INFORMACJE NA TEMAT "WYKLUCZENIA CYFROWEGO

Transkrypt

1 INFORMACJE NA TEMAT "WYKLUCZENIA CYFROWEGO Co to jest wykluczenie cyfrowe?... 2 Kim są osoby dojrzałe wykluczone cyfrowo?... 2 Przyczyny niekorzystania z Internetu przez osoby starsze Skutki wypływające z braku umiejętności obsługi komputera i Internetu... 3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób starszych... 3 Jak to wygląda w świecie?... 4 Jak to wygląda w Polsce?... 5 Jak to wygląda w Gminie Duszniki?... 8 Bibliografia:

2 Co to jest wykluczenie cyfrowe? Wykluczenie cyfrowe jest jednym z istotniejszych zagrożeń dla osób żyjących w społeczeństwie w którym umiejętność korzystania z nowych technologii odgrywa ważną rolę. Znaczenie Internetu cały czas rośnie i szanse życiowe jednostek w coraz większym stopniu zależą od możliwości, a także umiejętności wykorzystania sieci. Pojęcie cyfrowego wykluczenia odnosi się do różnic pomiędzy osobami, które mają regularny dostęp do technologii cyfrowych i informacyjnych i potrafią efektywnie z niego skorzystać, a tymi, którzy tego dostępu nie posiadają. Bariery upowszechnienia korzystania z komputerów i internetu możemy podzielić na twarde i miękkie: Bariery twarde (wykluczenie cyfrowe I stopnia) brak możliwości korzystania z odpowiedniego sprzętu i oprogramowania (hardware i software). Bariery miękkie (wykluczeniem cyfrowe II stopnia) mają charakter bardziej psychologiczny, wiążą się z brakiem wiedzy i umiejętności. W myśl teorii cyfrowego wykluczenia, a także wyników wielu badań, wraz z upowszechnianiem internetu w danym kraju bariery twarde tracą na znaczeniu, natomiast kluczową rolę zyskują bariery miękkie. Kim są osoby dojrzałe wykluczone cyfrowo? Istotą czasów, w których żyjemy, jest szybkie tempo zmian. Jesteśmy świadkami ciągłego i systematycznego wzrostu znaczenia nowoczesnych technologii w niemal wszystkich obszarach ludzkiej aktywności. Umiejętność posługiwania się komputerem i internetem, zwykle niezbędna w rozwoju zawodowym, intelektualnym czy kulturalnym człowieka, staje się także warunkiem pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Osoby dojrzałe, o czym warto pamiętać, urodziły się, wychowały i kształciły w czasach, gdy nie było jeszcze komputerów, internetu, telefonów komórkowych i innych zdobyczy współczesnej cywilizacji. Są wśród nich osoby pozbawione dostępu do komputera czy Internetu, takie, które dostęp posiadają, lecz z niego nie korzystają, a także użytkownicy korzystający nieumiejętnie, bez odpowiednich kompetencji. Jak pokazują badania, w Polsce są to głównie osoby w wieku powyżej 50 lat. Jest ich ponad 10 mln, w tym 3,9 mln w wieku lat i 6,26 mln w wieku 60+. Przyczyny niekorzystania z Internetu przez osoby starsze. Jeszcze niedawno jako główny powód niekorzystania z sieci przez takie osoby wskazywano ograniczenia finansowe i techniczne brak komputera w domu lub brak dostępu do Internetu ze względu na zbyt wysokie koszty lub problemy techniczne Obecnie za bardziej znaczące uważa się brak motywacji, przekonania oraz bariery kompetencyjne w korzystaniu z Internetu przez seniorów. Wiele osób starszych, które nie korzystają z Internetu, po prostu nie wie, czemu korzystanie z sieci miałoby służyć ani w jaki sposób mogłyby wykorzystać Internet do zaspokajania różnego rodzaju potrzeb czy 2

