17 praktycznych przykładów. Świadczenie przedemerytalne. dyskryminacji. przydatna strategia, orzecznictwo zasadach sądów ma pracy.

Transkrypt

1 17 praktycznych przykładów Świadczenie Zakaz przedemerytalne dyskryminacji w kto zatrudnieniu i na jakich przydatna strategia, orzecznictwo zasadach sądów ma pracy do niego prawo 1

2 Świadczenie przedemerytalne Ubezpieczenia społeczne dla specjalistów WYJĄTKOWEEBOOKIZADARMODLACIEBIE Zajmujesz się ubezpieczeniami społecznymi? Pobierz darmowe ebooki. Jeśli: zajmujeszsięubezpieczeniamispołecznymi, chceszwiedziećozmianachwprzepisachiskutkachtychzmian wpraktyce KLIKNIJ i pobierz bezpłatne e-poradniki! 2

3 17 praktycznych przykładów Świadczenie przedemerytalne kto i na jakich zasadach ma do niego prawo Aby ZUS przyznał prawo do świadczenia przedemerytalnego, ubezpieczony musi spełnić wiele warunków. Można je sklasyfikować w dwóch grupach. Pierwsza z nich to warunki jednakowe dla wszystkich osób, które ubiegają się o świadczenie przedemerytalne. Druga to warunki szczególne, zindywidualizowane, uzależnione od stażu pracy, wieku, przyczyn rozwiązania stosunku pracy, uzależnione od tego, o jakie świadczenie ubiega się wnioskodawca. W jakich okolicznościach pracownik nie musi ukończyć wieku wskazanego w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych, aby uzyskać prawo do tego świadczenia? 5, 7 Czy przepisy wymagają, aby 6-miesięczny okres zatrudnienia u ostatniego pracodawcy był okresem nieprzerwanym? 8 Kiedy przedsiębiorca może pobierać świadczenie przedemerytalne? 9 3

4 Świadczenie przedemerytalne Warunki wspólne dla wszystkich świadczeń Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 170 ze zm.) świadczenie to przysługuje osobie, która spełnia szczególne warunki wymagane do przyznania tego świadczenia, jeżeli: przez okres co najmniej 6 miesięcy pobierała zasiłek dla bezrobotnych, nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna, w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, złoży wniosek w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia, w tym w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych albo innej pracy zarobkowej, jeżeli w okresie pobierania zasiłku wykonywała inną pracę zarobkową lub zatrudnienie w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia albo była zatrudniona w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wykonywanie jednej z tych prac ustało po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Począwszy od 1 lutego 2011 r. termin ten w szczególnie uzasadnionych przypadkach podlega przywróceniu na wniosek osoby zainteresowanej. O jego przywróceniu rozstrzyga organ rentowy. Warunki indywidualne do przyznania świadczenia przedemerytalnego Uwzględniając przyczynę ustania zatrudnienia oraz status, jaki osoba bezrobotna posiadała przed uzyskaniem prawa do zasiłku dla bezrobotnych, uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego można sklasyfikować w sześciu grupach: 4

5 17 praktycznych przykładów 1. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego To osoby, z którymi stosunek pracy lub stosunek służbowy rozwiązano z powodu likwidacji pracodawcy lub jego niewypłacalności, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat kobieta, oraz 61 lat mężczyzna, oraz posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Ukończenia wskazanego wyżej wieku nie wymaga się od osoby, która do 31 grudnia poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy). Za przepisy o ochronie roszczeń pracowniczych uważa się przepisy ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1256). Niewypłacalność pracodawcy zachodzi wówczas, gdy na podstawie prawa upadłościowego: ogłoszono upadłość pracodawcy od daty postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości, odrzucono wniosek o ogłoszenie upadłości z powodu niezłożenia przez jego wierzyciela zaliczki na koszty postępowania od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądowego wydanego w tej sprawie, 5

6 Świadczenie przedemerytalne odrzucono wniosek o ogłoszenie upadłości pracodawcy, ponieważ jego majątek oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądowego wydanego w tej sprawie, umorzono postępowanie upadłościowe, ponieważ: a) majątek masy nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, b) wierzyciel, na którego wniosek upadłość była ogłoszona, nie złożył zaliczki na koszty postępowania, a zachodzi brak płynnych funduszy na te koszty od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądowego wydanego w tych sprawach. Niewypłacalność pracodawcy zachodzi także w razie niezaspokojenia roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych: w okolicznościach stanowiących, zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej, podstawę do: a) wykreślenia z ewidencji działalności wpisu o podjęciu takiej działalności przez osobę fizyczną, b) cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej od dnia wystąpienia tych okoliczności, przez pracodawcę, wobec którego, na podstawie odrębnych przepisów jest prowadzone postępowanie likwidacyjne od dnia wszczęcia tego postępowania. WNIOSKI DLA PŁATNIKA składek Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego nastąpiło nie wcześniej niż w dniu, w którym wszczęto postępowanie likwidacyjne lub wystąpiła niewypłacalność. 2. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego To osoby, z którymi stosunek pracy rozwiązano z przyczyn dotyczących zakładu pracy. 6

