Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego sli

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego sli"

Transkrypt

1 Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego sli Z Encyklopedia Dzieciństwa SLI (Specific Language Impairment) określane jest w języku polskim jako specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. Problemem dzieci z SLI jest zaburzenie kompetencji językowej, czyli możliwości prawidłowej komunikacji za pomocą języka. KRYTERIA DIAGNOZY SLI [1] : dziecko uzyskuje istotnie niższe wyniki w standaryzowanych testach językowych inteligencja niejęzykowa badanego dziecka jest w normie lub powyżej normy u dziecka diagnozuje się prawidłowy słuch w trakcie diagnozy specjaliści wykluczają autyzm, uszkodzenie słuchu oraz uszkodzenie Centralnego Układu Nerwowego dziecko cechuje prawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu artykulacyjnego, rodzice zgłaszają, że zasób słów dziecka jest znacznie ograniczony w stosunku do wieku, dziecko wykazuje znacznie lepsze rozumienie mowy niż jej produkcję zdolności fonologiczne dziecka są poniżej normy, w trakcie diagnozy wyklucza się objawy zaburzeń w dwustronnych interakcjach społecznych oraz symptomy ograniczonej aktywności, typowe dla autyzmu. w wywiadzie brak patologicznych czynników środowiskowych Ocena czynników wpływających na ryzyko SLI [2] wykazała, że z najwyższym indywidualnym poziomem ryzyka wiązały się takie czynniki jak: bardzo niska waga urodzeniowa, niski wynik w skali Apgar, późna opieka prenatalna lub jej brak, wysoka kolejność narodzin w rodzinie, oraz niska edukacja matek w zakresie opieki nad dzieckiem. Natomiast z najwyższym społecznym poziomem ryzyka skojarzono samotnie wychowującą matkę oraz niską edukację matek. POWSZECHNOŚĆ WYSTĘPOWANIA SLI Zaburzenie to spotykane jest trzykrotnie częściej u chłopców niż u dziewczynek. Częściej u dzieci z rodzin, w których występowały podobne problemy z mową. Przyjmuje się, że SLI ma podłoże genetyczne. Szacuje się, że problem SLI dotyczy około 3 7 % populacji. Należy zaznaczyć, że dzieci spełniające powyższe kryteria nie stanowią grupy jednorodnej. Badania porównawcze w różnych krajach pokazały, iż specyfika SLI może być odmienna w zależności od kraju i języka. ROZPOZNANIE SLI Problem SLI podejmowany jest w badaniach prowadzonych na gruncie włoskim, hiszpańskim, francuskim, niemieckim, szwedzkim, greckim a także polskim [3]. Spośród wielu narzędzi diagnostycznych oceniających poziom rozwoju komunikacji językowej i niejęzykowej dzieci do 3 lat, najbardziej popularne, a jednocześnie najbardziej rzetelne narzędzie stanowią Inwentarze Rozwoju Mowy i Komunikacji autorstwa amerykańskich badaczy MacArthur Bates [4]. Inwentarze te doczekały się adaptacji w bardzo wielu krajach i są szeroko stosowane przez specjalistów i badaczy. Autorką polskiej adaptacji Inwentarzy jest prof. Magdalena Smoczyńska: SŁOWA I GESTY (Smoczyńska, 2015a) oraz SŁOWA I ZDANIA (Smoczyńska, 2015b). Kwestionariusze wypełniają rodzice i opiekunowie, udzielając informacji na temat posługiwania się przez dziecko komunikatami językowymi (słowami, zdaniami) oraz niewerbalnymi (gestami, działaniami symbolicznymi). Narzędzia te zostały dokładnie opisane w podręczniku [5]. 1/5

