Zakaz dyskryminacji. w zatrudnieniu

Transkrypt

1 Limity umów Zakaz dyskryminacji na czas określony w zatrudnieniu po przydatna 22 lutego strategia, 2016 r. orzecznictwo na przykładach sądów pracy i schematach 1

2 Limity umówświadectw Wydawanie na czas określony pracy po nowe 22 lutego stanowisko 2016ministerstwa r. na przykładach i schematach Prawo pracy dla specjalistów WYJĄTKOWE EBOOKI ZA DARMO DLA CIEBIE Pracujesz w kadrach, płacach? Interesuje Cię prawo pracy i wynagrodzenia pracowników? Pobierz darmowe ebooki. CZAS PRACY Ruchomy czas pracy obliczyć ZakazJak dyskryminacji wynagrodzenie w zatrudnieniu w miesiącu, w którym Rada pracowników i inna nieobecność powoływanie i zasady funkcjonowania przydatna strategia, wystąpiła choroba orzecznictwo sądów pracy Ruchomy Zakaz dyskryminacji pracy wczas zatrudnieniu przydatna strategia, orzecznictwo sądów pracy cena: 24,90 zł OR 1 Jeśli: jesteś specjalistą ds. personalnych, ds. płac, zarządzasz działem kadr, płac, chcesz wiedzieć, co dzieje się w prawie pracy i płacach i jakie są skutki zmian w praktyce, chcesz znać interpretacje bieżących problemów poprzez stanowiska urzędów oraz orzeczenia. KLIKNIJ i pobierz bezpłatne e-poradniki!

3 Kierownik grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca: Agnieszka Gorczyca Redaktor: Szymon Sokolik ISBN Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Skład i łamanie: Triograf Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul Łotewska 9a, Warszawa tel , faks Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. 3

4 Informacja o warunkach zatrudnienia z uwzględnieniem obowiązków pracodawcy po 22 lutego 2016 r Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach DORADCA KADROWEGO Szymon Sokolik redaktor miesięcznika Doradca Kadrowego konsultacja Monika Frączek główny specjalista w Departamencie Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Obowiązujące od 22 lutego 2016 r. dwa limity umów terminowych (3 umów i 33 miesięcy trwania stosunku pracy nawiązanego na ich podstawie) obejmą częściowo także umowy zawarte przed tym dniem. Sprawę komplikują też dłuższe przerwy między umowami, które dotąd zerowały limit, a wkrótce nie będą już miały znaczenia. Oto przykłady i schematy, które pomogą stosować nowe zasady w przypadku umów i przerw przypadających na przełomie starych i nowych zasad. `` W jakich przypadkach limity nie obowiązują 5 `` W jaki sposób są limitowane umowy trwające na przełomie starych i nowych zasad 6 `` Kiedy przerwa nie będzie już miała znaczenia 6 `` Co zrobić w przypadku, gdy zawarto w starym stanie prawnym umowę, co do której już wiadomo, że naruszy limit 33 miesięcy (przykład) 9 `` Co wolno robić w przypadku przerwy między umowami trwającej na przełomie starego i nowego stanu prawnego (przykład) 10 `` Co wolno robić w przypadku przerwy między umowami przypadającej w całości w nowym stanie prawnym (przykład) 12 4

