Infrastruktura transportowa w wybranych krajach Unii Europejskiej analiza taksonomiczna Transport Infrastructure in UE countries taxonomic analysis

Transkrypt

1 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach Un Europejskej analza taksonomczna Transport Infrastructure n UE countres taxonomc analyss Danuta Tarka Poltechnka Bałostocka, Wyzał Zarzązana, Katera Informatyk Gospoarczej Logstyk Abstract Ths paper ams at comparng transportatonal nfrastructure n chosen UE countres. Two synthetc measures have been use to evaluate an orer the objects uner conseraton: one base on Hellwg s proposton an the other base on stanarse sum metho. There have been use 16 agnostc varables n years The concluson of the reaserch s that Polan an Greece have ha the worsest, of 20 countres uner conseraton, nfrastructure. Keywors : transportaton nfrastructure, EU nfrastructure comparson, lnear classfcaton Wstęp We współczesnym śwece transport jest jenym z postawowych elementów struktury życa gospoarczego społecznego. Z begem lat czynnośc zwązane z usługam transportowym zostały wyorębnone o setek lat śwaczone są opłatne przez wyspecjalzowane pomoty gospoarcze. Bez transportu ne byłoby, e facto, rozwoju gospoarczego. Celem nnejszej pracy jest przestawene porównane stnejącego stanu nfrastruktury transportowej w wybranych krajach Un Europejskej oraz ocena sytuacj Polsk na tym tle. 88 Economcs an Management 4/2012

2 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach W ekonom, transport ogólne efnowany jest jako przewóz materałów luz oraz wykonywane usług pomocnczych, za które poberane są opłaty. Sprawne usług transportowe oraz sam transport powoują efektywne sprawne załane wszystkch gałęz gospoark krajowej. Transport jest węc elementem gospoark wspomagającym rozwój ekonomczny każego kraju. Ze wzglęu na śroowsko, w którym okonywane jest przemeszczane osób lub łaunku, wyróżna sę transport: ląowy, wony (morsk, śróląowy) powetrzny. Wszystke rog stałe urzązena la trzech rozajów transportu, które są koneczne o zapewnena przepływu bezpeczeństwa ruchu określane są termnem nfrastruktura transportowa. W lteraturze spotyka sę wele efncj nfrastruktury o różnym stopnu szczegółowośc 1. J. Krstansen np. twerzł, że ( ) nfrastruktura transportu obejmuje śrok warunk wymagane w celu umożlwena fzycznego przepływu osób towarów, przez co jej funkcją jest zapewnene ogólnych warunków proukcj usług. W szczególnośc stanow ona zespół uwarunkowań usług transportu, zelonych na technczne oraz nstytucjonalne, co jest rozwnęcem poejśca o nfrastruktury w ogóle. W rozumenu J. Krstansena, warunk technczne skłaają sę z wojakego rozaju skłanków: wyposażena rzeczowego oraz programowego. Te perwsze są synonmem nfrastruktury transportu w traycyjnym znaczenu, a węc jej zasobów materalnych, fzycznych, jak np. autostray, seć kolejowa, porty, termnale lotncze, t., a także śroków transportu. Śrok rzeczowe służą stworzenu warunków wstępnych la możlwośc zastnena aktywnośc transportowej procesów logstycznych. Wyposażene programowe ( ) to weług J. Krstansena ogólne struktury organzacyjne (orgware) oraz całoścowy system nformacyjny funkcjonujący w obrębe tego sektora. W tej kategor meszczą sę także ogólne usług baań naukowych oraz wezy nformatycznej. Natomast warunk nstytucjonalne w rozumenu tego autora opowaają ogólnym zasaom gry la tego zału gospoark oznaczają całoścowe ramy legslacyjne nstrumenty ustawowe regulujące usług transportowe oraz systemy zarzązana kontrol ruchu 2. Z kole D. Behl uważa nfrastrukturę za bezpośrene narzęze poltyk rząu, ( ) której ługookresowa stratega zawsze wymaga powększena zasobów publcznych, co zasanczo oznacza nwestycje w nfrastrukturę, a planowane, realzowane fnansowane tych nwestycj stanow najważnejszy nstrument poltyk regonalnej. 3 Dlatego też rozwój nfra- 1 Szersze omówene problemu można znaleźć np. w Domańska (2006), Wojewózka-Król K., Rolbeck R., (2008). 2 J. Krstansen za: Domańska (2006). 3 Tamże, s Economcs an Management 4/

