Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych

Transkrypt

1 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych

2 Niniejsze opracowanie powstało na zlecenie Banku DnB NORD Polska SA,w ramach realizacji projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej.

3 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych Raport został opracowany przez zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska pod kierownictwem Anny Królikowskiej: - Anetę Ludwicką, - Urszulę Wieczorek. Autorzy nie odpowiadają za prawdziwość oraz jakość informacji umieszczanych na stronach internetowych badanych banków oraz przekazywanych przez ich pracowników.

4 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska Spis treści: 1. Wstęp Metoda badawcza Analiza rynku Analiza ofert bankowych Profesjonalizm informacji Oferta bieżąca Oferta depozytowa Oferta kredytowa Combined offer Podsumowanie...17 Załącznik 1. Zestawienie ofert bankowych...18 Załącznik 2. Zestawienie ofert bankowych w zakresie obsługi bieżącej dla organizacji o profilu Załącznik 3. Oferta DnB NORD...26 Załącznik 4. Oferta Bank Ochrony Środowiska...28 Załącznik 5. Oferta Bank Spółdzielczy w Płońsku...29 Załącznik 6. Oferta Bank Zachodni WBK...30 Załącznik 7. Oferta BPH...32 Załącznik 8. Oferta BRE Bank...34 Załącznik 9. Oferta Deutsche Bank...36 Załącznik 10. Oferta Getin Banku...38 Załącznik 11. Oferta - ING Bank Śląski...40 Załącznik 12. Oferta Invest Bank...42 Załącznik 13. Oferta Kredyt Bank...44 Załącznik 14. Lukas Bank...46 Załącznik 15. Oferta Millenium...48 Załącznik 16. Oferta Nordea...50 Załącznik 17. Oferta PKO BP...52 Załącznik 18. Oferta Raiffeisen Bank...54 Załącznik 19. Spółdzielczy Bank Ogrodniczy...56 Załącznik 20. Toyota Bank Polska...58 Załącznik 21. Bank Pocztowy...60 Załącznik 22. Volkswagen Bank direct

5 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych 1. Wstęp Badanie oferty bankowej dla organizacji pozarządowej (NGO) i ekonomii społecznej rozpoczęto w Polsce niedawno. Pierwszy raport i badanie zostało przygotowane w połowie 2006 przez portale: Bankier.pl oraz ngo.pl oraz Gazetę Prawną. Ofertę badaną w oparciu ankiety wysyłane do banków. Wynikało z niego, że dedykowana ofertę specjalnie dla organizacji pozarządowych posiadają tylko 2 banki (PKO oraz Bank BISE (obecnie DnB NORD Polska)). Nie oznaczało to jednocześnie, iż tylko te dwa banki podejmują współpracę z NGO. Raport wskazywał, iż organizacje pozarządowe mogą znaleźć dla siebie atrakcyjną ofertę wśród propozycji dla małych i średnich przedsiębiorstw, ale brak była dokładniejszego ich opisu i dyskusji. Powstanie raportu Banku DnB NORD Polska na temat ofert bankowych dla organizacji pozarządowych zostało zainspirowane tym pierwszym raportem. Zespół Banku DnB NORD Polska postanowił sprawdzić, jakie banki proponują oferty odpowiednie dla potrzeb organizacji pozarządowych, choć nie tylko do nich skierowane, oraz co zmieniło się na rynku od czasu powstania raportu Bankiera. Z badania wynika, że istnieje zauważalny trend większego otwarcia się na klienta z trzeciego sektora. W momencie, w którym zrezygnowano z wyróżnika jakim jest marketingowa nazwa oferty bankowej, a skupiono się na badaniu poziomu zaspokojenia zdiagnozowanych wcześniej potrzeb NGO wyłaniający się obraz współpracujących banków wypadł znacznie ciekawiej i różnorodniej. Spośród badanych 20 banków znaczna większość współpracuje z NGO. Tylko nieliczne nie oferują najtrudniejszego bankowego produktu jakim jest kredyt. Autorzy zauważają, że powoli banki wykorzystują napływ środków unijnych oraz gospodarcze ożywienie, żeby otworzyć swoje podwoje dla nowej grupy klientów jakim stają się coraz lepiej radzące sobie finansowo polskie NGO. Nadal najsłabszym punktem jest oferta kredytowa oraz brak specjalnych rozwiązań do zbierania i zarządzania środkami. Niniejszy raport zawiera opis oferty bankowej w podziale na trzy kategorie: o Obsługę bieżącą o Ofertę depozytową o Ofertę kredytową. Badano również to czy pracownicy banku potrafią rozmawiać z organizacją pozarządową i czy znają jej specyfikę. Dla zainteresowanych danymi źródłowymi, na końcu raportu zamieszczono szczegółowy opis ofert banków, z których mogą skorzystać NGO. 3

