Koegzystencja różnych typów rzepaku ozimego (Brassica napus L. var. oleifera Metzger.)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Koegzystencja różnych typów rzepaku ozimego (Brassica napus L. var. oleifera Metzger.)"

Transkrypt

1 Koegzystencja różnych typów rzepaku ozimego (Brassica napus L. var. oleifera Metzger.) Alina Liersch, Wiesława Popławska Zakład Genetyki i Hodowli Roślin Oleistych IHAR-PIB w Poznaniu,

2 Pojawienie się odmian roślin uprawnych powstałych wskutek modyfikacji genetycznych na drodze transgenezy spowodowało w krajach Unii Europejskiej dyskusję nad potencjalnym ryzykiem: związanym z wprowadzeniem tego typu odmian do systemów uprawy w Europie, dla zdrowia człowieka i zwierząt dla środowiska Stwierdzono konieczność zapewnienia czystości produktów uzyskiwanych z poszczególnych typów upraw tj.: tradycyjnych, ekologicznych i genetycznie zmodyfikowanych, a więc koegzystencji tych upraw.

3 Problem koegzystencji upraw roślin GM i nie GM jest definiowany w UE jako: prawo rolników do wyboru pomiędzy uprawami: tradycyjnymi ekologicznymi genetycznie zmodyfikowanymi a także prawo konsumentów do wyboru pomiędzy produktami: tradycyjnymi ekologicznymi genetycznie zmodyfikowanymi

4 mln ha Światowa powierzchnia upraw transgenicznych w milionach hektarów, w latach Źródło: Clive James -2014, ISAAA) Łącznie Kraje rozwinięte 28 krajów z uprawami GMO Kraje rozwijające się 87% 2 % 11 % ,7 mln ha ,0 mln ha ,5 mln ha wzrost o 6,5 mln ha (4%)

5 Historia komercjalizacji upraw roślin GM na świecie w okresie 19. lat ( ) Francja Niemcy Bułgaria Polska, Szwecja Ukraina Indonezja Iran Egipt kraje uprawiające rośliny GM (28) kraje które zaprzestały upraw roślin GM, aktualnie tylko je importują i przetwarzają kraje które nigdy nie uprawiały roślin GM, aktualnie je importują i przetwarzają Austria, Luksemburg Szwajcaria Belgia, Holandia, Dania Norwegia, Szwecja, Finlandia Estonia, Łotwa, Litwa Słowenia, Węgry, Chorwacja Grecja, Włochy, Cypr, Malta Irlandia, W. Brytania Rosja Japonia, Malezja, Nowa Zelandia Korea Połu., Panama, Singapur Źródło: Clive James -2014, ISAAA

6 Ogólna powierzchnia upraw roślin GM w roku 2014 Lp Kraj Powierzchnia w mln ha Roślina 1 USA 73,1 kukurydza, soja, bawełna, rzepak, burak cukrowy, lucerna, papaja, dynia 2 Brazylia 42,2 soja, kukurydza, bawełna 3 Argentyna 24,3 soja, kukurydza, bawełna 4 Indie 11,6 bawełna 5 Kanada 11,6 rzepak, kukurydza, soja, burak cukrowy 6 Chiny 3,9 bawełna, rzepak, papaja, topola, pomidor, papryka 7 Paragwaj 3,9 bawełna 8 Pakistan 2,9 bawełna 9 RPA 2,7 kukurydza, soja, bawełna 10 Urugwaj 1,6 soja, kukurydza 11 Boliwia 1,0 soja 12 Australia 0,5 bawełna, rzepak 13 Filipiny 0,8 kukurydza 14 Birma 1,0 bawełna Źródło: Clive James -2014, ISAAA)

7 Ogólna powierzchnia upraw roślin GM w roku Burkina Faso 0,5 bawełna 16 Meksyk 0,2 bawełna, soja 17 Hiszpania 0,1 kukurydza 18 Kolumbia 0,1 bawełna 19 Sudan 0,1 bawełna Powierzchnia upraw ha 20 Chile 0,05 Kukurydza, soja, rzepak 21 Honduras 0,05 kukurydza 22 Portugalia 0,05 kukurydza 23 Repu. Czeska 0,05 kukurydza 24 Słowacja 0,05 kukurydza 25 Rumunia 0,05 kukurydza 26 Costa Rica 0,05 bawełna, soja 27 Bangladesz 0,05 bawełna, soja 28 Kuba 0,05 kukurydza Ogółem 181,5 Źródło: Clive James -2014, ISAAA)

8 Całkowita powierzchnia upraw GM w Europie 2011 r ha ( Hiszpania ha 85%) 2014 r ha ( Hiszpania ha 92%) (Portugalia, Republika Czeska, Słowacja, Rumunia) Kukurydza Bt

9 Genetyczne modyfikacje roślin uzyskane na drodze transgenezy dotyczą najczęściej takich cech jak: Tolerancja na herbicydy Odporność na szkodniki Systemy męskiej sterylności Odporność na patogeny (wirusy, grzyby, bakterie) Tolerancja na stresy abiotyczne Poprawa lub nadanie nowych cech jakościowych

10 POWIERZCHNIA UPRAW GM W ROKU 2014 wg modyfikacji genetycznych mln ha Tolerancja na herbicyd 61% 111,5 mln ha Tolerancja na herbicyd/ Odporność na szkodniki 25% Odporność na szkodniki (Bt) 14 % 45 mln ha 25 mln ha Źródło: Clive James -2014, ISAAA

11 mln ha Powierzchnia upraw odmian GMO w stosunku do ogólnej powierzchni upraw danego gatunku w 2014 r. odmiany konwencjonalne odmiany GMO 111 mln ha 184 mln ha Źródło: Clive James -2014, ISAAA % mln ha 30% 36 mln ha % bawełna soja kukurydza rzepak 25%

12 Pierwsze odmiany transgeniczne rzepaku powstały w Kanadzie, były to odmiany odporne na herbicydy co umożliwia kontrolę chwastów za pomocą herbicydów totalnych: w 1995r. wprowadzono do uprawy pierwszą odmianę transgeniczną odporną na glifosat Quest (Monsanto), w 1995r. odmiany odporne na glifosynat Innovator, Independence (Aventis), w 1999 r. odmiany odporne na bromoksynil 295 BX, Arna BX, Zodiak BX (Uniwersytet w Manitobie).