3 Danuta Tarka struktury transportowej w państwe ne jest wyłączne przemotem załań rynku ale stotnym elementem poltyk wsperana rozwoju kraju. Dla celów nnejszego baana przyjmemy węższą efncję nfrastruktury, w traycyjnym znaczenu, rozumanej jako wyposażene rzeczowe obszaru państwa w elementy materalne umożlwające przemeszczane towarów luz. Współzależność gospoark transportu Sytuacja ekonomczna w gałęz transport jest postrzegana jako jeen z barometrów konunktury gospoarczej obok np. sytuacj w buownctwe. Sprawny system transportu aktywzuje gospoarkę moblność społeczeństwa. Zwązek pomęzy rozwojem gospoark transportu można pozelć na: berny - transport reaguje na zmany pozomu aktywnośc gospoarczej, czynny transport wpływa na aktywność gospoarczą. Transport w gospoarce pełn rolę awcy borcy. Jako awca, transport umożlwa wymanę óbr usług. Przewoz surowce, materały półfabrykaty przeznaczone o zużyca proukcyjnego oraz gotowe wyroby przeznaczone o konsumpcj osobstej. Oba rozaje przemeszczeń obsługują sferę wymany towarowej, zarówno krajowej, jak zagrancznej. Transport jest węc kontynuacją proukcj w sferze obrotu jako ostatna faza szeroko rozumanego cyklu proukcyjnego. Poza obsługą załów proukcj materalnej transport obsługuje też zały neproukcyjne (np. ochrona zrowa, ośwata, wymar sprawelwośc, amnstracja państwowa), a także śwaczy usług la lunośc, zaspokaja nywualne potrzeby komunkacyjne lunośc, aktywzuje życe społeczno-gospoarcze kulturalne, sprzyja rozwojow turystyk. 4 Jako borca, z kole, sektor transportu zgłaszając popyt jest obsługwany przez pozostałe zały gospoark. A węc zależnośc męzy transportem a nnym załam proukcj są wzajemne. 5 System transportowy pełn węc w gospoarce następujące funkcje 6 : konsumpcyjną oznacza zaspokajane potrzeb przewozowych przez śwaczone usług transportowe, proukcyjną oznacza zaspokajane potrzeb proukcyjnych przez śwaczene usług transportowych, tzn. przez stworzene warunków załalnośc gospoarczej, jej stymulację oraz wpływ na funkcjonowane rynku wymanę, 4 Szczepanak T. (re), Transport speycja męzynaroowa. PWE, Warszawa, s Tamże, s Ryzkowsk W., Wojewózka-Król K., Transport. Wyawnctwo Naukowe PWN, Warszawa, s Economcs an Management 4/2012

4 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach ntegracyjną pozwalająca zntegrować państwo społeczeństwo poprzez usług transportowe. Poane wyżej funkcje wskazują, że transport nne sektory gospoarcze uzupełnają sę wzajemne. W obrotach zagrancznych poltyka transportowa jest tym elementem poltyk gospoarczej kraju, który zwązany jest z jego śwatowym stosunkam gospoarczym. Jest też zwązana z poltyką hanlową. Jej najważnejszym pomotem jest Państwo. Przystąpene Państwa o anego ugrupowana gospoarczego krajów, oznacza funkcjonowane w strefe gospoarczej transportowej weług zasa wytycznych określonych przez właze tego ugrupowana. Na całą poltykę transportową kraju mają także wpływ rząowe oraz pozarząowe stowarzyszena przewozowe. Poza tym założena wytyczne poltyk transportowej kraju pownny brać po uwagę uchwały śwatowych umów oraz ustaleń onoszących sę o przewozów. Pomotam poltyk transportowej w wymarze makroekonomcznym są węc centralne organy państwowe ponapaństwowe. Głównym założenem poltyk transportowej jest buowane zachowane spójnego systemu transportowego, jego załalność wewnątrz państwa oraz połączene z transportem śwatowym. Powszechne założena poltyk transportowej onoszą sę o wykonana takch czynnośc jak: unowocześnene systemu transportowego, nezakłócony jego wzrost z załanam kraju systemem gospoarczym, buowa sprawnych konstrukcj powoujących rozwój gospoarczy. Wykonywane są one zazwyczaj w ługm okrese posaają wymar strategczny. W ch zakres wchozą czynnośc mające na celu męzy nnym: rozwój sec róg stacj (punktów) oraz węzłów transportowych; zapewnene lepszego bezpeczeństwa ruchu zęk zastosowanu najnowocześnejszych parametrów technologcznych; zabezpeczene ekosystemu; przecwstawane sę powstawanu monopolu w systeme transportowym; stwarzane obrych okolcznośc o konkurowana transportu wewnątrzgałęzowego męzygałęzowego, zęk zapewnenu takch samych szans. Pommo otychczasowych załań wspólna poltyka transportowa Un Europejskej pozostaje wcąż nezntegrowana 7 z resztą poltyk UE, zwłaszcza z poltyką ochrony śroowska. Preferowane są uże projekty nfrastrukturalne, choć często, ze wzglęu na stosunkowo małe, ofnansowane ze śroków unjnych, realzowane były w newelkm stopnu. Ujenolcene zarówno poltyk transportowej jak samej nfrastruktury jest jenym z stotnejszych elementów scalana poszcze- 7 Blżej patrz np. Wysokńska Wtkowska (2002). Economcs an Management 4/