5 Przed 22 lutego 2016 r. obowiązuje tylko jeden limit dotyczący liczby umów na czas określony. Pracodawca może zawrzeć z tym samym pracownikiem maksymalnie 2 umowy na czas określony. Nie ma natomiast wyraźnego, kodeksowego limitu długości trwania takich umów. Natomiast od 22 lutego 2016 r. będą obowiązywały dwa limity: z pracodawca będzie mógł zawrzeć z tym samym pracownikiem nie 2, ale aż 3 umowy na czas określony, ale z maksymalny czas ich łącznego trwania nie będzie mógł przekraczać 33 miesięcy. Naruszenie któregokolwiek z tych limitów będzie oznaczało automatyczne przekształcenie zatrudnienia w zatrudnienie na czas nieokreślony (od chwili rozpoczęcia czwartej umowy lub 34. miesiąca zatrudnienia na czas określony). A wówczas wypowiadając taką umowę, trzeba już będzie stosować wszystkie zasady związane z wypowiadaniem umów bezterminowych, czyli: z podawać przyczynę wypowiedzenia (której nie trzeba podawać przy wypowiadaniu umów terminowych i ta zasada będzie utrzymana) i z dokonywać konsultacji związkowej zamiaru wypowiedzenia jeśli pracownik podlega ochronie związkowej przed wypowiedzeniem stosunku pracy. Są wyjątki, w których limity nie obowiązują Opisane wyżej oba limity nie będą jednak dotyczyły umów zawartych na okres próbny (podobnie jak przed zmianami limit 2 umów nie obejmował okresu próbnego). Poza tym, nowe przepisy Kodeksu pracy wskazują jeszcze 4 wyjątki umów na czas określony wyłączone ze stosowania limitów (czyli sytuacje, gdy umowa nie wlicza się do 3 umów terminowych ani do 33 miesięcy ich trwania). Chodzi o umowy zawarte: 1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym, 3) w celu wykonywania pracy przez okres kadencji, 4) w przypadku gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie jeżeli ich zawarcie w danej sytuacji służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy. 5

6 Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach Przy czym, we wszystkich opisanych wyżej 4 wyjątkowych przypadkach pracodawca ma dodatkowy obowiązek. Mianowicie, musi zamieścić w umowie o pracę: z zapis wskazujący cel, w jakim umowa została zawarta (w przypadku wyjątków 1 3) albo z wymienić obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy jeśli stosuje wyjątek 4. Ponadto, w przypadku czwartego wyjątku trzeba jeszcze powiadomić PIP o zawarciu umowy w takich okolicznościach z podaniem przyczyn uzasadniających nielimitowane trwanie umowy. Uwaga: więcej na temat przypadków, w których dopuszczalne będzie zawieranie umów niepodlegających limitowaniu (oraz odpowiednich zapisach w umowie), napiszemy w kolejnych numerach. umowy trwające na przełomie Starych i nowych zasad też limitowane, lecz inaczej Oba limity (3 umów i 33 miesięcy) będą stosowane także do umów na czas określony zawartych jeszcze w starym stanie prawnym, ale kończących się już 22 lutego 2016 r. lub później. Jednak w ich przypadku limit 33 miesięcy należy liczyć dopiero od 22 lutego 2016 r. W żadnym wypadku do limitu 33 miesięcy nie mogą więc być wliczane okresy zatrudnienia terminowego sprzed dnia wejścia w życie nowelizacji Kodeksu pracy. Natomiast do limitu 3 umów należy wliczać umowy zawarte przed dniem wejścia w życie zmian, jeśli któraś z umów trwa w chwili wejścia w życie nowych przepisów. Jeśli więc w dniu 22 lutego 2016 r. trwa: z pierwsza z umów na czas określony, będzie także pierwszą (a nie zerową ) z trzech umów do nowego limitu, z druga z umów na czas określony według dawnego limitu, będzie także drugą umową do nowego limitu trzech umów (przykłady 5 8). przerwa nie będzie już miała znaczenia W starym stanie prawnym przerwa między umowami dłuższa niż 1 miesiąc zerowała limit, czyli dwie umowy należało liczyć od nowa. Natomiast w nowym stanie prawnym przerwy nie będą już miały znaczenia. A zatem do limitu 3 umów i 33 miesięcy trzeba będzie wliczać nawet umowy sprzed długiej przerwy, jeśli tylko przypadała w nowym 6

