD do AD, ale za cenę podwyższonej inflacji. (Neo)keynesiści nie wierzą zatem w naturalną zdolność systemu ekonomicznego do samonaprawy. Krytyka Friedmana (monetarysty, czyli w zasadzie neoklasyka) ze względu na opóźnienia: dostrzeżenia problemu, samej decyzji oraz implementacji, źle rozłożona w czasie interwencja może spowodować wzmocnienie, a nie osłabienie wahań cyklicznych. Skrajny wniosek neoklasyków najlepszą polityką gospodarczą jest brak polityki AD AD A 0 LAS C B AS Y തY Zatem, pomimo zgody co do podstawowych mechanizmów działania gospodarki, różne spojrzenie na szczegóły działania tej gospodarki (np. sztywności cenowe) mogą prowadzić do zasadniczych różnic w kwestii zalecanej polityki gospodarczej!!!

16 Jakie są dowody empiryczne na sztywności nominalne i stopień antycypacyjności oczekiwań? Źródła: Jankiewicz Z., Kołodziejczyk D. (2008), Mechanizmy kształtowania cen w przedsiębiorstwach polskich na tle zachowań firm ze strefy euro, Bank i Kredyt, nr 2/2008, NBP Demchuk O., Łyziak, T., Przystupa, J., Sznajderska, A., Wróbel, E. (2012), Mechanizm transmisji polityki pieniężnej w Polsce. Co wiemy w 2011 roku?, Materiały i Studia, nr 270, NBP

17 Główne wspominane w literaturze Jakie są koszty inflacji? Koszty poświęconego czasu i zdartych zelówek nominalny zwrot z pieniądza gotówkowego wynosi 0 i nie opłaca się go trzymać w dużych ilościach, zatem wraz z wyższą inflacją ludzie konwertują inne aktywa na gotówkę w mniejszych ilościach i częściej, co generuje koszty społeczne (raczej małe, szczególnie obecnie) Koszty menu (częstych zmian cen i płac), raczej małe, można tez wprowadzić indeksację Inflacja może wypaczać system podatkowy, generując nieefektywności bazy podatkowe są nominalne Bardziej subtelne koszty (ale ich znaczenie dla dobrobytu może być spore) W praktyce różne ceny są zmieniane w różnych momentach, kontrakty są nominalne, a inflacja wprowadza niepożądana wariancję w cenach relatywnych (zniekształcając alokację rynkową przypomnij sobie model Lucasa, gdzie inflacja była źródłem szumu informacyjnego) Redystrybucja dochodów nieoczekiwane zmiany cen powodują nieplanowana i nieefektywną redystrybucje dochodu pomiędzy dłużnikami i wierzycielami Są oni związani umową pożyczki, której koszt jest najczęściej wyrażony nominalnie i nie jest indeksowany inflacją, czyli innymi słowy zawiera w sobie oczekiwaną inflację w okresie umowy Wyższa inflacja niż oczekiwana powoduje, że w ujęciu realnym pożyczkodawca dostanie mniej, a koszt dla dłużnika będzie realnie mniejszy Inflacja niższa niż oczekiwana spowoduje nieefektywna redystrybucję dochodów w kierunku wierzyciela Planowanie długookresowe nawet niskie stopy inflacji w długim okresie znacząco różnicują ceny, co ma wpływ na plany emerytalne, kredyty hipoteczne czy niektóre inwestycje Ważna jest też zmienność inflacji, a badania empiryczne pokazują, że im wyższy poziom inflacji, tym wyższa jest jej zmienność, co powoduje: Większa niepewność (powiązana ze zmiennością)wpływa negatywnie na dobrobyt Spadek efektywności kontraktów, wielookresowych inwestycji i zobowiązań Zbyt wysoka inflacja może wskazywać na złą politykę rządu, wieszcząc przyszłe podwyżki podatków i obniżać wiarygodność kraju