2 TEORIE WYJAŚNIAJĄCE SLI SLI może być spowodowane deficytem wiedzy językowej. Często spotykane deficyty gramatyczne wyjaśnia się np. wolniejszym przyswajaniem kategorii funkcjonalnych, czy przedłużonym etapem fakultatywnego bezokolicznika. Mogą one wynikać z zawężenia zakresu stosowania reguł gramatycznych przez dziecko lub deficytu ukrytych reguł gramatycznych. Ponieważ dzieci z SLI prezentują deficyty także w sferze pozajęzykowej, SLI może wynikać z ograniczonej ogólnej zdolności przetwarzania informacji. Badania dowodzą, że o wykonaniu zadania przez dzieci z SLI decydują czasem właśnie czynniki związane z przetwarzaniem informacji aniżeli czynniki językowe. Okazuje się, że dzieci z SLI gorzej sobie radzą w dotykowym rozpoznawaniu przedmiotów [6]. Gorsze wyniki dzieci z SLI sugerują, że mają one mniejszą zdolność utrzymywania obrazu w umyśle, a w konsekwencji ograniczoną zdolność przetwarzania. Inne badania pokazały, że dzieci z SLI wykazują się gorszym rozumieniem zdań złożonych, w porównaniu z tak samo długimi zdaniami pojedynczymi. Tezę o niskim poziomie przetwarzania informacji u osób z SLI potwierdzają też badania dotyczące czasu reakcji. W literaturze przedmiotu można dostrzec również bardziej szczegółowe koncepcje dotyczące deficytów w poszczególnych mechanizmach rozwoju. Problemy w SLI mogą wynikać z deficytów pamięci fonologicznej, lub z gorszego przetwarzania informacji w krótkim czasie. Jedna z teorii dowodzi, że dzieci z SLI wykazują opóźnienie w zakresie dojrzewania neurofizjologicznego [7]. Świadczy o nim późne osiąganie poszczególnych umiejętności w zakresie sfery poznawczej i motorycznej. Wolniejszy rozwój leksykalny może prowadzić do zaburzenia rozwoju gramatyki, a w konsekwencji do problemów z czytaniem i pisaniem. KOMUNIKACJA JĘZYKOWA DZIECI Z SLI Tempo rozwoju językowego u dzieci z SLI jest wolniejsze w porównaniu z rówieśnikami w tym samym wieku. Wiele badań prowadzonych nad mową dzieci z SLI w językach romańskich np. włoskim [8], hiszpańskim [9], francuskim [10], czy polskim [11], pokazuje, iż u dzieci z SLI rozwój leksykalny jest wolniejszy niż u innych dzieci, późno w rozwoju pojawiają się kombinacje słowne, większość dzieci wykazuje problemy z produkcją mowy, mogą również pojawić się problemy z rozumieniem mowy. U większości dzieci z SLI długość wypowiedzi jest ograniczona, opuszczają obowiązkowe elementy w zdaniu, również rozwój fonologii jest ubogi. Zaobserwowano także znaczne trudności z gramatyką. Dzieci z SLI podobnie jak dzieci ze spektrum autyzmu mają zaburzenia kompetencji językowej (mają kłopot z porozumiewaniem językowym), zaś w odróżnieniu od tych drugich nie wykazują zaburzeń kompetencji komunikacyjnej. Dzieci te rozumieją intencje innych ludzi i wykazują silną potrzebę komunikowania intencji własnych, co czynią w inny sposób niż werbalny, np. poprzez gestykulację, kontakt wzrokowy, mowę ciała. Specyficzne zaburzenie rozwojowe jest często mylone z innymi zaburzeniami mowy takimi jak: alalia, afazja rozwojowa, dysfazja, opóźnienie rozwoju mowy, proste ORM, samoistne opóźnienie rozwoju mowy. KOMUNIKACJA NIEJĘZYKOWA DZIECI Z SLI W dotychczasowych badaniach nad relacją między komunikacją językową a niejęzykową dzieci z SLI stwierdzono, że używanie przez nie gestykulacji staje się strategią kompensacyjną w stosunku do używania słów. Dzieci zdiagnozowane jako dzieci z SLI używają więcej gestów niż dzieci prawidłowo 2/5

3 rozwijające się [12]. Gestykulacja pełni różną funkcję w zależności od poziomu rozwoju mowy. Dzieci mające problem z językiem, częściej i dłużej w rozwoju używają emblematów, tj. gestów zastępujących słowa, gestów adaptacyjnych, tj. przystosowujących do sytuacji oraz gestów afektywnych. Dzieci prawidłowo rozwijające się wraz z lepszym poziomem rozwoju mowy, coraz rzadziej używają emblematów, a częściej korzystają z gestów ilustrujących mowę oraz regulujących komunikację. Gestykulacja u dzieci z SLI pełni kompensacyjną, w stosunku do językowej, strategię komunikacji. REPREZENTACJA SYMBOLICZNA DZIECI Z SLI Uważa się, iż SLI wpływa na rozwój reprezentacji symbolicznej w zabawie. Wyniki badań potwierdzają istnienie związku między tymi dwoma typami zdolności, tj. mową i zabawą symboliczną. Polskie badania wskazują na istnienie opóźnienia w rozwoju zabawy symbolicznej u dzieci z SLI. Rzadziej podejmowały one zabawę na niby, stosowały prosty schemat zabawy, używały mniej przedmiotów zastępczych w porównaniu z rówieśnikami o prawidłowym rozwoju mowy. Kieszonka: SLI może współwystępować z innymi problemami, a także wtórnie wpływać na inne sfery rozwoju dziecka. Dzieci mogą w późniejszych latach wykazywać trudności w szkole, kłopoty z czytaniem. Problemy z językiem ograniczają dziecko także w relacjach społecznych. Dzieci mające problemy językowe tak jak dzieci z SLI często są ignorowane lub odrzucane przez zdrowych rówieśników z powodu braku możliwości porozumienia werbalnego. Dzieci z SLI rzadziej wchodzą w interakcje społeczne, rzadziej są wybierane jako partner w zabawie, a także same rzadziej podejmują inicjatywę, wycofując się z relacji. W ocenie nauczycieli dzieci te mają mniejsze zdolności społeczne, są mniej popularne w grupie, rzadko przyjmują rolę przywódcy, cechuje je niedojrzałość społeczna. Także same dzieci z SLI, wykazują zdecydowanie niższy poziom zadowolenia z interakcji społecznych w porównaniu z deklaracjami rówieśników. Leczenie SLI Terapia językowa szczególny nacisk na problemy mowy czynnej, zdolności pragmatyczne Terapia wykorzystująca naśladowanie, modelowanie Terapia oparta na uczeniu w środowisku Terapia oparta na rozwijaniu bądź przekształcaniu wypowiedzi dzieci Literatura: 1. Czaplewska, E. Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze Specyficznym Zaburzeniem Językowym, Gdańsk, Harmonia Universalis, Evans J., Alibali M., Mc Neil N. Divergence of verbal expression and embodied knowledge: Evidence from speech and gesture in children with specific language impairment. Language & Cognitive Processes, 2001, 16, 2/3. 3. Fenson, L., Dale, P.S. i inni (1993). The MacArthur Communicative Development Inventories: User`s guide and technical manual. San Diego, CA: Singular Publishing Group. 4. Fujiki, M., Brinton, B., Tood, C., Social skills with specific language impairment. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, Fujiki, M., Brinton, B., i in., The ability of children with specific language impairment to access and participate in an ongoing interaction. Journal of Speech and Hearing Research, Gertner, B., Rice, M., Hadley, P. The influence of communicative competence on peer preferences in a preschool classroom. Journal of Speech and Hearing Research, Girbau D, Schwartz RG. Non word repetition in Spanish speaking children with Specific Language Impairment (SLI). International Journal of Language and Communication Disorders, /5