6 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska 2. Metoda badawcza Wszystkie dane wykorzystywane w raporcie pochodzą z, przeprowadzonego w dniach 3-19 października 2007 roku, badania rynku. Badanie przeprowadzone zostało w formie wywiadów telefonicznych z przedstawicielami 20 banków w Polsce. Wszystkie analizowane banki traktowane były podczas badania w taki sam sposób - dane zbierane były na podstawie rozmów z konsultantami obsługującymi infolinię danego banku. Gdy pracownik infolinii nie posiadał wystarczających informacji rozmowa kierowana była do oddziału banku, zajmującego się obsługą małych i średnich przedsiębiorstw (większość banków nie ma oddzielnej oferty dla NGO) lub do osób przedstawianych jako znające ofertę dla organizacji trzeciego sektora. Dla zapewnienia porównywalności ofert, podczas rozmów telefonicznych zadawane były pytania oparte na zdefiniowanym wcześniej kwestionariuszu. Dotyczyły one możliwości oraz warunków otwierania rachunków bieżących, zakładania lokat oraz możliwości kredytowych udostępnionych podmiotom trzeciego sektora. Podstawowym pytaniem, które kształtowało dalszy przebieg rozmowy, było pytanie o posiadanie odrębnej oferty dla organizacji pozarządowych. Gdy bank posiadał produkty dedykowane NGO, koncentrowano się na ich analizie. W przeciwnym razie analizowano ofertę banku, starając się znaleźć produkty, które spełniałyby oczekiwania i potrzeby organizacji pozarządowych Oceniano także profesjonalizm informacji w podziale na dwie kategorie: wiedza i znajomość specyfiki organizacji pozarządowych prezentowana przez konsultanta; znajomość produktów bankowych oraz rzetelność. W obydwu kategoriach przyznawano punkty w skali od 1 do 5 gdzie 1 oznaczało najsłabszą wiedzę, a 5 najlepszą. Zdarzało się, że informacje uzyskane podczas rozmów telefonicznych nie były zgodne z ofertą banku prezentowaną na jego stronie internetowej. W raporcie wykorzystywano wówczas dane znajdujące się na stronie internetowej, zaistniałą sprzeczność tłumacząc raczej niedoinformowaniem konsultanta, niż chęcią celowego wprowadzania klientów banku w błąd, przez podawanie nieprawdziwych informacji na stronie internetowej. Banki wyselekcjonowano do badania na podstawie kryterium popularności wśród organizacji pozarządowych są to banki, z którymi zaprzyjaźnione z nami organizacje pozarządowe współpracowały, współpracują bądź zamierzają współpracować. W ten sposób powstała lista 20 banków, które przedstawiono poniżej w kolejności alfabetycznej: 4

7 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych Bank Ochrony Środowiska, Bank Pocztowy Bank Spółdzielczy w Płońsku, Bank Zachodni WBK, BPH, BRE Bank, Deutsche Bank, DnB NORD Polska, Getin Bank, ING Bank Śląski, Invest Bank, Kredyt Bank, Lukas Bank, Millenium Bank, Nordea, PKO BP, Raiffeisen Bank Polska, Spółdzielczy Bank Ogrodniczy, Toyota Bank Polska Volkswagen Bank direct. Elementem niezbędnym do skonstruowania kwestionariusza, będącego podstawą wywiadów z bankami, było zrozumienie potrzeb podmiotów trzeciego sektora, zdiagnozowanie zapotrzebowania na konkretne produkty bankowe. Kwestionariusz ułożono na podstawie analizy tego segmentu rynku. 3. Analiza rynku Jak wynika z badania Stowarzyszenia Klon/Jawor Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2006 na koniec III kwartału 2006 roku w rejestrze REGON zarejestrowanych było stowarzyszeń oraz fundacji. To o ponad więcej podmiotów niż w 2004 roku. Większość z nich działa w obszarze sportu, turystyki i hobby (39,2 %), kultury i sztuki (12,8%), edukacji i wychowania (10,3%). Większość organizacji pozarządowych działających w Polsce dysponuje niewielkimi przychodami. Prawie połowa z nich osiągnęła w zeszłym roku przychody niższe niż PLN, grupa bardziej interesująca z punktu widzenia banku podmioty o przychodach powyżej PLN stanowiły niecałe 20% sektora, z kolei te o przychodach wyższych niż 1 ml PLN to zaledwie 4%. 5

8 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska Najważniejszym źródłem funduszy na prowadzenie działalności z punktu widzenia całego sektora są środki publiczne stanowią one ponad 35% zasobów sektora (z czego ok. 22% to środki rządowe, reszta - samorządowe). Działalność gospodarcza i odpłatna działalność statutowa łącznie stanowią 17,7%. 2,4% - środki z unijnych funduszy strukturalnych. 5% przychodów pochodzi ze składek członkowskich, 9,4% - z darowizn. Jak widać, większość źródeł dochodu organizacji pozarządowych jest niepewnych i niestabilnych. Zdecydowana większość 81% NGO twierdzi, że nie posiada żadnego istotnego majątku. Jedynie 4% podmiotów działających w sektorze deklaruje posiadanie nieruchomości, gruntów a 4% - środków transportu Działalność bieżąca większości organizacji pochłania wszystkie dochody. 24% twierdzi, że NGO posiada rezerwy finansowe. Odsetek ten jednak wzrasta wraz ze wzrostem przychodów. Powyższa struktura finansowa na poziomie całego sektora oznacza, że potrzeby organizacji będą skupiać się przede wszystkim na prowadzeniu konta oraz, jeśli organizacja realizuje projekty grantowe, na prowadzeniu kont pomocniczych, swobodnym wykonywaniu operacji bankowych (gotówkowych i bezgotówkowych). Dla wielu organizacji ważne będzie zapewnienie dostępu do bankowości elektronicznej ze względu n niższe koszty oraz komfort, wygodę i szybkość dysponowania środkami. Ponieważ niewiele organizacji posiada rezerwy finansowe, niskie jest także średniosektorowe zapotrzebowanie na depozyty i lokaty. Zapotrzebowanie to będzie jednak wzrastać wraz z ze zwiększaniem się bazy materialnej. Wówczas będą to na pewno instrumenty gwarantujące pewny zysk oraz bezpieczne (lokaty terminowe, a nie inwestycje w akcje). Ze względu na niskie dochody większości podmiotów trzeciego sektora, jak również brak materialnych zabezpieczeń, można się spodziewać, że duże będzie zapotrzebowanie na elastyczne kredyty nie wymagające zabezpieczeń, a więc najlepiej kredyty w rachunku. Powyższa analiza znajduje odzwierciedlenie w wynikach badań Stowarzyszenia Klon/Jawor, zgodnie z którymi 81% organizacji pozarządowych prowadzi rachunek w banku, a najpopularniejszymi usługami bankowymi są przelewy, wpłaty i wypłaty, zlecenia stałe i polecenia zapłaty, bankowość elektroniczna/telefoniczna, oraz karty bankowe Depozyty i lokaty posiada 9% wszystkich organizacji, lecz w grupie organizacji z wyższymi przychodami odsetek ten wzrasta. Bardzo mało organizacji posiada natomiast kredyty. Wydaje się, że w tym przypadku na brak potrzeb i niechęć samych organizacji do zadłużania, się nakłada się niedostępność bankowej oferty kredytowej dla podmiotów trzeciego sektora, które w większości nie posiadają stałych dochodów oraz nie są w stanie zabezpieczyć kredytu. 6