5 Danuta Tarka gólnych państw UE w jeną, sprawną gospoarczo społeczne strukturę 8. Wymaga to znajomośc braków neomagań nfrastruktury w poszczególnych krajach UE. Ops zboru cech agnostycznych Na nfrastrukturę transportową skłaają sę: nfrastruktura rogowa, nfrastruktura kolejowa, c) nfrastruktura wona śróląowa, nfrastruktura transportu lotnczego, nfrastruktura transportu morskego. Ze wzglęu na położene geografczne, ne wszystke kraje mają poobne możlwośc rozwoju wszystkch rozajów transportu. Wobec tego baane bęze otyczyło, przee wszystkm, nfrastruktury ląowej transportu. Ne wzęto po uwagę nfrastruktury wonej śróląowej, także ze wzglęu na brak porównywalnych anych. W pracy przeanalzowano zróżncowane stanu nfrastruktury transportowej w 20 wybranych krajach Un Europejskej, takch jak: Austra, Belga, Czechy, Dana, Fnlana, Francja, Grecja, Hszpana, Holana, Irlana, Ltwa, Luksemburg, Nemcy, Polska, Portugala, Słowena, Szwecja, Węgry, Welka Brytana Włochy. Do baana nfrastruktury transportowej w baanych krajach Un Europejskej przyjęto następujące zmenne 9 w wybranych krajach 10 la lat : X 1 Samochoowy transport w mln pasażeroklometrów/ 1000 osób, 8 Blżej o tej problematyce patrz np. Bąk (1997), Domańska (2006), Ryzkowsk Wojewózka-Król (2009). 9 Ne znalezono węcej wspólnych, la baanych krajów, kompletnych anych opsujących stan nfrastruktury transportowej. 10 Ne uało sę przeprowazć analzy na postawe zmennych pochozących z jenego roku. Dane onosły sę o poszczególnych lat: 2003 r. : lczba samochoów osobowych/ 1000 meszkańców, gęstość autostra (km/ 100km 2 ), gęstość sec kolejowej (km/100 km 2 ), ługość sec kolejowej w relacj o lczby lunośc w km/ 1000 osób; 2005 r. : samochoowy transport w mln tonoklometrów/ 1000 osób, samochoowy transport w mln pasażeroklometrów/ 1000 osób, welkość przewozów kolejowych towarowych na osobę w tonoklometrach/ 1000 osób, welkość przewozów kolejowych pasażerskch w relacj o lczby lunośc w pasażeroklometrach/ 1000 osób, welkość przewozów kolejowych pasażerskch w relacj o lczby lunośc w pasażerach/ 1000 osób, lotncze przewozy pasażerske w relacj o lczby lunośc w pasażerach/ 1000 osób, morsk transport łaunków w tysącach ton/ 1000 osób; 2006 r. : gęstość sec rogowej (km/ 100km 2 powerzchn kraju), ługość sec rogowej w relacj o lczby lunośc w km/ 1000 osób, ługość sec autostra w relacj o lczby lunośc w km/1000 osób, ługość sec autostra w relacj o welkośc przewozów samochoowych w km/ mln tonoklometrów, ługość sec rogowej w relacj o welkośc przewozów samochoowych w km/ mln tonoklometrów. 92 Economcs an Management 4/2012

