WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY

Transkrypt

1 ść-o//v łgiemplrf? >, U WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU \ Nu. płatny Iw? ryw? fcatyj^ biblioteka BEZROBOCIE W WOJ. WROCŁAWSKIM w LATACH Wz k mr INW <> UCZBA ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1900 metczytn kobiety 1991 Łi/%1 WROCŁAW SIERPIEŃ 1992 '

2 \. *, " 1 \ y > f *,/ /u/. Ł-.

3 WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU BEZROBOCIE W WOJ. WROCŁAWSKIM W LATACH XłGZ nr inw. LICZBA ZAREJESTROWANYCH BEZROBOTNYCH... «* IMMIXMMOni» UlMIM»MH MlaaaMMMM I WTYS ^« z»####*#*#»#### ###»##»»#####»*»* #####«I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII II III IV V VI VII VIII IX X XI XII WROCLAW SIERPIEŃ 1992

4 i SPIS TREŚCI Strona 1. WPROWADZENIE OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE SYTUACJA NA RYNKU PRACY WEDŁUG REJONÓW CHARAKTERYSTYKA BEZROBOTNYCH WEDŁUG WYBRANYCH CECH 4.1. Bezrobotni według pici Be/rohotni według wieku Bezrobotni według poziomu wykształcenia B P2R O BOXNI AlłSOLWENOI BEZROBOCIE W WOJEWÓDZTWIE NA TLE KRAJU I INNYCH WOJEWÓDZTW UWAGI KOŃCOWE. TENDENCJE W 1 PÓŁROCZU 1992 R 12

5 1. WPROWADZENIE 3 Zmianom dokonującym się w gospodarce kraju w ostatnich dwóch latach towarzyszy wiele zjawisk, dotychczas nie występujących, które odbierane są przez społeczeństwo jako wysoce niepokojące. Jednym z nich jest bezrobocie. O problemach ze znalezieniem pracy można mówić począwszy od roku Wcześniejsze informacje o pośrednictwie pracy i wolnych miejscach pracy rejestrowane w wydziałach zatrudnienia urzędów administracji terenowej świadczą o tym, że do roku 1990 bezrobocie było zjawiskiem marginalnym. 1 tak np. w styczniu 1990 roku było w Polsce 55,8 tys. osób poszukujących pracy, tj. 0,3% ludności czynnej zawodowo. W kilkunastu województwach - między innymi: warszawskim, katowickim, krakowskim, opolskim, szczecińskim, poznańskim, wałbrzyskim i wrocławskim procent bezrobotnych w stosunku do zawodowo czynnych nie przekraczał 0,2%. Prawnym uregulowaniem zaistniałego problemu bezrobocia była ustawa o zatrudnieniu z dn.28.xi r. (Dz.Ustaw nr 75, poz.466) mająca szczególne zastosowanie do osób pozostających bez pracy. Zgodnie z jej brzmieniem - pod pojęciem bezrobotnego rozumie się osobę pozostającą bez pracy, poszukującą pracy, zarejestrowaną we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania biurze pracy jeżeli: nie pobiera emerytury, nie prowadzi działalności gospodarczej. Na mocy wymienionej ustawy zostały utworzone rejonowe biura pracy, które miały za zadanie łagodzenie skutków bezrobocia poprzez np. pośrednictwo w zatrudnieniu, udzielanie pomocy w rozpoczęciu działalności gospodarczej, organizowanie kursów itp. Dane zaprezentowane w opracowaniu dotyczą wyłącznie osób zarejestrowanych w rejonowych biurach pracy i poszukujących pracy za ich pośrednictwem. Pochodzą one ze sprawozdań Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej (symbol MPiPS-01), przy czym za I półrocze z Informacji Sygnalnych opracowywanych przez rejonowe biura pracy. Zakres informacji obejmuje: liczbę zarejestrowanych bezrobotnych z podziałem na płeć, stanowisko (robotnicze, nierobotnicze), wykształcenie, liczbę zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów, liczbę bezrobotnych inwalidów, liczbę pozostających bez pracy z powodu zwolnień grupowych a także liczbę ofert pracy oraz liczbę osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BEZROBOCIA W WOJEWÓDZTWIE Najbardziej ogólnym miernikiem charakteryzującym bezrobcie jest: liczba osób pozostających bez pracy odniesiona do osób czynnych zawodowo (tzw. stopa bezrobocia) informująca o skali występowania zjawiska, liczba bezrobotnych przypadająca na jedną ofertę pracy informująca o potencjalnej możliwości znalezienia pracy. Liczba bezrobotnych w poszczególnych miesiącach 1990 i 1991 roku wykazywała stałą, wyraźną tendencję rosnącą. O skali narastania zjawiska bezrobocia zorientować się można porównując np.stopę bezrobocia w styczniu w dwóch kolejnych latach. I tak w styczniu 1990 r. w województwie