3 rozwiązywania problemów. Osoby te często mają wiele negatywnych przekonań na temat Internetu i negatywnych skutków jego użytkowania, takich na przykład jak to, że Internet nie jest przeznaczony dl ludzi w ich wieku i że niewiele z tego, co sieć oferuje, koresponduje z ich zainteresowaniami. Głównymi barierami utrudniającymi lub uniemożliwiającymi korzystanie z nowoczesnych technologii są: niska motywacja, niewielka wiedza, niewystarczające kompetencje oraz obawy, najczęściej wynikające z niewiedzy. Seniorzy nie korzystają z komputera i internetu, bo nie wiedzą jak, a także nie wiedzą, że powinni korzystać. Skutki wypływające z braku umiejętności obsługi komputera i Internetu ograniczony dostęp do informacji oraz jej przesyłania, mniejsze szanse na rynku pracy spowodowane niewystarczającymi kwalifikacjami, trudności z podjęciem pracy zawodowej, generowanie dodatkowych kosztów dla budżetu domowego związanych z wynajęciem osoby posiadającej kompetencje informatyczne, ograniczenie wiedzy o funkcjonowaniu świata w XXI w. Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób starszych Włączanie osób starszych w rzeczywistość wirtualną i przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu tej grupy wiekowej jest szczególnie ważne w kontekście problemu starzenia się społeczeństw zachodnich. Obecnie na całym świecie powstaje wiele programów organizacji rządowych i pozarządowych na rzecz upowszechniania dostępu do Internetu i przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu ludzi starszych. Istnieje wiele sposobów działań podejmowanych w celu zapobieżenia wykluczeniu cyfrowemu ludzi starych. Jedne nastawione są na doskonalenie technicznych umiejętności, inne na kształtowanie postaw i motywacji, a jeszcze inne na udostępnianie seniorom odpowiedniego sprzętu, dzięki któremu mogą korzystać z sieci. Na rynku jest coraz więcej kursów multimedialnych przeznaczonych dla seniorów chcących nauczyć się obsługi komputera i korzystania z Internetu. Wydawane są także poradniki książkowe, a do większości z nich dołączone są płyty z obsługą programów krok po kroku. Każdy z tych sposobów wydaje się ważny i jest przydatny na różnych etapach włączania ludzi starszych do społeczeństwa cyfrowego. Jest to istotne nie tylko z punktu widzenia poprawy funkcjonowania ludzi starych, ale także całego cyfrowego społeczeństwa, którego są oni integralną częścią 3

4 Jak to wygląda w świecie? PROGRAMY POŚWIĘCONE ROZWIJANIU AKTYWNOŚCI SENIORÓW W SIECI REALIZOWANE NA ŚWIECIE DO 2011 ROKU (opracowanie: Barbara Szmigielska*, Anna Bąk, Małgorzata Hołda, Seniorzy jako użytkownicy internetu ) STANY ZJEDNOCZONE PROJEKT: Digital InclusionInitiative (DII) Wyszkolenie grupy ok. 500 trenerów w starszym wieku do przekazywania wiedzy na temat używania Internetu innym seniorom. Stworzenie e-podręcznika Generations on Line, dostosowanego i przeznaczonego do pracy z osobami po 55. r.ż.(senior Service America, 2011). WIELKA BRYTANIA PROJEKT: Age Concern and Help the Aged Badania z wykorzystaniem zogniskowanych wywiadów grupowych mające na celu poznanie przyczyn wykluczenia cyfrowego w grupie osób po 55. r.ż. Stworzenie raportu Introducing another World: older people and digital inclusion (Age Concern and Help the Aged i BT, 2005). PROJEKT: Digital Inclusion Network: Age Concern Kompleksowa pomoc dla organizacji prowadzących projekty włączające seniorów w cyfrowy świat: szkolenia, informacje i porady, wsparcie w kwestiach finansowych oraz działalność naukowa ( PROJEKT: Digital Unite (DU) Szkolenia dla trenerów dotyczące specyfiki przekazywania wiedzy z zakresu nowych technologii osobom starszym, organizowane w domach tych osób ( PROJEKT: Mobile Internet Tester Sessions (MITS) Organizowanie spotkań zapoznających seniorów z Internetem w domach opieki, promocja kursów umiejętności obsługi komputera przy wsparciu firmy Microsoft oraz wydanie dwóch podręczników Grasp The NETtle i How to be a Silver Surfer (Millward, 2003). PROJEKT: Silver Surfers Promowanie wśród osób starszych korzyści z używania Internetu i poczty elektronicznej ( PROJEKT: Sus-IT Naukowe badania dotyczące różnic w korzystaniu z technologii cyfrowej przez osoby starsze, związanych z ich wiekiem, zdolnościami i warunkami życia. Próby określenia zakresu wiedzy i wsparcia, jakiego potrzebuje ta grupa wiekowa, aby efektywnie uczestniczyć w życiu wirtualnym (Age Concern Leicester Shire, 2010). PROJEKT: UTOPIA 4

