Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii.

Transkrypt

1 Wybór orzecznictwa dotyczącego opinii biegłych w postępowaniu karnym, oceny i kwestionowania opinii. Kodeks postępowania karnego Art Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 stycznia 1992 r., sygn. akt II AKr 19/92 Opinia biegłego jest niepełna i niejasna, jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione biegłemu pytania, nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności albo też kiedy nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen i poglądów. Opinia niejasna, to opinia, której sformułowania nie pozwalają na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do tychże ocen i poglądów. Opinia niejasna oznacza opinię trudną do zrozumienia, zagmatwaną, zawikłaną, zawiłą, niewyraźną i niesprecyzowaną. 1/5

2 Opinia niejasna to także opinia posługująca się nielogicznymi argumentami, a również wewnętrznie sprzeczna. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1997 r., sygn. akt II KKN 231/96 Warunkiem dokonania rzetelnej i wszechstronnej oceny opinii biegłego jest zupełność (kompletność i dokładność) oraz komunikatywność (zrozumiałość, jasność) tej opinii. Dowód z opinii biegłego oceniony być musi z zachowaniem następujących wskazań, tj. czy: 1) biegły dysponuje wiadomościami specjalnymi do stwierdzenia okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (argument z art k.p.k.); 2) opinia biegłego jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy (argument z art. 4 1 k.p.k.); 3) opinia ta jest pełna i jasna. W rozumieniu art. 182 k.p.k. opinia biegłego jest: a) niepełna, jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione mu pytania, na które zgodnie z zakresem posiadanych wiadomości specjalnych i udostępnionym mu materiałem dowodowym może oraz powinien udzielić odpowiedzi lub jeżeli nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności albo też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen oraz poglądów. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 września 1975 r., sygn. akt Z 24/75 2/5

3 W rozumieniu art. 182 k.p.k. opinia biegłego jest: a) niepełna, jeżeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione mu pytania, na które zgodnie z zakresem posiadanych wiadomości specjalnych i udostępnionym mu materiałem dowodowym może oraz powinien udzielić odpowiedzi, lub jeżeli nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności albo też nie zawiera uzasadnienia wyrażonych w niej ocen oraz poglądów. b) niejasna, jeżeli jej sformułowanie nie pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do nich, albo jeżeli zawiera wewnętrzne sprzeczności, posługuje się nielogicznymi argumentami itp. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1988 r., sygn. akt II KR 96/88 Pominięcie dowodów mających znaczenie dla opracowania opinii powoduje, że opinia taka jest niepełna, tzn. nie uwzględnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia konkretnej kwestii okoliczności. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1986 r., sygn. akt IV KR 15/86 Opinia biegłych podlega ocenie sądu podobnie jak każdy inny dowód w sprawie. Sąd zatem jest powołany do kontrolowania logicznego biegu przesłanek opinii i do sprawdzenia jej wyników, opierając się na materiale dowodowym, w warunkach oczywiście gdy stanowisko biegłych zostało wyraźnie określone. Jeżeli biegli nie stawiają wniosku o poddanie oskarżonego obserwacji w zakładzie leczniczym, to ani sąd, ani prokurator, nie mogą sami skierować oskarżonego na obserwację. Jest to bowiem metoda badań, a dla oceny czy jest ona niezbędna, konieczne są wiadomości specjalistyczne. Wynika to wyraźnie z treści art k.p.k. Oczywiście, gdyby biegli oświadczyli, że do wydania kategorycznej opinii nie jest potrzebna obserwacja w zakładzie, a ta 3/5

4 ich opinia budziła zastrzeżenia co do zasadności, organ procesowy ma prawo skorzystać z art. 182 k.p.k. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 października 2008 r., sygn. akt II AKa 276/08 Biegły nie jest uprawniony do stawiania wniosku, czy konkretne zeznania są wiarygodne, czy też nie, a decyzja w tym przedmiocie należy do suwerenności sądu. Biegły natomiast winien przytoczyć jedynie w oparciu o własne obserwacje i wykonane badanie psychologiczne (testy), okoliczności pozwalające sądowi na powzięcie właściwej decyzji w zakresie prawidłowości postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania postrzeżeń świadka oraz jego skłonności do konfabulacji, czy też kłamstwa, które doprowadzą do racjonalnego, końcowego wniosku, czy osoba ta relacjonując fakty związane z zarzutem nie czyni to w sposób odbiegający od rzeczywistości. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1980 r., sygn. akt Rw 361/80 Fakt, że opinia biegłego w dziedzinie techniki samochodowej i ruchu drogowego nie uwzględnia wszelkich możliwych na tle całokształtu dowodów wariantów dotyczących przyczyn i przebiegu wypadku drogowego, sprawia, iż jest ona niepełna w rozumieniu art. 182 k.p.k. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1987 r., sygn. akt IV KR 348/87 Nawet w wypadku ewidentnej sprzeczności pomiędzy opiniami Sąd może (a nie musi) zasięgnąć opinii instytutu, zakładu lub instytucji. Pogląd taki wynika wprost z treści art. 182 k.p.k. Obowiązek zasięgania dodatkowej opinii, o której mowa w art. 182 k.p.k. powstaje wtedy, gdy 4/5

5 pomiędzy dotychczasowymi opiniami zachodzi rzeczywista sprzeczność i gdy na podstawie istniejących w sprawie okoliczności, sąd nie dysponuje wystarczającymi danymi do podzielenia jednej ze sprzecznych opinii, to znaczy poddania obu dowodów właściwej ocenie. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2000 r., sygn. akt IV KKN 477/99 Całkowita dyskwalifikacja dowodów z opinii biegłych wymaga uprzedniego wykazania, że były one oparte na błędnych przesłankach, nie odpowiadają aktualnemu stanowi wiedzy w danej dziedzinie lub są sprzeczne z zasadami logicznego rozumowania. Skoro dowód z opinii biegłego przeprowadza się wtedy, gdy dla stwierdzenia pewnej okoliczności niezbędne są wiadomości specjalne, to niezależnie od deklaracji, że to sąd jest najwyższym biegłym, realna możliwość zakwestionowania należytego poziomu tych wiadomości specjalnych również wymaga odpowiedniego zasobu wiedzy specjalistycznej. Stąd też zastrzeżenia sądu do poziomu opinii biegłego, jego wiedzy i prawidłowości przedstawionego rozumowania zwykle będą wymagały merytorycznego zweryfikowania tego dowodu, chociażby dla sprawdzenia, czy założenia, metody i sposób rozumowania przyjęte przez biegłego odpowiadają obecnemu stanowi nauki. Odpowiednie kroki przewiduje w tym zakresie przepis art. 201 k.p.k., który obliguje organ procesowy nie tylko do kontroli dowodu z opinii biegłych, ale również do podjęcia konkretnych działań zmierzających do wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości i zastrzeżeń. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2008r.,sygn. akt II KK 290/07 Opinie prywatne, czyli pisemne opracowania zlecone przez innych uczestników postępowania aniżeli uprawnione organy procesowe, nie są opiniami w rozumieniu art. 193 k.p.k. z zw. z art k.p.k. i nie mogą stanowić dowodu w sprawie. [ ] Dopiero z chwilą wydania postanowienia o powołaniu biegłego celem sporządzenia opinii, staje się on uczestnikiem postępowania, zaś wydana przez niego opinia uzyskuje cechy opinii w rozumieniu przepisów postępowania karnego. UWAGA na numerację artykułów orzeczenia sprzed 1997 r. odwołują się do numeracji k.p.k. z 1969 r. Źródło: 5/5