9 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych 1% wszystkich organizacji zaciągnęła kredyty obrotowe, a 0,7% kredyty inwestycyjne. Z gwarancji i poręczeń skorzystało 0,3% ankietowanych. Jak pokazują badania Stowarzyszenia Klon/Jawor, 12,3% organizacji pozarządowych zmieniło bank w ciągu ostatnich trzech lat (są to dane porównywalne z sektorem klientów indywidualnych, jak wykazało badanie agencji badawczej PBS DGA zrealizowane w marcu 2007 roku 10 procent respondentów zmieniło bank w ciągu ostatnich 2 lat). Natomiast wśród organizacji, które poza rachunkami i przelewami korzystają również z innych produktów ten odsetek wynosi 18,2% i wzrasta w miarę wzrostu przychodów. Wśród NGO z budżetami rzędu 1-5 mln PLN bank zmieniło ok. 30%, a w grupie z przychodami powyżej 5 mln PLN 33%. Dlaczego organizacje pozarządowe decydują się na zmianę banku? Najczęstszym zastrzeżeniem przez nie zgłaszanym jest brak oferty skierowanej specjalnie do NGO, brak adekwatnych do potrzeb i możliwości kredytów oraz lokat na odpowiednich warunkach. Jak widać oczekiwania organizacji pozarządowych wobec banków nie różnią się w zasadzie od wymagań innych klientów. Klienci poszukują tanich banków z niedrogą obsługą bieżącą, dostępem do bankowości elektronicznej, wysoko oprocentowanymi, elastycznymi lokatami oraz kredytami od ręki. Organizacje pozarządowe posiadają jednak także specyficzne potrzeby, jak choćby konieczność zatwierdzania przelewów przez dwie osoby ( co wynika ze statutów większości organizacji) czy możliwość wykonywania dużej liczby przelewów każdego miesiąca. Na jakie produkty wskazują same organizacje?? Odpowiedź na to pytanie daje lektura artykułu autorstwa Ilony Gosk pod tytułem: Subiektywne sprawozdanie z poszukiwania banku dla organizacji pozarządowej, opublikowanego na portalu www. ngo.pl. Autorka jest prezesem zarządu Fundacji Inicjatyw Społeczno Ekonomicznych i w swym artykule wskazała wprost czego organizacja pozarządowa oczekuje od banku: (...) poszukujemy banku, który: 1. ma niskie opłaty za prowadzenie rachunków, przelewy i wypłaty, a w szczególności nie pobiera opłat za przelewy pomiędzy subkontami, 2. umożliwia otwarcie kredytu odnawialnego w koncie bez zabezpieczeń, 3. ma bankowość elektroniczną (albo home banking) z dwuosobowym zatwierdzaniem przelewów, 4. ma tanie karty płatnicze i dużą liczbę bankomatów z niską prowizją za wypłatę, 5. gotowy jest na negocjowanie opłat i prowizji (granty z EFS skłaniają do tego, żeby negocjować z bankiem zniesienie kosztów przelewów za poniesienie opłaty za konto oraz rezygnację z odsetek). 7

10 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska Biorąc pod uwagę powyższe oczekiwania, należy się zastanowić czy są one osiągalne w jednej ofercie bankowej. Trzeba zauważyć, iż trudno zakwalifikować oczekiwania wskazane przez przedstawicieli trzeciego sektora jako standardową ofertę. Jest to powiązane z faktem, że wciąż mało propozycji ofert bankowych stworzonych specjalnie z myślą o organizacjach pozarządowych. Nie są one masowo dostępne. Konstrukcja oferty bankowej, tak jak każdej oferty rynkowej, musi opierać się na wyważeniu jej elementów. Przy ofercie, która uwzględniać będzie wszystkie sugestie zgłaszane przez organizacje pozarządowe, trzeba się liczyć z tym, że cena, ze względu na nietypowość usługi, będzie wyższa. 4. Analiza ofert bankowych Poniższy rozdział przedstawia analizę ofert 20 banków. Ze względu na dużą różnorodność potrzeb zgłaszanych przez organizacje pozarządowe, atrakcyjność i dostępność każdego produktu przedstawiono w odrębnym podrozdziale. Ponieważ organizacje oprócz dobrze dopasowanej oferty, potrzebują doradztwa i komunikacji opartej na znajomości ich potrzeb oraz specyfiki, w raporcie analizowano również wiedzę konsultantów bankowych na temat specyfiki organizacji pozarządowych, ich profesjonalizm, jasność przekazywania informacji oraz znajomość oferowanych przez bank produktów. Zestawienie ofert wszystkich 20 banków w formie tabelarycznej znajduje się w załączniku nr Profesjonalizm informacji W rozdziale poświęconym metodologii badania zaznaczono, że ocena profesjonalizmu informacji dokonywana była w oparciu o dwie kategorie: 1. wiedza i znajomość specyfiki organizacji pozarządowych prezentowana przez konsultanta; 2. znajomość produktów bankowych oraz rzetelność. Wiedza i znajomość specyfiki organizacji pozarządowych wśród konsultantów wszystkich badanych banków została oceniona średnio na 3,35 punkty (w pięciopunktowej skali). Konsultanci 10 banków, czyli połowy banków uwzględnionych w badaniu, byli bardzo dobrze lub dobrze zorientowani w potrzebach organizacji pozarządowych i znali ich specyfikę ( konsultanci tych banków otrzymali 4 lub 5 punktów w kategorii: wiedza i znajomość specyfiki organizacji pozarządowych). Pozytywnie zaprezentowali się konsultanci następujących banków: (w kolejności alfabetycznej: DNB NORD, BRE Bank, Bank Pocztowy, Bank Spółdzielczy w Płońsku, ING Bank Śląski, Lukas Bank, Bank Millenium, PKO BP, Toyota Bank Polska, Bank Zachodni WBK). 8