4 8. Kamhi, A., Nonlinguistic symbolic and conceptual abilities of language impairment and normallydeveloping children. Journal of Speech and Hearing Research, Kamhi, A., Catts, H., Koening, L., Lewis, B. Hypothesis testing and nonlinguistic symbolic abilities in language impairment children. Journal of Speech and Hearing Disorders, Lasota, A. Symboliczne ujmowanie rzeczywistości we wczesnym dzieciństwie, Psychologia Rozwojowa,2007, tom 12, nr Lasota, A. Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. Sztuka Leczenia. Wyd. 2007/1 2, (tom: XIV), Kraków 12. Lasota, A. Przejawy twórczości w zabawie dziecięcej. W: (red.) I. Pufal Struzik, T. Giza. XVII Tom Studiów Pedagogicznych Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Lasota, A. Świat gestów i symboli w komunikacji dziecięcej, Kraków, Impuls, Lasota, A., Dwuelementowe kombinacje lingwistyczno niejęzykowe w dziecięcej komunikacji, Psychologia Rozwojowa, 2012, nr Leonard, L. B. SLI Specyficzne Zaburzenie Rozwoju Językowego. Przekład: M. Hernik, Gdańsk, GWP, Le Normand MT, Chevrie Muller C., Individual differences in the production of word classes in eight specific language impaired preschoolers. Journal of Communication Disorders, 1991, Locke, J. The child`s path to spoken language. Cambridge, Harvard University Press, Locke, J. Gradual emergence of development al language disorders. Journal of Speech and Hearing Disorders, 1994, Pettenati P, Benassi E, Deevy P, Leonard L., Caselli M. Extra linguistic influences on sentence comprehension in Italian speaking children with and without specific language impairment. International Journal of Language and Communication Disorders, 2015, 50(3). 20. Smoczyńska, M. Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy. Materiały z konferencji naukowej: Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy Afazja Zaburzenia rozwoju mowy. Warszawa Smoczyńska, M., Krajewski, G., Łuniewska, M., Haman, E., Bulkowski, K., Kochańska, M. (2015). Inwentarze rozwoju mowy i komunikacji (IRMIK): SŁOWA I GESTY, SŁOWA I ZDANIA. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. 22. Stanton Chapman, T.L., Chapman, D., Bainbridge, N, Scott, K. Identification of early risk factors for language impairment. Research in Developmental Disabilities, Autorka hasła: dr Agnieszka Lasota, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Przypisy: 1. Leonard, Stanton Chapman, in., Por. Smoczyńska, 2000; Lasota, 2010; Czaplewska, Por. Fenson, Dale i inni (1993). The MacArthur Communicative Development Inventories: User`s guide and technical manual. San Diego, CA: Singular Publishing Group. 5. Smoczyńska, Krajewski, Łuniewska, Haman, Bulkowski, Kochańska (2015). Inwentarze rozwoju mowy i komunikacji (IRMIK): SŁOWA I GESTY, SŁOWA I ZDANIA. Podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. 6. Kamhi,1981, Locke, 1993, Por.Pettenati i inn Por. Girbau, Schwartz, Por. Le Normand, Chevrie Muller, Por. Czaplewska, Evans, Alibali, McNeil 2001, Lasota 2010, /5

5 Źródło: title=specyficzne_zaburzenie_rozwoju_językowego_ _sli&oldid=440 Kategoria: Psychologiczny konstrukt dzieciństwa Tę stronę ostatnio zmodyfikowano o 22:31, 10 sty Treść udostępniana na licencji Creative Commons za podaniem autora, jeśli nie podano inaczej. 5/5

Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej

Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej Magdalena Smoczyńska, Ewa Haman Funkcjonowanie dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI) w systemie edukacji szkolnej Plan wystąpienia Diagnoza zaburzeń językowych w Polsce Perspektywa badawcza

Bardziej szczegółowo

Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego

Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego Sztuka Leczenia 2007, tom XIV, nr 1-2, s. 35-45 Agnieszka Lasota Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego Specific language impairment Zakład Psychologii Rozwojowej i Wychowawczej im. S. Szumana Instytut

Bardziej szczegółowo

Żabno, dnia r.

Żabno, dnia r. Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)

Bardziej szczegółowo

Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Pracownia badawcza K2 Psycholingwistyka rozwojowa Ewa Haman Grzegorz Krajewski et al. Metody badawcze Pośrednie 8 Uzyskiwanie informacji od rodziców i opiekunów

Bardziej szczegółowo

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze

Bardziej szczegółowo

Nowe narzędzia do diagnozowania ryzyka dysleksji oraz zaburzeń językowych oferta szkoleń Pracowni Testów IBE

Nowe narzędzia do diagnozowania ryzyka dysleksji oraz zaburzeń językowych oferta szkoleń Pracowni Testów IBE Nowe narzędzia do diagnozowania ryzyka dysleksji oraz zaburzeń językowych oferta szkoleń Pracowni Testów IBE Około 10 proc. uczniów ma trudności z przyswojeniem czytania i pisania, a u ponad 7 proc. dzieci

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Wczesna diagnoza i terapia logopedyczna 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim Early diagnosis and

Bardziej szczegółowo

Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc?

Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc? Kompetencje językowe i komunikacyjne dzieci z autyzmem co oceniaćżeby dobrze pomóc? Prowadzenie i opracowanie: Katarzyna Siwek Węgrów, 15.11.2010r. Autyzm a funkcjonowanie językowe Zaburzenia porozumiewania

Bardziej szczegółowo

Różne ścieżki edukacyjne dzieci ze spektrum autyzmu

Różne ścieżki edukacyjne dzieci ze spektrum autyzmu Różne ścieżki edukacyjne dzieci ze spektrum autyzmu B E A T A B L O K, Z O F I A B R Z E S K A S O R W D L A D Z I E C I I M Ł O D Z I E Ż Y Z A U T Y Z M E M W G D A Ń S K U S T O W A R Z Y S Z E N I

Bardziej szczegółowo

Dziecko z SLI w szkole - diagnoza i postępowanie Agnieszka Maryniak

Dziecko z SLI w szkole - diagnoza i postępowanie Agnieszka Maryniak Dziecko z SLI w szkole - diagnoza i postępowanie Agnieszka Maryniak Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski U dzieci w wieku szkolnym zaburzenia językowe mogą być trudne do rozpoznania Poprawa w zakresie

Bardziej szczegółowo

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r.

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują

Bardziej szczegółowo

Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR): wystandaryzowane i znormalizowane narzędzie do oceny zasobu słownictwa dzieci w wieku 2-6 lat

Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR): wystandaryzowane i znormalizowane narzędzie do oceny zasobu słownictwa dzieci w wieku 2-6 lat Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR): wystandaryzowane i znormalizowane narzędzie do oceny zasobu słownictwa dzieci w wieku 2-6 lat Magdalena Łuniewska,

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ ASPERGERA. Zakres tematyczny dotyczy specyfiki funkcjonowania i metod pracy z osobami z ZA:

ZESPÓŁ ASPERGERA. Zakres tematyczny dotyczy specyfiki funkcjonowania i metod pracy z osobami z ZA: Termin: 8-9 września 2018 roku ZESPÓŁ ASPERGERA Zakres tematyczny dotyczy specyfiki funkcjonowania i metod pracy z osobami z ZA: - kryteria diagnostyczne ZA, - specyfika funkcjonowania poznawczego, społecznego

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polski Podstawy terapii pedagogicznej 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim 3. Jednostka prowadząca przedmiot

Bardziej szczegółowo

Autyzm i zespół Aspergera. Kryteria diagnostyczne.

Autyzm i zespół Aspergera. Kryteria diagnostyczne. Autyzm i zespół Aspergera. Kryteria diagnostyczne. W Polsce autyzm i Zespół Aspergera rozpoznaje się w oparciu o obowiązującą od 1996 roku Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH LOGOPEDIA OGÓLNA Cel studiów: Celem studiów jest przygotowanie słuchaczy do zawodu logopedy terapeuty z zakresu diagnozy, terapii mowy i wymowy pracującego z dziećmi, młodzieżą

Bardziej szczegółowo

? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka

? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka Diagnoza funkcjonalna, czyli...? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka? - diagnoza wielospecjalistyczna odnosząca się do możliwie szerokiej gamy aspektów rozwojowych, czyli pogłębiona

Bardziej szczegółowo

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z ZABURZENIAMI MOWY W SYSTEMIE OŚWIATY

DZIECKO Z ZABURZENIAMI MOWY W SYSTEMIE OŚWIATY MAGDALENA OLEMPSKA-WYSOCKA Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi w Łodzi DZIECKO Z ZABURZENIAMI MOWY W SYSTEMIE OŚWIATY ABSTRACT. Olempska-Wysocka

Bardziej szczegółowo

Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym

Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU SERIA PSYCHOLOGIA I PEDAGOGIKA NR 166 KINGA KUSZAK Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym POZNAŃ 2011 3 Spis treści

Bardziej szczegółowo

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem.

Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU Grażyna Gwizda Asymetria funkcjonalna mózgu w badaniach inteligencji i procesów poznawczych dzieci i młodzieży z niedosłuchem. Streszczenie rozprawy

Bardziej szczegółowo

& / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC. Metoda integracji. sensorycznej. we wspomaganiu rozwoju mi. \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m

& / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC. Metoda integracji. sensorycznej. we wspomaganiu rozwoju mi. \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m & / &!!!& ODOWS&A-»ZD\ChJCJC Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu rozwoju mi \dzieci z uszkodzeniami ^ lu nerwowego m i - i \ \ 'Ą \ A H/?fi U Metoda integracji sensoryczniej we wspomaganiu

Bardziej szczegółowo

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA DEFINICJA DYSKALKULII Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych

Bardziej szczegółowo

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji

Bardziej szczegółowo

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji

Bardziej szczegółowo

Etyczny kontekst wykluczania trudnych przypadków z postępowania diagnostycznego na przykładzie dysleksji rozwojowej.