7 stanie prawnym (przy czym oczywiście sam okres przerwy nie jest wliczany do 33 miesięcy trwania umów). Jeżeli jednak przerwa występująca w starym stanie prawnym wyzerowała już kiedyś limit umów i był on liczony od nowa, ma to przełożenie także na nowy stan prawny (przykład 5). Należy też uważać na przepis przejściowy dotyczący przerwy między umowami. Jeśli w starym stanie prawnym zakończyła się druga umowa na czas określony, a następnie już w nowym stanie prawnym strony chcą zawrzeć trzecią umowę, należy uważać, aby przerwa między drugą a trzecią umową była dłuższa niż miesiąc. W przeciwnym razie umowa przekształci się w zatrudnienie bezterminowe (przykład 7). Nie będzie zaś tego problemu, w przypadku gdy druga umowa kończy się już w nowym stanie prawnym (przykład 8). W takiej sytuacji nie trzeba już odczekać co najmniej 31 dni z zawarciem trzeciej umowy. Można ją zawrzeć bezpośrednio po drugiej umowie bez skutku w postaci przekształcenia umowy w umowę na czas nieokreślony. Pewne wątpliwości budzi kwestia długiej (ponad miesięcznej) przerwy między umowami, która rozpoczęła się w starym stanie prawnym, a kończy się już po 22 lutego 2016 r. Chodzi o to, czy wyzerowała ona limit i można po niej zawrzeć jeszcze 3 umowy terminowe, czy już nie (i np. jeśli przed przerwą strony miały 2 umowy, można po takiej przerwie zawrzeć już tylko ostatnią, trzecią umowę choć trwającą aż do 33 miesięcy). Literalne brzmienie przepisów wskazuje na pierwszą interpretację (tzn. że w takim przypadku można zawrzeć aż 3 umowy trwające łącznie do 33 miesięcy). Przepis przejściowy nakazuje bowiem wliczać do nowego limitu 3 umów tylko umowy trwające w dniu wejścia w życie nowelizacji. Natomiast w tym przypadku w chwili wejścia w życie zmian żadna umowa już nie trwa, ostatnia z umów zakończyła się przecież w starym stanie prawnym. A zatem jeśli umowa zakończona przed 22 lutego 2016 r. była drugą umową w rozumieniu art kp i było doliczone co najmniej 31 dni przerwy (co najmniej 1 miesiąc), to nie ma zastosowania przepisów przejściowych do takiej sytuacji. W związku z tym należałoby uznać, że w takiej sytuacji 33 miesiące i 3 umowy ustala się od zera. Niemniej jednak nie można całkowicie wykluczyć drugiej interpretacji, jeśli więc inne rozwiązanie nie jest konieczne, być może bezpieczniej poprzestać już po tego typu przerwie tylko na jednej umowie (przykład 7). 7

8 Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach przykłady 1. pierwsza umowa na czas określony zawarta w nowym stanie prawnym Strony zawarły umowę na okres próbny od 1 stycznia do 31 marca 2016 r. Po niej mogą zawrzeć maksymalnie 3 umowy na czas określony trwające łącznie nie dłużej niż do 31 grudnia 2018 r. (czyli 33 miesiące liczone od 1 kwietnia 2016 r.) zakładając ciągłość zatrudnienia. Warto zauważyć, że umowa na okres próbny nie wlicza się ani do limitu 3 umów na czas określony, ani do limitu 33 miesięcy ich trwania (co dotyczy zarówno nowego, jak i starego stanu prawnego). 22 lutego 2016 r. 31 grudnia 2018 r. 2. pierwsza umowa na przełomie starych i nowych przepisów Strony zawarły umowę na okres próbny od 1 października do 31 grudnia 2015 r. Następnie zawarły umowę na czas określony od 1 stycznia do 31 lipca 2016 r. Umowa na czas określony obowiązująca do 31 lipca 2016 r. jest więc pierwszą do limitu 3 (dotąd 2) umów. A zatem po niej strony będą mogły zawrzeć jeszcze maksymalnie 2 umowy trwające nie dłużej niż do 21 listopada 2018 r. czyli do upływu 33 miesięcy liczonych od 22 lutego 2016 r. (czyli od wejścia w życie zmian) zakładając, że nie będzie przerw między umowami. 22 lutego 2016 r. 21 listopada 2018 r. 3. pierwsza w starym stanie prawnym, druga na przełomie Strony zawarły umowę na okres próbny od 1 października do 31 grudnia 2014 r. Następnie miały umowę na czas określony od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r. Po niej zawierają drugą umowę na czas określony od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. 8