7 17 praktycznych przykładów Obejmuje ona przypadki, w których: 1. Rozwiązanie tego stosunku nastąpiło z przyczyn niedotyczących pracowników, zgodnie z przepisami ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 1474) lub zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 20 pracowników. 2. Rozwiązanie tego stosunku nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych. 3. Stosunek wygasł w przypadku śmierci pracodawcy lub gdy odrębne przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy lub stosunku służbowego w wyniku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy. Osoby, z którymi stosunek pracy rozwiązano w powyższym trybie, nabędą uprawnienia do świadczenia przedemerytalnego, jeśli do dnia rozwiązania stosunku służbowego lub stosunku pracy ukończyły wiek co najmniej 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna oraz posiadają okres uprawniający do emerytury, wynoszący 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy). Ukończenie wskazanego wieku nie jest wymagane, jeżeli osoba, z którą rozwiązano stosunek pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia, posiada okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy). W przypadkach przedstawionych w pkt 1 i 2 wymagane jest spełnienie warunku przebycia okresu zatrudnienia nie krótszego niż 6 miesięcy u ostatniego pracodawcy, a więc u tego, który został zlikwidowany, stał się niewypłacalny itp. Należy wskazać, że za okres zatrudnienia uważany jest także okres pobierania zasiłku chorobowego czy też wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy. Natomiast za okres zatrudnienia nie uważa się okresu urlopu bezpłatnego. 7

8 Świadczenie przedemerytalne WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK Przepisy ustawy o świadczeniach przedemerytalnych nie wymagają, aby 6-miesięczny okres zatrudnienia u ostatniego pracodawcy był okresem nieprzerwanym. Tak więc warunek ten spełni także osoba, która bezpośrednio przed rozwiązaniem stosunku pracy była zatrudniona u tego samego pracodawcy, np. przez okres 4 miesięcy poprzedzony 3-miesięcznym okresem urlopu bezpłatnego i 2-letnim zatrudnieniem. Natomiast nie można uznać, że został spełniony warunek 6-miesięcznego, nieprzerwanego zatrudnienia u ostatniego pracodawcy, w przypadku gdy ostatni okres zatrudnienia u tego pracodawcy wynosił np. 2 miesiące, a pozostałe 4 miesiące zostały przebyte w ramach innego, wcześniejszego stosunku pracy. Przykład 1. Niespełniony warunek 6-miesięcznego zatrudnienia Jan W. złożył wniosek o świadczenie przedemerytalne. Posiada on 40-letni okres składkowy i nieskładkowy. Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem nastąpiło w wyniku likwidacji zakładu pracy. Pan Jan był pracownikiem firmy budowlanej w latach i ostatnio przed ogłoszeniem likwidacji przez 5 miesięcy. Po ustaniu stosunku pracy mężczyzna ten zarejestrował się w urzędzie pracy, pobierał zasiłek dla bezrobotnych przez okres 6 miesięcy. Urząd nie proponował bezrobotnemu zatrudnienia. W tym przypadku nie można uznać, że spełniony został warunek pozostawania w zatrudnieniu przez okres co najmniej 6 miesięcy u tego pracodawcy, z którym został rozwiązany stosunek pracy. ZUS nie weźmie pod uwagę zatrudnienia wykonywanego w latach przy ustalaniu wymaganego 6-miesięcznego okresu. W świadectwie pracy lub w odrębnym zaświadczeniu pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem wskazuje, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy i podaje przyczynę rozwiązania stosunku pracy. Pracodawca, który zatrudnia mniej niż 20 pracowników, przyczynę rozwiązania stosunku pracy wskazuje w odrębnym zaświadczeniu. W stosunku do tych pracodawców nie mają bowiem zastosowania przepisy 8

9 17 praktycznych przykładów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczacych pracowników. Jeżeli ze świadectwa pracy lub odrębnego zaświadczenia albo innych dokumentów przedłożonych przez wnioskodawcę nie wynika przyczyna rozwiązania stosunku pracy organ rentowy rozpatrujący wniosek o świadczenie przedemerytalne przeprowadza postępowanie wyjaśniające w celu ustalenia tych okoliczności. 3. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego To osoby, które do dnia ogłoszenia upadłości prowadziły przez okres nie krótszy niż 24 miesiące działalność pozarolniczą, w rozumieniu przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) i za ten okres opłaciły składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyły co najmniej 56 lat kobieta i 61 lat mężczyzna i posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Uprawnienia tych osób są określone w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK Warunek nieprzerwanego prowadzenia pozarolniczej działalności przez okres nie krótszy niż 24 miesiące i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za cały okres podlegania ubezpieczeniom należy spełnić do dnia ogłoszenia upadłości, tj. do dnia, w którym sąd wydał postanowienie w tej sprawie. Przedsiębiorca może więc pobierać świadczenie przedemerytalne tylko w jednym przypadku: jeżeli ogłosi upadłość. Nie wystarczy, że wyrejestruje firmę z powodu nieopłacalności i potwierdzi ten fakt zaświadczeniem z odpowiedniej ewidencji czy rejestru i urzędu skarbowego. Osoby, które prowadziły pozarolniczą działalność, muszą do wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego dołączyć postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości. 9