13 (wg raportu 2014 ISAAA) Powierzchnia upraw rzepaku GM w roku ,4 mln ha (5% światowej pow. upraw GM) (Kanada, USA, Chiny, Australia, Chile) Odmiany odporne na herbicydy (HR), zawierające substancje czynne: glufosynat (Basta ), glifosad ( Roundup ),bromoksynil Odmiany mieszańcowe oparte na genetycznym systemie hybrydyzacji połączonym z odpornością na herbicyd zawierający glufosynat (Basta ), Odmiany rzepaku mające zdolność syntezy kwasu laurynowego, mirystynowego oraz odmiany o podwyższonej do ponad 80% zawartości kwasu oleinowego

14 Komisja Europejska zezwoliła dotąd na wprowadzenie na rynek europejski nasion niektórych odmian genetycznie zmodyfikowanego rzepaku: TOPAS19/2 (AgrEvo), MS1/RF1, MS1/RF2, MS8/RF3 (Plant Genetic System), GT73 (Monsanto), Falcon GS40/90, LiberatorL62 (Hoechst/AgrEvo) Zgoda obejmuje tylko import i przetwarzanie nasion dla celów przemysłowych i jako pasza dla zwierząt. W krajach UE obowiązuje zakaz upraw GM rzepaku (Dyrektywa 2001/18/EC), zgodnie z zasadą przestrzegania bezpiecznych standardów i prawa wyboru producentów i konsumentów

15 Dyrektywa Komisji Europejskiej No 1829/2003 Uprawy konwencjonalne - dopuszczalny 0,9% próg zawartość materiału genetycznie zmodyfikowanego w produktach 0,9% wymóg oznakowania żywności i paszy Uprawy ekologiczne - dopuszczalny próg zawartości GMO wynosił 0,1% (obecnie 0,0%). Dla zapewnienia współistnienia tych typów upraw, uniknięcia ich wzajemnego mieszania kraje członkowskie UE zobowiązane są do opracowania krajowych przepisów w zakresie współistnienia upraw tak aby uniknąć niezamierzonego wystąpienia GMO w produktach niezmodyfikowanych genetycznie (Dyrektywa 2001/18/EC).

16 Zgodnie art. 31 (3b) Dyrektywy 2001/18/EC Uwolnienie do środowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmów (GMO) nakłada obowiązek ciągłego monitorowania tego procesu w celu wykrycia potencjalnych działań niepożądanych. Monitorowanie musi odbywać się na zagrożonych obszarach obejmujących pola uprawne i otaczające je środowisko (Züghart et al. 2008). Jedną z ważnych kwestii, w zakresie monitorowania upraw GM jest określenie lokalizacji miejsc monitorowania w gospodarstwach rolnych, uwzględniając zróżnicowane systemy upraw i ich dynamiczność środowiskową a przede wszystkim przystępność monitoringu

17 Rzepak jest gatunkiem, którego biologia rozwoju utrudnia zapewnienie koegzystencji różnego typu odmian, także GM i nie GM. przepływ pyłku do otoczenia i potencjalne zapylenie krzyżowe wewnątrz- i międzygatunkowe transfer genów przez nasiona osypujące się podczas zbiorów oraz przed zbiorami zdolność nasion do przechodzenia we wtórny stan spoczynku i do długotrwałego zachowania w glebie zdolności do kiełkowania, co staje się źródłem samosiewów.

18 Komisja Europejska doceniając problem koegzystencji upraw konwencjonalnych, ekologicznych i genetycznie zmodyfikowanych sfinansowała projekt badawczy realizowany przez 44 zespoły badawcze z naukowych ośrodków europejskich: SIGMEA ( ( ). Cele projektu: opracowanie metod monitorowania przepływu genów w czasie i przestrzeni poprzez pyłek i nasiona ( kukurydzy, rzepaku, buraków, w mniejszym zakresie pszenicy i ryżu) w różnych warunkach rolnictwa europejskiego, przewidywanie efektów tego zjawiska w gospodarstwie, regionie, opracowanie strategii pozwalającej na bezpieczne oddzielenie poszczególnych typów upraw, przygotowanie naukowej bazy danych dla organów decydenckich o użyciu roślin genetycznie zmodyfikowanych

19 Od 2004 roku nastąpił gwałtowny wzrost produkcji rzepaku w Polsce, między innymi dzięki rozwijającemu się przemysłowi produkcji biopaliw w oparciu o olej rzepakowy i zmianie upodobań dietetycznych Polaków, które spowodowały zwiększenie wykorzystania do celów żywieniowych więcej tłuszczy pochodzenia roślinnego kosztem tłuszczy pochodzenia zwierzęcego tys. ha ( plon 1,2 mln ton nasion) tys. ha ( plon 2,5 do 3 mln ton nasion) Polska jest trzecim lub czwartym producentem rzepaku w Unii Europejskiej.

20 SIGMEA 2005/2007 Zrównoważone wprowadzenie GMO do europejskiego rolnictwa Pakiet nr 2 Przepływ genów i badania ekologiczne WP2 Gene flow and ecological field studies Podzadanie 2.4 Dynamika organizmów po przekrzyżowaniu i dynamika genomów Zad. 1. Przeprowadzenie syntezy dotąd uzyskanych wyników dotyczących przepływu genów między rzepakiem i innymi gatunkami z rodzaju Brassica Zad. 2. Przeprowadzenie dośw. z przepływem genów między różnymi formami rzepaku Zad. 3. Badanie przeżywalności samosiewów lub zdziczałych form rzepaku na plantacjach rzepaku, położonych w woj. pomorskim, zach. pomorskim i warmińskim Zad. 4. Badanie potomstwa zdziczałych form rzepaku Zad. 5. Synteza uzyskanych wyników

21 Rzepak jest rośliną o bardzo wysokim ryzyku przepływu genów w obrębie gatunku jak i do gatunków pokrewnych, co wynika z faktu, że jest to roślina amfidiploidalna rzepik (Brassica rapa L.) x kapusta (Brassica oleracea L.) częściowo obco- i częściowo samopylność kwiatów, produkcja dużej ilość pyłku przenoszonego przez wiatr i owady ( ziaren pyłku na ha) nasiona w glebie długo zachowują zdolność kiełkowania spokrewnienie z dużą liczbą chwastów z rodziny Brassicaceae.