5 Jedenastotygodniowy cykl dwugodzinnych warsztatów z seniorami, podczas których przekazywano podstawową wiedzę z zakresu pisania na komputerze, obsługi poczty elektronicznej i korzystania z zasobów Internetu (Dickinson et al., 2005). PROJEKT: Wireless Outreach Network (WON) Zakup laptopów z dostępem do Internetu oraz bezpłatne udostępnienie ich w centrach informacyjnych oraz szpitalu w obszarze Wigan (Millward, 2003). SZWECJA PROJEKT: ACTION Program pośredniego wsparcia osób starszych przez stworzenie platformy edukacyjnej dla ich opiekunów w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Portugalii i Szwecji. Do dyspozycji opiekunów oddano zestaw materiałów multimedialnych związanych z ich pracą oraz system wideokonferencyjny umożliwiający im kontakt z profesjonalnymi doradcami i innymi rodzinami biorącymi udział w projekcie (Magnusson, Hanson i Nolan, 2005). LITWA PROJEKT: E-Senior;Internet for Your Garden; First Time Online? Let s Do It! Zaangażowanie ponad 600 bibliotek, które zachęcały seniorów do korzystania z Internetu. Zasobami sieci zainteresowano ponad osób ( HOLANDIA PROJEKT: Door internetten blijf je meedoen Kampania mająca na celu zmianę postaw osób starszych wobec Internetu, wzbudzenie motywacji do samodzielnego szukania informacji na temat świata wirtualnego poprzez udział w kursach online i offline. Wskazanie miejsc i treści w sieci związanych z potrzebami osób starszych oraz promowanie korzystania z Internetu jako sposóbu na poprawę jakości życia ( FRANCJA PROJEKT: Internet accompagné Wsparcie osób starszych w trakcie pierwszego uruchamiania komputerów oraz instalacji połączenia z Internetem. W ramach programu, w zamian za znaczne ulgi podatkowe, 26 firm oferuje swoim klientom pomoc w pierwszych krokach radzenia sobie z ich produktami (Guillemin, 2006). Jak to wygląda w Polsce? PROJEKT: Dojrz@łość w sieci (www. dojrzaloscwsieci.pl) Koalicjia Cyfrowego Włączenia Generacji 50+ Dojrz@łość w sieci. 5