10 Świadczenie przedemerytalne WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK Wymagany warunek upadłości działalności pozarolniczej do celów uzyskania świadczenia przedemerytalnego budził od samego początku wiele kontrowersji. Fakt ten znalazł odzwierciedlenie w orzecznictwie. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 15 marca 2006 r. (sygn. akt III AUa15/06, opubl. w OSA 2007/8/14) orzekł, że w sytuacji, gdy przychód firmy jest znaczenie niższy od kosztów jego uzyskania i dłużnik spełnia zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe przesłanki do ogłoszenia upadłości, a jedyną przeszkodą do jej ogłoszenia jest niemożność wpłacania nawet zaliczki na poczet kosztów postępowania, należy przyjąć, iż istnieją obiektywne przyczyny zaprzestania prowadzenia działalności, a więc cel, jakiemu miała służyć ustawa z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych, został osiągnięty. Sąd uznał, że uzależnienie prawa do świadczeń przedemerytalnych dla osób prowadzących działalność pozarolniczą od ogłoszenia upadłości nie jest zgodne z konstytucyjną zasadą równego traktowania. Sprawa znalazła swój finał w Trybunale Konstytucyjnym, który wyrokiem z 20 listopada 2006 r. (sygn. akt SK 66/06, opubl. w OTK 2006/10/52) uznał, że przepis ustawy uzależniający prawo do świadczenia od ogłoszenia upadłości przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą jest zgodny z konstytucją. Aby ogłosić upadłość, przedsiębiorca musi być niewypłacalny, co oznacza, że nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. Dłużnika będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej, ale wyposażoną w zdolność prawną uważa się za niewypłacalnego również wtedy, gdy jego zobowiązania przekraczają wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy wykonuje je na bieżąco. Z wnioskiem o ogłoszenie upadłości może wystąpić sam zainteresowany lub jego wierzyciel. Przy ogłaszaniu upadłości osoby fizycznej do masy upadłości (stanowi ona zabezpieczenie spłaty jego wymagalnych zobowiązań) wchodzi cały majątek upadłego, a także małżonka pozostającego we wspólności ustawowej. Przedsiębiorca musi też posiadać majątek, który wystarczy na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości. Sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje sąd upadłościowy właściwy dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika. 10

11 17 praktycznych przykładów 4. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego Są to byli renciści. Osoba, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa renty z tytułu niezdolności do pracy, uzyska prawo do świadczenia przedemerytalnego w przypadku, gdy rentę tę pobierała nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat oraz do dnia, w którym ustało prawo do renty, ukończyła co najmniej 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy). WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK Za dzień ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy uważa się pierwszy dzień miesiąca przypadający po miesiącu, do którego przysługiwała renta okresowa lub dzień określony w decyzji organu rentowego, jeżeli przyczyna ustania tego prawa jest inna niż upływ okresu, nas jaki przyznano rentę. Określenie tej daty ma niezmiernie ważne znaczenie z uwagi na to, że jednym z warunków uzyskania świadczenia przedemerytalnego jest zarejestrowanie się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni, licząc od następnego dnia po ustaniu prawa do renty. Warunek terminowego zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy zostanie spełniony także wówczas, gdy osoba, która utraciła prawo do renty, zarejestruje się w tym urzędzie w ciągu 30 dni od wydania decyzji odmawiającej przyznania renty na dalszy okres. Zatem za rentę z tytułu niezdolności do pracy, uważa się każdą rentę przysługującą na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.), a także rentę przyznaną na podstawie przepisów ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.), ustawy z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2013 r. poz. 737), w tym także rentę szkoleniową oraz rentę przyznaną na podstawie ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz 11

12 Świadczenie przedemerytalne ich rodzin (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 871 ze zm.), a także ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.). Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje w przypadku ustania prawa do renty. Ustanie prawa do renty oznacza utratę dalszych uprawnień do tego świadczenia i może nastąpić np. wskutek upływu okresu, na jaki była przyznana ta renta, i niezgłoszenia wniosku o ustalenie prawa do tej renty na dalszy okres albo też wskutek orzeczenia lekarza orzecznika ZUS albo komisji lekarskiej ZUS o zdolności do pracy. Tak więc świadczenie przedemerytalne nie zostanie przyznane osobie, która jest uprawniona do tej renty, a np. zgłosiła wniosek o jej zawieszenie. W tym przypadku nie następuje bowiem ustanie prawa do renty, a jedynie wskutek wniosku uprawnionego wstrzymana jest jej wypłata. Przykład 2. Ustanie prawa do okresowej renty Z dniem 31 marca 2017 r. ustało prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznane Wojciechowi Ł. Zainteresowany przed upływem terminu, do którego przysługiwała okresowa renta złożył wniosek o kontynuowanie uprawnień do świadczenia. W wyniku postępowania orzeczniczego 27 kwietnia 2017 r. komisja lekarska ZUS ustaliła, że pan Wojciech jest zdolny do pracy. Dnia 15 maja 2017 r. ZUS wydał decyzję w sprawie braku uprawnień pana Wojciecha do renty. W dniu 20 maja 2017 r. mężczyzna ten zarejestrował się w urzędzie pracy. Został więc zachowany termin zarejestrowania się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od daty ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Kolejny warunek, jaki musi spełnić osoba, o której mowa w wyżej wskazanym przepisie, to 5-letni okres nieprzerwanego pobierania tej renty. Warunek ten nie zostanie spełniony, gdy w okresie uprawnienia do renty wystąpiły przerwy w jej pobieraniu, spowodowane np. osiąganiem przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. 12