11 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych W pozostałych bankach klasyfikowano organizację pozarządową jako podmiot gospodarczy, posługując się w rozmowie słownictwem związanym typowo z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie znając lub nie odróżniając specyfiki organizacji pozarządowych, co może być mylące i powodować nieporozumienia między bankiem a organizacją (np. nieznajomość różnicy między stowarzyszeniami a stowarzyszeniami zwykłymi). Jeżeli chodzi o znajomość produktów oferowanych przez bank oraz rzetelność informacji przeciętna ocena wyniosła 3,55. W grupie banków, które w swojej ofercie posiadają odrębne produkty dla organizacji pozarządowych (DNB NORD, Bre Bank, Bank Pocztowy, Invest Bank, PKO BP) znajomość oferty bankowej była, z wyjątkiem Invest Banku, bardzo dobra. Pracownicy Invest Banku, mimo, że Bank posiada odrębną ofertę dla organizacji pożytku publicznego, nie wykazywali się adekwatną wiedzą na temat produktów i zostali ocenieni najsłabiej ze wszystkich 20 badanych banków. W grupie banków nie posiadających odrębnej oferty dla podmiotów trzeciego sektora (w kolejności alfabetycznej: Bank Spółdzielczy w Płońsku, BOŚ, BPH, Bank Zachodni WBK, Deutsche Bank, Getin Bank, ING Bank Śląski, Kredyt Bank, Lukas Bank, Millenium, Nordea, Raiffeisen Bank Polska, Spółdzielczy Bank Ogrodniczy, Toyota Bank Polska, Volkswagen Bank direct), znajomość produktów była dostateczna i wyniosła średnio 3,5 punkty. Pozytywnie wyróżnił się w tej grupie Deutsche Bank. Wprawdzie wiedza konsultanta tego banku na temat specyfiki organizacji pozarządowych oraz jego znajomość dostępnych produktów nie została wysoko oceniona podczas kontaktu telefonicznego, bank jednak po zapoznaniu się z potrzebami organizacji i jej oczekiwaniami przygotował szczegółową ofertę, którą dostarczył za pomocą poczty elektronicznej. 4.2 Oferta bieżąca Prowadzenie rachunku bieżącego oraz jego obsługa (bankowość elektroniczna, subkonta oraz przelewy) jest podstawowym produktem, z jakiego korzystają klienci działający w obrębie trzeciego sektora. Jak wskazano w poprzednim rozdziale jedną z najczęstszych przyczyn zmiany banku przez organizacje non-profit jest brak oferty stworzonej specjalnie dla NGO. Powyższe zastrzeżenia są nadal aktualne. Pomimo rosnącego zainteresowania organizacji non-profit tym rodzajem produktów w dalszym ciągu stosunkowo niewiele banków posiada odrębną ofertę dla organizacji pozarządowych. Na potrzeby analizy ofert bieżących wszystkich banków oraz wyboru tej najkorzystniejszej, niezbędne było stworzenie określonego profilu potrzeb organizacji pozarządowej. Starając się uśrednić potrzeby wszystkich organizacji pozarządowych, 9

12 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska zarówno tych dużych, dysponujących sporymi pieniędzmi, jak i mniejszych, nie posiadających wysokich dochodów stworzono następujący profil, według którego oceniano wszystkie oferty obsługi bieżącej: Profil 1 Organizacja poza rachunkiem bieżącym potrzebuje trzech kont pomocniczych, oczekuje swobodnego dostępu do bankowości internetowej oraz wykonuje około 50 przelewów krajowych do innych banków za pomocą Internetu (w zdecydowanej większości banków przelewy wewnątrz banku są bezpłatne, dlatego też nie zostały one uwzględnione). Korzysta także z 3 kart płatniczych. Spośród 20 banków ofertę skierowaną specjalnie do organizacji pozarządowych posiadają 5 banków: DNB NORD, BRE Bank, Bank Pocztowy, Invest Bank, oraz PKO BP. Mówiąc o ofercie specjalnej dla NGO mamy na myśli odrębną ofertę, z której mogą korzystać tylko i wyłącznie organizacje pozarządowe ze względu na swoją specyfikę. Oferta Invest Banku ograniczona jest tylko do organizacji, które posiadają status organizacji pożytku publicznego(opp). Bank udostępnia OPP bezpłatne i założenie i prowadzenie rachunku oraz subkont, bezpłatne przelewy wewnątrz banku (do innego banku płatne 1zł), dostęp do bankowości elektronicznej za 5 zł/mies. Wydanie karty płatniczej kosztuje 10 zł, a jej miesięczne używanie 3zł. BRE Bank udostępnia bezpłatne prowadzenie konta oraz subkont przez organizacje pozarządowe nie prowadzące działalności gospodarczej. Organizacja taka otrzymuje bezpłatny dostęp do bankowości internetowej. Oferta ta skierowana jest do podmiotów, które rzadko wykonują przelewy do innych banków, gdyż wykonanie przy pomocy internetu jednego przelewu wiąże się z kosztem 2,50 zł. Oferta przygotowana przez DNB NORD składa się z trzech pakietów, zróżnicowanych pod względem ceny i usług. Pakiet za 10zł/m-c skierowany do małych organizacji, umożliwia dostęp do bankowości elektronicznej, udzielanie informacji telefonicznych oraz zlecenia stałe. Pakiet za 25 zł/m-c skierowany do średnich organizacji, zapewnia dostęp do bankowości internetowej oraz prowadzenie 4 kont pomocniczych. Trzeci pakiet, za 60 zł/m-c obejmuje usługi dostępne w pakiecie za 25 zł oraz możliwość wykonywania przelewów krajowych i zagranicznych po cenie niższej niż w dwóch poprzednich pakietach (75% opłaty określonej w taryfie prowizji i opłat Specjalną ofertę dla organizacji pozarządowych posiada też bank PKO BP, który w ramach pakietu Wspólny cel (14 zł/mies.) oferuje prowadzenie rachunku, bezpłatne wypłaty gotówkowe oraz możliwość zakładania lokat terminowych na korzystniejszych niż standardowe warunkach. Przelewy wykonywane przez internet do innych banków kosztują 50 gr. 10