6 wrocławskim 0,2% ludności czynnej zawodowo pozostawało bez pracy, w styczniu 1991 stopa bezrobocia była ponad dwudziestokrotnie wyższa i wyniosła 4,7%. Największy przyrost liczby bezrobotnych wystąpił w 1 półroczu 1990r. W tym okresie liczba bezrobotnych wzrastała miesięcznie średnio o 2,5 tys. osób. W II półroczu 1990 i I półroczu 1991 r. miesięczne przyrosty liczby bezrobotnych były relatywnie mniejsze ( odpowiednio średnio - 1,7 tys. osób i 0,7 tys. osób). W II półroczu 1991 r.tempo przyrostu liczby bezrobotnych ponownie zwiększyło się; miesięczne przyrosty wyniosły w tym okresie średnio ok.1,5 tys. osób. Znaczący przyrost liczby bezrobotnych w I półroczu 1990 r. wynikał w dużej mierzę ze zwiększonego zainteresowania rejestrowaniem się osób pozostających bez pracy w nowo powstałych biura.ch pracy, bowiem na mocy ustawy z dn 28.XII.1989 r. prawo do zasiłu przyznano wówczas wszystkim bezrobotnym pozostającym bez pracy, bez względu na staż pracy i wcześniejsze zatrudnienie. Rejestrowały się więc również osoby, które nie pracowały i nie miały zamiaru pracować. Wzrostowi liczby bezrobotnych, zwiększaniu się stopy bezrobocia towarzyszy drugie niepoką- jące zjawisko, a mianowicie systematyczne zmniejszanie się możliwości znalezienia pracy. W styczniu 1990 r. na jedną ofertę pracy w województwie wrocławskim przypadał 1 bezrobotny, w grudniu - 13 bezrobotnych, a pod koniec 1991 r. aż 56 bezrobotnych. Zjawisko to nasiliło się zwłaszcza w ostatnich czterech miesiącach 1991 roku. Kształtowanie się omówionych mierników w poszczególnych miesiącach 1990 i 1991 roku podano w tablicy SYTUACJA NA RYNKU PRACY WEDŁUG REJONÓW W województwie wrocławskim istnieje 8 rejonowych biur pracy, które zasięgiem swojego działania obejmują po kilka sąsiednich gmin. I tak: Rejonowe Biuro Pracy w Miliczu obejmuje miasta i gminy Milicz i Żmigród, gminy Cieszków i Krośnice, Rejonowe Biuro Pracy w Oleśnicy pobcjmuje: miasto Oleśnicę, miasta i gminy Bierutów i Twardogórę, gminy Długołęka, Dobroszyce, Oleśnica, Rejonowe Biuro Pracy w Oławie obejmuje: miasto Oławę, miasto i gminę Jclcz-Laskowicc, gminy Domaniów i Oława, Rejonowe Biuro Pracy w Strzelinie obejmuje: miasta i gminy Strzelin i Wiązów, gminy Borów, Jordanów, Kondratowicc,Łagiewniki, Rejonowe Biuro Pracy w Środzie Śląskiej obejmuje: miasto i gminę Środa Śląska, gminy Kostomłoty, Malczyce, Miękinia, Rejonowe Biuro Pracy w Trzebnicy obejmuje: miasta i gminy Oborniki Śl. i Trzebnica, gminy Prusice, Wisznia Mała, Zawonia, Rejonowe Biuro Pracy w Wołowie obejmuje: miasta i gminy Brzeg Dolny i Wołów, gminę Wińsko, Rejonowe Biuro Pracy we Wrocławiu obejmuje: miasto Wrocław, miasta i gminy Kąty Wrocławskie, Sobótka, gminy Czernica, Kobierzyce, Mietków, Święta Katarzyna, Żórawina.