Etyczny kontekst wykluczania trudnych przypadków z postępowania diagnostycznego na przykładzie dysleksji rozwojowej. Etyczny kontekst wykluczania trudnych przypadków z postępowania diagnostycznego na przykładzie dysleksji rozwojowej. Dr Dorota Bednarek Katedra Neurorehabilitacji SWPS, Warszawa Kodeks Etyczno -Zawodowy

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 Zapraszamy na szkolenia i warsztaty dotyczące: przebiegu rozwoju małego dziecka (od narodzin do 6 roku życia) wieloprofilowej oceny rozwoju małego dziecka prawidłowej

Bardziej szczegółowo

Działania poradni psychologiczno-pedagogicznych związane z obniżeniem wieku

Działania poradni psychologiczno-pedagogicznych związane z obniżeniem wieku Działania poradni psychologiczno-pedagogicznych związane z obniżeniem wieku spełniania obowiązku szkolnego. 1 września 2014 r do szkoły podstawowej przyjdzie sześciolatek Wyzwanie to wymaga od systemu

Bardziej szczegółowo

Opisy przedmiotów ECTS dla specjalności Logopedia szkolna z terapią pedagogiczną forma studiów - stacjonarne nabór

Opisy przedmiotów ECTS dla specjalności Logopedia szkolna z terapią pedagogiczną forma studiów - stacjonarne nabór Opisy przedmiotów ECTS dla specjalności Logopedia szkolna z terapią pedagogiczną forma studiów - stacjonarne nabór 2015 2018 Semestr I (limit 30) I. Przedmioty obowiązkowe (limit 28) 1 Filozofia 6 30 15

Bardziej szczegółowo

Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu

Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu Gdy brakuje słów - wykorzystanie wspomagających i alternatywnych sposobów komunikacji w porozumiewaniu się osób z problemami w mówieniu AAC (ang.) Augmentive and Alternative Communication Wspomagające

Bardziej szczegółowo

Darmowy fragment www.bezkartek.pl

Darmowy fragment www.bezkartek.pl Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010 Recenzent: prof. dr hab. Władysława Pilecka Redakcja wydawnicza: Zespół Fotografie: Agnieszka Lasota Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska ISBN 978-83-7587-272-9

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ... I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Psychologia wychowawcza 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim Metodyka terapii dzieci ze specyficznymi trudnościami w obszarze językowym 2. Nazwa przedmiotu / modułu w języku

Bardziej szczegółowo

S Y L A B U S. Druk DNiSS nr 11D

S Y L A B U S. Druk DNiSS nr 11D S Y L A B U S Druk DNiSS nr 11D NAZWA PRZEDMIOTU: Teoretyczne i metodyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Wydział: Wydział Humanistyczno - Społeczny

Bardziej szczegółowo

PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ

PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ Grupa osób niemówiących nigdy nie została zidentyfikowana jako wymagająca specyficznych oddziaływań i pomocy mającej na celu kompensowanie

Bardziej szczegółowo

POMOC PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W SZKOLE PODSTAWOWEJ im. BRONISŁAWA MALINOWSKIEGO w MAŁYCH ŁUNAWACH

POMOC PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W SZKOLE PODSTAWOWEJ im. BRONISŁAWA MALINOWSKIEGO w MAŁYCH ŁUNAWACH POMOC PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W SZKOLE PODSTAWOWEJ im. BRONISŁAWA MALINOWSKIEGO w MAŁYCH ŁUNAWACH SYSTEM POMOCY PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ ORAZ WSPIERANIA UCZNIÓW W naszej szkole funkcjonuje System

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r.

Załącznik nr 6 do Uchwały nr 18/2012/2013 Senatu Akademickiego Ignatianum dnia 21 maja 2013 r. Specjalności w ramach studiów na kierunku psychologia studia jednolite magisterskie Program kształcenia przewiduje dwie specjalności do wyboru przez studentów począwszy od 6 semestru (3 roku studiów).

Bardziej szczegółowo

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA Zapraszamy na szkolenia i warsztaty dotyczące: przebiegu rozwoju małego dziecka (od narodzin do 6 roku życia) wieloprofilowej oceny rozwoju małego dziecka prawidłowej pielęgnacji

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: nauki o rodzinie, II stopień Sylabus modułu: Deficyty rozwojowe u dzieci (11-R2N-14-r2_5) 1. Informacje ogólne koordynator modułu rok akademicki

Bardziej szczegółowo

Rola kompetencji komunikacyjnej w rozwoju wczesnego poznania społecznego

Rola kompetencji komunikacyjnej w rozwoju wczesnego poznania społecznego Rola kompetencji komunikacyjnej w rozwoju wczesnego poznania społecznego mgr Maria Broda, mgr Anna Filip, dr Arkadiusz Białek, dr hab. Marta Białecka-Pikul Rozwój poznania społecznego poprzez praktyki

Bardziej szczegółowo

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018 OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W KOZIENICACH NA ROK SZKOLNY 2017/2018 Diagnoza W zakresie diagnozy (icznej, icznej, logopedycznej i zawodowej) rozpoznajemy i określamy potencjalne możliwości

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2011/2012

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2011/2012 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 011/01 Kierunek studiów: Pedagogika Profil: Ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Rozpoznawanie potrzeb Formy pomocy

Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Rozpoznawanie potrzeb Formy pomocy Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Rozpoznawanie potrzeb Formy pomocy Identyfikowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ROZWOJU KOMUNIKACJI PRKM. Opracowała: Martyna Dębska

PROGRAM ROZWOJU KOMUNIKACJI PRKM. Opracowała: Martyna Dębska PROGRAM ROZWOJU KOMUNIKACJI PRKM Opracowała: Martyna Dębska Program Językowy uporządkowany, spójny systemem znaków z określonymi regułami użycia oraz tworzenia; kategorie językowe reprezentowane są przez

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Uczeń z dysleksją w szkole./ Moduł 155.: Modelowy system profilaktyki i pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Uczeń z dysleksją w szkole./ Moduł 155.: Modelowy system profilaktyki i pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Uczeń z dysleksją w szkole./ Moduł 155.: Modelowy system profilaktyki i pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi 2. Nazwa