13 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych Bank Pocztowy przygotował za 30 zł miesięcznie pakiet dla organizacji pożytku publicznego i sektora non-profit. W jego skład wchodzą: 3 rachunki (bieżący, dodatkowy i pomocniczy), dostęp do bankowości internetowej oraz automatyczne lokowanie środków na lokacie overnight. Przelewy do innych banków kosztują 1,1zł. Pozostałe banki (Bank Ochrony Środowiska, Bank Zachodni WBK, BPH, Deutsche Bank, Getin Bank, ING Bank Śląski, Kredyt Bank, Lukas Bank, Bank Millenium, Nordea, Raiffeisen Bank Polska, Toyota Bank Polska, Volkswagen Bank direct), choć nie posiadają osobnej oferty dla organizacji pozarządowych, nie wykluczają możliwości prowadzenia rachunków bieżących tym podmiotom. Usługa taka nie wiąże się dla banku z ryzykiem, dlatego jest dostępna dla każdego klienta uprawnionego i chętnego do założenia konta. Bieżącą ofertę adekwatną do potrzeb organizacji pozarządowych (a więc konto, do którego dostęp ma klika osób, przelewy dokonywane tylko za łączną zgodą kilku osób, subkonta) ma większość badanych banków. Banki te nie dostrzegają jednak potrzeby docenienia klienta, będącego organizacją non profit poprzez nazwanie oferty spełniającej powyższe kryteria ofertą dla NGO. Dlatego też NGO muszą wybierać między ofertą dla MSP a ofertą dla przedsiębiorstw i są też przez te banki za takie podmioty uznawane. Z tej grupy banków zdecydowanie wyróżnia się Volkswagen Bank direct. Posiada najtańszą ofertę bieżącą odpowiednią dla organizacji pozarządowych o podanym wyżej profilu (prowadzenia rachunku głównego, trzech rachunków pomocniczych, dostęp do bankowości internetowej, nieograniczona liczba przelewów oraz 3 karty płatnicze za 15,25 zł miesięcznie). Lukas Bank w pakiecie Symfonia (29zł/mies.) poza kontem głównym proponuje założenie do 5 bezpłatnych kont pomocniczych (do wszystkich dostęp do Internetu bez dodatkowych opłat), 50 przelewów (wewnętrznych oraz zewnętrznych) jest bezpłatnych. Bank oferuje także korzystanie z pomocy i rady indywidualnego doradcy bankowego. Dla organizacji, której zależy na bankowości elektronicznej, która nie wykonuje więcej niż 50 przelewów miesięcznie całkowita opłata miesięczna za prowadzenie rachunku wynosi 29 zł. Bank BPH udostępnia podmiotom trzeciego sektora korzystanie z sześciu różnych pakietów. Dla organizacji wykonującej miesięcznie dużą liczbę przelewów pakiety te mogą okazać się opłacalne. W ramach większości pakietów, bowiem bank BPH udostępnia między innymi określoną liczbę bezpłatnych przelewów. Również w każdym zestawie oferowane są bezpłatne karty płatnicze, bankowość elektroniczna oraz telefoniczna. Ceny pakietów wahają się od 59,95 zł/m-c do 445 zł/m-c. Mało konkurencyjne rozwiązania dotyczące obsługi bieżącej oferuje Spółdzielczy Bank Ogrodniczy, BRE Bank i Bank Ochrony Środowiska. Miesięczny koszt prowadzenia rachunków w tych bankach przez organizacje o określonym powyżej profilu wynosi kolejno: 218 zł/m-c (Spółdzielczy Bank Ogrodniczy), 215 zł/m-c(bre Bank), 204,95 z/m-c (BOŚ). 11

14 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska Proces utworzenia rachunku bieżącego w żadnym z badanych banków nie powinien wiązać się z większymi problemami. Podstawowymi dokumentami wymaganymi do założenia konta są: statut, numer NIP, decyzja o osobach uprawnionych do korzystania z rachunku, wypis z KRS oraz decyzja o nadaniu REGON. Podsumowując, miesięczny koszt prowadzenia rachunku przez organizację o opisanym wyżej profilu jest najniższy w Volkswagen Banku direct ( 15,25 zł/m-c), drugi z kolei jest bank Lukas Bank (29 zł/m-c), następnie DNB NORD (56,25 zł/m-c), Raiffeisen Bank Polska (72,25 zł/m-c). Spośród tych trzech banków, bank DNB NORD posiada ofertę rachunku bieżącego, stworzoną specjalnie z myślą o organizacjach pozarządowych, natomiast oferty trzech pozostałych banków posiadają cechy oferty bieżącej odpowiedniej dla organizacji pozarządowej. Należy też zaznaczyć, iż oferta Invest Banku, która wydaje się bardzo atrakcyjna dla organizacji posiadających status organizacji pożytku publicznego (bezpłatne założenie prowadzenie rachunku i subkont), po podliczeniu wszystkich miesięcznych kosztów prowadzenia rachunku dla organizacji o przyjętym profilu, wynosi 64 zł miesięcznie, trzeba też liczyć się także z jednorazową opłatą w wysokości 30 zł za wydanie trzech kart płatniczych. Zestawienie miesięcznych kosztów prowadzenia rachunków bieżących dla organizacji o przyjętym profilu we wszystkich bankach znajduje się w załączniku nr Oferta depozytowa Niewiele organizacji pozarządowych posiada depozyty i lokaty jedynie 6,4%. Wynika to oczywiście z braku środków. Jednak organizacje posiadające na koncie wolne środki bardzo chętnie zakładają lokaty terminowe, głównie krótkoterminowe, (co nie zamraża dostępu do kapitału na zbyt długi czas). Umieszczając pieniądze na lokacie, można oczekiwać pewnego wzrostu. Dla organizacji pozarządowej jest to istotne, nie może ona bowiem nierozważnie dysponować swoimi środkami. Dlatego też na przykład Fundusz Inwestycyjny jest dla nich zbyt nieprzewidywalnym instrumentem. Na rynku dostępnych jest wiele różnorodnych ofert lokat. Jedne oferują wysokie oprocentowanie, jednak wcześniejsze wycofanie środków powoduje utratę tego oprocentowania, inne nie pobierają opłat za wcześniejsze wycofanie środków, są za to mniej korzystnie oprocentowane. Lokaty można zakładać w różnych walutach oraz na bardzo zróżnicowany okres czasu od kilku dni do kilku lat. Dostępne są także lokaty overnight bank blokuje wówczas pieniądze gromadzone na koncie klienta na noc i nalicza wyższe odsetki od tej kwoty. Jest więc w czym wybierać. Najkorzystniejsze są oczywiście elastyczne lokaty, przy których wcześniejsza wypłata środków nie powoduje utra- 12