22 Średni stopień obcozapylenia u rzepaku wynosi około 30%, ale jest zróżnicowany w zależności od genotypu odmiany i środowiska (Becker i in. 1992) i może sięgać nawet 90%. Kwitnący łan rzepaku jest atrakcyjny dla owadów ze względu na: dużą ilość kwiatów do 3 tys./m 2 długi okres kwitnienia 2-3 tygodnie żółty kolor kwiatów odróżnialny przez pszczoły oraz dużą produkcję pyłku i nektaru średnio 2 μl/kwiat, o dużej koncentracji fruktozy i glukozy; duże wydzielanie nektaru zawierającego 35 60% cukru; dużą wartość odżywczą pyłku zawierającego 4,9% azotu.

23 Zróżnicowany czas żywotności pyłku rzepaku: do 7 dni in vivo (Pierre, Renard 2002) do 9 dni in vitro (Hmimin i in. 2010) pojedynczy pyłek zachowuje zdolność do kiełkowania i następnie zapłodnienia zalążka do dwóch godzin od pobrania przez pszczołę i zapylenia kwiatu rzepaku (Mesquida, Renard 1982) pyłek rzepaku ma charakter entomofilny, jest stosunkowo duży (32 33 μm), ciężki i bardzo lepki (Treu i Emberlin 2000) uwalniane z worków pyłkowych świeże ziarna pyłku tworzą agregaty, które łatwo przyklejają się do pylników i nawet przy dużej prędkości wiatru są trudne do oderwania (Eisikowitch 1981, Pierre i in. 2010) znamię słupka jest zdolne przyjąć pyłek 3 dni przed i 3 dni po otwarciu się kwiatu.

24 Dwa wektory: owady i wiatr zawsze współuczestniczą w procesie przenoszenia pyłku (Pierre i in. 2010). Odległość, na którą przenoszony jest pyłek i stopień przekrzyżowania wewnątrz gatunku Brassica napus są uzależnione od: wielkości emisji pyłku odległości między źródłami pyłku typów odmian powierzchni i kształtu pola otoczenia pola topografii, otaczającej roślinności warunków klimatycznych sucha ciepła pogoda sprzyja przenoszeniu pyłku przez owady i wiatr entomofauny szczególnie ważna jest obecność pszczół, co gwarantuje lepsze, szybsze zapylenie, lepszą jakość surowca

25 Zestawienie niektórych wyników badań dotyczących odległości rozprzestrzeniania się pyłku rzepaku i stopnia obcozapylenia Referencje Kraj Odległość rozprzestrzeniania się pyłku (m) Obcozapylenie (%) Scheffler i in Wielka Brytania 1 m, 3 m, 12 m, 47 m 1,5; 0,4; 0,02; 0,00033 Mesquida i Renard 1982 Francja 32 m - Stringam i 1982 Kanada 47 m, 137 m, 366 m 2,1; 1,1; 0,6 Manasse i Kareiva 1997 Wielka Brytania 50 m, 100 m 0,022; 0,011 Levigne i in Francja 70 m - Downey 1999 Kanada 100 m 0,02 0,28 Scheffler i in Wielka Brytania 200 m, 400 m 0,0156; 0,0038 Beckie i in Kanada 800 m - Timmons i in. 1995* Szkocja 1,5 km, 2,5 km 1,2; 0,8 Rieger i in Australia 3 km - Thompson i in. 1999* Wielka Brytania 4 km 5 * w badaniach wykorzystano rośliny rzepaku, z których kwiatów mechanicznie usunięto pylniki i płatki korony

26 Projekt badawczy zamawiany nr PBZ-MNiSW- 06/1/ Środowiskowe i ekonomiczne aspekty dopuszczania uprawy roślin genetycznie zmodyfikowanych w Polsce Zadanie 1 Określenie odległości bezpiecznej dla upraw konwencjonalnych rzepaku, gwarantujących zachowanie progu zawartości GMO nie większego niż 0,9% dla upraw konwencjonalnych oraz poniżej progu wykrywalności (0,1%) dla upraw ekologicznych Zadanie 2 Określenie odległości umożliwiającej zastąpienie izolacji przestrzennej obsiewem ochronnym w uprawie rzepaku GM Zadanie 3 Określenie maksymalnej zawartości GMO w materiale siewnym rzepaku gwarantującej zachowanie zawartości poniżej progu znakowania (0,9%) w plonie upraw konwencjonalnych Zadanie 4 Ocena możliwości krzyżowania się rzepaku ze spokrewnionymi gatunkami chwastów

27 300 m Zadanie 1 Lokalizacja doświadczenia w r.: Dłoń (N E ) w powiecie rawickim w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym UP w Poznaniu Zielęcin (N E ) w powiecie grodziskim w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym Wielichowo-Zielęcin Powierzchnia : 9ha (stanowisko po uprawie jęczmienia ozimego) Materiał do badań: odmiana wysokoerukowa (E0) rzepaku ozimego Maplus (NPZ) (57% kw.eru.) -(1ha) odmiana Monolit (00) (8 ha) Winter OSR cultivar Maplus 1ha Winter OSR cultivar Monolit 300 m

28 W celu oszacowania ilości i kierunku rozprzestrzeniającego się pyłku rzepaku odmiany Maplus, badane plantacje doświadczalne podzielono na małe poletka i w obrębie każdego z nich losowo z kilku roślin pobrano 2 próby nasion. W sumie dla 1920 prób nasion wykonano analizy chemiczne składu kwasów tłuszczowych w oleju nasion. DŁOŃ ZIELĘCIN 1301 indywidualnych prób nasion 617 indywidualnych prób nasion zawartość kw. erukowego od 0,1 do 7,4% od 0,1 do 19,2% Poletka, na których wykryto podwyższona obecność kwasu erukowego były dość rozproszone i prawdopodobnie zależne od kierunku wiatru oraz przelotu pszczół.