7 Tabl.2.1. Bezrobocie w województwie wrocławskim w lalach Wyszczególnienie Bezrobotni Oferty pracy Liczba Stopa bezrobot- bezrobocia nych na 1 /w % czynmch liczby m-c ofertę zawodowo/ bezwzględne poprzedni bezwzględne poprzedni pracy

8 6 * Na koniec I kwartału 1990 r. 47,2% zarejestrowanych w województwie wrocławskim bezrobotnych przypadało na Rejonowe Biuro Pracy we Wrocławiu. W pozostałych rejonowych biurach pracy procentowe udziały bezrobotnych w stosunku do ogółu bezrobotnych w województwie wynosiły odpowiednio: w Oławie - 9,3%, w Wołowie - 9,1%, Oleśnicy - 8,9%, w Miliczu - 7,9%, w Strzelinie - 7,3% i w Trzebnicy - 6,0%. Relatywnie najmniej bezrobotnych (4,2% ogółu) zarejestrowanych było w Rejonowym Biurze Pracy w Środzie Śląskiej. Na koniec IV kwartału 1991 r. wymienione udziały w poszczególnych rejonach przedstawiają się następująco: Wrocław - 38,7%, Oława - 9,8%, Wołów - 8,6%, Oleśnica -14,6%, Milicz - 7,0%, Strzelin - 6,4%, Trzebnica - 9,8%, Środa Śląska - 7,0%. Struktura ta uzależniona jest oczywiście od liczby ludności w danym rejonie. Dla oceny skali bezrobocia w rejonach oraz jej porównania liczbę bezrobotnych odniesiono do liczby mieszkańców. Policzone mierniki -liczba bezrobotnych na 1000 ludności - wskazują, że tak jak w całym województwie ogółem tak i w poszczególnych rejonach liczba bezrobotnych wzrastała oraz, że terytorialnie zjawisko było zróżnicowane. Stosunkowo najmniej bezrobotnych było w rejonie wrocławskim a najwięcej w rejonie Wołów. W 1991 roku a w szczególności w jego drugiej połowie pogorszyła się znacznie sytuacja w rejonie Trzebnica, Oleśnica, Oława. I tak np. na koniec IV kwartału 1991 r. miernik - liczba bezrobotnych na 1000 ludności - wyniósł w rejonach: Wrocław - 22, Wołów - 70, Trzebnica - 68, Oleśnica - 62, Oława - 56, Środa Śląska W ostatnim wymienionym rejonie przez cały opisywany okres było najmniej (poza rejonem wrocławskim) bezrobotnych, chociaż w II półroczu 1991 r. ich ilość tak jak i w pozostałych rejonach dość znacznie wzrosła. Bezrobotni zarejestrowani w Rejonowym Biurze Pracy we Wrocławiu mieli do dyspozycji w latach 1990 i 1991 znacznie więcej ofert pracy niż bezrobotni zarejestrowani w pozostałych biurach pracy na terenie województwa. Poza rejonem Wrocławia relatywnie dużą ( w stosunku do liczby zarejestrowanych bezrobotnych) ilością ofert pracy dysponowało Rejonowe Biuro Pracy w Środzie Śląśkiej. W ostatnich miesiącach 1991 r.zmniejszyła się ilość ofert pracy we wszystkich rejonowych biurach pracy, a zwłaszcza w Miliczu, Oławie i Strzelinie. Potwierdza to, iż problem bezrobocia w większym stopniu jest odczuwalny w małych miejscowościach, w których o wiele trudniej znaleźć pracę niż w wielkich aglomeracjach miejskich takich jak Wrocław. Dane dotyczące liczby bezrobotnych według rejonowych biur pracy podano w tablicach 3.1, 3.2, 3.3.

9 & 7 Tabl.3.1.Bezrobotni według rejonowych biur piacy Rejony Środa Milicz

10 8 I Tabl.3.2. Bezrobotni na 1000 ludności według rejonowych biur pracy, Rejony Okresy Środa Si. Milicz Wrocław Oleś- nica Oława Strzelin Trzebnica Wołów VI XII VI XII \ Tabl.3.3. Bezrobotni na 1 ofertę pracy według rejonowych biur pracy. Rejony Okresy Wroc Środa Milicz Oleś Oława Strze Trzeb Wołów ław Śl. nica lin nica III VI IX XII CHARAKTERYSTYKA BEZROBOTNYCH WEDŁUG WYBRANYCH CECH 4.1.Bczrobotni według płci W województwie wrocławskim na początku 1991 r. około 50% bezrobotnych stanowiły kobie- ty.( Na koniec 1990 roku kobiety stanowiły 48,3% ogółu pracujących). W ciągu roku liczba kobiet pozostających bez pracy wzrastała szybciej niż liczba mężczyzn. Pod koniec 1991 r. kobiety stanowiły już 56,8% ogółu bezrobotnych.dane dotyczące liczby bezrobotnych w podziale na mężczyzn i kobiety zamieszczono w tablicy 4.1.