13 17 praktycznych przykładów Przykład 3. 3-letni okres zawieszenia wypłaty renty Maria D. wystąpiła w wnioskiem o świadczenie przedemerytalne. Do 31 października 2016 r. od 7 lat była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Pani Maria zarejestrowała się w urzędzie pracy 8 listopada 2016 r. Dnia 14 czerwca 2017 r. urząd pracy wydał zaświadczenie stwierdzające pobieranie przez 6 miesięcy zasiłku dla bezrobotnych i zachowanie przez wnioskodawczynię statusu osoby bezrobotnej. Pani Maria ma ukończone 56 lat i 27-letni okres składkowy i nieskładkowy. Zainteresowana przez 3 lata miała zawieszoną wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym przypadku nie został więc spełniony warunek nieprzerwanego pobierania przez okres co najmniej 5 lat renty z tytułu niezdolności do pracy. Przy ustalaniu 5-letniego okresu nieprzerwanego pobierania renty nie wymaga się jednak, aby było ostatnie 5 lat pobierania tej renty. Przykład 4. 5 lat pobierania renty W maju 2017 roku z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne wystąpiła Elżbieta P., która była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 15 lipca 2010 r. do 31 października 2016 r. Z dniem 31 października 2016 r. prawo do renty ustało, gdyż zainteresowana nie złożyła wniosku o ustalenie prawa do świadczenia na dalszy okres. Pani Elżbieta zarejestrowała się w urzędzie pracy w listopadzie 2016 roku. Przez cały czas uprawnień do renty renta ta była wypłacana. W kwietniu i październiku 2011 roku wnioskodawczyni nie przysługiwało prawo do wypłaty renty, ponieważ w wyniku rozliczenia miesięcznego organ rentowy uznał, że kwota przychodu jest wyższa niż 130% przeciętnego wynagrodzenia. Za te miesiące świadczenie podlegało zawieszeniu. Jednakże w okresie uprawnień do renty, w wyniku rozliczenia za poprzednie lata kalendarzowe, organ rentowy ustalił, że świadczenie powinno być wypłacane w zmniejszanej wysokości. Należy zatem uznać, że ZUS wypłacał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy przez 5 lat. 13

14 Świadczenie przedemerytalne 5. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego Są to osoby, o których mowa w art. 6 ustawy z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 3, poz. 20). Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobom spełniającym warunki do uzyskania statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku dla bezrobotnych, określone w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli posiadają okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat były zatrudnione w zakładach wymienionych załącznikach 2 i 3 do ustawy z 19 czerwca 1997 r. oraz w przedsiębiorstwach powstałych w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia tych zakładów lub przedsiębiorstw korzystających z ich majątków do czasu zaprzestania produkcji wyrobów zawierających azbest i oczyszczania tych zakładów z azbestu. Przy ustalaniu tego okresu uwzględnia się okresy przebyte do 31 grudnia 1999 r. Za okres ten uważa się również okresy zatrudnienia w innych przedsiębiorstwach, jeżeli pracownik, był oddelegowany i wykonywał stale pracę na terenie zakładów wskazanych w załącznikach 2 i 3 do wymienionej wyżej ustawy. Do 10-letniego okresu zatrudnienia, o którym mowa w tym przepisie, nie wlicza się okresu urlopu bezpłatnego. Z okresu tego nie wyłącza się okresu pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz świadczeń pieniężnych na wypadek choroby i macierzyństwa. Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje tylko tym osobom, które 28 września 1997 r., tj. w dniu wejścia w życie ustawy z 19 czerwca 1997 r., były zatrudnione w zakładach wymienionych w załącznikach 2 i 3 lub oddelegowane do tych zakładów, a rozwiązanie stosunku pracy z ostatnim pracodawcą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia. 6. grupa uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego Od 1 stycznia mamy nową grupę osób uprawnionych do omawianego świadczenia. Są to osoby, które: do dnia ustania prawa do świad- 14

15 17 praktycznych przykładów czenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub zasiłku dla opiekuna z powodu śmierci osoby, nad którą była sprawowana opieka, pobieranego nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, udowodniły okresy uprawniające do emerytury, wynoszące co najmniej 20 lat (kobieta) i 25 lat (mężczyzna), osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna), zarejestrowały się w powiatowym urzędzie pracy w ciągu 60 dni od ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub zasiłku dla opiekuna. Okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna podlega wliczeniu do wymaganego okresu co najmniej 365 dni, uprawniającego do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Warunek pobierania przez wymagany okres świadczenia lub zasiłku uważa się za spełniony, jeśli jest to łączny, nieprzerwany okres nie krótszy niż 365 dni. Oznacza to, że jeśli wystąpiły przerwy w pobieraniu tego świadczenia lub zasiłku, np. z uwagi na podjęcie zatrudnienia warunek pobierania ich przez okres co najmniej 365 dni, wymagany do przyznania świadczenia przedemerytalnego, nie jest spełniony. Przy ustalaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego dla opiekunów osób niepełnosprawnych, konieczne jest zachowanie ciągłości i kolejności zdarzeń przewidzianych w tym przepisie. Wszystkie elementy sekwencji zdarzeń muszą wystąpić w określonym w tym przepisie porządku i czasie. Oznacza to, że 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych związany z nabyciem statusu osoby bezrobotnej musi przypadać bezpośrednio po okresie pobierania, przez co najmniej 365 dni, świadczenia lub specjalnego zasiłku opiekuńczego czy też zasiłku dla opiekuna. Prawo do świadczenia przedemerytalnego nie przysługuje więc, jeśli między ustaniem prawa do świadczenia lub ww. zasiłków a dniem zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy wykonywana była praca zarobkowa stanowiąca tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Warunek zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy w terminie 60 dni, licząc od dnia następującego po dniu ustania prawa do tego świadczenia lub zasiłku, określonego w zaświadczeniu organu wypłacającego to świadczenie. 15