6 Koalicja Cyfrowego Włączenia Generacji 50+ w sieci, powołana przez UPC Polska (dostawca szerokopasmowego dostępu do internetu) oraz Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce w marcu Zamierzeniem Koalicji jest stworzenie platformy współpracy i wymiany doświadczeń dla podmiotów, chcących wspólnie wypracowywać i wdrażać rozwiązania, ułatwiające korzystanie z nowych technologii grupom szczególnie narażonym na e-wykluczenie. Współzałożycielami Koalicji zostały: Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, F-Secure, IBM, Microsoft, Onet.pl, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz Związek Harcerstwa Polskiego. Członkami Koalicji są również Fundacja Widzialni, Stowarzyszenie Społeczeństwa Wiedzy, Telekomunikacja Polska SA i Wojewódzka Biblioteka Publiczna z Krakowa. Partnerem przedsięwzięcia jest Urząd Miasta Krakowa. Koalicja ma charakter nieformalny i jest otwarta na kolejne podmioty, które chciałyby zaangażować się w kampanię na rzecz przeciwdziałania e-wykluczeniu osób starszych. Wagę działań Koalicji doceniły Urząd Komunikacji Elektronicznej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Infrastruktury, obejmując ją swoim patronatem. W ramach działań prowadzone są badania i debaty, promuje się pozytywne przejawy działań na rzecz seniorów w sieci. Publikacja ogólnodostępnego raportu Raport otwarcia «Między alienacją a adaptacją. Polacy 50+ wobec Internetu», organizacja pierwszej edycji konkursu Dojrz@łość w sieci. Dobre Praktyki.Raport Otwarcia Koalicji Dojrz@łość w sieci : Między alienacją a adaptacją. Polacy w wieku 50+ wobec Internetu został przygotowany przez grono ekspertów pod kierownictwem doktora Dominika Batorskiego. Na potrzeby raportu przeanalizowane zostały wyniki najważniejszych badań dotyczących korzystania z nowych technologii prowadzone w Polsce w ostatnich latach (między innymi Diagnozy Społecznej), przeprowadzone zostały również badania jakościowe oraz analizy dokumentów strategicznych i programów działań z Polski i UE. Autorzy raportu podkreślają, że e-integracja generacji 50+ jest dziś ważnym wyzwaniem dla naszego kraju, zwłaszcza gdy w perspektywie najbliższych lat i postępującego procesu starzenia społeczeństwa, pokolenie 50+ będzie stanowić coraz liczniejszą grupę społeczną. Stąd niezwykle istotne jest budowanie świadomości cyfrowej osób w wieku 50+ oraz upowszechnianie wśród nich korzystania z Internetu. Tymczasem pod względem korzystania z sieci przez starsze grupy wiekowe, Polska wciąż zajmuje jedne z ostatnich pozycji wśród krajów Unii Europejskiej PROJEKT: Polska Cyfrowa Równych Szans (PCRS) Polska Cyfrowa Równych Szans PCRS to oddolna inicjatywa, której celem jest wprowadzanie w świat komunikacji cyfrowej oraz usług i treści dostępnych w Internecie - dorosłych Polaków z pokolenia 50+, realizowana przez Stowarzyszenie Miasta w Internecie i Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W odkrywaniu internetu wspierają ich specjalnie przeszkoleni wolontariusze - Latarnicy Polski Cyfrowej, którzy w swoich społecznościach prowadzą dla nich bezpłatne zajęcia. 6

7 Inicjatywę zapoczątkowała w czerwcu 2010r. grupa ogólnopolskich organizacji pozarządowych oraz koalicji programowych, które podpisały memoriał Polska Cyfrowa Równych Szans. Wśród sygnatariuszy znalazły się następujące organizacje: 1. Polskie Towarzystwo Informatyczne 2. Fundacja Wspomagania Wsi 3. Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji (KIGEiT), 4. Koalicja na rzecz Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (KRESI), 5. Stowarzyszenie Elektryków Polskich 6. Federacja Inicjatyw Oświatowych, 7. Stowarzyszenie Praktyków Zarządzania Wiedzą 8. Komisja Business Centre Club (BCC) ds. Informatyki, Telekomunikacji i Społeczeństwa Informacyjnego 9. Fundacja Wolnego i Otwartego Oprogramowania 10. Koalicja na rzecz Otwartych Standardów (KROS) Ambasadorami kampanii Polska Cyfrowa Równych Szans są już między innymi: prof. Michał Kleiber, Jerzy Koźmiński, Danuta Hubner, Włodzimierz Cimoszewicz, Róża Thun. wybitny aktor Andrzej Grabowski, prezydent Lech Wałęsa, publicystka Janina Paradowska, aktor Artur Barciś. 14 maja 2012 podczas corocznego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego, które odbyło się w Genewie, projekt został uhonorowany pierwszą nagrodą WSIS Project Prize 2012 w kategorii capacity building" (budowanie potencjału cyfrowego). Polska inicjatywa pokonała projekty pochodzące między innymi ze Stanów Zjednoczonych i kilkunastu krajów europejskich. Dlaczego Latarnicy? Jest to metafora latarni morskich i opiekujących się nimi latarników. Latarnia morska wskazuje drogę tym, którzy potrafią odczytywać wysyłane przez nią sygnały. Tak jak każdy żeglarz powinien korzystać z tych sygnałów, tak każdy Polak powinien potrafić korzystać z Internetu, sprzętu komputerowego, telefonów komórkowych i różnych urządzeń teleinformatycznych Latarnik to przede wszystkim wolontariusz działający na rzecz społeczności lokalnej,. z wystarczającym poziomem wiedzy komputerowej aby chcieć, umieć i móc tę wiedzę nieodpłatnie przekazywać innym. Pomaga przejść pierwsze kroki w cyfrowy świat, osobom które z korzystania z nowych technologii informatycznych były i są wykluczone z różnych powodów W ramach tego Projektu prawie 3000 wolontariuszy przeszkoliło prawie 175 tys. seniorów z obsługi komputera i internetu. Nadal ponad 9 mln dorosłych Polaków nie korzysta z internetu mimo dostępu do komputera i sieci. Program Operacyjny Polska Cyfrowa nowy program w perspektywie finansowej Unii Europejskiej przygotowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji oraz Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju 7