29 Zadanie 2 Określenie odległości umożliwiającej zastąpienie izolacji przestrzennej obsiewem ochronnym w uprawie rzepaku GM Doświadczenie przeprowadzone w roku 2009 posłużyło także do określenia wielkości strefy ochronnej pomiędzy uprawami różnych typów odmian. W celu prawidłowej interpretacji wyników doświadczenia wykorzystano ekspertyzę meteorologiczną IMGW dotyczącą częstości kierunku wiatru (W, SW, S) i średnich prędkości wiatru (3,4 m/s) w okresie maja 2009 roku DŁOŃ ZIELĘCIN Odległość od pola z odmianą wysokoerukową Maplus Kierunek 10m 20m 30m 40m 50m 60m 70m 80m 90m 100m W 0,24 0,27 0,15 0,04 0,19 0,14 0,17 0,16 NW 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,08 0,12 0,33 0,00 0,00 N 0,70 0,16 0,29 0,25 0,74 0,73 0,40 0,60 0,59 0,16 NE 0,80 1,03 0,68 1,20 0,61 0,29 0,22 0,59 0,46 0,11 E 0,75 0,41 0,38 0,22 0,00 0,04 0,64 0,71 SE 0,00 0,00 0,00 0,00 0,08 0,21 0,39 0,46 0,01 0,00 S 0,01 0,25 0,25 0,46 0,16 0,06 0,05 0,00 0,21 0,51 SW 0,00 0,33 0,00 0,44 0,16 0,36 0,38 0,06 0,00 0,00 Kierunek Odległość od pola z odmianą wysokoerukową Maplus 15m m 75m 90m W 1,28 0,00 0,27 0,40 0,15 0,08 NW 0,00 0,00 0,08 0,07 0,00 0,26 N 7,54 0,79 0,36 1,26 0,11 0,73 NE 1,20 1,33 0,18 0,46 0,38 0,66 E 0,17 0,18 0,15 0,22 0,60 0,45 SE 0,10 0,07 0,00 0,00 0,03 0,00 S 0,50 0,16 0,24 0,10 0,00 SW 0,00 0,00 0,27 0,40 0,15 0,08 Średnie zawartości kwasu erukowego (%) w próbach nasion odmiany Monolit pobranych w Dłoni i Zielęcinie z różnych odległości od brzegu pola z odmianą Maplus z uwzględnieniem 8 kierunków.

30 Wnioski: Stwierdzono zróżnicowanie w niskim poziomie przekrzyżowania rzepaku wysokoerukowego z odmianą Monolit uwarunkowane różnymi warunkami środowiska w obu miejscowościach. Niezbędna izolacja przestrzenna strefą buforową pozwalająca na ograniczenie przepływu genów poprzez pyłek jest stosunkowo niewielka, wystarczy kilkadziesiąt metrów. Odnotowano wyraźnie widoczny spadek stopnia przepylenia odmiany Monolit wysokoerukową odmianą Maplus już w odległości m pomiędzy obu odmianami.

31 Badania nad określeniem wielkości strefy buforowej pomiędzy uprawami różnych typów odmian rzepaku kontynuowano w latach W tym celu przeprowadzono wstępną ocenę odległości i natężenia przenoszenia ziaren pyłku rzepaku w warunkach polowych Plan rozmieszczenia pasywnych i aktywnych pułapek ziaren pyłku wokół pola doświadczalnego N - North, S South, E East, W- West, SW South West, SE South East T 1, T2 lokalizacja 7-dniowych pułapek volumetrycznych (Burkard Manufacturing, UK) Pułapki pyłku: A) pasywna pułapka B) aktywna pułapka Burkarda A B Preparaty mikroskopowe z ziarnami pyłku, zarodnikami i innymi obiektami pow. 250x

32

33 Date of observatio n Distance of Hirst-type volumetric pollen trap from the field m 180 m 10 m 100 m 15 m 100 m A* B** A* B** A* B** A* B** A* B** A* B** 30 April May May May May May May May May May May May May May May May May May May May May May May May May Koncentracja ziaren pyłku obserwowana w powietrzu zasysanym przez pułapkę Burkarda ( ) *A liczba ziaren pyłku obserwowana na preparatach mikroskopowych ** B liczba ziaren pyłku w 1m 3 powietrza

34

35 Wnioski Przeprowadzone w latach badania wykazały zróżnicowanie w rozprzestrzenianiu się pyłku rzepaku uwarunkowane zarówno szybkością jak i kierunkiem wiatru. Dla ilości pyłku monitorowanego w przestrzeni od 0 od 40m oraz od 0 do 60m nieistotny był kierunek obserwacji Uzyskane wyniki potwierdzają badania wcześniej wykonane i innych autorów, że największą ilość ziaren pyłku rzepaku obserwuje się w odległości do 40 m od plantacji, a ich ilość maleje wraz ze wzrostem tej odległości.