16 Świadczenie przedemerytalne WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne ma obowiązek przedłożenia, oprócz dokumentów wspólnych do wszystkich kategorii świadczeń wraz z wnioskiem o przyznanie świadczenia przedemerytalnego zaświadczenia organu wypłacającego świadczenie lub zasiłek, potwierdzającego: nieprzerwane pobieranie przez okres co najmniej 365 dni ww. świadczenia lub zasiłku, utratę prawa do ww. świadczenia lub zasiłku z powodu śmierci osoby, nad którą opieka była sprawowana, a także datę ustania prawa do ww. świadczenia lub zasiłku. Wysokość świadczenia Świadczenie przedemerytalne przysługuje w wysokości wynoszącej od 1 marca 2017 r ,00 zł. Jest to kwota ryczałtowa. Wyjątkiem od tej zasady jest świadczenie przedemerytalne przyznawane osobie, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie przedemerytalne nie może być wyższe niż ostatnio otrzymywana renta. Świadczenie przedemerytalne podlega okresowej waloryzacji, która przeprowadzana jest na zasadach i w terminach przewidzianych w ustawie emerytalnej. Przykład 5. Świadczenie przedemerytalne w kwocie renty Z dniem 1 grudnia 2016 r. Bożena W. osoba uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy utraciła prawo do świadczenia. Do 30 listopada 2016 r. renta przysługiwała jej w kwocie 805,00 zł. Zainteresowana spełniała wszystkie warunki wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego od 10 czerwca 2017 r. ZUS przyznał pani Bożenie świadczenie przedemerytalne w wysokości ostatnio pobieranej renty, tj. w kwocie 805,00 zł. Przykład 6. Świadczenie w wysokości ryczałtowej W maju 2017 roku z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne wystąpił Dariusz M., który w 2016 roku utracił prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta ta przysługiwała mu w kwocie 2.100,00 zł. Pan Dariusz spełnił wszystkie warunki wymagane do 16

17 17 praktycznych przykładów uzyskania świadczenia. ZUS przyznał mu je od 11 maja 2017 r. w wysokości 1.040,00 zł. Prawo do świadczenia w trakcie miesiąca Wysokość świadczenia przedemerytalnego, do którego prawo powstało od innego dnia niż pierwszy dzień miesiąca, ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę dni w miesiącu kalendarzowym, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni, za które przysługuje świadczenie. Przykład 7. Przyznanie świadczenia w ciągu miesiąca Dnia 12 czerwca 2017 r. ZUS przyznał pani Ewie R. świadczenie przedemerytalne w kwocie 1.040,00 zł. W celu uzyskania świadczenia należnego za czerwiec kwotę tego świadczenia należy podzielić przez 30 (1.040,00 zł : 30 = 34,67 zł), a następnie pomnożyć przez 19 (34,67 zł 19). Zatem za czerwiec 2017 roku pani Ewie przysługuje świadczenie przedemerytalne w kwocie 658,73 zł. Wniosek o przyznanie świadczenia Postępowanie o przyznanie świadczenia przedemerytalnego wszczyna się na wniosek osoby ubiegającej się o to świadczenie. Wniosek ten należy złożyć w oddziale (inspektoracie) ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. Data wniosku o świadczenie Data zgłoszenia wniosku o świadczenie ma niezmiernie ważne znaczenie, bo między innymi od terminowego złożenia wniosku zależy to, czy ZUS przyzna świadczenie, czy też wyda decyzję odmawiającą prawa do jego przyznania. Wniosek o świadczenie musi być zgłoszony w terminie nieprzekraczającym 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W szczególnie uzasadnionych przypadkach ZUS na wniosek osoby zainteresowanej może przywrócić termin na złożenie tego wniosku. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o świadczenie 17

18 Świadczenie przedemerytalne przedemerytalne wykonywała zatrudnienie lub inną pracę zarobkową w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia albo zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, które to zatrudnienie i prace są wliczane do 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, a praca ta lub zatrudnienie ustaną po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, wniosek o świadczenie przedemerytalne należy złożyć w terminie 14 dni od ich ustania. Dokumenty wymagane do przyznania świadczenia przedemerytalnego Osoba ubiegająca się o świadczenie przedemerytalne ma obowiązek przedłożenia odpowiednich dokumentów. Są to dokumenty, bez których nie jest możliwe przyznanie świadczenia przedemerytalnego, a ich brak spowoduje wydanie przez ZUS decyzji odmawiającej przyznania tego świadczenia. Do dokumentów tych należą: dokument wydany przez powiatowy urząd pracy poświadczający co najmniej 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, fakt aktualnego zarejestrowania jako bezrobotny oraz potwierdzenie, iż w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych wnioskodawca bez uzasadnionej przyczyny nie odmówił przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, dokument potwierdzający wykonywanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, świadectwo pracy potwierdzające fakt zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, świadectwo pracy zawierające podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego, dokument pozwalający na ustalenie przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy, jeśli świadectwo pracy nie będzie potwierdzało tych okoliczności, postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości w przypadku osób, które prowadziły pozarolniczą działalność, 18