Bardziej szczegółowo

Nowe narzędzia do diagnozowania dysleksji oraz zaburzeń językowych

Nowe narzędzia do diagnozowania dysleksji oraz zaburzeń językowych Warszawa, 16 stycznia 2016 r. Nowe narzędzia do diagnozowania dysleksji oraz zaburzeń językowych Informacja prasowa Czy twoje dziecko może mieć dysleksję? Czy jest gotowe uczyć się czytać i pisać? Czy

Bardziej szczegółowo

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów

Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży NAZWA MODUŁU i ELEMENTY SKŁADOWE LICZBA GODZIN PUNKTY ECTS ROK

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Nazwa w j. ang. Psychology of disorders of children and adolescents. Punktacja ECTS*

KARTA KURSU. Nazwa w j. ang. Psychology of disorders of children and adolescents. Punktacja ECTS* KARTA KURSU Nazwa Psychologia zaburzeń dzieci i młodzieży (III rok, pedagogika; psychoprofilaktyka zaburzeń i wspomaganie rozwoju) Nazwa w j. ang. Psychology of disorders of children and adolescents Kod

Bardziej szczegółowo

Rozwój mowy i języka - opis przedmiotu

Rozwój mowy i języka - opis przedmiotu Rozwój mowy i języka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Rozwój mowy i języka Kod przedmiotu 14.4-WP-PEDP-RMJ-Ć_pNadGenYUKKK Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii

Bardziej szczegółowo

Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez CDN w Sosnowcu na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017

Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez CDN w Sosnowcu na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017 Oferta szkoleń doskonalących proponowanych przez na rok szkolny 2016 / 2017 luty czerwiec 2017 Zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, logopedyczne, praca z uczeń ze specjalnym potrzebami edukacyjnymi 262 Gimnastyka

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 ROZDZIAŁ 1. Zaburzenia mowy i języka wywołane uszkodzeniami i/lub dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego... 11 1.1. Terminologia... 11 1.2. Etiologia i patomechanizm zaburzeń...

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.

Bardziej szczegółowo

Publiczna Biblioteka Pedagogiczna w Poznaniu Filia w Śremie PROPONUJE

Publiczna Biblioteka Pedagogiczna w Poznaniu Filia w Śremie PROPONUJE Publiczna Biblioteka Pedagogiczna w Poznaniu Filia w Śremie PROPONUJE Kształcenie uczniów niepełnosprawnych w szkołach ogólnodostępnych Autyzm Zespół Aspergera Ewa Pisula: Autyzm - przyczyny, symptomy,

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie

Zagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie 1 Rozwód jako przeżycie 01 Potrafi opisać psychologiczne konsekwencje Psychologiczne problemy rodzin traumatyczne rozwodu dla małżonków oraz osób z ich rozwodzących się najbliższego otoczenia społecznego.

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ Opracowanie: Mgr Anna Borek Mgr Barbara Jakubiec Mgr Tomasz Padyjasek Spis treści: 1. Termin dysleksja. 2. Trudności

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia rozwoju dziecka. 2. KIERUNEK: filologia, specjalność filologia angielska

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia rozwoju dziecka. 2. KIERUNEK: filologia, specjalność filologia angielska KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia rozwoju dziecka 2. KIERUNEK: filologia, specjalność filologia angielska 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok II, semestr

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Społeczny kontekst zaburzeń zachowania dzieci i młodzieży. Moduł 188: Zaburzenia zachowania dzieci i młodzieży. Diagnoza i terapia.

Bardziej szczegółowo

Psychologia. w indywidualnej organizacji toku studiów. Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży

Psychologia. w indywidualnej organizacji toku studiów. Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży Psychologia w indywidualnej organizacji toku studiów Studia niestacjonarne jednolite magisterskie Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży immatrykulacja 1/17 NAZWA MODUŁU i ELEMENTY SKŁADOWE LICZBA GODZIN

Bardziej szczegółowo

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Katarzyna Staszczuk DYREKTOR PP P w Ostrołęce Publiczna placówka

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii.

Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii. Michał Wroniszewski Fundacja SYNAPSIS Znaczenie wczesnej interwencji we wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i strategie terapii. Otrębusy, 8.11.2011 r. SKALA ZJAWISKA 1. Epidemiologa

Bardziej szczegółowo

Dyskalkulia rozwojowa. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu

Dyskalkulia rozwojowa. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu Dyskalkulia rozwojowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabrzu WYJAŚNIENIA TERMINOLOGICZNE z greckiego dys = nie, źle; z łacińskiego calculo = liczę; Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem

Bardziej szczegółowo

Edyta Antoniuk. Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji

Edyta Antoniuk. Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji Edyta Antoniuk Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji Edyta Antoniuk - nauczyciel w Prywatnej Szkole Podstawowej nr 69 w Warszawie Obserwacja ucznia/uczennicy -

Bardziej szczegółowo

Percepcja, język, myślenie

Percepcja, język, myślenie Psychologia procesów poznawczych Percepcja, język, myślenie Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. W 1 1.Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. 2. Historia psychologii poznawczej.