36 Kontynuacja badań w ramach programu wieloletniego IHAR PIB Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Obszar tematyczny 4. Zachowanie czystości produkcji i bezpieczeństwo żywności wobec obecności w systemach rolniczych produktów genetycznie zmodyfikowanych Zadanie 4.2 Wypracowanie zasad ustanawiania progów (thresholds) w produkcji materiału siewnego Zadanie 4.3 Oszacowanie możliwości koegzystencji upraw różnych typów odmian rzepaku ozimego w warunkach agroklimatycznych Polski

Organizmy modyfikowane genetycznie

Organizmy modyfikowane genetycznie Organizmy modyfikowane genetycznie C o to jest G M O? Organizmy Modyfikowane Genetycznie GMO (z ang. Genetically Modified Organism) - Organizmy Transgeniczne - są to organizmy, które zawierają w swoim

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r. Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 17.11.2017 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Algieria 0,29 zł 0,36 zł 2. Algieria - numery komórkowe

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r. Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 15.04.2015 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Afganistan 1,22 zł 1,50 zł 2. Albania 0,65 zł 0,80 zł 3.

Bardziej szczegółowo

03 lutego 2017 [SZCZEGÓŁOWY CENNIK POŁĄCZEŃ EURO VOIP 600]

03 lutego 2017 [SZCZEGÓŁOWY CENNIK POŁĄCZEŃ EURO VOIP 600] 03 lutego 2017 [SZCZEGÓŁOWY CENNIK POŁĄCZEŃ EURO VOIP 600] Rodzaj połączenia/usługi Cena netto w PLN za 1 minutę połączenia Cena brutto w PLN za 1 minutę połączenia Połączenie wewnątrz sieci 0,00 zł 0,00

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń krajowych CloudPBX. Cennik połączeń międzynarodowych CloudPBX

Cennik połączeń krajowych CloudPBX. Cennik połączeń międzynarodowych CloudPBX Cennik połączeń krajowych Kierunek Taryfa Stacjonarne Komórki krajowe stacjonarne krajowe komórkowe Infolinia prefiks 800 infolinia 800 Infolinia prefiks 801 infolinia 801 Infolinia prefiksy 8010, 8015,

Bardziej szczegółowo

Numer zadania 4.3. pt Oszacowanie możliwości koegzystencji upraw różnych typów odmian rzepaku ozimego w warunkach agroklimatycznych Polski

Numer zadania 4.3. pt Oszacowanie możliwości koegzystencji upraw różnych typów odmian rzepaku ozimego w warunkach agroklimatycznych Polski ROZLICZENIE KOŃCOWE z wykonania zadań i wykorzystania dotacji na zadania określone w rozdziale IV programu wieloletniego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych

Bardziej szczegółowo

Badanie samosiewów rzepaku, ocena glebowego banku nasion oraz przechodzenie nasion rzepaku we wtórny stan spoczynku

Badanie samosiewów rzepaku, ocena glebowego banku nasion oraz przechodzenie nasion rzepaku we wtórny stan spoczynku Badanie samosiewów rzepaku, ocena glebowego banku nasion oraz przechodzenie nasion rzepaku we wtórny stan spoczynku Koegzystencja różnych typów odmian rzepaku ozimego Badania nad koegzystencją różnych

Bardziej szczegółowo

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA

PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA LUTY 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2012/13 prognozowana jest na 6523,6 mln ton. W sezonie 2011/12 produkcja została oszacowana

Bardziej szczegółowo

NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH

NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Raport z sytuacji epidemiologicznej dotyczący NOWEJ GRYPY A(H1N1) 17.6.29 Sytuacja epidemiologiczna

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony]

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony] ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 66 ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton

Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton Kraj 1965 1971 1981 1991 2001 2010 zmiana wobec 2010 udział w całości konsumpcji Stany Zjednoczone 552,1 730,6 735,3

Bardziej szczegółowo

"Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska

Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska "Dlaczego NIE dla GMO w środowisku rolniczym" Prof. zw. dr hab. inż. Magdalena Jaworska Kierownik Katedry Ochrony Środowiska Rolniczego Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Ekspert EU Biotechnology in Agriculture

Bardziej szczegółowo

Wybrane problemy hodowli roślin strączkowych krajowe źródła białka paszowego

Wybrane problemy hodowli roślin strączkowych krajowe źródła białka paszowego Wybrane problemy hodowli roślin strączkowych krajowe źródła białka paszowego Główny surowiec importowana śruta sojowa (GMO) Roczne zapotrzebowanie ok. 2 mln t. śruty = ok. 1,3 mln t. białka (± 4 mld zł.)

Bardziej szczegółowo

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

Zakazy stosowania GMO w świetle prawa europejskiego i krajowego

Zakazy stosowania GMO w świetle prawa europejskiego i krajowego Zakazy stosowania GMO w świetle prawa europejskiego i krajowego Tomasz Zimny Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa Wykorzystanie GMO w uprawach na UE i na świecie Uprawy roślin GM w 2014 r. Na świecie Uprawiane

Bardziej szczegółowo

Współistnienie upraw roślinnych genetycznie zmodyfikowanych z uprawami konwencjonalnymi i ekologicznymi

Współistnienie upraw roślinnych genetycznie zmodyfikowanych z uprawami konwencjonalnymi i ekologicznymi Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa Cooperation Agency for Local Authorities Współistnienie upraw roślinnych genetycznie zmodyfikowanych z uprawami konwencjonalnymi i ekologicznymi Stan faktyczny,

Bardziej szczegółowo

Uprawa roślin na świecie. Zboża. Pszenica 2016-01-27. Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie:

Uprawa roślin na świecie. Zboża. Pszenica 2016-01-27. Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie: Uprawa roślin na świecie Rodzaje roślin uprawnych ze względu na przeznaczenie: Żywieniowe (alimentacyjne) Paszowe (pastewne) Przemysłowe Używki Zboża Kolejność malejąca głównych zbóż według powierzchni

Bardziej szczegółowo

Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić?

Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić? Liderzy innowacyjności w gospodarce światowej. Czy Polska może ich dogonić? Szkolenie Urzędu Patentowego. Zarządzanie innowacją Warszawa, 12.10.2015 Marzenna Anna Weresa Instytut Gospodarki Światowej Kolegium

Bardziej szczegółowo

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 5/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* w mln ton RYNEK ZBÓŻ Przedwynikowy szacunek zbiorów zbóż w 2017 r. Według szacunku GUS powierzchnia uprawy zbóż ogółem w 2017 r. wyniosła 7,6 mln ha wobec

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ OCENA STANU UPRAW W 2018 R. Według oceny GUS przeprowadzonej w połowie maja 1 łączna powierzchnia zasiewów zbóż podstawowych z mieszankami pod zbiory w 2018 r. (po uwzględnieniu powierzchni

Bardziej szczegółowo

Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka, 9-11 grudnia 2013 r.

Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka, 9-11 grudnia 2013 r. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy dr hab. prof. IERiGŻ-PIB Piotr Chechelski Konferencja,,Nowa polityka rolna UE kontynuacja czy rewolucja? IERiGŻ-PIB Jachranka,

Bardziej szczegółowo

W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?

W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję? 13.06.2014 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 szeremeta@sedlak.pl W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 30/6 2.2.2018 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki II

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013 TENDENCJE CENOWE. Ceny krajowe w skupie

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2013 TENDENCJE CENOWE. Ceny krajowe w skupie RYNEK ZBÓŻ Ceny krajowe w skupie TENDENCJE CENOWE W pierwszym tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż podstawowych oraz spadek cen kukurydzy. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 23/2015

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 23/2015 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w przedsiębiorstwach prowadzących zakupy W drugim tygodniu czerwca 2015 r. na rynku krajowym ceny skupu zbóż podstawowych nieco wzrosły. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2014

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 48/2014 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w przedsiębiorstwach prowadzących zakupy W ostatnim tygodniu listopada 2014 r. w krajowym skupie odnotowano umiarkowany wzrost cen zbóż. Według danych Zintegrowanego

Bardziej szczegółowo

CZĘŚĆ I OPŁATY DLA LINII ANALOGOWYCH

CZĘŚĆ I OPŁATY DLA LINII ANALOGOWYCH CENNIK USŁUGI TELEFONICZNEJ MULTIMEDIA POLSKA-POŁUDNIE S.A. WYCIĄG Cennik Usługi Telefonicznej Multimedia Polska-Południe S.A. obowiązuje dla Umów Abonenckich i Aneksów do Umów Abonenckich zawartych od

Bardziej szczegółowo

Zakończenie Summary Bibliografia

Zakończenie Summary Bibliografia Spis treści: Wstęp Rozdział I Zakresy i ich wpływ na pojmowanie bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1. Zakresy pojmowania bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.1. Zakres wąski bezpieczeństwa wewnętrznego 1.1.2. Zakres

Bardziej szczegółowo

Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Analiza narodowościowa oraz rodzaje zapytań turystów w okresie od stycznia do września 212 roku. opracowano: Urszula Ciulewicz na podstawie statystyk

Bardziej szczegółowo

TEKSTY PRZYJĘTE. Odnowienie zezwolenia na ziarna genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON 810

TEKSTY PRZYJĘTE. Odnowienie zezwolenia na ziarna genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON 810 Parlament Europejski 04-09 TEKSTY PRZYJĘTE P8_TA(06)0388 Odnowienie zezwolenia na ziarna genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy MON 80 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 06 r. w sprawie

Bardziej szczegółowo

TEKSTY PRZYJĘTE. Wprowadzenie do obrotu ziaren genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy 1507

TEKSTY PRZYJĘTE. Wprowadzenie do obrotu ziaren genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy 1507 Parlament Europejski 204-209 TEKSTY PRZYJĘTE P8_TA(206)0387 Wprowadzenie do obrotu ziaren genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy 507 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 października 206 r. w sprawie

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. RYNEK ZBÓŻ ZBIORY ZBÓŻ W UE W 2018 R. Według aktualnej prognozy Komisji Europejskiej zbiory zbóż w UE w 2018 r. mogą się ukształtować na poziomie 304 mln ton 1, o 0,8% niższym niż w 2017 r. Spadek zbiorów

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Zmiana tyg. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w drugim tygodniu kwietnia 2018 r. ponownie wzrosły ceny monitorowanych zbóż. W dniach 9 15.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem

Bardziej szczegółowo

Trudna droga do zgodności

Trudna droga do zgodności Trudna droga do zgodności Starania na rzecz etycznego wzrostu 13. Światowe Badanie Nadużyć Gospodarczych czerwiec 2014 Spis treści Nadużycia i korupcja problem maleje? Nieetyczne zachowania mają się dobrze

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony]

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony] Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 76 Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową

Bardziej szczegółowo

LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT

LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 711,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja została oszacowana

Bardziej szczegółowo

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 40/2010

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 40/2010 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w skupie Na przełomie września i października 2010 r., w krajowym skupie, monitorowane rodzaje zbóż podstawowych były o około 2% droższe niż tydzień wcześniej.

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 29 poz. 271 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW

Dz.U Nr 29 poz. 271 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW Kancelaria Sejmu s. 1/6 Dz.U. 1999 Nr 29 poz. 271 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 marca 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia czasowego zakazu obrotu z zagranicą substancjami

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Strategii Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa Nr 6/2017. Cena bez VAT. Zmiana tyg. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W czwartym tygodniu września 2017 r. ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej uległy obniżeniu, natomiast wzrosły ceny pozostałych monitorowanych zbóż. W

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg.