8 Składa się z trzech osi priorytetowych: 1. Powszechny dostęp do szybkiego internetu 2. E-Administracja i otwarty urząd 3. E-integracja grup wykluczonych cyfrowo i upowszechnienie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Główne cele to e-integracja i e-aktywizacja na rzecz zwiększenia aktywności oraz jakości korzystania z internetu oraz pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów dla zwiększenia zastosowania rozwiązań cyfrowych w gospodarce i administracji. Obejmuje ona wykorzystanie lokalnych centrów aktywności do działań w zakresie cyfrowej integracji i aktywizacji, wsparcie inicjatyw społecznych na rzecz aktywizacji cyfrowej oraz e-integracji, a także kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz zwiększenia znaczenia e-umiejętności oraz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych Jak to wygląda w Gminie Duszniki? Działania KOLD w ramach Projektu finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego 25 godzinny kurs komputerowy dla społeczności Podrzewia Zintegrowana społeczność Podrzewia lepiej przystosowana do wyzwań codzienności. [IV, V 2010] 36 godzinny kurs komputerowy dla społeczności Dusznik Z Internetem w Przyszłość w Gminie Duszniki i Pniewy. [X-XII 2010] Pierwszy kurs był poświęcony podstawom obsługi komputera, drugi podobnie, ale nastawiony na większe wykorzystanie Internetu. Uczestnicy kursu opanowali podstawowe umiejętności obsługi komputera w zakresie poruszania się po zasobach komputera, pracy z folderami i plikami, tworzenia i edycji tekstu, wyszukiwania informacji w Internecie i wykorzystania ich do tworzenia dokumentów, posługiwania się pocztą elektroniczną. Dodatkowo miła, przyjazna atmosfera zajęć sprzyjała lepszemu zintegrowaniu uczestników Fundusze Unijne przeznaczone były w Gminie między innymi na Projekt- "Walka z wykluczeniem społecznym". Projekt zaczął się w roku 2008 i trwał do Korzystały z niego 64 osoby, z czego na kurs komputerowy zdecydowało się kilkanaście osób w wieku 40+. Kurs komputerowy trwał 2 tygodnie i odbywał się w Poznaniu, przeznaczony był dla osób bezrobotnych i niepełnosprawnych 8

9 Bibliografia: - artykuł Co to jest wykluczenie cyfrowe / przepaść cyfrowa? Prezentacja na temat: "Wykluczenie cyfrowe - definicja, przykłady, przeciwdziałanie opracowanie:klara Malecka, Dominik Batorski, Jacek Zadrożny - Forum współfinansowane ze środków Unii Europejskiej." Edukacyjne formy przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu, opracowanie: Łukasz Tomczyk E-wykluczenie w wieku dojrzałym; Opracowanie: Katarzyna Urbanowicz artykuł Szansa dla osób starszych. Szukają "latarników" artykuł Senior surfuje po sieci - internet dla osób starszych Seniorzy jako użytkownicy Internetu opracowanie: Barbara Szmigielska*, Anna Bąk, Małgorzata Hołda