6 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach X 2 Samochoowy transport w mln tonoklometrów/ 1000 osób, X 3 Lczba samochoów osobowych/ 1000 meszkańców, X 4 Gęstość autostra (km/ 100km 2 ), X 5 Gęstość sec kolejowej (km/100 km 2 ), X 6 Gęstość sec rogowej (km/ 100km 2 powerzchn kraju), X 7 Długość sec rogowej w relacj o lczby lunośc w km/ 1000 osób, X 8 Długość sec autostra w relacj o lczby lunośc w km/1000 osób, X 9 Długość sec rogowej w relacj o welkośc przewozów samochoowych w km/ mln tonoklometrów, X 10 Długość sec autostra w relacj o welkośc przewozów samochoowych w km/ mln tonoklometrów, X 11 Długość sec kolejowej w relacj o lczby lunośc w km/ 1000 osób, X 12 Welkość przewozów kolejowych towarowych na osobę w tonoklometrach/1000 osób, X 13 Welkość przewozów kolejowych pasażerskch w relacj o lczby lunośc w pasażeroklometrach/ 1000 osób, X 14 Welkość przewozów kolejowych pasażerskch w relacj o lczby lunośc w pasażerach/ 1000 osób, X 15 Lotncze przewozy pasażerske w relacj o lczby lunośc w pasażerach/1000 osób, X 16 Morsk transport łaunków w tysącach ton/ 1000 osób. Dane lczbowe pochozły z anych z Europejskego Urzęu Statystycznego (Eurostat), z anych Komsj Europejskej oraz z anych Euromontora. Klasyczne współczynnk zmennośc la wszystkch zmennych przekraczały 20% węc o baana przyjęto wszystke zmenne. Wszystke też przyjęte o analzy nfrastruktury transportowej zmenne uznano, z ekonomcznego punktu wzena, za stymulanty Stymulanty to zmenne (cechy), których rosnący pozom jest uznawany za pozytywny opoweno estymulanty, to zmenne, wysok pozom których uznawany jest za negatywny la rozwoju, patrz orygnalna praca Hellwga (1968) lub np. Ostasewcz (1998), Kolena (2006). Economcs an Management 4/

7 Danuta Tarka Porównane nfrastruktury transportowej w wybranych krajach UE Do rangowana krajów oceny stopna rozwoju posaanej nfrastruktury transportowej zastosowano we mary syntetyczne: opartą o klasyczną wzorcową marę Hellwga 12 oraz tzw. bezwzorcową metoę sum stanaryzowanych 13. Borąc po uwagę uporząkowane nerosnąco wartośc syntetycznego mernka rozwoju okonano pozału obektów, ze wzglęu na pozom baanego zjawska, na cztery grupy typologczne. Grance pozałów zmennej syntetycznej wyznacza sę w oparcu o wa parametry: śreną arytmetyczną ochylene stanarowe mernka syntetycznego. Zbór baanych obektów pozelono na grupy obejmujące obekty o wartoścach zmennej syntetycznej ( x ) z następujących przezałów 14 : I grupa: obekty o barzo wysokch wartoścach mary syntetycznej x x + s ; II grupa: obekty o wysokch wartoścach mary syntetycznej x + s > x x; III grupa: obekty o śrench wartoścach mary syntetycznej x > x x s ; IV grupa: obekty o nskch wartoścach mary syntetycznej x < x s, gze x śrena arytmetyczna, s ochylene stanarowe Mara syntetyczna ma postać 0 la =1,2,...n gze: p 2 2 = 1 0 = ( x, x 0 ) = ( 0 ) x j x j 0 j = 1 oległość euklesowa obektu x o wzorca, zaś 0 = s, gze n 1 śrena z 0 = 0 n ochylene stanarowe = 0 0 n = 1 oległośc poszczególnych mar o śrenej la zborowośc. Im wartośc mary są blższe jenośc tym blżej wzorca znajuje sę baany obekt. Wzorcem są x 0j maksymalne wartośc poszczególnych cech-stymulant. Blższy ops patrz np. Hellwg (1968), Ostasewcz (1998), Nowak (1990), Grabńsk n. (1989). 13 Dla każego obektu uśrenono wartośc wszystkch cech po ch uprzenej klasycznej stanaryzacj. Blżej o metoach bezwzorcowych patrz np. Balck (2009), Grabńsk n. (1989), Ostasewcz (1998). 14 Nowak E (1990). Barzej szczegółowy pozał uzyskuje sę przyjmując szerokość przezału wynoszącą 0,5 ochylena stanarowego otrzymując pozał na osem grup typologcznych. n oległośc obektów o wzorca oraz 1 2 s ( ) 94 Economcs an Management 4/ = 1