Bardziej szczegółowo

Modele umysłu rok akademicki 2014/2015. Temat 3. Model modularny jako narzędzie badawcze. Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej

Modele umysłu rok akademicki 2014/2015. Temat 3. Model modularny jako narzędzie badawcze. Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej Modele umysłu rok akademicki 2014/2015 Temat 3 Model modularny jako narzędzie badawcze. Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej Metoda podwójnej dysocjacji (ang. double dissociation):

Bardziej szczegółowo

Opóźniony rozwój mowy

Opóźniony rozwój mowy Opóźniony rozwój mowy Opóźniony rozwój mowy Jednym z objawów zaburzeń rozwoju mowy i języka jest opóźnienie rozwoju mowy. Według Genowefy Jastrzębowskiej OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY ORM (syn. opóźniony rozwój

Bardziej szczegółowo

DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM POWSZECHNY SYSTEM BADAŃ PRZESIEWOWYCH SŁYSZĘ MÓWIĘ WIDZĘ Elżbieta Wąsowska, Barbara Wolańska, Edyta Pękul, Ewa Lipska Dzieci w wieku od 3 do 6 lat 4 godziny (w zależności

Bardziej szczegółowo

PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ W JĘDRZEJOWIE. dla Przedszkoli, Szkół i Placówek z terenu działania Poradni

PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ W JĘDRZEJOWIE. dla Przedszkoli, Szkół i Placówek z terenu działania Poradni O F E R T A PORADNI PSYCHOLOGICZNO - PEDAGOGICZNEJ W JĘDRZEJOWIE dla Przedszkoli, Szkół i Placówek z terenu działania Poradni Niniejsza oferta zawiera propozycje działań z jakimi Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju 4. Kod przedmiotu/modułu

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Rozwoju 4. Kod przedmiotu/modułu SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Dziecko z zaburzeniami w rozwoju/ Moduł 100 : Psychopatologia Rozwoju Dzieci i Młodzieży 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Children

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU. Psychologia różnic indywidualnych 1100-Ps2RI-SJ. Kod przedmiotu. Pedagogiki i Psychologii

OPIS PRZEDMIOTU. Psychologia różnic indywidualnych 1100-Ps2RI-SJ. Kod przedmiotu. Pedagogiki i Psychologii OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Psychologia różnic indywidualnych 1100-Ps2RI-SJ Wydział Instytut/Katedra Kierunek Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia Specjalizacja/specjalność

Bardziej szczegółowo

Punkty ECTS uzyskane w ramach specjalizacji nauczycielskiej są zaliczane do specjalizacji językoznawczej jako specjalizacji pierwszej

Punkty ECTS uzyskane w ramach specjalizacji nauczycielskiej są zaliczane do specjalizacji językoznawczej jako specjalizacji pierwszej Specjalizacja nauczycielska STARY PROGRAM Zgodnie z Rozporządzeniem MENiS z dnia 07.09.2004 dotyczącym standardów kształcenia nauczycieli na postawie ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 12.09.1990, kształcenie

Bardziej szczegółowo

Wczesne rozpoznawanie trudności w nauce czytania i pisania ryzyko dysleksji. Przyczyny i skutki dysleksji rozwojowej.

Wczesne rozpoznawanie trudności w nauce czytania i pisania ryzyko dysleksji. Przyczyny i skutki dysleksji rozwojowej. Działania edukacyjno profilaktyczne na rzecz rodziców, nauczycieli i uczniów. Oferta Zespołu Poradni Psychologiczno Pedagogicznych Poradni Psychologiczno Pedagogicznej nr 3 na rok szkolny 2016/2017 Dla

Bardziej szczegółowo

Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie

Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie Aneks do Programu Wychowawczo Profilaktycznego Szkoły Podstawowej im. Jana Długosza w Piekarach opracowany na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. zmieniającego

Bardziej szczegółowo

Dwuelementowe kombinacje językowo-niejęzykowe w dziecięcej komunikacji. Verbal-nonverbal two-element combinations in children`s communication

Dwuelementowe kombinacje językowo-niejęzykowe w dziecięcej komunikacji. Verbal-nonverbal two-element combinations in children`s communication PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, 2012 * tom 17, nr 4, s. 25 35 doi:10.4467/20843879pr.12.023.0788 AGNIESZKA LASOTA Katedra Psychologii, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków Department of Psychology, Pedagogical University,

Bardziej szczegółowo

Pytania na egzamin licencjacki dla studentów Wydziału Studiów Edukacyjnych studia I stopnia, kierunek Pedagogika

Pytania na egzamin licencjacki dla studentów Wydziału Studiów Edukacyjnych studia I stopnia, kierunek Pedagogika Pytania na egzamin licencjacki dla studentów Wydziału Studiów Edukacyjnych studia I stopnia, kierunek Pedagogika Na egzaminie dyplomowym obowiązywać będą 3 pytania 1-e z zakresu pracy dyplomowej, 2-e pytanie

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE - PEDAGOGIKA:

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE - PEDAGOGIKA: PYTANIA Z TREŚCI OGÓLNYCH, PODSTAWOWYCH I KIERUNKOWYCH: 1. Pedagogika jako nauka społeczna. 2. Wyjaśnij, na czym polegają związki pedagogiki z psychologią. 3. Uniwersalna rola filozofii. 4. Jaka jest struktura

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Konsultacja psychologiczna - pierwszy kontakt z klientem./ Moduł 186.: Pomoc psychologiczna w praktyce

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU. Konsultacja psychologiczna - pierwszy kontakt z klientem./ Moduł 186.: Pomoc psychologiczna w praktyce SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Konsultacja psychologiczna - pierwszy kontakt z klientem./ Moduł 186.: Pomoc psychologiczna w praktyce 2. Nazwa przedmiotu w języku

Bardziej szczegółowo

wolniejsze uczenie wypowiadanych sekwencji językowych, trudności w odczytaniu liczb (szczególnie zawierających zera), trudności w pisaniu liczb (np.

wolniejsze uczenie wypowiadanych sekwencji językowych, trudności w odczytaniu liczb (szczególnie zawierających zera), trudności w pisaniu liczb (np. wolniejsze uczenie wypowiadanych sekwencji językowych, trudności w odczytaniu liczb (szczególnie zawierających zera), trudności w pisaniu liczb (np. opuszczanie, dodawanie, zamiana cyfr w liczbach), trudności

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W

Bardziej szczegółowo

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne).