15 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych ty oprocentowania. Możliwe jest to na przykład przy zakładaniu lokat negocjowanych (a więc lokat, gdzie zarówno oprocentowanie jak i inne warunki są indywidualnie ustalane z klientem). Takie lokaty są atrakcyjne dla wszystkich klientów, także podmiotów trzeciego sektora, są jednak możliwe dopiero po ulokowaniu na lokacie określonej kwoty, która jest najczęściej nieosiągalna dla mniejszych, dysponujących niewielkimi środkami organizacji. Dlatego najbardziej pożądaną byłaby oferta lokaty uwzględniająca specyfikę organizacji pozarządowych, umożliwiająca swobodne wypłacanie środków bez utraty oprocentowania. Niestety, Bardzo niewielki odsetek analizowanych banków ma ofertę depozytową dostępną dla podmiotów not-for-profit na preferencyjnych warunkach, co mogłoby być uzasadnione faktem, iż organizacje te nie działają dla zysku, a wszystkie swoje środki (łącznie z tymi narosłymi na lokatach) przeznaczają na swoją działalność statutową. Większość banków udostępnia możliwość założenia lokat terminowych na ogólnych warunkach (głównie jak dla sektora MSP). Pozytywnie wyróżnia się tu bank DNB NORD. Posiada on szeroką gamę lokat terminowych przygotowanych z myślą o organizacjach pozarządowych. Przygotował on cztery różne lokaty dla NGO. Oferta ta wyróżnia się na rynku dużą różnorodnością w zakresie długości trwania lokaty, minimalnej kwoty potrzebnej do założenia, jak również wyboru waluty, w jakiej ma być dokonana lokata. Zaletą jest również możliwość negocjowania wysokości oprocentowania i dowolność wyboru oprocentowania - stałego lub zmiennego. Bank PKO BP, który przy prowadzeniu rachunku bieżącego proponuje zakładanie, wyżej niż normalnie oprocentowanych, lokat terminowych. Toyota Bank Polska proponuje równoległe, obok rachunku bieżącego, prowadzenie rachunku oszczędnościowego (min. kwota na tym rachunku to zł a oprocentowanie wynosi 5,05% w skali roku). Możliwość zakładania lokat negocjowanych istnieje w bankach: Nordea, Banku Ochrony Środowiska, Banku Pocztowym, Banku Zachodnim WBK, Lukas Banku, DNB NORD, Banku Spółdzielczym w Płońsku oraz Volkswagen Banku direct. Spółdzielczy Bank Ogrodniczy nie wykluczył możliwości założenia lokaty z wynegocjowanym oprocentowaniem, decyzję taką podejmuje jednak, odrębnie w każdej sprawie zarząd. Jak wcześniej wspomniano, możliwość negocjowania jest uzależniona od ulokowania na lokacie określonej kwoty i tak w Banku Ochrony Środowiska możliwość negocjowania warunków istnieje przy ulokowaniu minimum zł, w DNB NORD zł, w bankach Nordea, Lukas oraz Banku Spółdzielczym w Płońsku jest to minimum zł, w banku WBK i Pocztowym zł. Pozostałe banki ( BPH, Bre Bank, Deutsche Bank, Getin Bank, ING Bank Śląski, Invest Bank, Kredyt Bank, Millenium, Raiffeisen Bank Polska) oferują możliwość zakładania lokat przez organizacje pozarządowe na ogólnych warunkach. 13

16 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska 4.4 Oferta kredytowa Z naszych doświadczeń wynika, że prawdziwe partnerstwo między bankiem a klientem (każdym klientem nie tylko przedstawicielem trzeciego sektora) poznaje się w sytuacji starań o kredyt. Każdy bank bardzo chętnie przyjmie pieniądze od klienta i żaden na pewno nie będzie kręcił nosem, że środki chce u nich ulokować akurat organizacja pozarządowa. Jak pokazały badania przeprowadzone na cele niniejszego raportu, wszystkie badane banki umożliwiają prowadzenie rachunku organizacjom pozarządowym, wszystkie także zakładają im lokaty. Sytuacja z kredytami wygląda natomiast zupełnie inaczej. Gdy organizacja prosi o kredyt, liczba potencjalnych partnerów raptownie spada. W wielu krajach europejskich udało się wypracować skuteczną formułę kredytowania organizacji trzeciego sektora. Polskie banki, jak wynika z dotychczasowych badań, wciąż robią to nieśmiało. Kredytowanie jest chyba najczęstszym powodem napięć i nieporozumień między bankami a organizacjami pozarządowymi. Podmioty trzeciego sektora muszą zdać sobie sprawę, że banki nie obracają własnymi pieniędzmi, lecz pieniędzmi swoich klientów. Aby interesy oraz pieniądze klientów były odpowiednio chronione (np. przed bankructwem banku) banki podlegają bardzo ścisłej kontroli ze strony nadzoru bankowego, który monitoruje i ogranicza różnego rodzaju ryzyka oraz sprawdza czy ryzyka pozostają w proporcji do kapitału, jakim dysponuje bank, do jego rezerw oraz wyników finansowych. Jeżeli ryzyko danej operacji jest zbyt duże dla banku, zrównoważyć je może odpowiednie zabezpieczenie. Tu pojawia się kolejny problem zabezpieczenia, które są bankowi najmilsze zabezpieczenia materialne, są poza zasięgiem organizacji pozarządowych, gdyż większość z nich ich nie posiada. Wspomnieć tu należy, że w dużym stopniu banki nie są na razie gotowe, zainteresowane bardziej elastycznymi formami zabezpieczeń kredytów, co na pewno zdecydowanie utrudnia współpracę. Z drugiej strony banki nie rozumieją, iż w trzecim sektorze pracują osoby, które zazwyczaj są silnie zaangażowane i emocjonalnie związane z tym, co robią. Organizacje pozarządowe są zdeterminowane i w przeważającej mierze uczciwe. Jeśli uda się im już uzyskać kredyt, to zrobią wszystko, co będzie w ich mocy, aby znaleźć pieniądze na jego spłatę. Jeśli jeden sponsor odmówi współpracy - znajdą następnego. Te cechy nie są niestety wystarczającym zabezpieczeniem dla banku. Analizując więc zdolność kredytową organizacji pozarządowej, bank zauważa przede wszystkim to, że nie działa ona dla zysku, że najczęściej nie prowadzi działalności gospodarczej, że nie ma stałych przychodów (gdyż w dużej mierze opierają się na grantach i dotacjach). Bardzo często już w początkowej fazie rozmów bank odmawia kredytowania organizacji pozarządowej. Potwierdziło to niniejsze badanie dwa banki: 14