8 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach Grupy znajujące sę w przezałach x + s > x x; oraz x > x x s ; możemy znterpretować jako zbór obektów typowych. Wynk rankngów marą Hellwga bezwzorcową przestawa tabela 1. Tabela 1. Rankng krajów z zastosowanem mar syntetycznych Pozycja w rankngu Rankng krajów UE Mara bezwzorcowa Rankng krajów UE Mara Hellwga 1 Luksemburg 0,345 Szwecja 0,344 2 Szwecja 0,257 Luksemburg 0,337 3 Belga 0,234 Austra 0,319 4 Austra 0,213 Belga 0,312 5 Holana 0,153 Holana 0,254 6 Francja 0,152 Francja 0,252 7 Nemcy 0,099 Hszpana 0,219 8 Dana 0,037 Słowena 0,216 9 Włochy 0,026 Dana 0, Hszpana 0,015 Fnlana 0, Słowena 0,006 Nemcy 0, Portugala -0,0095 Włochy 0, Fnlana -0,0098 Irlana 0, Welka Brytana -0,081 Portugala 0, Czechy -0,129 Welka Brytana 0, Irlana -0,172 Czechy 0, Węgry -0,174 Węgry 0, Ltwa -0,2289 Ltwa 0, Grecja -0,291 Grecja 0, Polska -0,446 Polska -0,0247 Źróło: oblczena własne. Przy zastosowanu obu mar czołówkę krajów z najlepej rozwnętą nfrastrukturą transportową tworzą: Luksemburg, Szwecja, Belga, Austra, Holana oraz Francja.W merze bezwzorcowej na perwszym mejscu znajuje sę Luksemburg prze Szwecją. Natomast mara Hellwga pokazuje owrotną kolejność. Na ostatnch 4 mejscach w obu marach znajują sę kolejno: Węgry, Ltwa, Grecja oraz Polska, czyl kraje które późnej wstąpły o struktur Un Europejskej oraz Grecja Economcs an Management 4/

9 Danuta Tarka stary przestawcel Un. Pozostałe pozycje różną sę neznaczne, o 1 o 3 pozycj, z wyjątkem Nemec, które w rankngu marą bezwzorcową zajmują sómą pozycję a w rankngu marą Hellwga jeenastą, jest to neco zaskakujący wynk albowem Nemcy uchozą, w potocznej śwaomośc, za kraj z obrze rozwnętą strukturą transportową. Na uwagę zasługuje, też fakt ż w obu rankngach Polska jest na ostatnm mejscu. Kolejnym etapem analzy jest pozał krajów na grupy przy wykorzystanu wynków poszczególnych meto. Kraje pozelono na cztery grupy o poobnym pozome nfrastruktury transportowej z wykorzystanem wartośc mar syntetycznych. Weług mary Hellwga w poszczególnych grupach ( x ± s ) znajują sę: I grupa Szwecja, Luksemburg, Austra, Belga; II grupa Holana, Francja, Hszpana, Słowena, Dana, Fnlana; III grupa Nemcy, Włochy, Irlana, Portugala, Welka Brytana, Czechy, Węgry, Ltwa; IV grupa Grecja, Polska. Pozał krajów weług mary bezwzorcowej ne różn sę wele o pozału marą Hellwga przestawa sę następująco: I grupa Luksemburg, Szwecja, Belga, Austra; II grupa Holana, Francja, Nemcy, Dana, Włochy, Hszpana, Słowena; III grupa Portugala, Fnlana, Welka Brytana, Czechy, Irlana, Węgry; IV grupa Ltwa, Grecja, Polska. Z obu tych mar wynka, że krajam posaającym najlepej rozwnętą nfrastrukturę transportową są Luksemburg, Szwecja, Belga Austra. Natomast kraje o najgorszej nfrastrukturze transportowej to: Ltwa, Grecja Polska. Wynk grupowana obu maram przestawono na rys. 1 rys Economcs an Management 4/2012