11 9 Tabl. 4.1 Bezrobotni według płci Okresy Ogółem Mężczyźni Kobiety w liczbach bezwzględnych w % ogółem II IV ,8 V VI VII ,8 VIII IX % 54,8 X ,2 XI ,2 XII # 4.2. Bezrobotni według wieku Zarejestrowani bezrobotni są w przeważającej większości osobami młodymi. Najliczniejszą grupę stanowią osoby, które nic ukończyły 25 lat życia. Udział tej grupy wiekowej w ogólnej liczbie bezrobotnych wykazywał w 1991 roku niepokojącą tendencję rosnącą. Według stanu na koniec I kwartału osoby w wieku lata stanowiły 30,8% ogółu bezrobotnych a na koniec roku już 34,1%. Zwiększył się również w 1991 r. w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych udział osób w wieku lata. XV 1991 r. zmalał jedynie udział bezrobotnych w wieku 55 i więcej lat. Wynikało to zapewne z istnienia możliwości dla tej grupy osób wcześniejszego przejścia na emeryturę. Strukturę bezrobotnych według wieku zawiera tablica 4.2. Tabl. 4.2 Struktura bezrobotnych według wieku w 1991 r. Stan na koniec miesiąca. Wyszczególnienie Ill VI rx XII Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 w wieku: do 25 lat 30,8 30, , więcej

12 Bezrobotni według poziomu wykształcenia. Ponad połowa zarejestrowanych bezrobotnych posiadała kwalifikację zawodowe, tj. wykształcenie średnie lub zasadnicze zawodowe. W 1991 r. zwiększył się udział bezrobotnych posiadających wyminione wykształcenie w ogólnej liczbie bezrobotnych - z 51,4% na koniec I kwartału do 60,2% na koniec IV kwartału). Na koniec 1991 r. więcej niż co trzeci bezrobotny miał wykształcenie zasadnicze zawodowe a co osiemnasty wyższe. Strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia podano w tablicy 4.3. Tabl. 4.3 Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia w 1991 r. Stan na koniec micsiqca. Wyszczególnienie III VI IX XII Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 w tym z wykształceniem: wyższym 5, ,2 5.6 policealnym i średnim zaw. 20,7 23,2 24, średnim ogólnokształcącym 7,3 6, zasadniczym zawodowym 30,7 32, ,6 5. BEZROBOTNI ABSOLWENCI Odrębną grupę bezrobotnych stanowią osoby młode, które posiadają określone kwalifikacje, lecz nigdy nie pracowały. Absolweci różnego typu szkół stanowili średnio w 1991 roku ok.10% ogółu bezrobotnych. W stosunku do liczby absolwentów poszczególnych rodzajów szkół dla niepracujących z roku szkolnego 1990/1991 udział bezrobotnych absolwentów wynosiłsł w czerwcu odpowiednio: szkół wyższych -ok. 7%, szkół policealnych i średnich szkół zawodowych - ponad 30% i zasadniczych szkół zawodowych ponad 23%. W ostatnich miesiącach 1991 w największym stopniu wzrosła liczba rejestrujących się w rejonowych biurach pracy absolwentów zasadniczych szkół zawodowych.osoby te mają znikome szanse na znalezienie pracy za pośrednictwem rejonowych biur pracy. W województwie wrocławskim na 1 ofertę pracy dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych w listopadzie 1991 r. przypadały 263 osoby a w grudniu osób. W tablicy 5.1 zestawiono podstawowe informacje dotyczące bezrobocia absolwentów tj. liczbę zarejestrowanych absolwentów według rodzaju ukończonej szkoły oraz liczbę absolwentów na 1 ofertę pracy dla nich.