17 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych Lukas oraz Bank Zachodni WBK nie udzielają żadnych kredytów organizacjom pozarządowym, wyłącznie ze względu na fakt, iż podmiot starający się o kredyt jest organizacją pozarządową.. Zanim zaprezentowana zostanie oferta kredytowa pozostałych banków należy wskazać na ograniczenia, jakie narzucała obrana metoda badawcza. Dokładna analizą ofert kredytowych była niemożliwa ze względu na to, iż w większości banków decyzja o udzieleniu kredytu zależy od dokładnego poznania specyfiki, dochodów i zdolności kredytowych każdego podmiotu. Nie jest zatem możliwe w ramach tego badania wykazanie, który bank ma najlepszą ofertę kredytową, oraz który na pewno udzieli kredytu. Jedyne, na co można zwrócić uwagę to zdecydowana odmowa niektórych banków udzielenia kredytów organizacji pozarządowej (WBK, Lukas Bank) oraz deklaracje pozostałych banków o możliwości udzielania kredytów tej grupie klientów, choć są to wstępne deklaracje nie przesądzające o jego udzieleniu. Nie sposób zbadać w ramach tego badania także długości trwania procesu kredytowego ani ustalić, jakie dokładnie czynniki decydują o otrzymaniu pozytywnej decyzji kredytowej. Reszta badanych banków (w kolejności alfabetycznej: DNB NORD, BOŚ, BPH, BRE bank, Bank Spółdzielczy w Płońsku, Deutsche Bank, Getin Bank, ING Bank Śląski, Invest Bank, Kredyt Bank, Millenium, Nordea, PKO BP, Raiffeisen Bank Polska, Spółdzielczy Bank Ogrodniczy, Toyota Bank Polska) deklaruje, iż przy odpowiednich obrotach na koncie, nie powinno być kłopotów z przyznaniem organizacji pozarządowej kredytu w rachunku. Volkswagen Bank direct nie przewiduje żadnych form kredytowania. Bank Pocztowy natomiast nie udziela kredytów na realizację projektów unijnych. Bank BPH. posiada kredyty w linii bieżącej na dowolny cel, przy których zabezpieczeniem może być wszystko to, co klient zaproponuje, a bank zatwierdzi. Bank nie wyklucza możliwości udzielenia kredytu pomostowego oraz inwestycyjnego na kupno nieruchomości. Szeroką gamę kredytów pomostowych oferuje Bank Ochrony Środowiska. Posiada trzy różne rodzaje kredytu pomostowego, które dostosowane są do potrzeb organizacji. Wachlarz kredytów skierowanych do organizacji pozarządowych posiada także bank DNB NORD. Oferuje on kredyty inwestycyjne, krótkoterminowe odnawialne w rachunku bieżącym oraz kredyty obrotowe krótkoterminowe z terminarzem spłat. Podczas ubiegania się o którykolwiek z wymienionych kredytów istnieje możliwość indywidualnego negocjowania warunków. DNB NORD oferuje też kredyt europejski jest to specjalna oferta finansowania projektu w ramach unijnego Programu LEADER +. 15

18 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska 4.5 Combined offer Powyżej przedstawiono analizę ofert bankowych w podziale na trzy grupy produktów: związanych z obsługą bieżącą, depozytową oraz kredytową. W niniejszej części starano się zbadać czy istnieje jedna, najlepsza pod każdym względem oferta bankowa dla organizacji pozarządowej. Analiza porównawcza ofert obsługi bieżącej wykazała, iż, dla profilu organizacji przedstawionego w rozdziale 4, najkorzystniejszą pod względem finansowym ofertę posiada Volkswagen Bank direct. Opłaty miesięczne w tym banku kształtują się na poziomie 15,25 zł. Na drugim miejscu uplasował się Lukas Bank (29 zł/m-c),następnie DnB NORD(56,25 zł/mies.) i zaraz po nim Raiffeisen Bank Polska (72,25 zł/mies.). Najgorzej wypadł natomiast Spółdzielczy Bank Ogrodniczy, w którym miesięczne koszty obsługi i prowadzenia rachunku wynoszą 218 zł. Zastanawiając się nad najkorzystniejszą ofertą bankową należałoby jednak poza miesięcznymi kosztami rozważyć możliwości uzyskania chociażby krótkoterminowego kredytu odnawialnego na rachunku bieżącym. W niektórych bankach bowiem możliwość uzyskania linii debetowej jest związana z prowadzeniem przez jakiś czas rachunku w tym samym banku. Rozważania dotyczące możliwości kredytowych dyskwalifikują banki: Lukas oraz Bank Zachodni WBK, gdyż otwarcie przyznają, że nie udzielają żadnych kredytów organizacjom pozarządowym. Nie można też liczyć na kredyt w Volkswagen Bank direct. Atrakcyjna gdyż najtańsza na rynku pod względem obsługi bieżącej oferta Volkswagen Banku okazuje się zatem ciekawa jedynie dla organizacji, które nie będą chciały lub nie będą miały możliwości ubiegania się o kredyt. Raiffeisen Bank oraz DnB NORD poza stosunkowo tanią obsługą bieżącą konta proponują szeroką gamę kredytową. Mając więc na względzie rozwój organizacji, korzystniejsze może okazać się założenie i prowadzenie konta w banku, który udostępnia również ofertę kredytową. Szczerze trzeba jednak stwierdzić, że nie dotyczy to bogatych organizacji, które otrzymają najprawdopodobniej kredyt w każdym banku (oprócz oczywiście tych, które z zasady nie kredytują NGO). Wówczas nie maja zastosowania zasady o odpowiednio długim posiadaniu rachunku w danym banku. Dobrą historię konta można przenieść z jednego banku do drugiego. Biorąc pod uwagę bardzo dużą różnorodność potrzeb zgłaszanych przez organizacje pozarządowe nie ma możliwości wskazania jednoznacznie jednej, najlepszej pod każdym względem oferty. 16