10 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach Źróło: opracowane własne. Rys. 1. Klasyfkacja krajów Un Europejskej weług mary Hellwga Źróło: opracowane własne. Rys. 2. Klasyfkacja krajów Un Europejskej weług mary bezwzorcowej Economcs an Management 4/

11 Danuta Tarka Krajem, który osągnął znaczne lepsze wynk o pozostałych krajów był Luksemburg. W merze bezwzorcowej zajmował perwsze mejsce, natomast w merze Hellwga był rug. Luksemburg jest jenym z najbogatszych krajów UE. Tak obre wynk osągnęte przez Luksemburg wynkają także stą, że jest on jenym z najmnejszych państw w Europe. Wpływa to pozytywne na pozom rozwoju transportu, poneważ m mnejsza powerzchna kraju, tym mnejsze są wymagane wyatk na nfrastrukturę transportową. Wpływ na sytuację transportu w Luksemburgu ma równeż położene geografczne. Leży on w samym śroku Europy. Granczy z Francją, Belgą Nemcam. W Luksemburgu znajują sę nstytucje UE take jak: Trybunał Sprawelwośc Wspólnot Europejskch, Trybunał Obrachunkowy, Raa Un Europejskej oraz Sekretarat Generalny Parlamentu Europejskego co znacząco wpłynęło na rozwój nfrastruktury tego państwa fnansowanej ne tylko z własnego ochou naroowego. W celu sprawzena, czy kraj ten, jako netypowy, ma wpływ na rankng pozostałych państw wykluczono go przeprowazono to samo baane jeszcze raz. Wynk uporząkowana ne zmenły sę stotne 15. Luksemburg ne mał wększego wpływu na wynk rankngu. Zarówno przy jenej, jak przy rugej merze najlepszym wówczas krajem była Szwecja. Tuż za ną były Belga Austra. Krajam, które znalazły sę w czwartej grupe, czyl krajam najsłabszym po wzglęem nfrastruktury transportowej w tych metoach okazały sę Polska, Grecja Węgry. Pozostałe kraje zanotowały newelke zmany w stosunku o poprzenego baana. Były to różnce jenej lub wóch pozycj. Posumowane W celu uporząkowana krajów po wzglęem pozomu nfrastruktury transportowej, skonstruowano syntetyczną marę Hellwga oraz syntetyczną marę bezwzorcową. Na postawe otrzymanych rankngów, kraje pozelono na cztery grupy. Z baana tego wynka, że krajam najlepej rozwnętym po wzglęem nfrastruktury transportowej są Luksemburg oraz Szwecja. Take potęg gospoarcze jak Nemcy, Francja czy Welka Brytana znalazły sę w śrokowej częśc rankngów. Państwem, wyróżnającym sę na tle pozostałych jest Luksemburg. W czołówce znalazły sę także kraje skanynawske Szwecja, Fnlana Dana. Zaskoczenem była alsza pozycja Welkej Brytan oraz barzo słaby wynk Grecj. Jest to kraj o rozwnętej turystyce a węc, przynajmnej w teor, można oczekwać, że bęze mał w marę obrze rozwnęta nfrastrukturę transportową 15 Z braku mejsca ne prezentuje sę tych wynków. 98 Economcs an Management 4/2012