13 11 Tabl Bezrobotni absolwenci Bezrobotni absolwenci ogółem Liczba bezrobotnych absolwentów I na 1 ofertę pracy Wyszczeeól V z nicnic police zasad liceów policea zasadw % szkół liceów alnych ni szkól ogól Invch ' niczych Ogółem ogółu wyż ogólno i śred czych wyż no- 0 i śred szkól bezro szych kształ nich szkół szych kształ nich zawobotnych cących szkół zawo cących szkół dowych zawodo dowych zawowych dowych # w % ogółu bezrobotnych absolwentów 1991 I ,7 11,2 11,2 26,0 51, II , III , ,6 26, IV V ,1 10, X VI , , VII VIII i 38, IX X ,6 21 X XI ' 263 XII ,3 60,7 X BEZROBOCIE W WOJEWÓDZTWIE WROCIAWSKIM NA TLE KRAJU I INNYCH WOJEWÓDZTW. Stopa bezrobocia w województwie wrocławskim była w omawianym okresie dwuletnim niższa od stopy bezrobocia w kraju. Województwo wrocławskie, jeżeli chodzi o stopą bezrobocia plasowało się w pierwszej dziesiątce województw, które charakteryzują się najmniejszym procentowym udziałem bezrobotnych w stosunku do czynnych zawodowo. Przykładowo w styczniu 1990 województw, w których stopa bezrobocia nie przekraczała 0,2% (w kraju 0,3%).W grupie województw o minimalnej stopie bezrobocia znalazły się między innymi województwa: warszawskie (0,1%), katowickie (0.0%), krakowskie (0,1%), poznańskie (0,1%), opolskie (0,1%). W grudniu 1990 r. województwo wrocławskie pod względem stopy bezrobocia znajdowało się na 7 miejscu (liczba bezrobotnych w stosunku do zawodowo czynnych wyniosła w naszym wojewói

14 12 dziwie -4,4% a np.w województwie warszawskim znajdującym się na 1 miejscu - 2,1%) a w grudniu 1991 r. na 5 miejscu ( odpowiednie wskaźniki wyniosły 7,7% i 4,2%). Ogólnie przyrost liczby bezrobotnych w stosunku do czynnych zawodowo był w województwie wrocławskim relatywnie mniejszy niż w innych województwach. Liczbę bezrobotnych (w % czynnych zawodowo) w Polsce i wybranych województwach w miesiącach kończących kwartał podano w tablicy 6.1. Tabl.6.1. Stopa bezrobocia w % czynnych zawodowo w miesiącach kończących kwartał Wyszczególnienie III VI IX XII III VI IX XII POLSKA 1, , , Warszawskie Katowickie # 4.5 5,9 6.6 Krakowskie 0.8 1,6 2, Opolskie ,8 Poznańskie 0.8 1, Wrocławskie 1,2 2, UWAGI KOŃCOWE. TENDENCJE W I PÓŁROCZU 1992 R. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w rejonowych biurach pracy według stanu na koniec czerwca br. wyniosła osób (stopa bezrobocia 8,5%) i była o 2356 osób większa niż w końcu ub. roku i o 995 osób mniejsza niż w styczniu br. W pierwszych czterech miesiącach br. wykazywała ona tendencję spadkową a począwszy od maja zaczęła wzrastać. Podkreślić należy, żc nie świadczy to jednoznacznie o faktycznym zmniejszeniu się bezrobocia w województwie a jedynie o zmniejszeniu się liczby osób rejestrujących się w biurach pracy. Na taki stan rzeczy miał wpływ zapewne brak zainteresowania rejestracją osób, którym nie przysługują zasiłki (ustawa z dn.15 lutego 1992r.,Dz.U. nr 21, zaostrzyła kryteria ich przyznawania) a także relatywnie mała ilość ofert, którymi dysponują biura. Na koniec czerwca br.liczba osób nie posiadających prawa do zasiłku wynosiła (tj. 30,2% ogółu bezrobotnych) podczas gdy na koniec ub. roku osób takich było 9466 (tj. 23,7% zarejestrowanych wówczas bezrobotnych). Wśród zarejestrowanych bezrobotnych nadal najwięcej jest kobiet; ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych zwiększał się z miesiąca na miesiąc i na koniec czerwca hr.wyniósł 58,6%. Struktura bezrobotnych według wykształcenia i wieku nie uległa w bieżącym roku istotnym zmianom. Nadal największy jest udział wśród bezrobotnych osób młodych w wieku do 25 lat ( w czerwcu 30,5%) oraz osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (33,8%). Największa liczba bezrobotnych (na 1000 ludności) zarejestrowana jest w rejonowych biurach pracy w Oławie i Trzebnicy i tam też najtrudniej znaleźć pracę za ich pośrednictcm.w rejonie Oława na 1 ofertę pracy przypadało w czerwcu 369 bezrobotnych a w rejonie Trzebnica bezrobotnych.

15 t t I 1 %. e / r * I \ * 1 a» e - i r j N * * VI /» I» % \ *i '. I I %

16 BEZROBOTNI WEDŁUG WIEKU (Stan na koniec 1991 r.) (9 5%) > (26%H ' do 25 lat (34.1 %) (26.1 %) (27 7%) lata BEZROBOTNI WEDŁUG WYKSZTAŁCENIA (Stan na koniec 1991 r.) jpozosuto (27.5%) (24 6%) (36.6%)