19 Raport dotyczący ofert bankowych dla organizacji pozarządowych 5. Podsumowanie Z badań przeprowadzonych na cele niniejszego raportu wynika, że zdecydowana większość banków jest w stanie zaspokoić potrzeby organizacji pozarządowych w zakresie prowadzenia rachunku bieżącego i wszystkich dodatkowych usług, które związane są z obsługą bieżącą. Organizacje pozarządowe nie powinny mieć także kłopotów ze znalezieniem na rynku dopasowanej do swoich potrzeb lokaty terminowej. Pomimo faktu, iż na rynku jest mało ofert skierowanych specjalnie dla organizacji pozarządowych, to wszystkie badane banki wyraziły chęć współpracy z podmiotami nonprofit w zakresie obsługi bieżącej i depozytowej. Problem stanowić może otrzymanie kredytu, przede wszystkim przez mniejsze, mniej zamożne organizacje. Bank, skrępowany przepisami prawa oraz wewnętrznymi regulacjami nie może udzielać kredytów obarczonych dużym ryzykiem, nie dysponując jednocześnie wystarczającym zabezpieczeniem. Zauważyć tu z drugiej strony należy, iż potrzebne są bardziej elastyczne formy zabezpieczania kredytów (umowy dotacji wciąż nie są uznawane za wystarczające zabezpieczenie). Zastanawiające jest, dlaczego większość banków, pomimo rosnącego zainteresowania organizacji non- profit usługami bankowymi, nie wychodzi naprzeciw potrzebom zgłaszanym przez tą grupę klientów oraz dlaczego nie postrzega organizacji pozarządowych jako atrakcyjnego klienta? Przytoczone w tym raporcie dane wskazują, iż prawie 85% organizacji pozarządowych korzysta z kont bankowych i innych usług finansowych. Należy w tym miejscu zauważyć, iż pozostałe 15% jest to nadal liczna grupa przyszłych, potencjalnych klientów (na koniec III kwartału 2006 roku zarejestrowanych było: stowarzyszeń oraz fundacji). Widać również, że stosunkowo duża liczba organizacji zmienia dotychczasowy bank poszukując lepszych, bardziej dopasowanych do swoich specyficznych potrzeb rozwiązań. Jak już wcześniej zaznaczono próba wskazania jednej najatrakcyjniejszej oferty bankowej jest niemożliwa, i przy jej wyborze należy się kierować indywidualnymi potrzebami każdej organizacji. Autorzy mają jednak nadzieję, iż w raporcie udało się wskazać banki, które są bardziej przyjazne organizacjom pozarządowym od innych. 17

20 Zespół projektu W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej Banku DnB NORD Polska Załącznik 1. Zestawienie ofert bankowych Bank Pocztowy Volkswagen Bank direct Millenium PKO BP SBO BPH Toyota Bank Polska NORDEA LUKAS Wiedza i znajomość konsultanta specyfiki NGO w skali od 1 (najsłabsza) do 5 (b. dobra) Jakość i profesjonalizm obsługi, znajomość produktów w skali od 1 do Czy istnieje odrębna oferta dla NGO. Jeśli nie, to, na jakich zasadach są traktowane (jak MŚP, klienci indywidualni?) Tak Nie nie Specjalny Zestaw Wspólny Cel Nie 6 pakietów Nie Nie Tak (3 pakiety) Koszty założenia konta i oferta dostępna w koncie 30zł/m-c 0zł 25 zł/ m-c Wspólny Cel 14 zł/m-c 25zł/m-c zależne od pakietu 10 zł/m-c konto efirma+, 30 zl/ m-c pakiet SYMFONIA 29 zl/m-c Koszt rachunków dodatkowych, subkont 32 rachunki dodatkowe w pakiecie za darmo 0zł Nie można subkont można nowe rachunki 25 zł/m-c 25 zł/m-c 20 zł/m-c każde 20zł/ założenie i 15 zł/m-c nie można subkont 30 zl 0 zl (do 5 kont Bankowość internetowa (koszty udostępnienia, abonament miesięczny) Tak,w rachunku 36zł rocznie tak, w rachunku 2 zł/m-c Tak, w rachunku w pakiecie tak, w rachunku tak, w rachunku 0 zl Opłata za przelewy wew. 0zł 0zł 0zł 0zł 0zł 0zł 0zł 0zł 0zł Opłata za przelewy zew. 1,1zł 0zł 0,50 zł 0,50zł 2zł 2zł 0/2zł 1zł 0/0,50zł Koszty wydania karty płatniczej Wydanie:0zł, 5 zł/m-c 50 zł/ 2 lata wydanie 15 zł/rok + 2,99 zł/m-c 20 zł/rok 15 zł +11 zł/m w pakiecie 40 zł/rok 3 pierwsze 0 zl, następne 50 zl bezpłatnie dowolna liczba 18