12 Infrastruktura transportowa w wybranych krajach ne tylko morską. Z rugej strony rozwój transportu ląowego utruna fakt, że jest to kraj górzysty co wymaga użych nakłaów nwestycyjnych. Wyraźne ne był to prorytet rząu greckego, borąc po uwag ę problemy gospoarcze tego kraju. Zaskakująco obrze wypały Czechy, które o struktur UE wstąpły razem z Polską. Czechy mają obrze rozwnęty transport rogowy kolejowy. Poobne jak w Luksemburgu newelke rozmary tego kraju wpływają pozytywne na możlwośc rozwoju nfrastruktury poneważ wymagają mnejszych nakłaów w stosunku o powerzchn kraju. Najlepsze wynk po wzglęem pozomu nfrastruktury transportowej, spośró krajów, które przystąpły o wspólnoty UE 1 maja 2004 roku, uzyskała Słowena. Kraj, wchozący, o neawna w skła Jugosław, uzyskał wynk na pozome takch państw jak np. Welka Brytana, Nemcy czy Francja. Państwam o najgorszym pozome nfrastruktury transportowej okazały sę Węgry, Ltwa, Grecja oraz Polska. Oprócz Grecj są to now członkowe UE, którzy pełnoprawnym członkam wspólnoty stal sę 1 maja 2004 roku. Polska, poobne jak pozostałe kraje kanyujące o wstąpena o struktur UE, już w okrese przeakcesyjnym otrzymywały bezzwrotną pomoc z UE na realzację nwestycj nfrastrukturalnych z funuszy PHARE ISPA. W Polsce, jak równeż w pozostałych krajach Europy Śrokowo-Wschonej zakłaano, że o przewozu towarów wykorzystywany bęze główne transport kolejowy. W wynku tego Polska ma lepej rozwnętą nfrastrukturę kolejową o welu członków UE. Pommo to stan polskej nfrastruktury transportowej ne jest najlepszy. Ogranczona nośność polskej nfrastruktury rogowej nsk uzał róg o powyższonym stanarze w polskej sec rogowej powoują problemy z przepustowoścą transportową. Taka sytuacja wpływa negatywne na rozwój gospoarczy zmnejsza konkurencyjność Polsk na rynku europejskm 16. Położene geografczne Polsk może przyczynć sę w najblższych latach o rozwoju transportu jako zału gospoark naroowej, wywołanego przybycem nowych zagrancznych nwestorów. Warunkem tego muszą być nakłay fnansowe na renowacje stnejących oraz buowę nowych elementów nfrastruktury transportowej. Ulepszene stnejącego stanu nfrastruktury może spowoować zwększene nwestycj na terytorum Polsk. Polska jako współorganzator Mstrzostw Europy w 2012 roku ponosła olbrzyme nakłay na rozwój nfrastruktury transportowej. Na le, w zwązku z tym, nastąpła poprawa stnejącej sytuacj w polskej nfrastrukturze transportowej w stosunku o pozomu lepej rozwnętych krajów, można bęze określć w najblższych latach, zwłaszcza po okończenu 16 Patrz także nne analzy np. Strojny (2005). Economcs an Management 4/

13 Danuta Tarka rozpoczętych nwestycj oraz uzyskanu porównywalnych anych statystycznych la pozostałych krajów UE. Pśmennctwo 1. Balck A., Statystyczna analza welowymarowa jej zastosowana społecznoekonomczne. Wyawnctwo Unwersytetu Gańskego, Gańsk. 2. Bąk M., Transport jako przemot czynnk ntegracj europejskej. Wyawnctwo Unwersytetu Gańskego, Gańsk. 3. Domańska A., Wpływ nfrastruktury transportu rogowego na rozwój regonalny. Wyawnctwo Naukowe PWN, Warszawa. 4. Eurostat. Wtryna nternetowa 5. Euromontor. Wtryna nternetowa 6. Grabńsk T., Wyymus S., Zelaś A., Metoy taksonom numerycznej w moelowanu zjawsk społeczno-gospoarczych. PWN, Warszawa. 7. Hellwg Z., Zastosowane metoy taksonomcznej o typologcznego pozału krajów ze wzglęu na pozom ch rozwoju oraz zasoby strukturę wykwalfkowanych kar. Przeglą Statystyczny Januszkewcz W. (re.), Europejska poltyka transportowa jej wpływ na transport Polsk. Prace Materały 130, Wyawnctwo SGH, Warszawa. 9. Kolena M., Taksonoma numeryczna. Wyawnctwo Akaem Ekonomcznej m. Oskara Langego we Wrocławu, Wrocław. 10. Nowak E., Metoy taksonomczne w klasyfkacj obektów gospoarczych, PWE, Warszawa. 11. Ostasewcz W. (re.), Statystyczne metoy analzy anych. Wyawnctwo Akaem Ekonomcznej m. Oskara Langego we Wrocławu, Wrocław. 12. Ryzkowsk W., Wojewózka-Król K., Transport. Wyawnctwo Naukowe PWN, Warszawa. 13. Strojny J., Opóźnene rozwojowe nfrastruktury transportowej Polsk w relacj o zachonoeuropejskch krajów UE. Waomośc Statystyczne Szczepanak T. (re.), Transport speycja męzynaroowa. PWE, Warszawa. 15. Wojewózka-Król K., Rolbeck R., Infrastruktura transportu. Wyaw. Unwersytetu Gańskego, Gańsk. 16. Wysokńska Z., Wtkowska J., Integracja europejska. Rozwój rynków, Wyawnctwo Naukowe PWN, Warszawa-Łóź. 100 Economcs an Management 4/2012