19 17 praktycznych przykładów zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o dacie zarejestrowania osoby, która utraciła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, decyzja wydana przez powiatowy urząd pracy o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych w przypadku osób, które utraciły to prawo z powodu okresu, na jaki zasiłek został przyznany, dowody potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe oraz ewentualnie okresy pracy w gospodarstwie rolnym lub okresy ubezpieczenia za granicą, przebyte w państwie, z którym Polskę łączy umowa międzynarodowa w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, albo państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zaświadczenie organu wypłacającego świadczenie lub zasiłek, potwierdzającego: nieprzerwane pobieranie przez okres co najmniej 365 dni ww. świadczenia lub zasiłku, utratę prawa do ww. świadczenia lub zasiłku z powodu śmierci osoby, nad którą opieka była sprawowana, a także datę ustania prawa do ww. świadczenia lub zasiłku. Dokumentowanie okresów uwzględnianych przy ustalaniu prawa Obowiązek udowodnienia okresów uwzględnianych przy ustalaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego spoczywa na wnioskodawcy. Środki dowodowe wymagane do uwzględnienia tych okresów wskazane są w ustawie emerytalnej. Przy ustalaniu prawa do świadczenia przedemerytalnego uwzględnia się okresy: składkowe, nieskładkowe oraz tzw. okresy uzupełniające. Wymagane dokumenty potwierdzające powyższe okresy są uzależnione od rodzaju okresu i okresu, w jakim zostały przebyte. Powstanie prawa do świadczenia przedemerytalnego ZUS ustali prawo do świadczenia przedemerytalnego od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Świadcze- 19

20 Świadczenie przedemerytalne nia przedemerytalne przyznane na podstawie ustawy wypłaca się w terminie płatności wskazanym w decyzji przyznającej to świadczenie. Do wniosku muszą być dołączone odpowiednie dokumenty lub oświadczenia stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie żądanego świadczenia i ustalenie jego wysokości. Brak jakiegokolwiek dokumentu uzasadniającego przyznanie świadczenia przedemerytalnego wyłącza możliwość przyznania tego świadczenia od daty wcześniejszej niż od następnego dnia po dniu, w którym zostanie przedłożony ostatni wymagany dokument. Przykład 8. Konieczność uzupełnienia dokumentów W dniu 22 maja 2017 r. z wnioskiem o przyznanie świadczenia przedemerytalnego wystąpił 61-letni Remigiusz L. prowadzący wcześniej przez 20 lat nieprzerwanie pozarolniczą działalność gospodarczą. Do wniosku dołączył postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości. Na podstawie wszystkich przedłożonych dokumentów ZUS przyjął, że zainteresowany udowodnił jedynie 22 lata okresu ubezpieczenia wobec wymaganych 25 lat. Jednakże w kwestionariuszu ZUS Rp-6 pan Remigiusz podał, że pracował po 16. roku życia przez 10 lat w gospodarstwie rolnym rodziców. W związku z tym organ rentowy poinformował zainteresowanego o konieczności przedłożenia dowodów wymaganych do uwzględnienia okresów pracy w gospodarstwie rolnym. W przypadku uwzględnienia tego okresu na podstawie doręczonych dokumentów ZUS przyzna panu Remigiuszowi świadczenie przedemerytalne od następnego dnia przypadającego po dniu, w którym przedłożył on dowody. Gdyby wnioskodawca przedłożył komplet wymaganych dokumentów wraz ze złożonym wnioskiem, organ rentowy przyznałby prawo do świadczenia od 23 maja 2017 r. Jeżeli osoba zainteresowana, która składa wniosek o świadczenie przedemerytalne, nie przedłoży wraz z wnioskiem zaświadczenia o 6-miesięcznym okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub decyzji o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych ZUS nie ustali prawa do świadczenia przedemerytalnego. 20

21 17 praktycznych przykładów Przykład 9. Brak dokumentów związanych z zasiłkiem dla bezrobotnych W dniu 21 kwietnia 2017 r. Renata Ch. złożyła wniosek o świadczenie przedemerytalne po upływie 12-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. W 2016 roku pracodawca rozwiązał z nią stosunek pracy z powodu likwidacji firmy. Pani Renata nie dołączyła do wniosku zaświadczenia o okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych i nie przedłożyła decyzji o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Organ rentowy w razie niedołączenia tych dokumentów w wyznaczonym terminie wyda decyzję odmawiającą prawa do świadczenia przedemerytalnego. Jeśli wnioskodawczyni dostarczy te dokumenty w wyznaczonym terminie, ZUS ustali prawo do świadczenia od następnego dnia po ich przedłożeniu przez zainteresowaną. Przyznawanie i wypłata świadczeń przedemerytalnych Jak już wcześniej wspomnieliśmy, decyzję w sprawie świadczenia przedemerytalnego wydaje ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, w którym osoba ubiegająca się o to świadczenie złożyła stosowny wniosek. Przez miejsce zamieszkania należy rozumieć miejsce zameldowania na pobyt stały. W decyzji tej organ rentowy stwierdza, że przyznaje prawo do świadczenia przedemerytalnego lub odmawia jego przyznania. W przypadku decyzji odmownej organ rentowy zobowiązany jest wskazać podstawę prawną i uzasadnienie odmowy. W decyzji przyznającej świadczenie organ rentowy wskazuje podstawę prawną przyznania oraz termin płatności świadczenia przedemerytalnego, a także jego wysokość. Nadaje również numer świadczenia, na który świadczeniobiorca powołuje się w razie korespondencji z organem rentowym. Decyzję przyznającą świadczenie po raz pierwszy organ rentowy zobowiązany jest wydać w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W przypadku gdy zainteresowany odwołał się od tej decyzji, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się dzień wpływu do organu rento- 21