9 Umowa zawarta w stycznia 2016 roku jest drugą do limitu 3 (dotąd 2) umów na czas określony (ponieważ jest drugą w rozumieniu art kp w starym brzmieniu). Po niej strony będą mogły zawrzeć jeszcze tylko jedną tego typu umowę, trwającą nie dłużej niż do 21 listopada 2018 r. czyli do upływu 33 miesięcy od 22 lutego 2016 r. (jeśli nie będzie przerw między umowami). 22 lutego 2016 r. 21 listopada 2018 r. 4. bardzo długa umowa na przełomie starych i nowych przepisów Strony łączyła umowa na czas określony na 1 rok od 1 stycznia do 31 grudnia 2014 r. Następnie zawarły umowę na 5 lat od 1 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2019 r. W takim przypadku umowa przekształci się w umowę na czas nieokreślony już 22 listopada 2018 r. (czyli po 33 miesiącach od 22 lutego 2016 r.). Jeśli pracodawca chce uniknąć tego skutku, powinien wypowiedzieć umowę w taki sposób, aby okres wypowiedzenia upłynął najpóźniej 21 listopada 2018 r. (zakładając, że umowa ta była wypowiadalna już w starym stanie prawnym, czyli dodano w niej klauzulę o możliwości wypowiedzenia). Skutku w postaci przekształcenia umowy w zatrudnienie bezterminowe nie będzie tylko wówczas, gdy: pracownik podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem (np. jest w wieku przedemerytalnym, czy na urlopie wychowawczym) przez cały okres od 22 lutego 2016 r. do 21 listopada 2018 r. albo występuje jeden z 4 wyjątków, gdy umowa na czas określony nie podlega limitowaniu (tzn. umowa na zastępstwo, prace dorywcze lub sezonowe, praca na okres kadencji, obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy). W tego typu wyjątkowych sytuacjach umowa na czas określony nie przekształci się w bezterminową, a więc będzie trwała do 31 grudnia 2019 r. 22 lutego 2016 r. 21 listopada 2018 r. 9

10 Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach Uwaga: temat bardzo długich umów zawartych jeszcze w starym stanie prawnym rozwiniemy w kolejnych numerach. 5. przerwa w starym stanie prawnym Strony miały umowę na okres próbny od 1 października do 31 grudnia 2014 r. Następnie miały dwie kolejno po sobie następujące umowy na czas określony: od 1 stycznia do 30 czerwca 2015 r. i od 1 lipca do 31 grudnia 2015 r. Potem była ponad miesięczna przerwa w zatrudnieniu. Następnie strony zawarły kolejną umowę od 5 lutego do 31 grudnia 2016 r. Ponieważ przerwa mieści się w całości w starym stanie prawnym i umowę po przerwie również zawarto jeszcze w starym stanie prawnym, przerwa zeruje limit 2 umów jako, że trwała dłużej niż miesiąc. A zatem umowa obowiązująca od 5 lutego jest pierwszą do limitu 3 (wcześniej 2) umów na czas określony. Po niej będzie można zawrzeć jeszcze 2 umowy trwające nie dłużej niż do 21 listopada 2018 r., czyli do upływu 33 miesięcy liczonych od 22 lutego 2016 r. (zakładając ciągłość zatrudnienia). 22 lutego 2016 r. 21 listopada 2018 r. 6. przerwa na przełomie starych i nowych przepisów, po jednej umowie Strony miały jedną umowę na czas określony od 1 sierpnia 2015 r. do 31 stycznia 2016 r. W tym przypadku mogą zawrzeć drugą umowę bezpośrednio po pierwszej, np. od 1 lutego, albo po dowolnej przerwie, np. od 22 lutego albo od 1 kwietnia 2016 r. Nie ma potrzeby, by przerwa objęła co najmniej miesiąc (jak w przykładzie 7), gdyż umowa po przerwie jest dopiero druga, a nie trzecia. Z tym że jeśli zawrą umowę po krótkiej przerwie albo bez przerwy, np. już od 1 lutego 2016 r., wówczas umowa ta będzie drugą i przejdzie na nowy stan prawny jako druga do limitu 3 umów. Pewne wątpliwości mogą być w przypadku, gdy druga umowa zostanie zawarta po przerwie, ale już w nowym stanie prawnym (czyli 22 10

