"Ocalałeś nie po to, aby żyć, masz mało czasu, trzeba dać świadectwo..." /Z. Herbert/ Spotkanie pokoleń marca 2011 r.

Transkrypt

1 "Ocalałeś nie po to, aby żyć, masz mało czasu, trzeba dać świadectwo..." /Z. Herbert/ Spotkanie pokoleń marca 2011 r.

2 Wspomnienie spotkania grupy uczniów oraz ich opiekunów z Gimnazjum Publicznego w Kałuszynie im. 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, która odwiedziła szkołę w Grabowcu. Program spotkania obejmował poznanie historii wysiedlonych dzieci z czasów wojny- Dzieci Zamojszczyzny oraz poznanie historii regionu i Zamościa.

3 Dzień pierwszy Spotkanie z Dziećmi Zamojszczyzny

4 Dzieciom Zamojszczyzny sznury wagonów biegły w nieznaną stronę mroźny oddech zimowej nocy kaleczył przepełnione bólem serca w oddali pozostał zapach skoszonej trawy echo dziecięcych zabaw... hamując oszalałe z rozpaczy myśli odjeżdżały zamojskie dzieci w noc w niepewne jutro spierzchniętymi ust chwytając ostatni powietrza łyk

5 Niemieckie akcje wysiedleńcze i pacyfikacyjne przeprowadzono na Zamojszczyźnie w Generalnym Gubernatorstwie, w okresie od listopada 1942 do sierpnia 1943, w ramach Generalnego Planu Wschodniego. Akcja objęła łącznie wysiedlonych Polaków, w tym dzieci.

6 Na zaproszenie nauczyciela historii Pana Waldemara Greniuka na spotkanie z młodzieżą z Kałuszyna przybyli już nieliczni, którzy ocaleli po to aby dać świadectwo. Stoją: Waldemar Greniuk, Mieczysław Nowogrodzki. Siedzą od lewej: Wacław Bełzecki, Edward Kodeniec, Henryk Kozar, Witold Błaszczuk

7 Grupa uczniów z gimnazjum w Kałuszynie wraz ze swoja Panią dyrektor i nauczycielką historii. Kałuszyn należy do powiatu siedleckiego, gdzie wysiedleńcy po selekcji w obozie przejściowym znajdującym się w Zamościu trafiali do tzw. wiosek rentowych. Złe warunki transportu spowodowały liczne przypadki śmierci dzieci i osób starszych przewożonych w transportach. Świadkowie tamtych wydarzeń wspominają miejscowości: Mrozy Mordy, Cegłów, gdzie trafiali jako dzieci prosto z transportu.

8 Przybyli, wspominają, że wysiedlanym Polakom zezwolono tylko na zabranie bagażu osobistego, nie przekraczającego 30 kg oraz 20 złotych. Akcję przeprowadzano brutalnie, rozdzielając rodziny i wysyłając gdzie indziej kobiety i dzieci, mężczyzn oraz starców.

9 Wysiedleńców umieszczano w obozach przejściowych w Zamościu i Zwierzyńcu, gdzie przeprowadzano badania rasowe i dokonywano selekcji na cztery kategorie.

10 I - osoby przeznaczone do "ponownego zniemczenia" (niem. Wiedereindeutschung) o nordyckich cechach rasowych, kierowane do dalszych badań rasowych do specjalnego obozu w Łodzi II - osoby uznane za zdolne do pracy przymusowej i kierowane w tym celu do Rzeszy lub na wschód III - osoby w wieku powyżej 60 lat niezdolne do pracy i dzieci do lat 14 przymusowo odbierane rodzicom, które kierowano do tzw. wiosek rentowych (niem. Rentendörfer) utworzonych w powiatach: garwolińskim, siedleckim, mińskim i sokołowskim - złe warunki transportu spowodowały liczne przypadki śmierci dzieci i osób starszych przewożonych w transportach lub zmarłych z wycieńczenia w szpitalach. IV - osoby przeznaczone do eksterminacji w obozach koncentracyjnych, głównie w Auschwitz-Birkenau i na Majdanku - szacowano iż do natychmiastowej likwidacji przeznaczonych zostanie 21% wszystkich wysiedlanych.

11 Z matkami mogły zostać jedynie dzieci w wieku do 6 miesięcy. Wiele osób, które nie chciały poddać się wysiedleniom, zastrzelono w trakcie ucieczki.

12 "...Wyuczyli Cię syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami Odchowali Cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg" /K. K. Baczyński/

13 W powiatach Ziemi Mazowieckiej, skąd pochodzą uczniowie z Kałuszyna, ludzie dobrej woli wykradali zamojskie dzieci z transportu śmierci natychmiast je sfotografowano w tych ubrankach i w takim stanie w jakim je znaleziono. Zdjęcia te miały dwojakie znaczenie: dokumentowały niemiecką zbrodnię na dzieciach, stanowiły też podstawę do do identyfikacji tych dzieci, których imiona, nazwiska i pochodzenie były nieznane

14

15 Gertruda Kostrubiec z domu Nowak (wówczas 14 letnia dziewczynka), przyniosła na spotkanie zdjęcia rodzinne oraz inne pamiątki z tamtych czasów, które porównywano z tymi przywiezionymi z Kałuszyna.

16 Relacje świadków nagrano i opisano by stanowiło świadectwo dla pokoleń. Na zdjęciu: Stefan Znajomski, Wacław Bełzecki, Edward Kodeniec Na zdjęciu: Edward Kodeniec, Henryk Kozar, Witold Błaszczuk, Irena Podleś, Mieczysław Nowogrodzki.

17 Dzień drugi Poznanie regionu- wycieczka do Zamościa

18 Program wycieczki Rotunda, obóz i miejsce pamięci. Pomniki, obeliski, tablice upamiętniające Dzieci Zamojszczyzny. Starówka- kolebka renesansu

19 Jesteśmy przed budynkiem szkoły ZSP Nr 4 na ul. Piłsudskiego, która została wybudowana na miejscu dawnego obozu przejściowego.

20 Pomnik na rogu ul. Okrzei i Piłsudskiego, w miejscu dawnego obozu

21 Pomnik poświęcony Dzieciom Zamojszczyzny przy ul. Akademickiej w Zamościu

22 Pomnik założyciela Zamościa- Jana Zamojskiego przy ul. Akademickiej na tle dawnej siedziby Zamojskich.

23 Tablica poświecona wysiedlonym i męczeństwu Dzieci Zamojszczyzny w bramie kolegiaty.

24 Oryginalny napis na drzwiach brzmi: Jeniecki Obóz Przejściowy Policji Bezpieczeństwa Miejsce szczególne, zamojska rotunda, która w czasie II wojny światowej była więzieniem i miejscem kaźni.

25 W miejscu, gdzie hitlerowscy spalali zwłoki pomordowanych więźniów zapaliliśmy znicze.

26 Poznawanie Zamościa kontynuujemy przy Starej Bramie Lwowskiej z herbem rodu Zamoyskich

27 Wszystkich urzekł zamojski rynek z renesansowymi kamieniczkami i ratuszem

28 Prezentację wykonała Zofia Greniuk przy współpracy Waldemara Greniuka Zdjęcia: Zofia i Agnieszka Greniuk