22 Świadczenie przedemerytalne wego prawomocnego orzeczenia organu rentowego, ustalającego prawo do świadczenia. W tym samym terminie organ rentowy ma obowiązek podjąć wypłatę świadczenia. Jeżeli jednak miedzy datą zgłoszenia wniosku a dniem wydania decyzji zainteresowany podejmie zatrudnienie, dalsze postępowanie co do wypłaty jest uzależnione od wysokości osiągniętego przychodu. Prawo do świadczenia jest rozpatrywane na dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia. Osiąganie przychodu przez osobę ubiegającą się o przyznanie świadczenia przedemerytalnego i między datą otrzymania zaświadczenia z urzędu pracy a dniem zgłoszenia wniosku o świadczenie przedemerytalne skutkuje każdorazowo ustaleniem, czy w takim przypadku osoba ma w dalszym ciągu status osoby bezrobotnej. Jeżeli na podstawie zebranych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa do świadczenia przedemerytalnego za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu wyznaczonego przez organ rentowy do przedstawienia niezbędnych dowodów albo datę przedstawienia tych dowodów, jeśli zostały przedłożone przed upływem dodatkowego terminu. Świadczenia wypłaca się osobom uprawnionym lub osobom sprawującym nad nimi opiekę prawną za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania świadczeń albo na wniosek tej osoby na jej rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Środki odwoławcze Od decyzji organu rentowego przysługują środki odwoławcze przewidziane w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) dla decyzji w sprawach emerytur i rent. Tryb odwoławczy w tych sprawach uregulowany jest w art. 83 tej ustawy. Od decyzji w sprawach świadczeń przedemerytalnych zainteresowanemu przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2 miesięcy od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie przedemerytalne. Termin na wniesienie odwołania wynosi miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie wnosi się na piśmie do organu rentowego lub ustnie do protokołu sporządzonego przez ten organ, który wydał zaskarżoną decyzję. Jeżeli organ rentowy uzna odwołanie za 22

23 17 praktycznych przykładów słuszne, zmienia lub uchyla decyzję niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wniesienia odwołania. W tym przypadku odwołaniu nie nadaje się dalszego biegu. Jeśli natomiast odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, ZUS przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem. W dalszej części postępowanie odwoławcze toczy się według zasad określonych w Kodeksie postępowania cywilnego. Od wyroku sądu okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych przysługuje apelacja do sądu apelacyjnego. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwóch tygodni od doręczenia stronie skarżącej wyroku wraz z uzasadnieniem, a jeżeli strona skarżąca nie zażądała uzasadnienia wyroku w terminie dwutygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin żądania uzasadnienia. Orzeczenia sądu apelacyjnego wydane w sprawach świadczeń stają się prawomocne z upływem terminu przewidzianego do wniesienia kasacji. Kasacja do Sądu Najwyższego przysługuje od wyroku lub postanowienia sądu apelacyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie dwóch miesięcy od daty doręczenia stronie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Kasację wnosi się przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym. Ustanie prawa do świadczenia Prawo do świadczenia ustaje w przypadku zaistnienia jednej z okoliczności wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy z 30 kwietnia 2004 r., a więc: na wniosek osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne, w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, ustalonej decyzją organu rentowego ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach, z dniem osiągnięcia wieku emerytalnego, z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadania nieruchomości rolnej, o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział w nieruchomości przekracza 2 ha przeliczeniowe, wraz ze śmiercią osoby uprawnionej. 23

24 Świadczenie przedemerytalne Wniosek osoby uprawnionej Jeżeli osoba, której prawo ustało wskutek zgłoszenia takiego wniosku, będzie chciała ponownie uzyskać świadczenie przedemerytalne, będzie musiała spełnić wszystkie warunki wymagane do jego przyznania, tak jakby ubiegała się o to świadczenie po raz pierwszy. Nabycie prawa do emerytury Prawo do świadczenia ustaje także w przypadku nabycia przez osobę uprawnioną prawa do emerytury. W przypadku złożenia wniosku o emeryturę organ rentowy ustala prawo do tego świadczenia od dnia spełnienia wszystkich wymaganych warunków, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zostanie złożony wniosek o emeryturę. W takiej sytuacji prawo do świadczenia ustaje w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury. Przykład 10. Emerytura w miesiącu złożenia wniosku Alina C., pobierająca świadczenie przedemerytalne, złożyła 21 lipca 2017 r. wniosek o emeryturę. Spełnia warunki do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ legitymuje się 18-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Dnia 20 czerwca 2017 r. pani Alina ukończyła 60 lat. ZUS przyzna wnioskodawczymi emeryturę od 1 lipca 2017 r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek. Natomiast prawo do świadczenia przedemerytalnego ustanie 30 czerwca 2017 r. Osiągnięcie wieku emerytalnego Prawo do świadczenia ustaje w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia wieku emerytalnego. Organ rentowy zobowiązany jest do wszczęcia z urzędu postępowania o przyznanie emerytury. Odpowiednia regulacja, nakładająca na organ rentowy ten obowiązek, została wprowadzona w art. 116 ustawy emerytalnej. Postępowanie o przyznanie powinno zostać wszczęte w terminie dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym uprawniony osiągnie wiek emerytalny. Do zainteresowanego 24