18 Jak się w praktyce analizuje gospodarkę w cyklu koniunkturalnym? Najczęściej za pomocą modeli typu DSGE (Dynamic Stochastic General Equilibrium), które w zasadzie są bardziej skomplikowaną wersją modelu typu AD AS. Gospodarka jest wytrącana z równowagi poprzez stochastyczne zaburzenia (szoki), a zależności modelowe przenoszą (propagują) impulsy na ruchy różnych zmiennych, generując cykle Procesy dostosowawcze są zazwyczaj długotrwałe, generując przewlekłość (persistence) Są dwie główne klasy tych modeli: Modele realnego cyklu koniunkturalnego (Real Business Cycle), budowane w tradycji klasycznej, a zmienność w nich generowana jest głównie przez szoki realne. Pieniądz jest zazwyczaj w takich modelach neutralny nawet w krótkim okresie (polityka pieniężna jest zatem skrajnie nieefektywna), a decyzje podmiotów optymalne, co przy braku sztywności powoduje, że reakcja gospodarki na szok jest optymalnym i efektywnym dostosowaniem, bez potrzeby korekty ze strony państwa. Modele te silnie posunęły ekonomie do przodu w latach 80-tych i 90-tych XX w. (szczególnie pod względem zastosowania aparatu formalnego w analizach), ale obecnie są raczej niszowe. Modele nowokeynesowskie (utożsamiane z DSGE), używające podobnego aparatu analitycznego, ale z wprowadzonymi frykcjami (sztywnościami realnymi i nominalnymi) generującymi powolne dostosowywanie się cen i łamiącymi neutralność pieniądza w krótkim okresie. Są często stosowane w bankach centralnych i innych instytucjach rządowych, a po kryzysie z 2008 r. były silnie rozbudowywane w stronę uwzględnienia niedoskonałości funkcjonowania rynków finansowych (również w reakcji na sporą krytykę). Nowokeynesowskie modele DSGE zawierają w sobie dynamiczny model AD AS w tym sensie, że da się ich rozwiązanie przedstawić w przestrzeni luki popytowej i inflacji, a rozwiązanie to ma podobne własności, do rozpatrywanych przez nas. Potrafią jednak wskazać explicite, jakie szoki i w jaki sposób przesuwają obie krzywe.

19 Jakie są różnice pomiędzy ekspansywną polityka monetarną a fiskalną (w modelu AD-AS w zasadzie nie rozróżnialne)? Wzrost wydatków rządowych (szok pozytywny) Wzrost stóp procentowych (tutaj szok negatywny) Źródło: Smets, Wouters (2003), model DSGE W reakcji na dodatni szok wydatków rządowych (ekspansywna polityka fiskalna) rośnie produkt i konsumpcja (ale spadają inwestycje efekt wypychania), zatrudnienie, ale spadają inflacja (bo polityka pieniężna reaguje zwiększeniem stóp procentowych) i wynagrodzenia W reakcji na obniżenie stóp procentowych (ekspansywna polityka pieniężna, odwrotnie niż na prawym panelu rysunku), rosną konsumpcja, inwestycje, a w konsekwencji produkt i zatrudnienie. Rosną również inflacja i wynagrodzenia.

20 A jak działają na gospodarkę ważne zaburzenia, o których mówiliśmy na wcześniejszych wykładach? Źródło: Smets, Wouters (2003), model DSGE Szok produktywności (a właściwie szok TFP) lepsze technologie produkcji przekładają się na wzrost inwestycji (ale na mniejsze wykorzystanie mocy wytwórczych - zcap), płac (ale na mniejsze zatrudnienia), wzrost dochodów do dyspozycji, konsumpcji i PKB. Lepsza technologia oznacza lepszą efektywność procesów produkcyjnych, spadek kosztów krańcowych (mc), niższe ceny i niższą inflację Wzrost podaży pracy przekłada się na większe zatrudnienie, ale jednocześnie niższe płace. Efekt dla wydatków konsumpcyjnych jest dodatni, co powoduje wzrost popytu i inwestycji niezbędnych aby stworzyć kapitał produkcyjny niezbędny do jego zaspokojenia. Spadek płac pociąga za sobą spadek kosztów krańcowych, spadek poziomu cen i spadek inflacji.

21 Jakie jest znaczenie sztywności nominalnych w dostosowaniach gospodarki do szoków? Źródło: Smets, Wouters (2003), model DSGE Wysokie sztywności nominalne przekładają się na większą inercję dostosowań (potrzeba więcej czasu do stabilizacji gospodarki po wystąpieniu szoku) Szoki technologiczne w środowisku giętkich cen przekładają się na silniejsze reakcje inwestycji, konsumpcji, płac (realnych) i PKB