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Od początku 2018 r. na rynku krajowym ceny pszenicy konsumpcyjnej są względnie stabilne. W dniach 8 14.01.2018 r. w zakładach zbożowych objętych monitoringiem

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w czwartym tygodniu stycznia 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i żyta konsumpcyjnego uległy obniżeniu, a jęczmienia paszowego i kukurydzy

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT RYNEK ZBÓŻ UNIJNY HANDEL ZAGRANICZNY ZBOŻAMI W SEZONIE 2017/2018 1 Duża konkurencja (zwłaszcza ze strony Federacji Rosyjskiej i Ukrainy) na tradycyjnych rynkach zbytu (Afryka Północna i Bliski Wschód)

Bardziej szczegółowo

WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT

WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT We wrześniowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): Produkcja pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 708,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja

Bardziej szczegółowo

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W LICZBACH Poniższe tabele zawierają podstawowe dane statystyczne dotyczące różnych obszarów związanych ze wspólną polityką rolną (WPR), a mianowicie: sektora rolnictwa i przemysłu

Bardziej szczegółowo

Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju

Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Oszczędności długoterminowe z perspektywy rynku kapitałowego a wzrost gospodarczy kraju Paweł Borys Polski Fundusz Rozwoju Forum Funduszy Inwestycyjnych, Warszawa, 16.06.2016 Model wzrostu Polski oparty

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń telefonicznych VOIP

Cennik połączeń telefonicznych VOIP SL-NET s.c. ul. Wiosenna 1c/1 35-303 Rzeszów Tel. 665-706-108 Tel. 017 250 20 11 email: biuro@sl-net.pl strona. www.sl-net.pl Cennik połączeń telefonicznych VOIP Usługi Netto Cena za usługę Brutto Połączenia

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 27/2017

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 27/2017 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu lipca 2017 r. ceny zbóż podstawowych były znacząco wyższe niż w analogicznym okresie 2016 r. W dniach 3 9 lipca

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka stosowania GMO w środowisku jako element autoryzacji roślin GM do uprawy. Ewelina Żmijewska Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Radzików

Ocena ryzyka stosowania GMO w środowisku jako element autoryzacji roślin GM do uprawy. Ewelina Żmijewska Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Radzików Ocena ryzyka stosowania GMO w środowisku jako element autoryzacji roślin GM do uprawy Ewelina Żmijewska Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Radzików Autoryzacja roślin GM w Europie Dyrektywa 2001/18 /WE

Bardziej szczegółowo

Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą

Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą Uzyskując dochody z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą, w większości przypadków należy pamiętać o rozliczeniu się z nich także w

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 49/2013

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 49/2013 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny krajowe w skupie W drugim tygodniu grudnia 2013 r. w krajowym skupie odnotowano dalszy wzrost cen zbóż. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej

Bardziej szczegółowo

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia

(4) Belgia, Niemcy, Francja, Chorwacja, Litwa i Rumunia podjęły decyzję o zastosowaniu art. 11 ust. 3 rozporządzenia L 367/16 23.12.2014 ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 oraz załączniki

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym w pierwszym tygodniu kwietnia 2018 r. wzrosły ceny większości monitorowanych zbóż. W dniach 2 8.04.2018 r. w zakładach zbożowych objętych

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 32/2017

RYNEK ZBÓŻ. Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 32/2017 RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż W drugim tygodniu sierpnia ceny zakupu pszenicy konsumpcyjnej, po znaczącym spadku w poprzednim tygodniu, nieco wzrosły. W dniach 7 13 sierpnia 2017

Bardziej szczegółowo

ZASIĘG USŁUGI FOTORADARY EUROPA I NIEBEZPIECZNE STREFY

ZASIĘG USŁUGI FOTORADARY EUROPA I NIEBEZPIECZNE STREFY FOTORADARY MAPY TOMTOM TRAFFIC ZASIĘG USŁUGI FOTORADARY EUROPA I NIEBEZPIECZNE STREFY Usługi Fotoradary Europa i Niebezpieczne strefy TomTom są dostępne w krajach wymienionych poniżej. Z usług tych można

Bardziej szczegółowo

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH

RYNEK ROŚLIN OLEISTYCH MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 42, poz. 471

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r.

RYNEK ZBÓŻ. Towar. Wg ZSRIR (MRiRW) r. EUR/t RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż Na rynku krajowym na przełomie stycznia i lutego 2018 r. ceny pszenicy konsumpcyjnej i jęczmienia paszowego uległy obniżeniu, a żyta konsumpcyjnego i

Bardziej szczegółowo

Jak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce?

Jak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce? Jak pokonać bariery dla (eko)innowacji w Polsce? Maciej Bukowski Instytut Badań Strukturalnych Warszawa, 25.05.2012 Plan Wprowadzenie po co Polsce (eko)innowacje. Pułapka średniego dochodu Nie ma ekoinnowacyjności

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. TENDENCJE CENOWE. Towar

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT Wg ZSRIR (MRiRW) r. Zmiana tyg. TENDENCJE CENOWE. Towar RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W pierwszym tygodniu czerwca 2018 r. wzrosły ceny skupu wszystkich monitorowanych zbóż. Zakłady zbożowe objęte monitoringiem Zintegrowanego Systemu Rolniczej

Bardziej szczegółowo

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT

RYNEK ZBÓŻ. Cena bez VAT RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Ceny zakupu zbóż W Polsce ceny zbóż podstawowych, po spadku w okresie zbiorów, od września 2017 r., pomimo tygodniowych wahań, wykazują tendencję wzrostową. Na rynku unijnym

Bardziej szczegółowo

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska

Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych. dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Zakupy on-line w europejskich gospodarstwach domowych dr inż. Marlena Piekut Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych Politechnika Warszawska Cel badania Identyfikacja zakresu wykorzystania handlu elektronicznego

Bardziej szczegółowo

Główne kierunki handlu ropą naftową w 2008 r. [mln ton]

Główne kierunki handlu ropą naftową w 2008 r. [mln ton] ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową w [mln ton] 318.5 43.4 22.4 24.4 23.8 121.7 127.6 49.5 196.9 90.9 101.3 32.6 64.7 92.0 119.7 25.4 53.1 21.4 107.6 119.4 44.5

Bardziej szczegółowo

mapy cyfrowe dla biznesu

mapy cyfrowe dla biznesu Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na grudzień 2011 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska

Bardziej szczegółowo

Truphone World. Plany taryfowe Truphone World

Truphone World. Plany taryfowe Truphone World Plany taryfowe Nowa definicja telefonii komórkowej Nasza opatentowana globalna sieć zapewnia wyjątkowy komfort korzystania z usług mobilnych na całym świecie. Oznacza to większą prędkość przesyłania danych,

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

CENNIK USŁUGI TELEFONICZNEJ MULTIMEDIA POLSKA S.A. - WYCIĄG. CZĘŚĆ I - opłaty dla linii analogowych

CENNIK USŁUGI TELEFONICZNEJ MULTIMEDIA POLSKA S.A. - WYCIĄG. CZĘŚĆ I - opłaty dla linii analogowych CENNIK USŁUGI TELEFONICZNEJ MULTIMEDIA POLSKA S.A. - WYCIĄG CZĘŚĆ I - opłaty dla linii analogowych I. Opłata za uzyskanie dostępu do sieci telekomunikacyjnej 4 Aktywacja linii telefonicznej dla posiadaczy

Bardziej szczegółowo

Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych. Opole, 4 kwietnia 2014 r.

Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych. Opole, 4 kwietnia 2014 r. Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych Opole, 4 kwietnia 2014 r. Źródła Index Copernicus jest partnerem MNiSWw procesach parametryzacji nauki, w tym w ewaluacji czasopism naukowych od roku

Bardziej szczegółowo

Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku

Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Analiza narodowościowa oraz rodzaje zapytań turystów w okresie od stycznia do września 214 roku opracowano: Urszula Ciulewicz na podstawie statystyk

Bardziej szczegółowo

Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku

Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Analiza narodowościowa oraz rodzaje zapytań turystów w okresie od stycznia do września 2017 roku opracowano: Urszula Ciulewicz na podstawie statystyk

Bardziej szczegółowo

Diety należą się osobie odbywającej podróż służbową na terenie kraju na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia oraz zwrot wydatków z tytułu m.in.

Diety należą się osobie odbywającej podróż służbową na terenie kraju na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia oraz zwrot wydatków z tytułu m.in. DELEGACJE KRAJOWE Diety należą się osobie odbywającej podróż służbową na terenie kraju na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia oraz zwrot wydatków z tytułu m.in.: noclegów, przejazdu do miejsca delegowania

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR)

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR) MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR) (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) WYDZIAŁ INFORMACJI RYNKOWEJ

Bardziej szczegółowo

gizycko.turystyka.pl

gizycko.turystyka.pl Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Giżycku Analiza narodowościowa oraz rodzaje zapytań turystów w okresie od stycznia do września 213 roku. opracowano: Urszula Ciulewicz na podstawie statystyk

Bardziej szczegółowo

Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO

Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO Założenia kontroli plantacji produkcyjnych w kierunku wykrywania autoryzowanych i nieautoryzowanych GMO Sławomir Sowa Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB, Radzików Radzików 14.12.2015 Wprowadzenie zakazów

Bardziej szczegółowo

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 38/ września 2015 r.

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 38/ września 2015 r. M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 40/ października 2015 r.

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 40/ października 2015 r. M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2009 roku 1

Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2009 roku 1 Warszawa, 10.06.2011 r. Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2009 roku 1 Wprowadzenie W 2010 roku Główny Urząd Statystyczny przeprowadził po raz drugi roczne

Bardziej szczegółowo

mapy cyfrowe dla biznesu

mapy cyfrowe dla biznesu Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na czerwiec 2010 1. MapSet Polska:...3 2. MultiNet Europa:...5 3. MapSet Europa:...8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska szczegółowa

Bardziej szczegółowo

Możliwości substytucji genetycznie modyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego

Możliwości substytucji genetycznie modyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego Możliwości substytucji genetycznie modyfikowanej soi krajowymi roślinami białkowymi w aspekcie bilansu paszowego dr Piotr Szajner mgr Wiesław Dzwonkowski Zakład Badań Rynkowych IERiGŻ-PIB Plan prezentacji

Bardziej szczegółowo

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o.

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na grudzień 2013 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 1/2018 22 lutego

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/ 18 stycznia 2018

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 31/ (data odczytu r.). 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1067/2008 z dnia

Biuro Analiz i Programowania ARR Nr 31/ (data odczytu r.). 2 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1067/2008 z dnia RYNEK ZBÓŻ TENDENCJE CENOWE Krajowe ceny zakupu zbóż Zgodnie z informacjami z oddziałów terenowych ARR z 10 sierpnia br. poprawa pogody w drugim tygodniu sierpnia pozwoliła na znaczne przyspieszenie prac

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR)

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR) MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ - (ZSRIR) (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) WYDZIAŁ INFORMACJI RYNKOWEJ

Bardziej szczegółowo

Znakowanie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB

Znakowanie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Znakowanie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB 09.10.2017 Żywność i pasza GM Żywność i pasza GM - genetycznie zmodyfikowana żywność

Bardziej szczegółowo

Trendy i perspektywy rozwoju głównych gospodarek światowych

Trendy i perspektywy rozwoju głównych gospodarek światowych Trendy i perspektywy rozwoju głównych gospodarek światowych Grzegorz Sielewicz Główny Ekonomista Coface w Europie Centralnej Konferencja Pomorski Broker Eksportowy Gdynia, 12 października 2016 Gospodarka

Bardziej szczegółowo

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.

ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r. MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 10/ 21 listopada

Bardziej szczegółowo

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 37/ września 2015 r.

RYNEK JAJ SPOŻYWCZYCH. Nr 37/ września 2015 r. M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ

MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001r.) Nr 35/2007 6 września 2007r. RYNEK

Bardziej szczegółowo

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o.

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na marzec 2012 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła

Wykorzystanie możliwe wyłącznie z podaniem źródła M I N I S T E R S T W O R O L N I C T W A I R O Z W O J U W S I ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ Podstawa prawna : Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz.

Bardziej szczegółowo

STOSOWANIE KWALIFIKOWANEGO MATERIAŁU SIEWNEGO A EFEKTY PRODUKCJI ZBÓŻ

STOSOWANIE KWALIFIKOWANEGO MATERIAŁU SIEWNEGO A EFEKTY PRODUKCJI ZBÓŻ POSTĘP BIOLOGICZNY Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie STOSOWANIE KWALIFIKOWANEGO MATERIAŁU SIEWNEGO A EFEKTY

Bardziej szczegółowo