Moduł I. Problemy rozwoju i samorealizacji człowieka 40 godz. (10 wykłady, 10 ćwiczenia audytoryjne, 20 ćwiczeń laboratoryjne). OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych i laboratoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu terapii pedagogicznej - 5 zadań. Tematyka i terminy realizacji:

Bardziej szczegółowo

Zajęcia specjalistyczne w PSP nr 4 w Świdwinie w roku szkolnym 2018/2019

Zajęcia specjalistyczne w PSP nr 4 w Świdwinie w roku szkolnym 2018/2019 Zajęcia specjalistyczne w PSP nr 4 w Świdwinie w roku szkolnym 2018/2019 W naszej szkole prowadzone są: 1. ZAJĘCIA DYDAKTYCZNO WYRÓWNAWCZE. 2. ZAJĘCIA REWALIDACYJNE. 3. ZAJĘCIA KOREKCYJNO KOMPENSACYJNE.

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie

poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie poradnik Pedagogiczno Terapeutyczny dla Rodziców Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 342 im. J. M. Szancera w Warszawie Nr 1/2017 /październik, listopad, grudzień/ EUROPEJSKI TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI

Bardziej szczegółowo

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU

SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Formy pomocy rodzicom posiadającym dziecko z zaburzeniami zachowania. Moduł 188: Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży. Diagnoza

Bardziej szczegółowo

CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI?

CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? mgr Magdalena Jabłońska mgr Dorota Orłowska 1 DLACZEGO RODZICE NIE MAJĄ WIEDZY O ISTOTNYCH PROBLEMACH SWOICH DZIECI? brak czasu mało doświadczeń

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU. TRUDNOŚCI W UCZENIU wypełnia instytut/katedra. PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII PEDAGOGIKI/ZAKŁAD DYDAKTYKI Pedagogika

OPIS PRZEDMIOTU. TRUDNOŚCI W UCZENIU wypełnia instytut/katedra. PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII PEDAGOGIKI/ZAKŁAD DYDAKTYKI Pedagogika OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu TRUDNOŚCI W UCZENIU wypełnia instytut/katedra Wydział Instytut/Katedra Kierunek PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII PEDAGOGIKI/ZAKŁAD DYDAKTYKI Pedagogika Specjalizacja/specjalność

Bardziej szczegółowo

SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH

SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH SPECJANY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W PUŁAWACH Wczesna interwencja (wczesne wspomaganie rozwoju) jest to zintegrowany system oddziaływań: profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo rehabilitacyjnych

Bardziej szczegółowo

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 2 W ŁOMŻY

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 2 W ŁOMŻY Ł o m ż y ń s k i e C e n t r u m R o z w o j u E d u k a c j i w Ł o m ż y P o r a d n i a P s y c h o l o g i c z n o - P e d a g o g i c z n a N r 2 ul. Polna 16, 18-400 Łomża tel./fax 86-215-03-18

Bardziej szczegółowo

Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. z dnia... 2015 r.

Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. z dnia... 2015 r. Projekt z dnia 25 czerwca 2015 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia... 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej,

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY -

SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY - SZKOLNY ZESPÓŁ DO SPRAW SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH UCZNIÓW - PLAN PRACY - I. W skład zespołu wchodzą nauczyciele prowadzący zajęcia edukacyjne w danej klasie, wychowawcy klas, pedagog szkolny oraz

Bardziej szczegółowo

Metodyka diagnozy i terapii pedagogicznej Kod przedmiotu

Metodyka diagnozy i terapii pedagogicznej Kod przedmiotu Metodyka diagnozy i terapii pedagogicznej - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Metodyka diagnozy i terapii pedagogicznej Kod przedmiotu 05.6-WP-TPiPZ-MDiTP Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki,

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU

PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU PROCEDURA DOTYCZĄCA ZASAD UDZIELANIA I ORGANIZACJI POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 3 W TORUNIU Podstawa prawna: 1. Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach

Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Siemiatyczach Dziecko z całościowymi zaburzeniami rozwoju formy wsparcia realizowane przez PPP-P w Siemiatyczach I. Działania podejmowane na rzecz dziecka

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2010/2011

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2010/2011 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 200/20 Kierunek studiów: Pedagogika Profil: Ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH JA + TY = MY. Zajęcia współfinansowane ze środków Miejskiego Programu Przeciwdziałania i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kołobrzegu. Uczniowie klas IV- VI przejawiający

Bardziej szczegółowo

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Celem naszych oddziaływań jest wspieranie rozwoju i efektywności uczenia się dzieci i młodzieży, pomoc uczniom w wyborze kierunków

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Chodorowska. Strategia działań wobec uczennicy z symptomami ryzyka dysleksji

Elżbieta Chodorowska. Strategia działań wobec uczennicy z symptomami ryzyka dysleksji Elżbieta Chodorowska Strategia działań wobec uczennicy z symptomami ryzyka dysleksji Elżbieta Chodorowska- nauczyciel wspomagający w Szkole Podstawowej nr 1 im. T. Kościuszki w Kutnie Obserwacja uczennicy

Bardziej szczegółowo

dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej

dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej Specjalne potrzeby edukacyjne Publikacje w wyborze za lata 2001-2013, dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej 1. Baranowska W., Nauczyciel a uczeń z ADHD, Kraków : Impuls, 2010 (syg. 44

Bardziej szczegółowo