25 17 praktycznych przykładów ZUS wyśle formularz wniosku o emeryturę ZUS Rp-1 wraz z informacją o wstrzymaniu wypłaty świadczenia przedemerytalnego od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. W informacji tej wyznaczony termin na złożenie wniosku, który nie powinien być późniejszy niż miesiąc, w którym zostanie osiągnięty wiek emerytalny. Organ rentowy poinformuje też zainteresowanego o konieczności przedłożenia brakujących dokumentów, wymaganych do przyznania emerytury (np. zaświadczenia o zarobkach). WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK W sytuacji gdy osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego złoży wniosek o emeryturę w miesiącu, w którym ukończy wiek emerytalny i w miesiącu tym spełnia warunki wymagane do przyznania emerytury, prawo do emerytury przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Przykład 11. Wstrzymanie wypłaty świadczenia przedemerytalnego Barbara F. uprawniona do świadczenia przedemerytalnego ukończyła wiek 61 lat i 2 miesiące 15 czerwca 2017 r. W kwietniu 2017 roku ZUS przesłał pani Barbarze wniosek o emeryturę wraz z informacją o wstrzymaniu wypłaty świadczenia przedemerytalnego z dniem 15 czerwca 2017 r. Poinformował także, iż wniosek należy złożyć nie później niż do końca czerwca 2017 roku. Zainteresowana złożyła wniosek o emeryturę 3 lipca 2017 r. Organ rentowy przyznał jej emeryturę od 1 lipca 2017 r., a więc od miesiąca zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia. Natomiast 1 lipca 2017 r. pani Barbara otrzymała świadczenie przedemerytalne przysługujące za okres od 1 do 14 czerwca 2017 r. Od 15 czerwca 2017 r. wnioskodawczymi nie miała już do niego prawa. Osobie, która złoży wniosek o emeryturę w miesiącu, w którym kończy wiek emerytalny i będzie miała prawo emerytury wcześniejszej, ZUS przyzna emeryturę od ukończenia wieku wtedy, gdy wysokość emerytury byłaby niższa niż wysokość świadczenia przedemerytalnego. 25

26 Świadczenie przedemerytalne Przykład 12. Emerytura zamiast świadczenia przedemerytalnego Dnia 17 czerwca 2017 r. Jerzy W., uprawniony do świadczenia przedemerytalnego, ukończył 66 lat i 2 miesiące. Dnia 5 czerwca 2017 r. złożył wniosek o emeryturę. Ponieważ zainteresowany przez 15 lat wykonywał pracę zaliczoną do pracy w szczególnych warunkach oraz posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, spełnia warunki do przyznania emerytury w wieku 60 lat. Od 1 czerwca br. ZUS przyznał panu Jerzemu emeryturę w kwocie 1.920,16 zł. Od tego dnia nie przysługuje mu świadczenie przedemerytalne, ponieważ prawo do niego ustało z dniem przyznania emerytury. Nabycie nieruchomości rolnej Osoba pobierająca świadczenie ma obowiązek powiadomić organ rentowy o nabyciu prawa własności lub objęciu w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli jej udział przekracza 2 ha przeliczeniowe. Musi ona przedłożyć zaświadczenie właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego stwierdzające, iż jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej oraz określające powierzchnię użytków rolnych tej nieruchomości w hektarach przeliczeniowych. Jeżeli jest współwłaścicielem nieruchomości rolnej, ma obowiązek przedstawienia zaświadczenia stwierdzającego udział w tej nieruchomości wyrażony w hektarach przeliczeniowych. Śmierć osoby uprawnionej Prawo do świadczenia ustaje z dniem śmierci osoby uprawnionej. Zawieszenie prawa do świadczenia Zawieszenie prawa do świadczenia oznacza okresowe wstrzymanie jego wypłaty trwające od dnia zaistnienia okoliczności powodującej zawieszenie prawa do dnia ustania tej okoliczności. Ustawa z 30 kwietnia 2004 r. określa przypadki, w których prawo do świadczenia ulega zawieszeniu z przyczyn innych niż osiąganie przychodu. 26

27 17 praktycznych przykładów Okolicznościami powodującymi zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego są: nabycie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nabycie prawa do renty inwalidzkiej, podjęcie wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej. Nabycie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy Prawo do świadczenia ulega zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Oznacza to, że prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługującej na podstawie: ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) w tym renty szkoleniowej i renty przyznanej na podstawie art. 82 ustawy, ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz ze zm.), w tym także renty szkoleniowej, ustawy z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 737), ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz członków ich rodzin (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 871 ze zm.), ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz ze zm.). Przykład 13. Wypłata renty zamiast świadczenia przedemerytalnego 56-letnia Urszula R. uprawniona do świadczenia przedemerytalnego zgłosiła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. ZUS przyznał jej rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres 2 lat. Jednocześnie od dnia, od którego przyznał tę rentę wstrzymał wypłatę świadczenia przedemerytalnego. Po upływie okresu, na jaki organ 27

28 Świadczenie przedemerytalne rentowy przyznał pani Urszuli rentę, uprawniona może wnioskować o ustalenie prawa do tego świadczenia na dalszy okres albo o podjęcie wypłaty świadczenia przedemerytalnego. Nabycie prawa do renty inwalidzkiej Prawo do świadczenia ulega także zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty inwalidzkiej. Zasady dotyczące zawieszenia tego prawa, omówione dla przypadku nabycia prawa uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy, stosuje się odpowiednio. Za rentę inwalidzką uważa się np. wojskową rentę inwalidzką czy też rolniczą rentę inwalidzką. Renta strukturalna i świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej Prawo do świadczenia zawiesza się także w przypadku podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej. WNIOSKI DLA PŁATNIKA SKŁADEK W przypadku ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej, renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej organ rentowy podejmie wypłatę świadczenia od dnia przypadającego po dniu, w którym ustało to prawo, chyba że zaistniały okoliczności powodujące ustanie prawa do świadczenia (np. została przyznana emerytura albo zainteresowany osiągnął wiek emerytalny). Wstrzymanie wypłaty Wypłatę świadczenia wstrzymuje się, jeśli: powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie prawa do świadczenia albo ustanie tego prawa, osoba pobierająca świadczenie, mimo pouczenia lub żądania organu rentowego, nie przedłoży dowodów stwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia, 28