11 lub później). Z dosłownego brzmienia przepisów wynika, że taka sytuacja nie powinna kwalifikować się na przepisy przejściowe. Oznacza to, że można wówczas (od 22 lutego lub później) zawrzeć nie 2, ale aż 3 umowy obejmujące łącznie 33 miesiące. Jednak nie można całkiem wykluczyć innej interpretacji, więc bezpieczniej zawrzeć po przerwie najwyżej 2 umowy. Natomiast limit 33 miesięcy będzie liczony od 22 lutego albo od dnia zawarcia drugiej umowy. Jeśli więc drugą umowę strony podpiszą 1 kwietnia 2016 r., 33 miesiące zatrudnienia upłyną 31 grudnia 2018 r. 22 lutego 2016 r. 31 grudnia 2018 r. 7. przerwa na przełomie starych i nowych przepisów, po dwóch umowach Strony miały podpisaną pierwszą umowę na czas określony od 1 lutego do 31 lipca 2015 r. Po niej drugą umowę na czas określony od 1 sierpnia 2015 r. do 31 stycznia 2016 r. W tej sytuacji nie można zawrzeć trzeciej umowy już w dniu wejścia w życie zmian (22 lutego 2016 r.). Przepisy przejściowe stanowią bowiem, że w tego typu przypadkach przerwa między drugą a trzecią umową musi być dłuższa niż miesiąc (31 dni) inaczej trzecia umowa przekształca się w zatrudnienie bezterminowe. Strony powinny więc poczekać z trzecią umową co najmniej np. do 15 marca 2016 r. Wówczas limit 33 miesięcy będzie liczony do 14 grudnia 2018 r. Przerwa ponad miesięczna powinna jeszcze wyzerować limit 3 umów (tak wynika z dosłownej interpretacji przepisów przejściowych), czyli po takiej przerwie można będzie zawrzeć 3 umowy terminowe. Jednak ponieważ nie można obecnie całkiem wykluczyć innej interpretacji, dlatego bezpieczniejsza może się okazać interpretacja, że po przerwie można zawrzeć tylko jedną (trzecią) umowę na czas określony. 22 lutego 2016 r. 14 grudnia 2018 r. 11

12 Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach 8. przerwa w nowym stanie prawnym Strony miały pierwszą umowę na czas określony od 1 lutego do 31 lipca 2015 r. Po niej miały drugą umowę na czas określony od 1 sierpnia 2015 r. do 31 marca 2016 r. Mogą zawrzeć po niej jeszcze jedną, czyli trzecią umowę na czas określony, w dowolnym momencie albo bezpośrednio po drugiej umowie (wówczas trzecia umowa może trwać maksymalnie do 21 listopada 2018 r., gdyż limit upłynie wraz z końcem tego dnia), albo po dowolnej przerwie np. od 1 maja 2016 r. (wówczas umowa może trwać nie dłużej niż do 21 grudnia 2018 r.). W takim przypadku przerwa niezależnie od długości nie zeruje już limitu 3 umów na czas określony. Dlatego trzeba do niego doliczyć także umowę z 1 lutego 2015 r. i 1 sierpnia 2015 r. Uwaga: identyczna sytuacja będzie, w przypadku gdy umowa kończąca się 31 marca 2016 r. była nie drugą, ale pierwszą z umów na czas określony. Z tą różnicą, że po niej będzie można zawrzeć najwyżej 2, a nie 1 umowę tego typu. 22 lutego 2016 r. 21 grudnia 2018 r. Oznaczenia w schematach: umowy na czas określony umowy na okres próby Podstawa Prawna: z art ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz ze zm.), 12

13 z art. 1 pkt 1, art. 14 ust. 4 6 ustawy z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1220). 13

14 Limity umów na czas określony po 22 lutego 2016 r. na przykładach i schematach 14

15 1BC147 ISBN